vai trò của khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với việc bảo đảm pháp chế trong quản lí hành chính nhà nước.

Bài tập học kỳ Luật Hành chính
A. LỜI MỞ ĐẦU
Trong kỳ họp thứ tám Quốc hội khóa XII vừa qua, vấn đề khiếu nại, tố cáo
được đề cập đến như một vấn đề vô cùng nổi cộm và bức thiết. Quốc hội đã cho ý
kiển về dự thảo luật khiếu nại, tố cáo và tách hai luật này thành Luật khiếu nại và Luật
Tố cáo. Tại phiên thảo luận tại hội trường về dự thảo Luật tố cáo, các vấn đề như quy
định chủ thể quyền tố cáo; Các hình thức tố cáo và các quy định bảo vệ người tố cáo
là những nội dung trọng tâm được nhiều đại biểu Quốc hội thảo luận và đóng góp ý
kiến. Tại sao Khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại tố cáo lại được quan tâm đến
vậy, lý do chính là vì vai trò quan trọng của hoạt động này trong bảo đảm pháp chế xã
hội chủ nghĩa. Bài viết của em nội dung chính chính là xoay quanh vấn đề này : vai
trò của khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với việc bảo đảm pháp chế
trong quản lí hành chính nhà nước.
B. NỘI DUNG
I. Bảo đảm pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước.
Pháp chế là một phạm trù rộng lớn, không chỉ chứa đựng nội dung pháp luật mà
còn chứa đựng những nội dung chính trị, xã hội, con người. Nói đến pháp chế trong
quản lí hành chính nhà nước là nhấn mạnh đến trật tự pháp luật nhằm bảo vệ và phát
triển quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, củng cố và duy trì địa vị pháp lí hành
chính của các cơ quan nhà nước và tổ chức xã hội.
Nội dung cơ bản nhất của pháp chế là : sự triệt để tôn trọng pháp luật của các cơ
quan nhà nước, tổ chức xã hội và công dân. Vì vậy, bảo đảm pháp chế chính là phải
củng cố việc xây dựng cơ chế, phương tiện, phương pháp và cách thức nhằm làm cho
pháp luật được thực hiện hiệu quả trong thực tế, đem lại lợi ích cho Nhà nước, cho xã
hội và cho người lao động.
Bảo đảm pháp chế là tổng thể các biện pháp, phương tiện tổ chức pháp lý do các
cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và công dân áp dụng nhằm thực hiện chức năng,
quyền hạn, nhiệm vụ của các cơ quan Nhà nước và các tổ chức ấy cũng như việc thực
hiện quyền và nghĩa vụ của công dân.
Một trong những quyền và nghĩa vụ nhằm đảm bảo pháp chế chính là quyền
khiếu nại, tố cáo của công dân được quy định trong Điều 74 Hiến pháp năm 1992 :

“ Công dân có quyền khiếu nại, quyền tố cáo với cơ quan nhà nước có thẩm
Đoàn Thị Thu Hiền - 341219
1
Bài tập học kỳ Luật Hành chính
quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan Nhà nước, tổ chức kinh tế, tổ chức
xã hội, đơn vị vũ trang nhân dân hoặc bất cứ cá nhân nào.
Việc khiếu nại, tố cáo phải được cơ quan Nhà nước xem xét và giải quyết trong
thời hạn pháp luật quy định.
...”
II. Khiếu nại, tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo.
1. Khiếu nại, tố cáo
a. Khiếu nại
Dưới góc độ pháp lý thì khiếu nại là : “Khiếu nại là việc công dân, cơ quan, tổ
chức, hoặc cán bộ, công chức theo thủ tục do Luật này quy định, đề nghị cơ quan, tổ
chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định hành chính, hành vi hành chính hoặc
quyết định kỷ luật cán bộ, công chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó
là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình” (khoản 1 Điều 2 Luật
Khiếu nại tố cáo 1998, sửa đổi bổ sung năm 2005).
Như vậy : khiếu nại là đề nghị của cá nhân, cơ quan, tổ chức chịu tác động trực
tiếp của quyết định hành chính hay hành vi hành chính hoặc là đề nghị của cán bộ, công
chức chịu tác động trực tiếp của quyết định kỷ luật đối với cơ quan, tổ chức hoặc người
có thẩm quyền giải quyết khiếu nại. Đề nghị này xuất phát từ nhận thức chủ quan của
người khiếu nại khi họ cho rằng quyền và lợi ích chính đáng của mình bị xâm phạm bởi
quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc. Cơ quan
nhà nước có thẩm quyền chỉ có thể kết luận là có sự vi phạm hay không sau khi đã xem
xét một cách khách quan và thận trọng nội dung vụ việc cùng những tài liệu và chứng
cứ có liên quan.
Quyền khiếu nại của công dân xuất hiện trong mối liên hệ với quá trình thực
hiện chức năng quản lý nhà nước. Theo Khoản 3 Điều 2 Luật khiếu nại, tố cáo, chủ thể
của việc khiếu nại bao gồm công dân, cơ quan, tổ chức hoặc cán bộ, công chức. Cá

nhân, tổ chức nước ngoài cũng được quyền khiếu nại, tuy nhiên công dân Việt Nam là
chủ thể sử dụng quyền khiếu nại thường xuyên và tích cực nhất. Chủ thể thực hiện
quyền khiếu nại phải là người có năng lực hành vi đầy đủ và phải tự mình thực hiện
quyền khiếu nại. Quá trình các chủ thể thực hiện quyền khiếu nại chính là quá trình
cung cấp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền các tài liệu, chứng cứ về sự vi phạm
quyền và lợi ích hợp pháp của các chủ thể từ phía cơ quan và người có thẩm quyền
trong cơ quan hành chính nhà nước.
Đoàn Thị Thu Hiền - 341219
2
Bài tập học kỳ Luật Hành chính
Về đối tượng của khiếu nại, theo Luật khiếu nại, tố cáo sửa đổi, bổ sung năm
2005 bao gồm: quyết định hành chính, hành vi hành chính, quyết định kỷ luật cán bộ,
công chức.
b. Tố cáo
Dưới góc độ pháp lý, tố cáo là : việc công dân theo thủ tục do Luật này quy
định, báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền biết về hành vi vi phạm pháp luật
của bất cứ cơ quan, tổ chức cá nhân nào gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại lợi ích
của Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức” (khoản 2 Điều
2Luật Khiếu nại tố cáo 1998, sửa đổi bổ sung năm 2005). Như vậy, công dân dù bị ảnh
hưởng trực tiếp hay không bị ảnh hưởng bởi hành vi vi phạm pháp luật là đối tượng của
việc tố cáo đều có quyền thực hiện việc tố cáo khi biết được có hành vi vi phạm pháp
luật xảy ra trong đời sống xã hội. Công dân có thể cung cấp các thông tin về hành vi vi
phạm pháp luật cho các cơ quan nhà nước, nhưng khác với khiếu nại, tố cáo luôn được
gửi tới cơ quan nhà nước có thẩm quyền, theo một trình tự thủ tục do pháp luật quy
định và người tố cáo luôn là chủ thể xác định, có những quyền, nghĩa vụ được quy định
trong Luật khiếu nại, tố cáo.
Thực hiện quyền tố cáo chính là việc tỏ rõ trách nhiệm của công dân không chỉ
trong việc giám sát hoạt động quản lý của Nhà nước để xây dựng bộ máy nhà nước
ngày càng trong sạch, vững mạnh mà còn đối với cả việc xây dựng đội ngũ cán bộ,
công chức nhà nước để đây thực sự là những “người đại biểu của nhân dân”, góp phần

ngăn chặn, tiến tới loại trừ những hành vi quan liêu, hách dịch, cửa quyền, sách nhiễu
quần chúng của một bộ phận cán bộ công chức nhà nước.
Tóm lại, quyền khiếu nại và quyền tố cáo là những quyền chính trị cơ bản của
công dân, là phương tiện bảo đảm cho việc thực hiện và bảo vệ các quyền, lợi ích hợp
pháp khác của công dân, lợi ích của Nhà nước, lợi ích của xã hội. Đồng thời đó cũng là
nguồn thông tin quan trọng về tình trạng pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước,
nó góp phần củng cố mối liên hệ giữa nhà nước và công dân. Tuy nhiên, khiếu nại, tố
cáo không chỉ là quyền mà còn là nghĩa vụ của công dân, công dân có nghĩa vụ phải
cung cấp thông tin một cách chính xác cho cơ quan Nhà nước.
2. Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo là một hoạt động bảo đảm pháp chế
trong quản lý hành chính nhà nước, bảo vệ các quyền, lợi ích hợp pháp của công dân,
cơ quan, tổ chức, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, xã hội, bảo vệ trật tự kỷ cương, trật tự
Đoàn Thị Thu Hiền - 341219
3
Bài tập học kỳ Luật Hành chính
pháp luật, xử lý những hành vi vi phạm pháp luật. Vì vậy, hoạt động giải quyết khiếu
nại, tố cáo của các cơ quan hành hính trước hết phải tuân thủ theo nguyên tắc pháp chế
xã hội chủ nghĩa.
Giải quyết khiếu nại, tố cáo của các cơ quan hành chính nhà nước là hoạt
động kiểm tra, xác minh, kết luận về tính hợp pháp và tính hợp lý của quyết định hành
chính, hành vi hành chính bị khiếu nại hay hành vi bị tố cáo thuộc thẩm quyền giải
quyết của các cơ quan hành chính để có biện pháp giải quyết theo quy định của pháp
luật, nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, cơ quan, tổ chức và lợi ích
chung của Nhà nước và xã hội.
III. Vai trò của khiếu nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo đối với việc đảm
bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước.
Khiếu nại, tố cáo là hình thức đặc biệt để nhân dân lao động trực tiếp tham gia
vào quản lý nhà nước và quản lý xã hội. Quyền khiếu nại, tố cáo là một trong những
quyền và nghĩa vụ chính trị - pháp lý của công dân, nó không tồn tại độc lập mà liên

quan chặt chẽ với các quyền tự do khác của công dân trong mối quan hệ tổng hòa của
sự thống nhất các quyền và nghĩa vụ của công dân. Vì thế, việc thực hiện quyền khiếu
nại, tố cáo và giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân có vai trò to lớn trong việc mở
rộng dân chủ xã hội chủ nghĩa, phát huy quyền làm chủ của nhân dân, góp phần tích cự
vào việc tăng cường và bảo đảm pháp chế. Thông qua hoạt động khiếu nại, tố cáo của
công dân mà nhiều hành vi tham nhũng, lãng phí, vi phạm dân chủ được làm sáng tỏ,
góp phần làm cho bộ máy nhà nước thêm trong sạch, củng cố lòng tin của nhân dân lao
động đối với Đảng và Nhà nước ta. Cụ thể, vai trò của khiếu nại, tố cáo và giải quyết
khiếu nại, tố cáo đối với việc đảm bảo pháp chế trong quản lý hành chính nhà nước
được thể hiện như sau:
- Trong mối quan hệ giữa chủ thế quản lý – Nhà nước và đối tượng quản lý – công
dân thì khiếu nại, tố cáo là kênh “thông tin ngược” từ đối tượng quản lý đến chủ thể
quản lý về những tồn tại, khiếm khuyết của quản lý nhà nước.
Thông qua khiếu nại và giải quyết khiếu nại, nhà nước kiểm tra, giám sát hoạt
động của bộ máy và hoàn thiện hoạt động quản lý của mình. Khiếu nại là một kênh
thông tin có giá trị chân thực, khách quan phản ánh hoạt động của quyền lực nhà nước,
do đó khiếu nại còn được coi là công cụ để công dân giám sát việc thực thi quyền lực
nhà nước.
Tố cáo phản ánh hoạt động tiêu cực, bất ổn của bộ máy nhà nước và đội ngũ
Đoàn Thị Thu Hiền - 341219
4
Bài tập học kỳ Luật Hành chính
cán bộ, nhân viên nhà nước, là nguồn thông tin quan trọng được cơ quan nhà nước tiếp
nhận, xử lý, góp phần tích cực vào việc tăng cường và bảo đảm pháp chế. Do đó, tố cáo
là phương thức để công dân giám sát hoạt động của bộ máy nhà nước và bảo vệ lợi ích
của Nhà nước, của xã hội và của công dân.
- Quyền khiếu nại, quyền tố cáo là một trong những quyền cơ bản, quyền tự do dân
chủ quan trọng của công dân được Hiến pháp ghi nhận và bảo đảm thực hiện. Quyền
khiếu nại, tố cáo của công dân không tồn tại độc lập mà liên quan chặt chẽ với các
quyền tự do khác của công dân trong mối quan hệ tổng hòa của sự thống nhất các quyền

và nghĩa vụ của công dân. Thực hiện và bảo đảm quyền khiếu nại, tố cáo thể hiện mối
quan hệ giữa Nhà nước và công dân, thể hiện sự phát triển của chế độ dân chủ xã hội
chủ nghĩa và là biểu hiện của chế độ chính trị của mỗi Nhà nước. Khiếu nại, tố cáo
không những là công cụ, phương tiện pháp lí hữu hiệu để công dân, cơ quan, tổ chức
bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình, lợi ích của Nhà nước khi bị xâm phạm, mà
còn là một trong những phương thức quan trọng để công dân tham gia quản lý nhà
nước, phát huy một cách có hiệu quả quyền làm chủ của mình, xây dựng nền công vụ
minh bạch, đóng vai trò phục vụ, phù hợp với xu thế phát triển nền hành chính hiện đại
trong giai đoạn hiện nay.
Thông qua khiếu nại, tố cáo Nhà nước kiểm định được tính đúng đắn, phù hợp
và khả thi của chính sách, pháp luật do mình ban hành, đồng thời kiểm tra việc chấp
hành pháp luật của cơ quan, tổ chức và cá nhân thông qua việc đánh giá tính hợp pháp
của các quyết định hành chính, hành vi hành chính, qua đó giúp Nhà nước hoàn thiện cơ
chế quản lý xã hội bằng pháp luật, đồng thời nhằm khôi phục các quyền, lợi ích của
công dân, cơ quan, tổ chức bị quyết định hành chính, hành vi hành chính xâm phạm.
Thông qua khiếu nại, tố cáo của công dân mà nhiều hành vi tham nhũng, lãng
phí, vi phạm dân chủ được làm sáng tỏ, phát hiện những cán bộ, công chức không đủ tư
cách thoái hóa biến chất trong đội ngũ cán bộ, công chức của bộ máy nhà nước góp
phần làm cho bộ máy nhà nước thêm trong sạch, củng cố lòng tin của nhân dân lao
động đối với Đảng và Nhà nước ta.
- Khiếu nại, tố cáo và hoạt động giải quyết khiếu nại, tố cáo phản ánh thực trạng nền
hành chính quốc gia, phản ánh hoạt động thi hành công vụ của cán bộ, công chức nhà
nước. Thông qua hoạt động giải quyết khiếu nại tố cáo, cơ quan hành chính nhà nước
cấp trên kiểm tra, giám sát, đánh giá hoạt động của cấp dưới, từ đó có biện pháp chấn
chỉnh, khắc phục những tồn tại, yếu kém và xử lý hành vi vi phạm pháp luật để xây
Đoàn Thị Thu Hiền - 341219
5