CÁC PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC

CÁC PHƯƠNG PHÁP VÀ HÌNH THỨC
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ THEO ĐỊNH
HƯỚNG NĂNG LỰC
NHÓM 2:
1. Hồ Thị Hương Giang
2. Trương Đình Dũng
3. Nguyễn Thị Hải Lý
4. Hoàng Thị Phương Nhi
5. Nguyễn Thị Kim Nữ
Học phần: ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ TRONG DẠY
HỌC SINH HỌC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC
GIẢNG VIÊN HƯỚNG DẪN:
TS. Văn Thị Thanh Nhung
Kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh trong dạy học môn
Sinh học ở trường PT là một vấn đề khó khăn và phức tạp. Nhiệm vụ
cơ bản của việc kiểm tra, đánh giá là làm rõ được tình hình lĩnh hội
kiến thức, sự thành thạo về kỹ năng và trình độ phát triển tư duy (quá
trình hình thành khái niệm, khả năng phân tích, tổng hợp, hệ thống
hóa, khái quát hóa kiến thức,…) trong quá trình dạy và học của học
sinh. Thông qua kiểm tra - đánh giá, giáo viên có thể tự đánh giá quá
trình dạy và học sinh nhận biết, tự đánh giá quá trình học, từ đó điều
chỉnh quá trình dạy và học để đạt được mục tiêu môn học.
Đánh giá
Đánh giá
quá trình
Đánh giá
tổng kết
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực

I. Đánh giá quá trình (Formative assessment) (FA)
1. Định nghĩa
Đánh giá quá trình là khái niệm đã xuất hiện trên thế giới từ thập niên
80 của thế kỉ XX. Nó thể hiện một bước chuyển biến mới trong kiểm tra
đánh giá, góp phần thay đổi quan điểm và phương pháp đánh giá.
Theo C.Boston (2009), sử dụng đánh giá mang tính chất chẩn đoán
nhằm cung cấp phản hồi cho người dạy và người học trong suốt quá trình
giảng dạy gọi là đánh giá quá trình.
Black và Wiliam (1998) định nghĩa đánh giá theo nghĩa rộng bao
gồm tất cả các hoạt động mà người dạy và người học đã thực hiện để thu
thập thông tin phản hồi về KQHT của người học. Những thông tin phản
hồi này có thể được sử dụng để điều khiển quá trình giảng dạy và học
tập.
Như vậy, đánh giá quá trình là việc đánh giá thực hiện
thường xuyên, xuyên suốt trong quá trình dạy học. Thông
qua đó giúp giáo viên thu nhận thông tin phản hồi từ người
học để điều chỉnh quá trình dạy cũng như người học thông
qua đánh giá quá trình để kịp thời điều chỉnh việc học của
bản thân nhằm thu được kết quả tối ưu nhất
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
I. Đánh giá quá trình (Formative assessment) (FA)
2. Chức năng
Đánh giá quá trình là một hướng nghiên cứu về nhận xét phản hồi
của người dạy trong quá trình người học đang tiếp thu kiến thức, kĩ
năng mới.
Tổng hợp từ 200 nghiên cứu, Black và Wiliam (1998) đã kết luận
rằng: Kết quả của đánh giá quá trình là hiệu quả nhất so với các kết quả
của các biện pháp can thiệp giáo dục từng được công bố. Ông cũng chỉ
ra đánh giá quá trình có hiệu quả cao đồi với người học có kết quả thấp,

có nhiều sai, sót, nhiều lỗ hổng trogn quá trình học tập.
Theo Ramaprasad (1983) và Sadler (1989), các thông tin phản hồi
trong đánh giá quá trình giúp cho người học nhận thức được các lỗ
hổng về kiến thức, hiểu biết hay kỹ năng mà họ đạt được so với mục
tiêu và đánh giá quá trình hướng dẫn họ thực hiện các hoạt động cần
thiết để đạt được mục tiêu đề ra.
Như vậy, đánh giá quá trình có vai trò đặc biệt quan trọng
trong việc điều khiển quá trình học tập sao cho đạt được mục
tiêu mong đợi. Nó giúp cho người dạy xác định đúng trình độ
nhận thức hiện tại của người học, từ đó tác động để họ lấp các
lỗ hổng kiến thưc, kĩ năng, hoàn thiện nội dung bài học một
cách tối ưu nhất.
Kỹ thuật đánh giá quá
trình
Đánh giá kết quả
học tập, thành
tích thông qua thi
cử
Đánh giá cấp quốc
gia, cấp tỉnh – thành
phố, cấp trường
Đánh giá qua hồ sơ học
tập và đánh giá qua sản
phẩm, tài liệu viết
Bài tập về
nhà, báo
cáo, bài luận
Đánh giá
lớp học
Đánh giá qua hồ sơ

học tập và đánh giá
qua sản phẩm, tài
liệu viết
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
I. Đánh giá quá trình (Formative assessment) (FA)
3. Mục tiêu
Xác định những gì người học đã biết ( và không biết) nhằm tạo ra
những thay đổi trong quá trình dạy và học.
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
Đánh giá lớp học là một phương pháp tiếp cận dạy học và
một tập hợp của các kỹ thuật. Cách tiếp cận này có nghĩa là
người dạy càng biết nhiều về những gì và làm thế nào người học
đang học thì giáo viên có thể lập kế hoạch cho các hoạt động dạy
tốt hơn. Các kỹ thuật hầu hết đều đơn giản, không được xếp loại.
Các hoạt động trong lớp học đem lại cho cả người học và người
dạy những thông tin phản hồi hữu ích về quá trình dạy và học.
Đánh giá lớp học khác với kiểm tra và các hình thức đánh giá
học tập khác ở chỗ nó là nhằm cải thiện quá trình không phải là
đánh giá tổng kết. Mục tiêu chính là để hiểu rõ hơn việc học tập
của người học và do đó để cải thiện quá trình dạy học.
Ví dụ:
Để đánh giá lớp học giáo viên có thể lập phiếu điều tra,
khảo sát lớp học hoặc kiểm tra khảo sát đầu năm học bằng hệ
thống các câu hỏi. Qua kết quả thu được giáo viên điều chỉnh
phương pháp dạy phù hợp.
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực

1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.1. Đặc điểm của đánh giá trong lớp học
- Tập trung vào quan sát và cải thiện việc học hơn là quan sát và cải thiện
việc dạy.
-Cá nhân người dạy quyết định đánh giá cái gì, cách đánh giá và cách đáp
ứng lại các thông tin thu được thông qua đánh giá.
- Người học củng cố được nội dung học tập và kỹ năng tự đánh giá, người
dạy làm rõ thêm trọng tâm dạy học bằng cách tập trung vào 3 câu hỏi: Các
kỹ năng và kiến thức cần thiết tôi đang cố gắng dạy là gì?Tôi có thể phát
hiện ra liệu người học có học hay không bằng cách nào?Và làm thế nào tôi
có thể giúp người học học tập tốt hơn?
- Mục đích là cải thiện chất lượng học tập của người học , không phải cung
cấp bằng chứng để đánh giá và quyết định việc học trên lớp, nó cung cấp
thông tin về cái gì người học đang học, họ được bao nhiêu và học tốt như
thế nào?
- Kỹ thuật đánh giá được lựa chọn để phù hợp với nội dung và yêu cầu của
từng lớp học cụ thể.
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.2. Đánh giá thông qua các bài kiểm tra trong lớp học
Đây là hình thức đánh giá thông dụng hiện đang áp dụng
phổ biến ở các trường phổ thông Việt Nam.
Người dạy có thể sử dụng các bài kiểm tra 10 phút, 15 phút,
30 phút hay 45 phút. Có thể sử dụng hình thức trắc nghiệm tự
luận hay trắc nghiệm khách quan hoặc kết hợp cả hai để đánh
giá xem người học đang ở đâu trong quá trình dạy học từ đó
giúp đỡ, định hướng cho người học để học tập tốt hơn hoặc
người dạy có thể thay đổi cách dạy học để đáp ứng với trình độ
lĩnh hội của HS

Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.3 Đánh giá thông qua vấn đáp, thảo luận
Là hình thức thường xuyên được thực hiện trong quá trình
dạy học
GV có thể vấn đáp về nội dung bài cũ để kiểm tra việc học
bài ở nhà của HS hoặc có thể đặt những câu hỏi cho HS trả lời
trong quá trình dạy bài mới.
Ví dụ:
Khi kiểm tra bài cũ bài: Sinh trưởng của VSV.
- GV đặt câu hỏi: Thế nào là sinh trưởng của VSV? So sánh môi
trường nuôi cấy liên tục và nuôi cấy không liên tuc?
- HS trả lời câu hỏi theo yêu cầu của GV
- GV đánh giá, cho điểm
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.3 Đánh giá thông qua vấn đáp, thảo luận
Theo Black và Wiliam(1998), khuyến khích giáo viên sử
dụng phương pháp đặt câu hỏi và thảo luận lớp học và xem đây
là cơ hội để làm tăng thêm kiến thức và nâng cao sự hiểu biết
của học sinh. Cần lưu ý:
+ GV hỏi HS những câu hỏi mang tính tư duy
+ Đòi hỏi phải hiểu bài sâu sắc hơn là hỏi những câu hỏi đơn
giản, mang tính sự kiện.
+ Để cho HS có đủ thời gian để trả lời câu hỏi và thu hút học
sinh tham gia giáo viên nên đưa ra chiến lược như sau:
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực

1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.3 Đánh giá thông qua vấn đáp, thảo luận
Khi dạy Bài 27: Các yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng của
VSV(Sinh học 10).
- GV đặt câu hỏi: Vì sao khi rửa rau sống nên ngâm trong nước
muối hay thuốc tím pha loãng từ 5-10 phút?
- HS: Thảo luận nhóm 2 người và trả lời:
Ngâm rau sống trong nước muối hay thuốc tím pha loãng từ 5-
10 phút để gây co nguyên sinh làm cho VSV không thể phân
chia được , hoặc ngâm rau trong thuốc tím pha loãng, thuốc tím
có tác dụng oxi hóa rất mạnh.
- GV đánh giá
- Mọi người học trao đổi những suy nghĩ của mình về một
câu hỏi hay một chủ đề theo nhóm 2 người hay theo các nhóm
nhỏ, sau đó yêu cầu đại diện nhóm chia sẻ suy nghĩ với nhóm
lớn hơn.
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.3 Đánh giá thông qua vấn đáp, thảo luận
- Trình bày nhiều câu trả lời cho một câu hỏi và yêu cầu
người học lựa chọn.
Ví dụ khi dạy bài: Sinh sản của vi sinh vật để củng cố bài
học giáo viên nêu câu hỏi:
GV? : Hình thức nào trong các hình thức sau đây không phải là
hình thức sinh sản của vi sinh vật nhân sơ ?
A. Phân đôi B. Bào tử đốt
C. Ngoại bào tử D. Nội bào tử
HS: Đáp án D
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá

theo định hướng năng lực
1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.3 Đánh giá thông qua vấn đáp, thảo luận
- Yêu cầu người học viết ra câu trả lời, sau đó đọc to các câu
trả lời được chọn?
Ví dụ khi dạy bài 29: Cấu trúc các loại virut, sinh học 10.
GV?: Hãy so sánh Virut và vi khuẩn
Tính chất Virut Vi khuẩn
Có cấu tạo tế bào
Chỉ chứa AND hoặc
ARN

Chứa cả AND và
ARN

Chứa ribôxom
Sinh sản độc lập
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.3 Đánh giá thông qua vấn đáp, thảo luận
Người dạy cũng có thể đánh giá mức độ hiểu biết của người học
theo các cách sau:
+ Cho người học viết ra những hiểu biết về nội dung bài học trước
và sau khi dạy
Ví dụ 1: Khi GV dạy sinh sản hữu tính ở thực vật, sinh học 11.
- GV: Yêu cầu HS trình bày các hình thức sinh sản vô tính ở thực vật trước
khi vào bài mới.
- HS: Trình bày theo yêu cầu
- GV: đánh giá và cho điểm

Ví dụ 2: Sau khi học xong sinh sản hữu tính ở thực vật, sinh học 11
- GV: Yêu cầu HS trình bày sự hình thành hạt phấn và túi phôi bằng sơ đồ.
- HS: Trình bày theo yêu cầu
- GV: đánh giá và cho điểm
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.3 Đánh giá thông qua vấn đáp, thảo luận
+ Yêu cầu người học tóm tắt các ý chính mà họ vừa thu
được từ bài giảng, cuộc thảo luận hay bài tập được giao.
+ Cho người học làm một số câu hỏi, bài tập hay trả lời các
câu hỏi sau khi người dạy hướng dẫn bài học xong.
+ Hỏi người học về những suy nghĩ của họ khi giải quyết
các vấn đề đặt ra trong bài học.
Người dạy nên sử dụng các kỹ thuật dạy học tích cực nhằm
phát huy hiệu quả khả năng cá nhân kết hợp hoạt động nhóm
như: kỹ thuật khăn trải bàn, kỹ thuật lược đồ tư duy, kỹ thuật tia
chớp, kỹ thuật động não…
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.4. Đánh giá thông qua quan sát trong quá trình dạy học
Đánh giá thông qua quan sát trong giờ học có thể sử dụng
bảng quan sát hoặc không sử dụng bảng quan sát mà chỉ quan
sát tự do và ghi chép lại như nhật ký dạy học.
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.4. Đánh giá thông qua quan sát trong quá trình dạy học
1.1.4.1. Bảng quan sát

Bảng quan sát là công cụ thu thập thông tin về đối tượng quan sát bằng
cách tri giác trực tiếp đối tượ ng về các tiêu chí định sẵn. Các tiêu chí quan
sát là các hành vi tham gia vào quá trình học tập của người học: chuẩn bị
bài ở nhà, tham gia phát biểu xây dựng bài, chuẩn bị giáo án, tham gia tập
giảng,
Bảng quan sát được người dạy trực tiếp quan sát, ghi chép hoặc giao
cho người học tự theo dõi và quan sát, ghi chép lại các hành vi, thái độ của
các thành viên trong nhóm. Những thông tin phản hồi này cho thấy mức
độ tiến triển hoặc có những biểu hiện sai lệnh về thái độ của người học.
Qua đó người dạy có các biện pháp tác động nhằm điều khiển việc hình
thành thái độ đúng đắn cho họ . Đồng thời, người dạy thường xuyên thông
báo kết quả quan sát cho người học, để họ tự điều chỉnh thái độ học tập của
mình.
Xác định nội dung quan sát: quan sát tinh thần học tập
của HS trên lớp, thái độ trong giờ thực hành, thái độ trong
làm việc nhóm
Xây dựng các tiêu chí quan sát: Tập trung chú ý nghe
giảng, phát biểu ý kiến, tích cực thảo luận
Sắp xếp các tiêu chí theo trật tự logic .
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.4. Đánh giá thông qua quan sát trong quá trình dạy học
Thiết kế bảng quan sát gồm các bước sau:
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
Ví dụ 1: Bảng quan sát về tinh thần học tập của HS trên lớp:
Ngày 25 tháng 3 năm 2015. Tiết 53 Bài: Phản xạ có điều kiện
và phản xạ không điều kiện. Lớp: 8A.
TT Họ và

tên HS
Mức độ chăm chú
nghe giảng
Phát biểu xây dựng
bài
Tham gia hoạt
động nhóm
Rất
chăm
chú
Bình
thường
Chưa
chăm
chú
Tích
cực
Bình
thường
Chưa
tích
cực
Tích
cực,
hiệu
quả
Tích
cực,
chưa
hiệu

quả
Chưa
tích
cực
1
2
3
4
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
Ví dụ 2. Bảng quan sát về thái độ chuẩn bị mẫu vật, phương tiện
học tập và thái độ trong giờ thực hành
Ngày tháng năm Tiết Bài: Lớp:
TT Họ và tên Chuẩn bị mẫu vật/ Phương
tiện học tập
Thái độ thực hành
Có chuẩn bị Không
chuẩn
bị
Tích
cực,
hiệu
quả
Tích
cực,
chưa
hiệu
quả
Chưa
tích

cực
Đầy đủ/
Mẫu tốt
Chưa đầy
đủ/Mẫu
không tốt
1
2
3
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
Để đánh giá chính xác thái độ học tập của HS, GV cần sử dụng
bảng tiêu chí đánh giá bảng quan sát:
Vấn đề Mức độ Tiêu chí đánh giá Trọng
số
Tối
đa

Phát biểu
xây dựng
bài
Tích cực
Phát biểu nhiều lần, trong đó số
lần đúng chiếm một nửa trở lên
1
1
điểm
Bình thường Có phát biểu xây dựng bài,
trong đó số lần đúng chiếm
dưới một nửa

0,5
Chưa tích
cực
Chưa tham gia phát biểu xây
dựng bài
0
Tham
gia hoạt
động
nhóm
Tích cực,
hiệu quả
Hoàn thành tốt công việc được
giao. Đóng góp ý kiến đúng
1
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
Vấn đề Mức độ Tiêu chí đánh giá Trọng
số
Tối đa
Tham gia
hoạt động
nhóm
Tích cực,
chưa hiệu
quả
Tích cực tham gia các hoạt
động của nhóm nhưng đóng
góp ý kiến chưa đúng
0,5

1 điểm
Chưa tích
cực
Không hoặc ít tham gia các
hoạt động của nhóm
0


Mức độ
tập trung
chú ý
Cao Ghi bài đầy đủ, chú ý nghe
giảng. Tích cực phát biểu và
tham gia hoạt động nhóm
1
1 điểm
Bình
thường
Ghi bài đầy đủ, chú ý nghe
giảng.
0,5
Chưa tập
trung
Lơ đãng, làm việc riêng 0
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.4. Đánh giá thông qua quan sát trong quá trình dạy học
1.1.4.2. Quan sát không sử dụng bảng:
GV có thể viết nhật ký giảng dạy theo từng ngày và theo

từng lớp, ghi chép các hoạt động xảy ra trong mỗi giờ học, sau
đó lưu ý với HS: GV đã ghi chép những gì sau mỗi giờ học và
mục đích của việc ghi chép để làm gì nhằm giúp cho HS có ý
thức hơn trong các giờ học sau.
Các phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá
theo định hướng năng lực
1.1. Đánh giá lớp học ( Classroom assessment)
1.1.5. Học sinh tự đánh giá
GV có thể yêu cầu HS tự đánh giá kiến thức, kỹ năng, thái độ và mục tiêu học
tập của chính mình trước, trong hoặc sau các giờ học. Cũng có thể các HS đánh
giá lẫn nhau trong học t ập.
Quy trình tự đánh giá của HS gồm các bước:
- Xác định mục tiêu, nội dung tự đánh giá:
- Lựa chọn công cụ tự đánh giá: bảng hỏi, câu hỏi, bài tập tự đánh giá mục tiêu
- Tổ chức cho HS tự đánh giá:
+ Bảng hỏi: Bảng hỏi là tập hợp các câu hỏi, chỉ báo đã được vạch ra nhằm
khai thác, thu thập thông tin về thái độ của ngườ i học trên cơ sở các giả thiết và
mục đích của GV. Bảng hỏi được sử dụng trước hoặc sau khi học xong kiến
thức, kĩ năng của bài học. HS có thể hoàn thành bảng hỏi ở nhà hoặc ở trên lớp.
GV xử lí kết quả bảng hỏi, phân loại, xác định mức độ đạt được về thái độ của
mỗi HS. Phân tích nguyên nhân dẫn đến thái độ lệch lạc của HS.
Thiết kế bảng hỏi : - Xác định các mục tiêu thiết kế bảng hỏi
- Thiết kế các câu hỏi cần thiết cho bảng hỏi
- Sắp xếp các câu hỏi theo một trật tự logic