SỰ CẦN THIẾT XÂY DỰNG VÀ PHÁT TRIỂN NỀN KINH TẾ THỊ TRƯỜNG ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA Ở NƯỚC TA HIỆN NAY

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
A.Đặt vấn đề
Nh chúng ta đã biết,sau 20 năm đổi mới với sự phấn đấu của toàn đảng toàn
dân,Việt Nam đã đạt đợc những thành tựu to lớn trên tất cả các lĩnh vực của đời
sống xã hội .Đất nớc đã thoát khỏi khủng hoảng kinh tế xã hội,nền kinh tế tăng tr-
ởng nhanh và liên tục trong nhiều năm qua,cơ sở kĩ thuật vật chất đợc tăng c-
ờng,đời sống vật chất tinh thần của nhân dân không ngừng cải thiện .
Nhà nớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa ngày càng vững chắc,hệ thống chính
trị của đất nớc ngày càng đổi mới và hoàn thiện đảm bảo cho mọi hoạt động kinh
tế xã hội ,quan hệ đối ngoại ngày càng đợc mở rộng ,vị thế và vai trò của đất nớc
Việt Nam trên trờng quốc tế ngày càng đợc nâng cao.
Nh vậy có thể nói thành tựu trong những năm qua là to lớn và toàn diện .Một
trong những thành tựu quan trọng nhất là chúng ta xac định đợc mô hình phát triển
tổng quát của quá trình quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam .Từ đó chúng ta
phát triển và đạt đợc những thành tựu đáng kể nh hiện nay. Mô hình kinh tế trong
thời kì quá độ đI lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam đã đợc khẳng định :đó là nền
kinh tế thị trờng xã hội chủ nghĩanghĩa.
Sự thay đổi gần nh hoàn toàn quan điểm kiến trúc thợng tầng với mong muốn
xây dựng một cơ sở hạ tầng hoàn thiện trong những năm đầu đổi mới chúng ta
giành đợc những thành tựu đáng kể . Song bên cạnh những thành tựu đó chúng ta
còn rất nhiều vấn đề bức xúc cần phải quan tâm đến những vấn đề kìm hãm sự
phát triển kinh tế của xã hội mà trong thời đại hiện nay ,trớc xu thế toàn cầu hóa
hội nhập nền kinh tế thế giới Việt Nam cần có một nền kinh tế phát triển mạnh
mẽ. Nền kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa gắn liền với sự nghiệp đổi
mới của đất nớc trong hơn 20 năm qua và nó đóng vai trò cực kì quan trọng trong
sự nghiệp đó.
Chính vì thế em đã quýêt định chọn Sự cần thiết xây dựng và phát triển nền
kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa ở nớc ta hiện nay làm đề tài cho
tiểu luận của mình.
Đây là lần đầu tiên em thực hiện một tiểu luận nên không tránh khỏi những sai
lầm và thiếu sót.Em mong thầy giúp đỡ và chỉ bảo cho bài viết của em hoàn thiện

hơn!
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
B.Nội dung
1. Nền kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa ,đặc điểm nền kinh tế
thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa ở nớc ta hiện nay:
1.1 Khái niệm kinh tế thị trờng:
Trớc tiên ta phảI hiêu thế nào là kinh tế hàng hóa :kinh tế hàng hóa là một kiểu tổ
chức kinh tế-xã hội mà trong đó sản phẩm sản xuất ra để trao đổi ,để bán trên thị
trờng .Mục đích của sản xuất trong kinh tế hàng hóa không phải để thỏa mãn nhu
cầu trực tiếp của ngời sản xuất ra sản phẩm mà nhằm để bán ,tức là để thỏa mãn
nhu cầu của ngời mua đáp ứng nhu cầu của xã hội .
Kinh tế thị trờng là trình độ phát triển cao hơn kinh tế hàng hóa ,trong đó toàn
bộ các yếu tố đầu vào và đầu ra của sản xuất đều thông qua thị trờng .Kinh tế
hàng hóa và kinh tế thị trờng không đồng nhất vơí nhau về ,nhng chúng lại khá
c nhau về trình đọ phát triển .Về cơ bản chúng có cùng nguồn gốc và bản chất.
1.2 Kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa:
Kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa thực chất là nền kinh tế hàng hóa
nhiều thành phần ,vận động theo cơ chế thị trờng có sự quản lý của nhà nớc ,theo
định hớng xã hội chủ nghĩa.
1.3 Đặc điểm nền kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa ở nớc ta hiện
nay
Nói đến kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa có nghĩa là nền kinh tế n-
ớc ta phải là kinh tế bao cấp ,quản lý theo kiểu tập trung quan liêu bao cấp nh trớc
đây nhng đó cũng không phải là nền kinh tế thị trờng tự do theo cách các nớc t bản
,tức là không phải kinh tế thị trờng t bản chủ nghĩa .Bởi vì chúng ta còn đang trong
thời kì quá độ lên chủ nghĩa xã hội ,còn có sự đan xen và đấu tranh giữa cái cũ và
cái mới ,vừa cha đầy đủ yếu tố xã hội chủ nghĩa.
Nền kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa ,một mặt vừa có tính chất
chung của nền kinh tế thị trờng :

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
_Các chủ thể kinh tế có tính độc lập ,có quyền tự chủ trong sản xuất kinh
doanh.
_Giá cả do thị trờng quyết định ,hệ thống thị trờng đợc phát triển đầy đủ và nó
có tác dụng làm cơ sở cho việc phân phối các nguồn lực kinh tế vào trong các
ngành các lĩnh vực kinh tế .
_Nền kinh tế thị trờng vận động theo những quy luật vốn có của kinh tế thị tr-
ờng nh quy luật giá trị ,quy luật cung cầu ,quy luật cạnh tranh Sự tác động của
các quy luật đó hình thành cơ chế tự điều tiết của nền kinh tế .
_Nếu nền kinh tế thị trờng hiện đại thì còn có sự điều tiết vĩ mô của nhà nớc
thông qua pháp luật kinh tế ,kế hoạch hóa các chính sách kinh tế.
Mặt khác kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam dựa trên cơ
sở và đợc dẫn dắt chi phối bởi nguyên tắc và bản chất của chủ nghĩa xã hội .Do
đó ,nền kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa có những đặc trng dới đây :
1.31.Về mục tiêu phát triển kinh tế thị trờng:
Mục tiêu hàng đầu của phát triển kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa ở
nớc ta là giải phóng sức sản xuất ,đọng viên mọi nguồn lực trong nớc và nớc ngoài
để thực hiện công nghiệp hóa ,hiện đại hóa ,xây dựng cơ sở kĩ thuật vật chất cuả
chủ nghĩa xã hội ,cải thiện từng bớc đời sống nhân dân.Có những nớc đặt vấn đề
tăng trởng kinh tế trớc ,giải quyết công bằng xã hội sau .Có những nớc lại muốn
dựa vào nguồn viện trợ và vay nợ nớc ngoài để cải thiện đời sống nhân dân rồi sau
đó mới thúc đẩy tăng trởng kinh tế .
Nớc ta thực hiện t tởng Hồ Chí Minh và đờng lối đổi mới của đảng ,lấy sản
xuất gắn liền với cải thiện đời sống nhân dân,tăng trởng kinh tế đi đôi với tiến bộ
và công bằng xã hội ,khuyến khích làm giàu hợp pháp ,gắn liền với xóa đói giảm
nghèo.
1.3.2Nền kinh tế thị trờng gồm nhiều thành phần trong đó kinh tế nhà nớc giữ
vai trò chủ đạo :
Trong nền kinh tế nớc ta tồn tại ba loại hình sở hữu cơ bản đó là sở hữu toàn

dân ,sở hữu tập thể ,sở hữu t nhân (gồm sở hữu cá thể ,sở hu tiểu chủ sở hữu t nhân
t bản ).Từ ba loại hình sở hữu cơ bản đó hình thành nhiều thành phần kinh tế
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
,nhiều tổ chức kinh tế đó là kinh tế nhà nớc ,kinh tế tập thể ,kinh tế cá thể ,kinh tế
t bản t nhân,kinh tế t bản nhà nớc ,kinh tế có vốn đầu t nớc ngoài,trong đó kinh tế
nhà nớc giữ vai trò chủ đạo .
Trong nền kinh tế thị trờng nhiều thành phần ở nớc ta ,kinh tế nhà nớc giữ vai
trò chủ đạo.Việc xác lập vai trò chủ đạo kinh tế nhà nớc là vấn đề có tính nguyên
tắc và là sự khác biệt có tính chất bản chất giữa nền kinh tế thị trờng t bản chủ
nghĩa.Tính định hớng xã hội chủ nghĩa ở nớc ta đã quyết định kinh tế nhà nớc phải
có vai trò chủ đạo trong cơ cấu nền kinh tế nhiều thành phần .Bởi lẽ mỗi chế độ xã
hội đều có một cơ sở tơng ứng của nó,kinh tế nhà nhớc đi đôi với kinh tế tập thể
tạo nền tảng cho chế độ xã hội mới xã hội chủ nghĩa ở nớc ta .
Kinh tế nhà nớc cần phải xây dựng và phát triển có hiệu quả để thực thiện tốt
vai trò chủ đạo của mình ; đồng thời nhà nớc phải thực hiện tốt vai trò quản lý vĩ
mô kinh tế xã hội để đảm bảo cho nền kinh tế phát triển theo định hớng xã hội
chủ nghĩa .
1.3.3.Trong nền kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa ,thực hiện hình
thức phân phối thu nhập ,trong đó lấy phân phối thu nhập theo lao động là
chủ yếu:
Trong nền kinh tế thị trờng nớc ta ,tồn tại các hình thứcphân phối thu nhập sau
đây: phân phối theo lao động ,phân phối theo vốn hay tài sản đóng góp phân phối
theo giá trị sức lao động ,phân phối thông qua các quỹ phúc lợi xã hội tập thể .
Nớc ta xây dựng nền kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa chứ không
phải là nền kinh tế thị trờng t bản chủ nghĩa .Chúng ta lấy phát triển kinh tế thị tr-
ờng là phơng tiện để đạt đợc mục tiêu cơ bản xây dựng xã hội chủ nghĩa ,thực hiện
dân giàu nớc mạnh ,xã hội công bằng dân chủ văn minh ,con ngời đợc giảI phóng
khỏi áp bức bóc lột ,có cuộc sống ấm no hạnh phúc ,có đIều kiện phát triển toàn
diện .

Vì vậy mỗi bớc tăng trởng kinh tế nớc ta phải gắn liền với cải thiện đời sống
nhân dân ,với tiến bộ và công bằng xã hội.Việc phân phối lu thông qua các quỹ
phúc lợi xã hội và tập thể có ý nghĩa quan trọng để thực hiện mục tiêu đó .
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
1.3.4.Cơ chế vận hành nền kinh tế là cơ chế thị trờng có sự quản lý của nhà nớc
xã hội chủ nghĩa:
Nền kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa cũng vận động theo yêu cầu
của những quy luật vốn có của cơ chế thị trờng ,nh quy luật giá trị ,quy luật cung
cầu ,cạnh tranh,..,giá cả do thị trờng quyết định đối với việc phân phối các nguồn
lực kinh tế vào các ngành ,các lĩnh vực của nền kinh tế .
Trong điều kiện ngày nay ,hầu hết các nền kinh tế của các nớc trên thế giới đều
có sự quản lý của nhà nớc để sửa chữa một mức độ nào đó những thất bại của thị
trờng.Tức là cơ chế vận hành của tất cả các nớc đều là cơ chế thị trờng có sự quản
lý của nhà nớc .Nhng đIều khác biệt trong cơ chế vận hành nền kinh tế nớc ta ở
chỗ Nhà nớc quản lý nền kinh tế không phải là nhà nớc t sản ,mà là nhà nớc xã hội
chủ nghĩa ,nhà nớc do dân và vì dân đặt dới sự lãnh đạo của đảng cộng sản Việt
Nam .
Vai trò quản lý của nhà nớc xã hội chủ nghĩa là hết sức quan trọng .Nó đảm
bảo cho nền kinh tế tăng trởng ổn định ,đạt hiệu quả cao ,đặc biệt là đảm bảo công
bằng xã hội .Không ai ngoài nhà nớc có thể giảm bớt đợc sự chênh lệch giàu
nghèo ,giữa thành thị và nông thôn ,giữa các vùng của đất nớc trong điều kiện kinh
tế thị trờng.Nhà nớc quản lý nền kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa theo
nguyên tắc kết hợp kế hoạch với thị trờng .
1.3.5.Nền kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa cũng là nền kinh tế mở
,hội nhập :
Đặc đIểm này phản ánh sự khác biệt giữa nền kinh tế thị trờng định hớng xã
hội chủ nghĩa với nền kinh tế đóng ,khép kín trớc đổi mới ,đồng thời phản ánh xu
hớng hội nhập của nền kinh tế nớc ta trong đIều kiện toàn cầu hóa kinh tế .
Do sự tác động cuộc cách mạng khoa học công nghệ ,đang diễn ra trong quá

trình quốc tế hóa đời sống kinh tế ,sự phát triển của mỗi quốc gia trong sự phụ
thuộc lẫn nhau .Vì vậy mở cửa kinh tế, hội nhập vào kinh tế khu vực và thế giới là
đIều tất yếu đối với nớc ta.Chỉ có nh vậy mới thu hút đợc vốn ,kĩ thuật công nghệ
hiện đại ,kinh nghiệm quản lý tiên tiến của các nớc để khai thác tiềm năng và thế
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
mạnh của nớc ta ,thực hiện phát huy nội lực ,tranh thủ ngoại lực để xây dựng và
phát triển nền kinh tế thị trờng hiện đại theo kiểu rút ngắn.
Thực hiện mở rrọng quan hệ kinh tế đối ngoại theo hớng đa phơng hóa và đa
dạng hóa các hình thức đối ngoại ,gắn thị trờng trong nớc với thị trờng khu vực và
thị trờng thế giới ,thực hiện những thông lệ trong quan hệ kinh tế quốc tế và bảo
đảm đợc lợi ích quốc gia ,dân tộc trong quan hệ kinh tế đối ngoại.
Trong thời gian tới chúng ta cần đẩy mạnh quan hệ quốc tế nh xuất khẩu ,nhập
khẩu và các quan hệ chính trị với các nớc trên thế giới ,đặc biệt là các nớc đang
phát triển hay phát triển để học tập ,tiếp thu kinh nghiệm .
2. Vai trò nền kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa ở nớc ta :
2.1 .Cơ sở lý luận :`
2.1.1.Quan hệ giữa lực lợng sản xuất và quan hệ sản xuất :
Trong quá trình sản xuất vật chất ,con ngời không ngừng làm biến đổi tự nhiên
,biến đổi xã hội ,đồng thời làm biến đổi bản thân mình .Sản xuất vật chất không
ngừng phát triển .Sự phát triển sản xuất vật chất quyết định sự biến đổi ,phát triển
các mặt đời sống xã hội ,quyết định sự phát triển xã hội từ thấp đến cao .Chính vì
vậy ,phải tìm cơ sở sâu xa của các hiện tợng xã hội trong nền sản xuất vật chất của
xã hội .
Mỗi xã hội đợc đặ trng bởi một phơng thức sản xuất nhất định .Phơng thức sản
xuất đóng vai trò quyết định đến tất cả các mặt đời ssống kinh tế xã hội chính
trị ,văn hóa xã hội .Sự thay thế kế tiếp nhau của các phơng thức sản xuất xã hội
loài ngời từ thấp đến cao .Phơng thức sản xuất chính là sự đồng nhất giữa lực lợng
sản xuất ở một trình độ sản xuất nhất định và một quan hệ sản xuất tơng ứng .
+Lực l ợng sản xuất:

Khái niệm:Lực lợng sản xuất biểu hiện mối quan hệ giữa con ngời với con
ngời trong tự nhiên trong quá trình sản xuất .Lực lợng sản xuất thể hiện năng lực
thực tiễn của con ngời trong quá trình sản xuất ra của cảI vật chất .Lực lợng sản
xuất bao gồm ngời lao động và kĩ năng lao động của họ và t liệu sản xuất ,trớc hết
là công cụ lao động .Trong quá trình sản xuất ,sức lao động của con ngời và t liệu
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
sản xuất trớc hết là công cụ lao động ,kết hợp với nhau tạo thành lực lợng sản
xuất .
Trong các yếu tố của lực lợng sản xuất ,lực lợng sản xuất hàng đầu của toàn
thể nhân loại là công nhân ,là ngời lao động .Chính ngời lao động là chủ thể quá
tình sản xuất ,với sức mạnh và kĩ năng lao động của mình ,sử dụng t liệu lao
động ,trớc hết là công cụ lao động để sản xuất ra của cảI vật chất .Cùng với quá
trình sản xuất ,sức mạnh và kĩ năng lao động của con ngời ngày càng đợc tăng
lên ,đặc biệt là trí tuệ con ngời không ngừng phát triển ,hàm lợng trí tuệ ngày càng
cao .
Cùng với ngời lao động ,công cụ lao động là một yếu tố cơ bản của lực lợng
sản xuất ,đóng vai trò quyết định trong t liệu sản xuất .Công cụ lao đọng do con
ngời sáng tạo ra là sức mạnh tri thức đã đợc vật thể hóa .Công cụ lao động là
yếu tố động nhất của lự lợng sản xuất .Chính sự cải và hòan thiện công cụ lao
động đã làm biến đổi toàn bộ t liệu sản xuất .Xét cho cùng nó là nguyên nhân sâu
xa của mọi sự biến đổi xã hội .
Trong sự phát triển của lực lợng sản xuất ,khoa học đóng vai trò ngày càng to
lớn .Ngày nay khoa học trở thành nguyên nhân trực tiếp của nhiều biến đổi to lớn
trong sản xuất ,trong đời sống xã hội và trở thành lực lợng sản xuất trực tiếp .Khoa
học công nghệ trở thành một yếu tố không thể thiếu đợc của sản xuất và làm cho
lực lợng sản xuất có bớc phát triển nhảy vọt .Có thể nói :khoa học và công nghệ
hiện đại là đặc trng cho lực lợng sản xuất hiện đại.
+Quan hệ sản xuất :
Khái niệm:Quan hệ sản xuất là mối quan hệ giữa ngời với ngời trong quá

trình sản xuất (sản xuất và tái sản xuất xã hội )quna hệ sản xuất gồm ba mặt :quan
hệ về sở hữu đối với t liệu sản xuất ,quan hệ trong tổ chức và quản lý sản xuất
,quan hệ trong phân phối sản xuất sản phẩm sản xuất ra.
Muốn sản xuất đợc ,ngời ta phải có những mối liên hệ nhất định với nhau ,và
quan hệ của họ với giới tự nhiên ,tức là sản xuất .Quan hệ sản xuất là hình thức xã
hội của sản xuất ,giữa ba mặt thống nhất với nhau ,tạo thành một hệ thống mang
Website: Email : Tel (: 0918.775.368