VỊ THÀNH NIÊN VÀ SỨC KHỎE SINH SẢN VỊ THÀNH NIÊN TRÊN BÁO CHÍ

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
KHOA BÁO CHÍ
NIÊN LUẬN
VỊ THÀNH NIÊN VÀ SỨC KHỎE SINH SẢN VỊ THÀNH NIÊN TRÊN
BÁO CHÍ
(Qua khảo sát trên báo Tiền Phong)

1
MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Theo thống kê mới nhất của ủy ban Dân số - Gia đình và Trẻ em, hiện nay tại
Việt Nam trong tổng số 80 triệu dân có hơn 17 triệu vị thành niên (VTN), chiếm
khoảng 22% cơ cấu dân số (12/2003). VTN là độ tuổi chuyển tiếp giữa tuổi thơ ấu
và tuổi trưởng thành. Đây là thời kì phát triển mạnh mẽ về thể chất và trí tuệ; là giai
đoạn có ý nghĩa quyết định trong việc định hình nhân cách con người
VTN thoát dần từ phạm vi gia đình để hòa nhập vào tập thể và hoạt động của
những người cùng trang lứa. Với đặc điểm về giới tính, VTN rất cần sự chăm sóc
giúp đỡ và tạo điều kiện để rèn luyện
Trong những năm qua, thanh thiếu niên được dành sự quan tâm đặc biệt
trong xã hội. Chúng ta đã chứng kiến nhiều hoạt động của toàn xã hội nhằm tác
động đến lứa tuổi này như: Các chương trình, hội thảo về học tập, sức khỏe, sinh
sản, đời sống tình cảm… của các em. Tuy nhiên sự tác động của những hoạt động
như đã nêu trên vẫn chưa đạt được hiệu quả sâu sắc và hệ thống, công tác tuyên
truyền giáo dục về sức khỏe sinh sản VTN tuy đã có nhiều cố gắng nhưng rõ ràng
chưa được tổ chức tốt trên các phương tiện thông tin đại chúng và trong hoạt động
của các đoàn thể quần chúng. Nam nữ VTN đang đứng trước sự đe dọa và thách
thức nhiều mặt: Đó là bệnh tật, sự tổn thương về thể trạng và tinh thần, sự thiếu
hiểu biết về thông tin giới tính, an toàn tình dục và kế hoạch hóa gia đình. Rất
nhiều chuyện đau lòng đã xảy ra như tự tử, mại dâm, ma túy, tảo hôn, yêu kiểu
"trào lưu"….Thực trạng này đã và đang trở thành mối quan tâm của gia đình, nhà

trường và toàn thể xã hội.
Trước thực trạng bức xúc đó, báo chí với sức mạnh to lớn của mình trong
thời kỳ "bùng nổ thông tin" đã và đang tham gia sâu sắc, toàn diện vào quá trình
thông tin, tuyên truyền và giáo dục sức khỏe sinh sản VTN. Tuy nhiên, vấn đề sức
khỏe sinh sản VTN ở nước ta là một vấn đề hoàn toàn mới và khó, những quan
2
niệm về giới tính còn mang nặng tư tưởng ấu trĩ, lạc hậu và rất dè dặt, do đó mà
thông tin về sức khỏe sinh sản VTN còn mang tính đơn lẻ, thiếu hệ thống.
Việc nghiên cứu về "Đề tài Vị thành niên và sức khỏe sinh sản Vị thành niên"
là sự lựa chọn mới mẻ. Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, vấn đề VTN cũng như
các vấn đề có liên quan đang trở nên bức xúc, có tác động không nhỏ đến mỗi cá
nhân, gia đình, công đồng và xã hội. Vai trò của báo chí và các phương tiện truyền
thông trong việc tuyên truyền sức khỏe sinh sản VTN càng trở nên cấp bách.
Từ những lý do nêu trên, tôi mạnh dạn chọn "Đề tài Vị thành niên và sức
khỏe sinh sản Vị thành niên trên Báo chí" để nghiên cứu
II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Trong niên luận này, tôi không có tham vọng nghiên cứu toàn bộ các mặt
hoạt động của cơ quan báo chí hay đi sâu vào tất cả các vấn đề liên quan đến lứa
tuổi VTN, mà chỉ tập trung tìm hiểu về lứa tuổi VTN và vấn đề sức khỏe sinh sản
VTN được phản ánh như thế nào trên Báo chí. Tôi chọn Báo Tiền Phong là đối
tượng để khảo sát

3
III. MỤC ĐÍCH VÀ NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU
"Đề tài Vị thành niên và sức khỏe sinh sản Vị thành niên trên Báo chí" là một
đề tài mới và khó. Cái khó ở đây là làm thế nào để sáng tỏ vấn đề, phân tích các tác
phẩm có giá trị đồng thời rút ra những bài học về công tác tuyên truyền giáo dục
sức khoẻ sinh sản VTN trên phương tiện Báo chí truyền thông
Trên cơ sở nguồn tài liệu về lý luận báo chí, dựa vào những tài liệu có liên
quan đến vấn đề sức khỏe sinh sản VTN trên báo Tiền Phong, tôi hi vọng sẽ nêu

được những nét chính của đề tài nghiên cứu và những điều có tính gợi mở để tiếp
tục nghiên cứu
Trong phạm vi khả năng của mình, trong niên luận này, tôi chỉ mong muốn
thông qua đề tài mới mẻ này nêu lên một thực trạng đang còn nhiều bức xúc có tác
động mạnh mẽ tới toàn xã hội, đồng thời tìm ra một vài kiến nghị và giải pháp
nhằm tăng cường công tác tuyên truyền sức khỏe sinh sản cho lứa tuổi VTN, xây
dựng một thế hệ tương lai đầy triển vọng và hữu ích cho xã hội.
IV. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
"Đề tài Vị thành niên và sức khỏe sinh sản Vị thành niên trên Báo chí" được
nghiên cứu theo phương pháp nhận thức chủ nghĩa duy vật biên chứng là gốc, kết
hợp với phương pháp tổng hợp, phân tích nghiên cứu, đánh giá trên các quan điểm
cơ bản, toàn diện, thực tiễn, rồi rút ra bài học bổ ích từ những tác phẩm tiêu biểu ở
nhiều thể loại đăng trên Báo Tiền Phong
V. Ý NGHĨA THỰC TIỄN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
Do nghiên cứu trên báo Tiền Phong - tờ báo dành cho bạn đọc trẻ, "Đề tài Vị
thành niên và sức khỏe sinh sản Vị thành niên trên Báo chí" đã đạt được ý nghĩa
thực tiễn sau đây:
- Đề tài đi sâu tìm hiểu về lứa tuổi VTN, vấn đề sức khỏe sinh sản vị thành
niên, và sơ lược sự ra đời và phát triển của Báo Tiền Phong
4
- Phương pháp tiếp cận hệ thống, nhìn vấn đề trong mối quan hệ đa dạng,
phức tạp tác động đến các yếu tố hình thành nhận thức và phương pháp tuyên
truyền trên các phương tiện truyền thông của người làm báo
- Đề tài cũng đi sâu tìm hiểu, phân tích một số tác phẩm tiêu biểu về vấn đề
VTN, qua đó tìm hiểu phương pháp tiếp cận, cách xử lý thông tin, qua điểm của tờ
báo trong tình hình hiện nay
5
NỘI DUNG
CHƯƠNG I
THÔNG TIN, GIÁO DỤC SỨC KHỎE SINH SẢN VỊ THÀNH NIÊN TRÊN

CÁC PHƯƠNG TIỆN THÔNG TIN ĐẠI CHÚNG
1. Những quan niệm về VTN và sức khỏe sinh sản VTN
Chúng ta đã nghe nói nhiều đến cụm từ "sức khỏe sinh sản VTN". Vậy thì,
"vị thành niên" ở đây là những ai và "sức khỏe sinh sản" là gì?
* VTN là độ tuổi chuyển tiếp giữa tuổi ấu thơ và tuổi trưởng thành, là thời kì
phát triển nhanh chóng về cả mặt sinh lý lẫn tâm lý, là giai đoạn đánh dấu xu
hướng phát triển mới về mặt xã hội. VTN thoát ra khỏi phạm vi gia đình, hòa nhập
vào hoạt động của tập thể và những người cùng trang lứa
VTN theo tổ chức y tế thế giới (WHO) định nghĩa: VTN là những cá nhân ở
độ tuổi 10 - 19 tuổi; trong khi "người trẻ tuổi" hoặc "thanh niên" bao hàm những
người từ 10 - 24 tuổi.
Điều 58, bộ luật hình sự Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam qui định:
Người chưa thành niên gồm những người đã đủ 14 nhưng chưa đủ 18 tuổi
Khái niệm VTN được sử dụng trong niên luận này bao gồm những trẻ em từ
13 đến 18 tuổi, có những đặc trưng về tâm sinh lý của độ tuổi này.
*Hội nghị quốc tế về Dân số và phát triển (ICPD) và tổ chức y tế Thế giới
(WHO) đã đưa ra định nghĩa như sau về sức khỏe sinh sản: "Sức khỏe sinh sản là
một trạng thái hoàn hảo về thể chất, tinh thần và xã hội và không chỉ đơn thuần là
không có bệnh tật hoặc không ốm đau mà là mọi vấn đề liên quan đến hệ thống sinh
sản, đến các chức năng và quá trình hoạt động của nó". Như vậy sức khỏe sinh sản
theo định nghĩa này có nghĩa là mọi người đều có thể có cuộc sống tình dục an toàn
và thỏa mãn, có khả năng sinh sản và được tự quyết định họ có muốn có con hay
không, khi nào thì sinh con và số con mình có.
6
Với định nghĩa như vậy về sức khỏe sinh sản, chăm sóc sức khỏe sinh sản
được định nghĩa là một hệ thống các phương pháp, kỹ thuật, dịch vụ kết hợp lại
nhằm mục đích phục vụ cho sức khỏe sinh sản, và sức khỏe nói chung thông qua
việc ngăn ngừa và giải quyết các vấn đề liên quan đến sức khỏe sinh sản. Nó cũng
bao gồm sức khỏe tình dục với mục đích là làm đẹp thêm cuộc sống và mối quan
hệ cá nhân, không chỉ bằng việc tư vấn mà cả việc chăm sóc liên quan đến sinh sản

và các bệnh lây truyền qua đường tình dục.
2. Thực trạng vấn đề sức khỏe sinh sản VTN ở Việt Nam và trên thế giới
* Việt Nam
Hiện nay ở Việt Nam, trong tổng số 80 triệu dân có hơn 17 triệu VTN, chiếm
khoảng 22% cơ cấu dân số. Mặc dù chúng ta đã rất cố gắng trong việc tuyên
truyền, phổ biến và giáo dục sức khỏe sinh sản VTN, nhưng về tổng thể vấn đề sức
khỏe sinh sản VTN vẫn còn là một vấn đề mới, khó và phức tạp. Nó không chỉ đơn
thuần là vấn đề sức khỏe, vấn đề xã hội, mà còn là vấn đề kinh tế, văn hóa, đạo
đức lối sống, là vấn đề liên quan đến tương lai nòi giống của đất nước, là nhân tố
quan trọng dẫn đến tình trạng có thai và sinh con ngoài ý muốn, nạo phá thai không
an toàn, mắc các bệnh lây qua đường tình dục, lây nhiễm HIV/ AIDS
Tuy Đảng và Nhà nước đã quan tâm đầu tư cho vấn đề sức khỏe sinh sản
VTN, nhưng về tổng thể hiệu quả các hoạt động cho vấn đề sức khỏe sinh sản VTN
vẫn còn rất hạn chế. Chúng ta chưa có một chính sách toàn diện, một cơ quan điều
phối riêng về vấn đề này; chưa có một công trình nghiên cứu toàn diện và đầy đủ
cũng như chưa có được hệ thống số liệu hay kết quả điều tra tin cậy, phản ánh tổng
thể về tình hình sức khỏe sinh sản VTN. Mặt khác, công tác tuyên truyền, giáo dục
về giới tính chưa được thực hiện tốt trên các phương tiện thông tin đại chúng.
Trong điều kiện hiện nay, VTN đang đứng trước những khó khăn và thử thách lớn:
- Tệ nạn mại dâm và hiếp dâm trẻ em ngày càng tăng, từ 2,1% năm 1989 lên
12% năm 1996 ( đối với mại dâm VTN), từ 4,6% năm 1993 lên 36,3% năm 1995
(đối với hiếp dâm trẻ em). 6 tháng đầu năm 1999 trong tổng số 774 vụ liên quan
7
đến mại dâm thì có tới 338 vụ mà nạn nhan trực tiếp là trẻ em và VTN. Những năm
gần đây chưa thống kê được số liệu cụ thể.
- Tỷ lệ nạo phá thai và sinh con trước tuổi 18 còn rất cao, khoảng 28%. Điều
đáng nói ở đâu là trên 80% VTN có thai mà không biết hoặc không hiểu mình có
thai. Số ca tử vong và các tổn thất về tinh thần đối với VTN do nạo phá thai và sinh
con ngoài ý muốn là vô cùng to lớn
- Hàng năm có trên nửa triệu đôi nam nữ kết hôn, hàng triệu thanh niên thực

hiện các chức năng sinh sản. Vậy mà rất nhiều người trong số họ chưa được chuẩn
bị kĩ về mặt tâm lý, sinh lý cũng như kiến thức xã hội, làm cho tỷ kệ nạo phá thai
và các hậu quả do nạo phá thai gây ra vốn đã trầm trọng lại thêm trầm trọng hơn
- Tệ nạn ma túy đang tấn công dữ dội vào tầng lớp thanh niên, VTN. Theo
đánh giá 6 tháng đầu năm 2004 của Bộ Lao dộng Thương binh và Xã hội thì tỷ lệ
thanh thiếu niên nghiệ ma túy tiếp tục tăng; nghiện ma túy trong học sinh, sinh viên
chưa được chặn đứng; tỷ lệ tội phạm do ma túy hoặc liên quan đến ma túy ngày
càng tăng. Có thể nói VTN đang là đối tượng tấn công chính và dễ dàng nhất của tệ
nạn ma túy.
- VTN và thanh niên trẻ là nạn nhân chính của căn bệnh thế kỷ AIDS, chiếm
trên 50% tổng số người nhiễm HIV/AIDS ở Việt Nam. Theo báo cáo của Bộ Lao
động Thương binh và Xã hội thì 80% người nhiễm HIV/AIDS là đối tượng tiêm
chích ma túy, có nơi lên tới 98%, mà VTN chiếm số đông trong đó
Có thể nói nam nữ VTN đang đứng trước sự đe dọa và thách thức nhiều mặt.
Thực trạng nhức nhối trên đã làm cho vấn đề sức khỏe sinh sản VTN càng trở nên
cấp bách, làm thức tỉnh mối quan tâm, ý thức trách nhiệm và hành dộng của chính
phủ, các cấp các ngành, các bậc cha mẹ, nhà trường và toàn xã hội
* Thế giới
Theo số liệu thống kê của các tổ chức Quốc tế, bức tranh về sức khỏe sinh
san VTN trên thế giói hiện nay không mấy lạc quan. Ngày càng nhiều thanh niên
có quan hệ tình dục ở độ tuổi VTN. Tỷ lệ các bệnh lây truyền qua đường tình dục
8
lớn nhất là ở những người thuộc nhóm tuổi 20 - 24, tiếp theo là những người ở
nhóm tuổi 15 - 19. Số người có thai trong lứa tuổi VTN, số người nạo thai trong lúa
tuổi VTN ngày càng tăng. Nữ VTN thường hay bị các biến chứng liên quan đến
thai nghén như: Chửa ngoài dạ con, chửa trứng…. Trẻ sơ sinh của các bà mẹ ở tuổi
VTN thường bị đau ốm, nhẹ cân hoặc chết yểu. Nhiều VTN có quan hệ tình dục mà
không dùng bất cứ một biện pháp tránh thai nào.
3. Vấn đề sức khỏe sinh sản VTN trên các phương tiện truyền thông
Nằm trong chiến lược " Bảo vệ, chăm sóc, giáo dục trẻ em" trên phạm vi

toàn xã hội, VTN trở thành đối tượng độc giả ngày càng được quan tâm của báo
chí. Báo chí tham gia phát triển VTN một cách toàn diện, bồi dưỡng cả về tri thức
lẫn tinh thần
Sức khỏe sinh sản VTN liên quan đến một loạt vấn đề: kinh tế, văn hóa, xã
hội, đạo đức sống, nếp nghiệp của cả một thế hệ. Bởi vậy công tác tuyên truyền
giáo dục sức khỏe sinh sản VTN đóng vai trò rất quan trọng trong việc hình thành
và giáo dục lối sống, nhân cách cho lứa tuổi VTN. Việc tuyên truyền, giáo dục đòi
hỏi phải có phương pháp nghiệp vụ cụ thể và phù hợp, thông qua nhiều hình thức
phong phú, tạo sức hút đối với giới trẻ VTN.
Trong các tờ báo, tạp chí, phát thanh, truyền hình thì nội dung đề cập đến
vấn đề sức khỏe nói chung còn chiếm tỷ lệ ít, nội dung về giáo dục sức khỏe sinh
sản VTN càng ít hơn. Bên cạnh đó, ở Việt Nam nội dung về sức khỏe sinh sản
VTN như quan hệ tình dục an toàn, phòng tránh các bệnh lây nhiễm qua đường tình
dục, phòng tránh việc có thai ngoài ý muốn là những nội dung còn bị ngăn cấm vô
hình do quan niệm xã hôi và phong tục. Hiện nay báo chí đang cố gắng nỗ lực đáp
ứng nhu cầu của VTN về những tri thức cần biết của tâm lý tuổi dậy thì
Khá nhiều chương trình trên các tờ báo, phát thanh, truyền hình cả nước đã
được thiết lập nhằm tìm hiểu lứa tuổi VTN và giáo dục sức khỏe sinh sản cho lứa
tuổi VTN:
9
- Đầu tiên phải kể đén chương trình phát thanh thanh niên "Cửa sổ tình yêu"
của Đài Tiếng Nói Việt Nam (do Đoàn thanh niên phụ trách). Có thể nói chuyên
mục "Cửa sổ tình yêu" của phát thanh thanh niên là chương trình đầu tiên đề cập
đến một vấn đề hết sức mới mẻ của tuổi trẻ với hình thức mới nhất của phát thanh
hiện đai. Và chính chương trình đã tạo nên một sự kiện phát thanh có tiếng vang
trong hệ thống truyền thông trong nước và quốc tế
- Chương trình "Hành trình cùng bạn" của Đài PT - TH Hà Nội cũng là một
chuyên mục thu hút đông đảo thính giả ở lứa tuổi thanh thiếu niên
- Chương trình "Alô chúng tôi nghe" trên sóng Đài Tiếng Nói Nhân Dân
thành phố Hồ Chí Minh

- Chương trình "Me xanh" trên Đài truyền hình Việt Nam
- Trên Báo Tiền phong có các chuyên mục "Tuổi trẻ - Tình yêu - Cuộc sống",
"Ngàn lẻ một chuyện tình"…
- Tap chí Tuổi trẻ và hạnh phúc có các chuyên mục: "Nhịp cầu tái tim", "Tuổi
hoa - Tâm lý - Sức khỏe"
…

10