SIÊU ÂM ĐÁNH GIÁ ĐA THAI

27/10/2006 1
SIÊU ÂM ĐÁNH GIÁ ĐA THAI
SIÊU ÂM ĐÁNH GIÁ ĐA THAI
BS. NGUYỄN QUANG TRỌNG
KHOA CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH
BỆNH VIỆN AN BÌNH-TP.HCM
27/10/2006 2
DÀN BÀI
DÀN BÀI

Đại cương.
Đại cương.

Phôi thai học.
Phôi thai học.

Khảo sát màng đệm và màng ối:
Khảo sát màng đệm và màng ối:

Tam cá nguyệt I.
Tam cá nguyệt I.

Sau tam cá nguyệt I.
Sau tam cá nguyệt I.

Khảo sát chiều dài cổ tử cung.
Khảo sát chiều dài cổ tử cung.

Các biến chứng của đa thai:
Các biến chứng của đa thai:


Hội chứng truyền máu thai-thai (TTTS).
Hội chứng truyền máu thai-thai (TTTS).

Hội chứng tắc mạch thai đôi (TES).
Hội chứng tắc mạch thai đôi (TES).

Thai đôi thiếu tim (Acardiac twinning).
Thai đôi thiếu tim (Acardiac twinning).

Thai dính nhau.
Thai dính nhau.

Thai trong thai.
Thai trong thai.
27/10/2006 3
DÀN BÀI
DÀN BÀI

Đại cương.
Đại cương.

Phôi thai học.
Phôi thai học.

Khảo sát màng đệm và màng ối:
Khảo sát màng đệm và màng ối:

Tam cá nguyệt I.
Tam cá nguyệt I.


Sau tam cá nguyệt I.
Sau tam cá nguyệt I.

Khảo sát chiều dài cổ tử cung.
Khảo sát chiều dài cổ tử cung.

Các biến chứng của đa thai:
Các biến chứng của đa thai:

Hội chứng truyền máu thai-thai (TTTS).
Hội chứng truyền máu thai-thai (TTTS).

Hội chứng tắc mạch thai đôi (TES).
Hội chứng tắc mạch thai đôi (TES).

Thai đôi thiếu tim (Acardiac twinning).
Thai đôi thiếu tim (Acardiac twinning).

Thai dính nhau.
Thai dính nhau.

Thai trong thai.
Thai trong thai.
27/10/2006 4
ĐẠI CƯƠNG
ĐẠI CƯƠNG

Trước đây, tần suất trẻ sinh đôi khoảng 1-1,5% trẻ
Trước đây, tần suất trẻ sinh đôi khoảng 1-1,5% trẻ
sinh sống (live birth).

sinh sống (live birth).

Nhưng những năm gần đây có sự gia tăng nhanh
Nhưng những năm gần đây có sự gia tăng nhanh
chóng tỷ lệ đa thai, có 2 lý do được đưa ra:
chóng tỷ lệ đa thai, có 2 lý do được đưa ra:

Tuổi của thai phụ ngày càng lớn lúc mang thai.
Tuổi của thai phụ ngày càng lớn lúc mang thai.

Sự gia tăng các trường hợp thụ thai có sự trợ giúp
Sự gia tăng các trường hợp thụ thai có sự trợ giúp
y khoa.
y khoa.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
27/10/2006 5
ĐẠI CƯƠNG
ĐẠI CƯƠNG

Khoảng 50% các trường hợp sinh đôi và phần lớn các
Khoảng 50% các trường hợp sinh đôi và phần lớn các
trường hợp sinh 3 trở lên bị sinh non hoặc sinh thiếu
trường hợp sinh 3 trở lên bị sinh non hoặc sinh thiếu
cân.
cân.

Tỷ lệ trẻ chết chu sinh (perinatal) ở trẻ sinh đôi gấp 5-
Tỷ lệ trẻ chết chu sinh (perinatal) ở trẻ sinh đôi gấp 5-
10 lần so với trẻ sinh đơn.
10 lần so với trẻ sinh đơn.


Thai phụ đa thai cũng có tỷ lệ sảy thai và các biến
Thai phụ đa thai cũng có tỷ lệ sảy thai và các biến
chứng trong thời kỳ mang thai cao hơn bình thường.
chứng trong thời kỳ mang thai cao hơn bình thường.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
27/10/2006 6
DÀN BÀI
DÀN BÀI

Đại cương.
Đại cương.

Phôi thai học.
Phôi thai học.

Khảo sát màng đệm và màng ối:
Khảo sát màng đệm và màng ối:

Tam cá nguyệt I.
Tam cá nguyệt I.

Sau tam cá nguyệt I.
Sau tam cá nguyệt I.

Khảo sát chiều dài cổ tử cung.
Khảo sát chiều dài cổ tử cung.

Các biến chứng của đa thai:
Các biến chứng của đa thai:


Hội chứng truyền máu thai-thai (TTTS).
Hội chứng truyền máu thai-thai (TTTS).

Hội chứng tắc mạch thai đôi (TES).
Hội chứng tắc mạch thai đôi (TES).

Thai đôi thiếu tim (Acardiac twinning).
Thai đôi thiếu tim (Acardiac twinning).

Thai dính nhau.
Thai dính nhau.

Thai trong thai.
Thai trong thai.
27/10/2006 7
PHÔI THAI HỌC
PHÔI THAI HỌC

Thai đôi được chia làm 2 loại:
Thai đôi được chia làm 2 loại:

Thai đôi dị hợp tử
Thai đôi dị hợp tử
:
:
Dizygotic Twins (DZ twins):
Dizygotic Twins (DZ twins):
70% (còn gọi là thai đôi giả).
70% (còn gọi là thai đôi giả).


Thai đôi đồng hợp tử
Thai đôi đồng hợp tử
:
:
Monozygotic Twins (MZ
Monozygotic Twins (MZ
twins): 30% (còn gọi là thai đôi thật).
twins): 30% (còn gọi là thai đôi thật).
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
27/10/2006 8
Peter M. Doubilet et al. Atlas of Ultrasound in Obstetrics and Gynecology. 2003
THAI ĐÔI DỊ HỢP TỬ (DZ TWINS) THƯỜNG XẢY RA
Ở CÁC THAI PHỤ:
- Có thai sau khi dùng thuốc kích thích rụng trứng.
-
Thai phụ có tiền sử gia đình sinh con dị hợp tử.
-
Thai phụ > 35 tuổi.
-
Chủng tộc: Châu Phi > Châu Âu > Châu Á.
27/10/2006 9
PHÔI THAI HỌC
PHÔI THAI HỌC
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212

Thai đôi dị hợp tử:
Thai đôi dị hợp tử:
70%.
70%.


Từ hai hợp tử (zygote) hình
Từ hai hợp tử (zygote) hình
thành hai thai.
thành hai thai.

Hình thành 2 phôi thai với 2
Hình thành 2 phôi thai với 2
màng đệm, 2 màng ối, 2 túi noãn
màng đệm, 2 màng ối, 2 túi noãn
hoàn.
hoàn.

Chúng có thể có hai bánh nhau
Chúng có thể có hai bánh nhau
riêng biệt hoặc bánh nhau hòa
riêng biệt hoặc bánh nhau hòa
làm một.
làm một.
27/10/2006 10
PHÔI THAI HỌC
PHÔI THAI HỌC

Thai đôi đồng hợp tử :
Thai đôi đồng hợp tử :
30%.
30%.

Từ một hợp tử (zygote) phân chia thành hai thai.
Từ một hợp tử (zygote) phân chia thành hai thai.


Màng đệm (chorionicity) và màng ối (amnionicity)
Màng đệm (chorionicity) và màng ối (amnionicity)
của MZ twins tùy thuộc vào giai đoạn phân chia.
của MZ twins tùy thuộc vào giai đoạn phân chia.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
27/10/2006 11
PHÔI THAI HỌC
PHÔI THAI HỌC

Dichorionic diamniotic twins
Dichorionic diamniotic twins
(DC/DA twins):
(DC/DA twins):
25%.
25%.

Sự phân chia hợp tử diễn ra
Sự phân chia hợp tử diễn ra
trong 4 ngày đầu sau thụ thai,
trong 4 ngày đầu sau thụ thai,
giữa giai đoạn 2 tế bào và
giữa giai đoạn 2 tế bào và
giai đoạn morula.
giai đoạn morula.

Hình thành 2 phôi thai với 2
Hình thành 2 phôi thai với 2
màng đệm, 2 màng ối, 2 túi
màng đệm, 2 màng ối, 2 túi

noãn hoàn.
noãn hoàn.

Chúng có thể có hai bánh
Chúng có thể có hai bánh
nhau riêng biệt hoặc bánh
nhau riêng biệt hoặc bánh
nhau hòa làm một.
nhau hòa làm một.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
27/10/2006 12
PHÔI THAI HỌC
PHÔI THAI HỌC
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
27/10/2006 13
PHÔI THAI HỌC
PHÔI THAI HỌC

Monochorionic diamniotic twins
Monochorionic diamniotic twins
(MC/DA twins):
(MC/DA twins):
70%.
70%.

Sự phân chia diễn ra giữa
Sự phân chia diễn ra giữa
ngày thứ 4 và ngày thứ 8 sau
ngày thứ 4 và ngày thứ 8 sau
thụ thai, vào giai đoạn phân

thụ thai, vào giai đoạn phân
chia của khối TB lót trong.
chia của khối TB lót trong.

Hình thành 2 phôi thai với 1
Hình thành 2 phôi thai với 1
màng đệm, 2 màng ối, 2 túi
màng đệm, 2 màng ối, 2 túi
noãn hoàn.
noãn hoàn.

Chúng có một bánh nhau
Chúng có một bánh nhau
chung.
chung.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
27/10/2006 14
PHÔI THAI HỌC
PHÔI THAI HỌC

Monochorionic monoamniotic
Monochorionic monoamniotic
twins (MC/MA twins):
twins (MC/MA twins):
4%.
4%.

Sự phân chia diễn ra sau
Sự phân chia diễn ra sau
ngày thứ 8 thụ thai, vào giai

ngày thứ 8 thụ thai, vào giai
đoạn phân chia đĩa phôi.
đoạn phân chia đĩa phôi.

Hình thành 2 phôi thai với 1
Hình thành 2 phôi thai với 1
màng đệm, 1 màng ối, 1 túi
màng đệm, 1 màng ối, 1 túi
noãn hoàn.
noãn hoàn.

Chúng có một bánh nhau
Chúng có một bánh nhau
chung.
chung.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
27/10/2006 15
PHÔI THAI HỌC
PHÔI THAI HỌC

Nếu sự phân chia diễn ra sau ngày thứ 13 thụ thai
Nếu sự phân chia diễn ra sau ngày thứ 13 thụ thai
thì sự phân chia thường không hoàn toàn, kết quả là
thì sự phân chia thường không hoàn toàn, kết quả là
hình thành thai đôi dính nhau (conjoined twins).
hình thành thai đôi dính nhau (conjoined twins).
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
27/10/2006 16
-
Thai đôi hai màng đệm/hai

màng ối (DC/DA twins): nếu sự
phân chia diễn ra trong vòng 4
ngày đầu sau thụ thai (25%).
-
Thai đôi một màng đệm/hai
màng ối (MC/DA twins): nếu sự
phân chia diễn ra giữa ngày thứ 4
và ngày thứ 8 sau thụ thai (70%).
-
Thai đôi một màng đệm/một
màng ối (MC/MA twins): nếu sự
phân chia diễn ra sau ngày thứ 8
sau thụ thai (4%).
-
Thai đôi dính nhau (conjoined
twins): nếu sự phân chia diễn ra
sau ngày thứ 13 sau thụ thai.
Kypros Nicolaides et al. Diploma in Fetal Medicine & ISUOG Educational Series. 2001
27/10/2006 17
PHÔI THAI HỌC
PHÔI THAI HỌC
Kypros Nicolaides et al. Diploma in Fetal Medicine & ISUOG Educational Series. 2001
27/10/2006 18
DÀN BÀI
DÀN BÀI

Đại cương.
Đại cương.

Phôi thai học.

Phôi thai học.

Khảo sát màng đệm và màng ối:
Khảo sát màng đệm và màng ối:

Tam cá nguyệt I.
Tam cá nguyệt I.

Sau tam cá nguyệt I.
Sau tam cá nguyệt I.

Khảo sát chiều dài cổ tử cung.
Khảo sát chiều dài cổ tử cung.

Các biến chứng của đa thai:
Các biến chứng của đa thai:

Hội chứng truyền máu thai-thai (TTTS).
Hội chứng truyền máu thai-thai (TTTS).

Hội chứng tắc mạch thai đôi (TES).
Hội chứng tắc mạch thai đôi (TES).

Thai đôi thiếu tim (Acardiac twinning).
Thai đôi thiếu tim (Acardiac twinning).

Thai dính nhau.
Thai dính nhau.

Thai trong thai.

Thai trong thai.
27/10/2006 19
KHẢO SÁT MÀNG ĐỆM VÀ MÀNG ỐI
KHẢO SÁT MÀNG ĐỆM VÀ MÀNG ỐI

Màng đệm và màng ối đóng vai trò quan trọng trong chẩn
Màng đệm và màng ối đóng vai trò quan trọng trong chẩn
đoán và tiên lượng thai.
đoán và tiên lượng thai.

Bánh nhau (được hình thành từ màng đệm) trong MC/DA
Bánh nhau (được hình thành từ màng đệm) trong MC/DA
twins
twins
luôn luôn
luôn luôn
có sự thông nối (anastomosis) giữa tuần
có sự thông nối (anastomosis) giữa tuần
hoàn của hai thai. Thông nối này có thể là động-động
hoàn của hai thai. Thông nối này có thể là động-động
mạch, động-tĩnh mạch hoặc tĩnh-tĩnh mạch và có thể gây
mạch, động-tĩnh mạch hoặc tĩnh-tĩnh mạch và có thể gây
nên hội chứng truyền máu thai-thai (twin-twin transfusion
nên hội chứng truyền máu thai-thai (twin-twin transfusion
syndrome - TTTS).
syndrome - TTTS).

Ngược lại, trong DC/DA twins, bánh nhau có thể hòa làm
Ngược lại, trong DC/DA twins, bánh nhau có thể hòa làm
một nhưng

một nhưng
không bao giờ
không bao giờ
có sự thông nối tuần hoàn giữa
có sự thông nối tuần hoàn giữa
hai thai.
hai thai.
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
27/10/2006 20
KHẢO SÁT MÀNG ĐỆM VÀ MÀNG ỐI
KHẢO SÁT MÀNG ĐỆM VÀ MÀNG ỐI

Việc chẩn đoán nguyên nhân của sự phát triển không
Việc chẩn đoán nguyên nhân của sự phát triển không
cân đối hai thai tùy thuộc vào màng đệm
cân đối hai thai tùy thuộc vào màng đệm
(chorionicity):
(chorionicity):

Đối với DC/DA twins thì thường là do thai chậm
Đối với DC/DA twins thì thường là do thai chậm
phát triển trong tử cung (intrauterine growth
phát triển trong tử cung (intrauterine growth
restriction - IUGR) của một trong hai thai.
restriction - IUGR) của một trong hai thai.

Đối với MC/DA twins thì thường là do hội chứng
Đối với MC/DA twins thì thường là do hội chứng
truyền máu thai-thai-TTTS.
truyền máu thai-thai-TTTS.

C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
27/10/2006 21
KHẢO SÁT MÀNG ĐỆM VÀ MÀNG ỐI
KHẢO SÁT MÀNG ĐỆM VÀ MÀNG ỐI
TAM CÁ NGUYỆT I
TAM CÁ NGUYỆT I

Siêu âm xác định màng đệm ở đầu tam cá nguyệt I là
Siêu âm xác định màng đệm ở đầu tam cá nguyệt I là
điều không khó.
điều không khó.

Lúc thai khoảng 5-6 tuần tuổi, màng đệm được thấy
Lúc thai khoảng 5-6 tuần tuổi, màng đệm được thấy
như một vòng hồi âm ở trong màng rụng (decidua)
như một vòng hồi âm ở trong màng rụng (decidua)
dày (dấu hiệu trong màng rụng - intradecidual sign).
dày (dấu hiệu trong màng rụng - intradecidual sign).
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
27/10/2006 22
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
Thai đôi 5 tuần, SA qua ngã âm
đạo: hai túi thai (1 và 2), nằm
trong màng rụng (d)
(intradecidual sign), mỗi túi thai
có một noãn hoàn (đầu mũi tên)
(DC/DA twins).
27/10/2006 23
KHẢO SÁT MÀNG ĐỆM VÀ MÀNG ỐI
KHẢO SÁT MÀNG ĐỆM VÀ MÀNG ỐI

TAM CÁ NGUYỆT I
TAM CÁ NGUYỆT I

Sau 6 tuần, bao màng rụng-màng đệm (decidual
Sau 6 tuần, bao màng rụng-màng đệm (decidual
capsularis/chorion laeve), được thấy như vòng hồi âm
capsularis/chorion laeve), được thấy như vòng hồi âm
nằm lệch tâm bên trong một vòng dày (decidual vera)
nằm lệch tâm bên trong một vòng dày (decidual vera)
tạo thành dấu hiệu màng rụng đôi (double decidual
tạo thành dấu hiệu màng rụng đôi (double decidual
sign).
sign).
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
27/10/2006 24
KHẢO SÁT MÀNG ĐỆM VÀ MÀNG ỐI
KHẢO SÁT MÀNG ĐỆM VÀ MÀNG ỐI
TAM CÁ NGUYỆT I
TAM CÁ NGUYỆT I
Double decidual sign
27/10/2006 25
KHẢO SÁT MÀNG ĐỆM VÀ MÀNG ỐI
KHẢO SÁT MÀNG ĐỆM VÀ MÀNG ỐI
TAM CÁ NGUYỆT I
TAM CÁ NGUYỆT I
C.M.Rumack et al. Diagnostic Ultrasound. 3rdEdition. 2005. p1185-1212
Thai đôi 6,5 tuần, SA qua ngã âm đạo: hai túi thai bao quanh bởi vòng
hồi âm dày (c) của bao màng rụng-màng đệm (decidual
capsularis/chorion laeve), vòng này nằm trong màng rụng (d)
(decidual vera) (double decidual sign), mỗi túi thai có một noãn hoàn

(mũi tên) và một phôi thai (đầu mũi tên): DC/DA twins.