TỔNG HỢP MỘT SỐ BÀI VĂN MẪU LỚP 11

TỔNG HỢP MỘT SỐ BÀI VĂN MẪU LỚP 11
Bài vi t s 1 l p 11 ế ố ớ
1: c truy n "T m Cám", anh (ch ) suy nghđề Đọ ệ ấ ị ĩ
gì v cu c s ng u tranh gi a cái thi n và cáiề ộ ố đấ ữ ệ
ác, gi a ng i t t và k x u trong xã h i x a vàữ ườ ố ẻ ấ ộ ư
nay?
Bàilàm

T m Cám là m t câu truy n c tích kinh i n c aấ ộ ệ ổ đ ể ủ
dân t c Vi tộ ệ Nam. Nó mang m tính ch t giáo d cđậ ấ ụ
con ng i. Thông wa câu chuy n cu c i cô T m,ườ ệ ộ đờ ấ
câu chuy n ã ánh b t lên mâu thu n gi a thi nệ đ đ ậ ẫ ữ ệ
và ác trong xã h i. Tôi ã nghe bà k t lâu nh ngộ đ ể ừ ư
gi ây khi có c h i ng i suy ngh và phân tích tôiờ đ ơ ộ ồ ĩ
m i có th c m nh n c bài h c o lý mà câuớ ể ả ậ đượ ọ đạ
chuy n này mu n truy n t.ệ ố ề đạ
S m m côi cha m ,cô T m s ng trong s ghớ ồ ẹ ấ ố ự ẻ
l nh c a gì gh và Cám.H ng ngày cô ph i làm m iạ ủ ẻ ằ ả ọ
công vi c ch i l y òn roi c a gì và nh ng câuệ ỉ để đổ ấ đ ủ ữ
m ng ch i c a em.Cu c s ng c nh th trôi waắ ử ủ ộ ố ứ ư ế
l i cho cô gái hi n lành nh ng v t th ng khóđể ạ ề ữ ế ươ
có th lành. Không ai bi t v cô, không ai làm b nể ế ề ạ
cùng cô trong nh ng êm bu n t i cô T m ch bi tữ đ ồ ủ ấ ỉ ế
khóc. Dù n i au n i ti p n i au, v t th ng inỗ đ ố ế ỗ đ ế ươ
thêm nh ng v t thuong nh ng cô v n gi tr n chư ế ư ẫ ữ ọ ữ
hi u cùng gì và ngh a v i a em cay ác. N u tôiế ĩ ớ đứ ế
c nói m t câu cùng cô, tôi s nói r ng Cô y uđượ ộ ẽ ằ ế
u i wá cô T m àh! H nh phúc th t s ch do b nđ ố ấ ạ ậ ự ỉ ả
thân mình t mang l i mà thôi, v y t i sao cô khôngự ạ ậ ạ
th ng d y u tranh cho b n thân mình?ử đừ ậ đấ ả
T x a n nay, hình nh cô T m ã tr thành m từ ư đế ả ấ đ ở ộ

khuôn m u ánh giá nét p c a ng i ph n .ẫ để đ đẹ ủ ườ ụ ữ
Cô T m xinh p, nhân h u, ch m ch và cô r tấ đẹ ậ ă ỉ ấ
hi u th o. Nh ng cô không c s ng trong h nhế ả ư đượ ố ạ
phúc th mà áng l cô ph i c nh n x ngứ đ ẽ ả đượ ậ để ứ
áng v i nhân cách t t p c a mình.đ ớ ố đẹ ủ
Vi c h ng ngày gì gh và Cám luôn ng c ãi côệ ằ ẻ ượ đ
T m ã th hi n rõ cho chúng ta th y c mâuấ đ ể ệ ấ đượ
thu n xã h i ã hình thành t r t lâu. T khi conẫ ộ đ ừ ấ ừ
ng i hình thành tri th c, cái thi n và cái ác ãườ ứ ệ đ
cùng song hành trong xã h i. Không n i nào t n t iộ ơ ồ ạ
toàn nh ng ng i t t, và c ng s ch ng th có m tữ ườ ố ũ ẽ ẳ ể ộ
xã h i v i t t c nh ng công dân x u c . Cái t t cáiộ ớ ấ ả ư ấ ả ố
x u ã và ang hi n h u trong m i chúng ta, th tấ đ đ ệ ữ ỗ ậ
sai l m khi chúng ta s ng mà ch c g ng làm i uầ ố ỉ ố ắ đ ề
t t! Ng i t t th t s là ng i bi t t nhìn nh n raố ườ ố ậ ự ườ ế ự ậ
nh ng sai l m c a b n thân và tránh l p l i chúng.ữ ầ ủ ả ậ ạ
Tr l i cùng câu chuy n c a cô T m, o n k tở ạ ệ ủ ấ ở đ ạ ế
chúng ta th y c m t k t thúc p cho nhân v tấ đượ ộ ế đẹ ậ
chính c a chúng ta nh ng ít ai nh n ra r ng tủ ư ậ ằ để đạ
c h nh phúc ó thì cô T m ã ph i ng uđượ ạ đ ấ đ ả đứ đấ
tranh vô cùng v t v . Cô ch t i và s ng l i baoấ ả ế đ ố ạ
nhiêu l n có c cái h nh phúc y? Gi s câuầ để đượ ạ ấ ả ử
chuy n y k t thúc t i th i i m cô T m ch t, Cámệ ấ ế ạ ờ đ ể ấ ế
làm hoànng h u và h nh phúc sông cùng vua vàậ ạ
ng i m c ác c a mình n cu i i thì sao?ườ ẹ độ ủ đế ố đờ
Lúc ó b n s không th 1 l n nhìn th y 2 ti ngđ ạ ẽ ể ầ ấ ế
"hòa bình" trong xã h i này âu. Khi y nh ng gìộ đ ấ ữ
mà tr con n tr ng nh n c là lòng thù h n,ẻ đế ườ ậ đượ ậ
s ích k và k . Hãy t ng t ng m bu i sángự ỷ đố ỵ ưở ượ ộ ổ
b n b c ra ng, vô tình b n th y m t bà c v pạ ướ đườ ạ ấ ộ ụ ấ

ngã và t t c m i ng i chung quang b n v n d ngấ ả ọ ườ ạ ẫ ử
d ng b c i? T ng t ng r ng b n ph i nư ướ đ ưở ượ ằ ạ ả đế
vi n b o tàng c c cu n ti u thuy t "Nh ngệ ả để đọ đượ ố ể ế ữ
ng i kh n kh " c a H.Way mà lúc này nó b xemườ ố ổ ủ ị
là t t ng phát-xit ???ư ưở
Và th t ng t ng r ng m t ngày n èn , xeử ưở ượ ằ ộ ọ Đ đỏ
c u ch nh t ngay sau v ch tr ng. M t va ch mộ đậ ỉ ề ạ ắ ộ ạ
x y ra và hai thanh niên r i rít xin l i nhau. Anhả ồ ỗ
c nh sát giao thông nhìn c hai trìu m n r i t ngả ả ế ồ ặ
m i ng i m t cai nón b o hi m.ỗ ườ ộ ả ể
S p ng c ng, d u dàng b t tay t ng ng i vàế đứ ở ổ ị ắ ừ ườ
h i l ng có s ng không làm ch lao công xúcỏ ươ đủ ố ị
ng n c lên t ng ch p. B n tin trên ài truy n hìnhđộ ấ ừ ậ ả đ ề
cho bi t giá c ang gi m trong khi m i ng i aiế ả đ ả ỗ ườ
c ng c t ng hai b c l ng khi n m y ch nhàũ đượ ă ậ ươ ế ấ ị
b p v tay r n r n.ế ỗ ầ ầ
các khu ph , ng i ta gõ c a t ng nhà t ngỞ ố ườ ử ừ để ặ
sách giáo khoa cho tr . Ch c n m t ti ng ho là xeẻ ỉ ầ ộ ế
c p c u ch y n t c th i. M a, ng i dân mấ ứ ạ đế ứ ờ ư ườ ở
c a cho khách b hành trú nh .T i nh thíchử ộ ờ ụ ỏ
ngh ch n c khóc r m r t vì không tìm âu ra m tị ướ ấ ứ đ ộ
o n ng ng p n c. Ông giám c công ty gi iđ ạ đườ ậ ướ đố ả
trí t c th i lên tivi h a s xây th t nhi u công viênứ ờ ứ ẽ ậ ề
n c mi n phí cho b n tr ướ ễ ọ ẻ
Cái ác có th m nh nh ng không th t n t i v nhể ạ ư ể ồ ạ ĩ
vi n, cái thi n có th y u nh ng s v n luôn t n t iễ ệ ể ế ư ẽ ẫ ồ ạ
u tranh ch ng l i cái ác. Và nh th là m tđể đấ ố ạ ư ể ộ
chân lý, ng i hiên thì s g p lành và k gieo gióườ ở ẽ ặ ẻ
t c ng có ngày g p bão.ắ ũ ặ
Bài vi t s 1 l p 11 ế ố ớ đề 2: Bày t ý ki n c aỏ ế ủ

mình v v n mà tác gi Thân Nhân Trung ãề ấ đề ả đ
nêu trong "Bài kí danh ti n s khoa Nhâmđề ế ĩ
Tu t, niên hi u i B o th ba - 1442":ấ ệ Đạ ả ứ
Bài lam

Th h ngày nay, ch c nhi u ng i bi t Thân Nhânế ệ ắ ề ườ ế
Trung vi t bài v n cho t m bia u tiên V n Mi u,ế ă ấ đầ ở ă ế
ông ghi nh n v trí th c “Hi n tài là nguyên khí c aậ ề ứ ề ủ
qu c gia, nguyên khí th nh thì t n c m nh vàố ị đấ ướ ạ
ngày càng l n, nguyên khí suy thì n c y u vàớ ướ ế
ngày càng xu ng c p.” Theo tôi hi u, hi n tài làố ấ ể ề
nguyên khí c a qu c gia, y chính là khát v ngủ ố đấ ọ
c a c dân t c. N u nói theo ngh a en c a ông y,ủ ả ộ ế ĩ đ ủ Đ
“nguyên khí” không mùi, không màu, không vị
nh ng con ng i không có nguyên khí là conư ườ
ng i ch t. Nguyên khí chính là s c s ng c a m iườ ế ứ ố ủ ỗ
qu c gia. Ngay t khi còn nh , m i c p sách nố ừ ỏ ớ ắ đế
tr ng, tôi ã c các thày cô d y v lòng t hàoườ đ đượ ậ ề ự
quê h ng Thái Bình ã s n sinh ra nhà bác h c,ươ đ ả ọ
nhà giáo Lê Quý ôn, ông ã có nh ng nh n nhĐ đ ữ ậ đị
tr thành chân lý cho m i th i i “Phi nông b t n,ở ọ ờ đạ ấ ổ
phi công b t phú, phi th ng b t ho t, phi trí b tấ ươ ấ ạ ấ
h ng” có ngh a là t n c mu n h ng v ng ph iư ĩ đấ ướ ố ư ượ ả
nh vào trí th c.ờ ứ
Có r t nhi u nh ngh a khác nhau v trí th c choấ ề đị ĩ ề ứ
n nay v n ch a nh hình. Hi n tài ng nhiênđế ẫ ư đị ề đươ
là trí th c. Ng i x a, quan ni m trí th c là ng iứ ườ ư ệ ứ ườ
c h c r ng, bi t nhi u, có trình ào t o caođượ ọ ộ ế ề độ đ ạ
h n m t b ng chung c a xã h i. Theo t i n :”Tríơ ặ ằ ủ ộ ừ đ ể
th c là ng i s d ng trí tu làm vi c, nghiên c u,ứ ườ ử ụ ệ ệ ứ

ph n ánh, d oán ho c h i và tr l i các cácả ự đ ặ để ỏ ả ờ
câu h i liên quan hàng lo t nh ng ý t ng khácỏ ạ ữ ưở
nhau”. C.Mac nh ngh a :” Trí th c là ng i nói sđị ĩ ứ ườ ự
th t, phê bình không nhân nh ng v nh ng gìậ ượ ề ữ
hi n h u. Không nhân nh ng v i ngh a r ng hệ ữ ượ ớ ĩ ằ ọ
không lùi b c tr c k t lu n c a chính mình, ho cướ ướ ế ậ ủ ặ
xung t v i quy n l c, b t c quy n l c nào”.độ ớ ề ự ấ ứ ề ự
Ngày nay, theo quan i m chính th ng, trí th c làđ ể ố ứ
nh ng ng i lao ng trí óc. Thái c a trí th c làữ ườ độ độ ủ ứ
th c o s ti n tri n c a ch . Gs Cao Huyướ đ ự ế ể ủ ế độ
Thu n i h c Picardie (Pháp) nh ngh a :“Ai ánhầ đạ ọ đị ĩ đ
th c không cho xã h i ng , ng i y là trí th c b tứ ộ ủ ườ ấ ứ ấ
k h là ai”. J.P.Sartre, tri t gia l ng danh ng iỳ ọ ế ừ ườ
Pháp ã nói “N u ai ó ch t o ra qu bom nguyênđ ế đ ế ạ ả
t , thì ng i ó là bác h c, ch khi nào ông bác h cử ườ đ ọ ỉ ọ
ý th c c cái khí gi i gi t ng i ghê g m y,ứ đượ ớ ế ươ ớ ấ
ng lên hô hào ch ng bom nguyên t , lúc ó ôngđứ ố ử đ
ta là trí th c”.ứ
L ch s nhân lo i, vi c dùng ng i m i th i khácị ử ạ ệ ườ ỗ ờ
nhau tùy theo hoàn c nh l ch s , th i th và vai trò,ả ị ử ờ ế
nhi m v . ông-Tây, kim-c ng i có th c tài và làệ ụ Đ ổ ườ ự
ng i trí th c chân chính u có “m u s chung”ườ ứ đề ẫ ố
trong cách ng x v i xã h i và t ng l p c mứ ử ớ ộ ầ ớ ầ
quy n. Ng i chân chính có th c tài th t là hi mề ườ ự ậ ế
hoi, c n ph i bi t tìm, bi t trân tr ng. Th i Tamầ ả ế ế ọ ờ
qu c chí, L u B c lên làm vua cai tr n cố ư ị đượ ị ướ
Th c nh sáng su t bi t thu ph c nhân tâm vàụ ờ ố ế ụ
tr ng d ng ng i tài. i n hình là ông ã 3 l n th cọ ụ ườ Đ ể đ ầ ự
tâm c u hi n, không qu n ng xa, kh n c uầ ề ả đườ ẩ ầ
Kh ng Minh m t nhân tài a m u, túc k ra phò táổ ộ đ ư ế

làm quân s . T n Th y Hoàng v Hoàng Trungư ầ ủ ị đế
Hoa u tiên có công th ng nh t t n c nh ngđầ ố ấ đấ ướ ư
cai tr t n c b ng b o quy n, t sách, khôngị đấ ướ ằ ạ ề đố
coi tr ng trí th c ch c th i gian ng n t n cọ ứ ỉ đượ ờ ắ đấ ướ
l i h n lo n, phân ly.ạ ỗ ạ
t n c ta, t x a n nay lúc nào c ng nhi uĐấ ướ ừ ư đế ũ ề
ng i hi n tài, tuy nhiên t ng th i k , t ng lúc màườ ề ừ ờ ỳ ừ
ngu n hi n tài ó c kh i ra nh th nào. Cóồ ề đ đượ ơ ư ế
ngh a là khi c quan tâm, tr ng d ng thì hi n tàiĩ đượ ọ ụ ề
s có, tri th c s nhi u. Ng i có h c v n th ngẽ ứ ẽ ề ườ ọ ấ ườ
có kh n ng phán oán và nh n nh tình hình sángả ă đ ậ đị
su t h n ng i th ng. Th i phong ki n, n cố ơ ườ ườ ờ ế ở ướ
ta ã có bi t bao bài h c khi bi t tr ng d ng trí th cđ ế ọ ế ọ ụ ứ
thì công cu c b o v t qu c, ch ng ngo i xâm vàộ ả ệ ổ ố ố ạ
xây d ng t n c phát tri n r t hi u qu nh t ngự đấ ướ ể ấ ệ ả ờ ầ
l p trí th c lãnh o bi t kh i d y, hòa ng cùngớ ứ đạ ế ơ ạ đồ
v i nhân dân x thân vì nghi p l n. Bài “H ch t ngớ ả ệ ớ ị ướ
s ” c a H ng o V ng Tr n Qu c Tu n, bài thĩ ủ ư Đạ ươ ầ ố ấ ơ
b t h c a Lý Th ng Ki t xác nh ch quy n c aấ ủ ủ ườ ệ đị ủ ề ủ
t n c “Nam qu c s n hà Nam c ” hay b nđấ ướ ố ơ đế ư ả
hùng v n l ch s c a Nguy n Trãi :”Bình Ngô iă ị ử ủ ễ đạ
cáo” là minh ch ng cho s sáng su t c a các ti nứ ự ố ủ ề
nhân bi t coi tr ng và s d ng trí th c là các nhàế ọ ử ụ ứ
quân s , nhà t t ng chi n l c c a th i i.ự ư ưở ế ượ ủ ờ đạ
M c dù, ch phong ki n ch cho phép s phu ti nặ ế độ ế ỉ ĩ ế
thân trong ch n quan tr ng nh ng các b c tríố ườ ư ậ
th c hi n tài khi th y ý ki n c a mình không cứ ề ấ ế ủ đượ
Vua tôn tr ng, ã s n sàng r áo, t quan v n.ọ đ ẵ ũ ừ ề ở ẩ
Ông Chu V n An n i ti ng là b c Thánh hi n, ngayă ổ ế ậ ề
khi Thái h c sinh, ông t ch i làm quan, khôngđỗ ọ ừ ố

màng danh l i v quê m tr ng d y h c có nhi uợ ề ở ườ ạ ọ ề
môn sinh. Vua Tr n Minh Tông bi t tài c a Chu V nầ ế ủ ă
An m i ông vào tri u d y h c cho thái t và cácờ ề ạ ọ ử
con i th n. n i vua Tr n D Tông th y nhi uđạ ầ Đế đờ ầ ụ ấ ề
i th n xung quanh Vua là n nh th n, tham quan,đạ ầ ị ầ
nhà giáo Chu V n An ã d ng c m dâng s , h chă đ ũ ả ớ ạ
t i và xin chém 7 k t i th n. Vua không nghe, ôngộ ẻ ộ ầ
li n treo n, t quan v n. “Th t tr m s ” n iề ấ ừ ề ở ẩ ấ ả ớ ổ
ti ng c a nhà giáo Chu V n An v n còn cế ủ ă ẫ đượ
truy n t ng mãi n muôn i sau. Th i Vuaề ụ đế đờ ờ
Quang Trung, bi t rõ Ngô Th i Nh m có t t nh ngế ờ ậ ậ ư
v n s d ng vì bi t ông ta có tài. Ti c thay, b cẫ ử ụ ế ế ậ
minh quân tài gi i nh vua Quang Trung l i o nỏ ư ạ đ ả
th nên nghi p l n v n còn d dang.ọ ệ ớ ẫ ở
N m 1930, th i k u c a cách m ng, t t ngă ờ ỳ đầ ủ ạ ư ưở
c a m t s ng i có th m quy n xu t phát t n nủ ộ ố ườ ẩ ề ấ ừ ề
kinh t “ti u nông” l c h u, nên ã u tr ra chínhế ể ạ ậ đ ấ ĩ đề
sách sai l m coi trí th c nh k thù c n phá v iầ ứ ư ẻ ầ đả ớ
kh u hi u “ Trí, phú, a, hào, ào t n g c, tr c t nẩ ệ đị đ ậ ố ố ậ
r ”. Th i th t o ra anh hùng. May m n cho dân t cễ ờ ế ạ ắ ộ
Vi t Nam, Nguy n Ái Qu c-H Chí Minh xu t hi nệ ễ ố ồ ấ ệ
v i t duy, t m nhìn sáng su t, khôn ngoan nhớ ư ầ ố ờ
tích l y và sàng l c theo th i gian trong nh ng n mũ ọ ờ ữ ă
tháng l n l n x ng i ã c m hóa, thuy t ph că ộ ở ứ ườ đ ả ế ụ
c nhi u nhân s , trí th c tiêu bi u, m t nhân tđượ ề ĩ ứ ể ộ ố
c c k quan tr ng g i d y s c m nh oàn k tự ỳ ọ để ọ ạ ứ ạ đ ế
dân t c, t b cu c s ng “nhung l a”, b t ch pộ ừ ỏ ộ ố ụ ấ ấ
hi m nguy, vào b ng, ra chi n khu i theo khángể ư ế đ
chi n tiêu bi u nh Tr n i Ngh a, T Quang B u,ế ể ư ầ Đạ ĩ ạ ử
Tôn Th t Tùng, Nguy n H u Th vv…Khi thành l pấ ễ ữ ọ ậ

Chính ph kháng chi n, Ch t ch H Chí Minh ã cóủ ế ủ ị ồ đ
công th “Tìm ng i tài c” ng báo côngư ườ đứ đă để
khai, minh b ch vì Bác s r ng “không thi u ng iạ ợ ằ ế ườ
có tài có c. E vì Chính ph nghe không n, th yđứ ủ đế ấ
không kh p, n n i nh ng ng i tài c khôngắ đế ỗ ữ ườ đứ
th xu t thân”. Bác H ã làm công tác cán b trênể ấ ồ đ ộ
c s d a vào thành ý và minh tâm c a dân ơ ở ự ủ để
tuy n ch n và s d ng ng i tài, ch không choể ọ ử ụ ườ ứ
r ng công tác t ch c là ch thu c v ng, làmằ ổ ứ ỉ ộ ề Đả
trong n i b ng r i a ra thuy t ph c, th ng làộ ộ Đả ồ đư ế ụ ườ
áp t, dân ch p nh n.đặ để ấ ậ
Sau này, m t s ng i có th m quy n v i cáchộ ố ườ ẩ ề ớ
nhìn h p hòi, thi n c n v lý l ch, thành ph n ãẹ ể ậ ề ị ầ đ
chuyên quy n, b qua không ào t o và s d ngề ỏ đ ạ ử ụ
nhi u ng i có n ng l c, và chí khí c n thi t choề ườ ă ự ầ ế
công cu c tái thi t t n c. H ch a th m nhu nộ ế đấ ướ ọ ư ấ ầ
l i d y c a H Ch T ch: “Muôn vi c thành côngờ ậ ủ ồ ủ ị ệ
ho c th t b i, u do cán b t t ho c kém. ó làặ ấ ạ đề ộ ố ặ Đ
m t chân lý”. Ngày nay, c ch và tuy n ch n cánộ ơ ế ể ọ
b v n còn “chuyên quy n”, d th y nh t là s h pộ ẫ ề ễ ấ ấ ự ẹ
hòi, thi n c n không dám dùng và không bi t dùngể ậ ế
nh ng ng i có th c tài ngoài ng. Th i i ngàyữ ườ ự Đả ờ đạ
nay, do n n kinh t th tr ng, nh ng trí th c cóề ế ị ườ ữ ứ
n ng l c th c s và t tr ng cao, không còn chíă ự ự ự ự ọ
thú theo u i, c bám vào cái gh quy n l c ti nđ ổ ố ế ề ự để ế
thân. Có nh ng lúc các c ta ph i kêu lên:ữ ụ ả
“Nhân tài nh lá mùa thuư
Tu n ki t nh sao bi n s m”ấ ệ ư ể ớ
ó là lúc báo hi u t n c s suy vong, lòngĐ ệ đấ ướ ẽ
ng i ly tán. B i v y, nhi u ng i cho r ng, n uườ ở ậ ề ườ ằ ế

ng và Nhà n c không có c ch tuy n ch nĐả ướ ơ ế ể ọ
công khai, minh b ch (trí th c thích thi th tài n ng)ạ ứ ố ă
và chính sách ãi ng , môi tr ng làm vi c thíchđ ộ ườ ệ
h p thì r t khó tuy n ch n c nh ng ng i hi nợ ấ ể ọ đượ ữ ườ ề
tài cho t n c. Ng i c tuy n ch n trongđấ ướ ườ đượ ể ọ
vòng lu n qu n “chuyên quy n” ó, d d n n m tẩ ẩ ề đ ễ ẫ đế ộ
s ng i l t vào “m t xanh” c a ng nh ng l iố ườ ọ ắ ủ Đả ư ạ
không tâm và t m s d ng ngu n nhân l cđủ ầ để ử ụ ồ ự
có trí tu , ng i giúp vi c tài gi i h n mình.ệ ườ ệ ỏ ơ
C nhân ã d y :”Qu c gia h ng vong, th t phuổ đ ạ ố ư ấ
h u trách” có ngh a là ngay c .ữ ĩ ả
Bài vi t s 2 l p 11ế ố ớ
1: Hình nh ng i ph n vi t nam th i x a wa bài bánh trôiđề ả ườ ụ ữ ệ ờ ư
n c t tình 2 và th ng v .ướ ự ươ ợ
Bàilàm
Trong kho tàng v n h c Vi tă ọ ệ Nam có r t nhi u bài th nói lên than ph nấ ề ơ ậ
c a ng i ph n phong ki n x a. ó là nh ng ng i ph n ch u sủ ườ ụ ữ ế ư Đ ữ ườ ụ ữ ị ự
ràng bu c c a l giáo phong ki n “Tam tòng, t c” ( t i gia tòng ph ,ộ ủ ễ ế ứ đứ ạ ụ
xu t giá tòng phu, phu t tòng t và công dung ngôn h nh). H h u nhấ ử ử ạ ọ ầ ư
không có quy n quy t nh cu c i mình, ch bi t s ng cam ch u và ph cề ế đị ộ đờ ỉ ế ố ị ụ
tùng. C m thông v i s ph n, thân ph n và ph m ch t c a ng i ph nả ớ ố ậ ậ ẩ ấ ủ ườ ụ ữ
x a, hai nhà th H Xuân H ng và Tr n T X ng ã thay h nói lênư ơ ồ ươ ầ ế ươ đ ọ
ti ng lòng mình qua các bài th nh : T tình, Bánh trôi n c, Th ngế ơ ư ự ướ ươ
v … ợ

Th i x a, d i ch phong ki n suy tàn, m c nát, s ph n ng i phờ ư ướ ế độ ế ụ ố ậ ườ ụ
n luôn b vùi d p vào v ng l y au kh , luôn b trói bu c b i xã h i b tữ ị ậ ũ ầ đ ổ ị ộ ở ộ ấ
công, nam quy n c oán, m t xã h i “tr ng nam khinh n ”, m t ch ề độ đ ộ ộ ọ ữ ộ ế độ
a thê…. H g p nhi u au kh , l n n, tình duyên tr c tr , ch u cu c iđ ọ ặ ề đ ổ ậ đậ ắ ở ị ộ đờ
làm l , s ph n h m hiu, éo le.ẻ ố ậ ẩ

V i b n l nh c a mình và c ng là n n nhân trong xã h i ó, H Xuânớ ả ĩ ủ ũ ạ ộ đ ồ
H ng ã m nh d n nói lên n i lòng c a nh ng ng i ph n x a. ó làươ đ ạ ạ ỗ ủ ữ ườ ụ ữ ư Đ
nh ng ng i ph n duyên dáng, xinh x n nh ng luôn b phân bi t i xữ ườ ụ ữ ắ ư ị ệ đố ử
th m t , không có quy n l a ch n h nh phúc c a i mình và luôn khátậ ệ ề ự ọ ạ ủ đờ
khao h nh phúc l a ôi. Tr c m t xã h i b t công, c nh ng ng i conạ ứ đ ướ ộ ộ ấ ả ộ ườ
gái giàu s c s ng và h t s c tài hoa, nh ng tr trêu cu c i th t b tứ ố ế ứ ư ớ ộ đờ ậ ấ
h nh, s ph n l n n gian truân:ạ ố ậ ậ đậ
“ Thân em v a tr ng l i v a trònừ ắ ạ ừ
B y n i ba chìm v i n c non”ả ỗ ớ ướ
Không ch th n i au thân ph n con c nh c n bài : “T tình II” :ỉ ế ỗ đ ậ đượ ắ đế ở ự
“ êm khuya v ng v ng tr ng canh d nĐ ă ẳ ố ồ
Tr cái h ng nhan v i n c non(…)ơ ồ ớ ướ
V ng tr ng bóng x khuy t ch a tròn”ầ ă ế ế ư
M t tâm tr ng bu n au, oán h n, cô c, trong màn êm v ng l ng. Sộ ạ ồ đ ậ độ đ ắ ặ ự
b bàng, t i h , d u dãi cay ng là n i au c a H Xuân H ng nói riêngẽ ủ ổ ầ đắ ỗ đ ủ ồ ươ
và ng i ph n Vi tườ ụ ữ ệ Nam nói chung. Duyên ph n h th t h m hiu, h nhậ ọ ậ ẩ ạ
phúc ít i ( tu i xuân trôi qua mà h nh phúc không tr n v n nh tr ng xỏ ổ ạ ọ ẹ ư ă ế
mà v n khuy t). Mang cho mình m t thân ph n l m n, tình yêu b chiaẫ ế ộ ậ ẻ ọ ị
n m x b y ch còn tí con con: “M nh tính san s tí con con”.ă ẻ ả ỉ ả ẻ
i v i Tr n T X ng, ông ng d i khía c nh m t ng i àn ông,Đố ớ ầ ế ươ đứ ướ ạ ộ ườ đ
c m thông th ng xót cho s ph n c a ng i ph n b i x b t công,ả ươ ố ậ ủ ườ ụ ữ ị đố ủ ấ
luôn ch u c c c gian truân nh ng không dám ph n kháng. H luôn s ngị ơ ự ư ả ọ ố
cam ch u, hi sinh cho ch ng con:ị ồ
“L n l i than cò khi quãng v ngặ ộ ắ
Eo sèo m t n c bu i ò ông”ặ ướ ổ đ đ
(Th ng V )ươ ợ
Câu th mang ch t li u ca dao, các hình nh “l n l i”, “eo sèo”, “khi quãngơ ấ ệ ả ặ ộ
v ng”, “bu i ò ông” th hi n s t i thân c a ng i ph n , tr c s nắ ổ đ đ ể ệ ự ủ ủ ườ ụ ữ ướ ự đơ
chi c, chen chút làm n v t lôn v i cu c s ng m u sinh, nuôi ch ngế ă ậ ớ ộ ố để ư ồ
con. Ng i ph n x a khi v nhà ch ng ph i ch u s ràng bu c c a lườ ụ ữ ư ề ồ ả ị ự ộ ủ ễ

giáo phong ki n, ch p nh n không kêu ca, oán than (“M t duyên hai n âuế ấ ậ ộ ợ
ành ph n – N m n ng m i m a dám qu n công”) m c dù r t v t v ,đ ậ ă ắ ườ ư ả ặ ấ ấ ả
kh c c. Hình nh bà Tú chính là chân dung c a m t ng i ph n khôngổ ự ả ủ ộ ườ ụ ữ
qu n khó kh n vì ch ng vì con, là m t hình nh tiêu bi u c u ng i phả ă ồ ộ ả ể ả ườ ụ
n Vi tữ ệ Nam.
Qua ó, ã làm n i b t nh ng v p tâm h n và ph m ch t ng i ph nđ đ ổ ậ ữ ẻ đẹ ồ ẩ ấ ườ ụ ữ
Vi tệ Nam x a. ng th i phê phán cái xã h i th i nát, gi n ng i i b cư Đồ ờ ộ ố ậ ườ đờ ạ
b o vô tâm (“Sau gi n vì duyên m i mõm mòm” – T tình I c a Hẽ ậ để ỏ ự ủ ồ
Xuân H ng), gi n cu c s ng ã a nh ng ng i ph n vào ch l loiươ ậ ộ ố đ đư ữ ườ ụ ữ ỗ ẻ
cô d n, hiu hút:ơ
“Oán h n trông ra kh p m i chòm”ậ ắ ọ
(T tình I – H Xuân H ng)ự ồ ươ
H oán h n tr c n i au âm , dai d ng t cháy tâm can và tê tái nh t.ọ ậ ướ ỗ đ ỉ ẳ đố ấ
Trong th H Xuân H ng ta luôn b t g p nh ng hình nh ng i ph nơ ồ ươ ắ ặ ữ ả ườ ụ ữ
bi t v t lên s ph n, không n i au làm mình g c ngã:ế ượ ố ậ để ỗ đ ụ
“Xiên ngang m t t rêu t ng ámặ đấ ừ đ
âm to c chân mây á m y hòn”Đ ạ đ ấ
(T tình II)ự
Qu th t, h không bao gi ch u khu t ph c, luôn c a qu y. Xuân H ngả ậ ọ ờ ị ấ ụ ự ậ ươ
l i càng kh ng nh”ạ ẳ đị
“R n nát m c d u tay k n nắ ặ ầ ẻ ặ
Mà en v n gi t m lòng son”ẫ ữ ấ
( Bánh trôi n c)ướ
úng là m t ph m ch t t t p c a ng i ph n v i t m lòng th y chung,Đ ộ ẩ ấ ố đẹ ủ ườ ụ ữ ớ ấ ủ
son s c, quy t gìn gi không hoàn c nh xã h i lam hoen , là ni m tắ ế ữ để ả ộ ố ề ự
hào, lòng kiêu hãnh và hãnh di n v chính mình. Và trong tâm h n ng iệ ề ồ ườ
ph n luôn khao khát c hòa h p trong m t tình yêu tr n v n, mãnhụ ữ đượ ợ ộ ọ ẹ
li t:ệ
“Chém cha cái ki p l y c ng chung”ế ấ ồ
Nó th hi n m t ni m khao khát chính áng c a ng i ph n m i th iể ệ ộ ề đ ủ ườ ụ ữ ở ọ ờ

i.đạ
n v i “Th ng v ” c a Tú X ng nhìn v i góc o lý, bà Tú angĐế ớ ươ ợ ủ ươ ớ độ đạ đ
tuân theo b n ph n làm v nh ng nhìn góc tình c m, ta th y bà làmổ ậ ợ ư ở độ ả ấ
t t c vì ch ng con mà không than th , bà hi n lên v p truy n th ngấ ả ồ ở ở ệ ẻ đẹ ề ố
c a ng i ph n Vi tủ ườ ụ ữ ệ Nam. ó là s m ang, ch u th ng, ch u khó vàĐ ự đả đ ị ươ ị
c hi sinh âm th m vì ch ng con.đứ ầ ồ
T ây ta càng c m thông sâu s c cho s ph n ng i ph n Vi t Namừ đ ả ắ ố ậ ườ ụ ữ ệ
x a, ph i ch u nhi u kh c c, t i nh c, hiu qu nh, tình duyên h m hiu, tr cư ả ị ề ổ ự ủ ụ ạ ẩ ắ
tr …ở
Ngày nay thân ph n ng i ph n ã chi m m t v trí quan tr ng trong giaậ ườ ụ ữ đ ế ộ ị ọ
ình. B i l cái xã h i “Tr ng nam khinh n ” ã b xóa b mà thay vào óđ ở ẽ ộ ọ ữ đ ị ỏ đ
là m t xã h i “công b ng, bình ng, nam n bình quy n”. Nh ng không vìộ ộ ằ đẳ ữ ề ư
th mà ng i ph n Vi t Nam làm m t i v thu n phong m t c v n cóế ườ ụ ữ ệ ấ đ ẻ ầ ỹ ụ ố
c a mình. Và v n gi c ph m ch t, v p truy n th ng c a ng iủ ẫ ữ đượ ẩ ấ ẻ đẹ ề ố ủ ườ
ph n Viêt Nam, m ang tháo vácụ ữ đả đ
Bài vi t s 2 l p 11 2:ế ố ớ đề Hình nh ng i ph n Vi t Nam th i x aả ườ ụ ữ ệ ờ ư
qua bài T tình II c a H Xuân H ng và Th ng v c a Tr n tự ủ ồ ươ ươ ợ ủ ầ ế
X ngươ
Bài làm
“Thân em nh c u gaiư ủ ấ
Ru t trong thì tr ng v ngoài thì enộ ắ ỏ đ
Ai i ném th mà xemơ ử
N m ra m i bi t r ng em ng t bùi”ế ớ ế ằ ọ
ã t lâu, hình nh ng i ph n Vi t Nam x a ã xu t hi n nhi u quaĐ ừ ả ườ ụ ữ ệ ư đ ấ ệ ề
nh ng câu ca dao v i nh ng v p, hình t ng khác nhau. Nh ng hữ ớ ữ ẻ đẹ ượ ư ở ọ
u có chung c tính truy n th ng p mà dân t c Vi t Nam ã tíchđề đứ ề ố đẹ đẽ ộ ệ đ
lu c qua hàng ngàn n m lao ng và u tranh. Hình nh ó c ngỹ đượ ă độ đấ ả đ ũ
c th hi n r t tài tình qua hai bài th T Tình II cua H Xuân H ngđượ ể ệ ấ ơ ự ồ ươ
Và Th ng V c a Tr n T X ng.ươ ợ ủ ầ ễ ươ
Hình nh u tiên c a ng i ph n Vi t Nam c th hi n qua hai bàiả đầ ủ ườ ụ ữ ệ đượ ể ệ

th ó là hình t ng ng i ph n Vi t Nam ch u nhi u au kh , v t vơ đ ươ ườ ụ ữ ệ ị ề đ ổ ấ ả
trong cu c s ng. ó là hình nh bà Tú v t v , gian truân ki m s ng, t t b tộ ố Đ ả ấ ả ế ố ấ ậ
ng c xuôi “Quanh n m buôn bán mom sông”. Câu th ã nói lên m tượ ă ở ơ đ ộ
hoàn c nh làm n v t v , lam l c a bà. ây, bà Tú làm vi c v t v su tả ă ấ ả ũ ủ Ở đ ệ ấ ả ố
c n m, không k m a n ng trên mom sông- cái doi t nhô ra y nguyả ă ể ư ắ đấ đầ
hi m. Th m thía n i v t v , gian truân c a v , Tú X ng ã m n hìnhể ấ ỗ ấ ả ủ ợ ươ đ ượ
nh con cò trong ca dao nói v bà Tú. Có i u hình nh con cà trong caả để ề đ ề ả
dao y t i nghi p mà hình nh con cò trong th Tú X ng con t i nghi pđầ ộ ệ ả ơ ươ ộ ệ
h n. Con cò trong th không ch xu t hi n trong cái r n ng p c a khôngơ ơ ỉ ấ ệ ợ ợ ủ
gian mà còn là r n ng p c a th i gian. Hình nh thân cò nh m t s sángợ ợ ủ ờ ả ư ộ ự
t o:ạ
“L n l i thân cò khi quãng v ng”ặ ộ ắ
a t l n l i lên u câu, thay con cò b ng thân cò c ng làm t ng thêmđư ừ ặ ộ đầ ằ ũ ă
n i v t v , gian truân c a bà Tú, càng kh i d y c n i au thân ph n sâuỗ ấ ả ủ ơ ậ ả ỗ đ ậ
s c, th m thía h n:ắ ấ ơ
“Eo sèo m t n c bu i ò ông”ặ ướ ổ đ đ
Câu th g i nên m t s chen chúc, b n ch i trên sông n c c a nh ngơ ợ ộ ự ươ ả ướ ủ ữ
ng i buôn bán nh , s c nh tranh n m c sát ph t nhau nh ng c ngườ ỏ ự ạ đế ứ ạ ư ũ
không thi u l i qua ti ng l i. Bu i ò ông âu ph i là ít lo âu, nguy hi mế ờ ế ạ ổ đ đ đ ả ể
h n khi quãng v ng mà ó còn là s chen l n, xô y ch a y b t tr c,ơ ắ đ ự ấ đẩ ứ đầ ấ ắ
nguy hi m. Nh ng câu th ã làm n i rõ lên nh ng v t v , c c nh c màể ữ ơ đ ổ ữ ấ ả ự ọ
bà Tú và ng i ph n Vi t Nam x a ph i ch u ng, tr i qua.ườ ụ ữ ệ ư ả ị đự ả
Còn v i bài th T Tình II c a H Xuân H ng thì ó là s kh au vìớ ơ ự ủ ồ ươ đ ự ổ đ
không làm ch c s ph n c a mình:ủ đượ ố ậ ủ
“ êm khuya v ng v ng tr ng canh d nĐ ă ẳ ố ồ
Tr cái h ng nhan v i n c non.”ơ ồ ớ ướ
M u là m t âm thanh vang v ng, y h i h : Tr ng canh d n. Nh ngở đầ ộ ọ đầ ố ả ố ồ ư
dù mãnh li t n m y, ti ng tr ng c ng ch là âm thanh duy nhát trongệ đế ấ ế ố ũ ỉ
êm v ng, n u không có nó thì em khuya s tr nên vô cùng v ng l ng.đ ắ ế đ ẽ ở ắ ặ
Cái ng ã c s d ng tôn lên cái t nh, cái cô c, tr ng tr i c ađộ đ đươ ử ụ để ĩ độ ố ả ủ

êm khuya. N a êm là th i gian sum h p c a v ch ng, là th i i mđ ử đ ờ ọ ủ ợ ồ ờ đ ể
h nh phúc l a ôi, y v y mà l i có ng i ph n t nh d y vào úng th iạ ứ đ ấ ậ ạ ườ ụ ữ ĩ ậ đ ờ
kh c thiêng liêng y, hay vì c êm ng i ph n ã không ng c vìắ ấ ả đ ườ ụ ữ đ ủ đượ
thi u v ng m t i u gì ó, vì tâm tr ng ang mang n ng m t n i au?ế ắ ộ đ ề đ ạ đ ặ ộ ỗ đ
Ti ng tr ng canh âm vang t xa v ng l i nh ang thúc gi c th i gian quaế ố ừ ọ ạ ư đ ụ ờ
mau, g i n m t i u áng s ôí v i m t ng i àn bà v n còn thânọ đế ộ đ ề đ ợ đ ớ ộ ườ đ ẫ
n g i chi c: ó là tu i già. Tu i già càng n g n ngh a là hi v ng càngđơ ố ế đ ổ ổ đế ầ ĩ ọ
tu t xa, m i mong m i, khát khao càng tr nên vô v ng. Ti ng tr ng d nộ ọ ỏ ở ọ ế ố ồ
d p c xoáy sâu vào tâm con ng i ph n , nó âm vang trong tâm t ng,ậ ứ ườ ụ ữ ưở
âm vang trong suy ngh không tài nào d t c. D n d p, h i h , ti ngĩ ứ đượ ồ ậ ố ả ế
tr ng không ch bao trùm lên không gian mà còn lên c th i gian n a, vàố ỉ ả ờ ữ
t h i: ây có th t là ti ng tr ng hi n h u trong th c t i hay ph i ch ng óự ỏ đ ậ ế ố ệ ữ ự ạ ả ă đ
là ti ng tr ng c t lên t ti ng lòng th n th c c a tác gi , ti ng tr ng ámế ố ấ ừ ế ổ ứ ủ ả ế ố
nh v m t bi k ch ang ngày càng n g n h n v i bà:ả ề ộ ị đ đế ầ ơ ớ
“Tr cái h ng nhan v i n c non”ơ ồ ớ ướ
Khi th i gian c l t qua càng lúc càng d n d p thì c ng là lúc “h ngờ ứ ướ ồ ậ ũ ồ
nhan” ngày m t tr ra v i i. “H ng nhan” chính là nhan s c, g ng m tộ ơ ớ đờ ồ ắ ươ ặ
xinh p c a ng i ph n . ó là i u mà b t c ng i ph n nào c ngđẹ ủ ườ ụ ữ Đ đ ề ấ ứ ườ ụ ữ ũ
h t s c t hào, coi tr ng, nâng niu. Nh ng t “cái” g n li n v i “h ngế ứ ự ọ ư ừ ắ ề ớ ồ
nhan” nh m t hòn á kéo n ng c câu th xu ng. “H ng nhan” làm gìư ộ đ ặ ả ơ ố ồ để
khi n a êm ph i t nh gi c trong cái tr ng trãi, l ng l o n ng cay?ữ đ ả ĩ ấ ố ặ ẽ đế đắ
“H ng nhan” làm gì khi nó âu ph i là v nh c u mà s nhanh chóng vồ để đ ả ĩ ữ ẽ ỡ
tan theo t ng nh p tr ng d n. Câu th nh l i ay nghi n, m a mai chínhừ ị ố ồ ơ ư ờ đ ế ỉ
b n thân mình, áng th ng cho nh ng ng i ph n ng th i b èả đ ươ ữ ườ ụ ữ đươ ờ ị đ
nén, áp b c v i nh ng th t c phong ki n n m c x xác, héo mòn cứ ớ ữ ủ ụ ế đế ứ ơ ả
m t ph n h ng nhan. ó còn là n i au vì cô qu nh, thi u v ng h nh phúcộ ậ ồ Đ ỗ đ ạ ế ắ ạ
l a ôi, không ng i yêu th ng, thông c m.ứ đ ườ ươ ả
“Chén r i h ng a say l i t nhượ ươ đư ạ ỉ
V ng tr ng bóng x khuy t ch a tròn”ầ ă ế ế ư
Hai câu th v nên m t khung c nh r t th t và c ng ch a chan bao n iơ ẽ ộ ả ấ ậ ũ ứ ỗ

ni m tác gi . M t ng i ph n mà ph i ng i u ng r u m t mình, cô nề ả ộ ườ ụ ữ ả ồ ố ượ ộ đơ
v i êm khuya, v i v ng tr ng l nh. Câu th là ngo i c nh mà c ng là tâmớ đ ớ ầ ă ạ ơ ạ ả ũ
c nh, t o nên s ng nh t gi a tr ng v i ng i. Khi mu n quên s u làả ạ ự đồ ấ ữ ă ớ ườ ố ầ
lúc ng i ta trong tâm tr ng cay ng nh t, khi xung quanh không có aiườ ở ạ đắ ấ
có th chia s n i ni m và ta ch còn bi t quên i n i ni m trong menđể ể ẽ ỗ ề ỉ ế đ ỗ ề
r u, m t mình. Nh ng li u chén r u có th làm quen i b o n i cô n,ượ ộ ư ệ ươ ể đ ả ỗ đơ
t i nh c trong lòng hay H Xuân H ng u ng r u mà nh u ng i baoủ ụ ồ ươ ố ượ ư ố đ
gi t s u mà ng i u ng ch ng i c khi mà có th l ng l , âm th mọ ầ ườ ố ẳ đổ đ đượ ể ặ ẽ ầ
nu t vào c h ng, au kh c ng ch ng m t i âu mà tr l i chínhố ổ ọ để đ ổ ũ ẳ ấ đ đ ở ạ
trong tâm trí mình. ây c nh tình Xuân H ng c th hi n ch aỞ đ ả ươ đượ ể ệ ứ
ng bi k ch. Tu i xuân ã trôi qua mà nhân duyên không c tr nđự ị ổ đ đượ ọ
v n.Tr ng v n là bi u t ng c a h nh phúc, là hình nh i di n cho cẹ ă ố ể ượ ủ ạ ả đạ ệ ướ
m và hi v ng. Nh ng h nh phúc c a H Xuân H ng l i xót xa n m cơ ọ ư ạ ủ ồ ươ ạ đế ứ
“khuy t ch a tròn”- m t h nh phúc không h tr n v n, m t cu c i cònế ư ộ ạ ề ọ ẹ ộ ộ đờ
dang d , éo le v i nh ng tr c tr trong tình duyên. H nh phúc c a bà chở ớ ữ ắ ở ạ ủ ỉ
nh v ng tr ng khuy t mà bà không th bi t tr c ngày mai tr ng sư ầ ă ế ể ế ướ ă ẽ
khuy t ti p hay tròn. Ánh tr ng sáng mà l nh l o vô cùng khi n hi n trongế ế ă ạ ẽ ẩ ệ
ó m t n i cô n, tr ng v ng. Và bóng x i kèm v i tr ng l i g i nênđ ộ ỗ đơ ố ắ ế đ ớ ă ạ ợ
m t n i ni m trong lòng tác gi : n i lo s tr c tu i xuân ang m t i.ộ ỗ ề ả ỗ ợ ướ ổ đ ấ đ
Tr ng ã x mà v n khuy t ch a tròn, gi ng nh tu i xuân c a Xuână đ ế ẫ ế ư ố ư ổ ủ
H ng ang m t i mà tình duyên chu c tr n v n. Hình nh m tươ đ ấ đ ă đượ ọ ẹ ả ặ
tr ng là hình nh n d vô cùng c áo và c s c, miêu t chính xác vàă ả ẩ ụ độ đ đặ ắ ả
vô cùng sinh ng ngo i c nh mà c ng b l c tâm c nh, nh ng suyđộ ạ ả ũ ộ ộ đượ ả ữ
ngh , tâm t ang hi n h u trong bà.ĩ ư đ ệ ữ
Nh ng dù có v t v , au xót, chán ch ng n m c nào, thì ng i phư ấ ả đ ườ đế ứ ườ ụ
n Vi t Nam x a v n là nh ng con ng i có nh ng ph m ch t p ,ữ ệ ư ẫ ữ ườ ữ ẩ ấ đẹ đẽ
không ch v b ngoài mà còn là tình yêu th ng , lòng nhân h u, m tỉ ở ẻ ề ở ươ ậ ộ
lòng, m t d vì ch ng, vì con:ộ ạ ồ
“Nuôi n m con v i m t ch ng”đủ ă ớ ộ ồ
Câu th là gánh n ng gia ình t lên vai bà Tú, v t v quanh n m ch ngơ ặ đ đặ ấ ả ă ẳ

n hà nh v y là nuôi c nhà. ông con, nuôi l con ông y ã ành,ề ư ậ để ả Đ ũ đ ấ đ đ
bà còn ph i nuôi ch ng. N m con v i m t ch ng là sáu ng i. M t ph iả ồ ă ớ ộ ồ ườ ộ ả
gánh sáu, th là n ng, ph i gánh và gánh c, th là m ang. Nh ngế ặ ả đượ ế đả đ ư
nuôi v n hi u là v a , v a nuôi, không thi u nh ng c ng ch ngđủ ẫ ể ừ đủ ừ đủ ế ư ũ ẳ
th a. V t v quanh n m n v y mà c ng ch v a nuôi ch ng, nuôiừ ấ ả ă đế ậ ũ ỉ ừ đủ ồ
con, v y m i th t là v t v , ã g ng h t s c r i. V y m i th t là m, n ngậ ớ ậ ấ ả đ ắ ế ứ ồ ậ ớ ậ đả ặ
n th mà c ng gánh xong, khó th mà c ng chu toàn. Câu th th hi nđế ế ũ ế ũ ơ ể ệ
s v t v , gian lao c tính ch u th ng, ch u khó, h t lòng vì ch ng, vìự ấ ả đứ ị ươ ị ế ồ
con c a bà Tú nói riêng và c a ng i ph n Vi t Nam nói chung.ủ ủ ườ ụ ữ ệ
Còn v i T Tình II, dù n au n m c nào thì trong sâu th m trái timớ ự đớ đ đế ứ ẳ
bà, dù y u t n âu c ng loé lên ánh l a khát khao, hi v ng, không ch uế ớ đế đ ũ ử ọ ị
khu t ph c mà mu n vùng lên u tranh thay i cu c s ng c a mình:ấ ụ ố đấ đổ ộ ố ủ
“Xiên ngang m t t, rêu t ng ámặ đấ ừ đ
âm to c chân mây, á m y hòn.”Đ ạ đ ấ
M t hình t ng thiên nhiên d d i, y c a ng nh tính cách bu ngộ ượ ữ ộ đầ ự độ ư ớ
b nh, không ch u khu t ph c i u gì c a chính tác gi v y. ây, H Xuânỉ ị ấ ụ đ ề ủ ả ậ Ở đ ồ
H ng, s bu n t i bao gi c ng g i nên nh ng ph n ng tích c c, bàươ ự ồ ủ ờ ũ ợ ữ ả ứ ự
không buông xuôi, u hàng mà luôn c g ng tìm cách thay i v n m nh,đầ ố ắ đổ ậ ệ
cho dù nh ng c g ng ó m i ch d ng l i trong suy ngh . Hai câu thữ ố ắ đ ớ ỉ ừ ạ ĩ ơ
t ng nh ch miêu t c nh v t xung quanh, nh ng chính nh ng c i mưở ư ỉ ả ả ậ ư ữ đặ đ ể
cu c nh v t ó ã c dùng b c l tâm tr ng c a con ng i. Hàngả ả ậ đ đ đượ để ộ ộ ạ ủ ườ
lo t nh ng ng t m nh y s c thái bi u c m nh xiên, âm c oạ ữ độ ừ ạ đầ ắ ể ả ư đ đượ đả
lên u câu. Nh ng sinh v t bé nh , hèn m n, còn hèn m n h n c “n iđầ ữ ậ ỏ ọ ọ ơ ả ộ
c hoa hèn” nh ám rêu kia mà c ng không ch u m m y u. Nó ph i m cỏ ư đ ũ ị ề ế ả ọ
xiên, mà là “xiên ngang m t t”. á ã r n ch c l i ph i r n ch c h n, nóặ đấ Đ đ ắ ắ ạ ả ắ ắ ơ
ph i “ âm to c chân mây”. Bi n pháp ngh thu t o ng trong hai câu dãả đ ạ ệ ệ ậ đả ữ
làm n i b t s ph n u t c a thân ph n t á, c cây mà c ng là s ph nổ ậ ự ẫ ấ ủ ậ đấ đ ỏ ũ ự ẫ
u t c a tâm tr ng. Ch nh ng c nh v t bình th ng không có gì c bi tấ ủ ạ ỉ ữ ả ậ ườ đặ ệ
nh rêu và á, nh ng qua cách nhìn y b t mãn, m c c a tác gi ,ư đ ư đấ ấ ấ ứ ủ ả
chúng tr nên vô cùng s ng ng. C ng, n i lo n, phá phách, mu nở ố độ ự độ ổ ạ ố

p tan nh ng gì gò bó d c t do vùng v y gi a t tr i, thiên nhiênđậ ữ đẻ ượ ự ẫ ữ đấ ờ
hoà h p v i con ng i, c i m thiên nhiên c ng chính là n i ni m nhânợ ớ ườ đặ đ ể ũ ỗ ề
v t. Và ta c ng th y c tâm tr ng c a H Xuân H ng ph n u t tr cậ ũ ấ đượ ạ ủ ồ ươ ẫ ấ ướ
nh ng t c l phong ki n, c ng nh nh ng s ph n h m hiu ang tàn nh nữ ụ ệ ế ũ ư ữ ố ậ ẩ đ ẫ
ra tay bóp ch t h nh phúc c a bà; nh ng u t h n y b è nén, gò épế ạ ủ ữ ấ ậ ấ ị đ
trong lòng bà n m c không ch u n i ch ch c v oà ra, bà khao khátđế ứ ị ổ ỉ ự ỡ
mu n p tung t t c , mu n p m i th , mu n t do bi t nh ng nào.ố đậ ấ ả ố đậ đổ ọ ứ ố ự ế ườ
Nh ng dù sao, bà c ng ch là m t ng i ph n phong ki n, m t thânư ũ ỉ ộ ườ ụ ữ ế ộ
ph n n nhi cô c, dù phá phách, dù n i lo n n âu thì c ng ch trongậ ữ độ ổ ạ đế đ ũ ỉ
gi i h n ngôn t . Bà không th làm gì h n c n a M c dù v y,ớ ạ ừ ể ơ đượ ữ ặ ậ
ta ph i công nh n ay là m t cách suy ngh vô cùng m i m , m t t t ngả ậ đ ộ ĩ ớ ẻ ộ ư ưở
i tr oc th i i, m t tính cách hoàn toàn khác bi t so v i ng i ph nđ ứ ờ đạ ộ ệ ớ ườ ụ ữ
lúc b y gi . ó là m t b n l nh, m t cá tính Xuân H ng áng trân tr ng:ấ ờ Đ ộ ả ĩ ộ ươ đ ọ
“Ngán n i xuân i xuân l i l iỗ đ ạ ạ
M nh tình san s tí con con”ả ẻ
Ngán là chán ngán, là ngán ng m. H Xuân H ng ngán l m r i n i iẩ ồ ươ ắ ồ ỗ đờ
éo le, b c b o. Xuân i r i xuân l i, t o hoá ch i m t vòng lu n qu n. Tạ ẽ đ ồ ạ ạ ơ ộ ẩ ẩ ừ
xuân mang hai ngh a, v a là mùa xuân, v a là tu i xuân. Mùa xuân i r i,ĩ ừ ừ ổ đ ồ
mùa xuân tr l i v i thiên nhiên, v i muôn nghìn hoa c , lá cây, nh ng v iở ạ ớ ớ ỏ ư ớ
con ng i tu i xuân qua là không bao gi tr l i. Hai t “l i” trong c m tườ ổ ờ ở ạ ừ ạ ụ ừ
“xuân i xuân l i l i” mang hai ý ngh a khác nhau. T l i th nh t ngh a làđ ạ ạ ĩ ừ ạ ứ ấ ĩ
thêm l n n a, t l i th hai ngh a là tr l i. S tr l i c a mùa xuân l iầ ữ ừ ạ ứ ĩ ở ạ ự ở ạ ủ ạ
ng ngh a v i s ra i c a tu i xuân. Ngh thu t t ng ti n làm cho ngh chđồ ĩ ớ ự đ ủ ổ ệ ậ ă ế ị
c nh càng éo le h n: M nh tình-san s -tí con con. M nh tình ã bé l i cònả ơ ả ẻ ả đ ạ
san s ra thành ít i, ch còn tí con con nên càng xót xa, t i nghi p. Câuẻ ỏ ỉ ộ ệ
th c vi t ra có th là tâm tr ng c a ng i mang thân i làm l . auơ đượ ế ể ạ ủ ườ đ ẽ Đ
xót bi t m y, khi m nh tình là m t th c chia n m x b y, nh n d cế ấ ả ộ ứ đượ ă ẻ ả ậ ượ
duy nh t m t m nh tí con con. H nh phúc c a bà ch ng nh ng không tr nấ ộ ả ạ ủ ẳ ữ ọ
v n mà còn nh bé, ít i n m c t i nghi p. Tình duyên nh th có ẹ ỏ ỏ đế ứ độ ộ ệ ư ế để
làm gì, ch càng thêm t i nh c, ng cay. Cách dùng t gi n n mà v nỉ ủ ụ đắ ừ ả đơ ẫ

vô cùng c áo ã c c t n i ni m c a tác gi . H Xuân H ng ngangđộ đ đ ự ả ỗ ề ủ ả ồ ươ
tàng, thách th c y n i lo n trên là th , nh ng cu i cùng t t c v n chứ đầ ổ ạ ế ư ố ấ ả ẫ ỉ
chìm vào vô v ng trong s b t l c t t cùng và chán ch ng, m t m i.ọ ự ấ ự ộ ườ ệ ỏ
Nh ng c g ng vùng v y c a bà ch là vô ích, b i ph n c a bà v n ã làữ ố ắ ẫ ủ ỉ ở ậ ủ ố đ
m t bi k ch và mãi mãi ch là bi k ch mà thôi. Có l trong gi phút y, bà ãộ ị ỉ ị ẽ ờ ấ đ
mu n buông xuôi, mu n b m c cho t t c s ph n a y, bà ã m tố ố ỏ ặ ấ ả ố ậ đư đẩ đ ấ
h t hi v ng “Gi t n c m t em âm th m buông r i, êm s uế ọ ọ ướ ắ ầ ơ đ ầ
n côi trong tim em ôm tr n m t n i sàu b v ành khócđơ ọ ộ ỗ ơ ơ đ
v y thôi Li u H Xuân H ng có th v t qua t t c tr l i làậ ệ ồ ươ ể ượ ấ ả để ở ạ
m t ng i ph n yêu i m nh m , không s gì c nh ngày nào? óộ ườ ụ ữ đờ ạ ẽ ợ ả ư Đ
v n là câu h i còn d dang c a ng i ph n em thân i làm l , ph nẫ ỏ ở ủ ườ ụ ữ đ đ ẽ ậ
ng i mà h nh phúc không bao gi tr n v n mà ch nh nhoi nh m nhườ ạ ờ ọ ẹ ỉ ỏ ư ả
g ng v Câu th di n at sâu s c nh i m, bi k ch c a H Xuânươ ỡ ơ ễ đ ắ đỉ đ ể ị ủ ồ
H ng và c ng là c a ng i ph n th i b y gi .ươ ũ ủ ườ ụ ữ ờ ấ ờ
ó là nh ng hi n thân cho nh ng kh au c a con ng i trong xã h iĐ ữ ệ ữ ổ đ ủ ườ ộ
x a, ng th i là k t tinh c a nh ng c tính t t p c a ng òi ph nư đồ ờ ế ủ ữ đứ ố đẹ ủ ư ụ ữ
Vi t Nam qua hàng th k . Trong c hai bài th là hình t ng ng i phệ ế ỉ ả ơ ượ ườ ụ
n Vi t Nam ch u nhi u au n, t i c c d i ch phong ki n nh ng ữ ệ ị ề đ đớ ủ ự ướ ế độ ế ư ở
h toát lên s u tranh m nh m , v t lên s ph n làn t t b n ph nọ ự đấ ạ ẽ ượ ố ậ để ố ổ ậ
c a m t ng i ph n trong gia ình, m t ng i ph n dám v t lên trênủ ộ ườ ụ ữ đ ộ ườ ụ ữ ượ
n au tìm h nh phúc mà mình h ng khao khát.đớ đ để ạ ằ
Bài vi t s 2 l p 11 3: Nhân cách nhà nho chân chính trong bàiế ố ớ đề
th Bài ca ng n i trên bãi cát c a Cao Bá Quátơ ắ đ ủ
Bài làm
Bãi cát l i bãi cát dàiạ
i 1 b c nh lùi 1 b c.Đ ướ ư ướ
M t tr i ã l n ch a d ng c.ặ ờ đ ặ ư ừ đượ
L khách trên ng n c m t r i.ữ đườ ướ ắ ơ
n d v con ng duy nh t "lên i" trong xã h i pk th i nát. NgayẨ ụ ề đườ ấ để đờ ộ ố
t u bài th ta ã b t g p hình nh l - - con ng. ng i trên cátừ đầ ơ đ ắ ặ ả ộ đồ đườ Đườ đ

mang ý ngh a bi u t ng cho con ng i, con ng y dài vô cùngĩ ể ượ đườ đờ đườ ấ
t n, y r y nh ng khó kh n, chông gai, m m t ko bi t ch n ng nào,ậ đầ ẫ ữ ă ờ ị ế ọ ả
h ng nào. t c chân lí c a cu c i, nta ph i v t qua muôn ngànướ Để đạ đ ủ ộ đờ ả ượ
khó kh nă
Ng` i g là nv tr tình, là ng` k s i tìm chân lí gi a cu c i m m t,đ đ ữ ẻ ĩ đ ữ ộ đờ ờ ị
hay ó chính là hi n thân c a Cao bá Quátđ ệ ủ
Không h c c tiên ông phép ngọ đượ ủ
Trèo non , l i su i , gi n khôn v i !,ộ ố ậ ơ
i n tích ( SGK có ) ây là l i t b ch, n i cay ng, nh ng suy ngh yĐ ể Đ ờ ự ạ ỗ đắ ữ ĩ đầ
mâu thu n gi a m c khát v ng s ng cao p vs hi n th c m m t,ẫ ữ ơ ướ ọ ố đẹ ệ ự ờ ị
gi a tinh th n xông pha trên con ng i tìm lí t ng vs nhu c u h ngữ ầ đườ đ ưở ầ ưở
l c c u an lúc b y gi , Ng òi i g hi u r ng ph i h c i thi, nh ng khiạ ầ ấ ờ ư đ đ ể ằ ả ọ để đ ư
t làm quan nh bao ph ng danh l i khác thì h c và thi làm j?đỗ đạ ư ườ ợ ọ để
Tác gi nh ng mong mình h c c tiên ông cái phép ng , cái phép "th yả ữ ọ đ ủ ụ
du" nh thái Ng Công Trư độ ứ
c m t d ng d ng ng` thái th ngĐượ ấ ươ ươ ượ
Khen chê ph i ph i ng n ông phongơ ớ ọ đ
Ko quan tâm n ng` i nói j, ngh j, s ng th nh th i nhàn h , vô u, thìđế đờ ĩ ố ả ơ ạ ư
may ra m i n i th ng kh m i ch m d t. Ti c thay phép th y du i v iọ ỗ ố ổ ớ ấ ứ ế ụ đố ớ
nh ng ng i v n ã quá t nh l i ch ng có chút gì hi u l c. Vì th , càng iữ ườ ố đ ỉ ạ ẳ ệ ự ế đ
trong s t nh táo thì m i n i oán h n trong lòng ng i i ch càng thêmự ỉ ọ ỗ ậ ườ đ ỉ
ch t ch ng.ấ ồ
X a nay ph ng danh l iư ườ ợ
T t t trên ng i .ấ ả đườ đờ
Ý mu n nói vs ta r ng cu c i y nh ng b n danh l i chen chúc, chúngố ằ ộ đờ đầ ữ ọ ợ
m u sinh, h ng th say s a và ko ai i cùng m trên con ng m m tư ưở ụ ư đ đườ ờ ị
trên cát, ch có 1 mình n c bi t bao!ỉ đơ độ ế
u gió h i men th m quán r u ,Đầ ơ ơ ượ
Ng i say vô s , t nh bao ng i ?ườ ố ỉ ườ
Chuy n m u c u danh l i c ng nh chy n th ng th c r u ngon, ít aiệ ư ầ ợ ũ ư ệ ưở ứ ượ

tránh c s cám dđ ự ỗ
Cách nói y nh m m c ích làm n i rõ m` vs ông o nh ng ng` ch yấ ằ ụ đ ổ đ đả ữ ạ
theo danh l i và kh ng nh m` ko th hòa tr n vs chúngợ để ẳ đị ể ộ
Cách nói y ch ng t ng` i g ã t thái khinh th ng vs ph ngấ ứ ỏ đ đ đ ỏ độ ườ ườ
danh l i. Ông là k cô n ko có ng hành và s th c y làm ng` i gợ ẻ đơ đồ ự ự ấ đ đ
r t cay ng.ấ đắ
S i l p th c / ng và t nh / say th c ra ch là nh ng bi n pháp lo i trự đố ậ ứ ủ ỉ ự ỉ ữ ệ ạ ừ
nh m gi i h n d n và soi t t ng b c c tr ng lo i bi t c a i t ng.ằ ớ ạ ầ ỏ ừ ướ đặ ư ạ ệ ủ đố ượ
Trx hoàn c nh y, ng` i ng t ra câu h i day d t: i ti p hay d ngả ấ đ đườ đặ ỏ ứ Đ ế ừ
l i?ạ
Bãi cát dài , bãi cát dài i !ơ
Tính sao ây ? ng b ng m m t ,đ Đườ ằ ờ ị
ng ghê s còn nhi u , âu ít ?Đườ ợ ề đ
Và d nhiên ông ã ko d ng l i mà ti p t c b c i ĩ đ ừ ạ ế ụ ướ đ
Th r i ph n cu i, bài th k t thúc b ng m t câu v n b ng và ba câuế ồ ở ầ ố ơ ế ằ ộ ầ ằ
v n tr c b y ch , báo hi u m t cái gì ang th t l i trong t t ng, là cáiầ ắ ả ữ ệ ộ đ ắ ạ ư ưở
tuyên ngôn “cùng ng” c a nhà th . Phép i p âm ây l i c sđườ ủ ơ đ ệ ở đ ạ đượ ử
d ng ti p, cài vào nhau, an chéo nhau, y c m giác nh c nh i n cùngụ ế đ đẩ ả ứ ố đế
t t :ộ
Hãy nghe ta hát khúc " ng cùng " ,đườ
Phía b c núi B c , núi muôn trùng ,ắ ắ
Phái nam núi Nam , sóng dào d t .ạ
Ng i i g nh n ra r ng m ko ch cô c trên g i mà còn ang i trênườ đ đ ậ ằ ỉ độ đ đờ đ đ
con g cùng, s b t c trên g i, nhìn v phía b c thì th y núi non muônđ ự ế ắ đ đờ ề ắ ấ
trùng, nhìn v phía nam thì núi sau l ng, sông tr c m t, khó kh n vàề ư ướ ặ ă
gian nan, nguy hi m.Và n ây, c m h ng v m t con ng i l m l i iể đế đ ả ứ ề ộ ườ ầ ũ đ
không bi t tháng bi t n m, i mà không bao gi t i ích, i nh ng v n cế ế ă đ ờ ớ đ đ ư ẫ ứ
nh d m chân t i ch … u bài th c ti p thêm b i cái c m h ngư ẫ ạ ỗ ở đầ ơ đượ ế ở ả ứ
v s cô n tuy t i c a chính ng i b hành y, ã nâng hình t ngề ự đơ ệ đố ủ ườ ộ ấ đ ượ
tr tình c a bài th lên m c m t n d có s c ám nh ghê g m : ng iữ ủ ơ ứ ộ ẩ ụ ứ ả ớ ườ

hành nhân y v n c ang m i mi t i, nh ng nhìn lên phía B c thì muônấ ẫ ứ đ ả ế đ ư ắ
ng n núi l p l p ã s ng s ng ch n m t l i; ngo nh v Nam, núi và sóngọ ớ ớ đ ừ ữ ắ ấ ố ả ề
hàng muôn t c ng ã vây ph l y mình. Và nhìn kh p b n phía, thì nàođợ ũ đ ủ ấ ắ ố
có còn ai, ch còn c m t mình mình ng tr trên bãi cát. i ti p hay lùiỉ độ ộ đứ ơ Đ ế
l i? Ti n thoái l ng nan! Ng` i g ch còn bi t ng chôn chân trên cátạ ế ưỡ đ đ ỉ ế đứ
Anh ng làm chi trên bãi cát ? ( Câu h i m , g n gi ng v i câu : S ngđứ ỏ ở ầ ố ớ ố
trên i , k ko h c th c c k có h c u t bi n mình thành ra 1 l bòđờ ẻ ọ ứ ả ẻ ọ đề ự ế ũ
sáng n , t i ng , ch kh kh làm theo l i ch và cây roi . Nh Th cóă ố ủ ỉ ư ư ờ ủ ư ế
ph i là cách s ng úng ngh a i v i 1 con ng i ? )ả ố đ ĩ đố ớ ườ
=> Hình nh k t ng cao nh t là m t con ng i ã m t h t ý ni m v th iả ế đọ ấ ộ ườ đ ấ ế ệ ề ờ
gian vì nh ng cu c i, l i m t luôn c ý ni m v ph ng h ng vì khôngữ ộ đ ạ ấ ả ệ ề ươ ướ
còn có không gian xoay tr . y là con ng i m t ý th c v l t n t i.ở Đấ ườ ấ ứ ề ẽ ồ ạ
Nh ng câu cu i cùng c a bài th là m t câu h i, cho nên c n hi u : trongư ố ủ ơ ộ ỏ ầ ể
c nh ng tuy t v ng, con ng i này v n luôn luôn b n kho n th c m c màả ộ ệ ọ ườ ẫ ă ă ắ ắ
không gi i áp n i vì sao và do âu mình l i t ánh m t lý do t n t i c aả đ ổ đ ạ ự đ ấ ồ ạ ủ
mình.
Thêm: Cao Bá Quát ã t ng chia trí th c ra làm ba lo i, ng v i ba loàiđ ừ ứ ạ ứ ớ
chim. Lo i th nh t là h ng h c bay gi a tr i xanh. Lo i th hai là h c enạ ứ ấ ồ ộ ữ ờ ạ ứ ạ đ
n mình bên s n núi. Lo i th ba là hoàng y n lu n qu n ch n lâu àiẩ ườ ạ ứ ế ẩ ẩ ở ố đ
c a k quy n quý. Kh i ph i nói con ng i c i ch bi t bái t cành hoaủ ẻ ề ỏ ả ườ ả đờ ỉ ế ạ
mai nh Cao Bá Quát thích lo i chim nào và khinh lo i nào. ==> Quanư ạ ạ
i m c a ông ==> Nhân cách c a ôngđ ể ủ ủ
Bài viết số 3 lớp 11
đề 1 : So sánh tài sắc của thúy vân và thúy kiều được thể hiện trong
đoạn trích sau:
" Đầu lòng hai ả tố nga
Thúy kiều là chị , em là thúy Vân
Mai cốt cách , tuyết tinh thần ,
Mỗi người một vẽ, mười phân vẹn mười

Êm đềm trướng rũ màng che ,

Tường đông ong bướm đi về mặc ai . '''
Bài làm
Thơ cổ viết về giai nhân thì đoạn thơ “Chị em Thuý Kiều” trích trong “Truyện
Kiều” cảu thi hào Nguyễn Du là một trong những vần thơ tuyệt bút. 24 câu
thơ lục bát đã miêu tả sắc, tài và đức hạnh chị em Thuý Kiều, Thuý Vân – hai
tuyệt thế giai nhân - với tất cả tấm lòng quý mến và trân trọng của nhà thơ
thiên tài dân tộc.


Bốn câu đầu, Nguyễn Du giới thiệu vị thứ trong gia đình: “Thuý Kiều là chị,
em là Thuý Vân”: Kiều là con đầu lòng của ông bà Vương Viên ngoại. “Hai ả
tố nga” là hai cô gái xinh xắn, xinh tươi. Cốt cáchthanh cao như mai (một loài
hoa đẹp và quý), tinh thần trinh trắng như tuyết. Hai chị em có nhan sắc và
tâm hồn hoàn mĩ “mười phân vẹn mười”, tuy thế, mỗi người lại có một nét
đẹp riêng “mỗi người một vẻ”. Một cái nhìn phát hiện đầy trân trọng: lấy mai
và tuyết làm chuẩn mực cái đẹp. Nguyễn Du miêu tả tâm hồn trong sáng,
trinh trắng làm rõ cái thần bức chân dung thiếu nữ.

Bốn câu tiếp theo tả nhan sắc Thuý Vân. Mỗi câu thơ là một nét vẽ tài hoa về
bức chân dung giai nhân. Cử chỉ, cách đi đứng… rất trang trọng quý phái.
Cách ứng xử thì đoan trang. Mày nở nag, thanh tú như mày con bướm tằm.
Gương mặt xinh tươi như trăng rằm. Nụ cười tươi thắm như hoa. Tiếng nói
trongnhw ngọc. Tóc mềm, bóng mượt đến nỗi “mây mưa”. Da trắng mịn làm
cho tuyết phải nhường. Cách miêu tả đăc sắc, biến hoá. Lúc thì Nguyễn Du
sử dụng ẩn dụ, nhân hóa tài tình:

“Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang

Hoa cười, ngọc thốt đoan trang”.

Lúc thì ông lại dùng biện pháp so sánh, nhân hóa:

“Mây thua nước tóc, tuyết nhường màu da”.

Các từ ngữ: “trang trọng”, “đoan trang” là 2 nét vẽ tinh tế, gợi tả cái thần của
bức chân dung ả tố nga: vẻ đẹp quý phái, phúc hậu. Đoạn thơ cho thấy một
cái nhìn nhân văn đầy quý mến và trân trọng của nhà thơ khi miêu tả Thuý
Vân.

Mười hai câu tiếp theo tả sắc, tài Thuý Kiều. Nguyễn Du tả Thuý Vân trước,
tả Thuý Kiều sau, chỉ dùng 4 câu tả Thuý Vân, dùng đến 12 câu tả Thuý Kiều,
đó là một dụng ý nghệ thuật của nhà thơ. Kiều không chỉ đẹp mà còn giàu tài
năng. Vẻ dẹp của Kiều là “sắc sảo, mặn mà”, đẹp “nghiêng nước nghiêng
thành”. Kiều là tuyệt thế giai nhân “sắc đành đòi một”. Tài năng thì may ra còn
có người thứ hai nào đó bằng Kiều: “tài đành họa hai”. Nguyễn Du dùng biện
pháp tu từ ẩn dụ so sánh kết hợp với nhân hóa thậm xưng để ca ngợi và
miêu tả nhan sắc Thuý Kiều:

“Làn thu thuỷ, nét xuân sơn.

Hoa ghen thua thắm, liễu hờn kém xanh”.

Mắt đẹp xanh trong nước hồ thu, lông mày thanh tú như dáng vẻ, nét núi mùa
xuân. Mỗi hồng má thắm làm cho “hoa ghen”: nước da trắng xinh làm cho liễu
phải “hờn”. Vẫn là vẻ đẹp thiên nhiên (thu thuỷ, xuân sơn, hoa, liễu) làm
chuẩn mực cho cái đẹp nhân gian, đó là bút pháp ước lệ trong thơ cổ. Tuy

nhiên, nét vẽ của Nguyễn Du tài hoa quá, nét vẽ nào cũng có thần rất đẹp, vẻ
đẹp nhân văn.

Kiểu “thông minh vốn sẵn tính trời”, nghĩa là thông minh bẩm sinh, cho nên
các môn nghệ thuật như thi, họa, ca ngâm, chỉ là các thú tao nhã nhưng nàng
rất sành điệu, điêu luyện: “lầu bậc”, “ăn đứt” hơn hẳn thiên hạ:

“Thông minh vốn sẵn tính trời,