Hoạt động quản lý tỷ giá hối đoái của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Lời nói đầu
Qua 10 năm đổi mới nền kinh tế, nớc ta có những bớc đi mạnh mẽ và
giành đợc những thành quả hết sức to lớn trên nhiều lĩnh vực nh:kinh tế,
chính trị,xã hội.Đặc biệt trên lĩnh vực kinh tế chúng ta có những bớc
chuyển dịch cơ cấu kinh tế đáng khích lệ để đạt đợcnhững thành quả đó ta
không thể không nhắc tới sự đóng góp đáng kể của hệ thống ngân hàng
nh chúng ta có câu với vai trò bà đỡ. Trong nghiệp vụ xây dựng và điều
hành chính sách tiền tệ ngân hàng trung ơng đã rất chú trọng đến việc đổi
mới phơng pháp quản lývà điều hành tỷ giá một trong những công cụ mà
chính phủ sử dụng để tác động vào nền kinh tế. Sự xuất hiện thơng mại
ngoại thơng là cơ sở cho sự ra đời của tỷ giá hối đoái, trong bối cảnh nền
kinh tế thế giới hiện nay, quá trình quốc tế hoá đang diễn ngày càng sâu
sắc bao trùm lên tất cả các hoạt động của đời sống kinh tế xã hội thì sự
gia tăng của các hiệp hội tổ chức quốc tế trong khu vực và trên thế giới
nhằm phát huy và tận dụng những lợi thế so sánh của mình thì việc quản
lý tỷ giá hối đoái ngày càng trở nên quan trọng trong đời sống kinh tế của
mỗi quốc gia. Vì tỷ giá hối đoái là một phạm trù kinh tế nhạy cảm và hết
sức phức tạpvà đặc biệt là những diễn biến của tỷ giá hối đoái những tháng
gần đây đòi hỏi có sự quan tâm đánh giá một cách chính xác, toàn diện để
có hớng điều chỉnh thích hợp, vì vậy việc quản lý và điều hành tỷ giá hối
đoái cần có sự quan tâm một cách thích đáng của chính phủ để có thể đa
ra những cơ chế,chính sách tỷ giá một cách chính xác và hợp lý , phù hợp
với thực trạng của nền kinh tế tạo cho quốc gia mình có sức cạnh tranh
trong khu vựcvà trên trờng quốc tế nhằm đạt đợc mục tiêu của chính sách
tiền tệ góp phần tăng trởng kinh tế.
Thấy đợc vai trò quan trọng trong việc điều hành và quản lý tỷ giá
hối đoái,cũng nh những ảnh hởng của tỷ giá hối đoái đối với nền kinh tế
em đã quyết định đi sâu nghiên cứu đề tài này, em xin giới thiệu đề tài
Hoạt động quản lý tỷ giá hối đoái của ngân hàng nhà nớc việt nam.
Dù em đã hết sức cố gắng trong việc thu thập tài liệu và nghiên cứu

để hoàn thiện đề tài nghiên cứu này này song không thể tránh khỏi những
thiếu sót và những hạn chế. Vì vậy, em rất mong đợc sự hớng dẫn ,chỉ bảo
của các thầy cô để những đề tài nghiên cứu sau này em có thể hoàn thành
đợc tốt hơn.
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Chơng I
Khía quát chung về hệ thống
tỷ giá hối đoái
I. những vấn đề cơ bản về tỉ giá hối đoái .
Để có thể đi sâu nghiên cứu tỷ giá hối đoái, trớc hết chúng ta cần phải xem
xét một số khái niệm có liên quan đến vấn đề này.
1. Thị trờng ngoại hối và tỷ giá hối đoái.
Vì các nớc khác nhau thì sử dụng những đồng tiền khác nhau hay những
phơng thức thanh toán khác nhau nên khi muốn mở rộng quan hệ thơng mại
quốc tế thì cần phải có một nơi để có thể trao đổi tiền giữa các nớc với nhau, đó
chính là thị trờng ngoại hối. Nh vậy thị trờng ngoại hối là thị trờng quốc tế
trong đó đồng tiền quốc gia này có thể đổi lấy tiền của quốc gia khác.
Thông thờng tỷ giá hối đoái đợc hiểu là số lợng đơn vị nội tệ cần thiết để
mua một đơn vị ngoại tệ trên thị trờng ngoại hối; là hệ số quy đổi của một đồng
tiền này sang một đồng tiền khác đợc xác định bởi mối quan hệ cung cầu trên
thị trờng tiền tệ. Trong kinh tế học khi phân tích về tỷ giá hối đoái, ngời ta th-
ờng sử dụng các kí hiệu sau :
* e-Tỷ giá hối đoái của đồng nội tệ tính theo đồng tiền nớc ngoài
* E-Tỷ giá hối đoái của đồng ngoại tệ tính theo đồng nội tệ
Chính sách tỷ gá hối đoái của mỗi quốc gia thờng liên quan đến sức cạnh
tranh quốc tế của quốc gia đó. Nếu e giảm tức là giá trị của đồng nội tệ giảm thì
giá cả của hàng hoá trong nớc sẽ rẻ tơng đối so với giá cả của hàng hoá ở nớc
ngoài, vì thế xuất khẩu sẽ có xu hớng tăng, nhập khẩu có xu hớng giảm, khả
năng cạnh tranh của quốc gia này tăng lên.

2. Tỷ giá hối đoái thực tế.
Khả năng cạnh tranh còn gọi là tỷ giá hối đoái thực tế. Để hiểu đợc vấn đề
này phải phân biệt đợc tỷ giá hối đoái danh nghĩa và tỷ giá hối đoái thực. Tỷ giá
hi đoái danh nghĩa là một khái niệm tiền tệ phản ánh mức giá tơng đối của hai
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
đồng tiền trong khi tỷ giá hối đoái thực lại phản ánh mức giá tơng đối giữa hai
loại hàng hoá. Chính xác hơn, tỷ giá hối đoái thực là mức giá tơng đối của
những hàng hoá mậu dịch tơng ứng với các hàng hóa phi mậu dịch. Nh vậy
điểm cân bằng của tỷ giá thực sẽ tơng ứng với giá so sánh giữa hàng hoá thơng
mại hoá và hàng hoá không thơng mại hoá đem lại đồng thời sự cân bằng nội và
cân bằng ngọai. Cân bằng nội có nghĩa là thị trờng hàng hoá không thơng mại
hoá đợc thanh toán liên tục, cân bằng ngoại có nghĩa là thâm hụt cán cân vãng
lai đợc tài trợ một cách bền vững từ luồng vốn nớc ngoài.
Một trong những nhân tố quan trọng nhất của tỷ giá hối đoái thực (RER)
là vị trí cạnh tranh quốc tế của quốc gia có đồng tiền tơng ứng. Tỷ giá hối đoái
thực giảm xuống phản ánh mức tăng chi phí sản xuất của những hàng hoá mậu
dịch trong nớc. Nếu không có sự tăng giá tơng ứng ở các quốc gia khác thì việc
đó đồng nghĩa với việc suy giảm vị trí cạnh tranh đó : họ sản xuất hàng hoá mậu
dịch kém hiệu quả hơn các nớc khác.
3. Các nhân tố tác động lên quá trình hình thành tỉ giá.
Trên thực tế, sự hình thành quan hệ tỷ giá là tác động của nhiều yếu tố
khách quan và chủ quan. Tuy có những mâu thuẫn trong phơng pháp nghiên
cứu, tiếp cận và đánh giá vai trò, tính chất, phơng thức cờng độ, tốc độ tác động
của các yếu tố cụ thể, song nhìn chung có một số yếu tố quan trọng, trực tiếp
cấu thành NP và tác động lên quá trình hình thành tỷ giá hối đoái, đó là :
-Sức mua của các đơn vị tiền tệ và tốc độ lạm phát ở các nớc
-Trạng thái cán cân thanh toán ảnh hởng đến cung cầu ngoại tệ, thông qua
đó tác động lên mức tỉ giá và kéo theo sự dao động của tỷ giá lệch khỏi sức mua
của đồng tiền

-Chênh lệch mức giá giữa các nớc, giữa thị trờng tín dụng nội địa và quốc
tế
-Thực trạng hoạt động của các thị trờng tài chính, ngoại hối và các xu h-
ớng nghiệp vụ đầu cơ ảnh hởng đến tỷ giá
-Hệ số tín nhiệm đối với các đồng tiền trên thị trờng Tài chính trong nớc
và quốc tế
- Các phơng thức, công cụ điều chỉnh, các chính sách can thiệp của Nhà nớc
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
- Các cú sốc kinh tế, chính trị xã hội và các chính sách lớn của Nhà nớc
trong lĩnh vực kinh tế, tài chính tiền tệ
II. Các hệ thống tỷ giá
Tỷ hối đoái có ý nghĩa rất quan trọng đối với tất cả các đối tợng tham gia
vào các giao dịch đối ngoại cho dù đó là nhà thơng mại hay nhà đầu t. Tỉ giá
hối đoái cũng có vaii trò trung tâm trong chính sách tiền tệ trong đó tỉ giá có thể
là mục tiêu hay công cụ hay chỉ đơn thuần là một chỉ số... phụ thuộc vào cơ chế
chính sách của mỗi quốc gia. Mức độ can thiệp khác nhau của nhà nớc khác
nhau đến tỉ giá hối đoái đã tạo nên những cơ chế tỉ giá hối đoái khác nhaugiữa
các quốc gia. Có hai cơ chế tỉ giá cơ bản là: cơ chế tỉ giá hối đoái cố định (vào
vàng, vào một đồng tiền hay một nhóm đồng tiền) và cơ chế tỉ giá thả nổi (tỉ giá
đợc xác định dựa vào cung cầu trên thị trờng). Mỗi quốc gia trong một thời kì
khác nhau có sự lựa chọn khác nhau về mức độ cố định thả nổi tỉ giá hối đoái
hay có sự dung hoà nào đó về sự cố định hay thả nổi tỉ giá hối đoái. Điều này đã
đa đến các nguyên tắc khác nhau về điều hành tỉ giá hối đoái hay các chính
sách có liên quan khác của mỗi quốc gia. Sự khác nhau đó đã tạo nên sự đa
dạng về cơ chế tỉ giá hối đoái ở trên thế giới
1. Chế độ tỷ giá cố định.
Mục đích của quan điểm giữ tỷ giá cố định là phải giữ tỷ giả hối đoái ổn
định để kiềm chế lạm phát ở mức thấp và củng cố niềm tin của dân chúng vào
đồng tiền nội địa. Khi sử dụng chế độ tỷ giá cố định ngời ta có thể sử dụng các

hệ thống sau:
* Chế độ bản vị vàng :
Trong chế độ này chính phủ của mỗi quốc gia cố định giá vàng tính bằng
tiền nớc họ và duy trì khả năng chuyển đổi đồng tiền trong nớc thành vàng
chính phủ sẽ mua và bán vàng nhiều bằng mức mà nhân dân muốn giao dịch tại
giá trị ngang giá này và chính phủ tuân theo quy tắc nhằm gắn liền đồng tiền
trong nớc với số vàng nhà nớc có. Chính phủ chỉ có thể phát hành tiền bằng
cách mua vàng của công chúng, tức là nếu công chúng chuyển đổi tiền giấy của
họ thành vàng thì lợng tiền lu hành sẽ giảm đi. Dới chế độ bản vị vàng khả năng
của chính phủ trong việc tăng mức cung tiền bị hạn chế nghiêm ngặt bởi yêu
cầu là chỉnh phủ phải nắm giữ một giá trị vàng tơng đơng trong kho bạc.
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Chế độ bản vị vàng là một chế độ ổn định, đồng tiền rất ít khi bị mất giá,
việc thanh toán nợ nần giữa các quốc gia cũng đợc thực hiện bằng vàng nh vậy
nó thực sự đẩm bảo một cơ chế tự động điều chỉnh sự mất cân đối trong thơng
mại và thanh toán quốc tế. Vì vậy chế độ này đã đợc sử dụng hầu nh suốt thế kỷ
19 và đầu thế kỷ 20 ở các nớc. Bản vị vàng có một u điểm lớn và một nhợc điểm
đáng kể. Bằng cách gắn chặt, nếu không phải là hoàn toàn mức cung tiền nội
địa với mức dự trữ vàng, bản vị vàng thực sự đã loại trừ việc phát hành tiền liên
tục trên quy mô lớn và tỉ lệ lạm phát một cách thờng xuyên cao. Tuy nhiên do
cơ chế chủ yếu để phục hồi công ăn việc làm đầy đủ là sự giảm giá và tiền lơng
nội địa mà phải mất nhiều năm để điều chỉnh hoàn toàn theo mức giảm đáng kể
về tổng cầu cho nên thời kì của bản vị vàng là thời kì trong đó các nền kinh tế
riêng lẻ dễ bị tổn thơng dẫn tới những giai đoạn suy thoái lâu dài và sâu sắc.
2. Chế độ tỷ giá cố định Bretton Woods :
Dới chế độ bản vị vàng, tỷ giá hối đoái danh nghĩa đợc cố định một cách
vô thời hạn. Bây giờ chúng ta sẽ bàn về hệ thống điều chỉnh hạn chế, trong đó
các tỷ giá hối đoái thông thờng đợc cố định nhng một đôi lúc các nớc đợc phép
thay đổi tỷ giá hối đoái của mình. Hệ thống này đợc ra đời gần cuối thế chiến

thứ hai trong một hội nghị đa quốc gia đợc tổ chức ở Brentton Woods New
Hampshire để hoạch định" một hệ thống tỷ giá hối đoái có trật tự thuận lợi cho
luồng thơng mại tự do". Theo hệ thống này tỉ giá chính thức giữa đồng tiền của
các nớc thành viên đợc hình thành trên cơ sở so sánh hàm lợng vàng của đô la
Mĩ (1 USD= 0,888671 gram vàng) và chỉ đợc phép dao động trong biên độ 1%
của tỉ giá chính thức đã đợc đăng kí tại quỹ tiền tệ quốc tế IMF vì thế hệ thống
tỉ giá này còn đợc biết với đến với tên gọi bản vị đôla. Theo chế độ bản vị đô la,
các đồng tiền đợc chuyển đổi theo đôla chứ không phải theo vàng. Tại mức tỷ
giá hối đoái cố định, các ngân hàng trung ơng cam kết mua hoặc bán đôla từ
nguồn dự trữ ngoại hối hoặc lợng đôla hiện có của họ. Họ cam kết can thiệp vào
thị trờng ngoại hối để bảo vệ tỷ giá hối đoái cố định theo đồng đôla.
Sự khác nhau căn bản giữa bản vị vàng và bản vị đôla là ở chỗ không còn
sự đảm bảo đổi lại 100% đối với đồng tiền nội địa, các chính phủ có thể in thêm
tiền để làm tăng sức cạnh tranh trong nớc. Nếu tình trạng thâm hụt ngân sách
kéo dài chính phủ phải dùng ngày càng nhiều dự trữ ngoại hối của mình để
trang trải cho thâm hụt, thì cuối cùng đất nớc sẽ cạn kiệt dự trữ ngoại hối, lúc đó
nhà nớc sẽ phải phá giá tỉ giá hối đoái của mình chuyển sang một nớc giá trị ngang
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
giá thấp hơn theo đôla để cố gắng tăng thờng xuyên sức cạnh tranh và loại trừ sự
mất cân đối cơ bản trong thanh toán quốc tế.
Tỷ giá hối đoái cố định, nếu bền vững hay đợc coi là bền vững thì sẽ tạo
cho các doanh nghiệp có cơ sở để lập kế hoạch và tính toán giá, nh vậy sẽ thúc
đẩy đầu t và thơng mại quốc tế; tỷ giá hối đoái cố định tạo ra sự hạn chế đối với
chính sách tiền tệ trong nớc vì do tỷ giá hối đoái cố định nên không khuyến
khích sự luân chuyển vốn vào hay ra khỏi quốc gia và do đó không cần thiết
phải có sự quan tâm thờng xuyên của ngân hàng trung ơng. Tỷ giá hối đoái cố
định sẽ là tối u nếu các ngân hàng trung ơng có thể thực hiện đợc sự điều chỉnh
cho tới mức tỉ giá tơng đối cân bằng và thực hiện việc cố định tỉ giá ở mức đó;
cơ chế tỉ giá cố định trực tiếp đặt ra sự tuân thủ đối với chính sách tiền tệ và có

thể đợc coi là phù hợp trong tình huống các công cụ tài chính và thị trờng tài
chính cha phát triển đủ mức cho sự vận hành của chính sách tiền tệ theo cơ chế
thị trờng.
Tuy nhiên tỷ giá hối đoái cố định trong trờng hợp thiếu tin cậy sẽ bị ảnh h-
ởng rất lớn của đầu cơ, điều này có thể dẫn tới sự phá vỡ hoàn toàn sự ổn định
tiền tệ, ổn định kinh tế hay ảnh hởng tới dự trữ ngoại hối; tỉ giá hối đoái cố định
có thể làm ngời ta phải từ bỏ đầu cơ, do đó thị trờng sẽ buồn tẻ, khó có thể xác
định đâu là tỉ giá hối đoái tối u, hay hợp lý cho một nền kinh tế, mặc dù cả
chính phủ và nhân hàng trung ơng đều cần thiết phải hiểu hơn ai hết đâu là mức
cân bằng. Tỉ giá hối đoái danh nghĩa cố định có thể là quan trọng nhng nó
không quyết định tỉ giá hối đoái thực tế mà nó chỉ đợc coi là chỉ số hay mục
tiêu quan trọng mà thôi. Duy trì tỉ giá hối đoái cố định đòi hỏi ngân hàng trung
ơng phải luôn sẵn sàng can thiệp vào thị trờng ngoại hối để đảm bảo mức tỉ giá
hối đoái cố định.Tuy nhiên, khó có thể đa ra về mức độ cần can thiệp nh thế nào
để tác dộng vào nền kinh tế nhằm đạt đợc mục tiêu can thiệp. Ngân hàng trung -
ơng cần thiết phải duy trì một mức nhất định về dự trữ ngoại hối, nh vậy chi phí
về quản lý tài sản sẽ lớn. Tỉ giá hối đoái này cũng phụ thuộc vào chính sách tiền
tệ của quốc gia khác, và đó là điều đôi khi gây bất lợi do việc gắn đồng tiền
bản tệ vào một đồng ngoại tệ nào đó.
* Tỷ giá hối đoái thả nổi:
Là tỷ giá hối đoái đợc hình thành trên cơ sở diễn biến cung cầu. Có hai
loại tỷ giá thả nổi là thả nổi tự do và thả nổi có quản lý. Chúng ta biết rằng nền
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
kinh tế cân bằng dài hạn là phải cân đối cả bên trong lẫn bên ngoài (tức là đầy
đủ việc làm, xuất khẩu ròng bằng không và tài khoản vãng lai cân bằng) Nhu
cầu nhập khẩu phụ thuộc vào mức sản lợng trong nớc và tỷ giá hối đoái thực tế.
Nhu cầu xuất khẩu phụ thuộc vào mức sản lợng ở nớc ngoài và tỉ giá hối đoái
thực tế. Do đó khi nền kinh tế trong nớc và nớc ngoài đều ở trong tình trạng cân
đối hoặc ở mức sản lợng tiềm năng,thì chỉ có một tỉ giá chính thức duy nhất

đồng thời tơng ứng với sự cân bằng bên ngoài.ở bầt kì mức tỉ giá hối đoái nào
cao hơn nền kinh tế nội địa cũng có sức cạnh tranh kém hơn. Nhập khẩu sẽ cao
hơn và xuất khẩu sẽ thấp hơn, nền kinh tế sẽ bị thâm hụt trong tài khoản vãng
lai. Ngợc lại ở bất kì một mức tỷ giá hối đoái thực tế nào thấp hơn với xuất khẩu
cao hơn và nhập khâủ thấp hơn, nền kinh tế nội địa sẽ có một khoản thặng d
trong vãng lai. Chỉ có một tỉ giá hối đoái thực tế duy nhất tơng ứng với sự cân
đối bên trong và bên ngoài.
Khi tỷ giá thả nổi tự do, thì không có sự can thiệp nào trên thị trờng ngoại
hối và không có khoản chuyển nhợng ròng về tiền giữa các nớc với nhau vì cán
cân thanh toán luôn bằngkhông. Và về lâu dài, tỉ giá hối đoái danh nghĩa sẽ
phải điều chỉnh để đạt tới mức tỉ giá hối thực tế duy nhất cần thiết cho sự cân
đối bên trong và bên ngoài trong sự cân bằng dài hạn .
Ưu điểm của tỷ giá hối đoái thả nổi là nó đợc hình thành trên cơ sở cung
cầu trên thị trờng. Qua cơ chế thị trờng các nguồn lực đợc phân bổ một cách
thành công và có hiệu quả. Cung cầu nội tệ và ngoại tệ sẽ đợc tự cân bằng trên
thị trờng. Ngân hành trung ơng sẽ không cần cũng nh không có phải có trách
nhiệm can thiệp vào thị trờng hối đoái mà chủ yếu thực hện theo yêu cầu của
khách hàng. Nhìn chung, tình hình thị trờng trong nớc sẽ không bị ảnh hởng bởi
các luồng vốn bên ngoài và vì vậy ngân hàng trung ơng có thể theo đuổi chính
sách tiền tệ một cách độc lập không phụ thuộc vào chính sách tiền tệ của quốc
gia khác.
Tuy nhiên cơ chế này cũng có những nhợc điểm vì thị trờng luôn có rủi ro,
nhiều khi quá tải sẽ dẫn đến tỉ giá hối đoái không ở mức phù hợp với các chỉ số
kinh tế cơ bản của nền kinh tế, thậm chí tồn tại trong thời gian khá dài. Hơn nữa
khuynh hớng của tỉ giá trong tơng lai sẽ không chắc chắn, điều đó sẽ khó khăn
trong việc lập kế hoạch và tính toán giá cả. Những biến động không chắc chắn
của tỉ giá hối đoái có thể đợc khắc phục bằng các công cụ phòng tránh rủi
ro(nh hợp đồng kỳ hạn, quyền lựa chọn) nhng sẽ gây ra thay đổi rất lớn trong
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368

giá thành sản phẩm. Mặt khác sự tự do hoạt động của chính sách tiền tệ trong n-
ớc có thể bị lợi dụng, chẳng hạn nh chính phủ, do không có trách nhiệm phải
ngăn chặn sự mất giá của đồng tiền, nên có thể dễ thực hiện việc lạm phát qua
đờng ngân sách và tiền tệ.
Nh vậy trong chừng mực nào đó có thể nói rằng tỉ giá hối đoái thả nổi
hay cố định cũng đều có những u điểm và hạn chế. Việc lựa chọn một cơ chế tỉ
giá cố định hay thả nổi ở mức nào đó chắc chắn sẽ phụ thuộc vào từng quốc gia
với những diều kiện kinh tế và thị trờng khác nhau.. hay nói chung là phụ thuộc
vào lý do riêng nhằm mục đích phát huy những điểm mạnh và khắc phục những
hạn chế của mỗi cơ chế ở mỗi môi tròng kinh tế xã hội khác nhau. Những quốc
gia chủ trơng thả nổi tỉ giá hối đoái cho rằng: Nếu áp dụng cơ chế này, thị trờng
ngoại hối có tính minh bạch cao, thị tròng hoạt động hiệu quả, và hơn nữa thị tr-
ờng phải để tự nó tự điều chỉnh. Chính sách tiền tệ phải đợc thiết lập một cách
độc lập, phù hợp với tình hình kinh tế trong nớc (nghiã là đạt đợc sự ổn định
mức giá chung của nền kinh tế), và tỉ giá hối đoái cần phải đợc thả nổi theo bất
kì hớng nào mà do thực tế đem lại mức tỉ giá hối đoái đó.
Trong khi đó , những quốc gia chủ trơng cố định tỉ giá (tức là chủ trơng
gắn vào một hay một số đồng tiền chủ chốt, hoặc các đối tác kinh doanh chính
của nớc đó) với mục tiêu dung hoà các yếu tố chính trị, kinh tế và thơng mại.
Các nhà kinh tế công nhận tầm quan trọng và lợi ích của việc gắn đồng tiền này
trong việc thực hiện một chính sách tiền tệ chặt chẽ và tỉ giá hối đoái cố định đ-
ợc a thích hơn bất kì một dạng thả nổi nào, vì tỉ giá hối đoái cố định không đợc
coi là công cụ độc lập hữu hiệu của chính sách tiền tệ trong dài hạn. Những lợi
ích do tỉ giá cố định đem lại đợc coi là nhiều hơn cái giá phải trả cho những hậu
quả mà nó gây ra cho nền kinh tế.
Các nhà nghiên cứu về tỉ giá hối đoái thờng tập trung vào vai trò của tỉ giá
trong việc bảo đảm cho nền kinh tế một mức sản lợng kinh tế cao, trong điều
kiện có rất nhiều bất ổn, hay các cú sốc trong nớc và quốc tế tác động đến nền
kinh tế. Và vì vậy, các nhà khoa học cho rằng, cơ chế tỉ giá hối đoái thả nổi có
khả năng đối phó tốt nhất đối với các cú sốc trong một nền kinh tế. Vì sự thay

đổi tỉ giá hối đoái sau mỗi cú sốc sẽ là cách hữu hiệu nhất nhằm khôi phục lại
mức sản lợng trở lại trạng thái cân bằng. Trong khi đó các nhà kinh tế học cũng
thừa nhận cơ chế tỉ giá hối đoái cố định có khả năng đối phó một cách tốt nhất
với sự mất cân đối về tiền tệ của nền kinh tế, vì rằng sự tăng hay giảm ra từ dự
8
Website: Email : Tel : 0918.775.368
trữ ngoại hối sẽ làm giảm sự tác động của sự mất cân đối tiền tệ. Tuy nhiên có ý
kiến cho rằng những nớc có nền kinh tế mở cửa cao thì nên sử dụng tỷ giá hối
đoái cố định, vì với cơ chế tỉ giá thả nổi thì có rất nhiều sự biến động của tỷ giá
hối đoái danh nghĩa mọt cách mạnh mẽ, tác động đến giá thành sản phẩm, giá
cả hàng hoá mạnh đến mức mà không có một sự thay đổi nào của tỉ giá hối đoái
nào có thể điêù chỉnh đợc, thậm chí chỉ `là mức mong muốn; tuy nhiên sự mở
cửa của nền kinh tế lại cần thiết phải duy trì chế đô tỉ giá hối đoái thả nổi nhằm
đảm bảo để cho chính sách tiền tệ không bị ảnh hởng bởi các cú sốc từ bên
ngoài trong chừng mực mà bản thân nền kinh tế cần phải đối phó.
3 Sự can thiệp của nhà nớc vào hệ thống tỉ giá hối đoái.
Hệ thống tỷ giá hối đoái do ngân hàng trung ơng trực tiếp can thiệp là can
thiệp theo trách nhiệm (trong trờng hợp tỉ giá cố định) và can thiệp tự do (áp
dụng với cả tỉ giá cố định và thả nổi).
Ngân hàng trung ơng có thể sử dụng một số công cụ khác nhau để tác
động vào nền kinh tế thông qua cơ chế về tỉ giá hối đoái. Công cụ thứ nhất có
thể sử dụng là lãi suất chiết khấu, việc tăng giảm lãi suất chiết khấu có thể làm
ảnh hởng đến cung cầu tiền vì thế sẽ làm ảnh hởng đến tỉ giá hối đoái. Khi ngân
hàng trung ơng tăng lãi suất chiết khấu các ngân hàng thơng mại sẽ phải tăng tỉ
lệ dự trữ thực tế và làm cho mức cung tiền giảm, và nh vậy sẽ tác động tới tỉ giá
hối đoái. Thứ hai là ngân hàng trung ơng có thể tác động vào tỉ giá hối đoái
bằng cách mua bán ngoại tệ trên thị trờng, khi mà giá của đồng nội tệ giảm so
với đồng ngoại tệ ngân hàng trung ơng có thể đem ngoại tệ ra bán nhằm cứu giá
trị của đồng bản tệ. Ngợc lại khi giá trị của đồng tiền nớc ngoài giảm mà muốn
làm tăng tỉ trọng xuất khẩu ngân hàng trung ơng có thể làm tăng giá trị của

đồng tiền nớc ngoài bằng cách mua thêm nhiều ngoại tệ trên thị trờng ngoại hối
làm cho cầu ngoại tệ tăng lên thì có thể làm cho tỉ giá hối đoái chuyển dịch.
Một công cụ nữa mà ngân hàng trung ơng có thể sử dụng nữa là phá giá
đồng tiền. Phá giá hay nâng giá là việc giảm bớt hay tăng lên tỉ giá hối đoái mà
đợc chính phủ cam kết ủng hộ, đây là một phơng pháp điều chỉnh tỉ giá hối đoái
danh nghĩa (theo hớng làm giảm giá nội tệ so với đồng ngoại tệ). Phơng pháp
này đã đợc khẳng định về mặt lý thuyết và đã đợc hầu hết các nớc trên thế giới
áp dụng.
9
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Trong ngắn hạn, khi giá cả và tiền lơng điều chỉnh một cách chậm chạp
việc phá giá làm tăng giá trong nớc của hàng nhập khẩu và làm giảm giá ngoài
nớc của hàng xuất nớc đó. Cả hai loại tác động này đều cải tiến mức cạnh tranh
quốc tế, các nguồn lực sẽ đợc thu hút vào nền kinh tế nội địa và đặc biệt là đợc
thu hút vào các ngành xuất khẩu mà giờ có thể cạnh tranh có hiệu quả hơn trên
thị trờng nớc ngoài. Tuy nhiên việc phá giá có thể không cải thiện đợc tài khoản
vẵng lai trong thời gian trớc mắt thậm chí có thể dẫn đến thâm hụt nhng khi xét
về lâu dài, khi những ngời mua và ngời bán điều chỉnh lợng xuất khẩu và nhập
khẩu thì sẽ tạo ra thặng d trong tài khoản vãng lai của cán cân thanh toán.
Trong dài hạn, nếu nền kinh tế không thực sự phát triển, việc phá giá sẽ
làm tăng mức tiền lơng và giá danh nghĩa để cho phù hợp với mức giá nhập
khẩu cao hơn làm cho tất cả các biến số thực tế khác không thay đổi. Cuối cùng
là phá giá sẽ không có tác động gì cả.
Nh vậy phá giá thờng đợc các chính phủ sử dụng để điều chỉnh kinh tế
trong ngắn hạn, nhng nếu không xem xét một cách kĩ lỡng thì việc phá giá sẽ
gây ra những hậu quả khôn lờng. Thứ nhất phá giá sẽ làm tăng lạm phát vì nó
làm tăng giá vật t, thiết bị nhập,thu hẹp lãi của các doanh nghiệp sản xuất, sẽ
ảnh hởng đến nguồn thu tài chính và làm cho lạm phát sẽ khó kiểm soát hơn,
đồng thời lạm phát tăng sẽ làm tăng tỷ giá, càng phá giá càng không kiểm soát
nổi tiền tệ. Thứ hai là phá giá sẽ dẫn đến tăng giá hàng nhập, hạn chế tốc độ

phát triển kinh tế, tăng tỉ lệ thất nghiệp. Mặt khác khi nội tệ giảm giá sẽ làm
cho nhiều chủ đầu t dịch chuyển tài sản từ nội tệ sang đồng ngoại tệ, lúc này
cầu về ngoại tệ tăng cũng có nghĩa là giá nội tệ ngày càng giảm. Để cân bằng
lại và kiềm chế lạm phát thì chính phủ phải tăng lãi suất tiền gửi nội tệ, tức là
lãi suất tín dụng cho sản xuất tăng, hạn chế tốc độ tăng trởng, lạm phát tăng, tất
cả các tình hình trên tác động xấu đến xuấtt khẩu.
Một số nớc thực hiện phá giá vã đã thất bại nh Mê-xi-cô là một điển hình :
Năm1976, tỷ giá tăng từ 12,5 Peso /1USD tới 22 Peso /1 USD, song do tỉ lệ lạm
phát khá cao nên nhập khẩu gia tăng đáng kể, làm cho tỉ giá thực giảm, do vậy
cán cân thơng mại vẫn bị thâm hụt.Đến năm 1982, Mexicô gặp khó khăn
trong thanh toán nợ, thâm hụt tài chính là 15 % GDP, lạm phát lên tới 59 %.
Khi đó chính phủ lại quyết định phá giá một lần nữa, nhng kết quả là tỉ giá hối
đoái thực giảm xuống,cán cân thơng mại xấu đi và sau đó một thoài gian việc
phá giá đồng bản tệ từ 3283 Pêso /1 USD lên 7200 Pêsô /1 USD đã làm cho
10
Website: Email : Tel : 0918.775.368
cuộc khủng hoảng kinh tế tài chính càng trở nên trầm trọng (hàng chục tỉ đôla
chạy ra nớc ngoài, gánh nặng nợ nớc ngoài tăng 57 %, chỉnh phủ phải vay 20 tỉ
đôla để hỗ trợ kinh tế trong điều kiện bất lợi...).Nguyên nhân là do việc phá giá
diễn ra trong lúc lạm phát đang ở mức rất cao, thâm hụt thơng mại rất lớn và
nguồn vốn nớc ngoài giảm mạnh.
Nếu quốc gia thực hiện việc phá giá vào thời điểm tỉ giá hối đoái thực
đang trong tình trạng nội tệ bị đánh giá quá cao, thì việc phá giá sẽ có hiệu quả
trong việc lấy lại mức cân bằng tỉ giá hối đoái. Và nếu việc phá giá này đi kèm
với những chính sách kinh tế vĩ mô phù hợp, thì sẽ gây đợc hiệu ứng tích cực
trung hạn hay dài hạn đối với tỉ giá hối đoái thực. Do vậy việc phá giá danh
nghĩa làm cho E tăng trong tỉ giá hối đoái thực nhằm cố gắng loại bỏ tình trạng
mất cân bằng thông qua hình thức tạo ra sự giảm giá trong thực tế, nhng phải
không có bất kì mức tăng tơng ứng nào của giá. Mức tăng này có thể phát sinh
từ các chính sách mở rộng tín dụng, các chính sách tài khoá mở rộng, tiền l-

ơng... Nếu việc phá giá danh nghĩa đợc thực hiện đồng thời với các chính sách
thắt chặt tiền tệ và tài chính không đi đôi với chỉ số tiền lơng thì chắc chắn sẽ
đạt đợc sự giảm giá trên thực tế và khiến cho tỉ giá hối đoái thực trở về mức cân
bằng.
Nh vậy không phải phá giá cũng mang lại kết quả nh ý muốn có khi không
đẩy mạnh đợc xuất khẩu mà lại gây ra hiệu quả khó lờng. Mặt khác, xuất khẩu
tăng hay giảm không chỉ phụ thuộc vào tỉ giá mà còn phụ thuộc vào nhiều nhân
tố khác, ví dụ nh đồng YEN tăng giá liên tục so với đồng USD trong mấy thập
kỉ qua nhng hàng hoá của Nhật vẫn tiệp tục cạnh tranh trên thị trờng quốc tế và
cả thị trờng Mĩ là bởi vì hàng hoá của Nhật có chất lợng cao và giá thành thấp.
Về nguyên tắc, cũng có một số phơng pháp khác có thể sử dụng thay thế
cho biện pháp phá giá đồng tiền, mặc dù không phải lúc nào cũng đạt đợc mọi
kết quả mong muốn. Các biện pháp đó là đánh thuế nhập khẩu đồng thời với hỗ
trợ xuất khẩu; duy trì chế nhiều tỉ giá hối đoái danh nghĩa và các chính sách về
thu nhập.
11
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Chơng II
Hệ thống tỷ giá hối đoái ở Việt Nam
I. nhìn lại hệ thống tỷ giá hối đoái ở Việt Nam từ
năm 1955 đến nay.
Trong giai đoạn từ năm 1955 đến 1989, mặc dù nhiều nớc trên thế giới
đang áp dụng cơ chế thả nổi và thả nổi có quản lý, nhng các nớc xã hội chủ
nghĩa, với cơ chế kế hoạch hoá tập trung, nhà nớc luôn can thiệp mạnh vào mọi
mặt hoạt động kinh tế, thì quả thực cơ chế hối đoái thả nổi không thể tồn tại, và
phát huy tác dụng, thay vào đó là tỉ giá cố định, Việt Nam cũng không nằm
ngoài khuôn khổ đó. Tỉ giá chính thức của VND đợc công bố vào ngày 25 / 11 /
1955, là tỷ giá giữa VND và đồng nhân dân tệ trung quốc là 1NDT =1470 VND
và giữa đồng Việt Nam với đồng Liên Xô là 1 Rúp bằng 735 đồng Việt Nam.
Tỷ giá này đợc xác định bằng cách so sánh giá bán lẻ của 34 mặt hàng tiêu

dùng tại thủ đô và một số tỉnh khác giữa hai nớc nhằm giả quyết nhu cầu thanh
toán giữa hai nớc trong những năm kháng chiến chống Pháp. Sau đó các tỷ giá
giữa đồng Việt Nam với các nớc khác đợc thiết lập dựa trên tỷ giá đó. Bên cạnh
tỷ giá chính thức (tỷ giá mậu dịch), nhà nớc còn đa ra hai loại tỷ giá khác là tỷ
giá phi mậu dịch và tỉ giá kết toán nội bộ (tỷ giá giữa các đơn vị có thu chi
ngoại tệ với ngân hàng ngoại thơng). Nh vậy hệ thống tỉ giá ở Việt Nam trong
giai đoạn này là chế độ đa tỷ giá, tỷ giá đợc xác định trên ý đồ phục vụ kế
hoạch của nhà nớc, các quyết định này không xuất phát từ nhu cầu thực tại của
nền kinh tế thị trờng trong và ngoài nớc, tỷ giá giữ vai trò thụ động, cha phải là
công cụ điều chỉnh kinh tế vĩ mô thực sự. Chính vì vậy, hệ thống tỷ giá này đã
gây không ít khó khăn cho việc quản lý đều hành của nhà nớc trong lĩnh vực tài
chính, tiền tệ, kinh tế đối ngoại, đồng thời để lại hậu quả nghiêm trọng cho nền
kinh tế. Sở dĩ có tình trạng nh vậy là vì một số nguyên nhân, thứ nhất là do việc
sử dụng tỷ giá kết toán nội bộ trong quản lý ngân sách nhà nớc làm cho việc
tính toán và thu chi ngân sách bị sai lệch nghiêm trọng, công tác điều hành
ngân sách nhà nớc khó khăn, làm giảm hiệu quả hoạt động của ngân sách nhà
nớc. Từ năm 1970 đến 1980 hàng năm Liên Xô viện trợ cho nớc ta khoảng 15
% thu nhập của cả nớc, bình quân từ 1,2 đến 1,5 tỉ rúp trong 1 năm nếu tính theo tỉ
12