Thực trạng của việc quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Lời mở đầu .
Sau hai cuộc kháng chiến trờng kỳ chống giặc ngoại xâm và giành đợc độc
lập, đất nớc ta tiếp tục con đờng mình đã lựa chọn đó là con đờng đi lên CNXH,
chúng ta đang vững bớc tiến vào thế kỷ mới với những thách thức và khó khăn mới
với con đờng mà chúng ta đã chọn, nhng không vì thế mà ta chịu lùi bớc,chịu khuất
phục trớc khó khăn. Chúng ta sẽ vẫn tiếp tục đi theo con đờng mà chúng ta đã lựa
chọn, chúng ta đề ra nhiệm vụ để hoàn thành nó và những phơng hớng để dẫn chúng
ta tới thắng lợi trên con đờng mà chúng ta đã chọn . Tuy nhiên để tiến đến đợc
CNXH chúng ta còn phải trải qua nhiều chặng đờng đầy gian lao và thử thách , đó là
bớc quá độ để Tổ quốc Việt Nam có thể sánh vai với các cờng quốc hùng mạnh trên
thế giới , đó là bớc quá độ để chúng ta tiến đến chế độ mới , chế độ Cộng sản chủ
nghĩa , chế độ mà mọi ngời đều đợc hởng hạnh phúc , ấm no và công bằng .Tuy
nhiên từ giờ đến đó chúng ta còn bao nhiêu công việc phải làm , bao nhiệm vụ phải
hoàn tất. Con đờng mà chúng ta đang đi đầy chông gai, đòi hỏi chúng ta phải có đợc
phơng hớng đúng đắn.Phải nêu đợc rõ nhiệm vụ cơ bản mà chúng ta cần làm . Để có
thể làm đợc điều đó , chúng ta cần có nhận thức đúng đắn về CNXH và con đờng
quá độ để tiến lên CNXH . Và để có thể làm đợc điều đó thì tất cả chúng ta cùng phải
đồng lòng, chung sức vun đắp nó . Đặc biệt là đối với thế hệ trẻ chúng em, thì nhiệm
vụ càng nhiều và thêm phần nặng gánh , đòi hỏi chúng em phải cố gắng ,nỗ lực hết
mình để góp phần vào cùng đất nớc tiến lên . Đó chính là lý do khiến em chọn đề tài
này. Em mong rằng sau đề tài mà mình làm, em có thể biết rõ hơn về con đờng mà
chúng ta đang đi , nhận thức về nó sâu sắc hơn sẽ có thể hiểu đợc nhiệm vụ mà cả n-
ớc ta phải làm , con đờng mà chúng ta phải vợt qua .
Qua đề tài này, em muốn gửi lời cảm ơn tới Thầy Tô Đức Hạnh, ngời đã giúp
em hiểu sâu sắc hơn con đờng mà cả nớc ta đang tiến đến .Những lời giảng của thầy
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
giúp em biết thêm những khó khăn và thử thách mà cả nớc đang phải trải qua trên
con đờng tiến lên CNXH . Với đề tài này , em muốn góp phần nhỏ bé của mình vào

công cuộc xây dựng và phát triển của đất nc


Website: Email : Tel : 0918.775.368
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Phần I: Lý luận chung về quá độ đi lên
Chủ Nghĩa Xã Hội
1.1. Thời kỳ quá độ:
a. Những định nghĩa về thời kỳ này:
Thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội là thời kỳ cải biến cách mạng sâu sắc,
triệt để và toàn diện từ xã hội cũ sang xã hội mới xã hội xã hội chủ nghĩa .Nó diễn ra
trong toàn bộ các lĩnh vực đời sống của xã hội , tạo ra các tiền đề vật chất và tinh
thần cần thiết để hình thành một xã hội mà trong đó những nguyên tắc căn bản của
xã hội xã hội chủ nghĩa từng bớc đợc thực hiện.
Thời kỳ quá độ này lại chia làm nhiều bớc quá độ nhỏ, bao nhiêu bớc là tùy
thuộc vào điêu kiện cụ thể của từng nớc. Song đối với các nớc càng lạc hậu mà đi lên
CNXH thì thời kỳ quá độ càng kéo dài và càng chia làm nhiều bớc quá độ nhỏ.Thời
kỳ quá độ bắt đầu từ khi giai cấp vô sản giành đợc chính quyền và kết thúc khi xây
dựng xong về cơ bản cơ sở vật chất kỹ thuật của xã hội.. Đấu tranh giai cấp quyết liệt
trong tơng qua mới, với những nội dung mới và những phơng pháp mới, nhằm cải tạo
triệt để, toàn diện xã hội cũ, xây dựng xã hội mới XHCN về căn bản trong tất cả các
lĩnh vực. Do đó, thời kì quá độ lên CNXH đơng nhiên gặp khó khăn, phức tạp và phải
lâu dài. Tuy vậy, khó khăn trong thời kì quá độ là khó khăn trong sự trởng thành, khó
khăn nhất định sẽ vợt qua đợc. Vì sự ra đời của CNXH hoàn toàn phù hợp với sự phát
triển khách quan của lịch sử xã hội .
Thời kì quá độ lên CNXH thể hiện rõ nhất những đặc thù của các loại nớc và
mỗi nớc.Do sự khác nhau về điểm xuất phát, về trình độ phát triển, điều kiện thế giới
cũng khác nhau ở mỗi giai đoạn, truyền thống lịch sử và văn hoá dân tộc khác
nhau...Điều đó cho phép thừa nhận sự đa dạng mô hình CNXH, sự phong phú về hình

thức, phơng pháp, bớc đi trong tiến trình xây dựng CNXH trong thời kỳ quá độ lên
chủ nghĩa xã hội.
Website: Email : Tel : 0918.775.368
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
b. Đặc điểm:
*.Về kinh tế Về mặt kinh tế đây là thời kỳ bao gồm những mảng, những
phần,những bộ phận của chủ nghĩa t bản và chủ nghĩa xã hội xen kẽ nhau ,tác động
với nhau, lồng vào nhau,nghiã là thời kỳ tồn tại nhiều hình thức sở hữu về t liệu sản
xuất ,do đó tồn tại nhiều thành phần kinh tế ,các thành phần kinh tế xã hội chủ nghĩa
và thành phần kinh tế t bản chủ nghĩa;những thành phần kinh tế sản xuất hàng hoá
nhỏ cùng tồn tại và phát triển,vừa hợp tác thống nhất nhng lại vừa mâu thuẫn và cạnh
tranh gay gắt với nhau (Mac gọi đây là thời kỳ đau đẻ kéo dài ) Thời kỳ này bắt đầu
từ khi giai cấp vô sản giành đợc chính quyền và kết thúc khi xây dựng xong về cơ
bản cơ sở vật chất kỹ thuật của Chủ nghĩa xã hội .
*. Về chính trị: Đặc điểm nổi bật của thời kỳ quá độ lên Chủ nghĩa xã hội là
những nhân tố của xã hội mới và tàn d của xã hội cũ tồn tại đan xen lẫn nhau , đấu
tranh với nhau trên mọi lĩnh vực của đời sống chính trị, kinh tế , văn hóa , xã hội , t t-
ởng , tập quán trong xã hội lúc này tồn tại nhiều thành phần, xã hội gồm đầy đủ mọi
thành phần với nhiều t tởng khác nhau.
1.2. Vì sao qúa độ lên Chủ Nghĩa Xã Hội bỏ qua chế độ
t bản là một tất yếu lịch sử với nớc ta :(hai điều kiện của
lênin)
Qúa độ lên CNXH là một tất yếu lịch sử.
Thời kỳ quá độ lên CNXH là tất yếu đối với mọi nớc đi lên CNXH. Bộ phận
quan trọng trong học thuyết của V.I.Lênin về xây dựng chủ nghĩa xã hội là lý luận về
thời kỳ quá độ lên CNXH.Theo V.I.Lênin, sự cần thiết khách quan phải có thời kỳ
quá độ lên CNXH là do đặc điểm ra đời, phát triển của phơng thức sản xuất cộng sản
chủ nghĩa và cách mạng vô sản quy định .
Quan hệ sản xuất phong kiến và quan hệ sản xuất t bản chủ nghĩa đều dựa trên

cơ sở chế độ t hữu về t liệu sản xuất. Do vậy, quan hệ sản xuất t bản chủ nghĩa có thể
ra đời từ trong lòng xã hội phong kiến. Sự phát triển của phơng thức sản xuất t bản
Website: Email : Tel : 0918.775.368
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
chủ nghĩa đến một trình độ nhất định, sẽ làm sâu sắc thêm mâu thuẫn của xã hội
phong kiến, cách mạng t sản sẽ nổ ra. Nhiệm vụ của cách mạng t sản chủ yếu chỉ là
giải quyết về mặt chính quyền Nhà nớc, làm cho kiến trúc thợng tầng thích ứng với
cơ sở hạ tầng của nó.
Cuộc cách mạng vô sản khác với các cuộc cách mạng khác ở chỗ :các cuộc
cách mạng trớc đó giành đợc chính quyền là kết thúc cuộc cách mạng vì nó dựa trên
chế độ chiếm hữu t nhân về t liệu sản xuất. Còn cuộc cách mạng vô sản giành đợc
chính quyền mới chỉ là bớc đầu, còn vấn đề chủ yếu cơ bản hơn đó là giai cấp vô sản
phải xây dựng một xã hội mới, cả về lực lợng sản xuất lẫn quan hệ sản xuất, cả về cơ
sở hạ tầng lẫn kiến trúc thợng tầng, cả về tồn tại xã hội và ý thức xã hội.Hơn nữa, sự
phát triển của phơng thức sản xuất cộng sản chủ nghĩa là một thời kỳ lâu dài, không
một lúc có thể hoàn thiện đợc. Để phát triển của lực lợng sản xuất, tằng năng xuất lao
động, xây dựng chế độ công hữu xã hội chủ nghĩa về t liệu sản xuất, xây dựng kiểu
xã hội mới, cần phải có thời gian tơng đối lâu dài. Nói cách khác, tất yếu phải có thời
kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội...
* Lý luận của V.I.Lênin về con đờng quá độ lên CNXH ở những nớc chủ nghĩa
t bản cha phát triển.
C.Mác và Ph.Ăngghen là những ngời đầu tiên đã nêu lên khả năng những nớc
còn đang ở trong giai đoạn phát triển tiền t bản chủ nghĩa có thể chuyển thẳng lên
hình thái chế độ cộng sản chủ nghĩa và khả năng phát triển rút ngắn của các nớc này
bỏ qua chế độ t bản chủ nghĩa. Còn về nội dung thời kỳ quá độ đó nh thế nào và nó
có nhiệm vụ cụ thể gì thì hai ông cha đề cập tới. Đây chính là điểm phát triển của
V.I.Lênin về cách mạng Xã hội chủ nghĩa và về thời kỳ quá độ ở nhữnh nớc tiền đề
kinh tế cho cuộc cách mạng ấy cha chín muồi, cho dù ở nớc đó chủ nghĩa t bản phát
triển ở mức trung bình ( nh nớc Nga năm 1917 ) .

Lý luận của V.I.Lênin về thời kỳ quá độ lên CNXH ở các nớc cha có CNTB
phát triển bao gồm một số luận điểm cơ bản sau đây:
Website: Email : Tel : 0918.775.368
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
* Một là, luận điểm về việc giành lấy chính quyền làm điều kiện
tiên quyết để xây dựng tiền đề kinh tế cho CNXH.
Để phản đối cuộc Cách mạng Tháng Mời năm 1917, những ngời theo Quốc tế
II cho rằng, nớc Nga cha nên làm cách mạng XHCN vì lực lợng sản xuất của nớc
Nga cha phát triển đầy đủ. V.I.Lênin chỉ ra rằng, luận điểm này là trái với phép biện
chứng cách mạng của chủ nghĩa Mác vì chủ nghĩa Mác cho rằng, tính quy luật chung
của sự phát triển trong lịch sử toàn thế giới không loại trừ, trái lại, còn bao hàm một
số hình thức phát triển đặc thù ở một số quốc gia riêng biệt. Nh vậy, những ngời theo
Quốc tế II không thấy đợc thời kỳ cách mạng mới gắn với những mâu thuẫn gay gắt
của CNTB thế giới; không hiểu đợc tình thế cách mạng có thể xuất hiện ở nơi này
hay nơi khác khiến cho các dân tộc có thể bớc vào cuộc chiến tranh để thoát khỏi
CNTB và giành lấy sự tiến bộ xã hội.từ đó V.I.Lênin nêu luận điểm: ở một nớc kém
phát triển có thể và cần phải tạo ra những điều kiện tiên quyết để thực hiện CNXH,
bắt đầu bằng một cuộc cách mạng thiết lập chính quyền công nông, thông qua chính
quyền ấy mà tiến lên và đuổi kịp dân tộc khác.
*Hailà,luận điểm về thời kỳ quá độ với một loạt những bớc quá độ. Luận
điểm này của V.I.Lênin đợc rút ra sau những sai lầm dẫn tới khủng hoảng kinh tế,
chính trị ở nớc Nga Xô Viết sau nội chiến. Phân tích nguyên nhân khủng hoảng ở
Nga, V.I.Lênin chỉ ra rằng, đối với một nớc mà CNTB cha phát triển cao nhất nớc
Nga, không thể thực hiện quá độ trực tiếp lên CNXH đợc mà phải trải qua một loạt
những bớc quá độ .
V.I.Lênin viết: nếu phân tích tình hình chính trị hiện nay, chúng ta có thể nói
rằng chúng ta đang ở vào một thời điểm quá độ trong thời kỳ quá độ. Toàn bộ nền
chuyên chính vô sản là một thời kỳ quá độ nhng hiện nay có thể nói rằng, chúng ta
có cả một loạt thời kỳ quá độ mới .

Luận điểm một loạt những bớc quá độ xây dựng CNXH ở một nớc mà trình
độ phát triển kinh tế cha chín muồi của V.I.Lênin bao gồm những nội dung chủ yếu
Website: Email : Tel : 0918.775.368
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
sau đây:
Không thể quá độ trực tiếp lên CNXH mà phải qua con đờng gián tiếp chứ
không thể quá vội vàng, thẳng tuột, không đợc chuẩn bị.
Những bớc quá độ ấy theo V.I.Lênin là chủ nghĩa t bản nhà nớc và chủ nghĩa
xã hội. V.I.Lênin nói: Để chuẩn bị ...việc chuyển sang chủ nghĩa cộng sản, thì cần
thiết phải có một loạt những bớc quá độ nh chủ nghĩa t bản nhà nớc và chủ nghĩa xã
hội .
Bớc quá độ từ chủ nghĩa t bản nhà nớc đợc thể hiện trong chính sách kinh tế
mới mà việc trao hàng hoá đợc coi là đòn xeo chủ yếu cho nên cần có sự nhợng
bộ tạm thời và cục bộ đối với CNTB nhằm phát triển mạnh mẽ lực lợng sản xuất,
từng bớc xã hội hoá sản xuất trong thực tế.
1.3.Các hình thức lên Chủ Nghĩa Xã Hội
a. Quá độ lên Chủ Nghĩa Xã Hội tự nớc t bản chủ nghĩa đi lên Chủ Nghĩa Xã
Hội (theo quy luật t nhiên của thời đại). Loại quá độ này phản ánh quy luật phát
triển tuần tự của xã hội loài ngời. Là sự quá độ lên chủ nghĩa xã hội ở các nớc mà
CNTB đã phát triển đầy đủ, lực lợng sản xuất đã xã hội hoá cao mâu thuẫn gay gắt
với quan hệ sản xuất dựa trên chế độ chiếm hữu t nhân TBCN; mâu thuẫn giữa giai
cấp công nhân và giai cấp t sản đến độ chín muồi. Cách mạng XHCN nổ ra và thắng
lợi, chính quyền nhà nớc của giai cấp công nhân đợc thiết lập, mở đầu thời kỳ quá độ
từ CNTB lên CNXH. Cho đến nay loại hình nay cha xuất hiện trong thực tế, do
những nguyên nhân khách quan và chủ quan ...
b. Quá độ lên Chủ Nghĩa Xã Hội nớc có nền kinh tế cha phát triển. Loại quá
độ này phản ánh quy luật phát triển nhảy vọt của xã hội loài ngời.
T tởng về loại quá độ thứ hai đã đợc C.Mác và Ph.Ăngghen dự kiến. Theo
C.Mác và Ph.Ăngghen, sau khi chủ nghĩa xã hội ở các nớc t bản Tây Âu giành đợc

thắng lợi, thì các nớc lạc hậu có thể đi thẳng lên CNXH .
Website: Email : Tel : 0918.775.368
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Tiếp tục t tởng của C.Mác và Ph.Ăngghen, V.I.Lênin đã chỉ ra bản chất giai
cấp, nội dung và các điều kiện của quá độ tiến thẳng tới chủ nghĩa xã hội, bỏ qua
giai đoạn phát triển t bản chủ nghĩa .
T tởng của V.I.Lênin về bản chất giai cấp và nội dung của quá độ tiến thẳng
lên CNXH, bỏ qua giai đoạn phát triển TBCN đợc trình bày trong bài phát biểu nớc
Cộng hoà Nhân dân Mông Cổ năm 1921.
*Vì sao với nớc ta lại phù hơp với xu thế của thời đại nếu đi lên Chủ Nghĩa
Xã Hội : Một trong những t tởng quan trọng của V.I.Lênin về quá độ tiến thẳng lên
CNXH, bỏ qua giai đoạn phát triển TBCN, là các điều kiện tiến thẳng. Theo
V.I.Lênin, một nớc lạc hậu có thể tiến thẳng lên CNXH khi có điều kiện khách quan
và điều kiện chủ quan .
* Các điều kiên cụ thể để có thể khẳng định điêù đó
Về khả năng khác quan: Điều kiện bên ngoài của sự phát triển này là phải
có một bớc dành đợc thắng lợi trong cách mạng vô sản, tiến lên xây dựng CNXH.
Công cuộc xây dựng thành công CNXH ở nớc này là tấm gơng và tạo điều kiện để
giúp đỡ các nớc lạc hậu tiến lên CNXH, bỏ qua giai đoạn phát triển TBCN. V.I.Lênin
chỉ rỏ: vói sự giúp đỡ của giai cấp vô sản của cá nớc tiên tiến, các nớc lạc hậu có thể
tiến tới chế độ xô viết và trải qua một vài trình độ phát triển nhất định sẻ tiến tới chủ
nghĩa cộng sản, bỏ qua giai đoạn phát triển TBCN.
Về những tiền đề chủ quan: Điều kiện bên trong của sự quá độ tiến thẳng là
phải hình thành đợc các tổ chức đảng cách mạng và cộng sản, phải dành đợc chính
quyền về tay mình, xây dựng đợc các tổ chức nhà nớc mà bản chát là xô viết nông
dân và xô viết những ngời lao động. V.I.Lênin cho rằng không thể thiếu hai điều kiện
khách quan và chủ quan trên của quá độ tến lên CNXH, bỏ qua giai đoan phát triển
TBCN.
Website: Email : Tel : 0918.775.368

8