Kế toán một số khoản ước tính trong doanh nghiệp trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh, Thực trạng và giải pháp hoàn thiện

BăGIÁOăDCăVẨăẨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTHẨNHăPHăHăCHệăMINH



CHÂUăTHăCMăNHUNG



KăTOÁNăMT S KHONăCăTệNHăTRONGăDOANHă
NGHIP TRÊNăAăBẨNăTP. HăCHệăMINH ậ THCă
TRNGăVẨăGIIăPHÁPăHOẨNăTHIN



LUNăVNăTHCăSăKINHăT





TP. H CHÍ MINH ậ NM 2015



BăGIÁOăDCăVẨăẨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTHẨNHăPHăHăCHệăMINH

CHÂUăTHăCMăNHUNG


KăTOÁNăMT S KHONăCăTệNHăTRONGăDOANHă
NGHIP TRÊNăAăBẨNăTP.ăHăCHệăMINH ậ THCă
TRNGăVẨăGIIăPHÁPăHOẨNăTHIN

ChuyênăngƠnh:ăKăToán
Mƣăs: 60340301

LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGIăHNGăDNăKHOAăHC
PGS.TSăVẪăVNăNH



TP. H CHÍ MINH ậ NM 2015



LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn thc s kinh t: ắăKătoánămt s khonăcă
tínhătrongă doanhănghip trênă đaă bƠnă TP.Hă ChíăMinh - ThcătrngăvƠ giiă
phápăhoƠnăthinẰălà công trình nghiên cu khoa hc ca tôi. Lun vn này cha
đc ai công b vi bt k hình thc nào, s liu trong lun vn đc điu tra trung
thc, tt c các ngun tài liu tham kho đã đc công b đy đ.

HCăVIÊN



ChơuăThăCmăNhung













MCăLC

TRANGăPHăBỊA
LIăCAMăOAN
MCăLC
DANHăMCăCÁCăTăVITăTT
DANHăMCăCÁCăBNG
PHNăMăU
1/ăTínhăcpăthităcaăđătƠi 1
2/ăTngăquanăvăđătƠiănghiênăcu 2
3/ăMcătiêuănghiênăcuăcaăđătƠi 4
4/ăiătngăvƠăphmăviănghiênăcu 4

4.1/ăiătngănghiênăcu: 4
4.2/ăPhmăviănghiênăcu: 4
5/ăPhngăphápănghiênăcu. 4
6/ăNhngăđóngăgópăcaălunăvn 5
7/ăKtăcuăcaălunăvn. 5
CHNGă1:ăCăSăLụăLUNăVăKăTOÁNăMTăSăKHONăCăTệNHă
TRONGăDOANHăNGHIP 6
1.1/ăNhngăvnăđăchungăvămtăsăkhonăcătínhăkătoán 6
1.1.1/ăKháiănimăvăcătínhăkătoán 6
1.1.2/ăSăcnăthităphiăcóăcácăcătínhăkătoán. 6
1.1.3/ăBnăchtăcaăcătínhăkătoán. 7
1.1.4/ăCácăloiăcătínhăkătoán. 8
1.2/ăNhngăvnăđăchungăvădăphòng 8
1.2.1/ KháiănimăchungăvădăphòngăvƠănhăhngăcaănóătiăktăquăhotă
đngăkinhădoanhătrongăk. 8
1.2.1.1/ăKháiănimăvădăphòng. 8
Trang


1.2.1.2/ă nhă hngă caă dă phòngă tiă ktă quă kinhă doanhă caă doanhă
nghip. 9
1.2.2/ Nguyênătcăchungătrongătríchălpămtăsăkhonădăphòng. 9
1.3/ăKătoánădăphòngătheoăCMKTăVităNam 11
1.3.1/ăVăchunămcăkătoán. 11
1.3.1.1/ Chunămcăkătoánăsă18ăắCác khon d phòng, tài sn và n tim
tàngẰ 11
1.3.1.2/ăChunămcăkătoánăsă29ă“Thay đi chính sách k toán, c tính k
toán và các sai sót” 14
1.3.2/ăCácăthôngătăhngădnăthcăhinăquaătngăthiăk 15
1.3.2.1/ăThiăkăápădngăthôngătă64/TC-TCDN ngày 15/09/1997 15

1.3.2.2/ăThiăkăápădngăthôngătă107/2001/TT-BTC ngày 31/12/2001 16
1.3.2.3/ăSăraăđiăcaăquytăđnhă149/2001/Q-BTC ngày 31/12/2001 16
1.3.2.4/ăSăraăđiăcaăthôngătă13/2006/TT-BTC ngày 27/02/2006 17
1.3.2.4/ăSăraăđiăcaăthôngătă228/2009/TT-BTC ngày 07/12/2009 18
1.3.2.5/ăSăraăđiăcaăthôngătă89/2013/TT-BTC ngày 28/06/2013 19
1.3.2.6/ăSăraăđiăcaăthôngătă200/2014/TT-BTC ngày 22/12/2014 21
1.4/ăKătoánădăphòngătheoăchunămcăkătoánăqucăt 21
1.4.1/ăQuyăđnhătrongăchunămcăchung. 21
1.4.2/ăQuyăđnhătrongăcácăchunămcăkătoánăcăth. 22
1.4.2.1/ DăphòngăgimăgiáăhƠngătnăkho 22
1.4.2.2/ăDăphòngănăkhóăđòi. 23
1.4.2.3/ăDăphòngăgimăgiáăđuătăngnăhn,ădƠiăhn. 24
1.5/ Kătoánădăphòngăămtăsăqucăgia 25
1.5.1/ăKătoánătríchălpădăphòngăăPháp 25
1.5.1.1/ăDăphòngăgimăgiáătƠiăsn 26
1.5.1.2/ăDăphòngăriăroăvƠăchiăphí 26
1.5.1.3/ăDăphòngătheoălutăđnh 27
1.5.2/ăKătoánătríchălpădăphòngăăM 27


1.5.2.1/ăDăphòngăgimăgiáăhƠngătnăkho 27
1.5.2.2/ăDăphòngănăkhóăđòi 27
1.5.2.3/ăDăphòngăgimăgiáăđuătăngnăhn,ădƠiăhn 27
1.6/ăBƠiăhcăkinhănghimăchoăVităNam 28
KTăLUNăCHNGăI 29
CHNGă 2:ă THCă TRNGă TRệCHă LPă MTă Să KHONă Că TệNHă
KăTOÁNăTIăDOANHăNGHIPăTRÊNăAăBẨNăTP.ăHăCHệăMINH 30
2.1/ăThcătrngătríchălpămtăsăkhonăcătínhăkătoánătiăcácădoanhănghip30
2.1.1/ăMcătiêuăkhoăsát 30
2.1.2/ăiătngăkhoăsát 30

2.1.3/ăPhmăviăkhoăsát 30
2.1.4/ăNiădungăvƠăphngăphápăkhoăsát 30
2.1.5/ăXălỦăvƠăphơnătíchăăktăquăkhoăsát 31
2.1.6/ ánhăgiáăktăquăkhoăsát 43
2.2/ăNhngăuăđimăvƠăhnăchăvăvicăghiănhnămtăsăkhonăcătínhăkătoán
44
2.2.1/ăuăđim 44
2.2.2/ăHnăchăvƠănguyênănhơn 45
KTăLUNăCHNGăII 47
CHNGă3:ăGIIăPHÁPăHOẨNăTHINăMTăSăKHONăCăTệNHăKă
TOÁNăNHMăNÂNGăCAOăăTINăCYăCAăTHỌNGăTINăKăTOÁN 48
3.1/ăQuanăđim 48
3.1.1/ăHoƠnăthinămtăsăkhonăcătínhăkătoánăphiăphùăhpăviăđcăđimă
caăVităNam 48
3.1.2/ăTngăbcăhòaăhpăviăchunămcăkătoánăqucăt 48
3.1.3/ăGópăphnănơngăcaoăđătinăcyăcaăthôngătinăkătoán 48
3.2/ăMtăsăgiiăphápăhoƠnăthin 49
3.2.1/ăGiiăphápăngnăhn 49
3.2.1.1/ăHoƠnăthinăkătoánădăphòngăgimăgiáăhƠngătnăkho 49
3.2.1.2/ăQunălỦăttăcácăkhonănăphiăthu 50


3.2.1.3/ăKătoánădăphòngăcácăkhonăđuătătài chính 53
3.2.2/ăGiiăphápădƠiăhn 54
3.2.2.1/ăNghiênăcu,ăsădngăcă sătínhăgiáăkhácăngoƠiăgiáăgcătrongăhă
thngăkătoánăVităNam 54
3.2.2.2/ăNghiênăcuăvƠăxơyădngăchunămcăcôngăcătƠiăchính 60
3.3/ăMtăsăkinăngh. 62
3.3.1/ăQucăHi 63
3.3.2/ăBăTƠiăChính 63

3.3.3/ăHiănghănghipăkătoánăvƠăkimătoán 63
3.3.4/ăDoanhănghip 64
KTăLUNăCHNGăIII 65
PHNăKTăLUN 66













DANHăMCăCÁCăTăVITăTT

Vitătt
VităđyăđăbngătingăVit
VităđyăđăbngătingăAnh
FASB
Hi đng k toán tài chính Hoa K
Financial Accounting Standards
Board
IAS
Chun mc k toán quc t
International Accounting Standard
IASB

Hi đng chun mc k toán quc
t
International Accounting Standards
Board
BCTC
Báo cáo tài chính
Financial Statement
IFRS
Chun mc báo cáo tài chính
International Financial Reporting
Standard
CMKT
Chun mc k toán
Accounting Standard
VAS
Chun mc k toán Vit Nam
Vietnamese Accounting Standard
BTC
B Tài Chính

GTHL
Giá tr hp lý

TK
Tài khon

BCKT
Bng cân đi k toán

TTC

u t tài chính

TP
Thành ph



DANHăMCăCÁCăBNG

Bngă2.1:ăThngăkê,ăphơnăloi các doanh nghipăđcăkhoăsát 35
Bngă2.2:ăThngăkêăktăquăkhoăsát 38

Trang
1

PHNăMăU

1/ TínhăcpăthităcaăđătƠi
Hin nay, quá trình hòa hp k toán quc t ngày càng đc s quan tâm ca
các t chc quc t cng nh các quc gia trên th gii. Nhiu quc gia đư ch
đng và tích cc tham gia bng vic áp dng chun mc k toán quc t.
Tuy nhiên, vic hòa hp k toán quc t t chun mc đn thc tin là c
mt quá trình đy th thách bi kh nng vn dng ca tng khu vc, tng quc
gia theo các phng pháp tip cn khác nhau. Mc dù vic hòa hp k toán quc t
còn nhiu cn tr phi hng ti nhng phi tha nhn rng hòa hp k toán quc
t là mt xu th tt yu khách quan trong tin trình phát trin. Trc tình hình đó,
mt quc gia đang phát trin nh Vit Nam không th đng ngoài dòng chy ca
xu hng này.
 hòa nhp theo xu hng chung ca th gii, các doanh nghip Vit Nam
đang dn hoàn thin và m rng quy mô sn xut kinh doanh ca mình vi mong
mun thu đc li ích kinh t cao. Khi li ích kinh t cao kéo theo nhng ri ro
tim n là điu không th tránh khi. Nhm giúp cho các doanh nghip hn ch
nhng tn tht có th lng trc đc, vic trích lp mt s khon c tính k
toán đư đc quy đnh thc hin.
i vi doanh nghip vic trích lp mt s khon c tính k toán là điu
cn thit. Bi vì đây chính là công c an toàn giúp cho doanh nghip gim thiu
đc các ri ro khi xy ra các tình hng không nh mong mun. Kim soát tt
vic trích lp d phòng s giúp cho hot đng kinh doanh ca doanh nghip hiu
qu và điu này có ý ngha quan trng trong giai đon kinh t khó khn nh hin
nay.
Th nhng trên thc t vn tn ti mt s quan đim cho rng vic s dng
các c tính k toán s làm gim đ tin cy và phn ánh sai lch thông tin tài

chính. Lp lun này không hn là không có lý, thc t đư chng minh ắn lc” phù
phép BCTC là có thc và ngày càng tinh vi hn. Nhng ngi ng h quan đim
2

này cho rng cn phi hn ch hoc thm chí loi b hoàn toàn vic s dng các
c tính k toán khi lp BCTC. Tuy nhiên, bt chp nhng ch trích này vic s
dng các c tính k toán trong BCTC không nhng không loi b mà còn có
chiu hng ngày càng gia tng.
Trên thc t có doanh nghip thc hin trích lp mt s khon c tính k
toán, có doanh không thc hin trích lp hoc trích lp không đúng quy đnh mt
s khon c tính k toán. Phi chng nguyên nhân là do các doanh nghip mun
làm đp BCTC, mun làm tng chi phí gim thu thu nhp doanh nghip phi np
hay do s phc tp trong vn đ trích lp các khon c tính k toán.
Xut phát t nhu cu thc tin tác gi chn đ tài ắăKătoán mt s khonă
cătínhătrongădoanhănghipătrênăđaăbƠnăTP.ăHăChíăMinhăậ Thcătrngăvà
giiăphápăhoƠnăthinẰ làm đ tài nghiên cu vi hy vng s khái quát đc tình
hình thc hin k toán d phòng ti các doanh nghip Vit Nam và đóng góp phn
nào trong vic hoàn thin k toán d phòng nhm nâng cao đ tin cy ca thông tin
trên BCTC.
2/ Tngăquanăv đătƠiănghiênăcu
Có th nói k toán các khon c tính là mt vn đ đc bàn lun khá nhiu
trên các din đàn v cách xác đnh, phng pháp hnh toán…Vn đ trên đc khá
nhiu ngi quan tâm và trên thc t đư có mt s công trình trình nghiên cu c
th là:
“Phng hng và gii pháp hoàn thin k toán d phòng trong các doanh
nghip Vit Nam”, Tô Hng Thiên (2006). Nghiên cu này đư đi sâu tìm hiu các
vn đ quy đnh v phng pháp trích lp, hch toán mt s khon d phòng ca
CMKT quc t cng nh tham kho kinh nghim ca mt s nc phát trin. T đó
so sánh vi các quy đnh ca CMKT Vit Nam đ đ ra các gii pháp nhm khc
phc nhng đim còn hn ch ca k toán d phòng Vit Nam và hoàn thin thêm

đ phù hp vi thông l quc t.
“Hoàn thin k toán các khon d phòng ti Vit Nam”, Lê Th Huyn Trang
(2012). Trên c s cng c và h thng c s lý lun v các vn đ liên quan đn k
3

toán d phòng ca Vit Nam cng tham kho k toán d phòng ca mt s quc
gia. Tác gi còn đi kho sát thc t công tác trích lp d phòng ti các doanh nghip
nhm đa ra nhng hn ch. T đó đ xut các gii pháp ngn hn và dài hn đ
góp phn hoàn thin k toán d phòng.
“K toán các khon d phòng ti doanh nghip trên đa bàn tnh Bà Ra Vng
Tàu và mt s gii pháp khc phc”,  tài nghiên cu khoa hc ca tác gi 
Hng Giang và Trn Ngc Nhi. Nghiên cu này là nghiên cu đnh lng ch yu
đi sâu tìm hiu mi quan h gia quy mô cng nh loi hình kinh doanh ca doanh
nghip có tác đng đn vic trích lp d phòng ca doanh nghip hay không. T đó
đa ra gii pháp hoàn thin.
ắo lng hiu qu ca vic ghi nhn k toán đi vi các khon n nghi ng
và n xu”, Taku Jenarius (2013). Mc đích nghiên cu này là đánh giá v hiu qu
ca vic ghi nhn k toán đi vi các khon n nghi ng và n xu cho Unity Co-
operative Society Plc (UNICS). Kt qu nghiên cu cho thy UNICS đư tht bi
trong giai đon 2006-2009 đ ghi đúng các chi phí n xu và đa ra gii pháp
UNICS cn phi gim thiu các chi phí n xu và gii quyt các vn đ dòng tin
bng vic bán hu ht các khon phi thu đ gim thiu tài khon chi phí.
ắCác tài khon d phòng khó đòi, Ch ngha bo th và qun lý li nhun”,
Scott B. Jackson và Xiaotao (Kelvin) Liu (2009). Bài nghiên cu này nghiên cu
mi tng quan gia bo th và qun lý các khon thu nhp bng cách kim tra các
tài khon d phòng khó đòi. Tóm li, mt trong nhng tác đng chính ca nghiên
cu này là gii hn cht ch v s tin mà công ty đc phép bt tài sn thun, điu
đó có th làm gim kh nng ca mình đ qun lý các khon thu nhp.
Sau khi tham kho các tài liu nêu trên, nhn thy vic s dng các c tính k
toán khi lp BCTC là cn thit. Do đó, tác gi chn đ tài ắ K toán mt s khon

c tính trong doanh nghip trên đa bàn TP. H Chí Minh ậ Thc trng và gii
pháp hoàn thin” nhm đi sâu tìm hiu thc trng công tác trích lp mt s khon
c tính ti các doanh nghip đ thy đc nhng thun li và khó khn. T đó,
4

đa ra nhng gii pháp ngn hn và dài hn vi hy vng đóng góp phn nào trong
vic hoàn thin k toán mt s khon c tính.
3/ Mcătiêuănghiên cuăcaăđătƠi
- H thng hóa các quy đnh v k toán d phòng ca Vit Nam cng nh quc
t.
- ánh giá thc trng trích lp d phòng ti các doanh nghip Vit Nam đ tìm
ra các u đim và hn ch đang tn ti.
-  xut các gii pháp đ khc phc nhng hn ch và phng hng vn dng
CMKT quc t ti Vit Nam.
- Hoàn thin mt s khon c tính đ nâng cao cht lng thông tin trình bày
trên BCTC.
4/ iătngăvƠăphmăviănghiênăcu
4.1/ iătngănghiênăcu:
K toán mt s khon c tính ti các doanh nghip sn xut kinh doanh,
không tìm hiu k toán mt s khon c tính ca các đn v hành chính s nghip
và khi ngân hàng.
4.2/ Phmăviănghiênăcu:
Các khon c tính k toán gm rt nhiu loi. Tuy nhiên, lun vn ch tp
trung nghiên cu mt s khon c tính nh: d phòng gim giá hàng tn kho, d
phòng n phi thu khó đòi, d phòng tn tht các khon đu t tài chính trong các
doanh nghip trên đa bàn TP. H Chí Minh.
5/ Phngăphápănghiênăcu.
 tài s dng phng pháp đnh tính, thông qua vic tng hp các vn đ
liên quan đn c tính k toán. Ngoài ra, đ tài còn s dng bng câu hi đ kho
sát v nhng hn ch cng nh nhng bt cp ca doanh nghip khi thc hin c

tính các khon d phòng cng nh phng vn trc tip mt s ngi và tham kho
ý kin ca h đ đa ra gii pháp hoàn thin. T đó, đánh giá kt qu kho sát bng
phng pháp thng kê, mô t, phân tích và so sánh vi các quy đnh hin hành đ
tìm ra nhng hn ch nhm đa ra gii pháp hoàn thin.
5

6/ Nhngăđóngăgópăcaălunăvn
Góp phn làm rõ bn cht, ý ngha ca mt s khon c tính trong k toán.
Qua đó nêu lên thc trng công tác trích lp mt s khon c tính k toán ti các
doanh nghip. T đó đa ra nhng gii pháp hoàn thin cng nh xây dng các gii
pháp thc t giúp cho doanh nghip kim soát tt ngun lc ca mình, gim thiu
ri ro, tn tht mà doanh nghip phi gánh chu nhm nâng cao đ tin cy ca thông
tin k toán.
7/ Ktăcuăcaălunăvn.
Ngoài phn m đu, kt lun và ph lc thì lun vn gm 3 chng:
Chngă1:ăCăsălý lun v kătoán mt s khonăcătính trong doanhănghip.
Chngă2:ăThcătrngătríchălpă mt s khonăcătínhăkătoánătrong doanh
nghipătrênăđaăbƠnăTP. H Chí Minh.
Chngă3: GiiăphápăhoƠnăthin mt s khonăcătínhăkătoánănhm nâng cao
đătinăcyăcaăthôngătinăkătoán.

6

CHNGă1:ăCăSăLÝ LUN VăKăTOÁNăMT S KHONăCăTệNHă
TRONG DOANH NGHIP

1.1/ Nhngăvnăđăchungăvămt s khonăcătínhăkătoán
1.1.1/ Kháiănimăvăcătínhăkătoán
c tính k toán hình thành trên c s vn dng các gi đnh và nguyên tc
k toán đ đm bo thông tin k toán đáp ng đc mc tiêu và yêu cu ca các đi
tng s dng thông tin, đ các đi tng s dng thông tin có cái nhìn toàn vn,
chi tit hn v nhng ri ro mà doanh nghip có th phi đi mt cng nh xác sut
có th xy ra và mc đ nh hng…t đó đa ra nhng nhn đnh chính xác hn
v tình hình tài chính ca doanh nghip.
c tính k toán ngày càng tr nên khá ph bin trong h thng k toán Vit
Nam và liên quan đn nhiu khon mc quan trng trên BCTC ca doanh nghip
nh hng trng yu đn tính trung thc, hp lý và đáng tin cy ca thông tin tài
chính.
Theo Chun mc kim toán Vit Nam s 540 ắ Kim toán các c tính k
toán” đnh ngha nh sau: ắc tính k toán là mt giá tr gn đúng ca mt ch
tiêu liên quan đn BCTC đc c tính trong trng hp thc t đã phát sinh
nhng cha có s liu chính xác hoc cha có phng pháp tính toán chính xác
hn hoc mt ch tiêu thc t cha phát sinh nhng đã đc c tính đ lp
BCTC”.
1.1.2/ Săcnăthităphiăcóăcácăcătínhăkătoán.
Trên thc t hin nay, nguy c s dng các c tính k toán đ phn ánh sai
lch thông tin tài chính là có thc, vy mà ngi ta vn không tìm cách loi b
chúng. Chc hn vic s dng các c tính này mang li nhng li ích nht đnh
nào đó. Sau đây là mt s nguyên nhân vì sao xét đoán ch quan vn đc s dng

rng rãi trong vic lp BCTC, bt chp nhng lo ngi v kh nng ắphù phép”
BCTC.
7

 Th nht: Nu không cho phép các doanh nghip đc t xác đnh t l khu
hao tài sn c đnh. Thì khi đó Nhà nc phi ban hành mt ch đ k toán
phi cc k chi tit, lit kê tt c các tình hung có th và xác đnh t l khu
hao tng ng đ các doanh nghip áp dng. Nu xây dng mt h thng
lut chi tit cho tt c các khon mc khác trên BCTC thì rõ ràng là không
kh thi và không hiu qu c v mt kinh t ln k thut.
 Th hai: Vic cho phép các doanh nghip s dng các xét đoán ch quan
trong lp BCTC cng mang li nhiu li ích, c th giúp cho doanh nghip
có th cung cp nhng thông tin cn thit v trin vng phát trin đng thi
tránh phi tit l nhng thông tin chi tit không có li cho vic cnh tranh
trên th trng. Ví d, vic vn hóa các khon đu t vào mt d án mi là
mt cách đ doanh nghip thông báo vi các c đông rng lưnh đo doanh
nghip tin tng vào kh nng thành công ca d án.
 Th ba: Lý thuyt đi din ch ra rng nu c bên lp BCTC và bên s dng
BCTC đu ý thc rõ v s tn ti ca các xét đoán ch quan trong lp BCTC
thì h s tính đn yu t này trong các tha thun.
1.1.3/ Bnăchtăcaăcătínhăkătoán.
c tính k toán đc lp da trên nhng xét đoán ch quan và ch là các
giá tr c tính gn đúng do không có giá tr chính xác hoc không có các phng
pháp xác đnh chính xác. c tính k toán có th liên quan đn các khon mc đư
phát sinh hoc các khon mc cha phát sinh.
Do tính cht không chc chn vn có ca các hot đng kinh doanh nên mt
s khon mc trên BCTC ch có th đc c tính. Hn na, các tính cht đc thù
ca mt tài sn, mt khon n phi tr hoc mt thành phn ca vn ch s hu,
hoc c s hay phng pháp đo lng đc quy đnh trong khuôn kh v lp và
trình bày BCTC có th dn đn yêu cu phi c tính mt s khon mc trên

BCTC.
Mc đ không chc chn trong c tính thay đi tùy theo ni dung ca c
tính k toán, phm vi s dng mt phng pháp hoc mô hình đc chp nhn rng
8

rưi và tính ch quan ca các gi đnh đc s dng đ lp c tính k toán. Vic
c tính thng liên quan đn các xét đoán da trên thông tin sn có ti thi đim
lp và trình bày BCTC. i vi nhiu c tính k toán, vic xét đoán bao gm vic
đa ra gi đnh v các vn đ không chc chn ti thi đim c tính
1.1.4/ Cácăloiăcătínhăkătoán.
Chun mc kim toán Vit Nam s 540 xác đnh các c tính k toán gm:
 c tính các ch tiêu đư phát sinh
- D phòng n phi thu khó đòi
- D phòng gim giá đu t dài hn
- D phòng gim giá hàng tn kho
- Trích khu hao tài sn c đnh
- Chi phí tr trc
- Doanh thu ghi nhn trc
……
 c tính các ch tiêu cha phát sinh.
- D phòng chi phí bo hành
- Chi phí trích trc….
1.2/ Nhngăvnăđăchungăv dăphòng
1.2.1/ Kháiănimăchungăvădă phòngăvƠă nhăhngăcaănóă tiăkt quăhotă
đngăkinhădoanhătrongăk.
1.2.1.1/ Kháiănimăvădăphòng.
Theo CMKT Quc T (IAS 37) thì d phòng đc đnh ngha nh sau:ắ D
phòng là mt khon n phi tr không chc chn v giá tr hoc thi gian”. Trong
đó, n phi tr là mt ngha v hin ti ca doanh nghip phát sinh t các s kin
trong quá kh, mà vic thanh toán ngha v này đc c tính dn đn vic suy

gim các ngun lc kinh t ca doanh nghip.
Nh vy có th nói đc đim ch yu ca d phòng là mt c tính k toán,
nó va mang tính cht d đoán và va mang tính cht tm thi. Vic lp d phòng
là do nguyên tc thn trng trong k toán, khi có nhng vn đ cha rõ ràng cn
9

xem xét thn trng đ không làm cho tài sn và thu nhp b thi phòng, cng nh n
phi tr và chi phí b giu bt.
1.2.1.2/ nhăhngăcaădăphòngătiăktăquăkinhădoanhăcaădoanhănghip.
Trích lp d phòng là mt trong nhng công c tài chính an toàn có th giúp
doanh nghip đi phó vi nhng ri ro, tn tht có th xy ra, phn ánh giá tr ca
tài sn trên BCTC mt cách đáng tin cy. Mt khác trong điu kin nn kinh t khó
khn nh hin nay, kt qu hot đng kinh doanh tiêu cc, n khó đòi tng, hàng
tn kho chm luân chuyn, th trng chng khoán gim giá….iu này dn đn
nguy c các doanh nghip b qua hoc xác đnh mt cách không phù hp các c
tính k toán có th dn đn BCTC phn ánh không trung thc và hp lý. Có th
nhn din bng mt s biu hin sau:
Mt, b qua hoc thc hin không đy đ các khon d phòng tn tht tài
sn gm d phòng gim giá hàng tn kho, d phòng n phi thu khó đòi, d phòng
gim giá đu t tài chính…nhm mc đích làm gim chi phí, tng li nhun làm
đp BCTC.
Hai, doanh nghip có th li dng quy đnh ca chun mc và ch đ k toán
cho phép thay đi c tính k toán vào cui mi nm tài chính. Do đó, đ gim l
mt s doanh nghip thay đi thi gian hu ích ca tài sn c đnh đ kéo dài thi
gian trích khu hao hoc kéo dài thi gian phân b chi phí tr trc nhm gim chi
phí. Nhng thay đi này hp lý nu điu kin s dng, li ích kinh t thu đc t tài
sn có thay đi tng ng. Tuy nhiên, s không hp lý nu s thay đi này đn
thun ch nhm mc đích gim l, tng li nhun vì mc đích ch quan ca doanh
nghip.

1.2.2/ Nguyênătcăchungătrongătríchălpămtăs khonădăphòng.
 Các khon d phòng gm d phòng gim giá hàng tn kho, d phòng tn
tht các khon đu t tài chính, d phòng n phi thu khó đòi đc trích
trc vào chi phí hot đng kinh doanh nm báo cáo ca doanh nghip, giúp
cho doanh nghip có ngun tài chính đ bù đp tn tht có th xy ra trong
10

nm k hoch, nhm bo toàn vn kinh doanh; đm bo cho doanh nghip
phn ánh giá tr vt t hàng hóa tn kho, các khon đu t tài chính không
cao hn giá c trên th trng và giá tr ca các khon n phi thu không cao
hn giá tr có th thu hi đc ti thi đim lp BCTC.
 Thi đim lp và hoàn nhp các khon d phòng là thi đim cui k k toán
nm. Trng hp doanh nghip đc BTC chp thun áp dng nm tài chính
khác vi nm dng lch (bt đu t ngày 1/1 và kt thúc 31/12 hàng nm)
thì thi đim lp và hoàn nhp các khon d phòng là ngày cui cùng ca
nm tài chính.
i vi các doanh nghip niêm yt trên th trng chng khoán phi lp
BCTC gia niên đ thì đc trích lp và hoàn nhp d phòng  c thi đim
lp BCTC gia niên đ.
 Doanh nghip phi xây dng c ch v qun lý vt t, hàng hóa, qun lý
công n đ hn ch các ri ro trong kinh doanh. i vi công n, hàng hóa,
quy ch phi xác đnh rõ trách nhim ca tng b phn, tng ngi trong
vic theo dõi, qun lý hàng hóa, thu hi công n.
Nghiêm cm doanh nghip li dng vic trích lp d phòng đ tính thêm vào
chi phí các khon d phòng không có đ cn c nhm làm gim ngha v
np ngân sách. Nhng doanh nghip c tình vi phm s b x pht nh hành
vi trn thu theo quy đnh ca pháp lut hin hành.
 Doanh nghip phi lp Hi đng đ thm đnh mc trích lp các khon d
phòng và x lý tn tht thc t ca vt t hàng hóa tn kho, các khon đu t
tài chính các khon n không có kh nng thu hi theo quy đnh và vn bn

pháp lut khác có liên quan.
Thành phn Hi đng gm: Tng giám đc (hoc Giám đc), K toán
trng, các trng phòng, ban có liên quan và mt s chuyên gia (nu cn).
Tng giám đc (hoc Giám đc) doanh nghip quyt đnh thành lp Hi
đng.
11

1.3/ KătoánădăphòngătheoăCMKTăVităNam
1.3.1/ Văchunămcăkătoán.
1.3.1.1/ Chună mcăkătoánăsă18 ắCác khon d phòng, tài sn và n tim
tàngẰ
KháiăNim: Mt khon d phòng là mt khon n phi tr không chc chn
v giá tr và thi gian.
Nguyênătcăghiănhn:
Mt khon d phòng ch đc ghi nhn khi tha mưn đ các điu kin sau:
- Doanh nghip có ngha v n hin ti (ngha v pháp lý hoc ngha v liên
đi) do kt qu t mt s kin đư xy ra.
- S gim sút v nhng li ích kinh t có th xy ra dn đn vic yêu cu phi
thanh toán ngha v n;
- a ra đc mt c tính đáng tin cy v giá tr ca ngha v n đó.
Trong đó:
Săkinăđƣăxyăra
Mt s kin đư xy ra làm phát sinh ngha v n hin ti đc gi là mt s
kin ràng buc. Mt s kin tr thành s kin ràng buc nu doanh nghip không
có s la chn nào khác ngoài vic thanh toán ngha v n gây ra bi s kin đó.
iu này ch xy ra:
- Khi vic thanh toán ngha v n này do pháp lut bt buc; hoc
- Khi có ngha v n liên đi, khi s kin này (có th là mt hot đng ca
doanh nghip) dn đn có c tính đáng tin cy đ bên th ba chc chn là
doanh nghip s thanh toán khon n phi tr đó.

Bn cht BCTC ca doanh nghip là nhm phn ánh tình hình tài chính ca
doanh nghip ti mt thi đim và mt thi k xy ra trc đó, vì vy các khon d
phòng không nhm phn ánh các khon chi phí cn thit cho hot đng ca doanh
nghip trong tng lai, mà ch có liên quan ti các s kin xy ra đc lp trong quá
12

kh nhng có nh hng ti li ích kinh t ca doanh nghip trong tng lai thông
qua mt ngha v n phát sinh.
Ví d doanh nghip thc hin trích lp d phòng cho mt khon phi tr do
b pht vi phm pháp lut v môi trng. Khon b pht này là do các hot đng
kinh doanh đư din ra trc đó ca doanh nghip, nhng có nh hng ti li ích
kinh t ca doanh nghip trong tng lai, ch không phi là các khon b pht do
hot đng ca doanh nghip trong tng lai.
Săgimăsútăliăíchăkinhătăcóăthăxyăra
iu kin ghi nhn mt khon n là khon n đó phi là khon n hin ti và
có kh nng làm gim sút li ích kinh t do vic thanh toán khon n đó.
Vic ghi nhn mt khon trích lp d phòng (khon n) phi đi kèm vi điu
kin phát sinh các tác đng ti li ích kinh t ca doanh nghip trong tng lai
thông qua vic thanh toán ngha v n đó.
Tuy nhiên, không nht thit doanh nghip phi xác đnh c th đi tác đc
hng quyn li t ngha v n ca doanh nghip (vi ví d trên, doanh nghip có
th s phi chi tr khon chi phí khc phc các nh hng đn môi trng và ngi
hng li là cng đng nói chung).
cătínhăđángătinăcyăvănghaăvănăphiătr
Các khon trích lp d phòng v bn cht đu xây dng trên c s c tính.
ây là c s quan trng nhng nó không làm mt đi đ tin cy ca các s liu trên
BCTC nu doanh nghip đa ra đc các cn c tin cy cho công vic c tính các
khon trích lp. ây cng là yêu cu bt buc vi doanh nghip khi trình bày các
khon trích lp d phòng trên BCTC.
Trong trng hp doanh nghip thiu các c s tin cy đ c tính ngha v

n cho vic trích lp d phòng, doanh nghip s ghi nhn khon n c tính này
nh mt khon ắn tim tàng” trên BCTC.
13

Trình bày báo cáo tài chính:
Doanh nghip phi trình bày trong báo cáo tài chính tng loi d phòng theo
các khon mc:
 S d đu k và cui k;
 S d phòng tng do các khon d phòng trích lp b sung trong k, k c
vic tng các khon d phòng hin có;
 S d phòng gim trong k do phát sinh các khon chi phí liên quan đn
khon d phòng đó đư đc lp t ban đu;
 S d phòng không s dng đn đc ghi gim (hoàn nhp) trong k; và
 S d phòng tng trong k do giá tr hin ti ca khon d phòng tng lên
theo thi gian và do nh hng ca vic thay đi t l chit khu dòng tin.
Doanh nghip không phi trình bày thông tin so sánh v các khon d phòng.
i vi mi loi d phòng có giá tr trng yu, doanh nghip phi trình bày
các thông tin sau:
 Tóm tt bn cht ca ngha v n và thi gian chi tr d tính;
 Du hiu cho thy có s không chc chn v giá tr hoc thi gian ca các
khon chi tr. Khi cn đa ra thông tin đy đ thì doanh nghip phi trình
bày nhng gi đnh chính liên quan đn các s kin xy ra trong tng lai.
 Giá tr ca khon bi hoàn d tính nhn đc nu giá tr ca tài sn đư đc
ghi nhn liên quan đn khon bi hoàn d tính đó.
Tr khi khó xy ra kh nng phi chi tr, doanh nghip phi trình bày tóm tt
bn cht ca khon n tim tàng ti ngày kt thúc k k toán nm cùng vi các
thông tin sau:
 c tính v nh hng tài chính ca khon n tim tàng này.
 Du hiu không chc chn liên quan đn giá tr hoc thi gian ca các khon
chi tr có th xy ra; và

 Kh nng nhn đc các khon bi hoàn.

14

1.3.1.2/ Chunămcăkătoánăsă29 “Thay đi chính sách k toán, c tính k toán
và các sai sót”
Kháiănim:ăThay đi c tính k toán: Là vic điu chnh giá tr ghi s ca
tài sn, n phi tr hoc giá tr tiêu hao đnh k ca tài sn đc to ra t vic đánh
giá tình trng hin thi và li ích kinh t trong tng lai cng nh ngha v liên
quan đn tài sn và n phi tr đó. Nhng thay đi trong c tính k toán do có các
thông tin mi không phi là sa cha các sai sót.
Thayăđiăcătínhăkătoán
Nhiu khon mc trong báo cáo tài chính ca doanh nghip không th xác
đnh đc mt cách tin cy mà ch có th c tính. c tính k toán là mt quá
trình xét đoán da trên nhng thông tin tin cy nht và mi nht ti thi đim đó. Ví
d cn thc hin các c tính k toán đi vi:
(a) Các khon phi thu khó đòi;
(b) Giá tr hàng li thi tn kho;
(c) Thi gian s dng hu ích hoc cách thc s dng TSC làm c s tính
khu hao;
(d) Ngha v bo hành.
Vic s dng c tính k toán vi đ tin cy hp lý là mt phn không th
thiu trong vic lp báo cáo tài chính và không vì là c tính k toán mà b xem là
kém tin cy.
c tính k toán cn đc xem xét li nu các cn c thc hin c tính có
thay đi hoc do có thêm thông tin hay kinh nghim mi. V bn cht, vic xem xét
li mt c tính k toán không liên quan đn k k toán trc và không phi là vic
sa cha mt sai sót.
Thay đi cách thc xác đnh thông tin là thay đi v chính sách k toán và
không phi là thay đi c tính k toán. Khi khó xác đnh mt thay đi là thay đi

chính sách k toán hay thay đi c tính k toán thì thay đi này đc coi là thay
đi c tính k toán.
15

TrìnhăbƠyăvăthayăđiăcătínhăkătoán
Doanh nghip phi trình bày tính cht và giá tr ca các thay đi c tính k
toán có nh hng đn k hin ti, d kin nh hng đn các k trong tng lai,
tr khi không th xác đnh đc thì phi trình bày lý do.
1.3.2/ Cácăthôngătăhngădn thcăhin quaătngăthiăk
1.3.2.1/ Thiăkăápădngăthôngătă64/TC-TCDN ngày 15/09/1997
Thông t 64/TC ậ TCDN ngày 15/09/1997 ban hành nhm hng dn trích
lp d phòng gim giá tài sn. Quá trình áp dng thông t vào thc tin thì thông t
bc l nhng bt cp sau:
- Trong trng hp nguyên vt liu có giá th trng thp hn giá gc nhng
giá bán sn phm dch v đc sn xut t nguyên vt liu này không b
gim giá so vi giá gc thì thông t không đ cp.
- i tng trích lp d phòng không bao gm hàng tn kho b h hng, kém
mt phm cht, lc hu mt, lc hu k thut, lõi thi,  đng, chm luân
chuyn…
- Phng pháp lp d phòng gim giá hàng tn kho da vào vic so sánh gia
giá hch toán trên s k toán và giá thc t trên th trng ti thi đim
31/12. Mà giá thc t trên th trng là giá c có th mua hoc bán đc trên
th trng, nh vy s dn đn vic không nht quán bi vì giá mua và giá
bán trên thc t có s chênh lch nhau.
- Quy đnh v vic hoàn nhp d phòng: Các doanh nghip phi hoàn nhp
toàn b s d phòng đư lp nm trc vào thu nhp đ xác đnh kt qu kinh
doanh. ng thi tin hành lp d phòng mi cho nm sau.
- Phng pháp hch toán khon trích lp d phòng không nht quán, c th là
khi trích lp d phòng đi vi hàng tn kho và n phi thu khó đòi thì li
đa vào chi phí qun lý doanh nghip còn khi hoàn nhp thì đa vào thu

nhp bt thng. Nh vy là không nht quán.

16

1.3.2.2/ Thiăkăápădngăthôngătă107/2001/TT-BTC ngày 31/12/2001
Thông t 107/2001/TT ậ BTC ra đi nhm sa đi b sung và khc phc
nhng hn ch ca thông t 64/TC ậ TCDN c th nh sau:
- Thêm vào đi tng trích lp d phòng gim giá hàng tn kho bao gm c
hàng tn kho b h hng, kém mt phm cht, lc hu mt, lc hu k thut,
lõi thi,  đng, chm luân chuyn…
- Ngoài ra thông t còn quy đnh doanh nghip ch đc phép trích lp d
phòng đi vi nguyên vt liu khi giá bán sn phm dch v đc sn xut t
nguyên vt liu này b gim giá so vi giá gc
- Khi hoàn nhp d phòng doanh nghip s không phi hoàn nhp li toàn b
s d phòng đư lp nm trc mà ch cn so sách s d phòng cn lp nm
nay vi s d phòng còn li nm trc và x lý chênh lch. Nu s d phòng
cn lp nm nay ln hn s còn li nm trc thì doanh nghip tin hành
trích lp thêm vào chi phí và ngc li nu s lp d phòng nm nay nh
hn s d phòng còn li nm trc thì doanh nghip tin hành hoàn nhp s
d phòng tha vào thu nhp. Tuy nhiên vn còn mt s hn ch mà thông t
này cha gii quyt đc đó là:
 Vn s dng giá thc t trên th trng ti thi đim lp báo cáo tài
chính đ so sánh và làm cn c lp d phòng gim giá hàng tn kho.
 Phng pháp hch toán khon trích lp d phòng không nht quán, c
th là khi trích lp d phòng đi vi hàng tn kho và n phi thu khó
đòi thì ghi vào chi phí qun lý doanh nghip còn khi hoàn nhp li d
phòng thì li đa vào thu nhp bt thng.
1.3.2.3/ Săraăđiăcaăquytăđnhă149/2001/Q-BTC ngày 31/12/2001
S ra đi ca quyt đnh này nhm khc phc nhc đim v vic xác đnh
giá làm cn c đ trích lp d phòng gim giá hàng tn kho. C th ca s thay đi

đó là: S d phòng gim giá hàng tn kho đc lp là s chênh lch gia giá gc