Hoàn thiện hệ thống kế toán trách nhiệm tại công ty cổ phần thương mại đầu tư và xây dựng constrexim

B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH

LÊ TH M
HOÀN THIN H THNG K TOÁN
TRÁCH NHIM TI CÔNG TY C PHN
THNGăMI UăTăVẨăXỂYăDNG
CONSTREXIM
LUNăVNăTHC S KINH T
TP. H Chí Minh ậ Nmă2013




B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH


LÊ TH M


HOÀN THIN H THNG K TOÁN
TRÁCH NHIM TI CÔNG TY C PHN
THNGăMI UăTăVẨăXỂYăDNG
CONSTREXIM

Chuyên ngành: K TOÁN
Mã s: 60340301

LUNăVNăTHC S KINH T

NGIăHNG DN KHOA HC:
TS. HUNHăC LNG


TP. H Chí Minh ậ Nmă2013




LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan tt c các ni dung chi tit ca lun vn này đc trình bày
theo kt cu và dàn ý ca tôi cùng vi s nghiên cu các tài liu liên quan, và s
góp ý ca Ngi hng dn khoa hc Thy TS. Hunh c Lng.  tài “Hoàn
thin h thng k toán trách nhim ti Công ty C Phn Thng Mi u T và
Xây Dng Constrexim” là công trình nghiên cu khoa hc đc lp ca tôi và cha
đc công b trong bt k công trình khoa hc nào. Các phân tích, s liu và kt
qu nêu trong lun vn da trên kt qu nghiên cu thc t, hoàn toàn trung thc,
đúng vi ngun trích dn.

Hc viên thc hin
Lê Th M





MC LC

TRANG PH BÌA

LIăCAMăOAN
MC LC
DANH MC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG
DANH MCăSă, BIUă
LI M U 1
CHNGă1:ăTNG QUAN V K TOÁN TRÁCH NHIM 5
1.1 Khái nim và vai trò k toán trách nhim 5
1.1.1 Khái nim k toán trách nhim 5
1.1.2 Vai trò và nhim v ca k toán trách nhim 6
1.2 S phân cp qun lý và mi quan h vi k toán trách nhim 7
1.2.1 S phân cp qun lý 7
1.2.2 Mi quan h gia phân cp qun lý vi h thng k toán trách nhim 9
1.3 Các loi trung tâm trách nhim 9
1.3.1 Trung tâm chi phí 9
1.3.2 Trung tâm doanh thu 10
1.3.3 Trung tâm li nhun 11
1.3.4 Trung tâm đu t 11
1.4 Các ch tiêuăđánhăgiáăthƠnhăqu ca các trung tâm trách nhim 12
1.4.1 Ch tiêu đánh giá thành qu ca trung tâm chi phí 12
1.4.2 Ch tiêu đánh giá trách nhim ca trung tâm doanh thu 13
1.4.3 Ch tiêu đánh giá thành qu ca trung tâm li nhun 14
1.4.4 Ch tiêu đánh giá thành qu ca trung tâm đu t 15
1.5 BáoăcáoăđánhăgiáăthƠnhăquca các trung tâm trách nhim 20
1.5.1 Báo cáo đánh giá thành qu ca trung tâm chi phí 21
1.5.2 Báo cáo đánh giá thành qu ca trung tâm doanh thu 21

1.5.3 Báo cáo đánh giá thành qu ca trung tâm li nhun 22
1.5.4 Báo cáo đánh giá thành qu ca trung tâm đu t 22
1.6 Mt s niădungăliênăquanăđn k toán trách nhim 22
1.6.1 Phân loi chi phí 22
1.6.2 Lp d toán ngân sách 24
1.6.3 Phân b chi phí phc v cho các báo cáo b phn 25
1.6.4 Phân tích bin đng chi phí 25
1.6.5 nh giá sn phm chuyn giao 26
CHNGă2:ăTHC TRNG H THNG K TOÁN TRÁCH NHIMTI
CỌNGăTYăCPăTHNGăMIăUăTăVẨăXỂYăDNG CONSTREXIM 29
2.1Tng quan v Công ty CP Constrexim 29
2.1.1 Gii thiu v công ty 29
2.1.1.1 Lch s hình thành và phát trin 29
2.1.1.2 Chc nng, nhim v ca Công ty CP Constrexim 29
2.1.1.3 Quy mô hot đng ca công ty 30
2.1.2 T chc b máy qun lýtiCông ty CP Constrexim 31
2.1.3 Gii thiu sn phm và quy trình sn xut ngói ti Cty CP Constrexim 33
2.1.3.1 Gii thiu sn phm ngói Ruby 33
2.1.3.2 Quy trình sn xut ngói màu Ruby 34
2.1.4 ánh giá s lc tình hình hot đng kinh doanh ca công ty nm 2010 đn
nm 2012… 35
2.1.5 Thun li, khó khn và phng hng phát trin 36
2.2 Thc trng k toán trách nhim ti Công ty Constrexim 37
2.2.1 S phân cp qun lý ti Công ty CP Constrexim 37
2.2.1.1 Chc nng, nhim v ca ban giám đc và các phòng ban 37
2.2.1.2 Tình hình t chc công tác k toán ti Công ty CP Constrexim 40
2.2.2 Các trung tâm trách nhim ti Công ty CP Constrexim 43
2.2.2.1 Trung tâm chi phí 43
2.2.2.2 Trung tâm doanh thu 44

2.2.2.3 Trung tâm li nhun 45
2.2.2.4 Trung tâm đu t 45
2.2.3 Các ch tiêu đánh giá thành qu các trung tâm trách nhim ti Công ty 45
2.2.3.1 Các ch tiêu đánh giá thành qu trung tâm chi phí ti Công ty 45
2.2.3.2 Các ch tiêu đánh giá thành qu trung tâm doanh thu 48
2.2.3.3 Các ch tiêu đánh giá thành qu trung tâm li nhun 50
2.2.3.4 Các ch tiêu đánh giá thành qu trung tâm đu t 52
2.2.4 H thng báo cáo đánh giá thành qu các trung tâm trách nhim 52
2.2.4.1 H thng báo cáo đánh giá thành qu trung tâm chi phí 52
2.2.4.2 H thng báo cáo đánh giá thành qu trung tâm doanh thu 53
2.2.4.3 H thng báo cáo đánh giá thành qu trung tâm li nhun 53
2.2.4.4 H thng báo cáo đánh giá trung tâm đu t 53
2.2.5 Mt s ni dung liên quan đn K toán trách nhim 53
2.2.5.1 Công tác phân loi chi phí 53
2.2.5.2 Công tác lp d toán có liên quan đn các trung tâm trách nhim 54
2.2.5.3 Phân b chi phí 57
2.3 ánhăgiáăthc trng h thng k toán trách nhim ti Công ty 57
2.3.1 u đim ca h thng k toán trách nhim 57
2.3.2 Hn ch ca h thng k toán trách nhim 58
KT LUNăCHNGă2 61
CHNGă3:ăHOÀN THIN H THNG K TOÁN TRÁCH NHIM
TICÔNG TY C PHNăTMăTăVẨăXDăCONSTREXIM 62
3.1 Cácăquanăđimăđ hoàn thin h thng k toán trách nhim ti Công ty C
phn Constrexim 62
3.1.1 Phù hp vi mô hình t chc qun lý ca công ty 62
3.1.2 Phù hp vi yêu cu và trình đ qun lý 62
3.1.3 Phù hp và hài hòa gia chi phí và li ích 62

3.1.4 Phù hp vi c ch qun lý ca nn kinh t Vit Nam 63




3.1.5 Phi đáp ng các yêu cu đn giưn, d hiu, d thc hin và cung cp thông
tin hu ích cho các nhà qun tr 63
3.2 Hoàn thin h thng k toán trách nhim 63
3.2.1 T chc li s phân cp qun lý 64
3.2.2 T chc li các trung tâm trách nhim 64
3.2.2.1 Hoàn thin vic xác đnh trung tâm chi phí 64
3.2.2.2 Hoàn thin vic xác đnh trung tâm doanh thu 66
3.2.2.3 Hoàn thin vic xác đnh trung tâm li nhun 67
3.2.2.4 Hoàn thin vic xác đnh trung tâm đu t 67
3.2.3 Hoàn thin h thng ch tiêu đánh giá thành qu các trung tâm 68
3.2.3.1 Hoàn thin h thng ch tiêu đánh giá trung tâm chi phí 68
3.2.3.2 Hoàn thin h thng ch tiêu đánh giá trung tâm doanh thu 69
3.2.3.3 Hoàn thin h thng ch tiêu đánh giá trung tâm li nhun 69
3.2.3.4 Hoàn thin ch tiêu đánh giá trung tâm đu t 70
3.2.4 Hoàn thin h thng báo cáo đánh giá trung tâm trách nhim 70
3.2.4.1 Hoàn thin h thng báo cáo đánh giá trung tâm chi phí 71
3.2.4.2 Hoàn thin h thng báo cáo đánh giá trung tâm doanh thu 74
3.2.4.3 Hoàn thin h thng báo cáo đánh giá trung tâm li nhun 75
3.2.4.4 Hoàn thin h thng báo cáo đánh giá trung tâm đu t 77
3.2.5 Mt s gii pháp khác nhm hoàn thin h thng k toán trách nhim 79
3.2.5.1 Phân loi chi phí 79
3.2.5.2 Hoàn thin công tác lp d toán liên quan đn trung tâm trách nhim 82
3.2.5.3 Nâng cao trình đ nhn thc cho ban qun lý và nhân viên các phòng
ban v h thng báo cáo trách nhim 82
3.2.5.4 T chc ng dng công ngh thông tin 83

KT LUNăCHNGă3 84
KT LUN CHUNG 85





DANH MC VIT TT

Ch vit tt Din gii
CP NVL TT : Chi phí nguyên vt liu trc tip
CP NC TT : Chi phí nhân công trc tip
CP SXC : Chi phí sn xut chung
DN : Doanh nghip
Cty : Côngty
G : Giám đc
PTG : Phó Tng Giám đc
HQT : Hi đng qun tr
KH : K hoch
TT : Thc t
KTTN : K toán trách nhim
LN : Li nhun
PX : Phân xng
CP : Chi phí
SP : Sn phm
VSP : n v sn phm
 : ng
Tr.đ : Triu đng
TSC : Tài sn c đnh
ROI : Return on Investment (T l hoàn vn đu

t)




RI : Residual Income (Thu nhp còn li)
DC1 : Dây chuyn 1 (Dây chuyn ngói mc)
DC2 : Dây chuyn 2 (Dây chuyn ngói màu)
BHYT : Bo him y t
BHXH : Bo him xã hi
NXB : Nhà xut bn
TC : Tng cng
QLDN : Qun lý doanh nghip
NB : ông nam b
TNB : Tây nam b
TNG : Tây nguyên
NTB : Nam trung b
KV : Khu vc
Lg : Lng
DT : Doanh thu
BH : Bán hàng
NCTT : Nhân công trc tip
KPC : Kinh phí công đoàn
TSC : Tài sn c đnh





DANH MC CÁC BNG

Bng 1.1: Ch tiêu đánh giá thành qu trung tâm chi phí tiêu chun thông qua mt
kt qu và mt hiu qu 12
Bng 1.2: Ch tiêu đánh giá thành qu trung tâm chi phí d toán thông qua mt kt
qu và mt hiu qu 13
Bng 1.3: Các ch tiêu đánh giá thành qu trung tâm doanh thu thông qua mt kt
qu và mt hiu qu 14
Bng 1.4: Ví d minh ha nhc đim ca ROI khi đu t cho d án mi 18
Bng 1.5: Ví d báo cáo thành qu da trên RI ca mt trung tâm đu t 20
Bng 1.6: Công thc tính và din gii bin đng do khi lng và bin đng do giá
26
Bng 2.1: Tình hình hot đng kinh doanh ca công ty giai đon 2010-2012 35
Bng 2.2: Ch tiêu đánh thành qu trung tâm chi phí khi sn xut ti công ty thông
qua mt kt qu và hiu qu 45
Bng 2.3: Bng so sánh giá thành ngói mc và ngói màu sn phm RB thc t vi
đnh mc Quý 4 nm 2012 ( vt: ng) 46
Bng2.4: Bng so sánh chi phí bán hàng và QLDN thc t ca nm 2012 vi nm
2011 và so sánh chi phí thc t vi chi phí d toán nm 2012 47
Bng2.5: Bng so sánh doanh thu thc t ca nm 2012 vi nm 2011 và so sánh
doanh thu thc t 2012 vi doanh thu d toánnm 2012 48
Bng2.6: Bng so sánh doanh thu thc t ca nm 2012 vi doanh thu d toán nm
2012 49
Bng 2.7: Bng so sánh doanh thu thc t so vi d toán ca các khu vc nm 2012
49
Bng 2.8: Bng so sánh doanhthu, giá vn, li nhun thc t so vi k hoch
ca sn phm Ruby và Cpac nm 2012 50
Bng 2.9: Bng so sánh kt qu hot đng kinh doanh ca công ty nm 2012 vi
nm 2011. 51
Bng 3.1: Xác đnh các trung tâm chi phí ca khi sn xut trong tng công ty 65

Bng 3.2: Xác đnh trung tâm chi phí khi kinh doanh trong công ty 65
Bng 3.3: Xác đnh trung tâm chi phí khi qun lý ti tng công ty 66
Bng 3.4: Xác đnh trung tâm chi phí khi kinh doanh trong công ty 66
Bng 3.5: Xác đnh trung tâm li nhun trong công ty 67
Bng 3.6: Tiêu chí và ch tiêu đánh giá trung tâm chi phí 68
Bng 3.7: Tiêu chí và ch tiêu đánh giá trung tâm doanh thu 69
Bng 3.8: Tiêu chí và ch tiêu đánh giá trung tâm li nhun 70
Bng 3.9: Tiêu chí và ch tiêu đánh giá trung tâm li nhun 70
Bng 3.10: Báo cáo trách nhim ca trung tâm chi phí khi sn xut 72
Bng 3.11: Báo cáo trách nhim ca trung tâm chi phí d toán khi kinh doanh 73
Bng 3.12: Báo cáo trách nhim ca trung tâm chi phí d toán khi qun lý kinh
doanh 74
Bng 3.13: Báo cáo trách nhim ca các trung tâm doanh thu 75
Bng 3.14: Báo cáo trách nhim ca các trung tâm li nhun 76
Bng 3.15: Báo cáo trách nhim ca các trung tâm li nhun ca toàn công ty 77
Bng 3.16: Báo cáo trách nhim ca các trung tâm đu t 78
Bng 3.17: Báo cáo ROI, RI thc t ca trung tâm đu t 79
Bng 3.18: Bng phân loi các khon chi phí phát sinh theo cách ng x ti khi
sn xut 80
Bng 3.19: Bng phân loi các khon chi phí phát sinh theo cách ng x ti khi
kinh doanh và khi qun lý 81






DANH MCăCỄCăSă, BIUă

S đ 2.1 : S đ c cu t chc Công ty CP Constrexim 31
S đ 2.2 : S đ quy trình sn xut ngói màu Ruby ti công ty 34
S đ 2.3 : S đ t chc b máy k toán ti công ty 41

Biu đ 2.1: Tình hình hot đng kinh doanh ca công ty giai đon 2010-2012 35





1
LI M U
1. Tính cp thit caăđ tài
K toán trách nhim là mt trong nhng ni dung c bn ca k toán qun tr,
nó là mt trong nhng công c qun lý kinh t tài chính có vai trò quan trng trong
vic t chc, điu hành và kim soát các hot đng kinh doanh ca doanh nghip.
KTTN giúp nhà qun tr kim soát và đánh giá đc kt qu, hiu qu ca nhng
b phn trong doanh nghip. T đó KTTN giúp các nhà qun tr các cp có nhng
thông tin hu ích đ đa ra các quyt đnh đúng đn nhm đt đc mc tiêu chung
ca t chc. Bên cnh đó, KTTN còn thúc đy, khuyn khích các nhà qun tr phát
huy đc nng lc qun lý ca mình góp phn nâng cao hiu qu qun lý ca
doanh nghip.
 Vit Nam hin nay, vic vn dng KTTN vào các doanh nghip vn còn
hn ch. Trong nn kinh t hi nhp nh hin nay, doanh nghip mun tn ti và
phát trin lâu dài đòi hi bn thân doanh nghip phi không ngng nâng cao nng
lc qun lý và hiu qu hot đng kinh doanh ca mình. Chính vì vy, vic nghiên
cu và t chc vn dng h thng KTTN trong hot đng qun lý ca các doanh
nghip là mt yêu cu cp thit khách quan.
Công ty C Phn Thng Mi u T Và Xây Dng Constrexim (Công ty
CP Constrexim) là mt doanh nghip sn xut và phân phi ngói màu Ruby. Bên

cnh đó công ty còn hot đng thng mi trong vai trò là đi lý cp mt phân phi
ngói màu CPac ca Công ty CPac Monier Thái Lan có nhà máy ti Bình Dng.
Khách hàng ca công ty tp trung ch yu  khu vc min Nam, Tây nguyên và
Nam Trung B.
Qua vic kho sát thc trng h thng KTTN ti Công ty CP Contrexim, tác
gi nhn thy vic t chc h thng k toán trách nhim ti công ty vn còn nhiu
hn ch, chính vì vy tác gi mun vn dng nhng lý lun ca k toán trách
nhim, đng thi tham kho mt s công trình khoa hc đư công b đ hoàn thin
h thng k toán trách nhim ti Công ty C Phn Constrexim.





2
2. iătng và phm vi nghiên cu
 i tng nghiên cu
Lun vn tp trung nghiên cu nhng vn đ lý lun c bn v k toán trách
nhim, thc trng h thng k toán trách nhim ti Công ty CP Constrexim và vn
dng lý lun v k toán trách nhim đ hoàn thin h thng k toán trách nhim ti
Công ty CP Constrexim.
 Phm vi nghiên cu
- Không gian: Lun vn nghiên cu h thng k toán trách trách nhim trong
phm vi mt doanh nghip c th đó là Công ty CP Constrexim.
- Thi gian: Lun vn s dng s liu ca công ty trong giai đon t nm
2010 đn nm 2012.Trong đó tp trung ch yu là nm 2012 và nm 2011.
3. Mc tiêu nghiên cu
- H thng li các lý lun liên quan đn k toán trách nhim.
- Kho sát và đánh giá thc trng h thng k toán trách nhim ti Công ty CP
Constrexim.

- Hoàn thin h thng k toán trách nhim ti Công ty CP Constrexim
4. Phngăphápănghiênăcu
- Lun vn đc nghiên cu trên c s phng pháp lun duy vt bin chng.
c trng ca phng pháp này là coi mt s vt hay mt hin tng trong trng
thái luôn phát trin đng thi xem xét nó trong mi quan h vi các s vt và hin
tng khác.
- Bên cnh đó, lun vn còn s dng phng pháp đnh tính nh: phng pháp
quan sát, thu thp thông tin, phân tích và so sánh đi chiu đ làm sáng t ni dung
nghiên cu v lý lun, tình hình thc trng ca Công ty t đó đa ra gii pháp đ
hoàn thin h thng k toán trách nhim ti Công ty.
5. ụănghaăkhoaăhc và ý nghaăthc tin caăđ tài
- Ý ngha khoa hc: Lun vn là ngun tài liu tham kho cho các doanh nghip
và các hc viên trong quá trình nghiên cu v công tác t chc h thng k toán
trách nhim.




3
- Ý ngha thc tin: Giúp Công ty CP Constrexim có cái nhìn tng quát và đúng
đn đ hoàn thin H thng k toán trách nhim ti doanh nghip mình.
6. Tng quan các nghiên cu có liên quan lunăvn
Khi nghiên cu v đ tài “Hoàn thin h thng k toán trách nhim ti Công
ty CP Constrexim”, tác gi đư tham kho mt s sách và công trình nghiên cu
trc đó nh:
- Sách “ Mô hình báo cáo đánh giá trách nhim qun tr trong công ty niêm
yt” do nhóm tác gi PGS.TS Phm Vn Dc – TS Hunh c Lng – TS Trn
Vn Tùng – TS Phm Xuân Thành – TS Trn Phc, NXB Phng ông xut bn
nm 2010. Trong tài liu này, nhóm tác gi đư tng quan li nhng lý lun v h
thng báo cáo k toán trách nhim trong các công ty c phn đc bit là các công

ty niêm yt, đng thi nêu lên nhng đc trng v công tác k toán và h thng báo
cáo k toán trách nhim,các mô hình báo cáo đánh giá trách nhim qun tr và h
thng báo cáo đánh giá trách nhim qun tr trong các công ty niêm yt.
- Giáo trình “K toán qun tr” do Tp th tác gi B môn K toán qun tr -
Phân tích hot đng kinh doanh, Khoa K toán – Kim toán Trng i hc Kinh
T TP. H Chí Minh, Nhà xut bn Lao đng xut bn nm 2011. ây là tài liu
rt có giá tr trong vic nghiên cu k toán trách nhim và các ni dung liên quan
đn k toán trách nhim nh d toán ngân sách, phân b chi phí b phn phc v
và phân tích bin đng.
- Sách“K toán qun tr” do PGS.TS Phm Vn Dc, ng Kim Cng, Nhà
xut bn Thng Kê xut bn nm2010.Giáo trình nàylà tài liu rt hu ích cho vic
nghiên cu v vic đánh giá trách nhim qun lý, đánh giá thành qu các trung tâm
trách nhim.
- Sách “K toán qun tr” do TS. Hunh Li, Nhà xut bn Phng ông xut
bn nm 2012. Giáo trình này là tài liu rt b ích cho vic nghiên cu v vic
đánh giá trách nhim qun lý, đánh giá thành qu các trung tâm trách nhim.
- Lun vn Thc s k toán: “Hoàn thin h thng k toán trách nhim ti
Công ty C Phn á Núi Nh (NNC)” ca tác gi Nguyn Th c Loan đư bo v




4
nm 2011. tài tp trung nghiên cu lý lun và tìm hiu thc trng h thng k
toán trách nhim ti công ty. T đó đa ra các gii pháp đ hoàn thin.
- Lun vn Thc s k toán: “Mt s gii pháp xây dng và hoàn thin h
thng k toán trách nhim ti Công ty C Phn Dây Cáp in Vit Nam
(CADIVI)” ca tác gi Lê Th Thu Trúc đư bo v nm 2010.  tài tp trung
nghiên cu lý lun và tìm hiu thc trng h thng k toán trách nhim ti công ty.
T đó đa ra các gii pháp đ hoàn thin.

7. Kt cu ca lunăvn
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn gm 3 chng:
Chng 1: Tng quan v k toán trách nhim
Chng 2: Thc trng h thng k toán trách nhim ti Công ty CP Constrexim
Chng 3: Hoàn thin h thng k toán trách nhim ti Công ty CP Constrexim












5
CHNGă1:
TNG QUAN V K TOÁN TRÁCH NHIM
1.1 Khái nim và vai trò k toán trách nhim
1.1.1 Khái nim k toán trách nhim
Trong mi t chc kinh doanh đu phi có c cu t chc (ngoi tr các t
chc có quy mô rt nh). Theo đó, c cu t chc là mt chnh th các b phn
khác nhau, đc chuyên môn hóa và có nhng trách nhim, quyn hn nht đnh,
có mi liên h ph thuc ln nhau và đc b trí theo các cp qun tr nhm thc
hin các chc nng qun tr và mc tiêu chung ca t chc.
S phân chia mt t chc thành các b phn giúp cho vic qun lý d dàng và
hiu qu hn. Tuy nhiên, khi t chc đt ti quy mô và trình đ phát trin nht
đnh làm cho mt ngi hay mt cp qun tr không th đm đng đc mi công

vic qun tr thì h không th không phân quyn hay y nhim công vic cho các
cp qun lý thp hn. Nh vy, phân quyn là hot đng phân phi trách nhim đi
vi tng công vic đc giao. Phân quyn và vic y nhim công vic là mt cách
chính thc đ ngi đc trao quyn chu trách nhim đi vi nhng công vic c
th đc giao.
Qua hai ni dung nêu trên làm phát sinh ra vn đ làm sao đ đánh giá tt
thành qu ca các b phn cng nh làm sao đ đánh giá đc trách nhim qun lý
ca các nhà qun tr các cp đc phân quyn trong t chc.
T đây, đ h tr cho qun lý đo lng, kim soát và đánh giá kt qu các b
phn đc phân quyn trong t chc, KTQT vn dng h thng k toán trách nhim
đ phân loi cu trúc t chc thành các trung tâm trách nhim, trên c s đó đánh
giá kt qu và hiu qu ca tng b phn da trên trách nhim đc giao.
Nh vy, K toán trách nhim là h thng k toán đc thit lp đ ghi nhn,
đo lng kt qu hot đng ca tng b phn trong t chc, trên c s đó lp các
báo cáo thc hin nhm truyn đt thông tin có th kim soát theo phm vi trách
nhim ca tng nhà qun tr nhm đt đc mc tiêu chung ca t chc. Hay nói
cách khác, k toán trách nhim là h thng k toán tp hp kt qu theo tng lnh




6
vc thuc trách nhim cá nhân, nhm giám sát và đánh giá thành qu ca tng b
phn trong t chc.
1.1.2 Vai trò và nhim v ca k toán trách nhim
KTTN thc hin vic phân chia cu trúc ca mt t chc thành nhng trung
tâm trách nhim khác nhau đ đo lng biu hin ca chúng. Nó là công c đ đo
lng kt qu hot đng ca tng b phn trong t chc, qua đó giúp nhà qun tr
kim soát và đánh giá trách nhim qun tr  các cp khác nhau. Vì vy, vai trò ca
KTTN th hin nh sau:

KTTN giúp nhà qun lý xác đnh s đóng góp ca tng đn v b phn vào
li ích ca toàn t chc nhm cung cp mt c s cho vic đánh giá cht lng v
kt qu hot đng ca nhng nhà qun lý b phn. Bên cnh đó, do KTTN đc s
dng đ đo lng kt qu hot đng ca các nhà qun lý cho nên nó s nh hng
đn cách thc thc hin hành vi ca các nhà qun lý này. Ngoài ra, KTTN còn thúc
đy các nhà qun lý b phn điu hành b phn ca mình theo hng phù hp vi
mc tiêu chung ca toàn t chc.
Nh vy, KTTN có vai trò quan trng trong công tác kim soát và đánh giá
hiu qu ca tng b phn trong t chc. Cng ging nh KTQT, KTTN có đi
tng s dng thông tin là các nhà qun tr t cp cao, cp trung và cp c s. 
mi cp qun tr khác nhau, KTTN th hin vai trò và có mc đích cung cp thông
tin khác nhau c th nh:
- KTTN cung cp thông tin cho các nhà qun tr cp cao trong vic thc hin
chc nng t chc và điu hành ca toàn doanh nghip. Nó xác đnh các trung tâm
trách nhim, qua đó nhà qun tr có th h thng hóa các công vic ca tng trung
tâm mà thit lp các ch tiêu đánh giá. KTTN giúp nhà qun tr đánh giá và điu
chnh k hoch ca các b phn cho phù hp.
- Còn  cp qun tr trung gian, KTTN cung cp thông tin cho vic thc hin
chc nng kim soát qun lý và kim soát tài chính. Thông qua KTTN, nhà qun
tr có th phân tích, đánh giá thc hin ca tng b phn vi các ch tiêu v doanh
thu, chi phí và li nhun. Thông tin KTTN cho bit vic thc hin k hoch ca




7
các b phn ra sao? Nhn din nhng vn đ còn tn ti nhm khc phc các hn
ch đ có s điu chnh các chin lc mc tiêu cho phù hp và mang li hiu qu
kinh doanh cao nht.
- Cui cùng vi nhà qun tr cp c s, KTTN khuyn khích nhà qun lý

hng đn mc tiêu chung ca t chc. Mc tiêu hot đng ca các trung tâm trách
nhim phi gn lin vi mc tiêu chung ca t chc.  đt đc nh vy, đòi hi
các nhà qun tr cp c s phi có đy đ thông tin đ qun lý b phn ca mình
theo đúng hng hoc phi điu chnh cho phù hp. Các thông tin đó đc KTTN
cung cp bao gm: ngun lc ca b phn (các thông tin v tài chính, nguyên vt
liu, nhân lc máy móc, thi gian yêu cu hoàn thành công vic…); các ngun lc
đó s dng nh th nào? Có hiu qu không? Mc đ hoàn thành ra sao.
Trong mt t chc, nhim v ca các nhà qun tr là xác đnh mc tiêu, chin
lc kinh doanh, xây dng k hoch và thc hin k hoch sao cho đt đc mc
tiêu đ ra. ng thi thng xuyên kim tra đánh giá vic thc hin mc tiêu
chung ca t chc thông qua các ch tiêu phân tích, tính toán hiu qu ca các b
phn, sn phm,… T nhim v đó ca nhà qun tr, h thng KTTN đc thit
lp đ ghi nhn, đo lng kt qu hot đng ca tng b phn, tng trung tâm trách
nhim trong mt t chc, nhm giúp nhà qun tr kim soát hot đng ca tng b
phn, đng thi đánh giá trách nhim qun lý ca các cp. Mt h thng KTTN tt
không ch cung cp thông tin cho các nhà qun lý cn, mà nó còn đc s dng đ
kim soát hot đng sn xut kinh doanh ca t chc.
1.2 S phân cp qun lý và mi quan h vi k toán trách nhim
1.2.1 S phân cp qun lý
Phân cp qun lý là s phân chia hay y thác bt quyn hành ca nhà qun tr
cp trên cho các nhà qun tr cp di. Trong qun tr, phân cp qun lý còn đc
gi là phân quyn.  thc hin các chc nng qun lý ca mình, nhà qun lý cp
trên s giao quyn ra quyt đnh cho cp qun lý thp hn trong quá trình hot
đng ca doanh nghip. Khi đó quyn ra quyt đnh và chu trách nhim đc phân
đu trong toàn t chc. Mi cp qun lý khác nhau đc quyn ra quyt đnh và




8

chu trách nhim trong phm vi quyn hn và trách nhim ca mình.
Khi tin hành phân cp qun lý, nu doanh nghip chia ra quá nhiu cp s có
th dn đn b máy t chc cng knh, hoc nu tp trung quá nhiu quyn quyt
đnh mt ni s làm gim hiu qu hot đng. Vì th, nhà qun lý cn phi cân
nhc gia u đim và khuyt đim khi thc hin vic phân cp đó.
 uăđim ca phân cp qun lý
Khi t chc có s phân cp qun lý rõ ràng, nhà qun lý cp cao s không
phi gii quyt các vn đ v vic chi tit xy ra hàng ngày, h tp trung vào
nhng công vic chin lc, lp các k hoch dài hn và điu phi các hot đng
ca các b phn trong t chc, đm bo vic thc hin các mc tiêu chung.
S phân cp qun lý còn giúp cho nhà qun lý  các cp có s đc lp tng
đi trong điu hành công vic ca mình, phát trin k nng, nâng cao kin thc
chuyên môn, tng nhanh kh nng ng x các tình hung đ tng tc đ hot đng
ca mi b phn, t chc và tp dt v k nng qun lý khi đc thng tin trong
t chc.
Ngoài ra, s phân cp qun lý còn giúp cho nhà qun lý  các cp có s hài
lòng trong công vic t đó đng viên đc nng lc, đóng góp tích cc ca ngi
qun lý trong vic n lc hoàn thành nhim v ca mình.
 Khuytăđim ca phân cp qun lý
Bên cnh nhng u đim ca vic phân cp qun lý, thì nó cng còn tn ti
nhng khó khn nh sau:
Vic phân cp càng nhiu thì càng khó kim soát. Thm chí nu kim soát
không tt, phân cp qun lý còn có th dn đn tuân th sai lch các mc tiêu
chung ca toàn doanh nghip. Bi vì, s phân cp qun lý to nên s đc lp tng
đi  các b phn, nên các nhà qun lý  tng b phn thng không bit đc các
quyt đnh ca h nh hng đn doanh nghip nh th nào đn các b phn khác
trong t chc. Hn na, vic phân cp qun lý khin h ch tp trung vào li ích
ca b phn mình và h thng không xem xét quyt đnh đó có nh hng đn
mc tiêu chung ca doanh nghip hay không.

9
1.2.2 Mi quan h gia phân cp qun lý vi h thng k toán trách nhim
Trong mt t chc, s phân cp qun lý gn lin vi vic xác đnh nhim v
 các cp qun lý. Do đó, khi s phân cp qun lý đc th hin rõ ràng - nó s là
c s giúp cho H thng k toán trách nhim đánh giá thành qu ca các cp qun
lý  các b phn tt hn.
Bên cnh s tác đng t phía phân cp qun lý đn h thng k toán trách
nhim, thì h thng KTTN cng có s tác đng tng h đn s phân cp qun lý.
S tác đng tng h đc th hin, mt khi h thng k toán trách nhim thit lp
đc mt h thng ch tiêu, công c, báo cáo thành qu hu hiu. Khi đó, nó s
góp phn hoàn thin s phân cp qun lý trong t chc.
1.3 Các loi trung tâm trách nhim
Trung tâm trách nhim là mt chc nng hay mt b phn trong t chc, đt
di s lưnh đo ca mt nhà qun tr, chu trách nhim trc tip vi kt qu ca
chc nng đó hay b phn đó. H thng k toán trách nhim có 4 loi trung tâm
trách nhim là: trung tâm chi phí, trung tâm doanh thu, trung tâm li nhun và trung
tâm đu t.
1.3.1 Trung tâm chi phí
Trung tâm chi phí là trung tâm trách nhim mà ngi qun lý ch chu trách
nhim, hoc ch có quyn kim soát đi vi chi phí phát sinh  trung tâm, không có
quyn hn đi vi vic tiêu th và đu t vn.
c xp vào loi trung tâm chi phí là các chi phí phát sinh  các phân
xng sn xut, các phòng ban chc nng (nh phòng k toán, phòng hành chính
nhân s và phòng kinh doanh).
Trung tâm chi phí là phm vi c bn ca h thng xác đnh chi phí, là đim
xut phát ca các hot đng nh: Phân loi chi phí thc t phát sinh (c th là phân
loi chi phí thành bin phí và đnh phí; phân loi chi phí thành chi phí kim soát

đc và chi phí không kim soát đc); Lp d toán chi phí và So sánh chi phí
thc t vi chi phí d toán.
Trung tâm chi phí đc chia làm hai dng là trung tâm chi phí tiêu chun và




10
trung tâm chi phí d toán.
 Trung tâm chi phí tiêu chun: là trung tâm chi phí mà các yu t chi phí và
các mc hao phí v các ngun lc s dng đ sn xut mt đn v sn phm, dch
v đu đc xây dng đnh mc c th. Nhà qun tr trung tâm chi phí tiêu chun
có trách nhim kim soát chi phí thc t phát sinh, đ đm bo k hoch sn xut
cng nh đm bo k hoch chi phí cho tng đn v sn phm, dch v. Trung tâm
chi phí tiêu chun đc nhn bit trên c s có th xác đnh, đo lng mt cách
chc chn đu ra và có th xác đnh đc mc các đu vào cn thit đ sn xut ra
mt đn v đu ra. Ví d, mt phân xng sn xut là trung tâm chi phí tiêu chun
vì giá thành mi đn v sn phm to ra có th xác đnh thông qua đnh mc chi
phí nguyên vt liu trc tip, đnh mc nhân công trc tip và đnh mc chi phí sn
xut chung.
 Trung tâm chi phí d toán: là trung tâm chi phí mà đu ra không th lng
hóa đc bng tin mt cách chính xác và mi quan h gia đu ra vi đu vào 
trung tâm này không cht ch. Ví d, các phòng ban thuc b phn gián tip to ra
sn phm nh phòng nhân s, phòng k toán,…Các khon chi phí này thng đc
đt ra c đnh cho mi phòng ban, s thay đi nu có ca các khon chi phí này
cng không làm nh hng đn nng sut  các phân xng sn xut.
1.3.2 Trung tâm doanh thu
Trung tâm doanh thu là trung tâm trách nhim mà ngi qun lý ch có trách
nhim vi doanh thu cn to ra, không chu trách nhim vi li nhun và vn đu
t. Trung tâm doanh thu có quyn quyt đnh công vic bán hàng trong khung giá

c cho phép đ to ra doanh thu cho doanh nghip.
Trung tâm này thng đc gn vi bc qun lý cp trung hoc cp c s, đó
là các b phn kinh doanh trong đn v nh các chi nhánh tiêu th, khu vc tiêu
th, ca hàng tiêu th, nhóm sn phm,…
Khi xác đnh ch tiêu đánh giá trung tâm doanh thu, cn xem xét giá thành sn
phm đ khuyn khích trung tâm này to ra li nhun ch không ch đn thun là
to ra doanh thu. Các chính sách bán hàng thng đi cùng chit khu gim giá




11
hàng bán khi bán hàng s lng ln, hay thc hin các chin dch qung cáo,
khuyn mi. Các hot đng này s làm tng doanh thu nhng đu làm gim li
nhun mà doanh nghip ch chp nhn trong mt thi gian kinh doanh có hn. Nh
vy, trung tâm này phi có chính sách bán hàng, không ch da trên tình hình th
trng mà còn d trên giá thành, chi phí và các mc tiêu lâu dài ca công ty.
1.3.3 Trung tâm li nhun
Trung tâm li nhun là trung tâm trách nhim mà nhà qun lý ch đc quyn
ra quyt đnh đi vi li nhun đt đc trong trung tâm đó. Ngoài ra, do li nhun
bng doanh thu tr chi phí nên các nhà qun lý ca trung tâm li nhun còn có
trách nhim c v doanh thu và chi phí phát sinh  trung tâm đó.
Trung tâm trách nhim li nhun thng đc gn vi bc qun lý cp trung,
đó là giám đc điu hành trong công ty, các đn v kinh doanh trong tng công ty
nh các công ty ph thuc, các chi nhánh,…
Nu nhà qun lý không có quyn quyt đnh mc đ đu t ti trung tâm ca
h, thì tiêu chí li nhun đc xem là tiêu chí thích hp nht đ đánh giá kt qu
thc hin ca trung tâm này.
1.3.4 Trungătơmăđuăt
Trung tâm đu t là trung tâm trách nhim mà nhà qun lý ngoài vic phi

chu trách nhim vi chi phí, doanh thu, li nhun ca trung tâm, h còn phi chu
trách nhim đi vi vn đu t và kh nng huy đng các ngun tài tr. Do vy, nhà
qun tr trung tâm đu t đc quyn ra các quyt đnh v vn đu t.
Trung tâm đu t gn vi bc qun lý cp cao nh Hi đng qun tr công ty,
các công ty con đc lp,…
Nh vy, trong thc t tùy theo tình hình hot đng thc tin và s phân cp
qun lý ca doanh nghip đ xác đnh đ mi b phn trong t chc là trung tâm
loi gì. C th hn, đ có th phân loi các b phn, đn v trong t chc vào các
trung tâm trách nhim nào thì nên cn c vào nhim v chính ca b phn, đn v
đó, ngoài ra còn cn c vào quan đim ca nhà qun tr cp cao nht.





12
1.4 Các ch tiêu đánhăgiáăthành qu ca các trung tâm trách nhim
 đánh giá đc thành qu các trung tâm trách nhim, nhà qun tr s da
trên mt kt qu và mt hiu qu ca các trung tâm, t đó so sánh kt qu và hiu
qu gia thc t đt đc vi d toán (hoc đnh mc) đư đ ra, gia s liu thc
hin trong nm so vi s liu thc hin nm trc. T đó, nhà qun tr s bit đc
chêch lch tuyt đi ln tng đi ca các ch tiêu trên, đng thi xem xét chêch
lch nào là thun li và chêch lch nào là bt li đ đánh giá trách nhim ca các
trung tâm đó.
1.4.1 Ch tiêuăđánhăgiáăthƠnhăqu ca trung tâm chi phí
Trung tâm chi phí gm hai dng c bn đó là trung tâm chi phí tiêu chun
(đnh mc) và trung tâm chi phí d toán (tùy ý) nh đư trình bày ti mc 1.3.1
“Trung tâm chi phí”.
Ch tiêu đánh giá thành qu ca trung tâm chi phí tiêu chun đc th hin
thông qua mt kt qu và mt hiu qu nh sau:

Bng 1.1: Ch tiêuăđánhăgiáăthƠnhăqu trung tâm chi phí tiêu chun thông qua
mt kt qu và mt hiu qu
Phngă dină
đánhăgiá
ChătiêuăđánhăgiáăthƠnhăqu
Mtăktăqu
Mc đ hoàn thành k hoch sn lng sn xut đúng thi hn
và tiêu chun k thut quy đnh.
Mt hiuăqu
Mc chêch lch gia chi phí thc t vi chi phí đnh mc, chi phí
trên 1 giá thành sn phm thc t vi d toán.
Qua đó, phân tích bin đng và xác đnh các nguyên nhân ch
quan, khách quan tác đng đn tình hình thc hin đnh mc chi
phí. (Chi phí phát sinh ti trung tâm chi phí nh: chi phí nguyên
vt liu, nhân công, khu hao máy móc thit b)

i vi trung tâm chi phí d toán- trung tâm có chi phí mà đu ra không th
lng hóa đc bng tin mt cách trc tip (chng hn nh đu ra ca phòng k




13
toán là các báo cáo). Ch tiêu đánh giá thành qu ca trung tâm chi phí d toán
đc th hin thông qua mt kt qu và mt hiu qu nh sau:
Bng 1.2: Ch tiêuăđánhăgiáăthƠnhăqu trung tâm chi phí d toán thông qua
mt kt qu và mt hiu qu
Phngă dină
đánhăgiá
ChătiêuăđánhăgiáăthƠnhăqu

Mtăktăqu
Mc đ hoàn thành gia đu ra vi mc tiêu phi đt đc ca
trung tâm.
Mtăhiuăqu
Mc chêch lch gia chi phí thc t phát sinh và d toán ngân
sách đư đc duyt.
Thành qu ca các nhà qun lý b phn này s đc đánh giá
da vào kh nng kim soát chi phí ca các nhà qun lý b phn.

Nh vy, đ đánh giá thành qu ca trung tâm chi phí d toán nhà qun lý s
da vào chêch lch tuyt đi ln tng đi gia chi phí thc t vi chi phí d toán.
Bên cnh đó, có th đánh giá thành qu ca trung tâm thông qua mc đ hoàn
thành mc tiêu đư đ ra.
1.4.2 Ch tiêuăđánhăgiáătrách nhim ca trung tâm doanh thu
Trách nhim ca nhà qun tr  trung tâm doanh thu là t chc hot đng tiêu
th sn phm, dch v sao cho doanh thu trong k đt đc nhiu nht. Theo đó,
nhà qun tr s dng ch tiêu mc chêch lch gia doanh thu thc t đt đc so
vi d toán ca b phn đ xem xét tình hình thc hin d toán tiêu th.
Ngoài ra, do đu ra ca trung tâm doanh thu đc lng hóa bng tin, nhng
đu vào thì trung tâm này không chu trách nhim v giá thành sn phm, dch v
hay giá vn hàng bán. Trong khi đó chi phí phát sinh ti trung tâm doanh thu thì
không th so sánh đc vi doanh thu ca trung tâm. Vì vy, đ đo lng thành
qu hot đng ca trung tâm này, chúng ta s s dng ch tiêu mc chêch lch chi
phí thc t và chi phí d toán ca trung tâm.
Các ch tiêu đánh giá thành qu trung tâm doanh thu thông qua mt kt qu