Hoàn thiện hệ thống thông tin kế toán và kiểm soát nội bộ trong chu trình mua nguyên liệu và thanh toán tiền tại các doanh nghiệp chế biến thủy sản trên địa bàn tỉnh khánh hòa

B
.HCM



KI
LI
CH
LU
TP.H
B
 TP.HCM



KI
LI
CH

60.34.03.10
LU

PGS.TS TR TH
TP.H
L
Tôi฀xin฀cam฀đoan฀đề฀tài:฀“Hoàn฀thiện฀hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀và฀kiểm฀soát฀
nội฀bộ฀trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền฀tại฀các฀doanh฀nghiệp฀chế฀
biến฀thủy฀sản฀trên฀địa฀bàn฀Tỉnh฀Khánh฀Hòa”฀được฀thực฀hiện฀trung฀thực฀dưới฀sự฀cố฀
vấn฀của฀người฀hướng฀dẫn฀khoa฀học.฀
Cơ฀sở฀lý฀luận฀được฀tham฀khảo฀từ฀các฀tài฀liệu฀thu฀thập฀của฀giáo฀trình,฀sách,฀
báo,฀các฀nghiên฀cứu฀được฀nêu฀trong฀tài฀liệu฀tham฀khảo.฀Dữ฀liệu฀thu฀thập฀trong฀luận฀

văn฀là฀thông฀tin฀sơ฀cấp฀được฀thu฀thập฀thông฀qua฀bảng฀câu฀hỏi฀đến฀các฀công฀ty฀chế฀
biến฀thủy฀sản฀trên฀địa฀bàn฀Tỉnh฀Khánh฀Hòa.
Tôi฀xin฀cam฀đoan฀luận฀văn฀này฀chưa฀được฀công฀bố฀dưới฀bất฀kỳ฀hình฀thức฀
nào฀khác.
TP. Hồ฀Chë฀Minh,฀ngày฀30฀tháng฀11฀năm฀2012.
Học฀viên

L
Tôi฀xin฀chân฀thành฀cám฀ơn฀
฀đã฀giảng฀dạy฀và฀truyền฀đạt฀kiến฀thức฀trong฀suốt฀những฀năm฀học฀ở฀Trường.
Tôi฀xin฀ chân฀thành฀cám฀ơn฀TS Tr Thđã฀tận฀tình฀
hướng dẫn฀tôi฀hoàn฀thành luận฀văn.
Tôi฀xin฀chân฀thành฀cám฀ơn฀các฀doanh nghi
b   ฀ đã฀ tạo฀ điều฀ kiện฀ thuận฀ lợi฀ cho฀ tôi฀ trong฀ quá฀ trình฀ thực฀
hiện luận฀văn.฀
Và฀đặc฀biệt,฀cảm฀ơn฀฀đã฀động฀viên,฀ủng฀hộ฀tình฀thần฀cho฀tôi฀trong
suốt฀khóa฀học.
TP. Hồ฀Chë฀Minh,฀ngày฀30฀tháng฀11฀năm฀2012.
Học฀viên

i
M
LỜI฀MỞ฀ĐẦU 1

T
N
TI. 5
1.1 Tổng฀quan฀về฀hệ฀thống฀và฀hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán 5
1.1.1 Tổng฀quan฀về฀hệ฀thống 5
1.1.2 Tổng฀quan฀về฀hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán 6

1.2 Tổng฀quan฀kiểm฀soát฀nội฀bộ 14
1.2.1 Khuôn฀mẫu฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀theo฀Báo฀cáo฀COSO 15
1.2.2 Theo COBIT (Control Objective for Information and related Technology) 17
1.3 Tổng฀quan฀về฀thông฀tin฀kế฀toán฀và฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀trong฀chu฀trình฀mua฀
nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền 19
1.3.1 Thông฀tin฀về฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu 19
1.3.2 Thông฀tin฀chu฀trình฀thanh฀toán฀tiền 21
1.3.3 Kiểm฀soát฀nội฀bộ฀trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu 23
1.3.4 Kiểm฀soát฀nội฀bộ฀trong฀chu฀trình฀thanh฀toán฀tiền 32
Kết฀luận฀chương฀1 39
2
TH          
N
TI          
 40
2.1 Đặc฀điểm฀kinh doanh chế฀biến฀thủy฀sản฀trên฀địa฀bàn฀tỉnh฀Khánh฀Hoà 40
2.2 Mục฀đëch,฀đối฀tượng฀và฀phương฀pháp฀khảo฀sát 42
2.2.1 Mục฀đëch฀khảo฀sát 42
2.2.2 Đối฀tượng฀khảo฀sát 43
2.2.3 Phương฀pháp฀khảo฀sát 43
2.2.4 Kết฀quả฀khảo฀sát 43
2.4 Tổng hợp฀các฀đánh฀giá฀chung฀về฀thực฀trạng฀hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀và฀
kiểm฀soát฀nội฀bộ฀trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền. 51
2.4.1฀Khái฀quát฀về฀tình฀hình฀thu฀mua฀nguyên฀liệu฀tại฀các฀doanh฀nghiệp฀chế฀biến฀
thủy฀sản฀trên฀địa฀bàn฀Tỉnh฀Khánh฀Hòa 51
2.4.2 Thực trạng฀thông฀tin฀kế฀toán฀trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀
tiền 52
2.4.3 Thực฀trạng฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀
tiền 56
2.4.4฀฀Đánh฀giá฀chung฀về฀hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀và฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀trong฀

chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền฀tại฀các฀doanh฀nghiệp฀chế฀biến฀thủy฀
sản฀trên฀địa฀bàn฀Tỉnh฀Khánh฀Hòa 72
Kết฀luận฀chương฀2 77
ii

GI           
KI          

 78
3.1 Mục฀tiêu฀hoàn฀thiện 78
3.1.1 Nâng฀cao฀tënh฀hữu฀hiệu฀và฀hiệu฀quả฀của฀hoạt฀động฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀
thanh฀toán฀tiền 78
3.1.2 Nâng฀cao฀tënh฀đáng฀tin฀cậy฀của฀báo฀cáo฀tài฀chënh 79
3.1.3 Kiểm฀soát฀việc฀tuân฀thủ฀luật฀lệ฀và฀quy฀định฀hiện฀hành 79
3.2 Các฀giải฀pháp฀hoàn฀thiện 79
3.2.1 Hoàn฀thiện฀hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀
thanh฀toán฀tiền. 79
3.2.2 Hoàn฀thiện฀฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀trong฀chu฀trình฀mua฀hàng฀và฀thanh฀toán฀tiền฀tại฀
các฀doanh฀nghiệp฀chế฀biến฀thủy฀sản฀trên฀địa฀bàn฀Tỉnh฀Khánh฀Hòa 92
K 106
 108
PHỤ฀LỤC 109
DANH M
IASB : International Accounting Standards Board
COSO : The Committee of Sponsoring Organizations of Treadway Commission
COBIT : Control Objective for Information and related Technology
AICPA : American Institute of Certified Public Accountants
ISO : The International Organization for Standardization
HACCP: Hazard Analysis and Critical Control Point System
iii

DANH M
LI
DANH M
Ký฀hiệu฀xử฀lý฀trong฀
Ký฀hiệu฀lưu฀trữ฀dữ฀liệu
Ký฀hiệu฀mô฀tả฀nguồn฀dữ฀liệu฀cho฀hệ฀thống฀hay฀đëch฀nhận฀thông฀tin฀của฀hệ฀
thống
Ký฀hiệu฀mô฀tả฀luân฀chuyển฀dữ฀liệu฀hay฀thông฀tin
Chứng฀từ,฀báo฀cáo฀của฀hệ฀thống
Sổ฀sách,฀nhật฀ký฀của฀hệ฀thống
Ký฀hiệu฀này฀mô฀tả฀thông฀tin฀được฀hiển฀thị฀bằng฀thiết฀bị฀Video,฀màn฀hình,฀
máy฀in฀chứ฀không฀in฀ra฀giấy
Ký฀hiệu฀này฀có฀hai฀ý฀nghĩa: Sự฀bắt฀đầu฀hay฀kết฀thúc฀lưu฀đồ hay chỉ฀ra฀các฀
dữ฀liệu฀hay฀thông฀tin฀được฀bắt฀đầu฀từ฀đâu฀hay฀chuyển฀tới฀đâu
Điểm฀nối฀lưu฀đồ฀trong฀cùng฀trang฀giấy
Điểm฀nối฀sang฀trang
Xử฀lý฀bằng฀tay
Ký฀hiệu฀này฀mô฀tả฀việc฀đưa฀dữ฀liệu฀vào฀hệ฀thống฀bằng฀các฀thiết฀bị฀bằng฀
bàn฀phëm,฀cần฀gạt,฀máy฀quét…
Xử฀lý฀bằng฀máy
Ký฀hiệu฀này฀mô฀tả฀lưu฀trữ฀bằng฀phương฀tiện฀mà฀hệ฀thống฀máy฀có฀thể฀truy฀
suất฀trực฀tiếp฀không฀cần฀tuần฀tự
Lưu฀trữ฀chứng฀từ
D:฀Phân฀loại฀theo฀ngày฀của฀hồ฀sơ฀hay฀dữ฀liệu
N:฀Phân฀loại฀theo฀số฀của฀hồ฀sơ฀hay฀số฀thứ฀tự฀của฀dữ฀liệu
A:฀Phân฀loại฀theo฀tên฀của฀hồ฀sơ฀hay฀dữ฀liệu
iv
DANH M
Sơ฀đồ฀1.1฀Sơ฀đồ mối quan hệ giữa฀các฀chu฀trình฀kế฀toán 8
Sơ฀đồ฀1.2฀Sơ฀đồ฀dòng฀dữ liệu cấp 1 của chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu 19

Sơ฀đồ฀1.3฀Sơ฀đồ฀dòng฀dữ liệu cấp 1 của฀chu฀trình฀thanh฀toán฀tiền 21
Bảng 2.1 Bảng danh mục loại฀hình฀và฀quy฀mô฀các฀doanh฀nghiệp khảo฀sát 43
Bảng 2.2 Bảng tổng hợp฀các฀câu฀hỏi khảo฀sát฀thực tế về hệ thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀và฀
kiểm฀soát฀nội bộ฀trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền tại฀các฀doanh฀
nghiệp chế biến Thủy sản฀trên฀địa฀bàn฀Tỉnh฀Khánh฀Hoà 51
DANH M
Bảng 2.1 Bảng danh mục loại฀hình฀và฀quy฀mô฀các฀doanh฀nghiệp khảo฀sát 43
Bảng 2.2 Bảng tổng hợp฀các฀câu฀hỏi khảo฀sát฀thực tế về hệ thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀và฀
kiểm฀soát฀nội bộ trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền tại฀các฀doanh฀
nghiệp chế biến Thủy sản฀trên฀địa฀bàn฀Tỉnh฀Khánh฀Hoà 51
DANH M
Hình฀1.1฀Các฀hoạt฀động฀cơ฀bản trong doanh nghiệp 7
Hình฀1.2฀Phân฀loại฀thông฀tin฀của hoạt฀động 12
Hình฀2.1:฀Cơ฀cấu loại฀hình฀doanh฀nghiệp chế biến thủy sản฀Khánh฀hòa 40
Hình฀2.2:฀Sản฀lượng฀và฀kim฀ngạch xuất khẩu thủy sản฀các฀doanh฀nghiệp chế biến thủy
sản฀Khánh฀hòa฀giai฀đoạn 2007 – 2010 41
Hình฀2.3:฀Sản฀lượng฀tiêu฀thụ nội฀địa฀các฀mặt฀hàng฀thủy sản của doanh nghiệp chế biến
thủy sản฀Khánh฀hòa฀giai฀đoạn 2007 – 2010 42
1
L
1. 
Kinh tế฀thị฀trường฀luôn฀tạo฀ra฀những biến฀động฀mạnh฀mẽ,฀bất฀ngờ,฀và฀sự฀
cạnh฀tranh฀khốc฀liệt฀giữa฀các฀doanh฀nghiệp.฀Hoạt฀động฀trong฀môi฀trường฀đó,฀với฀
bất฀kì฀một฀doanh฀nghiệp฀nào฀thì฀thông฀tin฀và฀hệ฀thống฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀hữu฀hiệu,
đóng฀một฀vai฀trò฀ngày฀càng฀quan฀trọng,฀giúp฀cho฀nhà฀quản฀trị฀hoạch฀định,฀thực฀
hiện,฀฀đánh฀giá฀và฀kiểm฀soát฀hoạt฀động฀của฀doanh฀nghiệp.฀
Các฀doanh฀ nghiệp฀thủy฀ sản฀ với฀đặc฀điểm฀ chất฀lượng฀ của฀sản฀phẩm฀ phụ฀
thuộc฀chủ฀yếu฀vào฀nguyên฀liệu฀đầu฀vào.฀Do฀đó,฀฀thông฀tin฀và฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀
trong฀quy฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền฀là฀vô฀cùng฀quan฀trọng฀đối฀với฀
nhà฀quản฀trị฀trong฀việc฀ra฀các฀quyết฀định฀như:฀xác฀định฀lượng฀hàng฀tồn฀kho฀cần฀

thiết;฀thời฀điểm฀đặt฀hàng;฀lựa฀chọn฀nhà฀cung฀cấp฀với฀giá฀cả,฀chất฀lượng฀phù฀hợp;฀
thanh฀toán฀nợ฀đúng฀hạn฀cho฀nhà฀cung฀cấp Điều฀này฀giúp฀cho฀đơn฀vị฀luôn฀đảm฀
bảo฀được฀lượng฀nguyên฀liệu฀đầu฀vào฀phù฀hợp฀phục฀vụ฀cho฀quá฀trình฀sản฀xuất.฀
Các฀ doanh฀ nghiệp฀ Thủy฀ sản฀ trên฀ địa฀ bàn฀ tỉnh฀ Khánh฀ Hòa฀ là฀ một฀ trong฀
những฀ ngành฀ đóng฀ góp฀ chủ฀ yếu฀ cho thu nhập฀ của฀ Tỉnh.฀ Tuy฀ nhiên,฀ một฀ thực฀
trạng฀khá฀phổ฀biến฀hiện฀nay฀là฀hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀và฀kiểm฀soát฀nội฀bộ
trong chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu của฀một฀số฀công฀ty฀còn฀hạn฀chế,฀các฀công฀ty฀nhỏ฀
được฀quản฀lý฀dựa฀trên฀kinh฀nghiệm฀cá฀nhân฀và฀mối฀quan฀hệ฀gia฀đình,฀còn฀những฀
công฀ty฀lớn฀lại฀phân฀quyền฀điều฀hành cho cấp฀dưới฀mà฀thiếu฀sự฀kiểm฀tra,฀giám฀sát฀
giữa฀các฀bộ฀phận฀liên฀quan฀dẫn฀đến฀tiềm฀ẩn฀nhiều฀rủi฀ro฀trong฀hoạt฀động฀và฀hệ฀
thống฀thông฀tin฀chưa฀thực฀sự฀hữu฀ëch฀cho฀việc฀ra฀quyết฀định.
Chënh฀vì฀lý฀do฀trên,฀฀tác฀giả฀chọn฀đề฀tài฀“Hoàn฀thiện฀hệ฀thống฀thông฀tin kế฀
toán฀và฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền฀tại฀các฀
doanh nghiệp฀chế฀biến฀thủy฀sản฀trên฀địa฀bàn฀tỉnh฀฀Khánh฀Hòa”฀làm฀luận฀văn฀tốt฀
nghiệp.฀Mục฀tiêu฀chënh฀là฀nhằm฀tìm฀hiểu฀thực฀trạng,฀từ฀đó฀thiết฀lập฀các฀giải฀pháp฀
nhằm฀฀hoàn฀thiện฀฀việc฀kiểm฀soát฀nội฀bộ về฀฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền฀
trong hoạt฀động฀của฀đơn฀vị.฀Mặt฀khác,฀฀đề฀tài฀cũng฀hy฀vọng฀là฀tài฀liệu฀tham฀khảo฀
2
cho฀các฀doanh฀nghiệp฀trong฀ngành฀và฀sinh฀viên฀chuyên฀ngành฀kế฀toán฀có฀thêm฀tài฀
liệu฀tham฀khảo,฀đáp฀ứng฀nhu cầu฀học฀tập,฀nghiên฀cứu฀của฀mình.
2. M
- Nghiên฀cứu,฀tổng฀hợp฀lý฀thuyết฀về฀hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀và฀kiểm฀soát฀
nội฀bộ฀trong฀ chu฀trình฀mua฀ nguyên฀ liệu฀và฀thanh฀ toán฀ tiền.฀ Từ฀đó,฀thấy฀
được฀vị฀trë,฀vai฀trò฀của฀thông฀tin฀kế฀toán฀và฀kiểm฀soát฀nội฀bộ trong chu
trình฀mua฀hàng฀và฀thanh฀toán฀tiền฀tại฀doanh฀nghiệp
- Tìm฀hiểu฀thực฀trạng,฀ưu฀điểm฀cũng฀như฀những฀hạn฀chế฀về฀việc฀tổ฀chức฀
hệ฀thông฀tin฀kế฀toán฀và฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀
liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền฀tại฀các฀doanh฀nghiệp฀chế฀biến฀thủy฀sản฀trên฀địa฀
bàn฀Tỉnh฀Khánh฀Hòa.฀
- Đề฀ ra฀ những฀ giải฀ pháp฀ nhằm฀ hoàn฀ thiện฀ hệ฀ thống฀ thông฀ tin฀ kế฀ toán฀ và฀

kiểm฀soát฀nội฀bộ฀trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền.฀
3. 
Trong giới฀hạn฀của฀đề฀tài,฀tác฀giả฀tập฀trung฀nghiên฀cứu฀฀tổ฀chức฀hệ฀thống฀
thông฀tin฀kế฀toán฀và฀kiểm฀soát฀nội฀bộ của฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀
toán฀tiền฀cho฀nhà฀cung฀cấp฀tại฀các฀doanh฀nghiệp฀chế฀biến฀thủy sản฀trên฀địa฀bàn฀
Tỉnh฀Khánh฀Hòa.
Mặc฀dù฀theo฀nghĩa฀rộng,฀thông฀tin฀kế฀toán฀là฀một฀yếu tố฀của฀kiểm฀soát฀nội฀
bộ,฀tuy฀nhiên,฀thông฀tin฀và฀hệ฀thống฀thông฀tin฀theo฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀không฀đề฀cập฀
chi tiết฀ thông฀ tin฀ kế฀ toán.฀ Vì฀ vậy฀ người฀ viết฀ muốn฀ tập฀ trung nhiều฀ hơn฀ về฀ hệ฀
thống฀thông฀tin฀kế฀toán.
4. T
4.1  thuy
Kiểm฀soát฀nội฀bộ฀(2011), Tập฀thể฀tác฀giả฀Bộ฀môn฀Kiểm฀toán,฀Trường฀Đại฀
học฀Kinh฀tế฀TP.Hồ฀Chë฀Minh; Tổ฀chức฀công฀tác฀kế฀toán฀trong฀điều฀kiện฀tin฀học฀
hóa, (2010), Tập฀thể฀tác฀giả฀Bộ฀môn฀Hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán,฀Trường฀Đại฀học฀
Kinh tế฀TP.Hồ฀Chë฀Minh; Hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán,฀(2012),฀Tập฀thể฀tác฀giả฀Bộ฀
môn฀Hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán, Trường฀Đại฀học฀Kinh฀tế฀TP.Hồ฀Chë฀Minh; Hệ฀
3
thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀(2007) Thiều฀Thị฀Tâm฀và฀cộng฀sự, ฀Nhà฀xuất฀bản Thống฀kê฀
; Accounting information system, (2005) Ulric J. Gelinas and Richard B. Dull; ),
Accounting information system, (1997) Marshall B.Romney and Paul J. Steinbart.
4.2 
Nguyễn฀Văn฀Thông,฀2009, Tổ฀chức฀hệ฀thống฀kế฀toán฀doanh฀nghiệp฀trong฀
điều฀kiện฀tin฀học฀hóa, Luận฀văn฀cao฀học฀;฀Nguyễn฀Thị฀Hoàng฀Anh, 2009, Hệ฀
thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀tại฀công฀ty฀TNHH฀MAERSK฀Việt฀Nam฀- Thực฀trạng฀và฀
giải฀pháp, Luận฀văn฀cao฀học.
5. 
- Tác฀giả฀sử฀dụng฀phương฀pháp฀điều฀tra,฀phỏng฀vấn,฀tổng฀hợp,฀phân฀tëch฀dữ฀liệu฀
dưới฀dạng฀thống฀kê฀mô฀tả฀฀về฀tổ฀chức฀hệ฀thống฀thông฀tin฀và฀kiểm฀soát฀thông฀tin฀
trong฀chu฀trình฀chi฀phë. Dựa฀trên฀kết฀quả฀này฀sẽ฀tìm฀ra฀những฀ưu฀điểm฀và฀nhược฀

điểm,฀từ฀đó฀đề฀xuất฀những฀giải฀pháp฀phù฀hợp฀cho฀việc฀hoàn฀thiện฀hệ฀thống฀thông฀
tin kế฀toán฀và฀kiểm฀soát฀thông฀tin฀tại฀các฀đơn vị฀chế฀biến฀thủy฀sản฀trên฀địa฀bàn฀
tỉnh฀Khánh฀Hòa.
- Dữ฀liệu฀thu฀thập
฀ Dữ฀liệu฀sơ฀cấp:฀Các฀dữ฀liệu฀tác฀giả฀tự฀thu฀thập฀trong฀các฀điều฀tra,฀phỏng฀
vấn฀tại฀các฀doanh฀nghiệp฀trên฀địa฀bàn฀tỉnh฀Khánh฀Hòa
฀ Dữ฀ liệu฀ thứ฀ cấp:฀ Các฀ dữ฀ liệu฀ tác฀ giả฀ thu฀ thập฀ tại฀ Cục฀ thống฀ kê฀ Tỉnh฀
Khánh฀Hòa,฀Hội฀nghề฀cá฀Tỉnh฀Khánh฀Hòa฀và฀các฀website฀của฀đơn฀vị฀và฀
của฀ngành.
6. 
6.1 V
Hệ฀thống฀hóa฀lý฀thuyết฀và฀các฀nghiên฀cứu฀về฀hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán,฀
kiểm฀soát฀nội฀bộ฀trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền,฀từ฀đó฀ứng฀
dụng฀các฀kết฀quả฀này฀để฀hoàn฀thiện฀hệ฀thống฀thống฀tin฀kế฀toán฀và฀kiểm฀soát฀nội฀bộ
trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền฀cho฀các฀doanh฀nghiệp฀chế฀biến฀
thủy฀sản฀trên฀địa฀bàn฀Tỉnh฀Khánh฀hòa.
4
6.2 V
Kết฀quả฀nghiên cứu฀luận฀văn฀có฀ý฀nghĩa฀thực฀tiễn฀trên฀các฀mặt฀sau฀đây:฀(1)฀
Giúp฀cho฀các฀nhà฀quản฀trị฀ở฀các฀doanh฀nghiệp฀chế฀biến฀thủy฀sản฀trên฀địa฀bàn฀nhận฀
thấy฀được฀vai฀trò฀của฀hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀và฀kiểm฀soát฀nội฀bộ trong chu
trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán từ฀đó฀có฀những฀giải฀pháp฀hoàn฀thiện฀và฀phát฀
triển฀hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀và฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀
liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền;฀(2)฀Là฀tài฀liệu฀tham฀khảo฀cho฀các฀doanh฀nghiệp฀thủy฀sản฀
và฀những฀doanh฀nghiệp฀khác฀฀xây฀dựng฀và฀hoàn฀thiện hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀
và฀ kiểm฀ soát฀ thông฀ tin฀ của฀ mình฀ (3)฀ Là฀ tài฀ liệu฀ tham฀ khảo฀ cho฀ các฀ sinh฀ viên฀
chuyên฀ngành฀kế฀toán฀kiểm฀toán.
7. K
Kết฀cấu฀luận฀văn฀bao฀gồm฀phần฀mở฀đầu,฀3฀chương,฀kết฀luận฀và฀kiến฀nghị.
 Ph: Mục฀tiêu฀nhằm฀giới฀thiệu฀sự฀cần฀thiết฀của฀luận฀văn,฀mục฀tiêu฀

nghiên฀cứu,฀ phạm฀vi฀nghiên฀ cứu,฀ tổng฀ quan฀các฀công฀ trình฀ nghiên฀cứu฀ có฀ liên฀
quan,฀phương฀pháp฀฀nghiên฀cứu,฀và฀ý฀nghĩa฀của฀luận฀văn.
  1: Tổng฀ quan về฀ hệ฀ thống฀ thông฀ tin฀ kế฀toán฀ và฀ kiểm฀ soát฀ nội฀ bộ
trong chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền tại฀các฀doanh฀nghiệp฀chế฀biến฀
thủy฀sản฀trên฀địa฀bàn฀Tỉnh฀Khánh฀Hòa.
  2: Thực฀ trạng฀về฀ hệ฀ thống฀ thông฀ tin฀kế฀ toán฀ và฀ kiểm฀ soát฀ nội฀bộ
trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền฀tại฀các฀doanh฀nghiệp฀chế฀biến฀
thủy฀sản฀trên฀địa฀bàn฀tỉnh฀Khánh฀Hòa฀.
  Giải฀pháp฀hoàn฀thiện฀hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀và฀kiểm฀soát฀nội฀
bộ฀trong฀chu฀trình฀mua฀nguyên฀liệu฀và฀thanh฀toán฀tiền฀tại฀các฀doanh฀nghiệp฀chế฀
biến฀thủy฀sản฀trên฀địa฀bàn฀tỉnh฀Khánh฀Hòa.
 Kki
5

T
KI
LITI.
1.1 T
1.1.1 T
1.1.1.1
Theo฀Đại฀từ฀điển฀tiếng฀việt,฀thì฀hệ฀thống
1
฀là฀một฀thể฀thống฀nhất฀được฀tạo฀
lập฀bởi฀các฀yếu฀tố฀cùng฀loại,฀cùng฀chức฀năng,฀có฀liên฀hệ฀chặt฀chẽ฀với฀nhau.
Theo฀Gelinas/Dull฀thì฀hệ฀thống
2
฀là฀một฀tập฀hợp฀các฀thành฀phần฀phối฀hợp฀
với฀nhau฀để฀thực฀hiện฀các฀mục฀tiêu฀đã฀định฀trước.฀
Một฀hệ฀thống฀bất kỳ฀đều฀có฀ba฀đặc฀điểm฀sau:
 Các฀thành฀phần฀bộ฀phận฀(hoặc฀các฀đặc฀điểm฀hữu฀hình).

 Tiến฀trình฀xử฀lý฀(hay฀phương฀pháp)฀để฀phối฀hợp฀các฀thành฀phần฀theo฀cách฀đã฀
quy฀định.
 Mục฀tiêu฀hoặc฀đối฀tượng฀của฀hệ฀thống.
Các฀hệ฀thống฀phân฀cách฀nhau฀bởi฀đường฀biên.
1.1.1.2
 Đường฀biên:฀Nhằm฀phân฀cách฀hệ฀thống฀này฀với฀hệ฀thống฀khác.฀Trong฀hệ฀thống฀
con,฀đường฀biên฀giúp฀nhận฀dạng฀các฀thành฀phần฀của฀hệ฀thống.฀Xác฀định฀đường฀
biên฀của฀hệ฀thống฀phụ฀thuộc฀vào฀đặc฀điểm฀và฀vị฀trë฀của฀hệ฀thống฀trong฀tổ฀chức.
 Nơi฀giao tiếp:฀là฀nơi฀gặp฀nhau฀giữa฀các฀đường฀biên฀của฀các฀hệ฀thống฀con.฀Nơi฀
giao tiếp฀nối฀kết฀các฀hệ฀thống฀con฀hoặc฀các฀thành฀phần฀bộ฀phận.
1.1.1.3
 Hệ฀thống฀đóng:฀là฀hệ฀thống฀cô฀lập฀với฀môi฀trường.฀Nó฀không฀có฀nơi฀giao฀tiếp฀
với฀ bên฀ ngoài,฀ không฀ tác฀ động฀ khỏi฀ đường฀ biên฀ và฀ các฀ tiến฀ trình฀ xử฀ lý฀ sẽ฀
không฀bị฀môi฀trường฀tác฀động.฀
1
Nguyễn฀Như฀Ý, (2011), Đại฀từ฀điển฀tiếng฀Việt,฀Nhà฀xuất฀bản฀Đại฀học฀Quốc฀Gia
2
Ulric J. Gelinas and Richard B. Dull, (2005), Accounting information system - 7
th
Edition
6
 Hệ฀thống฀đóng฀có฀quan฀hệ:฀là฀hệ฀thống฀có฀sự฀tương฀tác฀với฀môi฀trường,฀có฀nơi฀
giao tiếp฀với฀bên฀ngoài฀và฀có฀sự฀kiểm฀soát฀ảnh฀hưởng฀của฀môi฀trường฀lên฀tiến฀
trình.฀Quan฀hệ฀ở฀đây฀được฀thể฀hiện฀qua฀các฀nhập฀liệu฀và฀kết฀xuất.
 Hệ฀thống฀mở:฀Là฀hệ฀thống฀không฀kiểm฀soát฀sự฀tác฀động฀qua฀lại฀của฀nó฀với฀môi฀
trường.฀Ngoài฀việc฀thể฀hiện฀quan฀hệ฀qua฀quá฀trình฀nhập฀liệu฀và฀kết฀xuất,฀hệ฀thống฀
thường฀bị฀nhiễu฀loạn฀hoặc฀không฀kiểm฀soát฀được,฀ảnh฀hưởng฀đến฀tiến฀trình฀xử฀lý฀
của฀nó.฀Hệ฀thống฀được฀thiết฀kế฀tốt฀sẽ฀hạn฀chế฀tác฀động฀của฀sự฀nhiễu฀loạn.
 Hệ฀thống฀kiểm฀soát฀phản฀hồi:฀Là฀hệ฀thống฀có฀các฀nhập฀liệu฀có฀thể฀là฀kết฀
xuất฀của฀nó.

1.1.2 T
1.1.2.1k
a. 
Theo฀Gelinas/Dull฀thì฀ thông฀tin฀là฀ dữ฀liệu฀ được฀xử฀lý฀và฀ trình฀bày฀theo฀
một฀hình฀thức฀hữu฀ëch฀cho฀việc฀ra฀quyết฀định.฀Thông฀tin฀có฀giá฀trị฀cho฀việc฀ra฀
quyết฀định฀bởi฀vì฀nó฀giảm฀sự฀không฀chắc฀chắn฀và฀gia฀tăng฀sự฀hiểu฀biết฀về฀lĩnh฀
vực฀tìm฀hiểu.฀฀฀
b. 
Thông฀tin฀ kế฀ toán฀ là฀ những฀thông฀ tin฀về฀ toàn฀ bộ฀ hoạt฀ động฀ kinh฀ tế,฀tài฀
chënh฀tại฀đơn฀vị,฀mà฀các฀hoạt฀động฀này฀được฀biểu฀hiện฀qua฀các฀nghiệp฀vụ฀kinh฀tế,฀
tài฀chënh฀đã฀phát฀sinh฀và฀thực฀sự฀hoàn฀thành.
c. 
Hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀là฀hệ฀thống฀được฀thiết฀lập฀nhằm฀thu฀thập,฀lưu฀
trữ,฀cung฀cấp฀thông฀tin฀kế฀toán฀của฀một฀đơn฀vị,฀và฀truyền฀đạt฀các฀thông฀tin฀này฀
dưới฀mọi฀hình฀thức฀khác฀nhau฀cho฀đối฀tượng฀sử฀dụng฀với một฀cách฀thëch฀hợp฀nhất.
1.1.2.2 N
Các฀doanh฀nghiệp฀฀sản฀xuất,฀kinh฀doanh,฀có฀thể฀khác฀nhau฀qui฀mô฀hoạt฀
động฀ nhưng฀ đều฀ bao฀ gồm฀ các฀ hoạt฀ động฀ cơ฀ bản฀ được฀ lặp฀ đi฀ lặp฀lại฀ một฀ cách฀
thường฀xuyên,฀liên฀tục฀theo฀trình฀tự฀nhất฀định฀như฀sau:
7

Hoạt฀động฀kế฀toán฀ghi฀chép,฀xử฀lý฀các฀sự฀kiện฀kinh฀tế฀(là฀kết฀quả฀của฀các฀
hoạt฀động฀cơ฀bản)฀dưới฀dạng฀các฀nghiệp฀vụ฀kế฀toán,฀do฀đó฀cũng฀lặp฀đi฀lặp฀lại฀theo฀
một฀trình฀tự฀nhất฀định.฀Để฀thuận tiện฀trong฀nghiên฀cứu,฀các฀sự฀kiện฀kinh฀tế฀liên฀
quan theo kiểu฀nguyên฀nhân,฀kết฀quả฀và฀lặp฀đi฀lặp฀lại฀sẽ฀được฀kết฀hợp฀để฀xử฀lý฀
chung trong một฀quy฀trình฀kế฀toán฀được฀gọi฀là฀chu฀trình฀nghiệp฀vụ฀kinh฀tế.฀Hệ฀
thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀sẽ฀được฀thiết฀lập฀để฀xử฀lý฀các฀chu฀trình฀nghiệp฀vụ฀này,฀
còn฀được฀gọi฀là฀chu฀trình฀kế฀toán.฀Như฀vậy,฀chu฀trình฀kế฀toán฀được฀hiểu฀là฀một฀hệ฀
thống฀các฀sự฀kiện฀kinh฀tế฀trong฀một฀chu฀trình฀nghiệp฀vụ฀được฀kế฀toán฀xử฀lý฀theo฀
trình฀tự฀nhất฀định.

Tùy฀theo฀góc฀nhìn฀khác฀nhau,฀người฀ta฀có฀thể฀chia฀chu฀trình฀kế฀toán฀thành฀
nhiều฀chu฀trình฀như฀là:฀Chu฀trình฀tài฀chënh;฀Chu฀trình฀chi฀phë;฀Chu฀trình฀nhân฀sự;฀
Chu฀trình฀chuyển฀đổi;฀Chu฀trình฀doanh฀thu.฀Trong฀từng฀chu฀trình฀nêu฀trên,฀người฀
ta lại฀có฀thể฀chia฀thành฀nhiều฀chu฀trình฀nhỏ฀hơn฀gọi฀là฀hệ฀thống ứng฀dụng.
Trong một฀chu฀trình฀cũng฀như฀trong฀một฀hệ฀thống฀ứng฀dụng,฀các฀quá฀trình฀xử฀
lý฀kế฀toán฀bao฀gồm฀tổ฀chức฀chứng฀từ,฀ghi฀chép,฀฀lưu฀trữ฀dữ฀liệu,฀tổng฀hợp฀lập฀báo฀cáo฀
3
Mối฀quan฀hệ฀giữa฀các฀chu฀trình฀kế฀toán
3
Ulric J. Gelinas and Richard B. Dull, (2005), Accounting information system - 7
th
Edition
Dự฀trữ Bán฀hàng
S
ản฀xuất
Đ
ầu฀t
ư฀v
ốn
8

1.1.2.3  lo
a. Theo m
 Hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀tài฀chënh:฀Cung cấp฀các฀thông฀tin฀tài฀chënh฀(Báo฀
cáo฀ tài฀ chënh฀ theo฀ quy฀ định฀ hiện฀ hành)฀ chủ฀ yếu฀ cho฀ các฀ đối฀ tượng฀ bên฀ ngoài.฀
Những฀thông฀tin฀này฀phải฀tuân฀thủ฀các฀quy฀định,฀chế฀độ,฀các฀nguyên฀tắc,฀chuẩn฀
mực฀kế฀toán฀hiện฀hành.
 Hệ฀thống฀thông฀tin฀về฀kế฀toán฀chi฀phë:฀được฀sử฀dụng฀trong฀lĩnh฀vực฀sản฀xuất฀
và฀cung฀cấp฀dịch฀vụ.฀Nó฀cho฀phép tổ฀chức฀ghi฀nhận฀chi฀phë฀liên฀quan฀cho฀xuất฀
sản฀phẩm฀và฀cung฀cấp฀dịch฀vụ.฀Ngoài฀ra,฀Hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀có฀thể฀cung฀

cấp฀những฀phân฀tëch฀hữu฀ëch฀cho฀việc฀cải฀tiến฀phân฀bổ฀các฀nguồn฀lực฀và฀theo฀dõi฀
quá฀trình฀vận฀hành.
 Hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀quản trị฀được฀sử฀dụng฀để฀cho฀phép฀tổ฀chức฀hoạch฀
định,฀theo฀dõi฀và฀kiểm฀soát฀các฀hoạt฀động.฀Điều฀này฀cho฀phép฀nhân฀viên฀quản฀trị฀các฀
cấp฀được฀phép฀truy฀cập฀để฀lấy฀những฀báo฀cáo฀hữu฀ëch฀và฀phân฀tëch฀thống฀kê.฀Những฀
9
hệ฀thống฀này฀có฀thể฀được฀sử฀dụng฀để฀thu฀thập฀thông฀tin,฀dự฀đoán฀tương฀lai฀và฀hỗ฀trợ฀
việc฀lựa฀฀chọn฀những฀phương฀án฀giữa฀các฀dự฀đoán฀khác฀nhau฀trong฀tương฀lai.
b. Theo s
 Hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀thủ฀công:฀Trong฀những฀hệ฀thống฀này,฀nguồn฀lực฀chủ฀
yếu฀là฀con฀người,฀cùng฀với฀các฀công฀cụ฀tënh฀toán,฀con฀người฀thực฀hiện฀toàn฀bộ฀các฀
công฀việc฀kế฀toán.
 Hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀trên฀nền฀máy฀tënh:฀Nguồn฀lực฀bao฀gồm฀con฀người฀
và฀máy฀tënh.฀Trong฀đó,฀máy฀tënh฀thực฀hiện฀toàn฀bộ฀các฀công฀việc฀kế฀toán฀dưới฀sự฀
điều฀khiển,฀kiểm฀soát฀của฀con฀người.
 Hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán฀máy฀tënh:฀Nguồn฀lực฀chủ฀yếu฀là฀máy฀tënh,฀toàn฀bộ฀
các฀công฀việc฀kế฀toán฀từ฀phân฀tëch฀nghiệp฀vụ,฀ghi฀chép,฀lưu฀trữ฀tổng฀hợp,฀lập฀báo฀
cáo฀do฀máy฀tënh฀thực฀hiện฀dưới฀sự฀kiểm฀soát฀của฀con฀người.
1.1.2.4 
Báo฀ cáo฀ kế฀ toán฀ là฀ phương฀ pháp฀ được฀ kế฀ toán฀ sử฀ dụng฀ để฀ trình฀ bày฀
những฀nội฀dung฀thông฀tin฀được฀cung฀cấp฀từ฀hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán,฀các฀
thông฀tin฀của฀kế฀toán฀sẽ฀được฀phân฀loại,฀phân฀tëch,฀tổng฀hơp฀và฀trình฀bày฀trên฀
các฀báo฀ cáo,฀ giúp฀ cho฀ người฀ sử dụng฀ hệ฀ thống฀ có฀ được฀ thông฀ tin฀cần฀ thiết฀
cho฀quá฀trình฀ra฀quyết฀định.฀Đối฀với฀các฀đối฀tượng฀sử฀dụng฀bên฀ngoài฀doanh฀
nghiệp,฀thông฀tin฀cần฀cung฀cấp฀là฀hệ฀thống฀báo฀cáo฀tài฀chënh฀theo฀quy฀định฀
hiện฀hành.฀Đối฀với฀đối฀tượng฀sử฀dụng฀bên฀trong฀doanh฀nghiệp,฀hệ thống฀kế฀
toán฀sẽ฀cung฀cấp฀báo฀cáo quản฀lý฀phục฀vụ฀cho฀từng฀cấp฀quản฀trị,฀và฀trình฀tự฀
diễn฀ra฀của฀các฀hoạt฀động฀trong฀doanh฀nghiệp.฀
a. 
4

Báo฀cáo฀tài฀chënh฀ được฀lập฀theo฀ chuẩn฀ mực฀kế฀toán฀ và฀chế฀ độ฀kế฀ toán,฀
dùng฀ để฀ tổng฀ hợp฀ và฀ thuyết฀ minh฀ về฀ tình฀ hình฀ kinh฀ tế฀ -฀ tài฀ chënh฀ của฀ doanh฀
nghiệp,฀nhằm฀cung฀cấp฀thông฀tin฀phục฀vụ฀yêu฀cầu฀quản฀lý฀và฀điều฀hành฀hoạt฀động฀
của฀doanh฀nghiệp.
4
Bộ tài฀chënh, (2006), Quyết฀định฀15/2006/QĐ-BTC của฀Bộ฀tài฀chënh฀ban฀hành chế฀độ฀kế฀toán doanh
nghiệp
10
Số฀liệu฀trên฀báo฀cáo฀tài฀chënh฀giúp฀cho฀doanh฀nghiệp฀đánh฀giá฀được฀tình฀
hình฀thực฀hiện฀kế฀hoạch฀sản฀xuất฀kinh฀doanh฀của฀doanh฀nghiệp.
Hệ฀thống฀báo฀cáo฀tài฀chënh฀bao฀gồm:
 Bảng฀cân฀đối฀kế฀toán
 Báo฀cáo฀kết฀quả฀hoạt฀động฀sản฀xuất฀kinh฀doanh
 Báo฀cáo฀lưu฀chuyển฀tiền฀tệ
 Thuyết฀minh฀báo฀cáo฀tài฀chënh
b. 
5
Báo฀cáo฀quản฀lý฀được฀lập฀theo฀nhu฀cầu฀thông฀tin฀cung฀cấp฀của฀các฀nhà฀
quản฀trị฀bên฀trong฀doanh฀nghiệp฀để฀ra฀các฀quyết฀định฀kinh฀doanh.฀Các฀báo฀cáo฀
này฀không฀dựa฀trên฀các฀nguyên฀tắc,฀chuẩn฀mực฀hay฀chế฀độ฀kế฀toán฀như฀hệ฀thống฀
báo฀cáo฀tài฀chënh฀mà฀tùy฀thuộc฀vào฀quy฀mô,฀đặc฀điểm฀kinh฀doanh฀của฀mỗi฀doanh฀
nghiệp,฀yêu฀cầu฀quản฀lý,฀yêu฀cầu฀thông฀tin฀và฀trình฀độ฀của฀các฀nhà฀quản฀trị.฀
Dựa฀trên฀quan฀điểm฀tiếp฀cận฀hoạt฀động฀theo฀mô฀hình฀REA฀(Resources฀–
Event –฀Agent),฀để฀nhận฀dạng฀yêu฀cầu฀thông฀tin฀quản฀lý฀cung฀cấp฀từ฀hệ฀thống฀
thông฀tin฀kế฀toán,฀phục฀vụ฀cho฀việc฀ra฀quyết฀định฀của฀nhà฀quản฀trị.฀
REA฀phân฀tëch฀quá฀trình฀hoạt฀động฀của฀doanh฀nghiệp฀thành฀một฀mô฀hình฀
liên฀kết฀dựa฀trên฀3฀nội฀dung฀cơ฀bản:฀nguồn฀lực฀(Resources),฀hoạt฀động฀(Event),฀và฀
đối฀tượng฀liên฀quan฀(Agent).฀฀Trên฀cơ฀sở฀đó,฀xác฀định฀các฀nội฀dung฀dữ฀liệu฀thu฀thập฀
của฀các฀đối฀tượng,฀nguồn฀lực฀và฀hoạt฀động,฀từ฀đó฀tổ฀chức฀ra฀mô฀hình฀dữ฀liệu฀của฀hệ฀
thống฀kế฀toán,฀tổng฀hợp,฀xử฀lý฀và฀cung฀cấp฀thông฀tin฀quản฀lý฀cho฀người฀sử฀dụng.

Mô฀hình฀REA฀cấp฀độ฀xử฀lý฀bao฀gồm฀các฀hoạt฀động฀xử฀lý,฀nguồn฀lực฀và฀
các฀đối฀tượng฀liên฀quan฀đến฀từng฀hoạt฀động.฀Để฀thực฀hiện฀xử฀lý฀và฀quản฀lý฀quá฀
trình฀trao฀đổi฀nguồn฀lực,฀yêu฀cầu฀thông฀tin฀cho฀hoạt฀động฀được฀chia฀là฀2฀loại:฀
  Một฀hoạt฀động฀muốn฀thực฀hiện฀phải฀có฀
các฀nguồn฀lực,฀trên฀cơ฀sở฀các฀đối฀tượng,฀khoản฀mục฀hợp฀lệ฀(cho฀phép฀liên฀
quan).฀Do฀đó,฀thông฀tin฀để฀thực฀hiện฀hoạt฀động฀chënh฀là฀thông฀tin฀về฀các฀
5
Tập฀thể฀tác฀giả฀Bộ฀môn฀Hệ฀thống฀thông฀tin฀kế฀toán,฀(2010), Tổ฀chức฀công฀tác฀kế฀toán฀trong฀điều฀kiện฀tin฀
học฀hóa,฀Trường฀Đại฀học฀Kinh฀tế฀TP.Hồ฀Chë฀Minh
11
đối฀tượng,฀nguồn฀lực,฀khoản฀mục฀liên฀quan฀đến฀hoạt฀động.฀Thông฀tin฀này฀
phải฀ cho฀ biết฀ đối฀ tượng,฀ nguồn฀ lực,฀ khoản฀ mục฀ nào฀ được฀ (hoặc฀ không฀
được)฀ khi฀ liên฀ quan฀ đến฀ hoạt฀ động฀ và฀ những฀ nội฀ dung฀ quản฀ lý฀ của฀ các฀
nguồn฀lực,฀đối฀tượng฀đó฀làm฀cơ฀sở฀cho฀việc฀thực฀hiện฀hoạt฀động.฀Thông฀
tin฀này฀sẽ฀bao฀gồm:฀
+
:฀Thông฀thường฀
mỗi฀đối฀tượng,฀nguồn฀lực,฀khoản฀mục฀sẽ฀có฀thông฀tin฀mô฀tả฀là฀tên฀và฀
mã฀(vë฀dụ฀tên฀nguyên฀liệu,฀mã฀nguyên฀liệu,฀tên฀nhà฀cung฀cấp,฀mã฀nhà฀
cung cấp…),฀ngoài฀ra฀sẽ฀có฀các฀thông฀tin฀mô฀tả฀khác฀tuỳ฀theo฀đặc฀
điểm฀của฀đối฀tượng,฀nguồn฀lực.
+
          : Nội฀
dung฀thông฀tin฀thể฀hiện฀yêu฀cầu quản฀lý฀của฀doanh฀nghiệp฀đối฀với฀
các฀đối฀tượng,฀nguồn฀lực,฀khoản฀mục.฀Vë฀dụ฀quản฀lý฀nguyên฀liệu฀
theo chủng฀lại,฀theo฀tình฀trạng฀tồn,฀quản฀lý฀nhà฀cung฀cấp฀theo฀thị฀
trường,฀khu฀vực,฀tình฀trạng฀nợ฀phải฀trả฀nhà฀cung฀cấp,฀quản฀lý฀khoản฀
mục฀nợ฀phải฀trả฀chi฀tiết từng฀nhà฀cung฀cấp…

     ฀ Thông฀ tin฀ cung฀ cấp฀ nội฀ dung฀ các฀ hoạt฀

động฀xử฀ lý฀đã฀thực฀hiện฀trong฀quá฀trình฀thực฀hiện฀trao฀ đổi฀nguồn฀lực฀và฀
đánh฀giá฀việc฀thực฀hiện฀các฀hoạt฀động฀theo฀các฀đối฀tượng,฀nguồn฀lực฀liên฀
quan.฀Nhóm฀thông฀tin฀này bao gồm:฀
+
฀Thông฀tin฀này฀tổng฀hợp฀(liệt฀kê)฀các฀nghiệp฀
vụ฀của฀từng฀hoạt฀động฀xử฀lý฀đã฀thực฀hiện฀trong฀quá฀trình฀trao฀đổi฀
nguồn฀ lực฀ vë฀ dụ:฀ Bảng฀ kê฀ mua฀ hàng,฀ bảng฀ kê฀ nhập฀ nguyên฀ liệu฀
trong kỳ,฀bảng฀tổng฀hợp฀nhập฀xuất฀tồn฀nguyên฀liệu฀…฀
+
Th฀Thông฀tin฀này฀phân฀tëch฀các฀nghiệp฀vụ฀của฀
từng฀hoạt฀động฀xử฀lý฀đã฀thực฀hiện฀theo฀đối฀tượng,฀nguồn฀lực฀và฀các฀
nội฀dung฀quản฀lý฀của฀đối฀tượng,฀nguồn฀lực฀liên฀quan฀vë฀dụ:฀báo฀cáo฀
12
phân฀tëch฀nhà฀cung฀cấp,฀báo฀cáo฀phân฀tëch฀nhân฀viên฀mua฀hàng,฀báo฀
cáo฀phân฀tëch฀tình฀hình฀mua฀nguyên฀liệu฀theo฀loại฀nguyên฀liệu
Thông฀tin฀thực฀hiện฀hoạt฀động฀cần฀được฀cung฀cấp฀trước฀khi฀thực฀hiện฀một฀
hoạt฀động฀để฀xem฀xét,฀đánh฀giá฀khả฀năng฀thực฀hiện฀quá฀trình฀trao฀đổi฀nguồn฀lực,฀
Ngược฀lại,฀thông฀đánh฀giá฀hoạt฀động฀được฀cung฀cấp฀sau฀khi฀thực฀hiện฀các฀hoạt฀
động฀nhằm฀đánh฀giá฀quá฀trình฀thực฀hiện฀và฀phân฀tëch฀quá฀trình฀thực฀hiện฀theo฀các฀
nội฀dung฀quản฀lý฀là฀các฀đối฀tượng,฀nguồn฀lực฀liên฀quan.฀Kết฀hợp฀các฀nội฀dung฀
thông฀tin฀này฀sẽ฀là฀thông฀tin฀yêu฀cầu฀của฀quá฀trình฀thực hiện,฀xử฀lý฀và฀quản฀lý฀
một฀hoạt฀động฀kinh฀tế.฀Hình฀sau฀sẽ฀phác hoạ฀quá฀trình฀phân฀loại฀thông฀tin฀trên
 
1.1.2.5 
Người฀sử฀dụng฀thông฀tin฀kế฀toán฀cần฀những฀thông฀tin hữu฀ëch฀từ฀hệ฀thống
thông฀tin฀kế฀toán฀của฀đơn฀vị.฀Do฀đó, việc฀cung฀cấp฀các฀thông฀tin฀hữu฀ëch฀phục฀vụ฀
cho việc฀ra฀quyết฀định฀đầu฀tư,฀cung฀cấp฀các฀yếu฀tố฀đầu฀vào,฀cho฀vay…฀của฀nhà฀
đầu฀tư,฀người฀cung฀cấp,฀các฀tổ฀chức฀tài฀chënh฀tën฀dụng,฀cũng฀như฀thông฀tin hữu฀
ëch฀phục฀vụ฀cho฀việc฀ra฀quyết฀định฀của฀nhà฀quản฀trị฀là฀rất฀quan฀trọng.฀Để฀thông฀
tin฀trên฀báo฀cáo฀tài฀chënh฀mang฀tënh฀hữu฀ëch, theo uỷ฀ban฀chuẩn฀mực฀kế฀toán฀quốc฀

tế฀ IASB฀ (International฀ Accounting฀ Standards฀Board), ฀ thông฀ tin฀ phải฀ đảm฀ bảo฀

c

Thông฀tin฀đ
ể฀thực฀
hiện
Thông฀tin฀đ
ể฀
đánh฀giá
Thông฀tin฀mô฀
tả: đối฀tượng/฀
nguồn฀lực/฀
khoản฀mục
Thô
ng tin
quản฀lý: đối฀
tượng/฀nguồn฀
lực/฀khoản฀
mục
Thông฀tin฀
tổng฀hợp฀các฀
hoạt฀động฀đã฀
thực฀hiện
Thông฀tin฀phân฀
tëch฀hoạt฀động฀
theo฀đối฀tượng/฀
nguồn฀lực
13
tënh฀ thëch฀ hợp฀và฀ trình฀ bày฀ trung฀ thực. Ngoài฀ ra, sự฀hữu฀ ëch฀ của฀ thông฀ tin฀tài฀

chënh฀được฀gia฀tăng฀nếu฀nó฀có฀thể฀so฀sánh,฀kiểm฀định,฀kịp฀thời฀và฀có฀thể฀hiểu฀
được.฀
- Sự฀thëch฀hợp.
Thông฀tin฀tài฀chënh฀thëch฀hợp฀là฀có฀thể฀làm฀thay฀đổi฀quyết฀định฀của฀người฀
sử฀ dụng.฀ Thông฀ tin฀ có฀ thể฀ thay฀ đổi฀ quyết฀ định฀ của฀ người฀ sử฀ dụng฀ cho฀ dù฀ họ฀
không฀tham฀khảo฀hoặc฀đã฀tổng฀hợp฀thông฀tin฀từ฀những฀nguồn฀khác.
Thông฀tin฀tài฀chënh฀có฀thể฀làm฀thay฀ đổi฀quyết฀định฀nếu฀nó฀có฀giá฀trị฀dự฀
đoán,฀giá฀trị฀kiểm฀định,฀hoặc฀cả฀hai฀và฀tënh฀trọng฀yếu.฀
Giá฀trị dự฀đoán฀và฀giá฀trị฀kiểm฀định฀của฀thông฀tin฀tài฀chënh฀là฀liên฀quan฀
đến฀nhau.฀ Thông฀tin฀ mà฀có฀ giá฀trị฀ dự฀ đoán฀ thông฀thường฀cũng฀có฀giá฀ trị฀ kiểm฀
định.฀Vë฀dụ,฀thông฀tin฀doanh฀thu฀cho฀năm฀hiện฀tại,฀có฀thể฀sử฀dụng฀như฀cơ฀sở฀cho฀
dự฀đoán฀ doanh฀ thu฀ trong฀ những฀ năm tới,฀ cũng฀có฀ thể฀ được฀so฀ sánh฀ với฀sự฀ dự฀
đoán฀doanh฀thu฀cho฀năm฀nay฀mà฀được฀làm฀từ฀những฀năm฀trước.฀Kết฀quả฀của฀sự฀
so฀sánh฀này฀có฀thể฀giúp฀người฀sử฀dụng฀nâng฀cao฀tënh฀chënh฀xác฀của฀những฀dự฀
đoán฀tương฀lai
Thông฀tin฀là฀trọng฀yếu฀nếu฀bỏ฀qua฀hoặc฀trình฀bày฀sai฀có฀thể฀ảnh฀hưởng฀đến฀
quyết฀định฀của฀người฀sử฀dụng฀dựa฀trên฀cơ฀sở฀của฀báo฀cáo฀tài฀chënh฀đơn฀vị.฀Mặt฀
khác,฀trọng yếu฀là฀một฀khëa฀cạnh฀cụ฀thể฀của฀phù฀hợp฀dựa฀trên฀tënh฀chất฀hoặc฀độ฀
lớn,฀hoặc฀cả฀hai,฀của฀những฀khoản฀mục฀mà฀thông฀tin฀liên฀quan฀trong฀nội฀dung฀của฀
một฀báo฀cáo฀tài฀chënh฀của฀đơn฀vị.
- Trình฀bày฀trung฀thực
Báo฀cáo฀tài฀chënh฀trình฀bày฀sự฀kiện฀kinh฀tế฀theo฀những฀từ฀và฀con฀số.฀Để฀
hữu฀ëch,฀thông฀tin฀tài฀chënh฀phải฀không฀chỉ฀trình฀bày฀phù฀hợp฀mà฀còn฀phải฀trình฀
bày฀trung฀thực฀sự฀kiện฀mà฀nó฀cần฀trình฀bày.฀Một฀trình฀bày฀trung฀thực฀cần฀phải฀có฀
ba฀đặc฀điểm:฀đầy฀đủ,฀khách฀quan฀và฀chënh฀xác.฀
- Có฀thể฀so฀sánh
Tënh฀có฀thể฀so฀sánh฀là฀một฀đặc฀tënh฀chất฀lượng฀mà฀cho฀phép฀người฀sử฀dụng฀
xác฀định฀và฀hiểu฀chi฀tiết฀và฀khác฀biệt฀trong฀hoặc฀giữa฀các฀đối฀tượng.฀Không฀giống฀
14
như những฀đặc฀điểm฀chất฀lượng฀khác,฀So฀sánh฀được฀không฀liên฀quan฀đến฀một฀đối฀

tượng฀đơn฀lẻ.฀Một฀sự฀so฀sánh฀yêu฀cầu฀ët฀nhất฀hai฀đối฀tượng
- Nhất฀quán
Nhất฀quán฀tuy฀có฀liên฀quan฀để฀so฀sánh,฀nhưng฀không฀là฀một,฀nhất฀quán฀yêu฀
cầu฀việc฀sử฀dụng฀cùng฀một฀phương฀thức฀cho฀cùng฀một฀đối฀tượng,฀hoặc฀từ฀thời฀kỳ฀
này฀đến฀thời฀kỳ฀khác฀trong฀฀một฀đơn฀vị฀báo฀cáo฀hoặc฀trong฀một฀thời฀kỳ฀của฀đơn฀
vị.฀Sự฀so฀sánh฀là฀mục฀tiêu,฀nhất฀quán฀giúp฀thực฀hiện฀mục฀tiêu฀đó
- Có฀thể฀kiểm฀tra
Có฀thể฀kiểm฀tra฀hỗ฀trợ฀người฀sử฀dụng฀đảm฀bảo฀rằng฀thông฀tin฀trình฀bày฀
trung thực฀sự฀kiện฀kinh฀tế฀mà฀nó฀cần฀trình฀bày.฀
Kiểm฀tra฀có฀thể฀được฀thực฀hiện฀trực฀tiếp฀và฀gián฀tiếp.฀Trực฀tiếp฀kiểm฀tra฀có฀
nghĩa฀là฀kiểm฀tra฀khối฀lượng฀hoặc฀sự฀trình฀bày฀khác฀thông฀qua฀kiểm฀tra฀độc฀lập.฀
Gián฀tiếp฀kiểm฀tra฀có฀nghĩa฀là฀kiểm฀tra฀đầu฀vào฀của฀một฀phương฀thức,฀công฀thức฀
hoặc฀kỹ฀thuật฀khác฀và฀đếm฀lại฀đầu฀ra฀sử฀dụng฀cùng฀phương฀thức.฀
- Kịp฀thời.
Kịp฀thời฀nghĩa฀là฀có฀thông฀tin฀sẵn฀sàng฀cho฀việc฀ra฀quyết฀định฀tại฀thời฀đểm฀
cần฀cho฀việc฀quyết฀định฀của฀người฀sử฀dụng.฀Nói฀chung,฀thông฀tin฀càng cũ฀thì฀độ฀
hữu฀ëch฀càng฀giảm.฀Tuy฀nhiên,฀ một฀ vài฀thông฀tin฀có฀thể฀tiếp฀tục฀kịp฀thời฀trong฀
khoảng฀thời฀gian฀dài฀sau฀khi฀kết฀thúc฀thời฀điểm฀báo฀cáo฀bởi฀nếu฀việc฀sử฀dụng฀thông฀
tin฀để฀xác฀định฀và฀đánh฀giá฀xu฀hướng.
- Có฀thể฀hiểu฀được
Phân฀loại,฀mô฀tả฀và฀trình฀bày฀thông฀tin฀rõ฀ràng฀và฀súc฀tëch฀làm฀nó฀có฀thể฀dễ฀hiểu
1.2 T
Tổ฀chức฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀luôn฀giữ฀một฀vị฀trë฀quan฀trọng฀trong฀quá฀trình฀
quản฀lý฀doanh฀nghiệp.฀Thông฀qua฀việc฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀hữu฀hiệu,฀doanh฀nghiệp฀có฀
thể฀đạt฀được฀các฀mục฀tiêu฀đã฀thiết lập.฀Công฀cụ฀chủ฀yếu฀để฀thực฀hiện฀chức฀năng฀
kiểm฀soát฀nội฀bộ฀của฀đơn฀vị฀là฀hệ฀thống฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀(Internal฀control฀system).฀
Lý฀thuyết฀về฀hệ฀thống฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀được฀nghiên฀cứu,฀ban฀hành฀và฀phát฀
triển฀ bởi฀ COSO฀ (the฀ Committee฀ of฀ Sponsoring Organizations of Treadway
15
Commission).฀Lý฀thuyết฀này฀tập฀trung฀nghiên฀cứu฀về฀kiểm฀soát฀nội฀bộ,฀cụ฀thể฀là฀

thống฀nhất฀định฀nghĩa฀về฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀để฀phục฀vụ฀cho฀nhu฀cầu฀của฀các฀đối฀
tượng฀khác฀nhau฀và฀đưa฀ra฀các฀bộ฀phận฀cấu฀thành฀để฀giúp฀các฀đơn฀vị฀có฀thể฀xây฀
dựng฀một฀hệ฀thống฀kiểm฀soát฀nội฀bộ hữu฀hiệu.฀
Năm฀1992฀COSO฀ban฀hành฀báo฀cáo฀COSO฀1992,฀đây฀là฀tài฀liệu฀đầu฀tiên฀
trên฀thế฀giới฀nghiên฀cứu฀và฀định฀nghĩa฀về฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀một฀cách฀đầy฀đủ฀và฀có฀
hệ฀thống.฀Đặc฀điểm฀nổi฀bật฀của฀báo฀cáo฀này฀là฀cung฀cấp฀một฀tầm฀nhìn฀rộng฀và฀
mang฀tënh฀quản฀trị,฀trong฀đó฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀không฀chỉ฀còn฀là฀một฀vấn฀đề฀liên฀
quan฀đến฀báo฀cáo฀tài฀chënh฀ mà฀ được฀mở฀rộng฀ra฀cho฀cả฀các฀phương฀diện฀hoạt฀
động฀và฀tuân฀thủ.฀Sau฀đó฀hàng฀loạt฀các฀nghiên฀cứu฀phát฀triển฀về฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀
trong nhiều฀lĩnh฀vực฀khác฀nhau฀đã฀ra฀đời.฀COSO฀phát฀triển฀về฀hướng฀quản฀trị฀, về฀
doanh nghiệp฀nhỏ฀(2006),฀về฀công฀nghệ฀thông฀tin,฀kiểm฀toán฀độc฀lập,฀chuyên฀sâu฀
vào฀những฀ngành฀nghề฀cụ฀thể฀và฀giám฀sát฀(2008).
Cùng฀với฀sự฀phát฀triển฀฀฀công฀nghệ฀thông฀tin฀trong฀các฀các฀lĩnh฀vực฀kinh฀
tế,฀xã฀hội,฀việc฀áp฀dụng฀công฀nghệ฀thông฀tin฀(IT – Information technology)฀đã฀trở฀
thành฀ trung฀ tâm฀ cho฀ các฀ quy฀ trình฀ và฀ chiến฀ lược฀ kinh฀ doanh฀ của฀ các฀ doanh฀
nghiệp.฀Tuy฀nhiên฀để฀tổ฀chức฀thành฀công฀đòi฀hỏi฀một฀sự฀hiểu฀biết฀cơ฀bản฀lợi฀ëch,฀
rủi฀ro฀và฀khó฀khăn฀của฀việc฀ứng฀dụng฀công฀nghệ฀thống฀tin trong doanh nghiệp.฀
COBIT (Control Objective for Information and related Technology) xuất฀ hiện฀
với฀các฀mục฀tiêu฀kiểm฀soát,฀hướng฀dẫn฀kiểm฀toán฀và฀quản฀lý฀trong฀môi฀trường฀
công฀nghệ฀thông฀tin,฀khuôn฀mẫu฀của฀COBIT฀hình฀thành฀và฀kế฀thừa฀trên฀cơ฀sở฀các฀
chuẩn฀mực,฀hướng฀dẫn,฀quy฀định฀của฀các฀tổ฀chức฀nghề฀nghiệp,฀kỹ฀thuật฀quốc฀tế฀
như฀(COSO,฀ISO,฀AICPA…)฀
1.2.1 
Coso฀là฀một฀tổ฀chức฀thành฀lập฀năm฀1985฀với฀mục฀đëch gia฀tăng฀chất฀lượng฀
báo฀cáo฀tài฀chënh฀dựa฀trên฀những฀vấn฀đề฀về฀đạo฀đức฀kinh฀doanh,฀฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀
hiệu฀quả฀và฀quản฀lý฀doanh฀nghiệp.฀Tham฀gia฀COSO฀bao gồm:฀Hiệp฀hội฀kế฀toán฀
Hoa Kỳ฀ (AAA-American Accounting Association), Hiệp฀ hội฀ kế฀ toán฀ viên฀ công฀
chứng฀ Hoa Kỳ฀ ฀ (AICPA-American Institute of Certified Public Accountants),
16
Hiệp฀hội฀kiểm฀toán฀viên฀nội฀bộ฀(IIA-Institute of Internal Auditors), Hiệp฀hội฀kế฀

toán฀viên฀quản฀trị฀(IMA-Institute฀of฀Management฀Accountants)฀và฀Hiệp฀hội฀quản฀
trị฀viên฀tài฀chënh฀(FEI-Financial Executive Institute).
Năm฀ 1992,฀ COSO฀ ban฀ hành฀ khuôn฀ mẫu฀ lý฀ thuyết฀ về฀ kiểm฀ soát฀ nội฀ bộ฀
“Internal฀Control-฀Integrated฀Framework”฀theo฀đó฀hệ฀thống฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀gồm฀
5฀thành฀phần:฀môi฀trường฀kiểm฀soát,฀đánh฀giá฀rủi฀ro,฀các฀hoạt฀động฀kiểm฀soát,฀
thông฀tin฀ và฀truyền฀ thông฀và฀ giám฀sát.฀ Khuôn฀ mẫu฀ này฀ đưa฀ ra฀ các฀định฀ nghĩa฀
kiểm฀soát฀nội฀bộ฀và฀các฀hướng฀dẫn฀cho฀việc฀đánh฀giá฀và฀thực฀hiện฀gia฀tăng฀hệ฀
thống฀kiểm฀soát฀nội฀bộ.฀Báo฀cáo฀này฀nhanh฀chóng฀được฀chấp฀nhận฀rộng฀rãi฀như฀
những฀chuẩn฀mực฀về฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀và฀được฀sử฀dụng฀nó฀để฀đưa฀vào฀các฀chënh฀
sách,฀nguyên฀tắc,฀áp฀dụng฀cho฀các฀hoạt฀động฀kiểm฀soát.
1.2.1.1 
Môi฀trường฀kiểm฀soát฀phản฀ánh฀sắc฀thái฀chung฀của฀một฀tổ฀chức,฀tác฀động฀
đến฀ý฀thức฀của฀mọi฀người฀trong฀đơn฀vị,฀là฀nền฀tảng฀cho฀các฀bộ฀phận฀khác฀trong฀
hệ฀thống฀kiểm฀soát฀nội฀bộ.฀
Các฀nhân฀tố฀của฀môi฀trường฀kiểm฀soát฀bao฀gồm:฀tënh฀trung฀thực฀và฀các฀giá฀
trị฀đạo฀đức;฀cam฀kết฀về฀năng฀lực,฀triết฀lý฀quản฀lý฀và฀phong฀cách฀điều฀hành฀của฀
nhà฀quản฀lý;฀cách฀thức฀phân฀định฀quyền฀hạn฀và฀trách฀nhiệm,฀chënh฀sách฀nhân฀sự;฀
và฀sự฀quan฀tâm฀và฀chỉ฀đạo฀của฀hội฀đồng฀quản฀trị.
1.2.1.2 
Mỗi฀đơn฀vị฀luôn฀phải฀ đối฀phó฀với฀hàng฀loạt฀ rủi฀ro฀từ฀bên฀trong฀lẫn฀bên฀
ngoài.฀Điều฀kiện฀tiên฀quyết฀để฀đánh฀giá฀rủi฀ro฀là฀thiết฀lập฀mục฀tiêu.฀Mục฀tiêu฀phải฀
được฀thiết฀lập฀ở฀các฀mức฀độ฀khác฀nhau฀và฀phải฀nhất฀quán.฀Đánh฀giá฀rủi฀ro฀là฀quá฀
trình฀nhận฀dạng฀và฀phân฀tëch฀những฀rủi฀ro฀ảnh฀hưởng฀đến฀việc฀đạt฀được฀mục฀tiêu,฀
từ฀đó฀có฀thể฀quản฀trị฀được฀rủi฀ro.฀Do฀điều฀kiện฀kinh฀tế,฀đặc฀điểm฀và฀hoạt฀động฀
kinh doanh, những฀quy฀định฀luôn฀thay฀đổi,฀nên฀cơ฀chế฀nhận฀dạng฀và฀đối฀phó฀rủi฀
ro phải฀liên฀kết฀với฀sự฀thay฀đổi฀này.
17
1.2.1.3 Ho
Hoạt฀động฀kiểm฀soát฀là฀tập฀hợp฀các฀chënh฀sách฀và฀thủ฀tục฀đảm฀bảo฀cho฀các฀
chỉ฀thị฀của฀nhà฀quản฀lý฀được฀thực฀hiện,฀là฀các฀hoạt฀động฀cần฀thiết฀thực฀hiện฀để฀

đối฀phó฀rủi฀ro฀đe฀dọa฀đến฀việc฀đạt฀mục฀tiêu฀của฀tổ฀chức.฀Hoạt฀động฀kiểm฀soát฀
kiểm฀soát฀tồn tại฀ở฀mọi฀bộ฀phận฀và฀mọi฀cấp฀đọ tổ฀chức฀trong฀một฀đơn฀vị.
1.2.1.4 tin

Thông฀tin฀thì฀cần thiết฀cho฀tất฀cả฀các฀cấp฀độ฀của฀một฀đơn฀vị฀để฀thực hiện฀
hoạt฀động฀sản฀xuất฀kinh฀doanh,฀và฀hướng฀đến฀hoàn฀thành฀฀các฀mục฀tiêu฀hoạt฀động฀
của฀đơn฀vị,฀báo฀cáo฀tài฀chënh฀và฀tuân฀thủ.฀Một฀loạt฀các฀thông฀tin฀được฀sử฀dụng.฀
Các฀thông฀tin฀có฀mối฀liên฀hệ฀chặt฀chẽ฀với฀nhau฀như฀thông฀tin฀tài฀chënh,฀được฀sử฀
dụng฀không฀ chỉ฀trong฀ việc฀cung฀ cấp฀ báo฀cáo฀ tài฀ chënh฀cho฀ bên฀ ngoài.฀ Nó฀còn฀
được฀sử฀dụng฀cho฀các฀quyết฀định฀kinh฀doanh,฀lập฀ngân฀sách…,฀còn฀thông฀tin฀phi฀
tài฀ chënh฀ được฀ sử฀ dụng฀ để฀dự฀ đoán฀ sự฀ gia฀ tăng฀ trên฀báo฀ cáo฀ tài฀chënh,฀ cả฀hai฀
thông฀tin฀này฀đều฀liên฀quan฀đến฀tất฀cả฀các฀mục฀tiêu฀của฀đơn฀vị.
Truy
Truyền฀thông฀là฀thuộc฀tënh฀hệ฀thống฀thông฀tin.฀Truyền฀thông฀là฀trao฀đổi฀và฀
truyền฀ đạt฀các฀ thông฀ tin฀ cần฀ thiết฀ tới฀ các฀ bên฀ có฀ liên฀quan฀ cả฀ trong฀ lẫn฀ ngoài฀
doanh nghiệp.฀Hệ฀thống฀truyền฀thông฀gồm฀hai฀bộ฀phận฀là฀truyền฀thông฀bên฀trong฀
và฀truyền฀thông฀bên฀ngoài
1.2.1.5 
Bản฀thân฀hệ฀thống฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀cần฀được฀giám฀sát.฀Giám฀sát฀là฀quá฀
trình฀đánh฀giá฀hệ฀thống฀kiểm฀soát฀nội฀bộ฀theo฀thời฀gian.฀Giám฀sát฀bao฀gồm฀giám฀
sát฀thường฀xuyên฀và฀giám฀sát฀định฀kỳ.
1.2.2 Theo COBIT (Control Objective for Information and related
Technology)
COBIT do Hiệp฀ hội฀ về฀ kiểm฀ soát฀ và฀ kiểm฀ toán฀ thông฀ tin฀ (Information฀
Systems Audit and Control Foundation (ISACF) viện฀quản฀trị฀công฀nghệ฀thông฀
tin (ITGI – Information technology Governance Institute) thành฀ lập฀ .฀ COBIT฀฀