Phép biện chứng về mối liên hệ phổ biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa xây dựng nền kinh tế độc lập tử chủ với hội nhập kinh tế quốc tế

Tiểu luận Triết học
Lời nói đầu
Hiện nay hội nhập kinh tế quốc tế là vấn đề bức xúc của thời đại, mọi quốc
gia dù lớn hay nhỏ, dù giàu hay nghèo, dù muốn hay không cũng đều bị cuốn hút
hoặc chủ động tham gia vào quá trình hội nhập kinh tế quốc tế.
Nhận biết đợc xu thế đó của thời đại Đảng và Nhà nớc ta đã đề ra phơng h-
ớng chủ động tham gia hội nhập vào kinh tế quốc tế và đang chuẩn bị gia nhập
vào tổ chức thơng mại WTO. Tuy nhiên bên cạnh đó Đảng và Nhà nớc ta cũng
nhận rõ đợc mặt tích cực và mặt tiêu cực của quá trình hội nhập kinh tế quốc tế
và đa ra biện pháp khắc phục mặt tiêu cực đó là phải kết hợp giữa hội nhập kinh
tế quốc tế và xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ.
Trớc vấn đề cập nhật của thời đại và nhận biết đợc phơng hớng xây dựng
đổi mới của đất nớc ta em quyết định chọn đề tài: "Phép biện chứng về mối liên
hệ phố biến và vận dụng phân tích mối liên hệ giữa xây dựng nền kinh tế
độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế" để tìm hiểu sự vận dụng sáng tạo
của Đảng và Nhà nớc trong sự nghiệp xây dựng đổi mới đất nớc là hoàn toàn
đúng đắn.
Em xin chân thành cảm ơn cô giáo Nguyễn Thị Ngọc Anh, ngời đã giúp đỡ
em hoàn thành bài tiểu luận đầu tay này.
1
Tiểu luận Triết học
Chơng I
Trong những năm gần đây khi khoa học kỹ thuật nhân loại ngày càng phát
triển đã thúc đẩy nền kinh tế của một số nớc phát triển nh vũ bão. Nhng để đạt đ-
ợc sự phát triển đồng đều và kinh tế giữa các nớc trên thế giới thì không còn con
đờng nào khác là con đờng hội nhập kinh tế quốc tế. Hội nhập kinh tế quốc tế là
một xu thế không thể tránh khỏi trên thế giới. Nó là nền tảng cho các nớc tăng c-
ờng hiểu biết lẫn nhau và hợp tác thông qua đối thoại đồng thời cải thiện quan hệ
chính trị giữa các quốc gia, thúc đẩy các nớc trên thế giới cùng nhau phát triển và
mục đích cao hơn nữa đó là đem lại cuộc sống đầy đủ, đoàn kết hoà bình cho tất
cả nhân loại.

Chính vì những lợi ích to lớn đó mà hội nhập kinh tế quốc tế đang trở thành
vấn đề cấp bách đối với mỗi quốc gia trên thế giới. Với sự mở màn của liên minh
Châu Âu (EU) thông qua một thị trờng chung một đồng tiền chung và việc kết
nạp thêm các nớc thành viên mới. ở Đông Nam á, tiến trình này cũng đang diễn
ra rất sôi động và đã thu hút đợc những kết quả khả quan. Mà đỉnh cao của quá
trình hội nhạp kinh tế đợc thể hiện ở sự ra đời của tổ chức thơng mại thế giới
WTO, đây là tổ chức thơng mại lớn nhất thế giới đợc thành lập ngày 1.1.1985,
ban đầu có 130 nớc thành viên, đến nay tổng số thành viên WTO đã lên 148
trong đó có 2/3 là các nớc đang và kém phát triển.Ngoài các thành viên chính
thức, hiện nay còn 25 nớc đang trong quá trình hội nhập trong đó có Việt Nam.
Thông qua tổ chức WTO các nớc có thể tự do trao đổi mua bán trên cơ sở cả hai
bên cùng có lợi đồng thời giúp đỡ lẫn nhau cùng phát triển, tiếp thu đợc những
thành tựu khoa học kỹ thuật của thế giới.
Tuy nhiên vấn đề bức xúc đặt ra hiện nay đối với mỗi quốc gia trong quá
trình hội nhập kinh tế quốc tế đó là xây dựng nền kinh tế đợc lập tự chủ. Bởi vì
hội nhập kinh tế quốc tế vừa có mặt tích cực vừa có mặt tiêu cực, vừa có hợp tác
vừa có đấu tranh, vừa tạo ra những cơ hội cho sự phát triển nhng cũng vừa có
những thách thức đối với các quốc gia nhất là đối với quốc gia đang ở giai đoạn
2
Tiểu luận Triết học
phát triển nh nớc ta. Do xu thế hội nhập kinh tế quốc tế dẫn đến sự tuỳ thuộc lẫn
nhau về kinh tế ngày càng gia tăng nên các nớc trên thế giới đều rất coi trọng đến
khả năng độc lập tự chủ về kinh tế nhằm đảm bảo lợi ích chính đáng của quốc
gia, dân tộc mình trong cuộc cạnh tranh kinh tế gay gắt và để xác lập một vị thế
chính trị nhất định trên trờng quốc tế.
Đối với đất nớc ta là đất nớc xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần theo
định hớng XHCN và đang trong quá trình hội nhập vào nền kinh tế quốc tế nên
Đảng và Nhà nớc ta đã xác định rõ mối quan hệ giữa xây dựng nền kinh tế độc
lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế để Việt Nam có thể vững bớc hoà nhập
vào nền kinh tế của thế giới mà nh Đại hội IX khẳng định:"Nớc ta chủ động hội

nhập kinh tế quốc tế và khu vực theo tinh thần phát huy tối đa mọi lực nâng cao
hợp tác quốc tế, bảo đảm độc lập tự chủ và xây dựng định hớng XHCN, bảo vệ
lợi ích dân tộc giữ vững an ninh quốc gia, giữ gìn bản sắc văn hoá dân tộc, bảo
vệ môi trờng"
(Văn kiện Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ IX, NXB Chính trị Quốc gia
Hà Nội, sản xuất 2001, tr: 119 - 200)
Nh vậy xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế có
mối quan hệ biện chứng với nhau. Dựa vào nguyên lý về mối liên hệ phổ biến
chúng ta sẽ phân tích mối liên hệ giữa xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với
hội nhập kinh tế quốc tế.
3
Tiểu luận Triết học
Chơng II
1. Nguyên lý về mối liên hệ phổ biến.
1.1. Nội dung của nguyên lý
Mọi sự vật hiện tợng của thế giới đều nằm trong mối liên hệ phổ biến
không có sự vật hiện tợng nào tồn tại một cách biệt lập mà chúng tác động lẫn
nhau, rằng buộc quy định và chuyển hoá lẫn nhau, các mối liên hệ quy định trong
mỗi tổng thê của nó quy định sự biến đổi của sự vật, khi các mối liên hệ thay đổi
tất yếu sẽ dẫn đến thay đổi sự vật .
Quan điểm biện chứng duy vật còn khẳng định tính khách quan và đa dạng
hoá của mối liên hệ giữa các sự vật, hiện tợng. Mối liên hệ là khách quan, là
thống nhất vật chất của thế giới. Tính đa dạng của mối liên hệ trực tiếp và gián
tiếp; có mối liên hệ chung bao quát toàn bộ thế giới, có mối liên hệ bao quát một
số lĩnh vực hoặc một lĩnh vực riêng biệt của thế giới đó, có mối liên hệ bản chất
và không bản chất, có mối liên hệ tất yếu và ngẫu nhiên . các loại liên hệ khác
nhau có vai trò khác nhau đối với sự vận động và phát triển của sự vật về mối liên
hệ cũng đòi hỏi phải thừa nhận tính tơng đối trong sự phân loại của các mối liên
hệ.
1.2. ý nghĩa của nguyên lý

Từ việc nghiên cứu nguyên lý về mối liên hệ phổ biến, đòi hỏi trong quá
trình nhận thức cũng nh hoạt động thực tiễn chúng ta cần thực hiện nguyên tắc
toàn diện và lịch sử cụ thể.
Theo nguyên tắc về quan điểm toàn diện thì trong nhận thức và hoạt động
thực tiễn con ngời cần xem xét sự vật trong tính toàn vẹn của nhiều mối liên hệ
nhiều mặt, nhiều yếu tố vốn có của nó kể cả các quá trình, các giai đoạn phát
triển của sự vật, cả trong quá khứ, hiện tại và tơng lai, có nh vậy mới nắm bắt đợc
thực chất của sự vật khi tuân thủ nguyên tắc con ngời sẽ tránh đợc sai lầm cực
4
Tiểu luận Triết học
đoan, phiến diện một chiều, không đồng nhất và san bằng các mối liên hệ, các
mặt của sự vật phải phản ánh đúng vai trò của từng mối liên hệ phải rút ra đợc
mối liên hệ bản chất chủ yếu của sự vật. Khi tuân thủ nguyên tắc này con ngời sẽ
tránh đợc mối quan hệ thứ yếu và chiết trung.
Theo quan điểm lịch sử cụ thể thì khi nghiên cứu xem xét sự vật phải đặt
nó trong điều kiện hoàn cảnh cụ thể trong không gian và thời gian xác định mà
nó đang tồn tại phát triển, đồng thời phải phân tích vạch ra ảnh hởng của điều
kiện hoàn cảnh đối với sự tồn tại của sự vật, với tính chất của sự vật và với xu h-
ớng vận động phát triển của nó. Khi vận dụng một lý luận nào đó vào trong thực
tiễn cần tính đến điều kiện cụ thể của nơi vận dụng, tránh bệnh giáo điều dập
khuân máy móc.
2. Vận dụng nguyên lý mối liên hệ phổ biến để phân tích mối quan hệ giữa
xây dựng nền kinh tế độc lập tự chủ với hội nhập kinh tế quốc tế .
2.1. Khái niệm về hội nhập kinh tế quốc tế
Hội nhập kinh tế quốc tế là quá trình "mở cửa" nền kinh tế, đa các doanh
nghiệp trong nớc tham gia tích cực vào cạnh tranh quốc tế, sự tham gia vào phân
công lao động quốc tế sẽ tạo điều kiện mở rộng không gian và môi trờng để
chiếm lĩnh những vị trí phù hợp nhất có thể đợc trong quan hệ kinh tế quốc tế.
Đó cũng là quá trình chúng ta tham gia vào các tổ chức kinh tế, tài chính khu vực
và thế giới, qua đó mà thiết lập mối quan hệ kinh tế, thơng mại, đầu t, khoa học

và công nghệ với các nớc trên thế giới. (Tạp chí nghiên cứu - trao đổi - Vơng Thị
Bích Thuỷ)
2.2. Vai trò của hội nhập kinh tế quốc tế đối với sự phát triển của đất nớc.
Hội nhập kinh tế quốc tế là con đờng duy nhất để đa một quốc gia không
ngừng phát triển nền kinh tế và nâng cao trìn độ khoa học kỹ thuật của nứoc
mình.
Theo quan điểm biện chứng về mối quan liên hệ phổ biến của các nhà triết
học đã khẳng định ở trên :"Mọi sự vật hiện tợng của thế giới đều nằm trong mối
liên hệ phổ biến không có sự vật hiện tợng nào tồn tại một cách biệt lập mà
5
Tiểu luận Triết học
chúng tác động lẫn nhau, rằng buộc quy định và chuyển hoá lẫn nhau". Khi áp
dụng quan điểm này vào thực tế là hoàn toàn đúng khi một quốc gia tự mình tách
ra khỏi mối quan hệ với các quốc gia khác thì nó không thể tồn tại và phát triển
đợc. Bởi vì trớc hết một quốc gia không thể tự mình cung cấp những nhu cầu cho
quốc gia mình, do mỗi quốc gia trên thế giới đều có một thế mạnh riêng nh Nhật
Bảnh mặc dù là một quốc gia phát triển mạnh về khoa học kỹ thuật nhng lại là
một nớc nghèo tài nguyên khoáng sản, thị trờng tiêu thụ hàng hoá trong nớc nhỏ
bé. Nếu nh Nhật Bản không hội nhập kinh tế giao lu với các quốc gia khác về trao
đổi hàng hoá và mua nguyên vật liệu thì Nhật Bản sẽ không thể tồn tại và phát
triển nh ngày nay. Và cả Mỹ mặc dù là một quốc gia phát triển bậc nhất thế giới
hiện nay, là trung tâm khoa học kỹ thuật của thế giới nhng để có sự phát triển nh
vậy là do Mỹ có chính sách đúng đắn mở cửa hội nhập kinh tế và thu hút nhân tài
khắp thế giới cũng nh mua đợc những nguyên vật liệu với giá rẻ và có thị trờng
rộng lớn trên toàn thế giới. Đó là những quốc gia có nền kinh tế phát triển bậc
nhất thế giới phát triển đợc nền kinh tế nh ngày nay là do sự phối hợp kinh tế
quốc tế. Còn các quốc gia đang phát triển và chậm phát triển thì sao? Ta có thể
khẳng định rằng dù quốc gia giàu hay nghèo cũng phải tham gia vào hội nhập
kinh tế quốc tế. Sở dĩ nh vậy bởi vì các quốc gia nghèo có nền kinh tế kém phát
triển là do trình độ khoa học kỹ thuật lạc hậu, trình độ hiểu biết thấp. Nên các n-

ớc này càng cần tham gia vào hội nhập kinh tế quốc tế để tiếp thu thêm đợc
những thành tựu khoa học kỹ thuật của các nớc phát triển, các nớc đi trớc, đồng
thời trao đổi mua bán với các nớc phát triển nh xuất khảu nhân công d thừa, xuất
khẩu nguyên nhân vật liệu và mua các thiết bị kỹ thuật máy móc hiện đại nhằm
nâng cao trình độ khoa học kỹ thuật trong nớc, phát triển công nghiệp góp phần
thúc đẩy nền kinh tế phát triển.
Cần phải khẳng định rằng trớc xu thế toàn cầu hoá không một quốc gia nào
có thể đứng tách ra khỏi cộng đồng quốc tế. Sự xã hội hoá mạnh mẽ của lực lợng
sản xuất, sự phát triển vợt bậc của khoa học kỹ thuật và công nghệ hiện đại đã
làm nảy sinh yêu cầu hợp tác đa dạng nhiều chiều, ổn định và bền vững trên
phạm vi toàn cầu. Mỗi nớc trở thành một bộ phận hữu của thế giới, nền kinh tế
6
Tiểu luận Triết học
của mỗi dân tộc đợc đặt trong sự phụ thuộc vào mối quan hệ qua lại với nền kinh
tế khu vực và thế giới.
Hội nhập kinh tế quốc tế chúng ta có cơ hội tích luỹ đợc những tiền đề,
những điều kiện cho một trình độ phát triển mới. Trớc hết chúng ta có cơ hội thu
hút vốn, khoa học kỹ thuật công nghệ hiện đại, kinh nghiệm quản lý kinh tế từ
bên ngoài và mở rộng thị trờng để đẩy nhanh quá trình công nghiệp hoá, hiện đại
hoá, đa đất nớc ra khỏi tình trạng kém phát triển. Với một nền kinh tế yếu kém,
nếu không tranh thủ đợc những cơ hội do toàn cầu hoá mang lại dù là toàn cầu
hoá đang do CNTB chi phối thì chúng ta không thể xây dựng CNXH đợc. Chỉ
riêng vấn đề "học hỏi" CNTB đã là một đề tài khách quan, một yêu cầu bắt buộc
đối với việc xây dựng CNXH ở các nớc chậm phát triển. Nh Lênin đã nói:"Chúng
ta không hình dung một thứ chủ nghĩa xã hội nào khác hơn là CNXH dựa trên cơ
sở những bài học mà nền văn minh lớn của CNTB đã thu đợc"
(Theo tạp chí nghiên cứu - trao đổi, bài viết "bản chất của toàn cầu hoá và
khả năng hội nhập của Việt Nam" ThS Vơng Thị Bích Thuỷ)
2.3. Xu hớng hội nhập kinh tế quốc tế trên thế giới
Xu thế hội nhập kinh tế quốc tế và tự do hoá thơng mại đang là vấn đề nổi

bật của kinh tế thế giới hiện nay. Thế giới đang chứng kiến sự phát triển nh vũ
bão của cách mạng khoa học công nghệ, đặc biệt là công nghệ thông tin và sinh
học. Làm tăng nhanh lực lợng sản xuất và tạo ra sự thay đổi sâu sắc cơ cấu sản
xuất, phân phối, tiêu dùng thúc đẩy quá trình quốc tê hoá, xã hội hoá nền kinh tế,
cũng nh quá trình tham gia của mỗi quốc gia vào phân công lao động và hợp tác
quốc tế. Đây chính là đặc điểm cơ bản của nền kinh tế thế giới hiện nay các định
chế và tổ chức kinh tế - thơng mại khu vực và quốc tế đã đợc hình thành để phục
vụ cho quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, tạo lập hành lang pháp luật chung và
để các nớc cùng tham gia vào quá trình giải quyết các vấn đề lớn của kinh tế thế
giới mà không một quốc gia nào có thể thực hiện một cách đơn lẻ. Đặc điểm cơ
bản của hội nhập kinh tế quốc tế trên thế giới hiện nay thể hiện qua một số xu h-
ớng chính nh sau:
7
Tiểu luận Triết học
- Xu hớng tăng cờng hợp tác đa phơng.
- Xu hớng tự do hoá và khu vực hoá
- Thơng mại dịch vụ đóng vai trò quan trọng trong thơng mại thế giới.
- Sự tăng cờng chính sách bảo hộ với các rào cản thơng mại hiện đại (trích
bài viết của Thứ trởng Bộ Thơng mại Lơng Văn Tự đăng trên tạp chí Thơng mại
số ra tháng 3/2004).
2.4. Khái niệm về nền kinh tế độc lập tự chủ
Một nền kinh tế độc lập tự chủ trong bối cảnh toàn cầu hoá có thể đợc hiểu
là nền kinh tế có khả năng thích ứng cao với những biến động của tình hình quốc
tế và trong bất cứ tình huống nào nó cũng có thể cho phép duy trì các hành động
bình thờng của xã hội và phục vụ đắc lực cho các mục tiêu phát triển kinh tế xã
hội của đất nớc. Đó là nền kinh tế phải có cơ cấu kinh tế hợp lý, hiệu quả và đảm
bảo độ an toàn cần thiết, có tốc độ phát triển bền vững và năng lực cạnh tranh
cao, cơ cấu xuất nhập khẩu cơ bản cân đối, cơ cấu mặt hàng đa dạng, phong phú
với tỷ lệ các mặt hàng công nghệ và có giá trị gia tăng lớn chiếm u thế, cơ cấu thị
trờng quốc tế; đối tác cũng đa dạng và tránh chỉ tập trung quá nhiều vào một vài

mục tiêu; đảm bảo nền tài chính lành mạnh, đặc biệt giữ cân bằng cần thiết trong
cán cân thanh toán và có nguồn dự trữ quốc gia mạnh.
(Nguồn: báo đầu t chứng khoán).
Nh vậy nền kinh tế độc lập tự chủ là nền kinh tế không bị lệ thuộc, phụ
thuộc vào các nớc khác, ngời khác hoặc một tổ chức kinh tế nào đó về đờng lối,
chính sách phát triển, không bị bất cứ ai dùng những điều kiện kinh tế, tài chính,
thơng mại, viện trợ để áp đặt khống chế, làm tổn hại chủ quyền quốc gia và lợi
ích cơ bản của dân tộc.
Nền kinh tế độc lập tự chủ là nền kinh tế trớc những biến động của thị tr-
ờng, trớc sự khủng hoảng của nền kinh tế tài chính bên ngoài, nó vẫn có khả năng
cơ bản duy trì sự ổn định và phát triển trớc sự bao vây, cô lập và chống phá của
các thế lực thù địch, nên vẫn có khả năng đứng vững không bị sụp đổ, không bị
rối loạn.
8