Các yếu tố tác động đến quyết định lựa chọn thương hiệu bia của khách hàng tại thành phố hồ chí minh

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH


BÙI THANH THU THO


CÁC YU T TÁCăNGN
QUYTăNH LA CHN THNGă
HIU BIA CA KHÁCH HÀNG TI
THÀNH PH H CHÍ MINH



LUNăVNăTHCăSăKINHăT






TP.H Chí Minh - Nm 2014




B GIÁO DCăVĨăĨOăTO

TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



BÙI THANH THU THO


CÁC YU T TÁCăNGăN
QUYTăNH LA CHNăTHNGă
HIU BIA CA KHÁCH HÀNG TI
THÀNH PH H CHÍ MINH


Chuyên ngành: Qun Tr Kinh Doanh
Mã s: 60340102



LUNăVNăTHCăSăKINHăT


GV HNG DN KHOA HC:ăTS.ăNG NGCăI

TP.H Chí Minh - Nmă2014



LIăCAMăOAN

Tôiăxinăcamăđoanălunăvnăthcăsăkinhăt ắCác yu t tác đng đn quyt đnh

la chn thng hiu bia ca khách hàng ti thành ph H Chí Minh” là công
trình nghiên cu ca bnăthơn,ăđcăđúcăkt t quá trình hc tp và nghiên cu
thc tin trong thi gian qua. Các thông tin và s liuătrongăđ tƠiănƠyăđc thu
thp và s dng mt cách trung thc. Nu có bt k sai phm nào tôi xin hoàn toàn
chu trách nhim.

Thành ph H Chí Minh, ngày 30 tháng 10 nmă2014.
Tác gi lunăvn





Bùi Thanh Thu Tho













MC LC
TRANG PH BÌA
LIăCAMăOAN

MC LC
DANH MC BNG BIU
DANH MC HÌNH V,ă TH
TÓM TT
CHNGă1: TNG QUAN V  TÀI NGHIÊN CU 1
1.1. Lý do chnăđ tài 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 3
1.3. iătng và phm vi nghiên cu 3
1.4. Phngăphápănghiênăcu 3
1.5. ụănghaăcaăđ tài 4
1.6. Kt cu lunăvn 4
CHNGă2: CăS LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU 6
2.1. Hành vi tiêu dùng 6
2.1.1 Mô hình hành vi tiêu dùng 6
2.1.2 Nhng yu t nhăhngăđn hành vi tiêu dùng 7
2.1.3 Quy trình quytăđnh caăngi mua 15
2.2. căđim v hành vi ung bia ti Vit Nam 16
2.3. Các mô hình nghiên cu liên quan 19
2.3.1 Nghiên cu ca Sweeney và Soutar (2001) 20
2.3.2 Nghiên cu ca Muhammad Irfan Tariq (2013) 22
2.3.3 Nghiên cu ca Nattakarn & Suteera (2009) 23
2.3.4 Nghiên cu ca Dave (2008) 26
2.3.5 Nghiên cu ca NguynăLuăNhăThy (2012) 30
2.4. Mô hình nghiên cuăđ xut 32
CHNGă3: PHNGăPHÁPăNGHIểNăCU 39
3.1. Quy trình nghiên cu 39
3.2. Nghiên cuăđnh tính 41
3.2.1 Thit k nghiên cuăđnh tính 41
3.2.2 Kt qu nghiên cuăđnh tính và hiu chnhăthangăđo 41

3.3. Môăhìnhăđiu chnh 48
3.4. Nghiên cuăđnhălng 49
3.4.1 Thit k mu nghiên cu 49
3.4.2 Cácăphngăphápăphơnătíchăs liu 50
CHNGă4: PHÂN TÍCH D LIU NGHIÊN CU 55
4.1. Thng kê mu kho sát 55
4.2. ánhăgiáăđ tin cy caăthangăđoăthôngăquaăh s Cronbach‟săAlpha 57
4.2.1 ThangăđoăắGiáăc” 57
4.2.2 ThangăđoăắChtălng” 57
4.2.3 ThangăđoăắGiáătr thngăhiu” 58
4.2.4 ThangăđoăắHotăđng chiêu th” 58
4.2.5 ThangăđoăắGiáătr cmăxúc” 59
4.2.6 ThangăđoăắNhómăthamăkho” 60
4.2.7 ThangăđoăắQuytăđnh la chnăthngăhiu” 61
4.3. Phân tích nhân t khámăpháăEFAăđ kimăđnh giá tr thangăđo 62
4.3.1 Phân tích EFA các binăđc lp 62
4.3.2 Phân tích EFA bin ph thuc 65
4.4. Phơnătíchătngăquanăgia các binăđc lp và bin ph thuc 66
4.5. Phân tích hi quy 67
4.6. Kimăđnh s khác bitătheoăđcăđim cá nhân 72
4.6.1 Kimăđnh s khác bit theo gii tính bng phân tích t-test 72
4.6.2 Kimăđnh s khác bitătheoăđ tui 73
4.6.3 Kimăđnh s khác bit theo thu nhp 74
CHNGă5: KT LUN VÀ HÀM Ý 76
5.1. Tho lun kt qu nghiên cu 76
5.2. Hàm ý qun tr cho các doanh nghip sn xutăbiaăvƠăđi lý tiêu th 77
5.2.1 i vi yu t ắGiáătr cmăxúc” 77
5.2.2 i vi yu t ắGiáăc” 78

5.2.3 i vi yu t ắNhómăthamăkho” 79
5.2.4 i vi yu t ắGiáătr thngăhiu” 79
5.2.5 i vi yu t ắChtălng” 80
5.2.6 i vi yu t ắHotăđng chiêu th” 81
5.3. Hn ch vƠăhng gi m tip theo ca nghiên cu 81



TÀI LIU THAM KHOầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầầ
PHăLCă1ă:ăDẨNăBẨIăTHOăLUNăNGHIểNăCUăNHăTệNHầầầầầ.
PHăLCă2ă:ăBNGăCỂUăHIăNGHIểNăCUăNHăLNGầầầầầầầ
PHăLCă3ă:ăKTăQUăKIMăNHăCRONBACH‟SăALPHAầầầầầầầ.
PHăLCă4:ăKTăQUăPHỂNăTệCHăNHỂNăTăKHÁMăPHÁăEFAầầầầầ
PHăLCă5:ăăKTăQUăPHỂNăTệCHăTNGăQUANăVẨăHIăQUYăầầầ
PHăLCă6:ăKTăQUăKIMăNHăT-TEST VÀ ANOVAầầầầầầầầ.
PHăLCă7:ăDANHăSÁCHăKHÁCHăHẨNGăTHAMăGIAăPHNGăVNầầầ









DANH MC BNG BIU
Bng 2.1 : Các nghiên cuăliênăquanăđn thói quen tiêu dùng 24
Bng 2.2 : Tng hp các mô hình nghiên cu 32
Bng 4.1 : Thng kê mu nghiên cu 56
Bng 4.2 : H s Cronbach‟săAlphaăcaăthangăđo ắGiáăc” 57

Bng 4.3 : H s Cronbach‟săAlphaăcaăthangăđoăắChtălng” 58
Bng 4.4 : H s Cronbach‟săAlphaăcaăthangăđoăắGiá tr thngăhiu” 58
Bng 4.5 : H s Cronbach‟săAlphaăcaăthangăđoăắHotăđng chiêu th” 59
Bng 4.6 : H s Cronbach‟săAlphaăcaăthangăđoăắGiáătr cmăxúc” 60
Bng 4.7 : H s Cronbach‟săAlphaăcaăthangăđoăắNhómăthamăkho” 60
Bng 4.8 : H s Cronbach‟săAlphaăcaăthangăđoăắQuytăđnh la chn” 61
Bng 4.9 : KimăđnhăKMOăvƠăBartlett‟săca các binăđc lp 62
Bng 4.10 : Kt qu phơnătíchăphngăsaiătng th ca các binăđc lp 62
Bng 4.11 : Kt qu phân tích nhân t cácăthangăđoăthƠnhăphn sau khi xoay 64
Bng 4.12 : KimăđnhăKMOăvƠăBartlett‟săca bin ph thuc 65
Bng 4.13 : Kt qu phơnătíchăphngăsaiătng th ca bin ph thuc 65
Bng 4.14 : Kt qu phân tích nhân t bin ph thuc 66
Bng 4.15 : Ma trn h s tngăquanăPearsonăca các nhân t 66
Bng 4.16 : Bng mô t kt qu phân tích hi quy 68
Bng 4.17 : Bng kt qu phơnătíchăphngăsaiă(ANOVA) 68
Bng 4.18 : Bng kt qu mô hình hi quy bi 69
Bng 4.19 : Kt qu kimăđnh s khác bit theo gii tính 72
Bng 4.20 : Kt qu ANOVA v đ tui (1) 73
Bng 4.21 : Kt qu ANOVA v đ tui (2) 73
Bng 4.22 : Kt qu ANOVA v đ tui (3) 74
Bng 4.23 : Kt qu ANOVA v thu nhp (1) 74
Bng 4.24 : Kt qu ANOVA v thu nhp (2) 74
Bng 4.25 : Kt qu ANOVA v thu nhp (3) 75






DANH MC HÌNHV,ă TH

Hìnhăă2.1:ăMôăhìnhăđnăgin hành vi mua caăngi tiêu dùng 6
Hìnhăă2.2:MôăhìnhăcácăyuătănhăhngăđnăhƠnhăviămua 7
Hìnhăă2.3ă:PhơnăcpănhuăcuătheoăA.Maslow 12
Hình 2.4 : Quy trình quyt đnh mua caăngi tiêu dùng 15
Hình 2.5 Tiêu chí la chn bia 17
Hìnhăă2.6ă:ăMôăhìnhăthangăđoăPERVALăca Sweeney và Soutar 20
Hình 2.7 : Mô hình nghiên cu ca Muhammad (2013) 23
Hình 2.8 : Mô hình nghiên cu ca Nat và Sut (2009) 25
Hình 2.9 : Mô hình ca Dave (2008) 26
Hình 2.10 : Mô hình ca tác gi NguynăLuăNhăThy (2012) 31
Hình 2.11 : Mô hình các yu t tácăđngăđn quytăđnh la chnăthngăhiu bia
ca khách hàng ti TP. HCM 35
Hình 3.1 : Quy trình nghiên cu 40
Hình 3.2 Mô hìnhăđiu chnh các yu t tácăđngăđn quytăđnh la chnăthngă
hiu bia ca khách hàng ti TP. HCM 48
Hình 4.1 : Biuăđ tn s ca phnădăchun hóa 70
Hình 4.2 : Biuăđ phân tán phnădăvƠăgiáătr d đoán 71
Hình 4.3 : Biuăđ tn s P-P lot 71

TÓM TT
Nghiên cu vi mcăđíchăxácăđnh các yu t tácăđngăđn quytăđnh la
chnăthngăhiu bia ca khách hàng ti Thành Ph H Chí Minh. Da trên các
nghiên cuătrcăđóăđc áp dng cho các nnăvnăhóaăkhácănhauănhăM, Thái
Lan cngă nhă cácă sn phm thuc nhiuă lnhă vc: may mc,ă đin thoi, xe
máyầtácăgi đƣăxơyădng mô hình mi gm 6 binăđc lp và 1 bin ph thuc.
Tip theo, nghiên cuă đnhătínhă đc thc hin bng cách phng vn 10
khách hàng trongălnhăvcănƠyăđ hiu chnh và b sungăthangăđo.ăKt qu cho
thy có 7 nhân t (thangăđo)ăvi tng cng 32 binăquanăsát.ăTrongăđó,ănhơnăt th
nht là Giá c có 4 bin quan sát, th hai là Chtălng có 4 bin quan sát, th ba
là Giá tr thngăhiu vi 3 bin quan sát, th tălƠăHotăđng chiêu th vi 4 bin
quan sát, th nmălƠăGiáătr cm xúc vi 8 bin quan sát, th sáu là Nhóm tham
kho có 3 bin quan sát và cui cùng là Quytăđnh la chnăthngăhiu vi 6
bin quan sát.
Môă hìnhă sauă đóă đc kimă đnh bngă cácă phngă phápă nhă Phơnă tíchă
Cronbach‟săAlphaăđ kimătraăđ tin cy; Phân tích nhân t khámăpháăăEFAăđ
xem xét giá tr hi t, giá tr phân bit và Phân tích hiăquyăđ đánhăgiáămcăđ tác
đng ca sáu binăđc lp vào mt bin ph thucăắQuytăđnh la chnăthngă
hiu”.ăNgoƠiăra,ănghiênăcuăcngăkimăđnh s khác bit v đcăđim Nhân khu
hc thông qua Phân tích t-test và ANOVA.
N lc ca nghiên cuăcngăgi m choăcácăhng nghiên cu tip theo
trongătngălaiăđng thi hàm ý qun tr cho các doanh nghip sn xut bia nâng
cao chtălngăthngăhiuăđ có th làm hài lòng các khách hàng khó tính nht.




1

CHNGă1: TNG QUAN V  TÀI NGHIÊN CU
1.1. Lý do chnăđ tài
Trong khi kinh t đangă gpă khóă khn,ă nhiu doanh nghip phi gii th
hoc thu hp sn xut,ăthìălnhăvc sn xut bia vn liên tc phát trin vi hàng
lot d ánăđuătămi, m rng quy mô ca c doanh nghipătrongăncăvƠănc
ngoài.
Vi s hin din ca biaăBudweiserăvƠoănmănayă2014, th trng bia Vit
Namă đƣă hi t gnă đ cácă hƣngă biaă hƠngă đu th gii và khu vc. Ngân
sách truyn thông ngành F&B (Food & Beverage) trongănmă2013ătngămnh vi
s tham gia quyt lit ca Sabeco, Sapporo, Habeco và c cácă hƣngă biaă đa
phng.ăNhƠă máyăbiaă Vit Nam (VBL), công ty s hu nhngăthngăhiu bia
mnhănhăHeineken,ăTiger,ăLarue,ăBGIăvn là công ty chi mnh nht cho truyn
thông, k đn là Sabeco, Sapporo to nên mt cucăđuaăkhôngăkhoanănhng trên
truyn thông.
imăđángăchúăýănht vào cuiănmă2013ăchínhălƠăs raăđi ca mt loi
bia Vit mi ậ biaăSăT Trng. SăT Trng có cáchăđtătên,ăthôngăđip truyn
thôngăđy kiêu hãnh làm chúng ta có s liênătngăđn mt li tuyên chin t tân
binh này vi mtăthngăhiuăbiaăđƣăthƠnhădanhăvƠăcóăch đng khá mnh m ti
Vit Nam. Liu th trng bia có phi là mnhăđt màu m hay không thì còn phi
ch thi gian tr li.
Nu xét v th phn, thy có ba nhãn hiu bia quen thuc: bia Sài Gòn, bia
Hà Ni và bia VBL (viăcácăthngăhiu Heineken, Tiger, Larue). Nu nói v bia
ngoi, nhiuă thngă hiu tên tuiă đƣăvƠoăVităNam,ă nhngămi có Heineken là
thành công nht (th phnăđng sau Sabeco), các nhãn hiuăkhácăđuăchaăcóăthƠnhă
côngănƠoăđángăk.
Zorok và Miller caăSABăMillerăsauă6ănmăkinhădoanhăti th trng Vit
Nam vnăchaăchim ni 1% th phn. AB Inbev viăBudweiserădùăđangăc gng
chinh phc th trng,ănhngăkt qu đtăđc vn không my kh quan.

2


Do không hiu khu v caăngi Vit,ăbiaăFosterăđƣăphi tht bi sau 10
nmăhotăđng.Phân khúc bình dân và trung cp chungăbiaăđaăphng,ănhăphíaă
Bc ung bia Hà Ni, Hu thì mnhăbiaăHuda,ăƠăNng thích bia Larue, Qung
Ngƣiăaăbia Dung Qut, TP.HCM trung thành vi bia Sài Gòn.
Do mc gim thu nhp khu bia t 45% xungăcònă30%ătrongănmă2012,ă
và s thích ung bia ngoi ca mt b phnăngi tiêu dùng nên bia ngoi chy
vào Vit Nam nhiuăhn,ăhin có gnătrmăloi thuc 40 nhãn hiu t hàng chc
qucăgiaănhăc, B, Pháp, Czech, Anh, M, Nht
Gnăđơy,ăbiaăSapporoăđángăđc chú ý tiăTP.HCM.ăBc vào th trng
VităNamăchaăđyăhaiănm,ănhngăhin nay,  trênăcácăđng ph khôngăkhóăđ
tìm thy h thng nhn dină thngă hiu ca Sapporo. Chină lc tip th ca
Sapporoăkhôngăxemăcácăthngăhiu bia cao cp cùng phân khúc viămìnhălƠăđi
th cnhătranhămƠăhng ti nhng nhóm phân khúc trung cpăđangăcóăxuăhng
chuyn lên phân khúc cao cp,ăhngăđn nhngăngi mun tìm kim mtăhngă
v đcăđáoămƠăkhôngăphi là Heineken hay Budweiser.
Vì th Slogan caăSapporoăđƣăđnh v nhóm khách hàng caămìnhăắNm bt
vinhăquang”.ă Sauă khiă cóăth phn khá ln tiă TP.HCM,ă đimă đn tip theo ca
Sapporo là Hà Ni,ăƠăNng,ă NhaăTrang.ăNhngă cho dù dnă đơu,ă Sapporoăvn
luôn th hin là mtăthngăhiu ni ting Nht Bn, luôn cn trng, chc chn vi
phngăchơmăắPhi hiuărõăngiătiêuădùng”ăđ t đóăđng hành vi nhng s
kin to ra khonh khc hnh phúc và nim vui ca miăngi Vit Nam.
HaiănmălƠăthi gian quá ngnăđ nóiăđn s thành công ca mtăthngă
hiu,ănhngăvi chinălc kinh doanh ca Sapporo, bt buc nhng công ty ln
trong ngành bia  Vit Nam phi ht sc cn trng.
Tóm li, thc t nhiuănmăquaăchoăthy,ădùălƠăthngăhiu bia ni ting th
gii vn có th tht bi khi vào Vit Nam. Vì vy có th nói Vit Nam là mt th
trng không d chinh phc. ngi tiêu dùng VităNamăđónănhn và gn bó vi

mt dòng bia không phi là chuyn d.

3


óăchínhălƠ lý do tác gi chnăđ tài nghiên cu ắăCác yu t tác đng đn
quyt đnh la chn thng hiu bia ca khách hàng ti Thành Ph H Chí
Minh”ănhm mcăđíchăđánhăgiáăvƠănhnăđnh các nhân t tácăđngăđn quytăđnh
la chn loiă biaă yêuă thíchă đ t đó thông qua kt qu này giúp nhng doanh
nghip có nhngăđnhăhng chinălcăđúngăđn chinh phc các khách hàng mc
tiêu ca mình.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
 KhámăpháăvƠăxácăđnh các nhân t nhăhngăđn quytăđnh la chnăthngă
hiu bia ca các khách hàng ti Thành Ph H Chí Minh (vit tt là TP.HCM).
 oălng mcăđ nhăhng ca các nhân t đn vic la chnăthngăhiu
bia caăkháchăhƠngătrênăđa bàn TP.HCM.
 Hàm ý qun tr giúp các doanh nghip sn xut bia trongănc nơngăcaoănngă
lc cnhătranhătrc nhngăthngăhiuănc ngoài.
1.3. iătng và phm vi nghiên cu
iă tng nghiên cu: Các yu t tácă đngă đn quytă đnh la chn
thngăhiu bia ca các khách hàng ti TP.HCM.
iă tng kho sát:Nhngă ngi trên 25 tui, đƣă vƠă đang làm vic ti
TP.HCM, có s thích ungăbiaăvƠăđƣătng ung nhiu ln.
Phm vi nghiên cu:Vi k vngăxácăđnhăđc các nhân t nhăhng
đn quytăđnh la chnăthngăhiu bia ti TP.HCM. Tuy nhiên, do hn ch v
thiăgianăvƠăkinhăphíănênăđ tài ch tp trung nghiên cu cácăkháchăhƠngăđƣătng
ung bia trênăđa bàn TP.HCM trong 2 tháng ( thángby và tháng tám nmă2014).
1.4. Phngăphápănghiênăcu
Kt hp c 2ăphngăphápănghiênăcuăđnhătínhăvƠăđnhălng
Nghiên cuăsăb đnh tính :Tác gi s dng k thut tho lun nhóm vi

c mu n=10 đ khámăphá,ăđiu chnh, b sungăcácăthangăđoăthƠnhăphn có nh
hngăđn quytăđnh la chnăthngăhiu bia. Kt qu ca nghiên cu này s là
bng câu hi phng vn dùng cho nghiên cuăđnhălng tip theo.
4


Nghiên cu chính thcăđnhălng : Tác gi thu thpthông tin thông qua
bng câu hi kho sát đc gi đn cácă điătng có liên quan. Mcă đíchă ca
nghiên cuănƠyădùngăđ kimăđnhăthangăđoăvƠămôăhìnhănghiênăcu.
Công c x lý thông tin : Tác gi s dngăđaădng các công c phân tích
d liu thông qua phn mm SPSS
 Phơnătíchăđ tin cyăCronbach‟săAlpha đ kimătraăđ tin cy caăthangăđo.
 Phân tích nhân t khám phá EFA đ loi b các bin quan sát không cn
thit vƠăđiu chnh mô hình nghiên cuăđƣăđ xut.
 Phân tích tngăquană vƠăhi quy tuynătínhăđ kimăđnh mô hình và gi
thuyt nghiên cu.
 Kimăđnh s khác bit biăcácăđc tính nhân khu hc.
1.5. ụănghaăcaăđ tài
 tài nghiên cuănƠyăđemăli mt s ýănghaăv mt lý thuyt cngănhă
thc tin cho các nhà máy sn xut bia, công ty qung cáo, t chc s kin và
nghiên cu th trng. C th nhăsau:
 Kt qu nghiên cu s góp phn nhn din nhng nhân t chínhătácăđngăđn
quytăđnh la chnăthngăhiu bia. T đóăcácădoanhănghip có th tham kho
đ xây dngăchngătrìnhăqung cáo, khuyn mãinhmăđn khách hàng mc
tiêu ca mình.
 Bên cnhăđó,ăkt qu nghiên cu toăcăs cho vic hochăđnhăcácăchngă
trình qung bá, xây dngăthngăhiuăđc bitălƠăđnh v thngăhiu trên th
trngăđ tngătínhăcnh tranh.
 Cui cùng, nghiên cu này có th dùng làm tài liu tham kho cho sinh viên
ngành tip th, qun tr kinh doanh v lý thuyt hành vi khách hàng trongălnhă

vcăkinhădoanhăbiaăru, góp mt phnăcăs lý lun cho các nghiên cu tip
theoătrongălnhăvc này.
1.6. Kt cu lunăvn
Nghiên cuănƠyăđc chia thành 5ăchng:
5


Chngă1: Tng quan v đ tài nghiên cu
Chngă2: Căs lý thuyt và mô hình nghiên cu
Chngă3:Phngăpháp nghiên cu
Chngă4: Phân tích d liu nghiên cu
Chngă5:ăKt lun và hàm ý


6


CHNGă2: CăS LÝ THUYTVÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU
ChngănƠy s trình bày thông tin v căs lý thuyt, các mô hình nghiên cu
liên quan trcăđơyăca mt s tác gi trongăvƠăngoƠiănc.ăTrênăcăs đó,ăđ xut
mô hình và các gi thuyt nghiên cu phù hp vi th trng TP.HCM.
2.1. Hành vi tiêu dùng
2.1.1 Mô hình hành vi tiêu dùng
Kích t bên ngoài

Quy trình ra quyt đnh

Hshshs




Hành vi hu quyt đnh


Hình 2.1: Môăhìnhăđnăgin hành vi mua caăngi tiêu dùng
(Ngun:Philip Kotler, 2001)





Nhn dng nhu cu
Tìm kim thông tin
ánhăgiáăthayăth
Tơmălý,ăđngăc,ăkin thc, nhn
thc,ănhơnăcách,ătháiăđ
NHÂN T MARKETING
Thngăhiu
Giá c
Chiêu th
Phân phi
NHÂN T PHI MARKETING
Kinh t
Chính tr

Vnăhóa
Xã hi

Kinh nghim
Mua hàng th, lp li
ánhăgiáăsauăkhiămua
7


Nghiên cu hành vi ngi tiêu dùng đc xem là ni dung quan trng nht
ca marketing. Nhng hiu bit v hành vi tiêu dùng s giúp tr li các câu hi:
 Ai là khách hàng?
 Khách hàng mua gì?
 Ti sao khách hàng mua sn phmăđó?
 H muaănhăth nào?
 H mua khi nào?
 H mua  đơu?
 H muaănhăth nào?
Hình 2.1 cho thy hƠnhăviăngi tiêu dùng là toàn b hƠnhăđngămƠăngi
y bc l raă trongă quáă trìnhă traoă đi sn phm. Quá trình này s din ra
trc/trong/sau khi mua. Công ty nào tht s hiuăđcăngi tiêu dùng s phn
ngăraăsaoătrc nhng thayăđi v tínhănngăvƠăgiáăc sn phmăthìăcôngătyăđóăs
có li th cnh tranh. Vì vy, doanh nghip cn tìm hiu mi quan h gia các yu
t ca th trng vi phn hi caăngi mua.
2.1.2 Nhng yu t nhăhngăđn hành vi tiêu dùng

Hình 2.2:Môăhìnhăcácăyuătănhăhngăđnăhành vi mua
(Ngun : Kotler & Amstrong, 1996)
VNăHịA


Vnăhóa


Vnăhóaăđc
thù


Tng lp xã
hi
XÃ HI

Các nhóm

Giaăđình

Vai trò và
đa v
CÁ NHÂN

Tui và
khongăđi
Ngh nghip
Hoàn cnh
kinh t

Cá tính và s
t nhn thc
TÂM LÝ

ngăc
Nhn thc
Kin thc
Nim tin và
quanăđim

NGI
MUA
8


Vicămuaăsmăcaăngiătiêuădùngăchuătácăđngămnhămăcaănhngăyuă
tăvnăhóa,ăxƣăhi,ăcáănhơnăvƠătơmălý (Hình 2.2). aăsănhngăyuătănƠyălƠăkhôngă
thăkimăsoátăđc,ă nhngăchúngă cnăphiă đcăphơnătíchă cnăthnăvƠăxemăxétă
nhngănhăhngăcaăchúngăđnăhƠnhăviăcaăngiătiêuădùng.
2.1.2.1 Các yu t vn hóa
Cácăyuătăvnăhóaăcóătácăđngărngărƣi vƠăsơuăxaănhtăđnăhƠnhăviăcaăngiătiêuă
dùng.
Vnăhóa chung:VnăhóaălƠăyu t căbn nht quytăđnh ý mun và hành vi ca
mtăngi. Ngi Vit Nam khi mua hàng bao gi cngăb chi phi bi các yu t
vnăhóaămangăbn sc dân tc tác đngăđn các giá tr la chn.
Vnăhóaăriêng:Mi vùng minăđu có nhng s thích tiêu dùng khác nhau. Chng
hn,ă ngi min Bc thích ung bia Hà Ni,ă ngi min Trung thích ung bia
Huda,ăLaăRue,ăcònăngi min Nam li khoái bia Sài Gòn
Tng lp xã hi:Các tng lp xã hi có nhng s thích v nhãn hiu và sn phm
khác nhau trong các lãnh vcănhăthi trang, hotăđng gii trí và phngătinăđiă

li. Mt s ngi ch tp trung n lc ca h vào mt tng lp xã hi nhtăđnh.
Chng hn, ngƠnhăbiaăđc chia thành 4 phân khúc chính : bình dân, ph thông,
cao cp và siêu cao cp. Dòng bia bình dân chim khong 27% vi các loiăbiaăhiă
khôngărõăthngăhiu. Chim t l cao nht là dòng ph thông vi khong 60% t
l toàn ngành vi nhiu nhãn hiu nhăLaăRue,ăHƠăNi, Sài Gòn, Halida, Huda,
Bn Thành, Anchor, Zorok. Dòng cao cp vi khong 7% gmăcóăcácăthngăhiu
nhăTiger,ăHeineken, Sapporo, San Miguel, Carlsberg.
2.1.2.2 Các yu t xã hi
HƠnhăviăcaămtăngiătiêuădùngăcngăchuăsătácăđngăcaănhngăyuătăxƣăhiă
nhăgiaăđình,ăvaiătròăvƠăđaăvăxƣăhi,ănhómăthamăkho.ă
Cácănhómăthamăkho:HƠnhăviăcaămtăngiătiêuădùngăchuănhăhngămnhămă
caănhiuănhómăngi.ăCácănhómăthamăkhoă(referenceăgroups)ălƠănhngănhómăcóă
9


nhăhngătrcătipăhocăgiánătipăđnăquanăđimăvƠăcáchăthcăngăxăcaămtă
hayănhiuăngiăkhác.ănhăhngăcaănhómăthamăkhoăcngăthayăđiătheoăchuăkă
sngăcaăsnăphm.ăTrongăgiaiăđonăgiiăthiuăsnăphmămi,ăquytăđnhămuaăchuă
nhăhngăcaărtănhiuăngiăkhác,ănhngăđiăviănhƣnăhiuăđƣăchnăthìăítăchuă
nhăhngăcaăngiăkhác.ăTrongăgiaiăđonăphátătrinăcaăsnăphm,ănhăhngă
caănhómăkháămnhă điăviăcăvică laăchnăsnă phmălnăvicălaă chnă nhƣnă
hiu.ăTrongăgiaiăđonăbƣoăhòaăcaăsnăphmă,ăchăcóăvicălaăchnăsnăphm chă
khôngăphiăvicălaăchnănhƣnăhiuăchuănhăhngăcaăngiăkhác.ăTrongăgiaiă
đonăsuyăthoái,ănh hngăcaănhómăkháăyuătrongăcăvicălaăchnăsn phmălnă
vicălaăchnănhƣnăhiu.ăKinhănghimăchoăthyărngăthngănhngăsnăphmăchuă
nhăhngămnhăcaănhómăthamăkhoăkhiăngiăhngădnădălunăcaănhóm đóă
đcăngiămuaăkínhătrng.ă
Gia đình:CácăthƠnhăviênătrongăgiaăđìnhăcaăngiămuaăcóăthătoă nênămtănhă
hngămnhămălênăhƠnhăviăcaăngiămuaăđó.ăNgiălƠmămarketingăcnăphiăxácă
đnhă xemă thngă thìă thƠnhă viênă nƠoă cóă nhă hngă lnă hnă đnă vică muaă smă

nhngăsnăphmăhocădchăvăkhácănhau.ăiuăđóăcóăthădoăvaiătrò,ăthóiăquenăhayă
săthôngăthoăcaăhătrongămuaăsmăquytăđnh.
a v xã hi: NgiămuaăthngălaăchnăcácăsnăphmănóiălênăvaiătròăvƠăđaăvă
caăhătrongăxƣăhi.ăChúng ta cnănhnăthcărõăkhănngăthăhinăđngăcp caăcácă
snăphmăvƠănhƣnăhiu.ăTuyănhiên,ăcácăbiuătngăđaăvăkhông chăthayăđiătùyă
theoăcácătngălpăxƣăhi,ămƠăcònăkhácănhauătheoăcácăvùngăđaălýăna.
2.1.2.3 Các yu t cá nhân
Quytăđnhăcaăngiămuaăcònăchuănhăhngăbiănhngăđcăđimăcáănhơn,ăđángă
kălƠătuiătác,ănghănghip,ăhoƠnăcnhăkinhăt,ăphongăcáchăsng.
Tui tác: Conăngiăthng thayăđiăhƠngăhóaăvƠădchăvăquaăcácăgiaiăđonăcaă
cucăđiă.ăHănăthcănătrăemăătuiăuăth,ănăhuăhtăcácăloiăthcăphmălúcă
10


lnălênăvƠătrngăthƠnhăvƠănănhngămónănăkiêngălúcăgiƠăyu.ăVƠăhăchăcóăthă
ungăbiaăkhiăđă18ătuiătrălên.ăDoăđó,ăcácădoanhănghip thngăchnăcácănhómă
kháchăhƠngătheoăchuăkăsngăvƠăhoƠnăcnhăsngăcaăhălƠmăthătrngămcătiêuă
caămình.
Ngh nghip:Nghă nghipă caă mtă ngiă cngă nhă hngă đnă vică tiêuă dùngă
hƠngăhóaăvƠădchăv.ăMtăngiălaoăđngăch cnănăno,ămcăm,ăsădngănhngă
hƠngăhóaă vƠă dchă vă cnă thită choă cucă sngăhƠngă ngƠy.ăCònă mtă văgiámă đcă
ngoƠiănhuăcuănăngon,ămcăđpăliăcnăđcăđiăduălchănghădng,ătnăhngă
nhngădchăvăcaoăcp,ăchiăcácămônăthăthaoănhăqunăvt, golfầ
Hoàn cnh kinh t:HoƠnăcnhăkinhătăcaămtăngiăsănhăhngărtălnăđnăsă
laăchnăsnăphmăcaăngiăđó.ăiăviănhngănhómăsnăphmăthucăloiănhyă
cmăviăthuănhpă(incomeăậ sensitiveăgoods)ăcnăthngăxuyênăchúăýăđnăcácăxuă
hngăthayăđiăcaăthuănhpăcáănhơn,ătităkimăvƠălƣiăsut.ăNuăcácăchăsăkinhă
t choăthyăđangăcóăsăsuyăthoái,ăchúng ta cóăthăápădngănhngăbinăphápă nhă
đnhăgiáăliăsnăphm,ăgimămcăsnăxutăvƠătnăkho,ăvƠănhiuăvicăkhácănaăđă
chúngătipătcăđmăboăgiáătrădƠnh cho các kháchăhƠngămcătiêu.

Phong cách sng:Ngiă tiêuădùngă tuyăcùngă nhómăvnă hóa, nghă nghipăgingă
nhau, nhng phongăcáchăsngăcóăthăkhácănhau.ăNuăbităđcăcáă tínhăcaămtă
ngiănƠoăđóăthucăloiăgì,ăchúngătaăcngăcóăthăsuyăraămtăsăđcăđimătơmălýăđcă
trng caăngiăđó,ănhngăchúngătaăsărtăkhóăsuyăraăđc hƠnhăđng,ămiăquană
tơmăvƠăquanăđimăcaăngiăđó.ă
2.1.2.4 Các yu t tâm lý
Bn yuătătơmălýăquanătrngălƠăđngăc,ănhnăthc,ăkinăthc,ănimătinăvƠăquană
đim cngăcóătácăđngăđnăsălaăchnăcaăngiătiêuădùngătrongătinătrìnhămua.
ngăcă:MtăngiăcóăthăcóănhiuănhuăcuăăvƠoăbtăkăthiăkănƠoătrongăcucă
sngăcaăh.ăMtăs nhuăcuăcóătínhăchtăbnănng,ăphátăsinhătănhngătrngătháiă
11


cngăthngăvăsinhălýăcaăcăthănhăđói,ăkhát,ămtămi.ăMtăsăkhácăliăcóăngună
gcătơmălý, phát sinhă tă nhngă trngă tháiă cngă thngă tơmălýănhă nhuă cuă đcă
côngănhn,ăngngăm,ăhayăkínhătrng.ăVƠăvicăthaămƣnănhuăcuălƠmăgimăđiăsă
cngăthng.
CácănhƠătơmălýăhcăđƣăphátătrinănhiuălýăthuytăvăđngăcăcaăconăngi.ăSauă
đơyălƠăcác lýăthuytăphăbinănht.
Lý thuyt v đng c ca S. FREUD
Ernest Dichter đƣăvnădngăthƠnhăcôngăthuytăđngăcăcaăFreudăvƠoălnhă
vcă marketing, baă thpă niênă quaă ôngă đƣă dƠyă côngă nghiênăcuă đ giiă thíchă cácă
hoƠnăcnhămuaăvƠăsălaăchnăsnăphmătheoăkhuônăkhănhngăđngăcăvôăthc.
Cóăkháănhiuădnăchngălýăthúăvănhngănyăsinhătrongăđuăngiămuaăkhiă
hăxemăxétăcácăsnăphmănhtăđnh.ăNgiăta choărng,ăngiătiêuădùngăphnăđiă
muaăquăkhôăvìănóănhnănheoăvƠăgiăchoăngiătaăliênătngăđnătuiăgiƠ.ăNamă
giiăhútăthucăláăđăchngătătínhăcáchăđƠnăông.ăPhănămcăváyăđăthăhinăsănă
tính.
Lý thuyt v đng c ca A. MASLOW
AbrahamăMaslowăđƣătìmăcáchălýăgiiăvicătiăsaoăvƠoănhngăthiăđimăkhácă

nhau,ă ngiă taă liă bă thúcă đyă biă nhngă nhuă cuă khácă nhau.ă Nhu cuă caă conă
ngiăđcăspăxpătheoămtătrtătăthăbc,ătănhuăcuăttăyu đnănhuăcuăthă
yu.ă
TheoăthătătmăquanătrngăcaăcácănhuăcuălƠ:ănhuăcuăsinhălý,ănhuăcuăană
toƠn,ănhuăcuă xƣăhi,ănhuăcuă đcătônătrngăvƠă nhuăcuătă khngă đnhă(seftă ậ
actualizationăneeds).ăNgiătaăsăcăgngăthaămƣnănhngănhuăcuăquanătrngănhtă
trcătiênăriălnăltăđnănhngănhuăcuăkătip.

12










Nhuăcuăsinhălýă(n,ămc,ăng )
Hình 2.3 :PhơnăcpănhuăcuătheoăA.Maslow
(Ngun :Maslow, 1943)
Víăd,ămtăngiăđangăspăchtăđóiă(nhuăcuăsinhălý)ăsăkhôngăquanătơmă
đnăcôngănghămiă(nhuăcuătăkhngăđnh)ăhayănhngăngiăxungăquanhănghăgìă
vămình (nhuăcuăđcătônătrng),ăhayăthmăchíăanhătaălƠmăvicătrongămôiătrngă
cóăđcăhiăhayăkhông (nhuăcu an toàn).
LýăthuytăcaăA.ăMaslow (hình 2.3) giúp cho chúng ta hiuăđcăcácăsnă
phmăkhácănhauăphùă hpănhă thănƠoăviă ýă mun,ămcăđíchă vƠăcucăsngă caă
nhngăngiătiêuădùngătimănng.

Nhu cu sinh lý
Nhu cu xã hi
(đcăyêuăthngăvƠăchiu chung)
Nhu cuăđc tôn trng
(đa v xã hi)
Nhu cu t
khngăđnh
bn thân
Nhu cuăanătoƠn,ăđc bo v
13


Lý thuyt v đng c ca F. HERZBERG
FrederickăHerzbergăđƣăxơy dngălýăthuytăđngăcăắhaiăyuătắăđăphơnăbită
nhngănhơnătăgơyănênăsăkhôngăhƠiălòngăvƠănhngănhơnătătoănênăsăhƠiălòng.ăLýă
thuytăđngăcănƠyăcóăhaiăhƠmăý.
Thănht,ăngiăbánăphiăhtăscătránhănhngănhơnătăgơyănênăsăkhôngăhƠiă
lòng,ănhăsáchăhngădnăsădngăsăsƠiăhayăchínhăsáchăsauăbánăhƠngăkémăci.
NhngăđiuănƠyăkhôngăgiúpăbánăđcăsnăphmănhngăchúngăcóăthălƠmăchoăsnă
phmăkhôngăbánăđc.
Thăhai lƠănhƠăsnăxutăcnăNhuăcuătăkhngđnhă(tăphátătrin,ăthăhină
miătƠiănng)ăNhuăcuăđcătônătrngă(tătrng,ăsăcôngănhn,ăđaăvăxƣăhi)ăNhuă
cuăxƣăhiă(cmăgiácăđcăchiuăchung,ăthngăyêu)ăNhuăcuăanătoƠnă(anătoƠn,ă
đăcăboăv)ăNhuăcuăsinhălýă(đói,ăkhát)ăxácăđnhăđcănhngănhơnătăhƠiălòngă
chăyuăhayănhngăđngăcămuaăsmătrênăthătrngăsnăphmăcaămìnhăđăđmă
boăvicăcungăngăchúng.ăNhngănhơnătătoănênăsăhƠiălòngănƠyăsătoăraăsăkhácă
bităchăyuăđăkháchăhƠngăcơnănhcăxemănênămuaănhƣnăhiuănƠoăcaăsnăphmă
đó.

Nhn thc:MtăngiăđƣăcóăđngăcăthìăsnăsƠngăhƠnhăđngăvƠăhƠnhăđngănƠyă
chuănhăhngăbngăcáchănƠyăhayăcáchăkhácăbiăsănhnăthcăvăhoƠnăcnhăcaă
ngiăđó.ăHaiăngiăđuăcóăcùngătrngătháiăthúcăđyăvƠăhoƠnăcnhăkháchăquanănhă
nhauăvnăcóăthăhƠnhăđngăhoƠnătoƠnăkhácănhau,ăvìărngănhnăthcăcaăhăv hoàn
cnhăhoƠnătoàn khác nhau.
Kin thc: Kin thc ca mtăngiăcóăđc t s tngătácăca nhng thôi thúc,
tác nhân kích thích, nhng tình hung gi ý, nhng phn ngăđápăli và s cng
c. S thôi thúc là mt nhân t kích thích ni tiăthúcăđyăhƠnhăđng. Mtăngi
tiêu dùng có th có mt thôi thúc là ch đngăphngătinăđiăli. Phn ngăđápăli
ca anh ta v ýătng mua mt chic xe máy bt ngun t nhng tình hung gi ý
xungăquanhănhăs ng h caăngi v, nhng chic xe máy caăđng nghip và
bn bè, nhng qung cáo v xe máy hay nhng thông báo v gimăgiáăầătt thy
14


đu là nhng gi ý có th nhăhngăđn phn ngăđápăli caăanhătaăđi vi vic
mua mt chic xe máy. Gi s anh ta quytăđnh mua xe máy và chn mua mt
chic ca hãng Yamaha. Nu anhătaăđƣăcóăkinh nghim, thì phn ngăđápăli ca
anhătaăđi vi xe máy s đc cng c.
ụănghaăthc tin ca lý lun v kin thc là  ch h có th to ra nhu cuăđi vi
mt sn phm bng cách gn lin sn phm y vi nhng thôi thúc mnh m, s
dng nhng gi ý có tính chtăthúcăđyăvƠăđm bo s cng c có tính cht tích
cc.
2.1.2.5 Nim tin và quan đim
ThôngăquaăhotăđngăvƠăkinăthcătíchălyăđc,ăngiătiêuădùng cóăđcă
nhngănimătinăvƠăquanăđim.ăNhngăđiuănƠy,ăđnăltăchúngăliăcóănhăhngă
đnăhƠnhăviătiêuădùng caăh.
Nim tin (belief):LƠăýănghăkhngăđnhămƠăconăngiăcóăđcăvănhngăsăvică
nƠoăđó.ăNimătinăcóăthădătrênăcăsănhngăhiuăbit,ădălunăhayăsătinătngă
vƠăcóăthăchuănhăhngăhayăkhôngăchuănhăhngăcaăyuătătìnhăcm.

Các nhà sn xut, dănhiên,ăcn ht scăquanătơmăđn nhng nim tin mà công
chúngăcóătrongăđu v nhng sn phm và dch v nƠoăđó.ăNhng nim tin này
làm nên hình nh v sn phm hoc hình nh ca nhãn hiu, và dân chúng hành
đng da trên nhng nim tin ca h. Nu mt s nimătinăđóălƠăkhôngăđúngăvƠă
gây tr ngi cho vic mua hàng, nhà sn xut cn tin hành mt chin dchăđ điu
chnh li các nim tin y.
Tháiăđ (attitude): Mô t nhngăđánhăgiáătt hay xu da trên nhn thc, nhng
cm xúc và nhngăxuăhngăhƠnhăđng ca mtăngi v mtăđiătng hoc mt
ýătngănƠoăđó. Munăthayăđi mtătháiăđ nƠoăđóăcóăth phiăthayăđi luôn c
nhngătháiăđ khác na.Mt doanh nghip s đc li rt nhiu t vic nghiên cu
cácătháiăđ khác nhau ca công chúng v các sn phm và nhãn hiu ca mình.
Doanh nghip tt nht là nên làm cho các sn phm ca mình phù hp vi nhng
tháiăđ hinăcó,ăhnălƠăc gngăđ saăđiăcácătháiăđ caăcôngăchúng.ăDănhiênălƠă
15


có nhng ngoi l, vi mc phí tn phi tr có th rt ln, cho vic c gng thay
điăcácătháiăđ.
Nhăvy, chúng ta có th đánhăgiáăđc nhng nhân t tácăđng đn hành vi ca
ngi tiêu dùng. Vic la chn ca mtăngi là kt qu t s tácăđng qua li
phc tp ca nhng yu t vnăhóa,ăxƣăhi và tâm lý. Có nhiu yu t trong s này
chúng ta không th gây nhăhngăđc. Tuy nhiên, chúng có ích cho vic nhn
dngăđc nhngăngiămuaăđangărtăquanătơmăđn sn phm. Nhng yu t khác
nhngăngi làm marketing có th chi phi và cung cp cho h nhng gi ý v
vic nên trin khai sn phm,ăđnh giá, phân phi và qungăcáoăraăsaoăđ thu hút
đc s đápăng mnh m caăngi tiêu dùng.
2.1.3 Quy trình quytăđnh caăngi mua
 điăđnăhƠnhăđng,ăngi mua phi tri qua mt tin trình bao gmănmă
giaiăđonăđóălƠ:ănhn bit nhu cu, tìm kim thôngătin,ăđánhăgiáăcácăphngăán,ă
các quytăđnh mua, hành vi sauăkhiămua,ăđc th hinăquaăsăđ hình 2.4

Hình 2.4 :Quy trình quytăđnh mua caăngi tiêu dùng
(Ngun: Philip Kotler, 2001)
Nmăgiaiăđon ca quytăđnhămuaăđc s dngăđ mô t tngăquátăvƠăđyăđ
hành vi mua trong tình hung c th, mtăngi mua c th phiăbaoăhƠmăđyăđ
cácăbcătrên,ăđóălƠ:
Nhn bit nhu cu: ơyălƠăbc khiăđu ca tin trình mua, tc nhu cu mun
tha mãn caăngi tiêu dùng, nhu cu phát sinh t nhiu yu t kích thích c bên
trong ln bên ngoài.
Tìm kim thông tin: Khi s thôi thúc ca nhu cuăđ mnh, cá nhân có th tìm
kim thôngătinăđ tha mãn nhu cuăvƠăc mun ca mình. Khi tìm kim thông
tin,ăngi tiêu dùng có th s dng nhng ngunăcăbn sau: ngun thông tin cá
nhơnănh:ăgiaăđình,ăbn bè, hàng xóm ; các ngunăthôngătinăthngămiănh:ă
16


qungăcáo,ăngi bán hàng, hi ch trin lãm; ngunăthôngătinăđi chúng: n phm
cóă liênă quană đnă hƠngă hóa,ă dă lun và ngun thông tin kinh nghim, trc tip
thông qua vic dùng th Mcăđ nhăhng caăthôngătinănóiătrênăthayăđi tùy
theo loi sn phmăvƠăđcătrngăca khách hàng.
ánhă giáă cácă phngă án:Nhngă ngi làm marketing cn c gng kim soát
đc nhng cách thcăngi tiêu dùng s s dngătrongăđánhăgiáăcácăthngăhiu
có kh nngăcnh tranh vi nhau. Tuy có gpăkhóăkhnănhngăvn có th khái quát
đc nhng xu th ph bin trong hànhăviăngi tiêu dùng khi h cân nhc,ăđánhă
giá v sn phm, dch v chn mua.
Quytăđnh mua: Khi ktăthúcăcácăgiaiăđonăđánhăgiáăcácăphngăán,ăngi tiêu
dùngăđƣăcóămt b nhãn hiu la chn,ăđc sp xp theo th t. Ý đnhăthng
đc dành cho nhng sn phm có th hng cao nht, songăýăđnh mua không phi
là ch boăđángătinăcy cho quytăđnh mua cui cùng, bi vì t ýăđnh mua hàng
đn quytăđnh mua hàng còn chu s chi phi ca nhng yu t kìm hãm.

ánhăgiáă sauă khiă mua:ă S hài lòng hoc không hài lòng sau khi s dng sn
phm s nhă hngă đn hành vi mua tip theo caă ngi tiêu dùng. Khi khách
hàng không hài lòng h có biu hină đóă lƠă hoƠnă tr hayă đi sn phm. Tt c
nhng tình hungătrênăđu bt li cho quá trình mua tip theo ca khách hàng.
2.2. căđim v hành vi ung bia ti Vit Nam
TheoăcôngătyăInfoQăResearchă(2013),ăcóă95%ăngi tham gia kho sát t 18
tui tr lên ungăbia.ăNgi Vit rt thích ungăbia,ănmă2012ăđƣăcóă2.83ăt lít bia
đc tiêu th. Khoăsátănmă2013ăca PGS.TS. HunhăVnăSnăậ phó ch tch
Hi Tâm lý hc xã hi Vit Nam cho thy, có tiă50%ăngi cho bit h nói di
đ đc ungăbia,ă27.7%ămn tinăđ đc ung. Thm chí thói quen ung bia
còn khină23.2%ăngi ung bia ngay c khi sc khe không tt và ti 24.7% c
ung khiăngiăkhácăngnăcm. Lýădoăngi Vit chn ung bia thay vì thc ung
khác vì bia mang li cm giác sngăkhoái,ăítănhƠmăchánăvƠăvuiăhnăkhiăung cùng
bn bè, theo InfoQ Research 2013. Mt lý do na là giá bia  Vit Nam rt r, r