CÁC NHÂN TỐ TÁC ĐỘNG ĐẾN NỢ XẤU TẠI MỘT SỐ NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
__________________



NGUYN KHC HI MINH


CÁC NHÂN T TÁC NG N N XU TI MT
S NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM



LUN VN THC S KINH T




TP.H Chí Minh ậ Nm 2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
__________________


NGUYN KHC HI MINH


CÁC NHÂN T TÁC NG N N XU TI MT
S NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM

Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mư s: 60340201

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC
PGS.TS TRM TH XUÂN HNG

TP.H Chí Minh ậ Nm 2014
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi, các ni dung
nghiên cu và kt qu nghiên cu có tính đc lp riêng, không sao chép bt k tài
liu nào và cha đc công b toàn b ni dung này  bt k đâu. Nhng s liu s
dng cho vic chy mô hình là trung thc đc chính tác gi thu thp và có ngun
gc rõ ràng, minh bch; các s liu khác phc v cho vic phân tích, nhn xét đánh
giá đc thu thp t các ngun trích dn khác nhau và đã ghi trong phn tài liu
tham kho.
Tôi xin hoàn toàn chu trách nhim v li cam đoan ca mình.

Tp. H Chí Minh, ngày 10 tháng 8 nm 2014
Ngi cam đoan



Nguyn Khc Hi Minh

1

Mc lc
Trang
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các kỦ hiu, ch vit tt
Danh mc các bng biu
Danh mc các hình v, đ th
M đu
CHNG 1: TNG QUAN V CÁC NHÂN T TÁC NG N N XU
TI NGÂN HÀNG THNG MI
1.1 Tng quan v n xu ti Ngơn hƠng thng mi 4
1.1.1 Khái nim n xu 4
1.1.2 Nhng ch tiêu c bn phn ánh n xu 5
1.1.3 Phân loi n và trích lp d phòng 6
1.1.4 Tác đng ca n xu 8
1.2 Các nhơn t tác đng đn n xu ti Ngơn hƠng thng mi 9
1.2.1 Các nghiên cu trc đây  các nc 9
1.2.2 Các nghiên cu trc đây  Vit Nam 10
1.2.3 Tng hp ca tác gi 12
1.2.3.1. Nhân t t phía khách hàng vay vn 12
1.2.3.2. Nhân t t phía ngân hàng 14

1.2.3.3. Nhân t khách quan môi trng kinh doanh và chính sách nhà nc 19
1.3 Kinh nghim qun lỦ n xu ca các nc vƠ bƠi hc cho Vit Nam 22
1.3.1 Kinh nghim ca các nc 22
1.3.2 Bài hc cho Vit Nam 30
KT LUN CHNG 1 32
CHNG 2: THC TRNG N XU TI MT S NGÂN HÀNG
THNG MI VIT NAM.
2.1 Phơn loi n xu theo tiêu chun Vit Nam 33
2.1.1 T trc nm 2013 33
2

2.1.2 T nm 2013 đn nay 34
2.1.3 Tình hình trích lp d phòng 38
2.2 Tng quan tình hình hot đng ca Ngơn hƠng thng mi Vit Nam giai
đon t 2009-2013 39
2.2.1 S tng trng v quy mô tng tài sn, ngun vn 39
2.2.2 S phát trin mng li 40
2.2.3 Tc đ tng trng huy đng vn 41
2.1.4 Hot đng tín dng 42
2.1.5 Các sn phm dch v khác 43
2.3. Phơn tích thc trng n xu ti Ngơn hƠng thng mi Vit Nam 44
2.3.1 Tình hình n xu trong giai đon 2009-2013 44
2.3.2 Tc đ tng trng d n và n xu 46
2.4. Thc trng x lỦ n xu ti Vit Nam 48
2.4.1 Tình hình x lý n xu hin nay 48
2.4.2 Nguyên nhân tn ti và gii pháp khc phc 49
KT LUN CHNG 2 52
CHNG 3: NGHIÊN CU CÁC NHÂN T TÁC NG N N XU
TI MT S NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM
3.1 Các bin nghiên cu 53

3.2 Phng pháp nghiên cu 55
3.3 Kt qu nghiên cu 56
KT LUN CHNG 3 60
CHNG 4: GII PHÁP NHM HN CH N XU
TI NGÂN HÀNG
THNG MI VIT NAM
4.1. Gii pháp đi vi các Ngân hàng thng mi 61
4.1.1. ánh giá chính xác thc trng n xu 61
4.1.2. Phân loi n xu đ có các bin pháp x lý phù hp 61
4.1.3. Thay đi phng thc cp tín dng đ có th kim soát vic s dng vn
đúng mc đích 62
4.1.4. Xây dng h thng xp hng tín dng ni b đ qun tr ri ro 63
4.1.5. Gii quyt vn đ qun tr ngun nhân lc 64
3

4.1.6. Tng cng cht lng hot đng kim tra kim soát ni b 65
4.2. Kin ngh đi vi NHNN 65
4.2.1. Nâng cao cht lng, hiu qu công tác thanh tra, giám sát NHNN đi vi
TCTD 65
4.2.2. Mua bán, hp nht, sáp nhp ngân hàng 66
4.2.3. y nhanh quá trình c phn hoá NHTMNN 67
4.2.4. Cn c ch và khung pháp lý thích hp cho vic mua bán và x lý n xu
thông qua Công ty mua n và qun lý tài sn (AMC) 67
4.2.5. Tng cng pháp ch trong lnh vc tin t và hot đng ngân hàng 68
4.3. Kin ngh Chính ph, các b ngƠnh 68
KT LUN CHNG 4 70
KT LUN CHUNG 71
Tài liu tham kho
Ph lc

DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
ACB Ngân hàng thng mi c phn Á Châu
BCTC Báo cáo tài chính
BCTN Báo cáo thng niên
BIDV Ngân hàng đu t và phát trin
CBTD Cán b tín dng
CIC Trung tâm thông tin tín dng
DNNN Doanh nghip nhà nc
Eximbank Ngân hàng thng mi c phn xut nhp khu
HQT Hi đng qun tr
HOSE S giao dch chng khoán TP.HCM
KAMCO Công ty qun lý tài sn Hàn Quc
MBB Ngân hàng thng mi c phn Quân i
NHNN Ngân hàng Nhà nc Vit Nam
NHTM Ngân hàng thng mi
NHTMNN Ngân hàng thng mi nhà nc
NHTW Ngân hàng Trung ng
NPL N xu
Q Quyt đnh
SHB Ngân hàng thng mi c phn Sài Gòn - Hà Ni
STB Ngân hàng thng mi c phn Sài gòn Thng Tín
TCTC T chc tài chính
TCTD T chc tín dng
TPHCM Thành ph H Chí Minh
TSB Tài sn đm bo
VCB Ngân hàng thng mi c phn Ngoi Thng

Vietinbank Ngân hàng thng mi c phn Công Thng


DANH MC CÁC BNG, BIU


Bng 1.1: N xu Kamco đã mua nm 1997 – 2001 22
Bng 1.2: Gii quyt n xu ca Kamco 24
Bng 2.1: So sánh quan đim v n xu 34
Bng 2.2: So sánh Thông t 02/2013/TT-NHNN và Thông t 09/2014/TT-NHNN 35
Bng 2.3: Quy mô vn điu l, vn ch s hu ca 8 NHTM niêm yt 39
Bng 2.4: S lng chi nhánh và phòng giao dch ca 8 NHTM niêm yt 40
Bng 2.5: S tin huy đng ca 8 NHTM niêm yt 41
Bng 2.6: D n tín dng ca 8 NHTM niêm yt 42
Bng 2.7: D n phân theo thi hn 47
Bng 3.1: nh ngha các bin và mi tng quan k vng 54
Bng 3.2: Kt lun các gi thuyt thng kê 59

DANH MC CÁC HÌNH V

Hình 2.1: S liu trích lp d phòng ca các NHTM 38
Hình 2.2: Tc đ tng trng tín dng so vi toàn h thng 2010 – 2013 43
Hình 2.3: T l n xu giai đon 2009 - 2013 45
Hình 2.4 : Tc đ tng trng d n, huy đng vn và tng trng kinh t giai đon
2010 – 2013 47
Hình 3.1: Kt qu phân tích mô hình hi quy 57
Hình 3.2: Kt qu tng quan chi tit gia các bin đc lp 59








1

PHN M U
1. S cn thit ca đ tƠi
Cùng vi bin đng xu ca nn kinh t c nc trong nhng nm va qua thì ngành
Ngân hàng cng gp rt nhiu khó khn, đc bit là cht lng tín dng gim và n xu
tng cao.
Vi vai trò quan trng trong nn kinh t, vn đ qun tr ri ro ti các Ngân hàng tr
lên luôn đóng vai trò quan trng đc bit là trong thi đim hin ti. Chính ph và
Ngân hàng Nhà nc đã có nhiu bin pháp nhm điu chnh hot đng ngành Ngân
hàng vn tn ti nhiu bt cp.
Vì vy, vic xem xét và phân tích các nhân t tác đng đn n xu ca Ngân hàng là

vic làm cn thit bi đây là vn đ rt đc quan tâm ti thi đim này. Nguyên nhân
ca thc trng n xu cao nh hin nay là gì, bin pháp gii quyt hiu qu ?
Xut phát t lý do nêu trên, tác gi đã la chn nghiên cu đ tài: “CÁC NHÂN T
TÁC NG N N XU TI MT S NGÂN HÀNG VIT NAM” làm đ tài
Lun vn Thc s kinh t.
2. Mc tiêu nghiên cu
- a ra c s lý lun v n xu, qun lý n xu. Hc tp kinh nghim qun lý n xu
ca mt s nc trên th gii và vn dng vào thc t ca Vit Nam.
- Phân tích thc trng n xu ti mt s ngân hàng Vit Nam. o lng các nhân t tác
đng đn n xu ti mt s ngân hàng Vit Nam và t đó đ xut các gii pháp đ hn
ch cng nh x lý n xu.
3. i tng nghiên cu
Tình hình n xu và nhng nhân t tác đng đn n xu ti 8 NHTM đang niêm yt trên
sàn chng khoán: Ngân hàng TMCP Công Thng Vit Nam(
CTG), Ngân hàng TMCP
Ngoi Thng Vit Nam (VCB), Ngân hàng TMCP Sài Gòn Thng Tín (STB), Ngân
hàng TMCP Á Châu (ACB), Ngân hàng TMCP XNK Vit Nam (EIB), Ngân hàng
2

TMCP Quân i (
MBB) và Ngân hàng TMCP Sài Gòn – Hà Ni (SHB), Ngân hàng
TMCP u t và Phát trin Vit Nam(BID).
ây là nhng NHTM hàng đu ti Vit Nam trong thi đim hin nay xét v quy mô,
ngun vn, hiu qu hot đng, thng hiu. Do đó qua xem xét thc trng 8 NHTM
nói trên s thy đc thc trng ca h thng ngân hàng Vit Nam ti thi đim này.
Ngoài ra do niêm yt trên sàn chng khoán nên vic tip cn thông tin và ly s liu v
tình hình hot đng ca các NHTM nói trên cng thun li hn các ngân hàng khác.
4. Phm vi nghiên cu
Lun vn tp trung nghiên cu khái nim n xu, các nhân t tác đng đn n xu và
kinh nghim v qun lý n xu trên th gii nhm rút ra bài hc kinh nghim cho Vit

Nam. D liu phân tích đc ly t các ngun BCTN, BCTC theo nm ca các NHTM
Vit Nam, website ca NHNN, Tng cc thng kê, …công b trong giai đon t nm
2009 đn 2013.
5. Phng pháp nghiên cu
- Phng pháp đnh tính: tác gi dùng phng pháp phân tích h thng, thng kê, so
sánh, phân tích tng hp.
- Phng pháp đnh lng: tác gi tham kho mô hình hi quy tuyn tình đo lng các
nhân t tác đng đn n xu ca Hippolyte Fofack (2005), Irum Saba, Rehana Kouser,
Muhammad Azeem (2012). Sau khi xem xét, so sánh các mô hình v tính kh thi và
phù hp khi áp dng trong điu kin Vit Nam, tác gi quyt đnh chn mô hình hi
quy tuyn tính đa bin. D liu ca mô hình đc ly trong giai đon t nm 2009-
2013 t các báo cáo tài chính, báo cáo thng niên ca 8 ngân hàng đang niêm yt trên
sàn giao dch chng khoán, s liu v mô ca Tng cc thng kê.
6. Kt cu lun vn
Ngoài phn m đu và kt lun, lun vn gm 4 chng:
Chng 1: Tng quan các nhân t tác đng đn n xu ti NHTM
3

Chng 2: Thc trng n xu ti mt s NHTM Vit Nam
Chng 3: Nghiên cu thc nghim các nhân t tác đng đn n xu ti mt s NHTM
Vit Nam.
Chng 4: Gii pháp nhm hn ch n xu ti mt s NHTM Vit Nam

4

Chng 1: TNG QUAN V CÁC NHÂN T TÁC NG N N XU TI
NGÂN HÀNG THNG MI
1.1. Tng quan v n xu ti Ngơn hƠng thng mi:
1.1.1. Khái nim n xu:
Theo các sách giáo khoa tài chính, các tác gi thng đa ra nhng thut ng v
n xu nh “bad debt”, “non-performing loan”, “doubtful debt” hoc là các khon cho
vay bt đu đc đa vào n xu khi đã quá hn tr n gc và lãi 90 ngày tr lên (Peter
Rose, 2009)
Khái nim ca nhóm chuyên gia t vn Advisory Expert Group (AEG)
Nhóm chuyên gia t vn AEG ca Liên Hp Quôc cho rng đnh ngha v n
xâu không nên mang tính cht mô t mà ch nên đc s dng nh hng dn cho các
ngân hàng. AEG thng nht đnh ngha nh sau: “Mt khon n đc coi là n xu khi
quá hn tr lãi và/hoc gc trên 90 ngày; hoc các khon lãi cha tr t 90 ngày tr lên
dã đc nhp gôc, tái cp vn hoc chm tr theo tha thun; hoc các khon phi

thanh toán dã quá hn di 90 ngày nhng có lý do chc chn đ nghi ng v kh nng
khon vay s đc thanh toán đy đ”. Nói cách khác, n xu đc xác đnh da trên 2
yu t: quá hn trên 90 ngày; kh nng tr n b nghi ng.
Theo y ban Basel v Giám sát Ngơn hƠng (BCBS): không đa ra đnh
ngha c th v n xu. Tuy nhiên, trong các hng dn v các thông l chung ti nhiu
quc gia v qun lý ri ro tín dng, BCBS xác đnh, vic khon n b coi là không có
kh nng hoàn tr khi mt trong hai hoc c hai điu kin sau xy ra: (i) ngân hàng
thy ngi vay không có kh nng tr n đy đ khi ngân hàng cha thc hin hành
đng gì đ gng thu hi ví d nh gii chp chng khoán (nu đang nm gi); (ii)
ngi vay đã quá hn tr n quá 90 ngày.
Theo Basel II, các ngân hàng s s dng các mô hình da trên h thng d liu ni b
đ xác đnh kh nng tn tht tín dng. Vi mi k hn xác đnh, tn tht có th c
tính đc tính toán da trên công thc nh sau:
5

EL = PD x EAD x LGD
(Trong đó PD – Probability of Default: xác sut khách hàng không tr đc n; LGD:
Loss Given Default – t trng tn tht c tính; EAD: Exposure at Default – tng d
n ca khách hàng ti thi đim khách hàng không tr đc n; EI: Expected Loss –
tn tht có th c tính)
Trong Hng dn đ tính toán các ch s lành mnh tài chính ti các quc gia
(FSIs), Qu tin t th gii (IMF) đa ra đnh ngha v n xu “mt khon vay đc
coi là n xu khi quá hn thanh toán gc hoc lãi 90 ngày hoc hn; khi các khon lãi
sut đã quá hn 90 ngày hoc hn đã đc vn hóa, c cu li, hoc trì hoãn theo
tha thun; khi các khon thanh toán đn hn di 90 ngày nhng có th nhn thy
các du hiu rõ ràng cho thy ngi vay s không th hoàn tr n đy đ (ví d khi
ngi vay phá sn). Sau khi khon vay đc xp vào danh mc n xu, nó hoc bt c
khon vay thay th nào cng nên đc xp vào danh mc n xu cho ti thi đim phi
xóa n hoc thu hi đc lãi và gc ca khon vay thay th” (IMF’s Compilation
Guide on Financial Soundness Indicators, 2004).

Chun mc k toán quc t (IAS) v ngân hàng thng đ cp các khon n
gim giá tr thay vì s dng thut ng n xu. Chun mc k toán quc t IAS 39 ch
ra rng cn có bng chng khách quan đ xp mt khon vay có du hiu b gim giá
tr. IAS 39 chú trng ti kh nng hoàn tr ca khon vay bt lun thi gian quá hn ti
90 ngày hoc cha quá hn. Phng pháp đ đánh giá kh nng tr n ca khách hàng
thng là phân tích dòng tin tng lai chit khu hoc xp hng khon vay ca khách
hàng.
1.1.2. Nhng ch tiêu c bn phn ánh n xu
o lng cht lng tín dng là mt ni dng quan trng trong vic phân tích hiu qu
hot đng kinh doanh và tính an toàn ca NHTM. Mt khon vay tt là khon vay mà
khách hàng thanh toán đ n gc và lãi cho ngân hàng đúng hn.  đánh giá cht
lng tín dng ta có th xem xét ch tiêu t l n quá hn
6

T l n quá hn =
  á 
  
x 100%
Ch tiêu n xu cho ta s liu c th hn đ đo lng cht lng nghip v tín dng.
Ch tiêu này luôn nh hn ch tiêu n quá hn và phn nào cho thy cht lng tín
dng ca các NHTM. Các ngân hàng có ch s này thp đã chng minh đc cht
lng tín dng cao ca mình và ngc li.
T l n xu =
S d n xu
Tng d n
x 100%
Thông thng thì t l n quá hn tt nht là  mc  5%, t l n xu  3%. Tuy
nhiên, ch tiêu này đôi khi cng cha phn ánh ht cht lng tín dng ca mt ngân
hàng. Bi vì bên cnh nhng ngân hàng có đc t l n quá hn hp lý do đã thc
hin tt các khâu trong qui trình tín dng, còn có nhng ngân hàng có đc t l n

quá hn thp thông qua vic cho vay đo n, không chuyn n quá hn theo đúng qui
đnh.
H s RRTD =
Tng d n cho vay
Tng tài sn có
x 100% (Trn Huy Hoàng, 2011)
H s này cho thy t trng khon mc tín dng trong tng tài sn có, t trng này
càng cao thì li nhun càng ln nhng cùng vi đó là RRTD càng cao, hiu qu hot
đng qun tr RRTD thp.
1.1.3 Phơn loi n vƠ trích lp d phòng
Phân loi n đc hiu là quá trình các ngân hàng xem xét các danh mc cho vay ca
tng ngân hàng và đa khon vay vào các nhóm khác nhau da trên ri ro và đim
tng đng gia các khon vay. Vic thng xuyên xem xét và phân loi n giúp các
ngân hàng có th kim soát cht lng danh mc cho vay, có các bin pháp x lý các
vn đ phát sinh trong quá trình cho vay.
D phòng ri ro là khon tin đc trích lp đ d phòng cho nhng tn tht có th xy
ra do khách hàng ca t chc tín dng không thc hin ngha v theo cam kt. D
7

phòng ri ro đc tính theo d n gc và hch toán vào chi phí hot đng ca t chc
tín dng. D phòng ri ro bao gm: D phòng c th và D phòng chung. D phòng c
th là khon tin đc trích lp trên c s phân loi c th các khon n đ d phòng
cho nhng tn tht có th xy ra. D phòng chung là khon tin đc trích lp đ d
phòng cho nhng tn tht cha xác đnh đc trong quá trình phân loi n và trích lp
d phòng c th và trong các trng hp khó khn v tài chính ca các t chc tín
dng khi cht lng các khon n suy gim.
Vic phân loi và lp d phòng gây nhiu khó khn c v mt lý thuyt và thc t, các
quôc gia có la chn rt đa dng cho h thng phân loi và lp d phòng. Mc dù có
nhng đim tng đng, nhng vn cha có quy đnh và tiêu chun quc t thng nht.
y ban Basel đa ra nhng hng dn, nguyên tc quan trng nhm mc tiêu hng

ti s thng nht trong phân loi các khon n và trích lp d phòng ri ro tín dng 
các quc gia, nhng không đa ra mt h thng phân loi n thng nht hay các quy
trình chun hóa đ đánh giá ri ro tín dng.
 Vit Nam trc đây quy đnh v phân loi n và trích lp d phòng đc thc hin
theo Quyt đnh s 493/2005/Q-NHNN s 18/2007/Q-NHNN ngày 25/04/2007.
Theo đó các TCTD đc phép thc hin phân loi n theo phng pháp đnh lng
hoc đnh tính (TCTD phi trình Ngân hàng Nhà nc chính sách d phòng ri ro và
ch đc thc hin sau khi Ngân hàng Nhà nc chp thun bng vn bn).
Nhóm n
Phơn loi theo phng pháp đnh
lng (s ngƠy quá hn)
T l trích lp d
phòng (%)
1
Di 10 ngày
0%
2
T 10 ngày đn 90 ngày
5%
3
T 91 ngày đn 180 ngày
20%
4
T 181 ngày đn 360 ngày
50%
5
Trên 360 ngày
100%

T nm 2013, theo thông t 02/2013/TT-NHNN ngày 21/01/2013 và thông t s

09/2014/TT-NHNN ngày 18/03/2014 thì vic phân loi n s tp trung ti đu mi duy
8

nht là CIC và các TCTD mun tìm hiu v khách hàng phi truy xut thông tin t
CIC.
1.1.4 Tác đng ca n xu
* i vi các NHTM
N xu làm gim li nhun ca các NHTM. N xu phát sinh đng ngha vi
vic mt phn vn kinh doanh ca ngân hàng b tn đng trong các khon n, ngân
hàng mt đi c hi làm n khác, gim vòng quay vn, gim doanh s cho vay ca ngân
hàng, t đó làm gim hiu qu s dng vn. Khi n xu tng, thu nhp ca ngân hàng
gim do không thu hi đc n và phát sinh thêm các chi phí khác nh chi phí trích lp
d phòng, chi phí qun lý, x lý n xu. Ngoài ra nu n xu cao, ngân hàng có th b
NHNN đa vào giám sát đc bit, hn ch kh nng m rng và kinh doanh.
N xu làm nh hng xu ti kh nng thanh khon và k hoch kinh doanh
ca ngân hàng. Do hin ti hot đng ch yu ca các NHTM là huy đng tin gi và
cho vay. Khi các khon cho vay gp ri ro, thu hi n khó khn hoc không thu hi đ
n vn và lãi. Trong khi đó ngân hàng vn phi thanh toán đy đ, đúng hn các khon
tin gi. S mt cân đi trên nh hng rt ln ti tính thanh khon cng nh k hoch
kinh doanh ca ngân hàng.
N xu làm gim uy tín ca ngân hàng. Do hot đng kinh doanh ch yu bng
tin ca ngi khác nên khi t l n xu ca ngân hàng cao tc là cht lng tín dng
ca ngân hàng càng thp. Ngân hàng gp vn đ thiu thanh khon, làm mt lòng tin đi
vi ngi gi tin, gây áp lc cho vic thu hút thêm khách hàng mi và gi chân
khách hàng c, làm gim đáng k các quan h giao dch ca ngân hàng, gây áp lc
ngun vn huy đng đ
cho vay là rt nng n. i vi NHTM có niêm yt c phiu
trên th trng
chng khoán, thì vi t l n xu cao, s nh hng đn giá tr tài sn
ca ngân hàng trên th trng, nh hng đn tâm lý nhà đu t. Nu t l n xu cao

thì uy tín ca ngân hàng s gim sút, là bt li trong cnh tranh, trong quá trình hi
nhp và phát trin.
9

* i vi nn kinh t
NHTM là doanh nghip đc bit trong nn kinh t. Hot đng ca NHTM nói
chung cng nh n xu nói riêng nh hng rt ln ti nn kinh t. N xu tng có tác
đng gián tip đn nn kinh t thông qua mi quan h hu c ngân hàng – khách hàng
– nn kinh t. Khi n xu phát sinh s làm hn ch kh nng khai thác và đáp ng vn,
dch v ca ngân hàng cho nn kinh t. Mt khác nu n xu phát sinh do khách hàng
hoc doanh nghip sn xut kinh doanh kém hiu qu s tác đng đn toàn b nn kinh
t vì ngun vn b  đng và vic sn xut b đình tr, gây ra nhng tác đng xã hi
nh vic làm gim, tht nghip tng. Ngoài ra kinh phí đ x lý n xu cng gây ra
gánh nng cho ngân sách. N xu tng cao đn mc t bn thân NHTM không th x
lý và phi trông cy vào ngân sách s dn đn bi chi ngân sách làm xut hin ri ro
lm phát gây bt n nn kinh t.
1.2 Các nhơn t tác đng đn n xu ti Ngơn hƠng thng mi
1.2.1 Các nghiên cu trc đơy  các nc
Ranjan và Dhal (2003) s dng phân tích hi quy vi d liu bng cho rng điu kin
kinh t v mô (tc đ tng trng GDP) và điu kin kinh t vi mô (điu khon tín
dng, quy mô ngân hàng, chính sách tín dng và lãi sut cho vay) tác đng rt ln đn
t l n xu ca NHTM  n .
Hippolyte Fofack (2005) s dng quan h nhân qu Granger và mô hình d liu bng
tìm hiu nhng nhân t gây ra n xu trong vùng Sahara Châu Phi trong nhng nm
1990. Kt qu: tng trng kinh t, t giá hi đoái thc, lãi sut thc, t l li nhun lãi
thun, t l li nhun trên tài sn (ROA) và lãi t các khon vay liên ngân hàng là yu
t quyt đnh quan trng ca n xu các nc này.
Hu, Li và Chiu (2006) phân tích mi quan h gia n xu và c cu s hu ca 40
NHTM ti ài Loan vi mt b d liu bng trong giai đon 1996-1999. Nghiên cu
cho thy các ngân hàng có t l s hu nhà nc cao hn thì t l n xu thp hn. Hu

và cng s cng cho thy quy mô ca các ngân hàng nh hng tiêu cc đn n xu.
10

Abhiman Das và Saibal Ghosh (2007) s dng phng pháp uc lng GMM
(Generalized Method of Moments) đ kim tra các bin kinh t v mô và bin kinh t vi
mô nh hng đn các khon vay có vn đ ca các ngân hàng n  trong giai đon
1994 - 2005. Kt qu cho thy, c yu t v mô và yu t vi mô đu nh hng đn
khon vay có vn đ.  cp v mô là tng trng GDP,  cp ngân hàng là tng trng
tín dng, chi phí hot đng và quy mô ngân hàng.
Irum Saba, Rehana Kouser và Muhammad Azeem (2012) s dng mô hình hi quy
tuyn tính đa bin đ đánh giá các nhân t tác đng đn n xu các ngân hàng M giai
đon t nm 1985 đn 2010. Nghiên cu ch ra các yu t v mô nh lãi sut, GDP có
mi liên h vi n xu.
Roberto Blanco và Ricardo Gimeno (2012): s dng d liu bng ca 50 tnh  Tây
Ban Nha giai đon t nm 1984 đn 2009, tác gi đã phân tích các yu t quyt đnh
kh nng tr n ca các h gia đình  Tây Ban Nha. Các yu t đc xem xét: giá tr
ca khon vay, s h gia đình vay vn, hình thc vay (có bo đm hoc không có bo
đm), mc đích vay vn, tài sn th chp và các yu t v mô khác: tng trng tín
dng, t l tht nghip, lãi sut.
Messai & Jouini (2013) áp dng phng pháp d liu bng đ phát hin các yu t
quyt đnh n xu vi s liu ca 85 ngân hàng ti 3 quc gia là ụ, Hy Lp và Tây Ban
Nha t nm 2004 đn 2008. Kt qu là n xu có mi quan h ngc chiu vi tc đ
tng trng GDP và kh nng sinh li ca tài sn ngân hàng, có mi quan h cùng
chiu vi t l tht nghip, t l n xu trên tng n và lãi sut thc.
1.2.2 Các nghiên cu trc đơy  Vit Nam
Ti Vit Nam có nhiu nghiên cu v các nhân t tác đng đn n xu ti mt
s NHTM c th và đa ra các gii pháp nhm hn ch n xu. Chng hn có mt s
lun vn, bài báo sau:
11

Lý Th Ngc Quyên (2012). Phân tích nhng nhân t tác tác đng đn n xu ti
các NHTM Vit Nam trên đa bàn TP.HCM. Lun vn Thc s. i hc Kinh t Thành
ph H Chí Minh.
Lun vn nghiên cu v nhng nhân t tác tác đng đn n xu ti các NHTM
Vit Nam trên đa bàn TP.HCM. Tác gi đánh giá, phân tích thc trng n xu ca các
NHTM Vit Nam trên đa bàn TP.HCM trong giai đon 2007-Quý 1/2013. Kt qu
phân tích nhân t khám phá EFA và s h tr ca phn mm SPSS 20.0 đã ch ra 5
nhân t tác đng đn n xu ti các NHTM Vit Nam, đó là nhân t t bn thân ngân
hàng, nhân t t phía khách hàng đi vay, nhân t môi trng kinh doanh và chính sách
nhà nc, nhân t ngân hàng hu tng trng nóng. Qua đó tác gi đ ra gii pháp.
Nguyn Th Hng Nguyên (2012). Phân tích n xu ti ngân hàng nông nghip
và phát trin nông thôn Vit Nam Chi nhánh Nam Sài Gòn. Lun vn Thc s. i hc
Kinh t Thành ph H Chí Minh.
Lun vn nghiên cu v thc trng n xu ti ngân hàng nông nghip và phát
trin nông thôn Vit Nam Chi nhánh Nam Sài Gòn. Tác gi đánh giá, phân tích thc
trng n xu trong giai đon 2007- 2011 và đa ra các nguyên nhân t bn thân ngân
hàng, t phía khách hàng và các nguyên nhân khách quan khác. Qua đó tác gi đ ra
gii pháp hoàn thin x lý n xu.
Trm Th Xuân Hng, Nguyn Hng Hà,  Công Bình (2013). Gii pháp x lý
n xu trong h thng NHTM Vit Nam. Tp chí công ngh ngân hàng s 84 tháng
3/2013.
Nghiên cu này đánh giá thc trng n xu phát sinh trong h thng NHTM giai
đon 2009-2012, phân tích chi tit nguyên nhân phát sinh n xu trong các tp đoàn nhà
nc cng nh trong lnh vc bt đng sn và chng khoán… Vi mc đích làm sáng t
mc đ và tính cht nghiêm trng ca n xu trong h thng NHTM, nguyên nhân phát
sinh n xu nh: h qu ca gói kích cu, các chính sách ni lng tín dng cng nh
công tác qun tr điu hành h thng NHTM đc s dng trong thi gian qua còn
12

nhiu bt cp. T đó, đ xut hai nhóm gii pháp x lý n xu t Chính ph, NHNN và

bn thân các NHTM phát sinh n xu. ây là tin đ c bn thc hin thành công tái cu
trúc h thng NHTM
Hoàng c, Bùi Hng Thng (2013). N xu ti ngân hàng nông nghip và phát
trin nông thôn Vit Nam thc trng và gii pháp. Tp chí công ngh ngân hàng s 89
tháng 8/2013.
Bài vit đánh giá thc trng n xu  Ngân hàng Nông nghip và Phát trin Nông
thôn Vit Nam trong tng quan so sánh vi các ngân hàng thng mi nhà nc khác;
phân tích các nguyên nhân dn đn n xu nh cho vay nhng ngành ri ro cao nh bt
đng sn, quy trình cho vay cha hp lý, công tác d báo, phòng nga ri ro cha đc
coi trng, t đó đa ra mt s gii pháp gii quyt vn đ này.
Nguyn Th M Phng, Lê Th M Ngc (2014). X lý n xu trong h thng
NHTM Vit Nam. Tp chí công ngh ngân hàng s 96 tháng 3/2014.
Bài vit phân tích thc trng n xu và x lý n xu trong h thng NHTM Vit
Nam nói chung và 13 NHTM nói riêng trong giai đon 2007- 2013. Kt qu nghiên cu
ch ra nhng nguyên nhân phát sinh n xu và nhng vn đ còn tn ti trong công tác
x lý n ti các NHTM Vit Nam trong thi gian qua. T đó gi ý mt s chính sách
nhm thúc đy quá trình x lý n xu.
1.2.3 Tng hp ca tác gi
Qua quá trình tham kho các nghiên cu trên cùng nhng quan sát t thc tin,
tác gi tng hp nhng nhân t tác đng đn n xu ti các NHTM Vit Nam gm ba
nhóm chính sau:
1.2.3.1. Nhơn t t phía khách hƠng vay vn:
+ S dng vn vay sai mc đích: là mt trong nhng trng hp gian ln xy ra
khá ph bin trong thc t hin nay. Vic không giám sát cht ch ca ngân hàng sau
khi phát tin vay đã to điu kin cho khách hàng s dng vn vay sai mc đích, dn
đn ri ro không thu hi đc n vay nu khách hàng b thua l, phá sn.
13

Trong điu kin thun li, doanh nghip c gng vay càng nhiu càng tt, thm
chí  mc lãi sut cao. Mt lng ln vn vay đã không đc doanh nghip s dng

đúng lnh vc ca mình, đu t vào các lnh vc ngoài ngành có li nhun cao Khi
các lnh vc này st gim mnh, nhiu doanh nghip mt kh nng tr n.
+ C tình la đo, chim đot, b trn.
Khách hàng la đo mt cách có hp pháp đ chim đot vn ca ngân hàng và
b trn. Lúc đu, khách hàng lp đ h s vay vn, tr n rt tt đ to uy tín; sau đó,
đ ngh vay vi s tin ln hn và s dng sai mc đích, đn k hn tr n thì mt kh
nng thanh toán cho ngân hàng. Khách hàng khi đã c tình la đo thì rt khó đ ngân
hàng nhn bit.
+ Thiu thin chí tr n ngay t khi vay vn: có mt s khách hàng có kh nng
tài chính tt nhng t ra chây , không thc hin ngha v tr n, không giao TSB
cho ngân hàng x lý, nhm chim dng hoc chim đot vn ngân hàng. Không ít v
án liên quan đn tín dng mà nguyên nhân là do thin chí ca khách hàng.
+ Trình đ, nng lc qun lý, điu hành yu kém ca khách hàng
Vic s dng tin vay hiu qu hay không ph thuc rt ln vào trình đ và
nng lc điu hành sn xut, kinh doanh ca khách hàng. Nng lc tài chính, qun lý
điu hành doanh nghip hn ch, vn b chim dng, kh nng ng phó chm khi th
trng bin đng. Doanh nghip m rng sn xut kinh doanh vt quá tm kim soát
dn đn ri ro. Nhiu doanh nghip có vn t có tham gia d án thp, nng lc tài
chính hn ch, ch yu trông ch t phía ngân hàng nên khi th trng tin t bin
đng thì gp ri ro ngay.
Mt s doanh nghip s dng vn ngn hn đu t vào c s h tng, tài sn c
đnh làm cho vn b đng gây ra n quá hn cho ngân hàng. Mt khác, có doanh nghip
kinh doanh quá nhiu, không tp trung, vt quá kh nng qun lý vn dn đn kinh
doanh thua l, vn b tht thoát không tr đc n ngân hàng.
14

+ Gian ln v s liu, chng t: quy đnh cha cht ch v ch đ BCTC ca
pháp lut Vit Nam đã to điu kin cho doanh nghip d dàng thc hin gian ln khi
lp BCTC cung cp cho ngân hàng nhm có đc mt đánh giá tt khi đi vay; lp
chng t, giy t khng qua mt ngân hàng …

+ S bành trng sang các lnh vc ngoài ngành ca các DNNN
N xu ca các DNNN do đây là hin rt cao do đây là nhóm có nhiu thun li
hn c trong tip cn tín dng và chim th phn ln trong tng d n tín dng ca nn
kinh t…nên nhng yu kém ca DNNN đã bóp méo hiu qu phân b ngun lc,
khin vn khó đn đc vi nhng doanh nghip hot đng hiu qu. DNNN đc
Chính ph tr cp ngân sách và ngun lc đ cung cp dch v công, nhng cht lng
dch v kém, trong khi gánh nng n nn ngày càng ln. Mt s tp đoàn kinh t kim
soát mt s ngân hàng và s dng chính các ngân hàng đ tài tr cho hot đng kinh
doanh ca mình, dn đn đu t quá mc, đu t ngoài ngành và s hu chéo nên kh
nng xy ra ri ro là rt cao.
1.2.3.2. Nhơn t t phía ngơn hƠng:
+ Thiu kim tra, giám sát sau cho vay
Thông thng vic kim tra tình hình s dng vn ca khách hàng rt quan
trng ngay c trc và sau cho vay. Nu khách hàng s dng đúng vi mc đích nh
cam kt s hn ch đc phát sinh n quá hn do đánh giá ngun tr n ngay t ban
đu. Khi đó, ngân hàng s xem xét tng mc cp tín dng cho khách hàng đ đáp ng
nhu cu vn lu đng thiu ht hoc nhu cu đu t. Nu khách hàng không s dng
đúng mc đích mà không thông tho thì d b thua l và không thanh toán đc khon
n khi đn hn làm phát sinh n quá hn ti ngân hàng. Khi đó, ngân hàng kp thi thu
hp tín dng, không cho vay thêm hoc cho vay có điu kin. Do đó, s hn ch đc
ri ro cho c ngân hàng và khách hàng.
15

Trên thc t, không phi trng hp nào nhân viên ngân hàng cng kim tra
đúng quy đnh, đôi khi 12 tháng mi kim tra mt ln hoc vic kim tra mang tính
cht th tc, chiu l nên không theo sát tình hình khách hàng, làm tng ri ro.
+ Chính sách tín dng ca ngân hàng không phù hp hoc không đc chp
hành nghiêm túc
Ngân hàng không chp hành nghiêm túc ch đ tín dng và điu kin cho vay.
Vn đ cung ng tín dng quá mc cho các thành viên HQT và các c đông ln, hoc

cho nhng ngi thân hoc cho các quan h riêng t khác. ây là nhân t khá ph bin
 nhng nc đang phát trin. Vi phm nguyên tc tín dng xut phát t các hành vi
tiêu cc trong tin trình cho vay.
Tu thuc vào mc tiêu kinh doanh, “khu v” ri ro mà mi ngân hàng xây
dng chính sách tín dng. Thc t, trong thi gian qua, khách hàng không đ điu kin
vay ti ngân hàng ln s np h s  ngân hàng nh hn và đc chp nhn vay. Trc
áp lc kinh doanh và cnh tranh, gay gt trong ngành, các ngân hàng phi luôn điu
chnh chính sách tín dng và nu không cn trng s dn đn ri ro.
+ Cht lng thm đnh thp:
Công tác thm đnh, đánh giá khách hàng và d án, phng án vay vn rt quan
trng trong quá trình cho vay. Công vic này cn xác đnh nhiu ngun thông tin và
đánh giá khách hàng tng đi chính xác. Ch cn mt thông tin không xác đnh có th
dn đn vic đánh giá khách hàng không đúng và kh nng n quá hn xy ra là rt
cao. Hin nay, công tác đánh giá khách hàng ti các NHTM ch yu da vào cm tính
ch quan ca nhân viên tín dng và thu thp đc qua báo chí, internet và t khách
hàng cung cp. Có trng hp gii ngân trc tin đ thc hin d án nên toàn b vn
vay đã chi ra mà công trình vn còn dang d cha hoàn thành. Cho vay d án nhng
giy t pháp lý v quyn s dng đt cha hoàn chnh dn đn trng hp cho vay
thêm vn đ hoàn chnh th tc ch quyn đt làm TSB tin vay.
+ Kim tra, qun lý và giám sát đi vi TSB
16

Do thiu ngun thông tin chính xác, trung thc v tình hình hot đng và tài
chính ca khách hàng, nhiu NHTM có xu hng chú trng vào TSB đ làm c s
cp tín dng, coi TSB là cu cánh cui cùng khi ri ro tín dng phát sinh. Chính vì
da quá nhiu vào TSB nên CBTD và cp thm quyn phán quyt không chú trng
phân tích đánh giá tính kh thi, hiu qu ca phng án, d án kinh doanh, nng lc tài
chính thc s ca khách hàng, kinh nghim qun lý Hin nay vic x lý TSB đ thu
hi n gp nhiu khó khn và mt nhiu thi gian, do vy tn tht xy ra cho NHTM là
rt ln. Mt khác hu ht các khon cp tín dng hin nay ca các NHTM là phi có

TSB, trong đó bt đng sn là TSB chính ca các ngân hàng. Nn kinh t suy thoái
và th trng bt đng sn trm lng gây ri ro cho ngân hàng.
+ o đc ngh nghip kém
Ngân hàng là ngành kinh doanh đc thù cn da trên s tin cy và tín nhim,
do đó đo đc đc đt lên hàng đu và  khía cnh nào đó còn mang tính cht bt
buc. Thc t, rt nhiu v án xy ra liên quan đn nhân viên tín dng có hành vi thông
đng vi khách hàng làm sai lch h s, b qua nhiu quy đnh bt buc trong quy
trình nhm v li cá nhân gây ri ro cho ngân hàng, dn đn nhng hu qu nghiêm
trng. Tuy nhiên hin cha có tính toán, t l n xu xut phát t đo đc ngân hàng
chim bao nhiêu phn trm. Ngoài ra, n xu còn nm  dng chuyn vn cho vay
thành vn góp”. Khon n này không ch “rt xu” mà còn nguy him  ch đôi khi ch
tn ti trên s sách ca con n và ch n.
+ CBTD làm vic thiu trách nhim
Không làm đúng quy trình tín dng, h thp tiêu chun tín dng là biu hin ca
s thiu trách nhim. ây có th do nhn thc cha đúng ca CBTD, do tính cu th,
c n… Vic phân tích thông tin, đánh giá khách hàng trong quá trình điu tra, thm
đnh còn hi ht, hình thc mang ý chí ch quan, dn đn vic tham mu và quyt đnh
cp tín dng s kém cht lng, hiu qu thp. S hiu bit v quy trình sn xut, khoa