Luận văn thạc sĩ Phân tích các nhân tố tác động đến khả năng sinh lời của Ngân hàng thương mại cổ phần Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM








CAO NGC THY







PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T TÁC NG
N KH NNG SINH LI CA NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN VIT NAM



LUN VN THC S KINH T




TP.HCM - 2013
B GIÁO DC VÀ ÀO TO

TRNG I HC KINH T TP.HCM






CAO NGC THY





PHÂN TÍCH CÁC NHÂN T TÁC NG N
KH NNG SINH LI CA NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN VIT NAM

Chuyên ngành : TÀI CHÍNH NGÂN HÀNG
Mã s ngành : 60340201

LUN VN THC S KINH T


NGI HNG DN KHOA HC
PGS.TS. TRNG QUANG THÔNG


TP.HCM – 2013

ii

LI CAM OAN

Tôi tên Cao Ngc Thy, tác gi ca lun vn tt nghip “Phân tích các nhân t
tác đng đn kh nng sinh li ca ngân hàng thng mi c phn Vit Nam”.
Tôi xin cam đoan ni dung ca lun vn là kt qu nghiên cu ca cá nhân
di s hng dn ca PGS.TS. Trng Quang Thông. Lun vn đc thc hin và
hoàn tt mt cách đc lp, t bn thân thu thp s liu và thc hin mt cách trung
thc. Tt c tài liu tham kho đc s dng trong lun vn đu có trích dn đy đ
và rõ ràng.

Ngi cam đoan
Cao Ngc Thy
iii

MC LC

Trang ph bìa i
Li cam đoan ii
Mc lc iii
Danh mc t vit tt vi
Danh mc bng biu, đ th vii
LI M U 1
1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. Phng pháp nghiên cu 2
4. Phm vi và đi tng nghiên cu 2
5. Ý ngha khoa hc và thc tin 3
6. Kt cu ca lun vn 3
CHNG 1: TNG QUAN V KH NNG SINH LI CA NGÂN HÀNG

THNG MI 4
1.1 Các t s đo lng kh nng sinh li ca ngân hàng thng mi 4
1.1.1 T l thu nhp trên tng tài sn (ROA) 4
1.1.2 T l thu nhp trên vn ch s hu (ROE) 5
1.1.3 T l thu nhp lãi cn biên (NIM) 6
1.2 Các nhân t tác đng đn kh nng sinh li ca ngân hàng thng mi 6
1.2.1 Các nhân t bên trong ngân hàng 6
1.2.1.1 Quy mô tài sn ngân hàng 7
1.2.1.2 Quy mô vn ch s hu ca ngân hàng 7
1.2.1.3 Quy mô tin gi ca khách hàng 8
1.2.1.4 Hot đng tín dng và ri ro tín dng 9
1.2.1.5 Mc đ đa dng hóa các hot đng kinh doanh 10
1.2.1.6 Chi phí hot đng ngân hàng 10
1.2.1.7 Chính sách lãi sut ca ngân hàng 10
iv

1.2.1.8 Ri ro thanh khon 12
1.2.1.9 Công ngh thông tin ng dng trong ngân hàng 12
1.2.1.10 Nng sut lao đng 13
1.2.2 Các nhân t bên ngoài ngân hàng 14
1.2.2.1 Tc đ tng trng kinh t 14
1.2.2.2 T l lm phát 15
1.2.2.3 Tc đ cung tin 15
1.2.2.4 S phát trin ca th trng chng khoán 15
1.2.2.5 S t do hóa th trng ngoi hi 16
CHNG 2: THC TRNG HOT NG KINH DOANH CA CÁC NGÂN
HÀNG THNG MI VIT NAM GIAI ON 2008 – 2012 18
2.1. Bi cnh kinh t Vit Nam 18
2.2. Thc trng hot đng kinh doanh ca h thng NHTMCP Vit Nam 20
2.2.1 Tình hình tng tài sn 21

2.2.2 Tình hình vn ch s hu 23
2.3. Hot đng huy đng vn 26
2.4. Hot đng tín dng và ri ro tín dng 28
2.5. Tình hình thu nhp 31
2.6. Kh nng sinh li 34
2.7. ánh giá thc trng hot đng kinh doanh ca các NHTMCP Vit Nam 36
2.7.1 Thành tu 36
2.7.2 Hn ch và nguyên nhân ca hn ch 37
CHNG 3: MÔ HÌNH HI QUY VÀ KT QU O LNG CÁC NHÂN T
TÁC NG N KH NNG SINH LI CA NGÂN HÀNG THNG MI
C PHN VIT NAM 39
3.1 Gii thiu mô hình hi quy 39
3.1.1 D liu nghiên cu 39
3.1.2 Các bin trong mô hình hi quy 39
3.1.2.1 Bin ph thuc 39
v

3.1.2.2 Các bin đc lp 39
3.1.2.2.1 Nhóm bin đc lp bên trong ngân hàng 40
3.1.2.2.2 Nhóm bin đc lp bên ngoài ngân hàng 43
3.1.3 Mô hình nghiên cu 45
3.2 Kt qu ca mô hình 46
3.2.1 Thng kê mô t các bin và ma trn h s tng quan 46
3.2.2 Kt qu phân tích hi quy 47
3.3 Phân tích kt qu mô hình 50
3.3.1 Các nhân t bên trong ngân hàng 51
3.3.2 Các nhân t bên ngoài ngân hàng 53
CHNG 4: MT S GII PHÁP GÓP PHN NÂNG CAO KH NNG SINH
LI CA NHTMCP VIT NAM 56
4.1 Mt s kin ngh vi Chính ph và NHNN 56

4.1.1. Kin ngh vi Chính ph 56
4.1.2. Kin ngh vi NHNN 57
4.2 Mt s gii pháp đi vi các NHTMCP Vit Nam 58
4.2.1 Gii pháp tng vn ch s hu ca ngân hàng 58
4.2.2 Gii pháp tng trng quy mô tài sn ca ngân hàng 59
4.2.3 Gii pháp nâng cao hiu qu hot đng tín dng và x lý n xu 60
4.2.4 Gii pháp đa dng hóa hot đng kinh doanh ca ngân hàng 61
4.2.5 Gii pháp v ngun nhân lc ca ngân hàng 61
KT LUN 63
TÀI LIU THAM KHO 64
PH LC 68




vi

DANH MC CÁC T VIT TT

ADB : Ngân hang Phát trin Châu Á
ATM : Máy giao dch t đng (Automated teller machine)
CIR : Chi phí trên thu nhp (Cost to Income Ratio)
FE : Fixed Effects
GDP : Tng sn phm quc ni
GNP : Tng sn phm quc dân
GR : Tng trng kinh t
IMF : Qu tin t quc t
INF : Lm phát
LLP : Chi phí d phòng ri ro tín dng
NH : Ngân hàng

NHNN : Ngân hàng nhà nc
NHTM : Ngân hàng thng mi
NHTMCP : Ngân hàng thng mi c phn
NII : Thu nhp ngoài lãi
NIM : Thu nhp lãi cn biên
RE : Random Effects
ROA : T sut sinh li trên tài sn
ROE : T sut sinh li trên vn ch s hu
TA : Tng tài sn
TE : Tng ngun vn
TL : Tng d n
WTO :
T chc Thng mi Th gii (World Trade Organization)
vii

DANH MC BNG BIU

Bng 2.1: Tc đ tng trng kinh t và lm phát ca Vit Nam giai đon 2008 –
2012
Bng 2.2: Tng tài sn trung bình toàn h thng NHTMCP Vit Nam giai đon
2008 – 2012
Bng 2.3: Tng vn ch s hu trung bình ca các NHTMCP Vit Nam giai đon
2008 – 2012
Bng 2.4: Tng tin gi khách hàng bình quân ca ca các NHTMCP Vit Nam
giai đon 2008 – 2012
Bng 2.5: Tình hình hot đng tín dng ca các NHTMCP Vit Nam giai đon
2008 – 2012
Bng 2.6: Tình hình thu nhp ca các NHTMCP Vit Nam giai đon 2008 – 2012
Bng 2.7: ROA và ROE trung bình ca các NHTMCP Vit Nam giai đon 2008 –
2012

Bng 3.1: Các bin s dng trong mô hình hi quy
Bng 3.2: Thng kê mô t các bin
Bng 3.3: Ma trn h s tng quan
Bng 3.4: Kt qu hi quy theo mô hình Pooled OLS
Bng 3.5: Kt qu hi quy theo mô hình Fixed Effects
Bng 3.6: Kt qu hi quy theo mô hình Random Effects


viii

DANH MC  TH

 th 2.1: Tc đ tng trng kinh t và lm phát ca Vit Nam giai đon 2008 –
2012
 th 2.2: Tc đ tng trng tài sn trung bình ca các NHTMCP Vit Nam giai
đon 2008 – 2012
 th 2.3: Tc đ tng trng vn ch s hu trung bình ca các NHTMCP Vit
Nam giai đon 2008 – 2012
 th 2.4: Tc đ tng trng tin gi khách hàng bình quân ca các NHTMCP
Vit Nam giai đon 2008 – 2012
 th 2.5: Tc đ tng trng tín dng và chi phí d phòng ri ro tín dng ca các
NHTMCP Vit Nam giai đon 2008 – 2012
 th 2.6: Tc đ tng trng thu nhp lãi và thu nhp ngoài lãi ca các
NHTMCP Vit Nam giai đon 2008 – 2012
 th 2.7: ROA và ROE trung bình ca các NHTMCP Vit Nam giai đon 2008 –
2012

1


LI M U

1. Lý do chn đ tài
NHTM là mt loi hình doanh nghip đc bit, hot đng kinh doanh trên lnh
vc tài chính, tin t - mt lnh vc nhy cm và quan trng ca nn kinh t. NHTM
có vai trò cung cp vn tín dng cho nn kinh t, cung cp các phng tin và dch
v thanh toán hin đi cho khách hàng. Hn th na, NHTM còn là đn v thc thi
tt c các chính sách tin tca NHNN, đóng vai trò ch đo trong quá trình tng
trng kinh t vàkim ch lm phát. Vic xây dng mt h thng ngân hàng tt,
hot đng kinh doanh có hiu qu, có kh nng ng phó vi các bin c, đóng góp
tích cc vào s n đnh ca h thng tài chính quc gia là mc tiêu chung trong s
nghip phát trin kinh t - xã hi ca Vit Nam. Trong điu kin cnh tranh khc
nghit, gii pháp tt nht đ phát trin mt cách bn vng chính là vic tng cng
hiu qu kinh doanh, nâng cao kh nng sinh li ca tng NHTM.
H thng NHTM Vit Nam bao gm các loi hình sau đây: NHTM Nhà nc,
NHTMCP, NHTM liên doanh, Chi nhánh ngânhàng nc ngoài, NHTM 100% vn
nc ngoài. Trong đó, th phn ca nhóm NHTMCP (bao gm 4 NHTM Nhà nc
đã đc c phn hóa) luôn luôn đng v trí đu tiên. Nng lc kinh doanh ca nhóm
ngân hàng này có đóng góp rt ln vào s tng trng chung ca toàn ngành. Nhân
t nào có nh hng đn li nhun ngân hàng, tng quan ca các nhân t đó đn
li nhun nh th nào là vn đ quan tâm ca nhà qun tr, nhà đu t và nhiu đi
tng khác trong nn kinh t.
Xut phát t nhng lý do trên, tác gi quyt đnh la chn đ tài: “Phân tích
các nhân t tác đng đn kh nng sinh li ca NHTMCP Vit Nam” đ làm lun

vn tt nghip.

2


2. Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu nghiên cu ca lun vn cn đt đc nh sau:
- Xác đnh đc các nhân t bên trong và nhân t bên ngoài tác đng đn
kh nng sinh lica các NHTMCP Vit Nam.
- Xác đnh mi tng quan và mc đ nh hng gia các nhân t trên đn
kh nng sinh li ca NHTMCP Vit Nam.
-  xut mt s gii pháp góp phn nâng cao kh nng sinh li cho các
NHTMCP Vit Nam

3. Phng pháp nghiên cu
 tài s dng phng pháp c lng hi quy vi d liu bng đ phân tích
các yu t bên trong cng nh các yu t bên ngoài tác đng đn kh nng sinh
lica các NHTMCPVit Nam. Các mô hình hi quy ng dng trong nghiên cu
bao gm: mô hình Pooled Ordinary Least Square (Pooled OLS), mô hình Fixed
Effects (FE) và Random Effects (RE). Kt qu ca 3 mô hình đc kim đnh và so
sánhđ tìm ramô hình phù hp nht trong vic nghiên cu các nhân t tác đng đn
li nhun ca các NHTMCPVit Nam.

4. Phm vi và đi tng nghiên cu
 tài nghiên cu các nhân t bên trong và các nhân t bên ngoài tác đng đn
kh nng sinh li ca 40 NHTMCP Vit Nam (bao gm 4 NHTM Nhà nc đã
đc c phn hóa) trong giai đon t nm 2006 đn nm 2012.
Các bin đc lp v nhân t bên trong ngân hàng, bin ph thuc đc ly s
liu t báo cáo tài chính đc kim toán ca 40NHTMCP Vit Nam trong giai đon
2006 - 2012. Các bin đc lp v nhân t bên ngoài ngân hàng đc thu thp t s

liu thng kê ca Ngân hàng Phát trin Châu Á.


3


5. Ý ngha khoa hc và thc tin
Kt qu nghiên cu là c s khoa hc đ Chính ph và Ngân hàng Nhà nc
xem xét các nhân t nh hng đn li nhun ca các NHTMCP Vit Nam, t đó
có th đa ra đc nhng chính sách v mô kp thi và hp lý nhm xây dng mt
h thng ngân hàng phát trin bn vng, hot đng kinh doanh lành mnh và hiu
qu.
V thc tin, kt qu nghiên cu là ngun thông tin cung cp đn các nhà
qun tr ngân hàng, góp phn h tr nhà qun tr đa ra các quyt đnh, chính sách
phát trin hp lý da trên các tác đng tích cc cng nh tiêu cc ca nhng nhân
t tác đng đn kh nng sinh li.

6. Kt cu ca lun vn
Lun vn bao gm 4 chng:
- Chng 1: Tng quan vkh nng sinh li ca NHTM.
- Chng 2: Thc trng hot đng kinh doanh ca các NHTM Vit Nam giai
đon 2008 – 2012.
- Chng 3: Mô hình hi quy và kt qu đo lng các nhân t tác đng đn
kh nng sinh li ca NHTMCP Vit Nam.
- Chng 4: Mt s gii pháp góp phn nâng cao kh nng sinh li trong
hot đng kinh doanh ca NHTMCP Vit Nam.

4

CHNG 1
TNG QUAN VKH NNG SINH LI
CA NGÂN HÀNG THNG MI

1.1 Kh nng sinh li ca ngân hàng thng mi
Theo đnh ngha trong Lut các T chc tín dng ban hành ngày 16/06/2010,
ngân hàng thng mi là loi hình ngân hàng đc thc hin tt c các hot đng
ngân hàng và các hot đng kinh doanh khác theo quy đnh ca Lut này nhm mc
tiêu li nhun. Các ngân hàng thng mi tin hành hot đng kinh doanh trên
nhiu lnh vc khác nhau đ có đc ngun thu, đng thi kim soát thn trng chi
phí đ li nhun có th đt đc nh k vng ca c đông và nhà qun tr. Bên cnh
đó, ngân hàng cn kim soát cht ch ri ro, qun lý thn trng danh mc đu t,
đm bo kh nng thanh khon trong sut quá trình hot đng.
Li nhun là ch tiêu tng hp phn ánh hiu qu kinh doanh cng nh đánh
giá s phát trin bn vng ca mt ngân hàng. Hiu qu hot đng và kh nng sinh
li có mi quan h cht ch vi kh nng thanh toán và ch ra trin vng phát trin
trong tng lai. Khi phân tích ch tiêu li nhun cn phi kt hp vi các ch tiêu
khác nh kh nng thanh khon, mc đ chp nhn ri ro, c cu tài sn cng nh
k hoch phát trin lâu dài ca ngân hàng.  đo lng kh nng sinh li, các ngân
hàng cn phi xem xét mc li nhun sau mt k hot đng trong mi tng quan
vi ngun vn, tài sn, kh nng bù đp chi phí cho nhng tht thoát xy ra. Kh
nng sinh li ca ngân hàng thng mi thông thng đc đo lng bng các t l
sau đây:

1.1.1 T l thu nhp trên tng tài sn (ROA)
T l thu nhp trên tng tài sn là t s th hin tng quan gia kh nng
sinh li và tài sn ca ngân hàng. ROA cho thy hiu qu ca ngân hàng trong vic
s dng tài sn đ to ra li nhun hay nói cách khác,ROA là ch tiêu đánh giá hiu
qu công tác qun lý ca ngân hàng. ROA th hin bình quân c 1 đng tài sn
5

đc s dng trong hot đng kinh doanh s to ra bao nhiêu đng li nhun và
đc tính bng công thc:
ROA =
Li nhun ròng
Tng tài sn

Syfari(2012),Abuzar (2013) và nhiu nhà nghiên cu khác đã s dng t l
ROA đ đo lng kh nng sinh li ca ngân hàng. Kt qu nghiên cu cho thy
ROA ph thuc vào nhiu nhân t nh chi phí hot đng, kh nng thanh khon,
quy mô ngân hàng, ri ro tín dng, quy mô tin gi khách hàng, lm phát, tng
trng kinh t, cung tin

1.1.2 T l thu nhp trên vn ch s hu (ROE)
T l thu nhp trên vn ch s hu đo lng t l thu nhp cho các c đông
ca ngân hàng. ROE th hin s tin thu nhp mà các c đông nhn đc t vic
đu t mt đng vn vào ngân hàng. ROE đc tính bng công thc sau đây:
ROE =
Li nhun ròng
Tng vn ch s hu

Trong các nghiên cu caGul, Irshad và Zaman (2011); Zeitun (2012);Abuzar
(2013); ROE đc s dng làm bin ph thuc đ phân tích các nhân t tác đng
đn kh nng sinh li ca ngân hàng. ROE tng t nh ROA, cng ph thuc vào
các yu t nh tài sn, vn ch s hu, tin gi ca khách hàng, chi phí trên thu
nhp Theo nhng kt qu nghiên cu trên, kh nng gii thích ca các mô hình s
dng ROE là bin ph thuc không cao bng các mô hình vi bin ph thuc là
ROA. iu này phù hp vi đc thù trong hot đng ca NHTM. Vi công c ch
yu là đòn by tài chính, các NHTM s dng ngun vn huy đng đ tài tr cho các

hot đng kinh doanh to ra li nhun. C cu ngun vn huy đng trên tng tài sn
càng ln thì t l vn ch s hu ca ngân hàng nh. T đó t sut sinh li trên vn
ch s hu s cho kt qu kh quan nhng li không th phn ánh đc nhng ri
ro có th xy ra sau đó. T l ROE cao cha th khng đnh hiu qu kinh doanh tt
ca ngân hàng và t l ROE thp cng cha th khng đnh ngân hàng kinh doanh
kém hiu qu.
6


1.1.3 T l thu nhp lãi cn biên (NIM)
T l thu nhp lãi cn biên đo lng kh nng sinh li c bn t hot đng tín
dng ca ngân hàng theo mc tài sn có sinh li. ây là yu t th hin kh nng
to ra li nhun trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng vi t cách là mt trung
gian tài chính. NIM càng cao thì ngân hàng càng có nhiu li nhun. NIM đc tính
bng công thc sau đây:
NIM =
Thu nhp lãi  Chi phí lãi
Tài sn có sinh li

T l thu nhp lãi cn biên đc các nhà qun tr ngân hàng quan tâm, theo
dõi vì t l này giúp cho ngân hàng d báo trc kh nng sinh li thông qua vic
kim soát cht ch các tài sn có sinh li cng nh tìm kim nhng ngun vn có
chi phí thp. Liu và Wilson (2010); Dietrich và Wanzenried (2011) đã s dng t l
thu nhp lãi cn biên là mt bin ph thuc trong các nghiên cu v nhân t tác
đng đn kh nng sinh li ca ngân hàng. NIM đc đo lng t thu nhp lãi và
chi phí lãi mà không đ cp đn chi phí d phòng ri ro tín dng. Do đó, t l thu
nhp lãi cn biên ln cha th phn ánh đc hiu qu kinh doanh thc ca ngân
hàng.

1.2 Các nhân t tác đng đn kh nng sinh li ca ngân hàng thng mi

Trên th gii đã có rt nhiu công trình nghiên cu v các nhân t nh hng
đn kh nng sinh li ca ngân hàng. Các nghiên cu tp trung vào vic tìm hiu
kh nng sinh li ca ngân hàng  mt khu vc, mt nhóm các quc gia có nhng
đim tng đng hoc ch tp trung trong phm vi mt quc gia c th. Kt qu thu
đc v các nhân t nh hng đn kh nng sinh li ca ngân hàngđc chia làm
hai loi: các nhân t bên trong và các nhân t bên ngoài.

1.2.1 Các nhân t bên trong ngân hàng
Các nhân t bên trong nh hng đn kh nng sinh li ca ngân hàng là các
nhân t chu nh hng bi các quyt đnh mang tính ch quan ca ban lãnh đo
7


ngân hàng. Các nhân t này bao gm: quy mô tài sn, quy mô vn ch s hu, quy
mô tin gi khách hàng, hot đng tín dng và ri ro tín dng, mc đ đa dng hóa
hot đng kinh doanh, chi phí hot đng, chính sách lãi sut, ri ro thanh khon,
công ngh thông tin và nng sut lao đng.

1.2.1.1 Quy mô tài sn ngân hàng
Quy mô tài sn ngân hàng là kt qu ca vic s dng vn trong ngân hàng.
ây là nhng tài sn đc hình thành t các loi ngun vn trong quá trình hot
đng. Các thành phn ca tài sn bao gm: ngân qu, danh mc tín dng, danh mc
đu t, tài sn c đnh và các tài sn khác.  ti đa hóa li nhun, ti thiu hóa ri
ro, đm bo nhu cu thanh khon và kh nng sinh li, ngân hàng luôn quan tâm
đn vic thc hin chin lc đa dng hóa các khon mc tài sn, đm bo danh
mc tài sn có th chuyn đi mt cách linh hot, phù hp vi nhng bin đng ca
môi trng kinh doanh. c bit, vi tính li th kinh t nh quy mô, các ngân hàng
có quy mô tài sn ln s có nhiu c hi thun li hn trong quá trình m rng kênh
phân phi sn phm, dch v, tit kim các chi phí trong giao dch, t đó có th tng
đc li nhun. Tuy nhiên, khi quy mô ngân hàng quá ln, vic qun tr khi tài sn

này s đòi hi ngun nhân lc có trình đ chuyên môn cao và tn kém nhiu chi phí
trong quá trình qun lý, điu hành. Tính phi kinh t nh quy mô xut hin, vic tng
trng tài sn đi vi ngân hàng trong trng hp này s làm gim li nhun. Kt
qu nghiên cu ca Sufian và Razali (2008) ti Philippines đã tìm ra mi tng
quan âm gia quy mô ngân hàng và kh nng sinh li. Trong khi đó, kt qu nghiên
cu ca Sufian (2011) ti Hàn Quc;Alper và Anbar (2011) ti Th Nh K; Gur,
Irshad và Zaman (2011) ti Pakistan li tìm ra mi tng quan dng gia quy mô
và kh nng sinh li ca các ngân hàng.

1.2.1.2 Quy mô vn ch s hu ca ngân hàng
Vn ch s hu ca ngân hàng hay còn đc gi là vn t có bao gm phn
giá tr thc có ca vn điu l, các qu d tr và mt s tài sn n khác theo quy
8


đnh ca NHNN. Vn ch s hu cung cp ngun lc tài chính cho ngân hàng hot
đng trong thi gian mi thành lp và giúp ngân hàng kp thi ng phó khi có ri ro
phát sinh. Vn ch s hu có tính n đnh cao, không ngng gia tng qua tng nm
và là ngun vn có tính quyt đnh quy mô hot đng ca mt ngân hàng. Các t l
an toàn trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng nh gii hn tín dng, gii hn
đu t đu đc xác đnh da trên vn ch s hu.  nâng cao sc đ kháng
trc các ri ro và nguy c phá sn trong kinh doanh, các ngân hàng phi duy trì s
n đnh, tng trng vn ch s hu mt cách hp lý. Tc đ tng trng vn ch
s hu phi phù hp vi quy mô hot đng và mc đ ri ro trong kinh doanh. Nhà
qun tr qun lý hiu qu vn ch s hu s làm tng kh nng sinh li ca các ngân
hàng mt cách bn vng. Trong mt nghiên cu v kh nng sinh li ca ngân hàng
t 18 nc Châu Âu trong giai đon 1986 – 1989, Molyneux và Thornton (1992) đã
ch ra rng quy mô vn ch s hu có tác đng thun chiu đn hiu qu hot đng
kinh doanh. Nghiên cu ca Athanasoglou và các cng s (2005) da trên d liu
ca các ngân hàng Hy Lp trong khong thi gian t 1985 đn 2001 cng đa ra kt

qu: vn là mt nhân t quan trng gii thích kh nng sinh li ca ngân hàng.Quy
mô vn ngân hàng càng ln thì kh nng sinh li càng cao. Mi tng quan thun
nàytip tc đc tìm thy trong nghiên cu ca Naceur và Goaied (2008); Sufian và
Razali (2008), Syfari (2012).Tt c các nghiên cu đc thc hin trong nhi
u
khong thi gian khác nhau, ti nhiu khu vc đa lý khác nhau đu cho kt qu
chung v mi tng quan dng gia quy mô vn ch s hu và kh nng sinh li
ca ngân hàng.

1.2.1.3 Quy mô tin gi ca khách hàng
Tin gi ca khách hàng là các khon ký thác ca doanh nghip, cá nhân vào
tài khon trong ngân hàng. Tin gi ca khách hàng bao gm tin gi không k hn
và tin gi có k hn vi nhiu k hn gi khác nhau. Quy mô tin gi càng ln thì
kh nng s dng vn ca ngân hàng càng tng. iu này phù hp đi vi h thng
NHTM ca các quc gia có nn kinh t mi ni nh Trung Quc, n , Nga,
9


Brazil, Indonesia và các nc ASEAN khác. T l d n tín dng/s d tin gi ca
khách hàng ti các quc gia này thng rt cao. Ngun vn huy đng thng không
đ đ cho vay, do đó vic gia tng lng tin gi khách hàng s góp phn làm tng
thu nhp và li nhun cho ngân hàng. Naceur và Goaied (2008) nghiên cu các yu
t quyt đnh hiu qu hot đng ca ngân hàng Tunisia trong khong thi gian t
nm 1980 đn nm 1995 đã ch ra rng các ngân hàng hot đng tt nht đu duy trì
mc đ tin gi cao so vi tài sn. T l tin gi so vi tài sn càng ln,ngân hàng
càng có nhiu vn đ tài tr cho các hot đng tín dng, góp phn mang li li
nhun cho ngân hàng.Bên cnh đó, đi vi mi ngun vn huy đng, các ngân hàng
cn quan tâm đn hai vn đ quan trng: chi phí đ có đc ngun vn và ri ro ca
tng ngun vn. K hn huy đng vn khác nhau s tng ng vi mc đ ri ro
khác nhau và tng ng vi chi phí tr lãi khác nhau. Vì vy, hot đng huy đng

vn cn phi có mt chính sách lãi sut hp lý đ có th va thu hút đc lng
tin gi t khách hàng va đm bo kh nng sinh li cho NHTM.

1.2.1.4 Hot đng tín dng và ri ro tín dng
Hot đng tín dng là hot đng s dng ngun vn ca ngân hàng đ tài tr
nhu cu vay cho các ch th thiu vn trong nn kinh t. ây cng chính là hot
đng kinh doanh truyn thng ca ngân hàng. Hot đng tín dng đc thc hin
thông qua nhiu hình thc nh cho vay, chit khu giy t có giá, cho thuê tài
chính, bo lãnh, bao thanh toán. Các nghip v này s mang li li nhun cho ngân
hàng t thu nhp lãi vay. Khi ngân hàng m rng tín dng, đng ngha vi thu nhp
lãi s tng lên và li nhun ca ngân hàng cng tng lên tng ng. Tuy nhiên, khi
tng trng tín dng không đi cùng vi vic kim soát cht lng tín dng mt cách
cht ch thì ri ro s xut hin. Các khon n không đ tiêu chun phi đc trích
lp d phòng ri ro, t đó làm tng chi phí hot đng và gim li nhun ca ngân
hàng. Gur, Irshad và Zaman (2011); Sufian (2011)đã công b kt qu tng quan
thun chiu gia tng trng tín dng và li nhun ngân hàng. Tng trng tín dng
s làm cho thu nhp lãi ca ngân hàng tng lên, t đó t l thu nhp lãi cn biên ca
10


ngân hàng s tng lên tng ng. Nhng NIM cha loi tr khon mc chi phí d
phòng ri ro tín dng. NIM tng có th dn đn mc đ ri ro tín dng ca ngân
hàng cng tng theo. Athanasoglou và các cng s (2005); Sufian và Razali (2008);
Alper và Anbar (2011); Syfari (2012) đã ch ra mi tng quan nghch gia tng
trng tín dng và li nhun. Nhng nghiên cu này đa ra li khuyên rng ngân
hàng nên tp trung vào vic qun lý ri ro tín dng, nâng cao cht lng tín dng
hn là vic m rng d n tín dng.

1.2.1.5 Mc đ đa dng hóa các hot đng kinh doanh
Bên cnh hot đng truyn thng là huy đng vn và cp tín dng, các ngân

hàng còn thc hin nhiu hot đng kinh doanh khác nh đu t tài chính, kinh
doanh ngoi hi, cung cp dch v thanh toán, dch v ngân qu, dch v y thác,
dch v gi h tài sn, dch v t vn, dch v bán chéo sn phm bo him i
vi các hot đng dch v, ngân hàng chng nhng không gp nhiu ri ro mà còn
thu đc phí dch v. ây là mt ngun thu mang tính an toàn cho ngân hàng
thng mi. Khi đa dng hóa hot đng kinh doanh, ngân hàng s có nhiu ngun
thu nhp hn, vì th có th gim đc s ph thuc vào thu nhp lãi tín dng vi
nhiu ri ro tim tàng. Kt qu nghiên cu ca Sufian và Razali (2008); Sufian
(2011);Syfari (2012) đu cho thy mi tng quan thun gia thu nhp ngoài lãi và
kh nng sinh li ca ngân hàng. Nghiên cu ch ra rng, ngân hàng có thu nhp đa
dng t các công c phái sinh và các hot đng thu phí khác s có kh nng sinh li
cao hn. Nhiu kt qu nghiên cu khác cng cho kt qu tng t, đng thi đa
ra li đ ngh các ngân hàng nên cung cp nhiu sn phm và dch v mi đ có th
nâng cao li nhun.

1.2.1.6 Chi phí hot đng ngân hàng
Chi phí hot đng là các chi phí xy ra trong quá trình hot đng bình thng
ca ngân hàng bao gm chi np thu, các khon phí, l phí; chi lng, ph cp, tr
cp cho nhân viên; chi v tài sn; chi hot đng qun lý công v; chi np bo him
11


tin gi khách hàng; chi d phòng (không bao gm chi phí d phòng ri ro tín dng
và gim giá chng khoán). Kinh nghim thc t cho thy, các ngân hàng có chi phí
hot đng càng cao thì kh nng sinh li càng thp. Lp lun đó đã đc ng h bi
kt qu nghiên cu ca Athanasoglou và các cng s (2008); Sufian (2011);Zeitun
(2012); Syfari (2012). Ngc li, Molyneux và Thornton (1992) đã phát hin ra
bin chi phí có tác đng thun chiu đn kh nng sinh li ca ngân hàng ti Châu
Âu. Các ngân hàng đc nghiên cu trong mô hình trên đt đc li nhun cao khi
có chi phí tin lng cao. Mi tng quan thun gia li nhun và chi phí cng

đc tìm thy trong nghiên cu ca Naceur và Goaied (2008). Kt qu ca nhng
nhà nghiên cu trên đã ng h hc thuyt v tin lng: lng tng thì nng sut
lao đng cng tng.

1.2.1.7 Chính sách lãi sut ca ngân hàng
Chính sách lãi sut ca ngân hàng bao gm lãi sut huy đng và lãi sut cho
vay. Lãi sut huy đng là mt trong nhng ngun chi phí vn ca ngân hàng. Nu
ngân hàng phi tr mt mc lãi sut ln đ thu hút và duy trì s n đnh tin gi ca
khách hàng thì có th làm tng chi phí, gim thu nhp tim nng ca ngân hàng.
Trên thc t, các ngân hàng bt buc phi duy trì mc lãi sut tin gi cnh tranh đ
có th thu hút thêm lng tin gi mi và duy trì s d tin gi hin có. Steven
Fries và các cng s (2002) cho rng tin lãi đ thanh toán cho ngi gi tin là
mt bin trong hàm s li nhun ca mt ngân hàng. Mt khác, tin lãi t hot đng
tín dng ca ngân hàng là ngun thu nhp ch yu đc dùng đ tái đu t m rng
kinh doanh. Lãi sut cp tín dng là mt yu t quan trng trong hot đng ca
ngân hàng. Vic quyt đnh mc lãi sut tín dng phi da trên mc k vng sinh
li ca ngân hàng, mc ri ro ca khon tín dng đc cp và t l an toàn vn.
Bobáková (2003) cho rng kh nng sinh li ca ngân hàng chu nh hng bi
chính sách lãi sut và chính sách này có th đc điu chnh đ nâng cao li nhun
ca ngân hàng. Vì th, yu t quyt đnh chính là nng lc ca ngân hàng trong vic
xây dng chun khung lãi sut đ đáp ng chi phí s dng vn, chi phí hot đng,
12


chi phí d phòng ri ro tín dng, chi phí thanh khon cng nh chi phí vn ch s
hu.

1.2.1.8 Ri ro thanh khon
Ri ro thanh khon là loi ri ro xut hin trong trng hp ngân hàng thiu
kh nng chi tr, không chuyn đi kp các loi tài sn ra tin hoc không có kh

nng vay mn đ đáp ng yêu cu ca các khon thanh toán. Nhim v quan trng
ca ngân hàng là bo đm và duy trì kh nng thanh khon đy đ. Nu xy ra thiu
ht thanh khon, ngân hàng có th đang đi din vi tình trng khó khn v tài
chính nghiêm trng. Ngân hàng s mt dn các khon tin gi c vì áp lc rút tin
ngày càng gia tng, đng thi cng không th thu hút thêm các khon tin gi mi
do thái đ thn trng ca khách hàng. Ngân hàng  trong tình th phi chp nhn
cho vay mt cách min cng do phi huy đng vn vi lãi sut cao hn lãi sut
cho vay, t đó làm gim kh nng sinh li. Molyneux và Thornton (1992) và nhiu
nhà nghiên cu khác đã tìm ra mi tng quan nghch gia ri ro thanh khon và
kh nng sinh li ca ngân hàng.Kt qu nghiên cu cho thy ngân hàng có ri ro
thanh khon thp hn s có kh nng sinh li cao hn.Ngc li vi kt qu nghiên
cu trên, Sufian (2011) đã ch ra mi tng quan nghch gia ri ro thanh khon và
li nhun ca các ngân hàng ti Hàn Quc trong giai đon 1992 – 2003. iu này
phù hp vi thc trng ti các quc gia có nn kinh t mi ni khi mà t l cho vay
trên vn huy đng luôn đt mc rt cao. Ri ro thanh khon đi vi nhng ngân
hàng này tng lên có th đng thi làm tng li nhun trong quá trình hot đng.

1.2.1.9 Công ngh thông tin ng dng trong ngân hàng
Công ngh thông tin là tp hp các phng pháp khoa hc, các phng tin,
công c, k thut máy tính, vin thông nhm khai thác, s dng có hiu qu các
ngun tài nguyên thông tin phong phú, tim nng trong mi lnh vc hot đng ca
con ngi và xã hi. H thng công ngh thông tin góp phn quan trng trong vic
qun lý cng nh đm bo tính hiu qu trong các hot đng dch v khách hàng.
13


Porter và Millar (1985) đã chng minh rng vic đu t vào công ngh thông tin
đóng mt vai trò quan trng trong vic gim tng chi phí ca ngân hàng và đa dng
hóa sn phm, hai hiu qu này đc phn ánh trong s gia tng ca li nhun ròng.
Nghiên cu ca Holden và Magdi El-Bannany ch ra rng vic đu t vào h thng

máy giao dch t đng (ATM) có nh hng tích cc đn li nhun ca ngân hàng.
Vic phát trin h thng máy giao dch t đng s đem li thu nhp t dch v cao
hn mà không cn phi tuyn thêm nhân s và m thêm chi nhánh, vì vy gim
đc chi phí giao dch và cui cùng là tng kh nng sinh li ca ngân hàng.Bên
cnh đó, vic s dng Internet đ thc hin các giao dch cng góp phn làm gim
chi phí, nâng cao li nhun và phù hp vi xu hng bo v môi trng ca th
gii.

1.2.1.10 Nng sut lao đng
Nng sut lao đng là ch tiêu đo lng hiu qu s dng lao đng, đc trng
bi quan h so sánh gia mt ch tiêu đu ra vi lao đng đ sn xut ra nó. Nng
sut lao đng là mt trong nhng yu t quan trng tác đng ti sc cnh tranh, đc
bit, nng sut lao đng li phn ánh yu t cht lng ngi lao đng - yu t ct
lõi ca s phát trin trong s cnh tranh toàn cu, s phát trin ca khoa hc công
ngh và nn kinh t tri thc hin nay. Nhng bng chng thc nghim t
Athanasoglou và các cng s(2008) đã ch ra rng nng sut lao đng tng có nh
hng tích cc và quan trng đn kh nng sinh li ca ngân hàng. Nghiên cu này
cho thy nng sut lao đng cao là mt nhân t quan trng to ra thu nhp cao cho
ngân hàng. Vì th, các ngân hàng nên hng đn mc tiêu tng nng sut lao đng
thông qua các chin lc nh: gi n đnh đi ng lao đng, đm bo cht lng
cao hn ca lao đng đc tuyn dng mi, ct gim nhân s đ tng tng đu ra
bng cách tng cng đu t vào các tài sn c đnh kt hp vi công ngh mi.


14


1.2.1 Các nhân t bên ngoài ngân hàng
Các nhân t bên ngoài nh hng đn kh nng sinh li ca ngân hàng là các
nhân t nm ngoài kh nng kim soát ca các nhà qun tr ngân hàng.ó chính là

các s kin din ra bên ngoài ngân hàng có liên quan đn nn kinh t và các chính
sách ca Chính ph. Tuy nhiên, các nhà qun tr vn có th lng trc đc nhng
thay đi ca môi trng bên ngoài và c gng xây dng nhng gii pháp nhm nm
bt kp thi các c hi phát trin cng nh hn ch ti đa nhng tác đng không
mong mun do nhân t bên ngoài mang li. Trong các nghiên cu đã đc thc
hin trên th gii, các nhân t bên ngoài nh hng đn li nhun ngân hàng bao
gm: tc đ tng trng kinh t, t l lm phát, tc đ cung tin, s phát trin ca
th trng chng khoán, s t do hóa th trng ngoi hi.

1.2.2.1 Tc đ tng trng kinh t
Tc đ tng trng kinh t đc th hin qua s gia tng ca GDP hoc GNP
hoc thu nhp bình quân đu ngi trong mt thi gian nht đnh. Theo kinh
nghim thc t, trong thi k kinh t phát trin s có nhiu nhu cu tín dng hn
trong thi k kinh t suy thoái. Tc đ tng trng kinh t cao s làm tng cht
lng ca các khon tín dng vì lúc này các doanh nghip có điu kin kinh doanh
thun li hn, khách hàng cá nhân có vic làm n đnh thì kh nng tr n s cao
hn. iu này góp phn vào vic gim ri ro tín dng cho ngân hàng. Ngc li,
điu kin kinh t suy thoái có th gây nhiu tn tht cho ngân hàng do s gia tng
các khon tín dng không hiu qu. Gul, Irshad và Zaman (2011); Zeitun (2012);
Syfari (2012) đã đa ra nhng bng chng thc nghim cho thy tng trng kinh
t làm tng li nhun ca ngân hàng. Mt khác, nghiên cu ca Ayadi và
Boujelbene (2011) li đa ra kt qu tng quan âm. Tng trng kinh t làm tng
áp lc cnh tranh cho các ngân hàng thng mi và kt qu ca tác đng này là s
st gim trong li nhun.


15


1.2.2.2 T l lm phát

T l lm phát là thc đo t l suy gim sc mua ca đng tin, đng thi là
mt ch s kinh t v mô quan trng đ đo lng ri ro trong hot đng kinh doanh.
Các ngân hàng có xu hng tng lãi sut cp tín dng cao hn mc tng lãi sut tin
gi khi xy ra lm phát cao và xu hng này làm tng li nhun cho ngân hàng.
Nhng bng chng thc nghim trong nghiên cu ca Sufian (2011); Gul, Irshad và
Zaman (2011)đã ch ra rng lm phát làm nâng cao kh nng sinh li ca ngân
hàng.Tuy nhiên, nu lm phát xy ra bt ng và ngân hàng t ra chm chp trong
vic điu chnh lãi sut thì chi phí ca ngân hàng có th tng nhanh hn thu nhp và
t đó nh hng tiêu cc đn li nhun. Nghiên cu ca Ayadi và Boujelbene
(2011); Zeitun (2012) đã cho kt qu tng quan âm gia t l lm phát và kh
nng sinh li. Các nhà nghiên cu này cho rng trong thi k lm phát cao, các
ngân hàng d b tn thng vì lm phát là nhân t chính gây áp lc cho các đnh ch
tài chính. Lm phát gây ra s bt n cho kinh t v mô, làm cho ri ro ca ngân
hàng tng cao và kh nng sinh li gim xung. T nhng nghiên cu trên có th
thy tác đng ca lm phát đn kh nng sinh li ca ngân hàng có th theo chiu
hng tích cc hoc chiu hng tiêu cc.

1.2.2.3 Tc đ cung tin
Theo Friedman (1963), tc đ tng cung tin phi bng vi tc đ phát trin
kinh t, mt mc cung tin quá mc s là ngun gc gây ra lm phát, t đó tác đng
tiêu cc đn li nhun ca ngân hàng thng mi. Nghiên cu ca Sufian và
Habibullah (2009) đã tìm ra mi tng quan nghch gia tc đ cung tin và kh
nng sinh li ca các ngân hàng Trung Quc. Trong khi đó, mt s nghiên cu khác
li không tìm thy mi quan h gia hai bin này.

1.2.2.4 S phát trin ca th trng chng khoán
Th trng chng khoán là mt b phn quan trng ca th trng vn. Th
trng chng khoán góp phn quan trng trong vic huy đng vn đu t cho nn
16

kinh t, cung cp môi trng đu t cho khách hàng, cung cp kh nng thanh toán
cho các loi chng khoán, đánh giá giá tr doanh nghip, đánh giá tình hình kinh t
và to môi trng giúp Chính ph thc hin chính sách kinh t v mô.Theo nghiên
cu ca Naceur và Goaied (2008), các ngân hàng s có c hi nâng cao li nhun
khi th trng chng khoán ca quc gia đó phát trin. Trong điu kin th trng
chng khoán hot đng có hiu qu, ngân hàng có th d dàng tng vn ch s hu
– mt trong nhng nhân t quan trng góp phn làm tng li nhun cho ngân hàng.
Hn th na, khi th trng chng khoán phát trin, thông tin tài chính ca các công
ty s đc công b công khai, minh bch, nh đó ngân hàng có th đa ra các quyt
đnh tài tr tín dng chính xác, góp phn làm gim ri ro tín dng, t đó làm tng
li nhun cho ngân hàng.

1.2.2.5 S t do hóa th trng ngoi hi
Ogunleye (1995) đã khng đnh rng li nhun ca ngân hàng có th b hn
ch bi ch đ t giá c đnh; trong khi đó, ch đ t giá th ni có qun lý và th
ni hoàn toàn li cho phép mt biên đ t giáthích hp đ các ngân hàng có th tìm
đc thu nhp trong nghip v kinh doanh ngoi hi.T đó li nhun ca ngân hàng
s tng lên.Tuy nhiên, nghiên cu ca Aburime (2009) li tìm ra mi tng quan
âm gia s t do hóa th trng ngoi hi và kh nng sinh li ca ngân hàng. Các
ngân hàng Nigeria đã to ra đc li nhun cao hn trong thi k ch đ t giá c
đnh. Vì th, kh nng sinh li ca ngân hàng s chu nh hng tt hoc không tt
bi ch đ t giá hi đoái ca quc gia đó.

TÓM TT CHNG 1
Chng 1 đã lt kho các kt qu ca nhiu nhà nghiên cu trên th gii v
các nhân t bên trong và nhân t bên ngoài tác đng đn kh nng sinh li ca ngân
hàng. Các nhân t bên trong bao gm: quy mô tài sn, quy mô vn ch s hu, quy
mô tin gi khách hàng, hot đng tín dng, ri ro tín dng, mc đ đa dng hóa
các hot đng kinh doanh, chi phí hot đng, chính sách lãi sut, ri ro thanh khon,