CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH ĐẾN SỰ TĂNG TRƯỞNG CỦA DOANH NGHIỆP VỪA VÀ NHỎ.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM



NGUYN TH THANH TRÚC



CÁC YU T QUYT NH N
S TNG TRNG CA DOANH NGHIP
VA VÀ NH




LUN VN THC S KINH T





Thành ph H Chí Minh, nm 2014
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


NGUYN TH THANH TRÚC

CÁC YU T QUYT NH N
S TNG TRNG CA DOANH NGHIP

VA VÀ NH

Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng
Mã s: 60340201

LUN VN THC S KINH T



Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS LÊ TH LANH



TP. H Chí Minh – nm 2014
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan Lun vn Thc s kinh t “Các yu t quyt đnh đn s tng
trng ca doanh nghip va và nh” là công trình nghiên cu ca riêng tôi.
Các s liu, kt qu nghiên cu nêu trong lun vn là trung thc và cha tng
đc ai công b trong bt k công trình nào khác.
Hc viên cao hc


Nguyn Th Thanh Trúc


MC LC
Trang ph bìa Trang
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các bng

Tóm tt
CHNG 1: GII THIU 2
1.1. Lý do chn đ tài 2
1.2. Mc tiêu nghiên cu 3
1.3. Câu hi nghiên cu 3
1.4. Phm vi và phng pháp nghiên cu 3
1.5. B cc bài nghiên cu 3
CHNG 2: TNG QUAN CÁC KT QU NGHIÊN CU TRC ÂY 4
2.1. Myers và Majluf, 1984: “Corporate financing and investment decisions when
firms have information that investors do not have” (Quyt đnh tài chính và quyt
đnh đu t ca doanh nghip khi doanh nghip có thông tin mà nhà đu t không
có) 4
2.2. Evans, 1987: “The relationship between firm growth, size and age: estimates for
100 manufacturing industries” (Mi quan h gia tng trng, quy mô và tui ca
doanh nghip: c lng cho 100 doanh nghip ngành công nghip sn xut 5
2.2.1. Mc đích nghiên cu 5
2.2.2. D liu nghiên cu 5
2.2.3. Phng pháp nghiên cu 5
2.2.4. Kt qu nghiên cu 5
2.3. Becchetti, L. và Trovato, G., 2002 “The determinants of growth for small and
medium sized firms: the role of the availabitity of external finance”. (Các yu t
quyt đnh đn tng trng ca doanh nghip va và nh: vai trò ca s sn có tài
chính bên ngoài) 5
2.3.1 Mc đích nghiên cu 6
2.3.2 D liu nghiên cu 6
2.3.3 Phng pháp nghiên cu 6
2.3.4 Kt qu nghiên cu 6
2.4. Sarno, 2008: “Capital structure and growth of the firms in the backward
regions of the south Italy” (Cu trúc vn và tng trng ca doanh nghip trong
vùng phía nam nc Ý) 6

2.4.1. Mc đích nghiên cu 6
2.4.2. D liu nghiên cu 6
2.4.3. Phng pháp nghiên cu 6
2.4.4. Kt qu nghiên cu 7
2.5. Nunes và Almeida, 2009: “The Quadratic Relationship between Intangible
Assets and Growth in Portuguese SMEs” (Mi quan h gia tài sn vô hình và tng
trng ca các doanh nghip va và nh  B ào Nha) …………………………… 7
2.5.1 Mc đích nghiên cu 7
2.5.2 D liu nghiên cu 7
2.5.3 Phng pháp nghiên cu 7
2.5.4 Kt qu nghiên cu 8
2.6. Miroslav Mateev và Yanko Anastasov, 2010: “Determinants of Small and
Medium sized fast growth Enterprises in Central and Eastern Europe: A panel data
analysis” (Các yu t quyt đnh đn s tng trng ca doanh nghip va và nh 
Trung và ông Âu: phơn tích d liu bng) 8
2.6.1 Mc đích nghiên cu 9
2.6.2 D liu nghiên cu 9
2.6.3 Phng pháp nghiên cu 9
2.6.4 Kt qu nghiên cu 10
CHNG 3: PHNG PHÁP NGHIÊN CU 12
3.1. Chn mô hình nghiên cu 13
3.2. Mô t bin nghiên cu 16
3.3. D liu nghiên cu 18
3.4. Mô hình đnh lng 18
CHNG 4: KT QU NGHIÊN CU VÀ THO LUN 20
4.1. Xem xét tác đng ca các yu t đn tng trng ca 90 doanh nghip va và
nh 20
4.2. Xem xét tác đng ca các yu t đn tng trng ca nhóm doanh nghip va
và nh tng trng 46
CHNG 5: KT LUN……………………………………………… 75

5.1 Kt lun 75
5.2 Hn ch 77
Tài liu tham kho
Ph lc
DANH MC CÁC BNG
S hiu bng
Tên bng
Trang
2.1
Kt qu tác đng các yu t đn s tng trng ca
doanh nghip va và nh  Trung và ông Âu
11
4.1
Ma trn tng quan ca các bin mô hình
22
4.2
Thng kê (tng s mu 90 doanh nghip)
23
4.3
Kt qu hi quy toàn b mu 90 doanh nghip vi bin
ph thuc là doanh thu
24

4.4
Kim đnh Hausman cho mu 90 doanh nghip vi
bin ph thuc là doanh thu
25
4.5
Kt qu hi quy mu 90 doanh nghip vi bin ph
thuc là doanh thu, dùng phng pháp GLS

26
4.6
Kt qu hi quy toàn b mu vi bin ph thuc là
tng tài sn
28
4.7
Kim đnh Hausman cho mu 90 doanh nghip vi
bin ph thuc là tng tài sn
29
4.8
Kt qu hi quy toàn b mu vi bin ph thuc là
tng tài sn dùng phng pháp GLS
30
4.9
Kt qu hi quy toàn b mu vi bin s lao đng là
bin ph thuc
31
4.10
Kim đnh Hausman cho mu 90 doanh nghip vi
bin ph thuc là s lao đng
32
4.11
Kt qu hi quy toàn b mu vi bin s lao đng là
bin ph thuc dùng phng pháp GLS
34
4.12
Kt qu hi quy toàn b mu vi bin s lao đng là
bin ph thuc (loi bin tng tài sn)
35
4.13

Kim đnh Hausman cho mu 90 doanh nghip vi
bin ph thuc là s lao đng (loi bin tng tài sn)
36
4.14
Kt qu hi quy toàn b mu vi bin s lao đng là
bin ph thuc dùng phng pháp GLS (loi bin tng
tài sn)
37
4.15
Kt qu hi quy toàn b mu vi bin s lao đng là
bin ph thuc (loi bin doanh thu)
38
4.16
Kim đnh Hausman cho mu 90 doanh nghip vi
bin ph thuc là s lao đng (loi bin doanh thu)
39
4.17
Kt qu hi quy toàn b mu vi bin s lao đng là
bin ph thuc dùng phng pháp GLS (loi bin
doanh thu)
41
4.18
Kt qu hi quy toàn b mu vi bin s lao đng là
bin ph thuc (loi bin doanh thu và tng tài sn)
42
4.19
Kim đnh Hausman cho mu 90 doanh nghip vi
bin ph thuc là s lao đng (loi bin doanh thu và
tng tài sn)
43

4.20
Kt qu hi quy toàn b mu vi bin s lao đng là
bin ph thuc dùng phng pháp GLS (loi bin
doanh thu và tng tài sn)
44
4.21
Ma trn tng quan các bin trong mu nhóm doanh
nghip có tng trng
48
4.22
Thng kê mu nhóm doanh nghip va và nh có tng
trng
49
4.23
Kt qu hi quy mu nhóm doanh nghip tng trng
vi bin ph thuc là doanh thu
50
4.24
Kim đnh Hausman cho mu nhóm doanh nghip tng
trng vi bin ph thuc là doanh thu
51
4.25
Kt qu hi quy mu nhóm doanh nghip tng trng
vi bin ph thuc là doanh thu, dùng phng pháp
GLS
52
4.26
Kt qu hi quy mu nhóm doanh nghip có tng
trng vi bin ph thuc là tng tài sn
54

4.27
Kim đnh Hausman cho mu nhóm doanh nghip tng
trng vi bin ph thuc là tng tài sn
55
4.28
Kt qu hi quy mu nhóm doanh nghip có tng
trng vi bin ph thuc là tng tài sn dùng phng
pháp GLS
56
4.29
Kt qu hi quy mu nhóm doanh nghip có tng
trng vi bin ph thuc là s lao đng
58
4.30
Kim đnh Hausman cho mu nhóm doanh nghip tng
trng vi bin ph thuc là s lao đng
59
4.31
Kt qu hi quy mu nhóm doanh nghip có tng
trng vi bin ph thuc là s lao đng dùng phng
pháp GLS
60
4.32
Kt qu hi quy mu nhóm doanh nghip có tng
trng vi bin ph thuc là s lao đng (loi bin
tng tài sn)
62
4.33
Kim đnh Hausman cho mu nhóm doanh nghip tng
trng vi bin ph thuc là s lao đng (loi bin

tng tài sn)
63
4.34
Kt qu hi quy mu nhóm doanh nghip có tng
trng vi bin ph thuc là s lao đng dùng phng
pháp GLS (loi bin tng tài sn)
64
4.35
Kt qu hi quy mu nhóm doanh nghip có tng
trng vi bin ph thuc là s lao đng (loi bin
doanh thu)
65
4.36
Kim đnh Hausman cho mu nhóm doanh nghip tng
trng vi bin ph thuc là s lao đng (loi bin
doanh thu)
66
4.37
Kt qu hi quy mu nhóm doanh nghip có tng
trng vi bin ph thuc là s lao đng dùng phng
pháp GLS (loi bin doanh thu)
68
4.38
Kt qu hi quy mu nhóm doanh nghip có tng
trng vi bin ph thuc là s lao đng (loi bin
doanh thu và tng tài sn)
69
4.39
Kim đnh Hausman cho mu nhóm doanh nghip tng
trng vi bin ph thuc là s lao đng (loi bin

doanh thu và tng tài sn)
70
4.40
Kt qu hi quy mu nhóm doanh nghip có tng
trng vi bin ph thuc là s lao đng dùng phng
pháp GLS (loi bin doanh thu và tng tài sn)
71
4.41
Tóm tt kt qu xem xét tác đng ca các yu t lên s
tng trng ca doanh nghip (toàn b mu 90 doanh
nghip)
73
4.42
Tóm tt kt qu xem xét tác đng ca các yu t lên s
tng trng ca nhóm doanh nghip tng trng
74

1

Tóm tt
Mc đích ca bài nghiên cu này là tìm hiu nhng yu t quyt đnh s tng
trng ca các doanh nghip va và nh  Vit Nam. Vai trò quan trng các doanh nghip
va và nh trong vic phát trin kinh t ca các nc đang phát trin nh Vit Nam: to ra
nhiu vic làm cho ngi lao đng vi chi phí đu t vn thp, linh hot d thích ng vi
s thay đi ca th trng, làm cho nn kinh t nng đng hn. Do đó, nghiên cu nhng
yu t quyt đnh s tng trng ca các doanh nghip va và nh đ đy mnh nhng yu
t tác đng tích cc, đng thi phòng nga và hn ch nhng yu t tác đng tiêu cc
nhm tng cng vai trò ca các doanh nghip va và nh trong nn kinh t.
Kt qu cho thy tng trng ca doanh nghip đc xác đnh không ch bi các
đc tính truyn thng nh kích thc và tui ca doanh nghip mà còn bi các yu t c

th khác ca doanh nghip. Quy mô doanh nghip khi đo bng tng tài sn doanh nghip
có th gii thích cho s tng trng trong các doanh nghip va và nh. c đim c th
ca doanh nghip chng hn nh là đòn by, thanh khon hin ti, c hi tng trng trong
tng lai, hiu sut s dng vn, hiu sut s dng lao đng , t l dòng tin trên ngun
vn, s lao đng, tui ca doanh nghip và ngành ngh hot đng là yu t quan trng
trong vic xác đnh tc đ tng trng ca mt doanh nghip.
T khóa: nn kinh t chuyn đi, doanh nghip va và nh, tng trng, phân tích
d liu bng.








2

CHNG 1: GII THIU
1.1. Lý do chn đ tài
 mi nn kinh t quc gia hay lãnh th, các doanh nghip va và nh có th gi
nhng vai trò vi mc đ khác nhau, song nhìn chung có mt s vai trò tng đng nh
sau:
Mt là gi vai trò quan trng trong nn kinh t: các doanh nghip va và nh
thng chim t trng ln, thm chí áp đo trong tng s doanh nghip (Theo Hip hi
Doanh nghip Va và Nh Vit Nam (VINASME) thì  Vit Nam ch xét các doanh
nghip có đng ký thì t l này là trên 96%). Vì th, đóng góp ca h vào tng sn lng
và to ra nhiu vic làm cho ngi lao đng là rt đáng k. Khi này to ra đn 40% tng
sn phm quc ni, to ra hn 1 triu vic làm mi mi nm, ch yu mang li li ích đc
bit cho ngun lao đng cha qua đào to.

Hai là, gi vai trò n đnh nn kinh t:  phn ln các nn kinh t, các doanh nghip
va và nh là nhng nhà thu ph cho các doanh nghip ln. S điu chnh hp đng thu
ph ti các thi đim cho phép nn kinh t có đc s n đnh. Vì th, doanh nghip va
và nh đc ví là thanh gim sc cho nn kinh t.
Ba là tr ct ca kinh t đa phng: nu nh doanh nghip ln thng đt c s 
nhng trung tâm kinh t ca đt nc, thì doanh nghip va và nh li có mt  khp các
đa phng và là ngi đóng góp quan trng vào thu ngân sách, vào sn lng và to công
n vic làm  đa phng.
Bn là, linh hot d thích ng vi s thay đi ca th trng.
Vi tm quan trng ca các doanh nghip va và nh trong tt c các nn kinh t,
s tng trng ca chúng là rt cn thit cho vic phc hi kinh t và phát trin.
Trong khi có nhiu bài nghiên cu v s tng trng ca các doanh nghip ln, thì
tm quan trng ca các doanh nghip va và nh đc bit đn ít hn. Các đc đim c th
v c bn phân bit các doanh nghip va và nh và các doanh nghip ln không ch liên
quan đn chin lc, môi trng, cu trúc và quá trình ra quyt đnh, mà còn liên quan đn
tính linh hot ca chúng, gn gi vi th trng, và nhanh chóng phn ng và đnh hng
li chính mình. Mc đích ca bài này là đ phân tích nhng yu t chính có th gii thích
s tng trng nhanh chóng ca các doanh nghip va và nh trong nn kinh t Vit Nam.
3

Nhiu gi thuyt khác nhau đã c gng xác đnh các yu t chính nn tng cho tng
trng ca các doanh nghip. Chúng có th đc chia thành hai trng phái chính: đu
tiên đ cp đn nh hng ca quy mô và đ tui ca doanh nghip đn tng trng, trong
khi trng phái th hai vi nh hng ca bin tài chính ni b doanh nghip nh c cu
vn, c hi tng trng, tính thanh khon và các yu t khác (theo Miroslav Mateev và
Yanko Anastasov, 2010). Mt doanh nghip đc coi là có tng trng khi tng trng
trong doanh thu hoc tng tài sn t 10% trong giai đon 5 nm quan sát.
1.2 Mc tiêu nghiên cu
Bài nghiên cu phân tích nhng yu t quyt đnh đn s tng trng ca các
doanh nghip va và nh.

1.3 Câu hi nghiên cu
Nhng yu t nào quyt đnh s tng trng ca các doanh nghip va và nh ti
Vit Nam?
1.4 Phm vi và phng pháp nghiên cu
i tng và phm vi nghiên cu: các doanh nghip va và nh ti Vit Nam, d
liu trong giai đon t 2008-2012.
D liu nghiên cu: S dng d liu t bng báo cáo tài chính ca các doanh
nghip va và nh ti Vit Nam (ly s liu trên S Giao dch chng khoán Thành ph H
Chí Minh và S Giao dch chng khoán Hà Ni).
Phng pháp nghiên cu: chy hi quy bng eviews vi mô hình d liu bng
(panel data methodology).
1.5 B cc bài nghiên cu
Bài nghiên cu gm có 5 phn: Gii thiu, tng quan các kt qu nghiên cu trc
đây, phng pháp nghiên cu, kt qu nghiên cu và tho lun, kt lun.



4

CHNG 2: TNG QUAN CÁC KT QU NGHIÊN CU TRC ÂY
Các doanh nghip va và nh đã ngày càng có vai trò quan trng trong nn kinh t.
Tng trng ca doanh nghip rt đc quan tâm t khi thành lp vì nó th hin hiu qu
hot đng kinh doanh ca doanh nghip và còn đóng góp cho tng trng ca nn kinh t.
Do đó nghiên cu v các yu t tác đng đn tng trng ca doanh nghip va và nh đ
các nhà hoch đnh chính sách cng nh các nhà qun lý to điu kin thun li đ các
doanh nghip va và nh phát trin cng nh khc phc, ci thin các hn ch. Tng
trng ca doanh nghip bao gm tng trng trong doanh thu, tng trng trong tng tài
sn và tng trng s lao đng,… Có nhiu yu t tác đng đn tng trng ca doanh
nghip nh: ngun vn ni b, c cu vn, hiu qu s dng vn, hiu qu s dng lao
đng, c hi phát trin trong tng lai, tui, quy mô, ngành ngh hot đng… Sau đây, tác

gi đim qua vài nghiên cu trc đây v các yu t tác đng đn tng trng ca doanh
nghip.
2.1 Myers và Majluf, 1984: “Corporate financing and investment decisions
when firms have information that investors do not have” (Quyt đnh tài chính và
quyt đnh đu t ca doanh nghip khi doanh nghip có thông tin mà nhà đu t
không có)
Bài nghiên cu ca Myers và Majluf nm 1984: “Corporate financing and
investment decisions when firms have information that investors do not have” (Quyt đnh
tài chính và quyt đnh đu t ca doanh nghip khi doanh nghip có thông tin mà nhà đu
t không có) xem xét mt công ty phi phát hành c phiu ph thông đ huy đng tin mt
nhm thc hin mt c hi đu t giá tr. Các nhà qun lý đc gi đnh là bit nhiu hn
v giá tr ca doanh nghip so vi các nhà đu t tim nng. Mt mô hình cân bng ca
quyt đnh v vn đ phát hành hay đu t đc phát trin theo các gi đnh.
Kt qu nghiên cu cho thy doanh nghip có xu hng da vào ngun vn ni b,
nu cn tài tr t bên ngoài thì doanh nghip s u tiên phát hành n trc sau đó đn các
chng khoán an toàn khác và phát hành c phn thng là gii pháp cui cùng.

5

2.2 Evans, 1987: “The relationship between firm growth, size and age: estimates
for 100 manufacturing industries” (Mi quan h gia tng trng, quy mô và tui
ca doanh nghip: c lng cho 100 doanh nghip ngành công nghip sn xut)
2.2.1 Mc đích nghiên cu:
Bài nghiên cu ca Evans nm 1987: “The relationship between firm growth, size
and age: estimates for 100 manufacturing industries” (Mi quan h gia tng trng, quy
mô và tui ca doanh nghip: c lng cho 100 doanh nghip ngành công nghip sn
xut) mun xem xét tác đng ca quy mô và tui tác ca doanh nghip đn tng trng ca
doanh nghip.
2.2.2 D liu nghiên cu:
Bài nghiên cu s dng d liu t c s d liu các doanh nghip nh (SBDB) đc

xây dng bi Vn phòng qun lý doanh nghip nh  M bao gm 100 doanh nghip
ngành công nghip sn xut trong giai đon t nm 1976-1980.
2.2.3 Phng pháp nghiên cu:
Phân tích d liu bng, hi quy vi các bin ph thuc và bin đc lp nh sau:
Bin ph thuc là tng trng ca doanh nghip, s thay đi trong tng trng ca
doanh nghip.
Bin đc lp là quy mô, tui ca doanh nghip.
2.2.4 Kt qu nghiên cu:
Bài nghiên cu Mi quan h gia tng trng, quy mô và tui ca doanh nghip s
dng mu 100 doanh nghip ngành công nghip sn xut. Kt qu cho thy rng tui là yu
t quan trng quyt đnh tng trng ca doanh nghip, s thay đi trong tng trng ca
doanh nghip s gim theo tui ca doanh nghip. Ngoài ra, bài nghiên cu cng thy rng
tng trng ca doanh nghip gim theo quy mô doanh nghip.
2.3 Becchetti, L. và Trovato, G., 2002 “The determinants of growth for small
and medium sized firms: the role of the availabitity of external finance”. (Các yu t
quyt đnh đn tng trng ca doanh nghip va và nh: vai trò ca s sn có tài
chính bên ngoài)
6

2.3.1 Mc đích nghiên cu:
Trong bài nghiên cu nm 2002: The determinants of growth for small and medium
sized firms: the role of the availabitity of external finance” Becchetti và Trovato mun
nghiên cu nhng yu t quyt đnh đn tng trng ca doanh nghip va và nh  Ý.
2.3.2 D liu nghiên cu:
Bài nghiên cu s dng d liu t nhng doanh nghip va và nh  Ý có t 10
đn 50 nhân viên.
2.3.3 Phng pháp nghiên cu: nghiên cu thc nghim
2.3.4 Kt qu nghiên cu:
Tng trng ca doanh nghip va và nh b nh hng không ch bi yu t nh
quy mô và đ tui mà còn b nh hng bi các yu t khác nh khon tr cp nhà nc,

kh nng xut khu và hn ch tài chính, vì nhng doanh nghip va và nh khó khn khi
tip cn ngun tài chính bên ngoài.
2.4 Sarno, 2008: “Capital structure and growth of the firms in the backward
regions of the south Italy” (Cu trúc vn và tng trng ca doanh nghip trong
vùng phía nam nc Ý)
2.4.1 Mc đích nghiên cu:
Trong bài nghiên cu nm 2008: “Capital structure and growth of the firms in the
backward regions of the south Italy” Sarno mun tìm ra mi quan h gia tng trng ca
doanh nghip và ngun vn ni b ca doanh nghip ca các doanh nghip trong
Mezzogiorno.
2.4.2 D liu nghiên cu:
Bài nghiên cu s dng mu là các doanh nghip va và nh  phía nam nc Ý
trong giai đon 1995-2000, trong đó có 3.470 doanh nghip (472 trong Mezzogiorno) t
nm 1995 đn nm 1997, và 3741 công ty (541 trong Mezzogiorno) t nm 1998 đn nm
2000.
2.4.3 Phng pháp nghiên cu:
Phân tích các yu t liên quan đn c cu ngun vn, nhân s và bán hàng, và t l
lu chuyn tin t. So sánh các doanh nghip Mezzogiorno vi phn còn li ca Ý.
7

2.4.4 Kt qu nghiên cu:
Kt qu nghiên cu thc nghim cho thy rng tng trng ca các doanh nghip
va và nh ph thuc vào ngun vn ni b ca doanh nghip. Các doanh nghip phía
Nam nc Ý có t l n cao hn, làm tng chi phí ca chúng. Các doanh nghip thng
khó khn trong tip cn ngun vn bên ngoài, do đó khó có đ vn đ m rng hot đng
kinh doanh. c bit, trong điu kin kinh t m đm hin nay, ngun vn ni b có th có
mt tác đng ln hn v s phát trin ca doanh nghip va và nh. Hn na, doanh
nghip s dng ngun vn ni b s có chi phí ít hn so vi các ngun lc bên ngoài.
2.5 Nunes và Almeida, 2009: “The Quadratic Relationship between Intangible
Assets and Growth in Portuguese SMEs” (Mi quan h gia tài sn vô hình và tng

trng ca các doanh nghip va và nh  B ào Nha)
2.5.1 Mc đích nghiên cu:
Bài nghiên cu ca Nunes và Almeida nm 2009: “The Quadratic Relationship
between Intangible Assets and Growth in Portuguese SMEs” (Mi quan h gia tài sn vô
hình và tng trng ca các doanh nghip va và nh  B ào Nha) mun tìm hiu v
mi quan h gia tng trng ca doanh nghip va và nh và tài sn vô hình  B ào
Nha.
2.5.2 D liu nghiên cu:
Trong nghiên cu này s dng mu các doanh nghip va và nh  B ào Nha
trong giai đon t nm 1999 đn nm 2005. Bài nghiên cu chn các doanh nghip va và
nh da trên khuyn tiêu chun ca Liên minh châu Âu L124/36 (2003/361/CE). Theo đó,
mt doanh nghip đc coi là va và nh khi nó đáp ng hai trong s các tiêu chí sau: 1) ít
hn 250 nhân viên, 2) tài sn ít hn 43 triu euro; 3) doanh s di 50 triu euro. Da trên
tiêu chí này, bài nghiên cu chn 1.383 doanh nghip va và nh vi d liu trong giai
đon 1999-2005, bao gm 8.298 quan sát. Tt c các doanh nghip ca mu nghiên cu là
doanh nghip t nhân.
2.5.3 Phng pháp nghiên cu:
Bài nghiên cu s dng hi quy OLS cho mô hình gm bin ph thuc và các bin
đc lp nh sau:
8

Bin ph thuc đc s dng trong nghiên cu này là s tng trng trong tng tài
sn ca doanh nghip va và nh  B ào Nha.
Bin đc lp quyt đnh s tng trng ca doanh nghip va và nh là: quy mô
tng tài sn, t l tài sn vô hình trong tng tài sn, tui ca doanh nghip, và dòng tin.
2.5.4 Kt qu nghiên cu:
Kt qu cho thy có mi quan h gia tài sn vô hình và tng trng ca doanh
nghip. T l tài sn vô hình càng cao thì doanh nghip tng trng càng nhiu, và t l tài
sn vô hình trong tng tài sn càng ít có th cn tr s tng trng.
Trong trng hp doanh nghip va và nh không đ tài chính ni b, chúng

thng gp khó khn trong vic tip cn ngun tài chính bên ngoài, dn đn hn ch s
phát trin. Do đó, bài nghiên cu cho rng tài sn vô hình ch là cht xúc tác cho tng
trng ca các doanh nghip va và nh  B ào Nha và đ ngh nhng nhà hoch đnh
chính sách to đng lc tài chính cho nhng doanh nghip va và nh  B ào Nha.
Ngoài ra, bng chng thc nghim còn cho thy tác đng ca các yu t quyt đnh
đn tng trng ca doanh nghip va và nh nh sau: bài nghiên cu tìm thy mt mi
quan h tiêu cc và có ý ngha thng kê gia quy mô và tng trng trong doanh nghip
va và nh, tui ca doanh nghip càng cao tc doanh nghip hot đng càng lâu nm thì
tng trng càng chm, và tài chính ni b là mt yu t tác đng tích cc đn tng trng
ca doanh nghip va và nh  B ào Nha.
2.6 Miroslav Mateev và Yanko Anastasov, 2010: “Determinants of Small and
Medium sized fast growth Enterprises in Central and Eastern Europe: A panel data
analysis” (Các yu t quyt đnh đn s tng trng ca doanh nghip va và nh 
Trung và ông Âu: phơn tích d liu bng).
Tác gi thc hin bài nghiên cu ch yu da vào bài vit ca Miroslav Mateev và
Yanko Anastasov nm 2010: “Determinants of Small and Medium sized fast growth
Enterprises in Central and Eastern Europe: A panel data analysis” (các yu t quyt đnh
đn s tng trng ca doanh nghip va và nh  Trung và ông Âu: phân tích d liu
bng).

9

2.6.1 Mc đích nghiên cu:
Miroslav Mateev và Yanko Anastasov nhn thy đc tm quan trng ca các doanh
nghip va và nh trong vic phát trin kinh t ca các nc Trung và ông Âu. Do đó,
Miroslav Mateev và Yanko Anastasov mun nghiên cu nhng yu t quyt đnh chính
đn s tng trng ca các doanh nghip va và nh (SMEs)  khu vc này. Các yu t
đc xét đn nh bin gii thích là c cu vn, ngun vn ni b, kh nng thanh toán
ngn hn, các c hi tng trng trong tng lai, hiu qu s dng vn, hiu qu s dng
lao đng, tui, quy mô, ngành ngh hot đng (sn xut hay dch v) và loi hình s hu

doanh nghip (c phn hay t nhân). Và tng trng (bin ph thuc) đc s dng trong
bài nghiên cu là tng trng trong doanh thu, tng trng trong tng tài sn và tng
trng trong s lao đng.
2.6.2 D liu nghiên cu:
Các tác gi s dng d liu t báo cáo tài chính ca 560 doanh nghip va và nh
nhanh chóng phát trin t sáu nn kinh t chuyn đi  Trung và ông Âu, bao gm:
Bulgaria, Crotia, Cng hòa Séc, Phn Lan, Romani và Serbia.
2.6.3 Phng pháp nghiên cu:
Các tác gi s dng phng pháp nghiên cu là phân tích d liu bng (panel data
methodology).
Các tác gi lp phng trình vi bin ph thuc là tng trng trong doanh thu/
tng tài sn/ s lao đng.
Các bin gii thích nh tng ti sn đi din cho quy mô doanh nghip, tài sn vô
hình/ tng tài sn đi din cho các c hi tng trng trong tng lai, tài sn ngn hn/
tng tài sn đi din cho kh nng thanh toán ngn hn, tng n/ tng tài sn th hin mc
đ đòn by, li nhun hot đng/ tài sn hu hình th hin hiu sut s dng vn, li nhun
hot đng/ s lao đng th hin hiu sut s dng lao đng, (thu nhp trc thu + khu
hao)/ tng tài sn th hin ngun vn ni b ca doanh nghip, tng s lao đng th hin
quy mô doanh nghip, s tui ca doanh nghip là s nm hot đng, loi hình doanh
nghip (c phn hay t nhân), lnh vc hot đng (sn xut hay dch v).
10

Ngoài ra còn dùng phng pháp GMM (generalized method of moments) đ xem
xét phn d trong mô hình trên, loi tr tng quan bc cao hn th hin mi quan h nng
đng gia các bin trong mô hình. Bng d liu gm các bin gii thích có đ tr và các
nh hng c đnh hoc ngu nhiên.
2.6.4 Kt qu nghiên cu:
Bài nghiên cu Các yu t quyt đnh đn tng trng ca doanh nghip va và nh
 Trung và ông Âu: phân tích d liu bng cho thy tng trng ca doanh nghip đc
xác đnh không ch bi các đc tính truyn thng ca doanh nghip mà còn bi các yu t

đc thù khác ca doanh nghip chng hn nh quy mô, c hi tng trng trong tng lai,
kh nng thanh toán ngn hn, đòn by, hiu sut s dng vn, hiu sut s dng lao đng,
ngun vn ni b.
Kt qu cho thy rng quy mô ca doanh nghip khi đo lng bng tng tài sn có
tác đng dng đn tng trng trong doanh thu ca doanh nghip và ngc li. Và tng
trng trong s lao đng cng nh hng đn tng trng trong tài sn. Các tác gi cng
thy rng yu t các c hi tng trng trong tng lai, tc là t l tài sn vô hình trên tng
tài sn có nh hng đn tng trng ca doanh nghip nhng tác đng yu. Ngun vn
ni b ca doanh nghip càng ln thì có kh nng tng trng càng cao. Yu t kh nng
thanh toán ngn hn có tác đng âm đn tng trng trong c doanh thu và tng tài sn.
òn by ca doanh nghip, hiu sut s dng vn, hiu sut s dng lao đng thì có tác
đng dng đn tng trng ca doanh nghip.
Các yu t nh tui, ngành ngh hot đng và quyn s hu không tác đng đn tng
trng ca doanh nghip.
Khi chy mô hình vi bin ph thuc là s lao đng thì kt qu hi quy không có ý
ngha thng kê, do đó bài nghiên cu kt lun không có bng chng cho thy các đc đim
c th ca doanh nghip có th gii thích tng trng.
Các kt qu ca nghiên cu thc nghim ca các tác gi cng có mt s gi ý chính
sách: tác gi cho rng các chính ph trong nn kinh t chuyn đi cn phi gia tng chú ý
cho các doanh nghip va và nh và c gng đ to ra mt môi trng kinh doanh thun
li đ phát trin doanh nghip va và nh.
11

Bng 2.1: Kt qu tác đng các yu t đn s tng trng ca doanh nghip va
và nh  Trung và ông Âu
Các yu t tác đng
Tng trng doanh nghip
trong doanh thu
Tng trng ca doanh
nghip trong tng tài sn

Doanh thu

+
Tng tài sn
+

C hi tng trng trong
tng lai
X
_
Kh nng thanh toán ngn
hn
_
_
òn by
X
+
Hiu sut s dng vn
+
+
Hiu sut s dng lao đng
+
+
Ngun vn ni b
+
_
S lao đng
+
X
Tui

X
X
Loi hình s hu doanh
nghip
X
X
Ngành ngh hot đng
X
X
Ghi chú: (+) tác đng dng, (-) tác đng âm, (X) không có ý ngha thng kê


12

CHNG 3: PHNG PHÁP NGHIÊN CU
Bài nghiên cu vi mc đích tìm hiu nhng yu t tài chính quyt đnh đn s tng
trng ca các doanh nghip va và nh  Vit Nam. Phân tích da trên d liu t các
bng báo cáo tài chính ca các doanh nghip va và nh ti Vit Nam.
Trong bài nghiên cu này mun xem xét tng trng ca doanh nghip có th đc
gii thích bng nhng yu t truyn thng và nhng đc đim c th ca doanh nghip. 
tr li câu hi này, bài nghiên cu đa ra gi thit:
Gi thit nghiên cu: Tng trng ca doanh nghip ph thuc vào các yu t ca
doanh nghip, chng hn nh quy mô, đ tui, các c hi tng trng trong tng lai, kh
nng thanh toán ngn hn, đòn by, hiu sut s dng vn, hiu sut s dng lao đng, t
sut sinh li trên tài sn, ngành ngh hot đng.
 xem xét tác đng ca các yu t lên tng trng ca doanh nghip, bài nghiên
cu s s dng 2 mô hình. Mt là hi quy toàn b mu, hai là hi quy vi mu là các
doanh nghip có tng trng trong 5 nm liên tip.
u tiên, s thu thp các s liu tài chính t báo cáo tài chính ca các doanh nghip
va và nh ca Vit Nam niêm yt trên 2 sàn giao dch chng khoán Hà Ni và TP.HCM

nh: tng tài sn, tài sn ngn hn, n ngn hn, tng n, tài sn hu hình, giá tr hao mòn,
doanh thu, li nhun trc thu, tài sn vô hình, s lng lao đng, s nm hot đng, loi
hình s hu doanh nghip, ngành ngh hot đng. T các s liu này, tính toán các ch s
nh log tng tài sn, tng n/tng tài sn, tài sn ngn hn/tng tài sn, tài sn vô
hình/tng tài sn, doanh thu/tài sn hu hình, doanh thu/ s lao đng, log s lao đng, (thu
nhp trc thu + khu hao)/tng tài sn, s nm hot đng. Và đa các ch s này vào
phng trình nh là bin gii thích, vi bin ph thuc ln lt là tng trng trong tng
tài sn, tng trng trong doanh thu và tng trng trong s lao đng. Sau đó, hi quy
phng trình trên phn mm Eviews, kim đnh Hausman đ la chn mô hình nh hng
c đnh FEM hay nh hng ngu nhiên REM, sau đó loi tr đa cng tuyn bng cách
loi khi mô hình nhng bin có tng quan cao vi nhau.  kim tra t tng quan
trong mô hình, dùng kim đnh Durbin-Watson, nu có t tng quan thì s dng phng
pháp GLS đ loi b t tng quan.

13

3.1 Chn mô hình nghiên cu
Nghiên cu v các yu t quyt đnh đn s tng trng ca doanh nghip va và
nh, tác gi chn mô hình nghiên cu theo Miroslav Mateev và Yanko Anastasov nm
2010, bao gm 3 phng trình hi quy vi bin ph thuc ln lt là tng trng trong
doanh thu, tng tài sn và s lao đng đc th hin nh sau:
Bin ph thuc là tng trng trong doanh thu:
OP_REVEN = 
0
+ 
1
TA + 
2
LEVER + 
3

CUR + 
4
IA + 
5
CAP + 
6
LAB +

7
CF_RATIO + 
8
E + 
9
AGE + 
10
S + 
it
(3.1)
Trong đó:
OP_REVEN: Thay đi trong doanh thu, th hin s tng trng (Vit Nam đng),
bng chênh lch gia log doanh thu ca doanh nghip gia k t và t-1
TA (total assets): Tng tài sn, th hin quy mô doanh nghip (Vit Nam đng). o
lng bng Log tng tài sn ca doanh nghip  k t, d kin có tác đng dng.
LEVER (leverage): Tng n / tng tài sn, th hin đòn by.o lng bng T s
ca tng n/tng tài sn  k t, d kin có tác đng dng.
CUR (current ratio): Tài sn ngn hn/n ngn hn, th hin thanh khon ngn
hn.o lng bng T s tài sn ngn hn/n ngn hn  k t, d kin có tác đng dng.
IA (intangible assets): Tài sn vô hình/tng tài sn, th hin c hi tng trng
trong tng lai.o lng bng T s tài sn vô hình/tng tài sn  k t, d kin có tác
đng âm.

CAP (capital productivity): Doanh thu / tài sn hu hình, th hin hiu sut s dng
vn.o lng bng T s doanh thu/tài sn hu hình  k t, d kin có tác đng dng.
LAB (labour productivity): Doanh thu / s lao đng, th hin hiu sut s dng lao
đngo lng bng T s doanh thu/ s lao đng  k t
CF_RATIO: (Li nhun trc thu + khu hao) / tng tài sn, th hin t l dòng
tin. o lng bng T s dòng tin doanh nghip và tài sn ca doanh nghip  k t, d
kin có tác đng dng.
14

E: S lao đng ca doanh nghip, th hin quy mô doanh nghip.o lng bng
Log s lao đng  k t, d kin có tác đng dng.
AGE: S nm hot đng ca doanh nghip.o lng bng Log tui ca doanh
nghip (s nm hot đng)  k t, d kin có tác đng âm.
S (sector): Ngành ngh hot đng (dch v hoc ngành ngh khác).ây là bin gi,
nhn giá tr là 1 nu là dch v và giá tr 0 trong các trng hp khác, d kin có tác đng
dng.
Bin ph thuc là tng trng trong tng tài sn:
TOT_ASSETS = 0 + 
1
R + 
2
LEVER + 
3
CUR + 
4
IA + 
5
CAP + 
6
LAB + 

7

CF_RATIO + 
8
E + 
9
AGE + 
10
S+ it (3.2)
Trong đó:
TOT_ASSETS: Thay đi trong giá tr s sách ca tng tài sn, th hin s tng
trng (Vit Nam đng), bng chênh lch gia log tng tài sn ca doanh nghip gia k t
và t-1
R (revenues): Doanh thu, th hin s tng trng (Vit Nam đng), bng log doanh
thu ca doanh nghip gia k t, d kin có tác đng dng.
LEVER (leverage): Tng n / tng tài sn, th hin đòn by. o lng bng T s
ca tng n/tng tài sn  k t, d kin có tác đng dng.
CUR (current ratio): Tài sn ngn hn/n ngn hn, th hin thanh khon ngn hn.
o lng bng T s tài sn ngn hn/n ngn hn  k t, d kin có tác đng dng.
IA (intangible assets): Tài sn vô hình/tng tài sn, th hin c hi tng trng
trong tng lai. o lng bng T s tài sn vô hình/tng tài sn  k t, d kin có tác
đng âm.
CAP (capital productivity): Doanh thu / tài sn hu hình, th hin hiu sut s dng
vn. o lng bng T s doanh thu/tài sn hu hình  k t, d kin có tác đng dng.
LAB (labour productivity): Doanh thu / s lao đng, th hin hiu sut s dng lao
đng. o lng bng T s doanh thu/ s lao đng  k t