Ảnh hưởng của năng suất nhân tố tổng hợp đến xuất khẩu Trương hợp ngành dệt may Việt Nam Luận văn thạc sĩ 2014

B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH





TRN LÊ DIU LINH



NHăHNG CAăNNGăSUT NHÂN T TNG
HPăN XUT KHU: TRNG HP NGÀNH
DT MAY VIT NAM







LUNăVNăTHCăSăKINHăT

Tp. H Chí Minh – Nm 2014



B GIÁO DCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




TRN LÊ DIU LINH




NHăHNG CAăNNGăSUT NHÂN T TNG
HPăN XUT KHU: TRNG HP NGÀNH
DT MAY VIT NAM



Chuyên ngành: Kinh t phát trin
Mã s: 60310105


LUNăVNăTHCăSăKINHăT

NGIăHNG DN KHOA HC:
PGS.TS NGUYN TRNG HOÀI

Tp. H Chí Minh – Nm 2014


LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn này là do chính tôi thc hin.
Các trích dn và s liu đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht
trong phm vi hiu bit ca tôi. Kt qu trong lun vn là hoàn toàn trung thc.


Trn Lê Diu Linh
TP.H Chí Minh,ngày 31 tháng 10 nm 2014


MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc hình
Danh mc bng
Các t vit tt
Tóm tt

CHNGă1:ăGII THIU 1
1.1 t vn đ 1
1.2 Bi cnh ngành Dt may Vit Nam 2
1.3 Mc tiêu nghiên cu 3

1.4 Câu hi nghiên cu 3
1.5 Phng pháp nghiên cu 3
1.6 Cu trúc lun vn 4
CHNGă2:ăCăS LÝ THUYT V MI QUAN H GIAăNNGăSUT
VÀ KH NNGăTHAM GIA XUT KHU 5
2.1 Khái nim và nhân t tác đng đn nng sut 5
2.1.1 Khái nim 5
2.1.2 Nhng nhân t tác đng đn TFP 6
2.2 Mi quan h gia nng sut và xut khu 8
2.3 Mô hình tng quát 14
2.3.1 Mô hình tính toán TFP 14
2.3.2 c trng ca các doanh nghip tham gia xut khu: 15


2.4 Tng hp các nghiên cu liên quan: 20
2.5 Khung phân tích đ ngh cho nghiên cu: 22
CHNGă3:ăPHNGăPHỄPăNGHIểNăCU 23
3.1 Ngun d liu 23
3.2 Mô hình tính toán tng trng TFP 23
3.3 Mô hình phân tích hi quy 24
3.4 Gii thích mi quan h gia các nhân t tác đng đn xut khu trong mô
hình hi quy 26
3.4.1 Bin ph thuc 26
3.4.2 Bin đc lp 26
CHNGă4:ăHIN TRNG XUT KHU NGÀNH DT MAY VIT NAM
VÀ KT QU NGHIÊN CU THC NGHIM 32
4.1 ánh giá hin trng xut khu ngành dt may Vit Nam 32
4.2 Kt qu tính toán TFP 37
4.3 Kt qu hi quy tác đng ca TFP đn kh nng xut khu ca doanh nghip
43

CHNGă5:ăKT LUN VÀ GI Ý CHÍNH SÁCH 50
5.1 Kt lun 50
5.2 Hàm ý chính sách 51
5.3 Gii hn nghiên cu và hng nghiên cu tip theo 54
5.3.1 Gii hn nghiên cu 54
5.3.1 Hng nghiên cu tip theo 55
TÀI LIU THAM KHO 56
PHăLC 60




DANH MC HÌNH

Hình 2.1: Hành vi xut khu xác đnh s thay đi trong nng sut 12
Hình 2.2: Hành vi xut khu không xác đnh s thay đi trong nng sut 13
Hình 2.3 Khung phân tích ca nghiên cu 22
Hình 4.1: Nhp khu nguyên liu và xut khu dt may 36



DANH MC BNG
Bng 1.1 Cu trúc ngành 3
Bng 2.1 Tóm tt nhng nghiên cu liên quan 20
Bng 3.1 Tóm tt và đnh ngha các bin 31
Bng 4.1 T trng các nhóm ngành trong ngành dt may 37
Bng 4.2 Thng kê mô t gia doanh nghip xut khu và không xut khu 39
Bng 4.3 Thng kê mô t các DN theo ngành nm 2009 40
Bng 4.4 Thng kê mô t các DN theo ngành nm 2010 42
Bng 4.5 Kt qu hi quy mô hình probit 44

Bng 4.6 c tính xác sut tham gia th trng xut khu cho bit xác sut ban đu
44





CÁC T VIT TT

T vit tt
Ting Anh
Ting Vit
DN

:Doanh nghip
FDI
Foreign Direct Investment
:Doanh nghip có vn đu t nc
ngoài
GSO
General Statistics Office
:Tng cc thng kê
TFP
Total factor productivity
:Nng sut các nhân t tng hp
TPP
Trans-Pacific Strategic
Economic Partnership
Agreement
:Hip đnh đi tác Kinh t chin

lc xuyên Thái Bình Dng
R&D
Research & Development
:Nghiên cu và phát trin
VITAS
Vietnam Textile and Apparel
Society
:Hip hi dt may Vit Nam
VES
Viet Nam Enterprise survey
:Kho sát doanh nghip Vit Nam


TÓM TT
Là quc gia đang phát trin vi ngành dt may có b dày lch s, nhng nm
gn đây Vit Nam tr thành mt nc xut siêu trong lnh vc ngành dt may. iu
này có l là mt tin mng cho ngành công nghip vn thâm dng nhiu lao đng 
nc nhà. Tuy nhiên, vic xut khu vn còn hn ch trong mt s nhóm ngành có
u th v vn, lao đng cng nh v trí thun li to cho h mt nng sut cao hn
các doanh nghip khác. T thc trng này, nghiên cu dùng phng pháp hch toán
tng trng đ c tính nng sut các nhân t tng hp TFP và s dng mô hình hi
quy probit đ đo lng tác đng ca nhân t nng sut các nhân t tng hp và mt
s bin liên quan đn đc tính ca doanh nghip đn kh nng tham gia th trng
xut khu ca các doanh nghip. Kt qu hi quy cho thy, nng sut các nhân t
tng hp TFP thng cao hn  các doanh nghip xut khu và có tác đng mnh
m đn vic tham gia th trng xut khu. Qua đó tác gi đa ra mt s gi ý v
mt chính sách đ góp phn thúc đy tng trng TFP và to điu kin cho nhiu
doanh nghip tham vào th trng xut khu hn na.
1

CHNGă1:ăGII THIU
1.1 t vnăđ
Vit Nam là mt trong nhng quc gia đang phát trin, bc tranh chung v
thng mi hàng hóa Vit Nam vi th gii t nm 2003 đn nay là giá tr nhp
khu ln hn so vi giá tr xut khu, thâm ht tng dn theo thi gian. Tuy nhiên,
xut khu ca Vit Nam nói chung xác lp v th cnh tranh trên th trng toàn cu
 nhóm hàng hóa c bn nh du m và khoáng sn, nông sn, hàng dt may, da
giày, thy sn, đ g và đin t. ây là nhng ngành thâm dng lao đng ln nhng
v xu th không còn tng trng nhanh trên th gii, đng thi rt d b nh hng
bi vic h thp chi phí t các đi th mi có chi phí lao đng thp.
Sau các bài báo tiên phong ca Melitz (2004), Melitz & Ottaviano (2003) và
Bernard & cng s (2003) đư đa ra các gi đnh v doanh nghip đi din cho các
ngành và lý thuyt nn v mi quan h gia các doanh nghip sn xut sn phm
không đng nht và s cân bng trong thng mi quc t. Gi đnh quan trng
trong lý thuyt này đó chính là nhng doanh nghip có nng sut các nhân t tng
hp cao s t đa ra quyt đnh ca h v vic có tham gia vào th trng xut khu
hay không. Gi đnh này cung cp cho chúng ta kt qu đó là tn ti mt mi quan
h nhân qu t nng sut doanh nghip và kh nng tham gia xut khu.
Theo kt qu trong báo cáo điu tra v nng lc cnh tranh công ngh  Vit
Nam (2011) thì 28% doanh nghip đc hi cho bit lưi sut cao là khó khn chính
ca h, 19% nói rng lm phát cao và bin đng nh hng tiêu cc đn vic kinh
doanh ca h, 17,5% trong s trên 10 nghìn doanh nghip cho bit h khó tip cn
vn vay và 7% nói rng doanh nghip b nh hng bi ngun đin cung cp không
n đnh và chính sách kinh t v mô không th d đoán đc. Có th vì lý do này
mà doanh nghip Vit Nam khó lòng đu t nâng cao nng sut sn xut ca h đ
hng ra th trng xut khu nu không có s tr giúp t phía chính ph.  bài
lun vn này, tác gi s tp trung  mt cp đ vi mô hn và chn ngành dt may
làm đi tng đ nghiên cu. Nghiên cu này s cung cp mt kim tra thc
nghim v mi quan h gia nng sut doanh nghip và vic quyt đnh tham gia
2

vào th trng xut khu ca các doanh nghip thuc 3 lnh vc trong ngành dt
may đó là: sn xut si, ngành dt và sn xut trang phc.
1.2 Bi cnh ngành Dt may Vit Nam:
Ngành dt may Vit Nam là mt trong nhng ngành ch đo ca công nghip
sn xut hàng tiêu dùng, liên quan đn vic sn xut si, dt nhum, vi, thit k
sn phm, hoàn tt hàng may mc và cui cùng là phân phi hàng may mc đn tay
ngi tiêu dùng. Vic Vit Nam gia nhp WTO đư đem li cho ngành Dt may Vit
Nam nhng c hi rt ln v th trng, v đu t, và trên khía cnh hi nhp quc
t v chính sách, pháp lut và đàm phán. Nhìn chung nhà nc ta cng có s quan
tâm các vn đ v chính sách cng nh v toàn cu hóa, đnh hng ngành dt may
theo hng xut khu, tuy nhiên bên cnh đó vn còn mt s bt cp v ngun
nguyên vt liu, ngành công nghip ph tr cho ngành dt may, các chính sách vi
mô đ có th thúc đy ngành phát trin hn. Ngoài ra, ngành Dt may nc ta vn
còn nhiu hn ch v công ngh, trình đ ngi lao đng cha cao, ngun vn cha
di dào, nên nng sut các yu t tng hp vn còn nhiu hn ch so vi các nc
trong khu vc và trên th gii.
Bên cnh đó, qua bng 1.1 v cu trúc ca ngành cho chúng ta thy, ngành
dt may có chu k ngành tng đi phát trin, có nhng bin đng v doanh thu
thp nên cng có mt s hp dn tng đi đi vi các doanh nghip ngoài ngành.
Tuy vy, đi vi ngành dt may  nc ta thì mc đ h tr, mc đ tp trung và
mc đ toàn cu hóa tng đi thp. c bit, kh nng gia nhp vào th trng
xut khu t ra rt khó khn cho doanh nghip Vit Nam.
T các yu t trên đư đt ra câu hi liu vic khó khn trong gia nhp vào th
trng xut khu có liên quan ti nng sut các nhân t tng hp ca các doanh
nghip thuc ngành dt may hay không?

3

Bng 1.1 Cu trúc ngành
Chu k ngành
Phát trin
Rào cn gia nhp ngành
Thp/Cao*
Bin đng doanh thu
Thp
Mc đ toàn cu hóa
Thp
H tr ngành
Thp
Mc đ cnh tranh
Cao
Mc đ tp trung
Thp
Mc đ quy đnh
Trung bình

* Rào cn gia nhp ngành Thp đi vi kinh doanh ni đa, Cao đi vi kinh doanh xut khu
Ngun: VITAS 2014
1.3 Mc tiêu nghiên cu:
 ánh giá hin trng xut khu ca ngành dt may Vit Nam.
 Xác đnh tác đng ca nng sut các yu t tng hp đn kh nng tham gia
xut khu ca các doanh nghip thuc ngành dt may.
 Kin ngh mt s gi ý v chính sách nhm thúc đy hot đng tham gia th
trng xut khu cho các doanh nghip thuc ngành dt may.
1.4 Câu hi nghiên cu
Bài vit n lc tr li câu hi trng tâm: “ Phi chng các doanh nghip có

nng sut nhân t tng hp cao s có xu hng tham gia vào th trng xut khu ?”
thông qua vic ln lt tr li các câu hi c th:
 Nng sut các nhân t tng hp tác đng nh th nào đn hành vi tham
gia vào th trng xut khu ca các doanh nghip thuc ngành dt may
Vit Nam?
 Chính sách nhm ci thin và thúc đy nng sut nhân t tng hp cho
ngành dt may  nc ta nh th nào đ khng đnh v th trên th trng
xut khu ?
1.5ăăăPhngăphápănghiênăcu:
Nghiên cu s dng d liu chéo  cp đ ngành vi ngành đc chn là
ngành dt may Vit Nam, trong giai đon 2008 - 2010. D liu tính toán ch yu ly
t Niên giám thng kê hàng nm và trên trang web ca Tng cc thng kê. Nghiên
4

cu s dng phng pháp hch toán tng trng ca Solow (1956) đ tính toán tng
trng TFP và s dng phng pháp c lng hàm phân phi tích ly CDF hi
quy phng trình probit đ đánh giá tác đng nng sut nhân t tng hp TFP lên
kh nng tham gia xut khu ca doanh nghip.
Ý ngha thc tin ca nghiên cu nhm kim đnh li các kt qu ca các
nghiên cu trc v mi liên h gia TFP và kh nng tham gia th trng xut
khu ca các doanh nghip thuc ngành Dt may Vit Nam. Sau đó, tác gi s đa
ra mt s gi ý v mc chính sách đ nâng cao nng sut, thúc đy các doanh
nghip Vit Nam nhanh chóng tham gia vào th trng xut khu.
1.6 Cu trúc lunăvn
Lun vn gm có 5 chng, tip sau chng gii thiu là chng 2, chng
này trình bày c s lý thuyt s dng đ đánh giá tác đng ca TFP đn t l tham
gia xut khu ca doanh nghip thông qua các mô hình. Trong chng này cng s
nêu ra mt s nghiên cu liên quan đn nghiên cu này. Chng 3 s trình bày
phng pháp nghiên cu thc nghim, bao gm mô t s liu và mô hình phân tích.
Phn kt qu và tho lun v ch s TFP và tác đng ca nó đn kh nng tham gia

xut khu ca các doanh nghip s đc trình bày  chng 4. Chng 5 s là phn
kt lun, kin ngh và đ xut hng nghiên cu tip theo.
5

CHNGă2:ăCăS LÝ THUYT V MI QUAN H GIA
NNGăSUT VÀ KH NNGăTHAMăGIAăXUT KHU
Trong phn này, đu tiên tác gi s khái quát v TFP và nhng nhân t tác
đng đn TFP sau đó s tìm mi quan h gia kh nng tham gia th trng xut
khu và nng sut nhân t tng hp và cui cùng là tóm tt mt s nghiên cu liên
quan. i vi nghiên cu này, nng sut nhân t tng hp TFP s đc tác gi s
dng nh là nng sut ca doanh nghip và xut khu ca doanh nghip  đây chính
là hành vi tham gia vào th trng xut khu ca doanh nghip đó.
2.1 Khái nim và nhân t tácăđngăđn nngăsut
2.1.1 Khái nim
Nng sut nhân t tng hp TFP hay còn đc gi là phn d Solow đc
đa ra ln đu tiên bi Robert Solow trong nghiên cu v lý thuyt tng trng kinh
t ca mình nm 1956. Khái nim TFP ban đu đc dùng trong phân tích v mô,
nhng sau đó nó cng đc s dng rng rãi trong các phân tích vi mô  cp đ
ngành hay doanh nghip. Theo Solow (1956) hàm sn xut đc vit di dng:
Y = A(t)F(K,L) , A(t) chính là TFP. (2.1)
Nhiu nghiên cu cho rng TFP th hin mt phn ca đu ra còn li không
gii thích đc s đóng góp trong các yu t đu vào. C th, TFP đo lng đóng
góp cho đu ra ca nn kinh t vt ra ngoài đóng góp bi s lng lao đng, máy
móc và vn s dng. Nh vy, TFP phn nh tin b ca khoa hc, k thut và công
ngh, ca giáo dc và đào to, qua đó gia tng đu ra không ch ph thuc vào tng
thêm v s lng ca đu vào mà còn vào c cht lng ca các yu t đu vào là
vn và lao đng. Tng TFP gn lin vi áp dng các tin b k thut, đi mi công
ngh, ci tin phng thc qun lý và nâng cao k nng, trình đ tay ngh ca
ngi lao đng. Cùng vi lng đu vào nh nhau, lng đu ra có th ln hn nh
vào vic ci tin cht lng ca lao đng, ca vn và s dng có hiu qu hn các

ngun lc này.
Do đó, vic tng TFP ngày càng đóng vai trò quan trng trong phát trin kinh
t khi mà nn kinh t hin nay đang chuyn sang hng phát trin mi. Nâng cao
6

TFP tc là nâng cao hn kt qu sn xut cùng vi đu vào. iu này là rt quan
trng đi vi ngi lao đng, doanh nghip và toàn nn kinh t. i vi ngi lao
đng, nâng cao TFP s góp phn nâng mc lng thung, điu kin lao đng đc
ci thin, công vic n đnh hn. i vi doanh nghip thì có kh nng m rng tái
sn xut. Còn đi vi nn kinh t s nâng cao sc cnh tranh trên trng quc t,
nâng cao phúc li xã hi.
TFP có th tng vì nhiu lý do: cht lng ca lao đng tng lên, giúp nâng
cao kin thc và k nng giúp h làm vic có nng sut hn; thay đi v thành phn
hay cht lng ca vn khin cho vn s dng có hiu qu cao hn nh là đu t
vào các dây chuyn thit b hin đi, s dng nhân công tay ngh cao, tp trung
nghiên cu và phát trin sn phm…; áp dng tin b, k thut qun lý thông qua
các quá trình hc tp, sáng to, vay mn t tri thc toàn cu, hay ch đn gin là
rút kinh nghim t thc t làm vic, ; tái c cu li nn kinh t hay còn gi là tái
phân b ngun lc; phát trin th trng đ tng hiu qu s dng ngun vn và lao
đng; ngoài ra nhng thay đi ngn hn v cu cng có th làm thay đi TFP.
2.1.2 Nhng nhân t tácăđngăđn TFP:
Cht lng ngun lao đng: u t vào ngun nhân lc làm tng nng lc
cho lc lng lao đng, nâng cao trình đ hc vn làm tng kh nng tip thu, ng
dng nhng tin b khoa hc và công ngh; nâng cao k nng, tay ngh ca ngi
lao đng. u vào có cht lng ca ngun lao đng làm tng nng lc sn xut ra
các sn phm và dch v cht lng cao- yu t rt quan trng làm tng TFP.  các
quc gia đang phát trin, vai trò ca vn nhân lc là đ hp thu các công ngh hin
đi t các quc gia phát trin.  quc gia phát trin, vai trò ngun vn nhân lc là
đ thc hin các đi mi công ngh. Yu t tác đng ti cht lng lao đng là đu
t vào hot đng nghiên cu và phát trin (R&D), cht lng nn giáo dc đào to,

tác đng FDI (Haacker, 1999) và hc tp bng cách thc hành -learning by doing
(Arrow, 1962).
Thay đi nhu cu hàng hoá, dch v: Khi có thay đi v nhu cu hàng hóa,
dch v s có tác đng ti TFP thông qua vic tng nhu cu trong nc và xut khu
7

v sn phm, hàng hóa, đây chính là c s và điu kin quan trng đ s dng ti
u và phát huy ti đa các ngun lc. Melitz (2003) cho rng nhu cu xut khu tng
doanh nghip s mnh dn đu t vào công ngh, thc hin chuyên môn hóa, m
rng sn xut nhm tng nng sut, gim chi phí lao đng (Hiu qu kinh t theo
quy mô).
Thay đi c cu vn đu t: tp trung vn đu t vào các lnh vc có t l
tng trng cao, có li th so sánh, có công ngh tiên tin nh công ngh thông tin
và truyn thông, công ngh hin đi, t đng hóa. Yu t này th hin vic đu t
vn vào nhng lnh vc có nng sut cao, t đó s nâng cao hiu qu ca c nn
kinh t. u t vào công ngh mi s nâng cao nng lc cnh tranh và gim chi phí
sn xut. Thông qua c cu li vn, các ngành s hoch đnh tt hn nhm tng hiu
qu sn xut, kinh doanh.
Thay đi c cu kinh t: Thay đi c cu kinh t các ngành và thành phn
kinh t, phân b nhiu hn các ngun lc phát trin cho các ngành hoc thành phn
kinh t có nng sut cao hn, tn dng tt li th so sánh t đó đóng góp vào vic
tng TFP.
Áp dng tin b k thut công ngh: Trong các yu t k trên, yu t tin b
khoa hc k thut - công ngh đóng góp vào tng TFP đc đc cho là quan trng
hn c (Hall và Jones, 1999). Thúc đy các hot đng sáng to, đi mi; nghiên cu
và phát trin sn phm; ci tin quy trình sn xut; ng dng các tin b k thut;
áp dng công ngh qun lý tiên tin (h thng, công c qun lý tiên tin…) đ tác
đng nâng cao nng sut.
Theo lý thuyt tân c đin ca Solow (1956) đư ch ra rng tin b công ngh
là ngun gc ca tng trng trong dài hn và nó là nhân t quyt đnh đn tng

trng TFP. Nh vy, trong các yu t cn tác đng đ có th gia tng TFP, nhng
ni dung v KH&CN cn phi tp trung là nâng cao k nng, trình đ tay ngh ca
ngi lao đng; tng cng áp dng các tin b k thut, đi mi công ngh, ci
tin phng thc qun lý, phát trin tài sn trí tu….
8

2.2 Mi quan h giaănngăsut và xut khu
Ý tng cho rng hot đng tham gia xut khu có liên quan đn tng trng
kinh t đư đc công nhn trong các tài liu trong nhiu nm (Beckerman 1962;
Kaldor 1970; Caves 1971; Balassa 1988), nhng mi quan h nhân qu v hai khái
nim này vn còn cha rõ ràng. Mt mt, các tài liu tng trng xut khu d đoán
rng tham gia xut khu to ra mt s gia tng sn lng và nng sut ca đt nc.
Mt khác, các hc gi cho rng có s tác đng trc tip t tng trng nng sut
đn vic tham gia xut khu. Nhiu lp lun ng h gi thuyt tng trng da vào
xut khu đa ra trong nhng nm qua. Th nht, hot đng xut khu là mt thành
phn quan trng ca nhu cu t đnh và xác đnh mt hiu ng s nhân trên đu t
và hiu qu (Beckerm 1962; Kaldor 1970; Thirlwall 1980) c trong xut khu (tác
đng trc tip) và trong ngành liên quan trong nn kinh t ni đa (hiu ng liên
kt) (Khan và Khanum 1997). Th hai, tng trng ca lnh vc xut khu thúc đy
vic phân b li ngun lc t các ngành phi thng mi và cho ngành xut khu ca
chính nó, làm gia tng tng đi nng sut tng th ca đt nc (Bernard and
Jensen 1999b; Giles and Williams 2000). Th ba, xut khu là mt phng tin
đ to ra dòng vn ngoi t, cn thit đ tài tr cho hot đng nhp khu (Thirlwall
1980). Cui cùng, đnh hng ra bên ngoài có th dn đn hiu qu đt đc cho
các doanh nghip do phát trin kinh t theo quy mô và s hc hi kt hp vi ph
bin kin thc t các quan h quc t (Ngân hàng Th gii 1993).
Theo quan đim ca Caves (1971) và mt s nghiên cu khác ng h quan
đim cho rng có mi quan h nhân qu t tng trng nng sut đ tham gia xut
khu. c bit, h cho rng tng trng kinh t giúp nâng cao k nng sn xut và
công ngh to ra c s cho vic có li th trong cnh tranh quc t và ln lt xác

đnh kim ngch xut khu (Krugman 1984). Hn na, ngi ta lp lun rng các
doanh nghip khi tham gia xut khu phi chu chi phí chìm do vic phi thành lp
mt kênh phân phi quc t hoc các thích ng ca sn phm vi các tiêu chun
nc ngoài trong đó xác đnh rng ch có các doanh nghip ln hn và hiu qu hn
s bt đu tham gia xut khu ( Roberts và Tybout 1997; Bernard và cng s 2000).
9

Bên cnh đó, nhng nghiên cu này còn tp trung vào các d liu kinh t v mô,
mt s các công trình gn đây đư c gng đi đn cp đ vi mô, nhìn vào hng quan
h nhân qu gia hot đng tham gia xut khu và tng trng nng sut ti mc đ
cp doanh nghip. ây là mt b phn mi ca lý thuyt khai thác ngày càng tng
tính sn có ca các b d liu cp doanh nghip, cho phép tìm hiu s nh hng
ca hiu qu đt đc t hành vi xut khu ca doanh nghip đó là mt trong nhng
kênh mà qua đó hot đng xut khu xác đnh tng trng kinh t.
Có hai câu hi quan trng ca lý thuyt này là: “Các doanh nghip hiu qu
hn do tham gia xut khu?” và “Có phi nhng doanh nghip tham gia xut khu
thì hiu qu hn ?”. Thc t, s tng quan gia nng sut và xut khu có th là
kt qu ca hai yu t khác nhau, nhng không loi tr ln nhau. Mt mt, các
doanh nghip kinh doanh tt tr thành nhà xut khu bi vì xut khu đòi hi mt
s chi phí b sung chng hn nh chi phí vn chuyn, chi phí liên quan đn vic
thit lp mt kênh phân phi hoc chi phí sn xut đ thay đi sn phm cho th
trng quc t. S thay đi này ng ý rng ch có các doanh nghip hot đng tt
hn mong đi mi có th trang tri các chi phí b sung hp lý và s thâm nhp vào
th trng xut khu. Do đó, mi tng quan gia nng sut và xut khu có th
phát sinh nh là s t la chn tt hn ca các doanh nghip đ đi vào th trng
xut khu. Mt khác, các nhà xut khu có th hc hi t s hin din ca h trong
th trng quc t vì hai lý do chính. u tiên, quan h quc t vi ngi mua và
khách hàng có kh nng bi dng kin thc và lan ta công ngh chng hn nh
tip cn đc chuyên môn k thut bao gm sn phm mi thit k và phng pháp
sn xut mi. Th hai nhu cu quc t, xác đnh mt nng sut s dng cao hn và

cho phép khai thác kinh t theo quy mô.
u tiên  câu hi th nht, đi vi ài Loan, Aw và cng s (2000) tìm
thy các doanh nghip mi đc xut khu tt hn các công ty khác trc khi gia
nhp th trng xut khu, và trong mt s ngành công nghip mà h hc đc cách
ci thin nng sut sau nhp cnh. Theo nghiên cu ca Kraay (1999), ông c tính
mt phng trình bng nng đng duy nht ca ba ch s v nng sut và hiu qu
10

(TFP, nng sut lao đng, chi phí đn v) vào đ tr ca kt qu và cng đ xut
khu, đo bng t l doanh thu xut khu và trong mt mu ca các doanh nghip
Trung Quc, ông tìm thy bng chng mnh m ng h gi thuyt hc hi thông
qua xut khu.
Bleaney và cng s (2000) c tính mt hiu ng ngu nhiên bng phng
trình bng đng đ làm vic trong mt mu ca các doanh nghip đn t Belarus,
Nga và Ukraine và thy rng vic làm hin nay là tích cc liên quan đn các th
phn xut khu đu ra trong giai đon trc. H gii thích phát hin này là phù hp
vi lý thuyt hc tp, mc dù, nói đúng ra, h đư không nhìn vào bt k thay đi
hiu qu ca doanh nghip
Giai đon tip theo các hc gi đư nhm vào câu hi th hai, bng chng
thc nghim cho thy rng các doanh nghip s tr thành nhà xut khu thì trc đó
h s có mt s li th tng đi phong phú và rõ ràng. Mt s nghiên cu nhn
mnh li th sn xut ca các doanh nghip xut khu (Roberts và Tycn.,1997;
Bernard và Jensen 1999b, 2001; Bernard và Wagner nm 1997, nm 2001; Aw và
cng s 1998). Nhng ngi khác tp trung vào vai trò ca s nng đng trong sáng
to (Wakelin nm 1998; Sterlacchini nm 1999; Basile 2001), quy mô doanh nghip
(Sterlacchini 2001; Bernard và Jensen 1999a , 2001) và quan h vi nc ngoài
(Aitken và cng s 1997; Sjoholm 1999) trong hành vi xut khu ca các doanh
nghip.  đây, các nhà nghiên cu tìm thy nng sut nh là mt “nhân” mnh m
tác đng đn “qu” là xut khu.
Clerides và cng s (1998) đư thn trng hn và n lc đ sp xp ra s ch

đo ca quan h nhân gia nng sut và tham gia xut khu. H c tính mt h
thng gm hai phng trình, mt là s la chn vào th trng xut khu, hai là quá
trình điu chnh các chi phí có liên quan đn vic xut khu. Các vn đ trc đc
mô t thông qua mô hình probit đc dùng đ kim tra quyt đnh t la chn vào
th trng xut khu ca các doanh nghip có nng sut cao hn khi tham gia xut
khu. Kinh nghim xut khu đc đi din bi mt bin gi (tình trng xut khu)
dùng đ nhn dng các doanh nghip tr thành nhà xut khu hoc không. S dng
11

d liu t các doanh nghip t Colombia, Mexico và Morocco h tìm thy bng
chng mnh m ca s la chn, tc là các doanh nghip có nng sut cao s t
quyt đnh mình có tham gia vào th trng xut khu hay không và không có bng
chng v hc tp.
Bernard và Jensen ( 1999) và Bernard và Wagner (1997) theo mt chin lc
thc nghim khác nhau đ tr li các câu hi v quan h nhân qu gia tham gia
xut khu và nng sut. H hi quy mô hình d liu chéo ca t l tng trng nng
sut và ch s hot đng khác nh là mt chc nng ca tình trng xut khu, đc
đo bng mt bin nh phân, bin ly giá tr 1 nu mt doanh nghip đc xut khu
trong nm đu tiên và các bin gii thích khác nh: đc trng doanh nghip, mt s
bin gi cho ngành và khu vc đa phng. Kt qu phù hp vi nghiên cu ca
Clerides và cng s (1998). H nhn ra rng, không có mi quan h nhân qu theo
chiu t xut khu đn nng sut trong mt mu các doanh nghip ca M và các
doanh nghip thuc ngành sn xut ca c, tình trng xut khu tt nht không
nh hng đn tc đ tng trng v nng sut và trong mt s trng hp thm chí
còn tác đng tiêu cc. Tuy nhiên, h tìm thy xut khu có nh hng tích cc đi
vi kh nng sng còn ca doanh nghip cng nh tng trng v quy mô và đc
bit là trong vic làm. Trong mt bài báo khác, Bernard và Jensen (1999b) cng cho
thy điu này gây ra mt s tng trng tng nng sut do hiu ng thành phn: các
nhà xut khu tng quy mô doanh nghip, th phn ca h trong nng sut tng hp
tng và k t khi h có kt qu thc hin tt hn trc khi gia nhp th trng xut

khu, tng hp v nng sut đư tng lên đáng k.
Aw và cng s (1998) so sánh giá tr nng sut trung bình ca nhóm các
doanh nghip đư tri qua nhng mô hình khác nhau ca quá trình chuyn đi vào và
ra khi th trng xut khu, đ xác đnh tm quan trng ca t la chn và hc tp
thông qua xut khu. H xác đnh 4 trng thái khác nhau cho mu ca h:  ngoài
(doanh nghip không xut khu trong thi gian t và t+1), gia nhp (doanh nghip
không xut khu trong thi gian t nhng tham gia xut khu trong thi gian t+1), đi
ra (doanh nghip xut khu trong thi gian t nhng không xut khu trong thi gian
12

t+1), tn ti (doanh nghip xut khu trong thi gian t và t+1). H nhn thy s
khác bit gia các doanh nghip ca ài Loan và Hàn Quc trong tm quan trng
ca quyt đnh t la chn và hc tp.
Nh vy, đi vi các nghiên cu trc đây, các nhà nghiên cu đư tìm thy
bng chng mnh m phù hp vi s t la chn và trong mt s lnh vc li xut
hin bng chng ng h gi thuyt hc tp thông qua xut khu.
Vic xem xét ngn gn v các tài liu cho thy, mc dù thc t rng ch có
trong nhng nm gn đây các hc gi đư bt đu nhm đn nhng câu hi v quan
h nhân qu gia tham gia xut khu và nng sut ti cp đ vi mô, mt s công
trình thc nghim đư phát trin mnh m, s dng mt lot các phng pháp thc
nghim trên các quc gia khác nhau dn đn kt qu khác nhau. áng chú ý, mt
trong nhng quy lut trong các nghiên cu dng nh là nghiên cu s dng tình
trng xut khu nh mt bin pháp đo lng kinh nghim xut khu có xu hng là
không tìm thy có tác dng hc tp trong xut khu, trong khi các nghiên cu bng
cách s dng phn xut khu trên tng doanh thu (cng đ xut khu) thì có xu
hng tìm hiu ng hc tp tích cc.

Ngun: Castellani(2002)
Hình 2.1: Hành vi xut khu xác đnh s thay đi trong nng sut
Log(productivity)
Exporter
A
Exporter
B
Time
T
x
0
13

Hin nay, cha có khung lý thuyt nào đư đc phát trin đ gii thích lý
thuyt hc tp ca doanh nghip t xut khu. Hu ht các cuc điu tra thc
nghim xây dng trên ý tng rng nu hành vi xut khu xác đnh hiu ng hc
tp thì các quá trình ngu nhiên chi phi nng sut nên đc thay đi bi các s
kin ca xut khu. Nh trong hình 2.1, so sánh hai doanh nghip, doanh nghip A
xut khu ti thi đim x và B thì không, mt trong nhng mong đi rng qu đo
sn xut ca A s dc sau khi tham gia xut khu do quá trình hc tp, trong khi
doanh nghip B s tip tc vào qu đo ca nó. Nh đư tho lun  trên, kim tra
gi thuyt này da trên c d liu chéo và d liu bng.

Ngun: Castellani(2002)
Hình 2.2: Hành vi xut khu không xác đnh s thay đi trong nng sut
Mt tác đng tích cc ca hành vi tham gia xut khu đi vi tng trng
nng sut là phù hp vi gi thuyt v hc tp thông qua xut khu. Tuy nhiên, kt
qu nh vy có th là kt qu ca mt mi quan h gi. Trong thc t, thì tình
hung s ging nh mô t trong hình 2.2, trong đó tham gia xut khu không nh
hng đn quá trình chi phi ngu nhiên s tng gim ca nng sut mà là các nhà
xut khu có tng trng nng sut cao hn trc khi bc vào th trng xut
Log(productivity)
Exporter
A
Exporter B
Time
T
x
0
14

khu, có th b nhm ln vi mt trong nhng lý thuyt hc hi thông qua xut khu
hàng hoá.
Tóm li, các nghiên cu  trên đu cung cp nhng lý thuyt nn rt tt cho

tác gi thc hin nghiên cu này. Mi nghiên cu s dng phng pháp phân tích
khác nhau, d liu khác nhau và do đó cng cho nhng kt qu không ging nhau.
Trong nghiên cu này, da trên kt qu ca các nghiên cu trc đa phn đu cho
ta kt lun có mi quan h nhân qu theo chiu nng sut đn kh nng tham gia
xut khu. Do đó, vi mc tiêu đánh giá tác đng ca TFP đn kh nng tham gia
xut khu ca ngành dt may  Vit Nam tác gi s s dng ngun s liu thu thp
đc, dùng phng pháp hch toán tng trng đ tính toán TFP và hi qui mô
hình probit cùng vi mt s bin gii thích liên quan đn doanh nghip nh: quy
mô doanh nghip, cng đ vn, mc lng trung bình, tui ca doanh nghip,
ngành sn xut đ tin hành nghiên cu.
2.3 Mô hình tng quát
2.3.1 Mô hình tính toán TFP
Da trên hàm sn xut Codd-Douglas, Arnold và Hussinger (2005) đo lng
nng sut nhân t tng hp ca doanh nghip vi lao đng (l) và vn (k) là nhng
yu t đu vào và giá tr gia tng chính là đu ra (y) ca doanh nghip, TFP chính là
phn d ca phng trình đc biu din di dng logarit sau:
Y
it
= .l
it
+ .k
it
+ u
it
(2.2)
Trong phng trình trên, sai s c tính u
it
đi din cho bin log TFP ca DN
i trong thi gian t. Vn đ đc đa ra đng thi  đây chính là mt phn ca TFP
s đc các doanh nghip quan sát ti mt đim thi gian đ sm đ h ra quyt

đnh v các yu t đu vào ca h. Ti đa hóa li nhun sau đó hàm ý rng s phân
tích rõ sai s chun d kin s nh hng đn quyt đnh yu t đu vào, khin c
tính OLS không phù hp.  bt đu vic qun lý các yu t đu vào và các sai s,
h phi gi đnh lch s ca các quan sát đu tiên là nhng bin ngoi sinh. c tính
bán tham s mà h s dng da trên nhng nghiên cu ca Olley và Pakes (1996)
15

bao gm hai bc. Bc đu tiên, gi đnh rng đu t và dung lng vn đc cho
bi phng trình sau:
K
it+1
= (1- ) K
it
+ I
it
(2.3)
Trong đó K là dung lng vn, I là vn đu t. u t này sau đó là mt hàm
ca dung lng vn và là mt b phn ca TFP kí hiu 

đc quan sát bi các
doanh nghip trong thi gian sm nht đ có th ra quyt đnh đu t:
i
it
= i
t
(

, k
it
) (2.4)

Gi hàm nghch đo ca i là h, tc là h( ) = i
-1
( ), có th đc vit: 

=
h
t
(i
it
, k
t
) và c lng:
y
it
= .l
it
+ (i
it
, k
it
) +e
it
(2.5)
Vi hàm (i
it
, k
it
) = .k
it
+ h

t
(i
it
, k
t
) đc c lng bng mt đa thc bc 3,
lúc này c tính logarit ca lao đng phù hp hn. Trong bc th hai, tác gi xác
đnh h s vn bng cách c tính phng trình:
y
it
- .l
it
= . k
it
+ g(

- . k
t-1
) + e
it
(2.6)
Vi g là mt hàm cha xác đnh, nó đc xác đnh gn ging vi mt đa
thc bc 3 đc th hin liên quan ti 

và 

. Các c tính h s nhân t phù
hp cho phép xác đnh phn d ca phng trình (2.2)

Theo nhng nghiên cu ca Bernard & Jensen (2001a) Olley & Pakes

(1996) và Pavcnik (2002) đ tránh các vn đ v kinh t lng xy ra tính chch
đng thi khi c lng sai s ca phng trình (2.2) h s dng phng pháp c
lng bán tham s đ có c tính TFP phù hp. Phng pháp c lng này to ra
h s các nhân t c tính nhn mnh s có mt đng thi và tính không đng nht
không quan sát đc trong sn xut, mà không tng đáng k gánh nng tính toán.
2.3.2 cătrngăca các doanh nghip tham gia xut khu:
Mô hình v s t la chn vào th trng xut khu:
Các tài liu lý thuyt v chi phí chìm và xut khu đc phát trin trong các
tài liu ca Dixit (1989a, b), Baldwin (1988), Baldwin và Krugman (1989), và
Krugman (1989). Roberts và Tybout (1997) và Bernard và Jensen (1997) vi kinh
16

nghim gii quyt các vn đ v chi phí xut nhp cnh trong quyt đnh xut khu
ca doanh nghip nhm ti đa hóa li nhun.
Theo Roberts và Tybout (1997) và Bernard và Jensen (1997) trong mô hình
hóa các quyt đnh xut khu đ doanh nghip ti đa li nhun mt cách hp lý
tng t nh quyt đnh đa ra th trng mt sn phm mi. Doanh nghip s xem
xét li nhun ngày hôm nay và d kin trong tng lai t đó ra quyt đnh có tham
gia vào mng li th trng nc ngoài vi bt k chi phí c đnh nào hay không.
Gi đnh rng doanh nghip luôn có kh nng sn xut  mc đ li nhun
ti đa đ xut khu là 


nu nó xâm nhp vào th trng nc ngoài. Trong trng
hp ti khong thi gian mà không có chi phí nhp cnh, doanh nghip nhn đc
li nhun:














 



 




 (2.7)
Vi 

là giá vn hàng bán  nc ngoài và 

(•) là chi phí bin đi ca sn
xut ti sn lng 


. Các yu t ngoi sinh nh hng đn li nhun, chng hn
nh t giá hi đoái, đc ký hiu là 


, trong khi các đc tính doanh nghip đc
đi din bi bin 

. Có th tng kh nng xut khu ca mt doanh nghip vi các
yu t nh là: quy mô doanh nghip, thành phn lao đng, gia tng nng sut, c
cu sn phm và c cu s hu.
Nu li nhun d kin là ln hn không thì doanh nghip s xut khu. Tình
trng xut khu ca doanh nghip i trong thi gian t đc cho bi 

:


  




  


M rng cho mô hình trên đ d hiu hn khi mà không xác đnh đc chi
phí nhp cnh. Lúc này li nhun d kin ca doanh nghip s là:
























 









(2.8)
Min là hàm chi phí không ph thuc vào mc sn lng trong mt thi gian
trc đó, các gii pháp ca vn đ đa ra cho vn đ nhiu thi đon này ging vi
trng hp ca mt giai đon.
17







Khi tham gia vào th trng nc ngoài thì luôn tn ti mt chi phí chìm là
điu hin nhiên, điu này có th bao gm chi phí thông tin v điu kin nhu cu
nc ngoài, các chi phí thit lp mt h thng phân phi, hoc các chi phí tìm kim
xác đnh các ngân hàng đa phng và các doanh nghip vn ti. Các nhà nghiên
cu đ cp đn điu này nh chi phí gia nhp và h gi đnh các chi phí tái din đy
đ nu các doanh nghip tn ti trong th trng xut khu bt kì khong thi gian
nào. Li nhun ca doanh nghip trong vn đ ti đa hóa trong mt gia đon vi chí
phí gia nhp đc th hin nh sau:











 





 




 






   

 (2.9)
Trong đó N là chi phí đu vào ca doanh nghip. Các doanh nghip không
phi tr chi phí nhp cnh nu nó xut khu trong giai đon trc đó, tc là nu


= 1 doanh nghip s xut khu nu li nhun ròng d kin trên chi phí đu vào
là dng, 

= 1 nu 

> 0.
Kt hp vi chi phí đu vào trong mt khung phân tích đng cung cp mt
giá tr trung bình đ quyt đnh xut khu hin nay ca doanh nghip nh hng đn
các quyt đnh xut khu trong tng lai. Công thc này ca chi phí gia nhp ging
nh chi phí chìm mang li mt giá tr tùy chn đc ch đi đ la chn và do đó

làm gia tng các khu vc mà doanh nghip không la chn đ làm th trng xut
khu. Doanh nghip la chn mt chui các mc sn lng, 





nhm ti đa
hóa li nhun hin ti và gim giá trong tng lai:


= E
t











(2.10)
Các chu k li nhun đc cho bi phng trình (2.10) và hn ch là không
âm bi vì doanh nghip luôn có s la chn không phi đ xut khu. iu này
ging nh là các doanh nghip la chn vic xut khu trong tng giai đon h cho
là tt vì theo gi thuyt cho phép các doanh nghip có th chn mt giai đon mà h
cho là có li nhun. Hàm giá tr ging nh trc đó vi vic b sung chi phí gia

nhp tim nng trong li nhun trong thi gian này,





max



 






 








(2.11)