Trì hoãn giá - Rủi ro thanh khoản trên thị trường chứng khoán Việt Nam Luận văn thạc sĩ

BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNG I HC KINH T TP. H CHệ MINH

Lụ MINH TIN








TRÌ HOÃN GIÁ- RI RO THANH
KHON TRÊN TH TRNG
CHNG KHOÁN VIT NAM



LUNăVNăTHCăSăKINHăT









 TP.HCM, tháng 10.2014 

i


LI CAM OAN
Tôiăxinăcamăđoanălun vn:ăắTRỊ HOÃN GIÁ- RI RO THANH KHON
TRÊN TH TRNG CHNG KHOÁN VIT NAM” làăcôngătrìnhă nghiênăcuă
caăriêngătôi,ăcóăsăhătrătăThyăhngădnălàăTSăNguynăHuăHuyăNht.ăCácăsă
liuătrongăđătàiănàyăđcăthuăthpăvàăsădngămtăcáchătrungăthc.ăKtăquănghiênă
cuăđcătrìnhăbàyătrongălunăvnănàyăkhôngăsaoăchépăcaăbtăcălunăvnănàoăvàăcngă
chaăđcătrìnhăbàyăhayăcôngăbăăbtăcăcôngătrìnhănghiênăcuănàoăkhácătrcăđây.
TPHCM, tháng nmă2014
Tác gi

ii

MC LC
TRANG PH BỊA
LI CAM OAN
DANH MC CÁC BNG
DANH MC HÌNH
TịM TT
M U 1
1.Tính cp thit caăđ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 1
3. Câu hi nghiên cu 1
4.ăiătng và phm vi nghiên cu 2
5.ăPhngăphápănghiênăcu 5
6. B cc ca lunăvn 6
7.ăụănghaăthc tin caăđ tài 6
Chng 1: C S Lụ THUYT, TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU TRC
ÂY VÀ PHNG PHÁP NGHIÊN CU 8
1.1ăNhngăvnăđăchungăvăthătrngăchngăkhoán 8
1.1.1ăKháiănim 8
1.1.2ăPhânăloiăthătrngăchngăkhoán 8
1.1.3ăVaiătròăcaăthătrngăchngăkhoán 8
1.1.4ăNguyênătcăhotăđngăcaăthătrngăchngăkhoán 9
1.1.5ăCácăchăthăthamăgiaăthătrngăchngăkhoán 10
1.2ăCácăloi riăroătrongăđuătăchngăkhoán 10

1.2.1ănhăngha 10
1.2.2ăSăcnăthităhnăchăriăroătrongăđuătăchngăkhoán 11
1.2.3ăCácăloiăriăroătrongăđuătăchngăkhoánă 11
1.3 Các khái nim khác 15
1.4ăCácămôăhìnhănghiênăcu 16
1.4.1 Mô hình LCAPM caăLiu (2006) 16
1.4.2ăMôăhìnhăCAPMăviănhânătăphnăbùăriăroăthătrngă 17
1.4.3ăMôăhìnhăFamaăFrenchăbaănhânăt 17
1.4.4 Mô hình Mark M. Carhart 17

Chng 2: TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU TRC ÂY 19
2.1 Công trình nghiên cu ca Ji- Chai Lin, Ajai K. Singh, Ping- Wen (Steven)
Sun, Wen Yu (2012) 19
2.2 Công trình nghiên cu ca Liu 22
2.3ăCôngătrìnhăănghiênăcuăca Hou và Moskowitz 23
2.4ăCôngătrìnhănghiênăcuăcaăViralăV.ăAcharya,ăLasseăHejeăPedersen 24
2.5 Công trìnhănghiênăcuăcaăYakovăAmihudă 25
iii

2.6 CôngătrìnhănghiênăcuăcaăMarkăM.ăCarhartă 26
2.7 CôngătrìnhănghiênăcuăcaăPetersonăvàăFialkowskiăă 27
2.8 CôngătrìnhănghiênăcuăcaăFamaăvàăFrenchă(2012) 27
2.9 CôngătrìnhănghiênăcuăcaăFamaăvàăFrenchă(1993) 28

Chng 3: PHNG PHÁP NGHIÊN CU 31
3.1 Phngăphápănghiênăcu ca Hou và Moskowitz (2005) 31
3.2 Phng pháp nghiên cu ca Liu 34
Chng 4: KT QU NGHIÊN CU 38
4.1ăoălng trì hoãn giá và thanh khon ca c phiu 38
4.2Tng quan gia trì hoãn giá và thanh khon 39

4 3 nh giá tài sn 44
4.4 oălng trì hoãn giá- thanh khon và li nhun ca 3 c phiu VNM, LAF,
VSH 51
Chng 5: KT LUN 57
TÀI LIU THAM KHO
PH LC















iv

DANH MC CÁC BNG
Trang
Bngăi:ăCácăcăphiu tho mãnăđiuăkinănghiênăcu 3
Bng 4.1:ăCácăchăsăcaătngădanhămcă(đcălcătheoăđiălngăđoălngătrìăhoãnă
giáăD1ăgiaiăđonă2) 38
Bng 4.2: Ma trnătngăquanăchéo 40
Bng 4.3 : Phân tích chéo ca trì hoãn giá 41

Bng 4.4: Hi quy cross-sectional ca li nhun c phiuă đi vi thanh khon
(lnLM12) và trì hoãn giá (D1) 43
Bng 4.5: Trung bình li nhun hng tháng ca các danh mc đc lcă theoăđi
lng D1 45
Bng 4.6: Trung bình li nhun hng tháng ca các danh mcăđc chia theo phn
dăca h s beta ca thanh khon 50
Bng 4.7: Các ch s đoălng trì hoãn giá- thanh khon và li nhun ca 3 c phiu
VNM, LAF, VSH ti thiăđim cui tháng 6 miănm 53

DANH MC HÌNH
Hình 4.1:ăMiăquanăhăgiaăexcessăreturnăvàăhăsăbetaăcaăthanhăkhon 48









v

TịM TT
Bài nghiênăcuăvi mcătiêuănhm xem xét tácăđng ca trì hoãn giá và riăroă
thanhăkhon ti li nhun c phiu nhmăgiúpănhàăđuătătránhăđcăriăroăvàălaăchnă
c phiuăđúngăđnăhn.ăDaătrênădăliuăgmă36ăcôngătyăđangăniêmăytătrênăthătrngă
chngăkhoánăVităNamătrongăgiaiăđonătătháng 7 nmă2006ăđnăthángă6ănmă2014ăviă
dăliuăđcătngăhpătăcácădăliuăthngăkêăcaăcácăcôngătyăniêmăytăăwebsiteăcaă
2ăSăGiaoădchăchngăkhoánăThànhăphăHăChíăMinhăvàăHàăNi.ăBàiănghiênăcuăsă
dngăphngăphápă ca Liu (2006) viă môă hìnhă đnhă giáă tàiăsnă (LCAPM) và dùng

phngăphápăcaăHouăvàăMoskowitză(2005).ăKtăquănghiênăcuăchoăthyăcácăcôngătyă
viăđătrìăhoãnăgiáălnăthìăsăkhóăthuăhút nhàăđuătăhnăvàăcácăcăđôngăcaăcôngătyă
nàyăsăphiăđiădinăviăriăroălnăhnăvìăthăđòiăhiăliănhunăcaoăhnăđăbùăđpăliă
choăriăroămàăhăgánhăchu.




















1

M U
1. Tính cp thit ca đ tƠi
Th trng chng khoán Vit Nam đã chính thc đi vào hot đngăđc hn 10
nm qua. Tuy nhiên, th trng chng khoán Vit Nam đang trong giai đon phát trin

nên còn tn ti rt nhiu ri ro và thôngătinălàăvnăđăquan trng hàngăđuămàăcácănhàă
đuătăphiăđiămt.ăTùyătheoăgiáătrăcăbnăvàămcăđăđónănhnăriăroămàănhàăđuătă
sălaăchnăchoămìnhăcăphiuăphùăhpădaăvàoălngăthôngătinătipănhn.ăCác nhà
đu t cá nhân chim t l trên 90% các nhà đu t th trng. Bên cnh nhng nhà
đu t đã thành công, không ítăngi đã tht bi, chán nn và ri b th trng do
khôngălng htăđc nhng ri ro và cng không x lý kp thi nhng thông tin v
c phiu mà h đón nhn.ăTrc tình hình y, vic nghiên cu và tìm kim cách đ
nhà đu t có th x lý các thông tin mà h đón nhnăđi vi nhng c phiu có trì
hoãn giá và hn ch ri ro thanh khon là điu cn thit. Qua đó giúp nhà đu t tránh
đc các ri ro và la chn c phiu đúngăđn hn.
Chính vì điu đó, tôi đã quyt đnh chnă đ tài: “Trì hoãn giá- ri ro thanh
khon trên th trng chng khoán Vit Nam” làm lun vn tt nghip ca mình.
2. Mc tiêu nghiên cu
 tài nghiên cu xemăxétătácăđng ca trì hoãn giá và ri ro thanh khon ti
li nhun c phiu nhmăgiúpănhàăđuătătránhăđc riăroăvàăđaăraăcácăquytăđnh
đuătăđúngăđnăhn.
3. Câu hi nghiên cu
- Riăroăthanhăkhonănàyătácăđngăđnăliănhunăcaăcácăcôngătyănhăthănào?
- Sătrìăhoãnăgiáănàyătácăđngăđnăliănhunăcaăcácăcôngătyăra sao?
4. i tng vƠ phm vi nghiên cu
4.1 i tng nghiên cu
ătàiătpătrungănghiênăcuătrìăhoãnăgiá- riăroăthanhăkhonătácăđngăđnăliă
nhunăcaăcácăcăphiuăđcăniêmăytătrênăthătrngăchngăkhoánăVităNamă(khôngă
đăcpăđnănhngăcăphiuătrênăthătrngăphiătpătrungă(OTC).
4.2 Phm vi nghiên cu
 tài nghiênăcuăsădngămuălàă36 căphiuăcaăcácăcôngătyăđcăniêm
ytă trênă sànă giaoă dchă caă S giaoă dchă chngă khoánă Thànhă phă Hă Chíă Minhă
2

(HOSE) và Să giaoă dchă chngă khoánă Hàă Niă (HNX) t thángă 7ă nmă 2006ă đnă

thángă 6ă nmă 2014
,ătrongăđóă cóă 27ăcôngă tyă niêmă ytătiăSăgiaoă dchă chngă khoánă
thànhăphăHăChíăMinhă(HOSE)ăvàă9ăcôngătyăniêmăytătiăSăgiao dchăchngăkhoánă
HàăNiă(HNX).ăVìăđâyălàăgiaiăđonăthătrngăchngăkhoánăcóănhiuăbinăđng,ănhiuă
doanhănghipătinăhànhăcăphnăhóaăvàăđngăkýăniêmăytătrênăthătrngăchngăkhoán.

Săliuănghiênăcuăđcătngăhpătăcácădăliuăthngăkêăcaăcácăcông ty
niêmăytăăwebsiteăcaă2ăSăGiaoădchăchngăkhoánăThànhăphăHăChíăMinhăvàăHàă
Niă (www.hsx.vn, www.hnx.vn),ă websiteă caă Trungă tâmă luă kýă chngă khoánă Vită
Nam (www.vsd.vn)ă vàă cácă websiteă khácă nh:ă www.cafef.vn; www.vietstock.vn;
www.stox.vn; www.cophieu68.vn; www.vndirect.com.vn/portal/thong-ke-thi-truong-
chung-khoan/lich-su-gia.shtml
ăđaădăliuăvàoăđătài nghiênăcuănày,ăđănghămiăcôngătyămuăphiăthaă
mãnăcácăđiuăkinăsau:
- Côngătyăphiăđcăniêmăytăvàăgiaoădchătrongăsutăgiaiăđonăkhoăsát,ă
tcălàă tă 1ăthángă7ă nmă2006ă đnă 30ăthángă 6ănmă2014,ă khôngă tínhă đnăcácă
côngătyăniêmăytăsauăngàyă1ăthángă7ănmă2006ăvàăcácăcôngătyăbăhyăniêmăytă
trcă30ăthángă6ănmă2014.ăPhiălaămuătrênătiêuăchíănàyănhmăđmăboătínhă
khách quanălàăcácăcôngătyănàyăđuătrãiăquaănhngăthngătrm,ăbinăđngălnăcaă
thătrngătrongăgiaiăđonăkhoăsát,ănhmăđăchoăktăquăkhoăsátăkhôngăbăméoă
mó.
- Côngătyă muă phiă cóă dă liuă khiă lngă giaoă dchă hngă ngàyătrongă 1ă
nmă gnă nhtă đă cóă thă tínhă toánă điă lngă đoă lngă thanhă khon caă Liuă
(2006), LM12
- Côngătyămuăphiăcóădăliuăliănhunăhngătunătrongă2ănmăgnănhtăđăcă
tínhă giaiă đonă 1ă vàă 2ă caă cácă điă lngă đoă lngă trìă hoãnă giáă caă Houă vàă
Moskowitz.ăăcóădăliuăliănhunăhngătunănày,ăđiăviămiăcăphiu,ătôiăsă
sădngădăliuăgiáăđóngăcaăcaăngàyăgiaoădchăcuiătunătrăđiăgiáăđóngăcaă
caăngàyăgiaoădchăđuătun.
- Côngătyămuătrongămiănmă(btăđuătăthángă7ănmătăđnăcuiăthángă6ănmă

t+1)ăphiăcóăítănhtă24ătună(6ătháng)ăcóăgiaoădch,ăđăđmăboăcácăhăsăđcă
c lngăviăsăquanăsátăđyăđănht.ă
Baămiăsáuăcôngăty trênăsăđcălyădăliuăgiáăđóngăca vàăkhiălngăgiaoă
3

dchăhngăngàyătrongăgiaiăđonăkhoăsátă(tă1-7-2006 đnă30-6-2014)ăvàăsăquaă
cácăbcătínhătoánăxălýădăliuăđăcóăđcăcácăbinăcnăthităcho đ tài này.
Các c phiu tha mãn điu kin nghiên cu:

Bng i: Các c phiu tha mƣn điu kin nghiên cu
S giao dch chng khoán ThƠnh ph H Chí Minh (HOSE)
Mƣ Chng
khoán
Tên Công ty
AGF
CôngătyăCăphnăXutănhpăkhuăThyăsnăAnăGiangă
BBC
CôngătyăCăphnăBánhăKoăBiênăHòaă(Bibica)
BT6
CôngătyăCăphnăBêătôngă620ăChâuăThi
CII
CôngătyăCăphnăuătăHătngăKăthutăThànhăphăHăChíăMinh
DHA
CôngătyăCăphnăkhaiăthácăđáăvàăvtăliuăxâyădngăHóaăAn
GIL
CôngătyăCăphnăSnăxutăKinhădoanhăXutănhpăkhuăBìnhăThnh
GMD
CôngătyăCăphnăiălýăLiênăhipăVnăchuynă(Gemadept)
HAP
CôngătyăCăphnăTpăoànăHapacoă

HAS
CôngătyăcăphnăXâyălpăBuăđinăHàăNiă(HACISCO)
HTV
CôngătyăCăphnăVnătiăHàăTiên
KDC
CôngătyăCăphnăKinhăô
KHA
CôngătyăCăphnăXutănhpăkhuăKhánhăHiă(KHAHOMEX)
LAF
CôngătyăCăphnăChăbinăHàngăxutăkhuăLongăAn
MHC
CôngătyăCăphnăHàngăhiăHàăNi
PNC
CôngătyăCăphnăVnăhóaăPhngăNamă
PPC
CôngătyăCăphnăNhităđinăPhăLiă
4

REE
Công ty CăphnăCăđinălnh
SAM
CôngătyăCăphnăuătăvàăPhátătrinăSacom
SAV
CôngătyăCăphnăHpătácăkinhătăvàăXutănhpăkhuăSAVIMEXă
SFC
CôngătyăCăphnăNhiênăliuăSàiăGònă
SSC
CôngătyăCăphnăGingăcâyătrngăMinăNam
TMS
CôngătyăCăphnăTransimex-Saigon

TNA
CôngătyăCăphnăThngămiăXutănhpăkhuăThiênăNamă
TS4
CôngătyăcăphnăThyăsnăsă4ă
TYA
CôngătyăCăphnăDâyăvàăCápăđinăTayaăVităNamă
VNM
CôngătyăCăphnăSaăVităNamă(VINAMILK)
VSH
CôngătyăCăphnăThyăđinăVnhăSnă- Sông Hinh
S giao dch chng khoán ThƠnh ph HƠ Ni (HNX)
BBS
CôngătyăCăphnăBaoăbìăXiămngăBútăSn
BPC
CôngătyăCăphnăBaoăbìăXiămngăBmăSn
CAN
CôngătyăCăphnăăHpăHăLong
DPC
CôngătyăCăphnănhaăàăNng
DXP
CôngătyăCăphnăCngăonăXá
PMS
CôngătyăCăphnăCăkhíăXngădu
UNI
CôngătyăcăphnăVinăLiên
VNR
TngăCôngătyăCăphnăTáiăboăhimăqucăgiaăVităNamă
VTC
CôngătyăCăphnăVinăthôngăVTC

5

5. Phng pháp nghiên cu
căthcăhinănhmăkimăđnhămiătngăquanăgia trì hoãn giá- riăroăthanh
khon tácăđngăđnăliănhunăcaăcăphiu,ăkimăđnhămôăhìnhănghiênăcuăvàăcácăgiă
thuytănghiênăcu,ăđcăthcăhinăquaăcácăgiaiăđan: đoălngătrìăhoãnăgiá, đoălngă
thanhăkhonăcaăcăphiu,ăkimăđnhămiătngăquanăgiaătrìăhoãnăgiáăvàăthanhăkhon
căphiu,ăđoălngăriăroăthanhăkhon vàăđnhăgiáătàiăsn.
 đoălngătrìăhoãnăgiá,ătôiădùngăphngăphápăca Hou và Moskowitz (2005).
 đoălng thanh khon ca c phiu, tôi thc hin theo phngăphápăca Liu
(2006), s dngămôăhìnhăđnh giá tài sn (LCAPM) và điălngăđoălng thanh khon
mi, LM12.
6. B cc ca lun vn
Ngoàiăliăcamăđoan,ăcácădanhămcăvàăphălc,ălunăvnăgmă5 chngăviăktă
cuănhăsau:
Chngă1:ăCăsălýăthuyt
Chngă2:ăTngăquanăcác nghiênăcuătrcăđây
Chngă3:ăPhng pháp nghiên cu
Chngă4: Ktăquănghiênăcu
Chngă5: Ktălun

7. ụ ngha thc tin ca đ tƠi
ătàiănghiênăcuăchoăthyărngăcácăcôngătyăcóăgiáătrăthătrngănh,ăquyămôă
nh,ăgiáăcăphiuăthpăthngăsăcóămcăđătrìăhoãnăgiáăcao vàăđătrìăhoãnăgiáălnănày
bănhăhngăphnălnădoăsăthiuăhtăthanhăkhonădoăkhôngăcóăgiaoădch.ă
Kt qu nghiên cu cho thy rng trìăhoãnăgiáăvàăriăroăthanhăkhonăcóătácăđng
tiăliănhunăcaăcăphiu.ăTrongăđóăriăroăthanhăkhonătácăđngămnhăđnăliănhună
caăcăphiu hn là trì hoãn giá.
Kt qu nghiên cu cng cho thy hăsăbetaăthanhăkhonăcóăthădăđoánăliă
nhunătngălaiăcaăcăphiu.ăThôngăquaăkhănngădăđoánăliănhunănàyăsăgiúpănhàă

đuătăhnăchăđcăriăroăthanhăkhonăvàăriăroăthătrng.
 tài nghiênăcu s giúp cho nhà đu t la chn c phiu phù hp vi tng
giaiăđon phát trin ca th trng,ăphùăhpăviătâmălýăcaătngăngi.ăTăđóănhàăđuă
6

tăcóăthăđaăraăquytăđnhăđuătăđúngăđnăhn và gtăháiăđcăliănhun caoăhn.

Tóm ttăđ tài nghiên cu nh sau:

Mcătiêuănghiênăcu
Tngăquanălýăthuytă
văchngăkhoánă

Môăhìnhănghiênăcu

Cácăphngăphápănghiênăcu

Nghiênăcuăđnhătính

Nghiênăcuăđnhălngă

oălng,ăthuăthpăsăliu

Xălýăsăliu


Ktăqu nghiênăcuăthcănghimă


Cáchălaăchnăcăphiuăphùăhp

7

CHNG 1: C S Lụ THUYT

1.1 Nhng vn đ chung v th trng chng khoán

1.1.1 Khái nim

Trongănnăkinhătăhinăđi,ăthătrngăchngăkhoán đcăquanănimălàăniădină
raăcácăhotăđngăgiaoădchămuaăbánăchngăkhoánătrungăvàădàiăhn,ăđcătinăhànhăăthă
trngăsăcpăkhiăngiă mua, muaăđcăchngăkhoánălnăđuătănhngăngiăphátă
hànhăvàăănhngăthătrngăthăcpăkhiăcóăsămuaăđiăbánăliăcácăchngăkhoánăđãăđcă
phátăhànhăăthătrngăsăcp.ăăNhăvy,ăxétăvămtăhìnhăthc,ăthătrngăchng khoán
chă làă niă dină raă cácă hotă đngă traoă đi,ă muaă bán,ă chuynă nhngă cácă loiă chngă
khoán,ăquaăđóăthayăđiăchăthănmăgiăchngăkhoán.ă
1.1.2 Phơn loi th trng chng khoán
Cnă că vàoă tínhă chtă phápă lý:ă thă trngă chngă khoán baoă gmă 2ă loi:ă thă
trngătpătrungă(thătrngăchínhăthc)ăvà thătrngăphiătpătrungă(OTC- Over the
counter markets)
Cnăcăvàoăquáătrìnhă luânăchuynăchngăkhoán:ă thătrngăchngă khóan bao
gm:ăthătrngăsăcp (Primary markets) và thătrngăthăcpă(secondary markets).
Cnăcătheoăđiătngăgiaoădch:ăthătrngăchngăkhoán baoăgm: thătrngă
căphiuă(Stockămarket),ăthătrngătráiăphiuă(BondăMarket), thătrngăchngăchăquă
đuătă(FundăCertificate Market/ Fund Stock Market) và thătrngăchngăkhoánăphái
sinh (Derivatives Market).
1.1.3 Vai trò ca th trng chng khoán
- Huyăđngăvnăchoănnăkinhăt:ăthông quaăthătrngăchngăkhoán,ăchínhăph,ă
chínhăquynăđaăphngăcngănhăcácăcôngăty, huyăđngăđcăngunăvnătă
tinănhànăriăcaăcôngăchúngăquaăvicăcôngăchúngămuaăchngăkhoánădoăcácăđnă
văphátăhành.ă

- Cungăcpămôiătrngăđuătăchoăcôngăchúng:ăthătrngăchngăkhoán cungăcpă
mtămôiătrngăđuătălànhămnhăviăcácăcăhiălaăchnăphongăphúăvàăgópă
phnălàmătngămcătităkimăqucăgia.ă
- Toătínhăthanhăkhonăchoăcác chngăkhoán:ăthông qua thătrngăchngăkhoán,
nhàăđuăt cóăthăchuynăđiăchngăkhoánăsăhuăthànhătinămtăhocăcácăloiă
8

chngăkhoánăkhác.ăNhăvy,ăthătrngăchngăkhoánăhotăđngăcàngăhiuăquă
vàănngăđngăthìătínhăthanhăkhonăcaăchngăkhoánăcàngăcao.
- ánhăgiáăhiuăquăhotăđngăcaăcácădoanhănghip: thôngăquaăgiáăchngăkhoán,
hotăđngăcaăcácădoanhănghipăđcăphnăánhătngăhp,ăchínhăxác,ăgiúpăvică
soăsánh,ăđánhăgiáăhotăđngăcaăcácădoanhănghipănhanhăchóng,ăthunăli,ătoă
mtămôiătrngăcnhătranhălànhămnhănhmănângăcaoăhiuăquăsădngăvn.ă
- Toămôiătrngăchoăchínhăphăthc hinăchínhăsáchăkinhătăvămô: thông qua thă
trngăchngăkhoán,ăchính phăcóăthămuaăvàăbánătráiăphiuăchínhăphăđătoă
ngună thuă bùă đpă thâmă ht ngână sáchă vàă qună lýă lm phát…ă Thêmă vàoă đó,ă
chínhăphăcngăcóăthăsădngămtăsăchínhăsách,ăbinăphápătácăđngăvàoăthă
trngăchngăkhoán nhmăđnhăhngăđuătăđmăboănnăkinhătăphátătrină
cânăđiăvàăbnăvng.ă
1.1.4 Nguyên tc hot đng ca th trng chng khoán
- Nguyênătc đuăgiá:ăgiáăhìnhăthànhăquaăđuăgiá,ăkhôngăcóăsăápăđtăvăgiá.ă
- Nguyênătcăcôngăbng:ăđcăbìnhăđngătrongăvicăchiaăsăthôngătin,ătrongăvică
gánhăchuăcácăhìnhăthcăxăphtănuăviăphmăquyăđnh,ănhmăđmăboăliăíchă
cho nhngăaiăthamăgiaăthătrngănày.
- Nguyênătcăcông khai: côngăkhaiăhotăđngăcaăcôngătyăniêmăytăchngăkhoán,ă
tình hìnhăgiaoădchătrênăthătrng,ăthôngătinăphiăđ,ăchínhăxác,ăkpăthiăvàăbìnhă
đng.ă
- Nguyênătcătrungăgian:ăthôngăquaăngiămôiăgiiăvàănhàăbuônăchngăkhoán.ă
- Nguyênătcătp trung: cácăgiaoădchăchngăkhoánăchădinăraătrênăSăgiaoădchă
chngăkhoán vàăthătrngăphiătpătrungă(OTC),ăcóăsăkimătra,ăgiámăsátăcaă

cácăcăquanăqunălýănhàăncăvàăcácătăchcătăqun.ă
1.1.5 Các ch th tham gia th trng chng khoán
Cácă chă thă thamă giaă thă trngă chngă khoán thngă đcă chiaă thànhă bnă
nhóm: nhà phát hành,ănhàăđuăt,ăcácătăchcăkinh doanhăchngăkhoánăvàăcácătăchcă
cóăliênăquanăkhácănh: Căquanăqunălýănhàăncăvăchngăkhoán,ăSăgiaoădchăchngă
khoán,ăhipăhiăcácănhàăkinhădoanhăchngăkhoán,ătăchcăkýăgiăvàăthanhătoánăchngă
khoán,ăcácătăchcăđánhăgiáăhăsătínănhim.
1.2 Các loi ri ro trong đu t chng khoán
9

1.2.1 nh ngha
Riăroătheoăđnhăngha caătăđinălàămtătăbăđng,ăcóănghaălàăbăđtătrcă
miănguyăhocănguyăhim.ăVìăvyănóămangăýănghaăxu
Trongăkinhăt,ăkháiănimăriăroăđcămărngăhnăvàăcóăsăkhácăbităln.ăRiăroă
chăđnămtăkhănngăchúngătaănhnăđcăthuănhpăchoămtăkhonăđuătăkhácăviăthuă
nhpămàăchúngătaămongăđi.ăVìăvyăriăroăkhôngăchămangăý nghaăxuămàăcònăcóăýă
nghaăttă(khiămàăthuănhpănhnăđcălnăhnăthuănhpămongăđi).ăRiăroăchaăđngă
căsănguyăhimăvàănhngăcăhi,ăchínhăvìăvyănóăphnăánhăsăđánhăđiărõăràngăgiaă
riăroăvàăliănhun.ăVìăvyătrongăkinhătăthngăcóăcâu:ăriăroăcàng caoăthìăliănhună
càngălnăvàăngcăli
Khiănhàăđuătămuaămtătài snăviăhyăvngănóăsăđemăliăliănhunătrongăsută
thiăgianăhănmăgi tàiăsnăđó.ăThuănhpăthcătăsăcóăkhácăbităsoăviăthuănhpămongă
điăvàăđóălàăngunăgcăcaăriăro.
Khiămtănhàăđu t,ăđuătăvàoătínăphiuăkhoăbc,ăhănhnăđcăđúngătráiătcă
theoămongăđiăcaăh,ăcóănghaălàăhăđuătăvàoătàiăsnăkhôngăcóăriăro.
Ngcăliăkhiăđuătăvàoăcăphiuăcaămtăcôngăty,ăhăkăvngăthuăđcăliă
nhunălàă15%,ăthcătăthuănhpăcaăhăcóăthăcaoăhnăhocăthpăhn.
Cnăphiă ghiă nhă rngă thuă nhpă mongă điă vàă đă lchă màăchúngă taă xácă đnhă
trongăthcătăđcătínhătoánădaăvàoăthuănhpăquáăkhăhnălàăthuănhpătrongătngălai.ă
Giăđnhărngăkhiăsădngănhngăbinăđngătrongăquáăkhăđătínhătoánăcóăngha chúng

làănhngăchăsăttănhtăcaăphânăphiăthuănhpătngălai.ăKhiănhngăgiăđnhănàyăbăviă
phm,ăđcăbitătrongătrngăhpăđcătínhăcaătàiăsnăthayăđiălnăquaăthiăgiană(cácă
côngăcăvnănhăcăphiu…),ănhngăsăliuăquáăkhăkhông phiălàămtăphng pháp
xácăđnhăriăroăttănht.
1.2.2 S cn thit hn ch ri ro trong đu t chng khoán
uătăchngăkhoánălàălnhăvcăkinhădoanhăviăliănhunăcaoăđngăthiăriăroă
cngărtăln.ăVìăvy,ăthtăquanătrngăkhiăphânătích,ătìmăhiuăriăroăđăhnăchăkhănng
thuaălăvàăxâyădngăchinălcăđuătăanătoàn.ă
1.2.3 Các loi ri ro trong đu t chng khoán
Gmăcóăriăroăhăthngăvàăriăroăkhôngăhăthng:
10

Ri ro h thng: làănhngăriăroădoăcácăyuătănmăngoàiăcôngăty,ăkhôngăkimăsoátă
đcăvàăcóănhăhngărngărãiăđnăcăthătrngăvà ttăcămiăloiăchngăkhoán.ă
Riăroăhăthngăcóăthăchiaănhăthànhănhngăloiăriăroănhăsau:ă
- Ri ro th trng: là nhngăthayăđiătrongămcăsinhăliăđiăviăphnălnăcácă
loiăcăphiuăthngăchăyuălàădoăsăhyăvngăcaăcácănhàăđuătăgiălàăriăroă
thătrng. Riăroăthătrngăxutăhinădoăcóănhngăphnăngăcaăcácănhàăđuătă
điăviănhngăsăkinăhuăhìnhăvăkinhăt,ăchínhătr,ăxãăhiăhayăcácăsăkinăvôă
hìnhădoăyuătătâmălýăcaăthătrng.ăă
- Ri ro lƣi sut: riăroălãiăsutălàăkhănngăbinăđngăcaăliănhunădoănhngă
thayăđiăcaălãiăsutătrênăthătrng.ăRiăroălãiăsutănóiăđnăsăkhôngănăđnhă
trongăgiáătrăthătrngăvàăsătinăthuănhpătrongătngălai.ăNguyênănhânăctălõiă
caăriăroălãiăsutălàăsălênăxungăcaălãiăsutătráiăphiuăchínhăph,ăkhiăđóăsăcóă
săthayăđiătrongămcăsinhăliăkăvngăcaăcácăloiăcăphiuăvàătráiăphiuăcôngă
tyăhayănóiăcáchăkhácăchiăphíăvayăvnăđiăviăcácăloiăchngăkhoánăkhôngăriăroă
sădnăđnăsăthayăđiăvăchiăphíăvayăvnăcaăcácăloiăchngăkhoánăcóăriăro.ă
LãiăsutăcaătráiăphiuăChínhăphăđcăcoiălàălãiăsutăchun,ălàămcăphíăvayăvnă
khôngăriăro.ăNóăcngăthayăđiătheoăcungăcuătrênăthătrng.ăSătngălênăcaă
lãiăsutăchunăsălàmănhăhngăđnătoànăbăhăthng,ătoăhăquătrcătipălàă

giáăc caăcácăloiăchngăkhoánăkhácăgimăxungăvàăngcăli.ăNgoàiăra,ălãiă
sutăchunăcònăcóănhăhngăgiánătipăđnăgiáăcăphiuăthng.ăóălà,ălãiăsută
chunătngăhayăgimăsălàmăchoăcácăgiaoădchăkýăquăkémăhpădnăđiăhayăhpă
dnăhnăvàăkhiălãiăsutătng,ăcácăcôngătyăvayănănhiuăsăphiătríchătăthuănhpă
nhiuă hnă đă tră lãi,ă dnă đnă să stă gimă thuă nhp,ă că tcă vàă giáă că phiu.ă
Ngcăli,ănóăliămangăđnăthuănhpăcaoăhnăchoănhngăcôngătyăchoăvayăvàălàmă
choăcătcăvàăgiáăcăphiuăcaăcácăcôngătyănàyătng.ă
- Ri ro sc mua: riăroăscămuaălàăbinăcăcaăscămuaăcaăđngătinăthuăđc,ă
làătácăđngăcaălmăphátăđiăviăkhonăđuăt.ăăNuăkhonăđuătălàămtăkhonă
tiêuădùngăngay,ăkhiămtăngiămuaăcăphiu,ăanhătaăđãăbămtăcăhiămuaăhàngă
hoáăhayădchăvătrongăthiăgianăsăhuăcăphiuăđó.ăNuăgiáăcăhàngăhoáădchă
vătng,ăcácănhàăđuătăđãăbămtămtăphnăscămua.ăRiăroăscămuaăthngăđiă
kèmăviăsăthayăđiăgiáăhàngăhoá,ădchăvă.Thc đoăthôngădngănhtăsădngă
đăxácăđnhămcăthayăđiăgiáăcăhàngăhoá,ădchăv là chăsăgiáăhàngătiêuădùng.ă
11

Bênăcnhăđó,ăsăthayăđiăscămuaăcngănhăhngăđnăgiáăcaăttăcăcácăloiă
chngă khoán.ă Nuă chă să giáă hàngă tiêuă dùngă tngă thìă mcă thuă nhpă điă viă
chngăkhoánăcngăđòiăhiăphiătngălên.ăiuăđóăsătácăđngăđnăgiáăcaăcácă
loiătráiăphiuăchínhăph,ătráiăphiuăvàăcăphiuăcôngăty.ă
Ri ro không h thng
Riăroăkhôngăhăthngălàănhngăriăroădoăcácăyuătăniătiăgâyăraănhăthăhiuă
tiêuădùng,ăđìnhăcông,ănngălcăqunătr,ăbinăđngăvălcălngălaoăđng,…,ăcóăthă
kimăsoátăđcăvàăchătácăđngăđnămtăngànhăhayătiămtăcôngătyăhocămtăsăchngă
khoán.
Riăroăkhôngăhăthngăbaoăgm:ăriăroăkinhădoanh,ăriăroătàiăchínhăvà ri ro thanh
khon.
- Ri ro kinh doanh: riăroăkinhădoanhălàădoătìnhătrngăhotăđngăcaăcôngăty,ă
khi có nhngă thayăđiă trongătìnhă trngă nàyăcôngătyăcóă thă să bă stăgimăliă
nhunăvàăcătc.ăMcăđăthayăđiăsoăviăxuăhngădăkinăđcăcoiălàăriăroă

kinhădoanh.ăRiăroăkinhădoanhăcóăthăđcăchiaălàmăhaiăloiăcăbn:ăbên ngoài
vàăniăti.ăRiăroăkinhădoanhăni tiăphátăsinhătrongă quáătrìnhăvnăhànhă hotă
đngă caă côngă ty.ă Trongă phmă viă rngă hn,ă riă roă kinhă doanhă bênă ngoàiă làă
nhngătrngăhpăxyăraănmăngoàiăsăkimăsoátăcaăcôngătyăvàălàmănhăhngă
đnătìnhătrngăhotăđngăcaăcôngăty.ă
- Ri ro tƠi chính: riăroătàiăchínhăliênăquanăđnăvicăcôngătyătàiătrăchoăhotă
đngăcaămình.ăNgiătaăthngătínhătoánăriăroătàiăchínhăbngăvicăxemăxétă
cuătrúcăvnăcaămtăcôngăty.ăSăxutăhinăcaăcácăkhonănătrongăcuătrúcăvnă
sătoăraăchoăcôngătyănhngănghaăvătrălãi. Riăroătàiăchínhălàăriăroăcóăthă
tránhăđcătrongăphmăviămàăcácănhàăqunălýăcóătoànăquynăquytăđnhăvayăhayă
khôngăvay.ăMtăcôngătyăkhôngăvayănăchútănàoăsăkhôngăcóăriăroătàiăchính.ă
Bngăvicăđiăvay,ăcôngătyăđãăthayăđiădòngăthuănhpăđiăviăcăphiuăthng.ă
Căthălà,ăvicăsădngăhăsăđònăbyătălăvayănăcóă3ăhăquăquanătrngăđiă
viănhngăngiănmăgiăcăphiuăthng,ăđóălàălàmătngămcăbinăđngătrongăă
thuănhpăcaăh,ănhăhngăđnădăkinăcaăhăvăthuănhpăvàălàmătngăriăroă
caăh.ă
- Ri ro thanh khon: Tínhăthanhăkhonă(hayăcònăgiălàătínhălng)ăhiuălàăvică
chngăkhoánăhayăcácăkhonăn,ăkhonăphiăthu cóăkhănngăđiăthànhătinămtă
12

dădàng,ăthunătinăchoăvicăthanhătoánăhayăchiătiêu.ăTaăcóăthălyămtăvíăd,ă
trongă kă toánă tàiă snă luă đngă chiaă làmă nmă loiă vàă đcă spă xpă theoă tínhă
thanhăkhonătăcaoăđnăthpănhăsau:ătinămt,ăđuătăngnăhn,ăkhonăphiăthu,ă
ngătrcăngnăhnăvàăhàngătnăkho.ăNhăvyărõăràngătinămtăcóătínhăthanhă
khonăcaoănht,ăluônăluônădùngăđcătrcătipăđăthanhă toán,ăluă thông,ătíchă
tr;ăcònăhàngătnăkhoăcóătínhăthanhăkhonăthpănhtăvìăphiătrãiăquaăgiaiăđonă
phânăphiăvàătiêuăthăchuynăthànhăkhonăphiăthu,ăriătăkhonăphiăthuăsauă
mtă thiă giană miăchuynă thànhă tină mt.ă Trongă cácă loiă hàngă hóaă thìă vàngă
đc xemălàăcóătínhăthanhăkhonăcao,ăvìăkhiăcnătinămtăchăvicămangăvàngăđiă
bánălàăcóăthăthuăđiăđcătinămt. Chngăkhoánăcóătínhăthanhăkhonălàănhngă

chngăkhoánăcóăsnăthătrngăchoăvicăbánăliădădàng,ăgiáăcătngăđiănă
đnhătheoăthiăgianăvàăkhănngăcaoăđăphcăhiăngunăvnăđãăđuătănguyênă
thyăcaăngânăhàng.ăKhiălaăchnăchngăkhoánăđăđuăt,ăngânăhàngădtăkhoátă
phiăxemăxétăđnăkhănngăbánăliătrcăkhiăchúngăđáoăhnăđătáiătoăngunăvnă
đuătăbanăđu.ăNuăkhănngătáiătoăkém,ănghaălàăkhóătìmăđcăngiămuaă
hocăphiăbánămtăgiá,ăngânăhàngăsăgánhăchuănhngătnăthtătàiăchínhăln.ăVàă
điuănàyăgiălàăriăroăthanhăkhonătrongăđuătăchngăkhoán.ă
 nhă cóă thă trngă chngă khoánă cácă nhàă đuă tă cóă thă chuynă điă chngă
khoánăhăsăhuăthànhătinămtăkhiăhămunăvàăkhănngăthanhăkhonăchínhălàă
mtătrongănhngăđcătínhăhpădnăcaăchngăkhoánăviăcácănhàăđuăt.ăTínhă
thanhăkhonăchoăthyăsălinhăhotăvàăanătoànăcaăvnăđuăt,ăthătrngăhotă
đngăcàngănngăđngăvàăcóăhiuăquăthìătínhăthanhăkhonăcaăchngăkhoánăgiaoă
dchăcàngăcao.ăCóămiăquanăhăchtăchăgiaăchăsăP/Eăvàătínhăthanh khon
chngăkhoán,ănhìnăvàoăbngăthngăkêătínhăthanhăkhonăcaăcăphiu,ănhàăđuătă
dădàngănhnăraănhngăcăphiuăgiaoădchăsôiăđngănhtăcngălàănhngăcăphiuă
cóăP/Eăcaoăhnămcătrungăbìnhăcaăthătrngă(đcăđánhăgiáăcaoăhnăcácăcă
phiuăcóăcùngăliătc).ăâyălàănhngăchngăkhoánăcóătcăđătngăgiáăcaoăvàă
mangăliăgiáătrăthngădăcaoăchoăcăđôngăthôngăquaăvicăchiaătáchăcăphiuăhayă
phátăhànhăcăphiuămi.

- Ri ro t tính thanh khon thp ca chng khoán đu t: tính thanh
khonăthpămàăchăthăkinhădoanhăchngăkhoánăđangăsăhuăcóăthădoă
chngăkhoánăđóăkhóăvàăthmăchíăkhôngăthăbánăđcăhocăkhôngăđcă
13

phépăbánăhayăchuynănhngănhmăthuăhi vnăđuăt.ăHàngăhóa thông
thngăkhôngăthăbánăđcăphnănhiuădo:ăchtălngăvàătinăíchăcaă
hàngăhóaăkhôngăđápăngănhuăcu:ăkhôngăphùăhpăviă“gu”ăcaăngiă
mua;ăcungăvtăquáăcu;ăcóăhàngăhóaăkhácăthayăthătngăđng,ăthmă
chíăcóăscăhpădnăhn.

- Ri ro t tính thanh khon cao ca chng khoán đu t: Tínhăchtă
căbnăcaămtăthătrngăcóătínhăthanhăkhonăcaoălàăăđóăluônăsnăcóăvàă
nhiuăngiămuaăvàăbánătrongăcùngămtăthiăgian.ăMtăthătrngăcóătínhă
thanhăkhonărtăcaoănuătiăđóăcóăsnăvàăcóănhiuăngiămuaăvàăbánăviă
khiălngăln.ăThêmăvàoăđóălàăcácălnhăgiaoădchăkhôngălàmănhăhngă
nhiuăđnăgiáătrongăthătrngănày.
1.3 Các khái nim khác
- Trì hoãn giá (PriceăDelay):ăđătrìăhoãnăgiáăcaă1ăcăphiuălàătcăđăphnă
ánhăcaăthôngătin,ăkăcătinăđn,ăvàoăgiáăcăphiu đó.ăNuămtăthôngătină
tt/xuăđcăđaăra,ăgiáă1ăcăphiuăcóăliênăquanăđnăthôngătinăđóăngayă
lpătcăbinăđngăthìăcăphiuăđóăcóăđătrìăhoãnăgiáăthp,ătngăđiănhyă
cmăviăthôngătin.ăNgcăli,ămtăcăphiuăphiăcóă1ăthiăgianătngăđiă
dàiă (soă viă thiă đimă thôngă tină đcă đaă ra)ă đă giáă bină đngă thìă că
phiuăđóăcóăđătrìăhoãnăgiáăcao,ăkhôngănngăđng,ănhyăcmăviăthôngă
tin.
- Chi phí do trì hoãn giá (Price - delayăpremium)ălàă phnăkăvngămàă
nhàăđuă tă mongă mună đtă đcă đă bùă đpă vàoă riă roă doă giă mt că
phiuăcóă đă trìă hoãnă giá.ă Trìă hoãnă giáă càngă lnă thìă phnă liă nhună kă
vngănàyăcàngăln.
- Chi phí do ri ro thanh khon (Liquidity - riskăpremium)ălàăphnăkă
vngămàănhàăđuătămongămunăđtăđcăđăbùăđpăvàoăriăroădoăgiă
mtăcăphiuăcóăthanhăkhonătngăđiăthp.ăThanhăkhonăcàngăthpăthìă
riăroăcàngăcaoăvàăphnăliănhunăkăvngănàyăcàngăln.

1.4 Các mô hình nghiên cu
1.4.1 Mô hình LCAPM ca Liu (2006)
Mô hình LCAPM ca Liu (2006) bngăphngătrìnhăhi quy chui thi gian sau:
14

R

i,t
ậ r
f,t
= 
i
+ 
m,i
[R
m,t
- r
f,t
] + 
liq,i
LIQ
t
+ 
i,t

Trongăđó:
-R
i,t
ậ r
f,t
là excess return ca danh mc i trong tháng t.
-R
m,t
- r
f,t
là excess return ca danh mc toàn th trng trong tháng t
-LIQ

t
làăđiălngăđoălng thanh khon ca LIQ, tính bngăđ chênh
lch li nhun tháng ca danh mc có thanh khon thp nht (gm các
c phiu có LM12 cao nht) so vi danh mc có thanh khon cao nht
(gm các c phiu có LM12 thp nht).
-
i
sau khi chy hiăquyălàăđiălngăđoălng li nhun btăthng ca
danh mc i
-
i,t
sau khi chy hi quy là sai s.

1.4.2 Mô hình CAPM vi nhơn t phn bù ri ro th trng
Môăhìnhănàyăphátăbiuărngăliănhunăkăvngăcaămtăchngăkhoánăbngăliănhună
khôngăriăroă(risk-free)ăcngăviămtăkhonăbùăđpăriăroădaătrênăcăsăriăroătoàn
hăthngăcaăchngăkhoánăđó.ăRiăroăkhôngămangătínhăhăthngăkhôngăđcăxemăxétă
trongămôăhìnhănàyădoănhàăđuătăcóăthăxâyădngădanhămcăđuătăđaădngăhoáăđă
loiăbăloiăriăroănày.
E(R
i
)= R
f
+ (E(R
m)
- R
f
) 
i

Trong đó:
-E(R
i
):ăsutăsinhăliăkăvngăcaă1ădanhămcătàiăsnăbtăk
-R
f
:

Liănhunăkhôngăriăro
-E(R
m
):ăliănhunăkăvngăcaădanhămcăthătrng

-
i
:ăhăsăbetaăthătrngăcaădanhămcătàiăsn i

1.4.3 Mô hình Fama French ba nhơn t
FamaăvàăFrenchăđãăsădngăcáchătipăcnăhiăquyătheoădãyăsă thiăgianăcaăBlack,ă
JensenăvàăSchholesă(1972),ăviăămôăhình:ă
E(R
i
) = R
f
+ 
i
[E(R
m
) - R
f

]+ s
i
E(SMB) + h
i
E(HML)
Trongăđó:
-R
i
:ătăsutăsinhăliăcaăchngăkhoánăi
15

-R
m
:ătăsutăsinhăliăcaăthătrng
-R
f
:ălãiăsutăphiăriăro
-SMB:ătăsutăsinhăliăbìnhăquânăcaădanhămcăcóăgiáătrăvnăhóaăthă
trngănhătrătăsutăsinhăliăbìnhăquânăcaădanhămcăcóăgiáătrăvnă
hóaăthătrngăln
-HML:ăchênhălchătăsutăsinhăliăcaăcácăcăphiuă“giáătr”ăsoăviăcácă
căphiuă“tngătrng”
-
i
, s
i
, h
i
làăcácăbinăphnăánhăđănhyăcaăcácănhânăt,ătrongăđóă
i

còn
đcăgiălàăbetaăchngăkhoánă3ănhânătă(đăphânăbităviăbetaăchngă
khoán trong CAPM)

1.4.4 Mô hình Mark M. Carhart
Mark M. Carhart (1997) phátătrinătăFamaăsauăkhiăthêmăvàoănhânătăđàătngătrngă
(momentium factor).ăÔngănhnăđnhărngănhàăđuătănênămuaănhngăchngăkhoánăđãă
cóătăsutăsinhăliăcaoătrongăquáăkhăvàăbánănhngăchngăkhoánăcóătăsutăsinhăliă
thp.ăDoăđó,ănhânătănàyăgiiăquytăđcăvnăđărngănóăbaoăhàmăcănhngăbiuăhină
ttă vàă xuă caă chngă khoánă trongă ngnă hnă vàă đcă giă làă đàă tngă trngă 1ă nmă
trcăđóă(PR1YR)ăportfolio.ă
E(R
i
) = R
f
+ 
i
[E(R
m
) – R
f
] + s
i
E(SMB) + h
i
(HML) + p
i
(PR1YR)
Trongăđó,ănhânătămiăthêmăvàoălàăđàătngătrng,ăđóălàănhngăcăphiuăcóătăsută
sinhăliăcaoătrongămtăgiaiăđonătrcăđó,ătrăđiănhngăcăphiuăcóătăsutăsinhăliă

thp,ăgiăchungălàăWML.ăNuăthiăkănghiênăcuătrcăđóălàă1ănmăthìăkýăhiuălàă
PR1YR (prior one year ). Ngoàiăra,ăcònăcóănhngădanhămcălyăthiăkănghiênăcuă
trcăđóă3ătháng,ă6ătháng ăMôăhìnhăbnănhânătănàyăđcăsădngărngărãiănhămtă
môăhìnhăthayăthăchoăCAPMăbiănhngăuăthăvtătriăcaămôăhìnhănày.







16

TịM TT CHNG 1
Chngă1ătrìnhăbàyăcácăcăsălýăthuytăvăthătrngăchngăkhoánăvàăcácăloiă
riăroătrongăđuătăchngăkhoán.ăTheoăđóăkhiăđuătăvàoăchngăkhoánăthìănhàăđuătă
dădàngăbăgpăriăroăthanhăkhon.ăNhngăcăphiuăcóăriăroăthanhăkhonăcàngăcaoă
thìă đòiă hiă liă nhună càngă ln,ă că phiu cóă riă roă thanhă khonă thpă thìă liă nhună
mangăđnăcàngăthp.ăBênăcnhăriăroăthanhăkhon,ănhàăđuătăcngădădàngăđiămtă
viănhngăcăphiuăcóătrìăhoãnăgiá.ăNhngăcăphiuăcóătrìăhoãnăgiáăcàngălnăthìăriăroă
thanhăkhonăcàngăln,ăđănmăgiănhngăcăphiuănàyănhàăđuătăđòiăhiăphiăcóăliă
nhunălnăđăbùăđpăliăriăroămàăhăgánhăchuăvàăngcăli.

17


Chng 2: TNG QUAN CÁC NGHIÊN CU TRC ÂY
2.1 Công trình nghiên cu ca Ji- Chai Lin, Ajai K. Singh, Ping- Wen (Steven)
Sun, Wen Yu (2012)
Ji- Chai Lin, Ajai K. Singh, Ping- Wen (Steven) Sun, Wen Yu (2012) nghiên
cu v:ă“Price delay premium and liquidity risk” đc đngătrên Journal of Financial
Marketsănm 2012. Bài nghiên cu s dng mu là các c phiuăthôngăthng trên th
trng chng khoán NYSE/AMEX/NASDAQăđc thng kê trong giai đon t 1973-
2009. ăgpăvàoăbàiăphânătíchătácăgi đănghămiăcôngătyămuăphiăcó: dăliuăkhiă
lngă giaoă dchă hngă ngàyătrongă 1ă nmă gnă nhtă đă cóă thă tínhă toánă điă lngă đoă
lngăthanhăkhonăcaăLiuă(2006),ăLM12 và liănhunăhngătunătrongă2ănmăgnănhtă
đă că tínhă giaiă đonă 1ă vàă 2ă caă cácă điă lngă đoă lngă trì hoãnă giáă caă Houăvàă
Moskowitz. Nhngădăliuănàyăsăchoăphépătácăgiătinăhànhăkimătraăđnhăgiáătàiăsnă

tă1974ăchoăđnă2009.
Bài nghiên cu btă đu t
đoă lngă trìă hoãnă giá
,
đoă lngă thanhă khonă că
phiu
, tìm
miătngăquanăgiaătrìăhoãnăgiáăvàăthanhăkhon
sau đó kimătraăgiáătră
tàiăsn. Bài nghiên cu s dngămôăhìnhăđnh giá tài sn ca Liu (2006), các tác gi
kim tra chiăphíătrìăhoãnăgiáăđaăraăbiăHouăvàăMoskowitz’ăsă(2005).
Ý tng ca bài nghiên cu da trên bài nghiên cu ca Hou và Moskowitz
(2005). Liuătcăđămàăthôngătinăđcăphnăánhăvàoăgiáăcăcóătácăđngăđnăliănhună
kìăvngăcaăcăphiu?ăTheoănghiênăcuăcaăHouăvàăMoskowitză(2005)ăchăraărngăcă
phiuăphăthôngăcóăsătrìăhoãnăgiáă(doăphnăánhăthôngătin)ăcaoăhnăsă mangăliăli
nhună caoă hnă vàă khonă phíă doă să trìă hoãnă nàyă khôngă thă giiă thíchă biă môă hìnhă
CAPM,ămôăhìnhă3ănhânătăFama-French,ăhocămôăhìnhă4ănhânătăcaăCarhart.ăCngă
khôngăthăgiiăthíchăbngăcácăđiălngăđoălngăthanhăkhonăthôngăthng.ăHăkhngă
đnhărngăkhonăphíănày quyăchoăsăchiaăsăriăroăkhôngăthíchăhpădoăthiuăhiuăbită
caă nhàă đuă t.ă Să dngă môă hìnhă đnhă giáă tàiă snă chiă tită vàă cóă hiuă quă caă Liuă
(2006), bài nghiên cu kimă traă liă cácă vnă đă vàă phátă hină rngă cácă côngă tyă viă
khongătrìăhoãnăgiáălnăthìăsăkhó thu hút nhà đuătăhnă(xác sutăkhôngăcóăgiaoădchă
hn)ăvàăcácăcăđôngăcaăcôngătyănàyăphiăđiădinăviăriăroălnăhn,ăriăroănàyăgiiă
thíchăchoăliănhunăbtăthngăcaăh.ăPhátăhinăcaăbài nghiên choăthyărngăkhonă
18

phíădoătrìăhoãnăgiáălàădoăriăroăthanhăkhonăcóăhăthng,ăkhôngăphiădoăsăchiaăsăriă
roăkhôngăthíchăhp.
Tranhă cãiă caă Houă vàă Moskowitză (2005) ngă hă choă lýă thuytă caă Mertonă
(1987), choărngăcácănhàăđuătăđiădinăviănhngăthôngătinăkhôngăhoànăchnh,ăsătră

1ăkhonăphíădoătrìăhoãnăcaoăhn,ătrongăkhiăcăphiuăhănmăgiăliăkhôngăttănhăkă
vng.ăVàăphíădoătrìăhoãnălàădoăsăchiaăsăriăroăkhôngăthíchăhpăphátăsinhădoăsăthiuăă
hiuăbităcaănhàăđuăt.ăTrongănghiênăcuănày, tácăgi đănghăxemăxétătheoă1ăkhíaă
cnhăthayăth,ădaătrênăriăroăthanhăkhonăcóăhăthng,ăđăgiiăthíchătiăsaoăcácăcôngătyă
cóăgiáăcăphiuăphnăánhăthôngătinăchmăhnă(tcălàăcácăcôngătyăcóăsătrìăhoãnănhiuă
hn)ăliăchoăliănhunăcaoăhn.
căbit,ătácăgiătranhălunărngătrongăkhiăđiădinăviăvnăđănhnăthc caă
nhàăđuăt,ăcácăcôngătyăcóăđătrìăhoãnădàiăhnăthngăcóăthanhăkhonăthpăhn,ăítăđcă
cácătăchcăđuătăchúăýăhnăvàăítăđcăsăđmăboăcaăcácănhàăphânătíchăhn.ăHuă
quălàăcácăcôngătyăcóăđătrìăhoãnădàiăhnăsănhyăcmăhnăviănhngăcúăscăliênăquan
đnăthanhăkhonăcaăthătrng,ăbiăvìăgiáătrăniătiăcaănhngăcôngătyănàyăsătoăcmă
giácăkhôngăanătoànăvàăsăítănhàăđuătădámăliuălnhăviănhngăcăphiuănhăvy.ăHnă
na,ăkhiăcúăscăthanhăkhonăthătrngăxyăra,ăcácănhàătoălpăthătrngăcaăcácăcă
phiuăcóăđătrìăhoãnădàiăsăphiăđiădinăviăsămtăcânăbngănhiuăhn,ădoăítănhàăgiaoă
dchăcóăhngăthúăviănhngăcăphiuănhăvy,ănênăsăkhóăđăhpăthăcúăscăhn.ă
Tác giăgiăthitărngăcácăcôngătyăcóăđătrìăhoãnădàiăsăcóăkhuynhăhngăítăthuă
hút nhàăđuătăđăcóăthăhpăthăcú scăthanhăkhonăcaăthătrng,ălàmăchoăcácăcă
đôngăphiăđiădinăviăriăroăthanhăkhonăcaoăhnăvàăphiăchpănhnăgiáăthpănuăhă
munăbánătrongăthătrngăxu.ăDoăđó,ăđănmăgiăcăphiuăcóăđătrìăhoãnăcao,ănhàă
đuătăđòi hiăphiăcóăliănhunăcaoăhnăđăbùăliăriăro thanhăkhonămàăhăphiăđiă
mt.
Phùăhpăviăgiăthităđa ra, bài nghiên cu tìmăraărngăcácăcôngătyăcóăđătrìă
hoãnăgiáădàiăhnăthìăcóăriăroăthanhăkhonăcaoăhn,ăđiuănàyăcóăthădnăđnănhngă
khonălãiăbtăthng.ăPhátăhinăcaătác gi hàmăýărngăkhôngăphiătcăđăphăbină
thôngătinălàănhânătăquanătrngăđăgiiăthíchăliănhunăcăphiu,ăthayăvàoăđó,ăvnăđă
làătmăquanătrngăcaăriăroăthanhăkhonămàănhàăđuătăphiăđiămt. căbit,ăsă
dngăLCAPMăcaăLiuă(2006), tác gi đtăcâuăhiăvàătìmăraăcâuătrăliătíchăccăchoăcácă
câuăhiăsau:ăCácăcôngătyăviătrìăhoãnăgiáălnăcóăthanhăkhonăthpăhnăhayăkhông,ădaă
19

theoăLM12?ăCácăcôngătyănàyăcóănhyăcmăhnăviăcúăscăthanhăkhonătoànăthătrngă
hayăkhông?ăChúngăcóăđemăliăliănhunălnăhnăhayăkhông?ăCuiăcùng,ăLCAPMăcaă
Liuăcóăthăgiiăthíchăkhonăchi phí do trì hoãn giá không? Tómăli,ătácăgi tìmăraărngă
thătrngăvàăcácănhânătăthanhăkhonăcóăgópăphnăvàoăhiuăngătrìăhoãnăcaăgiá.ăVàă1ă
khi tácăgiăđiuăkhinăđcăriăroăthătrngăvàăriăroăthanhăkhonăcaăLiu,ăthìăkhôngă
thyăduăhiuăcaăkhonăchiăphíădoătrìăhoãn.
Tóm li bài nghiên cu ca Ji- Chai Lin, Ajai K. Singh, Ping- Wen (Steven)
Sun, Wen Yu (2012) cho thy rngăcácăcôngătyăcóăđ trì hoãn dài s có khuynh hng
ítăthuăhútănhàăđuătăđ có th hp th cú sc thanh khon ca th trng, làm cho các
c đôngăphiăđi din vi ri ro thanh khonăcaoăhnăvàăphi chp nhn giá thp nu
h mun bán trong th trng xu.ăDoăđóăđ nm gi c phiuăcóăđ trì hoãn cao nhà
đuătăđòiăhi phi có li nhunăcaoăhnăđ bù li ri ro thanh khon mà h phiăđi
mt. Trong quá trình kim soát ri ro th trng và ri ro thanh khon ca Liu (2006)
cho thy rng không có bng chng ca khonăphíătrìăhoãn,ădoăđóăcácătác gi này tìm
ra rng phí trì hoãn giá là do ri ro thanh khon có h thng, không phiădoălng
thông tin chia s khôngăđngăđu. Các kt qu trên khngăđnh rng mô hình LCAPM
caă Liu’să (2006)ă thìă hu dng trong vic gii thích d liu chéo ca li nhun c
phiu. Hnăth na các kt qu trênăcngăchoăthy ri ro thanh khonămàănhàăđuătă
phiăđi mt thì rt quan trng trong vic gii thích li nhun c phiu ch không phi
gii thích tcăđ lan truyn ca thông tin. Tác gi cngătìmăraăcác c đôngăt chc và
s đm bo ca các nhà phân tích là 2 yu t quytăđnh quan trng ca ri ro thanh
khon,ăđiu này cho thy ri ro thanh khon là 1 kênh quan trngămàăquaăđóăcácănhàă
đuătăxácăđnh đc giá tr thc ca tài sn.
2.2 Công trình nghiên cu ca Liu
Liu (2006) trongăcôngătrìnhănghiênăcuăv:ă“Aăliqudity- augmented capital asset
prcing model đcăđngătrênăJournalăofăFinancialăEconomics”, phátătrinămtăbinăđiă
dinăthanhăkhonămiăvàăchoăthyătínhăthanhăkhonălàămtăngunăgcăquanătrngăcaă
riăroăđnhăgiá.ăÔngăđăxutămtămôăhìnhă2ănhânătă(thătrngăvàăthanhăkhon),ăcóăkhă
nngătínhăđcătácăđngăcaăgiáătrăsăsáchătrênăgiáătrăthătrngămàămôăhìnhă3ănhânătă
caăFama- Frenchăkhôngăthăgiiăthích. Liuă(2006)ătranhăcãiărngăđiălngăđoălngă

thanhăkhonă thôngă thngă cóă 3ă hnă ch:ă (1)ă chúngă thtă biă trongă vică nmă btă cácă
thucătínhăđaăchiuăcaăthanhăkhonă(2)ăchúngăkhôngăphnăánhătìnhătrngăthiuăthanhă