Luận văn thạc sĩ Phân tích các yếu tố trong công việc ảnh hưởng đến thỏa mãn cân bằng công việc - Gia đình của nhân viên ngân hàng trên địa bàn Thành phố Hồ Chí Minh

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM





HOÀNG TH THM


PHÂN TÍCH CÁC YU T TRONG CÔNG VIC NHăHNG
N THA MÃN CÂN BNG CÔNG VIC ậ GIAăỊNHăCA
NHỂNăVIểNăNGỂNăHĨNGăTRểNăA BÀN
THÀNH PH H CHÍ MINH




LUNăVNăTHCăSăKINHăT





Thành Ph H Chí Minh, nmă2014

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM

HOÀNG TH THM


PHÂN TÍCH CÁC YU T TRONG CÔNG VIC NHăHNG
N THA MÃN CÂN BNG CÔNG VIC ậ GIAăỊNHăCA
NHỂNăVIểNăNGỂNăHĨNGăTRểNăA BÀN
THÀNH PH H CHÍ MINH

Chuyên ngành: Qun tr kinh doanh
Mã ngành: 60340102



NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. NGUYN TRNG HOÀI


Thành Ph H Chí Minh,ănmă2014





LIăCAMăOAN
Kính tha Quý thy cô, kính tha Quý đc gi, tôi tên là Hoàng Th Thm – hc
viên cao hc K22 – Khoa Qun tr kinh doanh - Trng i hc Kinh t TP.HCM. Tôi
xin cam đoan công trình nghiên cu “Phân tích các yu t trong công vic nhăhng

đn tha mãn cân bng công vic ậ gia đình ca nhơnăviênăngơnăhƠngătrênăđa bàn
TP.HCM” là quá trình thc hin nghiêm túc ca bn thân tôi.
C s lý lun tham kho t các tài liu khác đc trình bày  phn tài liu tham
kho, s liu và kt qu đc trình bày trong lun vn là trung thc, không sao chép ca
bt c công trình nghiên cu nào trc đây.

Thành ph H Chí Minh, ngày 28 tháng 10 nm 2014




Hoàng Th Thm







MC LC
Trang ph bìa
Liăcamăđoan
Mc lc
Danh mc các ch vit tt
Danh sách các bng
Danh sách hình v
CHNGă1: TNG QUAN V  TÀI 1
1.1 Lý do chn đ tài 1
1.2 Mc tiêu nghiên cu 3
1.3 Câu hi nghiên cu 3

1.4 i tng và phm vi nghiên cu 4
1.4 Phng pháp nghiên cu 4
1.6 Ý ngha thc tin ca nghiên cu 5
1.7 B cc ca lun vn 5
CHNGă2: CăS LÝ THUYT 6
2.1 Khái nim tha mãn cân bng công vic - gia đình 6
2.2 Các yu t yêu cu công vic nh hng đn tho mãn cân bng công vic -
gia đình 7
2.2.1 Thi gian làm vic t chc mong đi (Organizational time expectations) 8
2.2.2 Yêu cu v áp lc công vic (Psychological job demands) 10
2.2.3 S không n đnh ngh nghip (Job insecurity) 10
2.3 Các yu t ngun lc công vic nh hng đn tha mãn cân bng công vic -
gia đình 11
2.3.1 Kim soát công vic (Job control) 12
2.3.2 H tr ti ni làm vic (Social support at work) 12




2.4 Xung đt công vic - gia đình (Negative work-to-home interference) 13
2.5 Mô hình nghiên cu 15
CHNGă3: PHNGăPHỄPăNGHIểNăCU 17
3.1 Quy trình nghiên cu 17
3.2 Nghiên cu đnh tính 18
3.2.1 Thit k nghiên cu đnh tính 18
3.2.2 Kt qu nghiên cu đnh tính 18
3.3 Nghiên cu đnh lng 24
3.3.1 Thit k mu nghiên cu 24
3.3.2 Thit k bng kho sát 25
3.3.3 Thu thp d liu 26

3.3.4 Phng pháp phân tích d liu 27
CHNGă4: KT QU NGHIÊN CU 31
4.1 Thng kê mô t mu 31
4.2 ánh giá thang đo 32
4.2.1 ánh giá thang đo bng đ tin cy Cronbach Anlpha 33
4.2.2 ánh giá thang đo bng phân tích nhân t khám phá (EFA) 36
4.2.2.1 ánh giá thang đo tha mãn cân bng công vic - gia đình 36
4.2.2.2 ánh giá thang đo bin đc lp và bin trung gian 37
4.3 Kim đnh gi thuyt 42
4.3.1 Phân tích tng quan 43
4.3.2 Phân tích hi quy 44
4.3.2.1 Mô hình 1 – hi quy nh hng ca bin đc lp lên bin ph thuc 45
4.3.2.2 Mô hình 2 - hi quy nh hng ca bin đc lp lên bin trung gian 47




4.3.2.3 Mô hình 3 - hi quy nh hng ca bin trung gian lên bin ph thuc. 50
4.3.2.4 Mô hình 4 - hi quy nh hng ca bin đc lp và bin trung gian lên
bin ph thuc. 52
4.4 Tho lun kt qu 55
CHNGă5: KT LUN 60
5.1 Tóm tt ni dung nghiên cu 60
5.2 Kt qu nghiên cu và hàm ý cho nhà qun tr 60
5.2 Hn ch ca đ tài và hng nghiên cu tip theo 63
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC CÁC CH VIT TT
T vit tt ụăngha
EFA: Exploring Factor Analysing – Phân tích nhân t khám phá
JC: Job control – Kim soát công vic
JI: Job insecurity – S không n đnh ngh nghip
OTE: Organizational time expectation – Thi gian làm vic t chc mong đi
PJ: Psychological job demands – Áp lc công vic
SPSS: Statistical Package for the Social Sciences – Chng trình phân tích
thng kê khoa hc
SS: Social support at work – H tr ni làm vic
SWFB: Satisfaction with work – family balance – Tha mãn cân bng công vic
- gia đình
TP.HCM: Thành ph H Chí Minh
WHI: Negative work to home interference - Xung đt công vic - gia đình





DANH MC CÁC BNG
Bng 3.1: Thang đo tha mãn cân bng công vic - gia đình (SWFB) 19
Bng 3.2: Thang đo thi gian làm vic t chc mong đi (OTE) 20
Bng 3.3 : Thang đo áp lc công vic (PJ) 20
Bng 3.4: Thang đo s không n đnh ngh nghip (JI) 21
Bng 3.5: Thang đo kim soát công vic (JC) 22
Bng 3.6: Thang đo h tr ti ni làm vic (SS) 22
Bng 3.7: Thang đo xung đt công vic - gia đình (WHI) 23
Bng 4.1: Thng kê mô t mu 31

Bng 4.2: H s Cronbach alpha ca thang đo tha mãn cân bng công vic - gia
đình. 33
Bng 4.3: H s Cronbach alpha ca thang đo thi gian làm vic t chc mong đi
33
Bng 4.4: H s Cronbach alpha ca thang đo áp lc công vic 34
Bng 4. 5: H s Cronbach alpha ca thang đo s không n đnh ngh nghip 34
Bng 4.6 : H s Cronbach alpha ca thang đo kim soát công vic 35
Bng 4.7: H s Cronbach alpha ca thang đo h tr ti ni làm vic 35
Bng 4.8: H s Cronbach alpha ca thang đo xung đt công vic - gia đình 35
Bng 4.9: Kt qu EFA thang đo tha mãn cân bng công vic - gia đình 37
Bng 4.10: Kt qu EFA thang đo các thành phn nh hng đn tha mãn cân
bng công vic - gia đình 38
Bng 4.11: H s tng quan 44
Bng 4.12: Kt qu h s hi quy mô hình 1 45
Bng 4.13: Kt qu h s hi quy mô hình 2 48
Bng 4.14. Kt qu h s hi quy mô hình 3 51
Bng 4.15: Kt qu h s hi quy mô hình 4 52
Bng 4.16: Kt qu kim đnh các gi thuyt 54
Bng 4.17: im trung bình ca thang đo tha mãn cân bng công vic - gia đình,
yêu cu – ngun lc công vic và xung đt công vic - gia đình 56




DANH MC CÁC HÌNH V
Hình 2.1: Mô hình nghiên cu đ ngh 16
Hình 3.1: Quy trình nghiên cu 17

1

CHNGă1 TNG QUAN V  TÀI
1.1 Lý do chnăđătƠi
Công vic và gia đình là hai khía cnh trung tâm nht ca mt cá nhân. Vì hot
đng công vic và gia đình thng xy ra vào các thi đim và đa đim khác nhau,
thêm vào đó ngi đàn ông thng đc hiu là ngi chu trách nhim chính v
kinh t và ph n chu trách nhim chính công vic trong gia đình nên các nhà nghiên
cu và nhà qun lý thng gii quyt nhng vn đ ca công vic và gia đình theo
cách riêng bit, đc lp. Tuy nhiên, vi s phát trin mnh m ca công ngh thông
tin cng nh vic gia tng s tham gia vào hot đng kinh t ca ph n thì công vic
và cuc sng gia đình ngày càng tr nên gn bó vi nhau và do đó không còn đc
coi là hai lnh vc đc lp (Valcour và Hunter, 2005). i vi nhng cá nhân phi
quan tâm đn c công vic và gia đình thì cân bng gia hai lnh vc tr thành mt
vn đ chính trong cuc sng. Cân bng công vic - gia đình đc hiu là mc đ mà
mt cá nhân tham gia mt cách tng xng và đu tha mãn vi vai trò công vic và
vai trò gia đình ca mình (Greenhaus và cng s, 2003). Trong nhng nm gn đây,
thách thc ca vic cân bng công vic và gia đình thu hút s chú ý đáng k ca nhiu
nhà hc thut và qun lý nhân s vì cân bng công vic –gia đình có mi quan h tích
cc vi gn kt t chc và tha mãn công vic (Ha Thiên Nga, 2013; Thái Kim
Phong, 2011; Carlson và cng s, 2009). Vic toàn cu hóa, tinh gin biên ch đư làm
cho nhiu nhân viên cm giác rng yêu cu và áp lc công vic đang tng lên, và h
phi đu tranh hàng ngày đ thc hin trách nhim công vic và gia đình (Burchell
và cng s, 2002). Làm th nào đ cân bng các yêu cu trong công vic - gia đình
và đt đc s cân bng tha mãn gia hai lnh vc đư tr thành mt câu hi ln cho
t chc và mt giá tr quan trng đi vi s nghip ca nhiu nhân viên (Valcour,
2007).
Ti Vit Nam các nghiên cu v cân bng công vic - gia đình còn ít, tuy nhiên
thc t d dàng vn thy đc rng nhiu nhân viên đang tham gia vào công vic mà
xao lãng trách nhim gia đình, bn bè cng nh nhng s thích ca bn thân. Nhìn

chung, trong xư hi hin nay, khi nhp sng ngày càng tr nên hi h, áp lc công
2



vic rt ln trong khi nhu cu ca con ngi ngày càng cao, nhân viên rt d mt cân
bng gia công vic và cuc sng gia đình. Và không my khó khn đ nhn ra hu
qu nhng trng hp mt cân bng nh vy: cng thng, tht vng, không hòa hp
đc vi gia đình, ri vào tình trng khó x, không tìm thy nim vui trong cuc
sng. Kho sát mi đây nht ca Mng cng đng doanh nhân - Caravat.com v cân
bng gia công vic và cuc sng vi trên 2.000 ngi lao đng cho kt qu: ch có
27% ngi tr li có đc s hài hòa gia công vic và cuc sng, trong khi đó có
ti 62% cm thy ít hay nhiu b mt cân bng và 11% hoàn toàn không tìm thy
đc s cân bng. Kt qu kho sát ngoài ra cng th hin rng, chính sách v cân
bng công vic và cuc sng đư đc ngi lao đng xem xét nh mt điu kin quan
trng th hai ch sau lng bng trong các tiêu chí la chn công vic mi ca h.
Tuy nhiên, hin nay rt ít doanh nghip Vit Nam xây dng các chính sách đ cân
bng gia công vic và cuc sng cho ngi lao đng. C th trong s 2.000 ngi
đc hi thì ch có 34% tr li là doanh nghip ca h có chính sách này, 32% tr li
là không có và 34% nói h không bit.
Do vy vn đ mt thng bng cuc sng đang là vn đ mà các nhân viên
cng nh các nhà qun lý nhân s hin nay rt quan tâm, lo lng, đc bit đi vi
nhng nhân viên làm vic ti các ngân hàng. Nh chúng ta đư bit ngân hàng là mt
ngành dch v mà hot đng chính ca nó liên quan trc tip đn tin, thng xuyên
phi cung cp các dch v tài chính phc tp. Là tâm đim ca vòng xoay suy thoái
kinh t, công vic trong lnh vc ngân hàng luôn phi đi mt vi nhiu áp lc, áp
lc v thi gian, áp lc v doanh s. Theo cuc kho sát ca t chc UNI Finance ti
26 quc gia trên th gii, nhân viên ngân hàng đang là ngh áp lc và cng thng
nht. Ngoài ra trong bi cnh tái cu trúc li h thng tình trng ct gim nhân s
đang din ra nh mt cn sóng ngm khin cho nhiu nhân viên ngân hàng thp thm

lo s h s mt vic lúc nào mà không hay bit. Qua đó thy đc rng nhân viên làm
vic trong lnh vc ngân hàng s d ri vào tình trng ít tha mưn vi cân bng công
vic - gia đình. Mc dù vn đ cân bng gia công vic và gia đình mang tính cá nhân
và thuc v cm nhn ca chính nhân viên nhng hu qu ca nó li tác đng trc
3



tip lên hiu qu kinh doanh ca doanh nghip. Do đó các nhà qun lý nhân s ti các
ngân hàng thng mi cn phi đa ra nhng chính sách phù hp đ giúp nhân viên
va cm thy hài lòng vi môi trng công vic tt bt mà vn n đnh đc cuc
sng riêng t.
Xut phát t lý do thit thc đó, tác gi thc hin đ tài “Phân tích các yu t
trong công vic nhăhngăđn tha mãn cân bng công vic - giaăđình ca nhân
viên ngân hàng trênăđa bàn thành ph H Chí Minh”. Mô hình nghiên cu da
trên mô hình nghiên cu ca Beham và Drobnic (2010), nghiên cu này xem xét tác
đng các yêu cu trong công vic (thi gian làm vic, áp lc công vic, s không n
đnh ngh nghip), các ngun lc trong công vic (h tr trong công vic, kim soát
công vic) đn s tha mãn cân bng công vic - gia đình. Mt s nghiên cu đư đánh
đng cân bng công vic - gia đình ng vi xung đt công vic - gia đình  mc đ
thp (Greenhauset và cng s, 2003; Higgins và cng s, 2000). S đánh đng này
da trên gi đnh rng nhân viên, nhng ngi mà tri qua xung đt công vic - gia
đình  mc đ cao s t đng ít tha mãn vi kh nng đ cân bng trách nhim công
vic và gia đình. Tuy nhiên, vic kim đnh s đánh đng này cha cho thy kt qu
phù hp (Valcour, 2007). Theo đó, mi quan h gia xung đt công vic - gia đình
và tha mãn cân bng công vic - gia đình đư đc kim đnh bi Beham và Drobnic
(2010). Ngoài ra xung đt công vic - gia đình ngoài ra cng đư đc kim đnh nh
mt bin trung gian trong mi quan h gia yêu cu và ngun lc công vic vi s
tha mãn cân bng công vic - gia đình.
1.2 Mcătiêuănghiênăcu

- o lng nh hng ca yêu cu và ngun lc trong công vic, xung đt công
vic - gia đình đn tha mãn cân bng công vic - gia đình ca nhân viên ngân
hàng làm vic trên đa bàn TP.HCM.
- Xem xét vai trò trung gian ca xung đt công vic - gia đình trong mi quan
h gia yêu cu, ngun lc công vic và tha mãn cân bng công vic - gia
đình.
1.3 Cơuăhiănghiênăcu
4



- Các yu t yêu cu công vic, ngun lc công vic, xung đt công vic - gia
đình nh hng đn tha mãn cân bng công vic - gia đình đi vi nhân viên
ngân hàng ti TP.HCM nh th nào ?
- Xung đt công vic - gia đình có đóng vai trò trung gian trong mi quan h
gia yêu cu công vic, ngun lc công vic đn tha mãn cân bng công vic
- gia đình không ?
1.4 iătngăvƠăphmăvi nghiênăcu
 i tng nghiên cu
i tng nghiên cu ca đ tài là tha mãn cân bng công vic - gia đình, xung
đt công vic - gia đình, các yêu cu – ngun lc công vic và mi quan h gia các
nhân t này.
 Phm vi nghiêm cu
Nghiên cu đc thc hin ti các Ngân hàng trên đa bàn TP. HCM.
 i tng kho sát
i tng kho sát ca đ tài là các nhân viên ngân hàng bao gm các nhân viên
vn phòng làm vic ti các b phn k toán, hành chính, tín dng, giao dch, thm
đnh, xây dng c bn, công ngh thông tin… ti Hi s, các Chi nhánh và các Phòng
giao dch ti các ngân hàng trên đa bàn TP. HCM.
1.4 Phngăphápănghiênăcu

Nghiên cu này đc thc hin thông qua hai bc: (1) Nghiên cu đnh tính
và (2) Nghiên cu đnh lng. Nghiên cu đnh tính đc thc hin qua tho lun
nhóm trc tip vi các nhân viên ngân hàng làm vic trên đa bàn TP.HCM. Nghiên
cu đnh lng đc thc hin thông qua phng vn đi tng kho sát bng bng
câu hi.
H s tin cy Cronbach alpha và phân tích yu t khám phá EFA (Exploratory
Factor Analysis) đc s dng đ kim đnh thang đo các khái nim nghiên cu. Sau
khi thang đo đt yêu cu, s dng phân tích tng quan và hi quy đ kim đnh các
gi thuyt nghiên cu. Phn mm x lý d liu thng kê SPSS 21.0 s đc dùng
trong các bc kim tra này.
5



1.6 ụănghaăthcătinăcaănghiênăcu
Kt qu nghiên cu là ngun tham kho có giá tr cho nhà qun lý ti các Ngân
hàng trên đa bàn TP.HCM. Các nhà qun lý có th bit đc cm nhn chung v cân
bng công vic - gia đình ca nhân viên và mc đ các yu t trong công vic nh
hng đn nhng cm nhn này. Trên c s đó, doanh nghip có th hoàn thin và
phát trin chính sách ngun nhân lc ca mình. Kt qu nghiên cu cng là c s đ
nhng nhân viên, ngi đang làm vic ti các ngân hàng ti TP.HCM phát hin ra
các yu t đang tác đng đn cân bng công vic và cuc sng, đ có th điu chnh,
sp xp công vic hp lý. Vic đt đc cân bng không ch giúp ích cho hiu qu
hot đng ca doanh nghip mà còn giúp cho nhân viên tha mãn vi công vic, thnh
vng v sc khe và t đó có mt cuc sng hnh phúc, thành công trong công vic
hn.
1.7 Băccăcaălunăvn
Chngă1: Trình bày s lc v lý do chn đ tài, câu hi nghiên cu, mc tiêu
nghiên cu, phm vi, gii hn, phng pháp nghiên cu và ý ngha thc tin ca
nghiên cu.

Chngăă2: Trình bày c s lý thuyt v các khái nim nghiên cu và xây dng các
gi thuyt nghiên cu, phn này đa ra khái nim tha mãn cân bng công vic - gia
đình (SWFB), các yu t tác đng đn SWFB, các mi quan h và xây dng mô hình
nghiên cu.
Chngă3: Trình bày phng pháp nghiên cu và x lý s liu trong đó, qui trình
nghiên cu gm 2 giai đon: nghiên cu s b và nghiên cu chính thc vi s h
tr ca phn mm SPSS 21.0.
Chng 4: Trình bày kt qu và tho lun kt qu nghiên cu.
Chng 5: Tóm tt nhng kt qu chính ca nghiên cu, nhng đóng góp, hàm ý
ca nghiên cu cho nhà qun tr cng nh các hn ch ca nghiên cu đ đnh hng
cho nhng nghiên cu tip theo.
6



CHNGă2 CăS LÝ THUYT
Chng 1 đ̃ trình bày tng quan v đ tài. Chng 2 s h thng c s lý
thuyt, t đó đa ra nhng khái nim và xây dng các mi quan h cùng các gi
thuyt nghiên cu. Trong chng 2 có nhng phn chính sau: 1) Khái nim Tha
mãn cân bng công vic - gia đình (SWFB); 2) Các yu t tác đng đn SWFB và 3)
Mô hình nghiên cu.
2.1 Kháiănimăthaămưnăcơnăbngăcôngăvică- giaăđình
Cân bng công vic - gia đình là mt thut ng thng đc s dng ph bin
trong các bài vit hc thut trên th gii, tuy nhiên vic xây dng mt đnh ngha rõ
ràng thì khó có th tìm thy trong các bài hc thut (Frone, 2003). Nhìn chung cân
bng công vic - gia đình gn lin vi mt trng thái cân bng hoc mt ý ngha tng
th ca s tha mãn trong cuc sng (Clarke và cng s, 2004). Higgins và các cng
s xác đnh cân bng công vic – gia đình nh mt "hin tng tri giác đc trng bi
mt cm giác đư đt đc mt gii pháp tha đáng cho nhng yêu cu đa dng ca
công vic và các lnh vc ca cuc sng" (Higgins và cng s, 2000, trang19). Frone

(2003) cung cp mt phân loi bn khía cnh trong khái nim cân bng công vic gia
đình, bao gm các thành phn riêng bit nh sau: xung đt công vic đn gia đình,
xung đt gia đình đn công vic, thun li t công vic đn gia đình, và thun li t
gia đình đn công vic. Tuy nhiên, nghiên cu thc nghim v vic phân loi này
không cho thy mi quan h gia bn thành phn là phù hp vi nhau (Aryee và cng
s, 2005).
Trng tâm ca bài nghiên cu này là s tha mãn cân bng công vic - gia
đình. S tha mãn cân bng công vic –gia đình tp trung vào nhn thc v mc đ
cân bng hn là mc đ cân bng chính nó (Greenhaus và các cng s, 2003). Tha
mãn cân bng công vic –gia đình, đc đnh ngha là ''mc đ tng th ca s tha
mãn t vic đánh giá mc đ thành công ca mt cá nhân đáp ng yêu cu công vic
và vai trò gia đình'' (Valcour, 2007, trang 1512), bao gm c thành phn nhn thc
(ví d, nhn thc v cân bng công vic gia đình) và thành phn tình cm (ví d, phn
ng cm xúc cho nhng nhn thc này). Nh vy theo cách mô t này, tha mãn cân
7



bng công vic gia đình đo lng mc đ mà ngun lc ca mt cá nhân cho phép
h đáp ng các nhu cu cuc sng. nh ngha này hiu s tha mãn cân bng công
vic – gia đình là mt cu trúc đn nht, toàn din bao gm thành phn nhn thc và
tình cm. Thành phn nhn thc liên quan đn vic đánh giá mc đ thành công v
kh nng ca mt cá nhân đáp ng nhng yêu cu khác nhau ca công vic và gia
đình. Thành phn tình cm kéo theo mt cm giác hay trng thái cm xúc tích cc t
kt qu đánh giá này.
Tha mãn cân bng công vic - gia đình thì khác vi cu trúc mô t quá trình
chuynăđi (cross-domain) nh xung đt công vic - gia đình, s phong phú, hoc
thun li. Trong khi cu trúc chuyn đi nh xung đt công vic - gia đình đ cp
đn s tri qua trong mt vai trò có nh hng đn cht lng hoc hiu qu trong
vai trò khác, tha mãn vi s cân bng công vic - gia đình đ cp đn tt c mc đ

ca s mãn nguyn vi cách làm th nào đ gii quyt công vic ca mình và nhu cu
ca gia đình (Valcour, 2007).
Trong khi phn ln các nghiên cu trc đánh giá s tha mãn cân bng công
vic - gia đình vi mt thang đo duy nht (ví d nh Clarke và cng s 2004;
Saltzstein và cng s, 2001), Valcour (2007) phát trin mt thang đo đa bin cho khái
nim này và mt kim đnh thc nghim ban đu cho thy s nht quán ni b ca
các bin này.
Qua các cuc hi tho v đ tài tha mãn cân bng công vic - gia đình t chc
 Vit Nam, nhiu quan đim cho rng, đt đc cân bng hay không tùy thuc vào
suy ngh cng nh mc tiêu ca mi cá nhân. Do đó trong nghiên cu này tác gi s
dng đnh ngha ca Valcour (2007). Ngoài ra đnh ngha này cng đc s dng
trong nhiu bài nghiên cu trên th gii (ví d nh Beham và Drobnic, 2010; Omar,
2010; Omar 2013, N. Davis, 2013).
2.2 Cácăyuăt yêuăcuăcôngăvic nhăhngăđnăthoămưnăcơnăbngăcôngăvică-
giaăđình
Da theo mô hình lý thuyt yêu cu – ngun lc, yêu cu công vic đc đnh
ngha là "các khía cnh th cht, xã hi, hoc t chc ca mt công vic mà đòi hi
8



nhân viên phi duy trì n lc v th cht hoc tinh thn, và do đó đc kt hp vi
mt s chi phí sinh lý và tâm lý" (Demerouti và cng s, 2001, trang 501). Cách tip
cn này đư to ra ting vang ln trong lý thuyt áp lc v vai trò (Goode, 1960), theo
đó các cá nhân có mt s lng hu hn ngun lc sn có mà có th dành ht cho
nhiu vai trò trong cuc sng. Thi gian hoc nng lng dành cho mt vai trò (ví d
nh công vic) thì không có sn dành cho vai trò khác (ví d nh gia đình). Voydanoff
(2005a) phân bit hai loi yêu cu công vic: yêu cu da trên yu t thi gian và yêu
cu da trên yu t s cng thng. Trong đó, yêu cu công vic da trên yu t thi
gian có liên quan đn kt qu tiêu cc gia công vic gia đình thông qua quá trình

cn kit hoc khan him ngun lc, yêu cu công vic da trên yu t s cng thng
thông qua quá trình lan to tâm lý gia các lnh vc. Yêu cu công vic da trên yu
t thi gian bao gm thi gian làm vic dài, làm vic ngoài gi, và thi gian làm vic
mong đi ca t chc.Yêu cu công vic da trên yu t cng thng nh tình trng
công vic quá ti, áp lc công vic, cng thng công vic hoc ngh nghip không n
đnh. Mt s nghiên cu phát hin rng yêu cu công vic càng cao có liên quan đn
mc đ cao hn xung đt công vic - gia đình và mc đ thp hn cân bng công
vic - gia đình ( Frone và cng s, 1997; Major và cng s, 2002; Valcour, 2007;
Voydanoff, 2005a, b). Hu ht ti các ngân hàng đu quy đnh s gi làm vic mi
ngày là 8 gi và mt tun làm vic 5,5 ngày, tuy nhiên các nhà qun lý vn mong
mun nhân viên ca mình dành nhiu thi gian hn s thi gian quy đnh đ cng
hin cho t chc. Ngoài ra công vic trong lnh vc ngân hàng phi chu nhiu áp lc
cng nh s n đnh ngh nghip còn ph thuc c yu t khách quan ca th trng
kinh t nên nghiên cu này tin hành nghiên cu mi quan h ba khía cnh khác nhau
trong yêu cu công vic: thi gian làm vic t chc mong đi, áp lc công vic, và
s không n đnh ngh nghip nh hng đn s tha mãn cân bng công vic - gia
đình.
2.2.1 Thi gian làm vic t chc mongăđi (Organizational time expectations)
Mt ch đ ni bt trong nghiên cu v công vic gia đình là yêu cu v thi
gian làm vic cho t chc và gi làm vic kéo dài có nh hng tiêu cc đn kh
9



nng cân bng hiu qu gia công vic và cuc sng ca ngi lao đng (ví d nh
Spector và cng s, 2007; Voydanoff, 2005b). Ngay c khi yêu cu vai trò công vic
không nng n, không khó khn (Goode, 1960) nó cng có th xung đt vi vai trò
gia đình. c bit gi làm vic dài và làm vic ngoài gi, có th làm gim thi gian
dành cho cuc sng gia đình, cá nhân và do đó làm cho nhân viên thc hin ngha v
gia đình mt cách khó khn (Tenbrunsel và cng s, 1995). Coser (1974) (trích trong

Beham và Drobnic, 2010) mô t công vic và gia đình là "các t chc tham lam"
(greedy institutions), đòi hi các cá nhân tham gia vào chúng càng nhiu càng tt.
Kt qu đc tìm thy là nhng ngi làm vic nhiu gi thì thng tri qua xung
đt gia công vic và gia đình (ví d Major và cng s, 2002; Voydanoff, 2005b) và
ít tha mãn vi s cân bng công vic - gia đình (Valcour, 2007; Beham và Drobnic,
2010).
Trong khi Valcour (2007) nghiên cu mi quan h gia thi gian làm vic
thc t và s tha mãn cân bng công vic - gia đình, nghiên cu này xem xét vai trò
yu t thi gian ca nhn thc cá nhân. Thi gian làm vic t chc mong đi là tiêu
chun ca t chc v s gi mà nhân viên d kin s làm và h nên s dng thi gian
nh th nào. Cu trúc này khác vi ngi tham công tic vic (workaholism) trong
đó đ cp đn mt s lng đáng k v thi gian thc t, t nguyn, và phân b n
đnh đ thc hin các hot đng liên quan (Harpaz và Snir, 2003). K vng thi gian
làm vic t chc bao gm mc đ nhn thc ngi lao đng mà t chc k vng h
u tiên công vic trc trách nhim gia đình. Các k vng này to thành mt phn
quan trng ca vn hóa công vic -gia đình ca mt t chc và có s thay đi đáng
k gia các t chc khác nhau (Thompson và cng s, 1999). Các k vng thi gian
làm vic t chc cao có liên quan đn s tri qua các cuc xung đt gia công vic
và gia đình (Beauregard, 2005; Thompson và cng s, 1999) và cn tr nhân viên
trong vic cân bng công vic và cuc sng gia đình (Beham và Drobnic,2010). Phù
hp vi nhng phát hin này, tác gi đa ra gi thuyt:
H1: Thi gian làm vic t chc mong đi nh hng ngc chiu đn tha
mãn cân bng công vic - gia đình
10



2.2.2 Yêu cu v áp lc công vic (Psychological job demands)
Yêu cu v áp lc công vic đ cp đn nhng cng thng có liên quan trc
tip đn nhim v công vic và hoàn thành khi lng công vic (Karasek và cng

s, 1998).Ví d khi lng công vic nhiu hoc các yêu cu công vic mâu thun
nhau có th to ra cng thng, nh hng lên cuc sng gia đình và s can thip công
vic vào cuc sng gia đình tng lên. Mt s nghiên cu thc nghim đư cho thy
mi quan h cùng chiu gia khi lng công vic, nhim v công vic không rõ
ràng vi xung đt công vic - gia đình (ví d Carlson và Perrewe', 1999; Frone và
cng s, 1997; Spector và cng s, 2007; Voydanoff, 2004a, 2005b). Áp lc công
vic  mc đ cao có th gim thiu kh nng ca ngi lao đng tham gia vào các
hot đng ngoài công vic và nh hng tiêu cc đn đánh giá tng th ca h v s
tha mãn cân bng công vic - gia đình. Nghiên cu gia các nhân viên trong chính
ph M, các nhân viên ngân hàng  c cho thy mi quan h ngc chiu gia yêu
cu v áp lc công vic và tha mãn cân bng công vic - gia đình (Saltzstein và cng
s, 2001; Beham và Drobni, 2010). Theo đó, tác gi đa ra gi thuyt sau:
H2: Áp lc công vic nh hng ngc chiu đn tha mãn cân bng công
vic - gia đình.
2.2.3 S không năđnh ngh nghip (Job insecurity)
S không n đnh ngh nghip đc đnh ngha là "s bt lc ca mt cá nhân
v vic duy trì tip tc công vic mong mun trong tình trng công vic b đe da”
(Rosenblatt và Ruvio, 1996, trang 587). Cnh tranh toàn cu, tái c cu và s gia tng
tính linh hot ti ni làm vic đư làm cho ngi lao đng mang cm giác v s không
n đnh ngh nghip tng lên, và tác đng có hi ca nó đi vi thái đ và hnh phúc
ca ngi lao đng đư thu hút nhiu s chú ý ca các nhà nghiên cu hc thut trong
hai thp k qua (Sverke và Hellgren, 2002). Các nghiên cu phân bit hai hình thc
ca s không n đnh ngh nghip: ngh nghip không n đnh mc tiêu hoc mt
vic làm thc t và ngh nghip không n đnh ch quan, cái đ cp đn s s hãi hay
lo lng ca mt cá nhân v tng lai ca công vic ti t chc (Sverke và Hellgren,
2002). Cng nh mt vic làm thc t, mt s nghiên cu cho thy rng cm nhn v
11

mi đe da mt vic làm có nhng hu qu tiêu cc đi vi cá nhân ngi lao đng
(Dekker và Schaufeli, 1995; Latack và Dozier, 1986). Nghiên cu đang tìm hiu v
tha mãn cân bng công vic - gia đình ca nhân viên ngân hàng đang làm vic trên
đa bàn TP.HCM nên trng tâm s tp trung vào nhn thc s không n đnh ca ngh
nghip ch không phi là mt vic làm thc t.
Theo Voydanoff (2005b), s không n đnh ngh nghip là mt yêu cu công
vic da trên yu t cng thng trong đó th hin mt mi đe da tài chính ca mt
cá nhân. Nh chúng ta bit, tài chính ca mt cá nhân yêu cu cn thit đi vi s n
đnh và cht lng cuc sng ca h. Bng chng thc nghim cho thy ngh nghip
không n đnh có liên quan đn mt s kt qu công vic gia đình, chng hn nh
cng thng trong hôn nhân (Hughes và Galinsky, 1994), vn đ hôn nhân và gia đình
(Wilson và cng s, 1993), mc đ cao hn ca xung đt công vic - gia đình (
Voydanoff, 2004b, 2005b) và ít tha mãn cân bng công vic - gia đình (Beham và
Drobnic, 2010). Phù hp vi phát hin ca các nghiên cu trc đó, tác gi đa ra
gi thuyt:
H3: S không n đnh ngh nghip nh hng ngc chiu đn tha mãn cân
bng cuc sng công vic.
2.3 Cácăyuătăngunălc côngăvicănhăhngăđnătha mãn cơnăbngăcôngăvică
- giaăđình
Ni làm vic có th cung cp nhân viên vi nhng ngun lc có li cho cuc
sng và cho phép h thc hin chc nng tt hn trong lnh vc cuc sng. Ngun
lc công vic là các khía cnh công vic ca mt cá nhân, là mt trong hai chc nng
đ đt đc mc tiêu công vic, ct gim chi phí liên quan đn yêu cu công vic,
hoc khuyn khích s tng trng và phát trin cá nhân. Ngun lc có th là bn cht
nhim v (ví d nh công vic đa dng, t ch công vic, thông tin phn hi) hoc
nm trong bi cnh ni làm vic hoc môi trng làm vic (ví d nh c hi hc tp
và s nghip, h tr ti ni làm vic) (Demerouti và cng s, 2001). Theo lp lun
tng cng trong lý thuyt vai trò (Sieber, 1974 trích trong Beham và Drobnic, 2010),
tham gia trong vai trò công vic có th to ra mt s khía cnh ngun lc nh các k
12

nng, kh nng, tâm lý tích cc và h tr, cho phép nhân viên thc hin trách nhim
gia đình tt hn. Nghiên cu thc nghim đư cho thy mi quan h tích cc gia công
vic t ch, đa dng và công vic phc tp công vic, c hi hc tp, làm vic có ý
ngha và to thun li cho công vic - gia đình (Beham và Drobnic, 2010;Voydanoff,
2004b).
2.3.1 Kim soát công vic (Job control)
Kim soát công vic đc đnh ngha là mc đ mà mt nhân viên cm nhn
đc rng anh ta có th kim soát đc đa đim, thi gian và cách thc hin công
vic ca mình (Kossek và cng s, 2006). Kim soát công vic là mt ngun lc vn
có ca công vic và gia tng kh nng ca nhân viên đ thc hin nhiu vai trò trong
cuc sng. Bng chng thc nghim cho thy rng nhân viên có kim soát đi vi
công vic ca mình thì liên quan đn hnh phúc cá nhân (Hackman và Oldham, 1980
trích trong Beham và Drobnic, 2010), xung đt công vic - gia đình ít hn (Kossek
và cng s, 2006; Thomas và Ganster, 1995), công vic to thun li cho gia đình và
cân bng công vic - gia đình  mc đ cao hn (Beham và Drobnic, 2010; Offer và
Schneider, 2008). C th hn na, nhân viên có kim soát v thi gian làm vic thì
có kh nng tham gia các trách nhim gia đình tt hn, do đó có mi quan h tích cc
đn tha mãn cân bng công vic - gia đình. Phù hp vi các phát hin trc đó, tác
gi đa ra gi thuyt:
H4: Kim soát công vic nh hng cùng chiu đn tha mãn cân bng công
vc cuc sng
2.3.2 H tr tiăniălƠm vic (Social support at work)
Nghiên cu v cng thng ngh nghip và xung đt công vic - gia đình đư
xác đnh rng s h tr ti ni làm vic nh là mt ngun lc quan trng hoc là mt
c ch đi phó đ gii quyt nhng tác đng tiêu cc ca cng thng (Carlson và
Perrewe' nm 1999; Thomas và Ganster, 1995). H tr ti ni làm vic đ cp đn
mi quan h gia các cá nhân và tng tác vi các đng nghip hoc ngi qun lý

giúp bo v cá nhân t các tác đng tiêu cc ca áp lc (Nielsen và cng s, 2001).
Ngi qun lý và các đng nghip có th h tr trc tip và t vn giúp nhân viên đ
13



đáp ng tt hn trách nhim gia đình ca h, và / hoc cung cp h tr tinh thn bng
s hiu bit và lng nghe, và th hin s quan tâm đn hnh phúc ca ngi lao đng
và gia đình ca h (Froneet và cng s, 1997). S h tr ca ngi qun lý đc tìm
thy có nh hng ngc chiu đn xung đt công vic và gia đình (Ganster và
Fusilier, 1989 trích trong Beham và Drobnic, 2010 ) và nh hng cùng chiu đn s
thun li t công vic đn gia đình cho nhân viên (Voydanoff, 2004b). H tr t đng
nghip đc tìm thy có mi quan h ngc chiu vi xung đt công vic - gia đình
ca ngi lao đng (Wayne và cng s, 2007). Wayne và cng s (2007) cho rng
h tr các đng nghip dn đn nh hng tích cc, mt cm giác đy nng lng,
và s t tin t công vic mà điu đó có th nâng cao hot đng trong gia đình. Ngoài
ra phân tích ca Abendroth và Dulk (2011), Beham và Drobnic (2010) cho thy h
tr ti ni làm vic t ngi qun lý và đng nghip, c hai đu mi quan h tích cc
đn tha mãn cân bng công vic - gia đình. Phù hp vi nhng phát hin này, tác
gi đa ra gi thuyt rng:
H5: H tr ti ni làm vic nh hng cùng chiu đn tha mãn cân bng
công vic - gia đình
2.4 Xungăđtăcôngăvică- giaăđình (Negative work-to-home interference)
Da theo lý thuyt vai trò (Katz and Kahn, 1966 trích trong Beham và Drobnic,
2010), xung đt công vic - gia đình đc đnh ngha là “mt loi xung đt gia các
vai trò xut hin khi nhu cu vai trò xut phát t mt lnh vc (công vic hoc gia
đình) can thip hoc không phù hp vi nhu cu vai trò xut phát t lnh vc khác
(gia đình hoc ni làm vic)" (Greenhaus và Beutell, 1985, trang 77). Trong khi
nghiên cu ban đu đnh ngha xung đt gia công vic và gia đình là mt khái nim
mt chiu (ví d nh Bedeian và cng s, 1988) thì các nghiên cu sau này phân bit

ra hai hng can thip: công vic can thip đn gia đình và gia đình can thip đn
trách nhim công vic (Frone và cng s, 1992; Frone và cng s, 1997; Guerts và
cng s, 2007). Da trên lp lun v s khan him trong lý thuyt vai trò (Goode,
1960), cng thng và các đc trng công vic (ví d nh đau kh vì công vic, công
vic quá ti, thi gian làm vic) thì ch yu liên quan đn khía cnh công vic tác
14



đng tiêu cc đn gia đình (WHI), trong khi nhng cng thng liên quan và các đc
đim gia đình (ví d nh đau kh vì gia đình, tình trng quá ti ca cha m, và thi
gian cam kt ca cha m) thì ch yu liên quan đn gia đình nh hng tiêu cc đn
công vic (HWI) (Frone và cng s, 1997; Geurts và cng s, 2007). Nghiên cu
này tp trung đn yêu cu và ngun lc trong lnh vc công vic nh hng đn
SWFB, do đó trng tâm bài nghiên cu này là WHI hay xung đt công vic - gia
đình.
Các nghiên cu thc nghim cho thy xung đt công vic - gia đình  mc đ
cao làm cho cá nhân cm thy mt mi, áp lc và cng thng trong cuc sng (Allenet
và cng s, 2000). Mt s nghiên cu cho rng xung đt công vic - gia đình và s
tha mãn vi cân bng công vic gia đình, có th là hai đu ca s liên tc (Higgins
và cng s, 2000; Valcour, 2007), tuy nhiên mt nghiên cu thc nghim ca Beham
và Drobnic (2010) đư kim đnh rng đây là hai cu trúc khác nhau và xung đt công
vic - gia đình nh hng tiêu cc đn tha mãn cân bng công vic - gia đình. Nhng
cá nhân mà tri qua xung đt công vic - gia đình  mc đ cao có th có ít kh nng
thc hin tt trách nhim công vic và gia đình và do đó nh hng tiêu cc đn cân
bng công vic gia đình ca h. Theo đó, tác gi đa ra gi thuyt:
H6: Xung đt công vic - gia đình có nh hng ngc chiu vi tha mãn
cân bng công vic - gia đình
Mt s nghiên cu cung cp bng chng thc nghim rng xung đt công vic
- gia đình đóng vai trò trung gian mt trong nhng mi quan h gia nhu cu công

vic và kt qu sc khe nh nh áp lc cuc sng, s mt mi, kit qu v cm xúc,
và kit sc (Janssen và cng s, 2004; Parasuraman và cng s, 1996). Frone và cng
s (1992) đ xut mô hình, trong đó WHI là bin trung gian mà qua đó các yêu cu
công vic nh hng tiêu cc đn s hài lòng cuc sng. Kt qu ca phân tích tng
hp đc thc hin bi Ford và cng s (2007) (trích trong Beham và Drobnic, 2010)
đư chng minh cho mô hình này. Xung đt công vic - gia đình đc tìm thy là bin
trung gian trong mi quan h gia s tham gia công vic, áp lc công vic, h tr
công vic, và gi làm vic vi s tha mãn cuc sng.
15



Da theo mô hình ca Frone và cng s (1992), yêu cu công vic ví d nh
thi gian làm vic, yêu cu áp lc công vic và s không n đnh ngh nghip có th
liên quan đn WHI  mc đ cao. Tri qua WHI  mc cao có th làm gim kh nng
ca nhân viên trong vic dung hòa gia trách nhim công vic và gia đình, theo đó
đ li cho h s tha mãn tng th cân bng công vic gia đình  mc đ thp hn.
Mt khác, ngun lc công vic nh s h tr xã hi ti ni làm vic hoc kim soát
công vic có th gim bt xung đt công vic - gia đình ca nhân viên, theo đó đ li
cho h cm giác thành công trong công vic cuc sng. Theo đó, tác gi đa ra các
gi thuyt sau:
H7a: Xung đt công vic - gia đình là bin trung gian trong mi quan h gia
thi gian làm vic t chc mong đi và tha mãn cân bng công vic - gia đình.
H7b: Xung đt công vic - gia đình là bin trung gian trong mi quan h gia
áp lc công vic và tha mãn cân bng công vic - gia đình.
H7c: Xung đt công vic - gia đình là bin trung gian trong mi quan h gia
s không n đnh ngh nghip và tha mãn cân bng công vic - gia đình.
H8a: Xung đt công vic - gia đình là bin trung gian trong mi quan h gia
kim soát công vic và tha mãn cân bng công vic - gia đình.
H8b: Xung đt công vic - gia đình là bin trung gian trong mi quan h gia

h tr ti ni làm vic và tha mãn cân bng công vic - gia đình.
2.5 Môăhìnhănghiênăcu
T các gi thuyt đư đa ra, tác gi xây dng mô hình nghiên cu đ ngh gm
các yu t khía cnh công vic tác đng đn tha mãn cân bng công vic – gia đình
và vai trò trung gian ca yu t xung đt công vic - gia đình trong mi quan h gia
yêu cu – ngun lc công vic vi tha mãn cân bng công vic – gia đình. Mô hình
đc th hin nh trong hình 2.1:
16




Hình 2.1: Mô hình nghiên cu đ ngh
(Ngun: Da theo mô hình Beham và Drobnic, 2010)
Tóm tt chngă2
Chng 2 đ̃ trình bày đnh ngha SWFB và d đoán các yu t nh hng
đn SWFB. SWFB đc s dng theo đnh ngha là mc đ tng th ca s tha mãn
t vic đánh giá mc đ thành công ca mt cá nhân đáp ng yêu cu công vic và
vai trò gia đình (Valcour,2007). Các yu t nh hng đn SWFB trong công vic
bao gm yêu cu công vic, ngun lc công vic và xung đt công vic - gia đình.
Yêu cu công vic bao gm ba nhân t: Thi gian làm vic t chc mong đi, áp lc
công vic và s không n đnh ngh nghip. Ngun lc công vic bao gm: kim soát
công vic và h tr ti ni làm vic. Ngoài ra xung đt công vic - gia đình còn đc
d đoán là trung gian trong mi quan h gia yêu cu – ngun lc công vic và
SWFB. Tip theo chng 3 tác gi s trình bày chi tit phn phng pháp nghiên
cu.