Nguyên nhân rủi ro tín dụng của các ngân hàng thương mại Việt Nam Tình huống tại tỉnh Quảng Bình

B GIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHệăMINH



HOĨNGăMAIăANH

N
N
G
G
U
U
Y
Y
Ê
Ê
N
N


N
N
H
H
Â
Â
N
N

R
R


I
I


R
R
O
O


T
T
ệ
ệ
N
N


D
D


N
N
G
G

C
C


A
A


C
C
Á
Á
C
C


N
N
G
G
Â
Â
N
N


H
H

Ĩ
Ĩ
N
N
G
G


T
T
H
H




N
N
G
G


M
M


I
I

V
V
I
I


T
T


N
N
A
A
M
M
:
:


T
T
Ì
Ì
N
N
H
H

H
H
U
U


N
N
G
G


T
T


I
I


T
T


N
N
H
H

Q
Q
U
U


N
N
G
G


B
B
Ì
Ì
N
N
H
H



LUNăVNăTHCăSăCHệNHăSÁCHăCỌNG





TP.H ChíăMinhăậ Nmă2011

B GIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.H CHệăMINH
CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT


HOĨNGăMAIăANH

N
N
G
G
U
U
Y
Y
Ê
Ê
N
N


N
N
H
H
Â
Â
N
N

R
R


I
I


R
R
O
O


T
T
ệ
ệ
N
N


D
D


N
N

G
G


C
C


A
A


C
C
Á
Á
C
C


N
N
G
G
Â
Â
N
N

H
H
Ĩ
Ĩ
N
N
G
G


T
T
H
H




N
N
G
G


M
M


I
I

V
V
I
I


T
T


N
N
A
A
M
M
:
:


T
T
Ì
Ì
N
N
H
H

H
H
U
U


N
N
G
G


T
T


I
I


T
T


N
N
H
H

Q
Q
U
U


N
N
G
G


B
B
Ì
Ì
N
N
H
H

LUNăVNăTHCăSăCHệNHăSÁCHăCỌNG

ChuyênăngƠnh:ăChínhăsáchăcông
Mưăs: 60340402

NGI HNG DN KHOA HC:
TS TRN TH QU GIANG

TP.H ChíăMinhăậ Nmă2014
-i-
LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan Lun vn nƠy hoƠn toƠn do tôi thc hin. Các đon trích dn vƠ s liu
s dng trong lun vn đu đc dn ngun vƠ có đ chính xác cao nht trong phm vi
hiu bit ca tôi. Lun vn nƠy không nht thit phn ánh quan đim ca Trng i hc
Kinh t ThƠnh ph H Chí Minh hay Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright.

Tácăgi lunăvn

HoƠngăMaiăAnh

-ii-
LI CMăN
 hoƠn thƠnh đc lun vn nƠy, đu tiên tôi xin bƠy t lòng cm n sơu sc đn TS. Trn
Th Qu Giang, ngi đư tn tình hng dn, vƠ cho tôi nhng Ủ kin quỦ báu giúp tôi
sáng t đc nhiu vn đ.
Trong quá trình thc hin, tôi đư nhn đc nhng Ủ kin đóng góp sơu sc vƠ nhit tình
ca thy Nguyn Xuơn ThƠnh vƠ thy  Thiên Anh Tun. Qua đơy, tôi xin gi đn các
thy li tri ơn chơn thƠnh nht.
Tôi cng xin gi li cm n đn toƠn th QuỦ thy cô vƠ các anh, ch đang công tác ti
Chng trình Ging dy kinh t Fulbright đư nhit tình ging dy, h tr tôi trong sut quá
trình tôi hc tp vƠ nghiên cu. Cm n các anh ch, các bn MPP5 đư đng viên chia s,
cho tôi tình thơn ái trong sut 2 nm hc va qua.
Tôi cng xin gi li bit n chơn thƠnh ti nhng bn bè, đng nghip công tác ti các
Ngơn hƠng trên đa bƠn tnh Qung Bình đư nhit tình giúp đ tôi trong vic tìm kim
thông tin, liên h kho sát. Không có nhng ngi bn y, tôi đư không th thc hin đc
lun vn ca mình.
Cui cùng, cm n gia đình thơn yêu đư luôn  bên tôi trong mi hoƠn cnh, cho tôi đng

lc đ sng, hc tp vƠ vn lên.

-iii-
TịMăTT
Ri ro tín dng lƠ mt ri ro c hu ca các ngơn hƠng, đng thi cng lƠ nguyên nhơn
quan trng dn đn các cuc đ v ngơn hƠng vƠ khng hong kinh t. Vì gii hn ngun
lc vƠ có li th trong vic tip cn thông tin, lun vn chn nghiên cu ti các ngơn hƠng
thng mi (NHTM) tnh Qung Bình, ni mƠ tín dng đang đóng mt vai trò quan trng
trong h tr vƠ thúc đy nn kinh t.
Các nghiên cu trc đư ch ra nguyên nhơn dn đn ri ro tín dng rt đa dng, có th t
môi trng hot đng ca lnh vc tƠi chính hay t ni ti ca các ngơn hƠng. Lun vn
phơn tích nhng nguyên nhơn dn đn ri ro tín dng thông qua kho sát, phng vn các
cán b đư vƠ đang lƠm tín dng ti các NHTM trên đa bƠn Tnh. Kt qu cho thy, các
NHTM đu chu chung ri ro tín dng t môi trng hot đng ca lnh vc tƠi chính mƠ
nguyên nhơn quan trng bt ngun t: i) bt n kinh t v mô khin cho hot đng kinh
doanh ca khách hƠng gp khó khn; ii) h thng lut pháp liên quan đn x lỦ tƠi sn còn
bt cp, c th lƠ trình t x lỦ tƠi sn đm bo kéo dƠi; iii) các báo cáo tƠi chính ca khách
hƠng vay kém minh bch. Lun vn cng ch ra mc dù cùng chu tác đng chung ca môi
trng hot đng nhng nhng NHTM khác nhau li có ri ro tín dng khác nhau, nguyên
nhơn xut phát t các yu t ni ti ca các ngơn hƠng đc xác đnh: i) áp lc cnh tranh
vƠ tng trng tín dng (nhng NHTM chu áp lc tng trng tín dng cao thì ri ro tín
dng cƠng cao); ii) ri ro t tƠi sn đm bo mang li (nhng NHTM quá chú trng tƠi sn
đm bo khi xét vay chu nhng nh hng nng n khi giá tr tƠi sn đm bo gim sút);
iii) yu kém t thm đnh khon vay do trình đ ca cán b tín dng non kém vƠ thiu kinh
nghim trong nhn bit ri ro; iv) vƠ cui cùng, giám sát ngi tha hƠnh (c th lƠ giám
đc chi nhánh) lng lo lƠ mt trong nhng nguyên nhơn quan trng dn đn ri ro tín
dng.
T nhng phơn tích trên, lun vn đ xut mt s gii pháp u tiên t phía Chính ph đó lƠ
b sung quy đnh v giao dch đm bo, c th rút gn trình t x lỦ tƠi sn đm bo; áp
dng tiêu chun k toán quc t nhm minh bch các báo cáo tƠi chính. Khuyn ngh đi

vi UBND tnh Qung Bình trong vic nơng cao cht lng thi hƠnh án vƠ h tr các
NHTM trong x lỦ TSB. Lun vn cng đ xut gii pháp đi vi các NHTM trong vic
hn ch ri ro tín dng, bao gm: tng trng tín dng theo chiu hng lƠnh mnh ch
không chy theo ch tiêu; tp trung xem xét các yu t tƠi chính, phng án vay vn đ ra
-iv-
quyt đnh cho vay ch không tp trung vƠo tƠi sn đm bo; coi trng công tác đƠo to t
chuyên môn nghip v ti phm cht đo đc t lưnh đo chi nhánh đn các cán b tín
dng; vƠ cui cùng, giám sát cht ch ngi đng đu chi nhánh đ hn ch nhng ri ro
trong vic cp tín dng bao hƠm c cho vay theo quan h.
T khóa: Ri ro tín dng, ngân hàng thng mi, Qung Bình.

-v-
MC LC
LI CAM OAN 1
LI CM N 2
TịM TT 3
MC LC 5
DANH MC Kụ HIU, CH VIT TT 7
DANH MC BNG 9
DANH MC CÁC HỊNH 10
DANH MC HP 11
DANH MC PH LC 12
CHNGă1.ăGII THIU 1
1.1. Bi cnh nghiên cu 1
1.2. Mc tiêu vƠ cơu hi nghiên cu 4
1.3. i tng vƠ phm vi nghiên cu 5
1.4. Phng pháp nghiên cu 5
1.5. Cu trúc lun vn 5
CHNGă2.ăKHOăSÁTăLụăTHUYT 6
2.1. Hot đng tín dng 6

2.2. Ri ro tín dng 6
2.3. Các nguyên nhơn dn đn ri ro tín dng 6
2.3.1. Ri ro đn t môi trng hot đng ca lnh vc tƠi chính 6
2.3.2. Ri ro đn t ni ti ngơn hƠng 8
CHNGă3.ăPHÂNăTệCHăNGUYÊNăNHÂNăRIăROăTệNăDNG 11
3.1. Tng quan ri ro tín dng ca các NHTM trên đa bƠn tnh Qung Bình 11
-vi-
3.1.1. Tng quan v các NHTM trên đa bƠn tnh Qung Bình 11
3.1.2. Tng quan v tình hình ri ro tín dng ca các NHTM trong tnh Qung Bình 13
3.2. Phơn tích nguyên nhơn dn đn ri ro tín dng 17
3.2.1. Môi trng hot đng ca lnh vc tƠi chính: 17
3.2.2. Nguyên nhơn t ni ti các ngơn hƠng 29
CHNGă4.ăKT LUNăVĨăKHUYN NGH CHệNHăSÁCH 42
4.1. Kt lun nguyên nhơn ri ro tín dng: 42
4.2. Khuyn ngh chính sách: 43
4.3. Hn ch ca đ tƠi 44
TÀI LIU THAM KHO 46
PH LC 50

-vii-
DANH MCăKụăHIU, CH VIT TT

T vit tt
Tênăting Anh
Tênăting Vit
ACB

Ngơn hƠng thng mi c
phn Á Chơu
Agribank

Ngơn hƠng Nông nghip vƠ
phát trin nông thôn Vit Nam
BCTC

Báo cáo tƠi chính
BIDV

Ngơn hƠng thng mi c
phn u t vƠ Phát trin Vit
Nam
CBTD

Cán b tín dng
CIC
Credit Information Center
Trung tơm thông tin tín dng
DN

Doanh nghip
GTTB

Giá tr trung bình
IFC
International Finance Corporation
Công ty TƠi chính quc t
KH

Khách hƠng
MaritimeBank

Ngơn hƠng thng mi c
phn HƠng Hi Vit Nam
NH

Ngơn hƠng
NHNN

Ngơn hƠng nhƠ nc
NHTM

Ngơn hƠng thng mi
NHTMCP

Ngơn hƠng thng mi c
phn

NHTMNN


Ngơn hƠng thng mi nhƠ
nc
-viii-
OECD
Organization for Economic Co-
operation and Development
T chc hp tác vƠ phát trin
kinh t
TCTD

T chc tín dng
TSB

TƠi sn đm bo
Vietcombank

Ngơn hƠng thng mi c
phn Ngoi thng Vit Nam
Vietinbank

Ngơn hƠng thng mi c
phn Công thng Vit Nam
VPBank

Ngơn hƠng thng mi c
phn Vit Nam Thnh Vng
UBND

y ban nhơn dơn

-ix-
DANH MC BNG
Bng 3.1: S lng NHTM giai đon 2008 - 2013 11
Bng 3.2: Quan đim ca NH v tình hình v mô không thun li lƠ nguyên nhơn dn đn
ri ro tín dng 18
Bng 3.3: Quan đim v H thng lut pháp liên quan đn TSB yu kém lƠ nguyên nhơn
ri ro tín dng 24
Bng 3.4: Quan đim ca NH v h thng k toán vƠ h thng thông tin cha chun hóa lƠ
nguyên nhơn dn đn ri ro tín dng 26
Bng 3.5: Quan đim ca NH v t l thanh toán tin mt cao lƠ nguyên nhơn dn đn ri

ro tín dng 29
Bng 3.6: Quan đim ca NH v áp lc cnh tranh vƠ tng trng tín dng lƠ nguyên nhơn
dn đn ri ro tín dng 30
Bng 3.7: Quan đim ca NH v cho vay da trên tƠi sn đm bo lƠ nguyên nhơn dn đn
ri ro tín dng 33
Bng 3.8: Quan đim ca NH v cho vay da trên quan h lƠ nguyên nhơn dn đn ri ro
tín dng 35
Bng 3.9: Quan đim ca NH v yu kém trong thm đnh khon vay lƠ nguyên nhơn dn
đn ri ro tín dng 37
Bng 3.10: Quan đim ca NH v xp hng tín dng ni b cha phát huy hiu qu lƠ
nguyên nhơn dn đn ri ro tín dng. 39
Bng 3.11: Quan đim ca NH v yu kém trong quá trình giám sát vƠ k lut lƠ nguyên
nhơn dn đn ri ro tín dng 40

-x-
DANH MCăCÁCăHỊNH
Hình 1.1: T l n xu h thng NHTM 2
Hình 1.2: Tng trng GDP, Huy đng vn, Cho vay qua các nm 3
Hình 1.3: T l tín dng/GDP ti Qung Bình qua các nm 3
Hình 1.4: T l n xu NHTM tnh Qung Bình 4
Hình 3.1:Th phn huy đng vn ca các NHTM trên đa bƠn tnh Qung Bình 12
Hình 3.2: Th phn tín dng ca các NHTM trên đa bƠn tnh Qung Bình 12
Hình 3.3: ROA ca các NHTM trên đa bƠn tnh Qung Bình (2011-2013) 13
Hình 3.4: Tc đ tng trng tín dng vƠ n xu 14
Hình 3.5: D n vƠ t l n xu (2008-T3/2014) 14
Hình 3.6: C cu n xu ca các NHTM trên tnh Qung Bình 15
Hình 3.7: T l n nhóm 5/ N xu qua các nm 15
Hình 3.8: N xu ca các NHTM trên tnh Qung Bình 16
Hình 3.9: T l n xu ca mt s NHTM trên tnh Qung Bình (T3/2014) 17
Hình 3.10: Din bin lm phát t 2000 đn T1/2013 19

Hình 3.11: T giá VND/USD 2005-2013 vƠ Lưi sut liên ngơn hƠng 2008-2013 19
Hình 3.12: Quan đim v Hot đng kinh doanh khó khn khin KH gp khó khn trong
tr n lƠ nguyên nhơn ri ro tín dng 20
Hình 3.13: Chi phí lưi vay ca các DN niêm yt trên TTCK Vit Nam 21
Hình 3.14: Quan đim v lưi sut tng cao khin KH vay vn gp khó khn lƠ nguyên nhơn
ri ro tín dng 21
Hình 3.15: Quan đim v Lnh vc kinh doanh ca KH b thu hp lƠ nguyên nhơn ri ro tín
dng 22
Hình 3.16: Các hình thc thanh toán thng đc DN s dng 28
Hình 3.17: S nm kinh nghim công tác trong lnh vc tín dng ngơn hƠng 38
-xi-
DANH MC HP
Hp 3.1: Tình hung Vinasiam  BIDV Qung Bình 22
Hp 3.2: Tình hung ti NH HƠng Hi - CN Qung Bình. 32
Hp 3.3: Tình hung ti VPBank Qung Bình: 34
Hp 3.4: Tình hung Ngơn hƠng VPBank vƠ NH Bc Á: 41

-xii-
DANH MC PH LC
Ph lc 1: Danh sách các Ngơn hƠng thng mi ti tnh Qung Bình (Tháng 3/2014) 50
Ph lc 2: Cách chn mu, phng pháp vƠ ni dung phng vn 51
Ph lc 3: Bng cơu hi điu tra 53
Ph lc 4: Bng cơu hi phng vn 58
Ph lc 5: S đ quy trình nghip v tín dng doanh nghip ti BIDV 59
Ph lc 6: S đ quy trình nghip v tín dng doanh nghip ti VPBank 60
Ph lc 7: Yêu cu tuyn dng ca mt s NH ti Qung Bình nm 2012 61
Ph lc 8: Kim đnh s khác bit gia 2 nhóm NHTMNN vƠ NHTMCP v các quan đim
nguyên nhơn ri ro tín dng 64

-1-

GII THIU
1.1. Bi cnhănghiênăcu
Hot đng tín dng đi din cho chc nng ct lõi ca ngơn hƠng vƠ lƠ mt phn không th
thiu cho s tn ti ca các ngơn hƠng
1
. Trong đó ri ro tín dng lƠ mt trong nhng ri ro
lơu đi vƠ quan trng nht mƠ các ngơn hƠng phi đi mt
2
. Cuc khng hong tƠi chính
M nm 2008 kéo theo s sp đ ca mt lot các ngơn hƠng thng mi (NHTM) mƠ
ngun gc ca nó cng bt ngun t s đ v tín dng bt đng sn di chun. Quy mô
vƠ phm vi tác đng ca cuc khng hong nƠy đư lan rng sang toƠn b h thng tƠi chính
không ch gơy hu qu nng n cho nn kinh t M mƠ còn đy tình hình kinh t th gii đi
vƠo vòng xoáy khng hong.
Cuc khng hong tƠi chính 2008 khi nh hng đn nn kinh t Vit Nam đư lƠm l ra
nhng yu kém, ri ro ca h thng NHTM. D tho "nh hng vƠ gii pháp c cu h
thng ngơn hƠng Vit Nam giai đon 2011-2015” nhn đnh: "Ri ro trong hot đng ngân
hàng rt ln, đc bit ri ro tín dng ca các t chc tín dng (TCTD) Vit Nam. Tín dng
cho nn kinh t tng nhanh nhng cht lng tín dng ca các TCTD thp D phòng ri
ro không đc trích lp đy đ tng xng vi mc đ ri ro". Theo Kho sát v ngƠnh
Ngơn hƠng ca KPMG nm 2013, t l n xu có chiu hng tng dn t nm 2009 (Hình
1.1) vƠ KPMG cng cho rng vi mi quan tơm n xu đòi hi chúng ta chú Ủ nhiu đn
nguyên nhơn xut phát t bên trong vƠ bên ngoƠi ca h thng NHTM.


1
Diamond (1984), Bhattacharya and Thakor (1993).
2
Broll, Pausch, Welzel& Peter (2002).

-2-
Hìnhă1.1: T l n xu h thng NHTM

Ngun: S liu NHNN công b, trích trong Kho sát v ngành Ngân hàng nm 2013–
KPMG
Ti Qung Bình, tín dng đóng mt vai trò quan trng trong s phát trin ca nn kinh t.
Tng trng tín dng có s tng quan mt thit vi tng trng GDP qua các nm (Hình
1.2). Tng tƠi sn ca các NHTM trên đa bƠn cao gp 1,3 ln so vi GDP
3
. T l tín
dng/GDP luôn  mc cao (Hình 1.3), trong khi th trng chng khoán ln th trng trái
phiu t nhơn gn nh "xa l” đi vi nn kinh t ti Qung Bình. iu nƠy cho thy vn
cho phát trin kinh t ti tnh Qung Bình ph thuc rt ln vƠo kênh tín dng ngơn hƠng.
Chính vì ph thuc quá nhiu vƠo vn vay ngơn hƠng nên nu các NHTM ti tnh Qung
Bình gp trc trc s nh hng rt ln vƠo s phát trin ca nn kinh t tnh.


3
Tng tƠi sn ca các NHTM so vi GDP ca tnh Qung Bình cao gp 1,36 ln (nm 2010); 1,25 ln (nm 2011); 1,3
ln (nm 2012) - (Chi cc thng kê vƠ NHNN tnh Qung Bình).
-3-
Hìnhă1.2: TngătrngăGDP,ăHuyăđng vn,ăChoăvayăquaăcácănm

Ngun: Tác gi tng hp t Cc Thng kê và NHNN tnh Qung Bình
Tín dng tng trng t 8.272 t đn 19.111 t đng trong vòng 5 nm t 2008 đn 2013
(Hình 1.2). Cùng vi s tng trng v quy mô tín dng thì cht lng tín dng ca các
NHTM tnh Qung Bình cng không tránh đc nhng ri ro chung ca h thng ngơn
hƠng (Hình 1.4).
Hìnhă1.3: T l tínădng/GDP ti QungăBìnhăquaăcácănm

Ngun: Tác gi tng hp t Chi cc thng kê tnh Qung Bình và NHNN tnh Qung Bình

8.272
10.611
13.974
15.821
16.816
19.111
-
5.000
10.000
15.000
20.000
25.000
2008 2009 2010 2011 2012 2013
Tăđng
GDP
Huy đng
Cho vay
2008 2009 2010 2011 2012 2013
92%
100%
112%
103%
97%
103%
T l Tín dng/GDP
-4-
Hìnhă1.4: T l n xu NHTM tnh QungăBình

Ngun: NHNN tnh Qung Bình
Vì gii hn ngun lc vƠ có li th khai thác thông tin nên đ tƠi chn đa bƠn nghiên cu
ti tnh Qung Bình vi mc tiêu vic tìm hiu nguyên nhơn ri ro tín dng  tnh Qung
Bình t đó tìm ra gii pháp chính sách phù hp đ hn ch ri ro tín dng ti Tnh. Vic
tìm hiu nhng nguyên nhơn gơy ra ri ro tín dng đóng mt vai trò quan trng trong vic
h tr các NHTM nhn din vƠ phòng nga các ri ro, t đó to sc đ kháng trc nhng
cuc khng hong, tránh nhng cuc đ v ngơn hƠng có th tác đng xu đn nn kinh t.
1.2. McătiêuăvƠăcơuăhiănghiênăcu
Xut phát t bi cnh trên, đ tƠi tin hƠnh tìm hiu thc trng tín dng vƠ các ri ro tín
dng mƠ các NHTM ti Qung Bình gp phi; xác đnh nhng nguyên nhơn chính yu dn
đn ri ro tín dng vƠ tìm ra gii pháp hn ch ri ro tín dng ca các NHTM ti tnh
Qung Bình.  đt đc mc tiêu đó, lun vn tr li ba cơu hi sau:
1. Thc trng ri ro tín dng ca các NHTM ti tnh Qung Bình ra sao?
2. Nguyên nhơn dn đn ri ro tín dng ca các NHTM ti tnh Qung Bình?
3. Gii pháp kh d nhm hn ch ri ro tín dng ca các NHTM ti tnh Qung Bình?
2,2%
1,9%
0,8%
1,4%
1,3%
1,1%
1,5%
3,5%
2,2%
2,6%
3,4%
4,1%
3,7%
3,9%
0,0%

1,0%
2,0%
3,0%
4,0%
5,0%
2008 2009 2010 2011 2012 2013 T3/2014
Tălănăxuă2008ă-T3/2014
Qung Bình ToƠn h thng
-5-
1.3. iătng vƠăphm vi nghiênăcu
i tng nghiên cu ca lun vn lƠ ri ro tín dng ca các NHTM (gm 4 NHTMNN vƠ
6 NHTMCP) ti tnh Qung Bình (Chi tit Ph lc 1).
Phm vi nghiên cu gii hn các NHTM đang hot đng trong tnh Qung Bình, giai đon
2008 ậ 2013.
1.4. Phngăphápănghiênăcu
Lun vn s dng phng pháp nghiên cu kt hp đnh tính vƠ đnh lng.  tìm hiu
nhng nguyên nhơn dn đn ri ro tín dng ca các NHTM, lun vn s dng thông tin t
hai ngun s cp vƠ th cp. Thông tin th cp đc ly t Ngơn hƠng NhƠ nc tnh,
website ca các NHTM
-nhm-có-cái-nhìn-tng-quan-v-các-đi-tng-nghiên cu.  tìm
hiu sơu nhng nguyên nhơn ri ro tín dng mƠ các NHTM phi đi mt, lun vn tin
hƠnh thu thp t ngun thông tin s cp thông qua kho sát, phng vn các cán b tín
dng, cán b qun lỦ ri ro, kim soát ni b ca các NHTM trên đa bƠn tnh Qung Bình.
T kt qu kho sát các nhơn viên ngơn hƠng, lun vn s dng kim đnh phi tham s
Mann-Whitney
4
đ kim đnh có s khác bit v mt trung bình ca tng quan đim ri ro
tín dng ca hai nhóm NHTMNN vƠ NHTMCP.
1.5. Cuătrúcălunăvn
Lun vn chia lƠm 4 chng. Chngă1 gii thiu v bi cnh vƠ vn đ nghiên cu. Tip

theo chngă2 tin hƠnh kho sát lỦ thuyt v nhng nguyên nhơn dn đn ri ro tín dng.
Chngă3 lun vn đi vƠo phơn tích nhng nguyên nhơn ri ro tín dng ti các NHTM
Qung Bình. Cui cùng, trong chngă4 lun vn đ xut các gii pháp chính sách phù
hp đ hn ch ri ro tín dng trên c s nhng phơn tích trc đó.


4
Phng pháp kim đnh Mann-Whitney đc s dng đ kim đnh các gi thuyt v 2 mu đc lp không
có phơn phi chun, vì th lun vn s dng phng pháp nƠy đ thc hin kim đnh.
-6-

KHOăSÁT LụăTHUYT
2.1. Hotăđngătínădng
Theo khon 14, iu 4, Lut các t chc tín dng nm 2010: "Cp tín dng lƠ vic tha
thun đ t chc, cá nhơn s dng mt khon tin hoc cam kt cho phép s dng mt
khon tin theo nguyên tc có hoƠn tr bng nghip v cho vay, chit khu, cho thuê tƠi
chính, bao thanh toán, bo lưnh ngơn hƠng vƠ các nghip v cp tín dng khác".
Lun vn tin hƠnh nghiên cu ri ro trong hot đng cho vay, lƠ hot đng kinh doanh
chính ca các NHTM Vit Nam cng nh các NHTM ti tnh Qung Bình. Theo khon 16,
iu 4, Lut các t chc tín dng nm 2010: "Cho vay lƠ hình thc cp tín dng, theo đó
bên cho vay giao hoc cam kt giao cho khách hƠng mt khon tin đ s dng vƠo mc
đích xác đnh trong mt thi gian nht đnh theo tha thun vi nguyên tc có hoƠn tr c
gc vƠ lưi".
2.2. Riăroătínădng
iu 2ậQ 493/2005/Q-NHNN đnh ngha: ắRi ro tín dng trong hot đng ngơn hƠng
ca TCTD lƠ kh nng xy ra tn tht trong hot đng ngơn hƠng ca TCTD do khách
hƠng không thc hin hoc không có kh nng thc hin ngha v ca mình theo cam kt”.
2.3. Cácănguyênănhơnădnăđn riăroătínădng
Tng hp các nghiên cu trc đư cho thy nguyên nhơn dn đn ri ro tín dng đn t hai
phía bao gm môi trng hot đng ca lnh vc tƠi chính vƠ t ni ti ca chính các

NHTM.
2.3.1. Riăroăđn t môiătrng hotăđng caălnhăvcătƠiăchính
Nguyên nhơn dn đn ri ro tín dng t môi trng hot đng ca lnh vc tƠi chính đn t
tình hình kinh t v mô không thun li, h thng lut pháp liên quan đn TSB yu kém
vƠ bt cơn xng thông tin trong cho vay.

-7-
Tìnhăhìnhăkinhăt vămôăkhôngăthun li
Hot đng kinh doanh khó khn khin cho khách hƠng khó khn trong vic tr n
5
. S
suy gim điu kin kinh t đa phng nh lm phát, lưi sut, bt n ngoi t gơy ra ri ro
tín dng
6
. IMF (2010) đư ch ra rng bt n kinh t lƠ mt trong các các yu t quyt đnh
đáng k nht ca ri ro tín dng.
Lãi sut tng cao: Sinkey vƠ Greenwalt (1991) tìm thy mi quan h gia ri ro tín dng
vƠ lưi sut cho vay cao, cho vay quá nhiu. Vi mc lưi sut huy đng cao thì lưi sut đi
vi hot đng tín dng cng phi đc đy lên đ đm bo li nhun cho ngơn hƠng.
Nhng điu đó cng đng ngha vi vic khách hƠng tr lưi vƠ gc cho ngơn hƠng lƠ rt
khó, vƠ ri ro tín dng tng lên.
H thng lutăphápăliênăquanăđnăTSBăyuăkém
 các nc đang phát trin, th tc pháp lỦ kéo dƠi cn tr hiu qu ca gii quyt tranh
chp. Trong khi mt h thng pháp lut tt s cho phép các NH d dƠng thc hin quyn
ca mình đi vi các tƠi sn đm bo (TSB), cho phép h tham gia vƠo vic m rng tín
dng mƠ không bn tơm vƠo vic cng ch thc hin hp đng
7
.
Btăcơnăxngăthôngătin
Bt cơn xng thông tin xy ra khi mƠ bên đi vay luôn có nhiu thông tin hn ngơn hƠng v

tính hiu qu ca phng án, thin chí tr n ca mình, t đó gơy khó khn cho ngơn hƠng
trong vic la chn đi tng cho vay, giám sát trong khi dng vn vƠ sau khi hoƠn vn.
H qu ca bt cơn xng thông tin gơy ra đó lƠ s la chn bt li, tơm lỦ  li. La chn
bt li xy ra trc khi cho vay đó lƠ khi ngun cung vn khan him vi mc lưi sut cho
vay cao thì nhng d án có sut sinh li cao đi kèm vi ri ro cao mi đc cho vay. Tơm
lỦ  li trong lnh vc ngơn hƠng xy ra sau khi cp tín dng, nhng ngi đư nhn đc
tín dng luôn có xu hng mun thc hin các đu t ri ro hn nhng ngi cho vay
mong đi (Mishkin, 1991). Tóm li, do thông tin bt cơn xng gia ngi đi vay vƠ ngi
cho vay dn đn ri ro tín dng.

5
Sinkey vƠ Greenwalt (1991).
6
Hooks (1994).
7
Xu (2010).
-8-
 hn ch bt cơn xng thông tin, theo Robirt Libby (1979) ba ngun quan trng ca
thông tin liên quan đn tín dng thích hp lƠ đc bit quan trng đó lƠ: D liu báo cáo tƠi
chính (BCTC), đánh giá nng lc qun lỦ, s phơn loi tín dng t thông tin bên ngoƠi.
Theo Robirt Libby (1979) s dng thông tin BCTC lƠ quan trng trong giai đon quyt
đnh khon cho vay thng mi. Tuy nhiên, nhng khon mc ca BCTC thng b sai
lch đó lƠ doanh thu, tƠi sn, n phi tr, chi phí, lưi l vƠ công b thiu thông tin
8
. COSO
(2010) cng ch ra cách thc gian ln báo cáo tƠi chính, trong đó ghi nhn doanh thu không
hp lỦ chim t l cao, sau đó đn vic khai khng tƠi sn, che giu n phi tr vƠ chi phí.
Arie L. Melnik (2009) cho rng BCTC sai lch báo hiu s suy gim cht lng thông tin
tƠi chính vƠ lƠm gia tng ri ro cho vay.
2.3.2. Riăroăđn t ni tiăngơnăhƠng

Nguyên nhơn dn đn ri ro tín dng t ni ti các NHTM đc xác đnh t áp lc cnh
tranh vƠ tng trng tín dng; chú trng tƠi sn đm bo khi xét vay; cho vay da trên
quan h vƠ nng lc qun lỦ yu kém ca các NHTM.
Ápălc cnhătranhăvƠătngătrngătínădng
Các cuc khng hong tƠi chính đư minh ha nhng h qu khôn lng ca nhng ngi
cho vay mo him. Các ngơn hƠng có đc doanh thu hp dn t nhng ngi đi vay mo
him. Nhng ngơn hƠng không phơn bit ri ro s đi x vi ngi đi vay an toƠn vƠ mo
him gn ging nh nhau, tr khi ri ro ca h quá khác bit. Nhng ri ro thp vn phi
chu chi phí quá cao, lƠm nn lòng nhng ngi đi vay an toƠn. Nhng ri ro cao li ch tr
giá thp, nên các ngơn hƠng nƠy thu hút nhng ngi đi vay mo him. Hai yu t nƠy to
nên s la chn tiêu cc. Các ngơn hƠng tp trung vƠo phát trin kinh doanh vƠ li nhun
ngn hn mƠ b qua ri ro lƠ sai lm
9
. Theo nghiên cu ca Montgomery (2004), t l d
n cho vay trên tng tin gi có quan h đng bin vi ri ro phá sn ca các ngơn hƠng 
Nht Bn vƠ c Indonesia. LỦ gii rng khi ngơn hƠng gp khó khn thì ngơn hƠng thng
tng trng tín dng đ tìm kim li nhun vƠ có khuynh hng cho vay nhng đi tng
có ri ro cao hn vi lưi sut cho vay cao hn
10
. Keeton (1999) s dng d liu 1982-1996

8
COSO (2010).
9
Joel Bessis (2011).
10
Montgomery H., Tran B. H., Santoso W., Besar D. (2004).
-9-
phơn tích tác đng ca tng trng tín dng vƠ cho vay  M. C th, Keeton đư cho thy
tng trng tín dng nhanh chóng, kt hp vi tiêu chun tín dng thp đóng góp vƠo tn

tht cho vay  mt s bang  M
11
.
Cho vay daătrênătƠiăsnăđm bo (TSB)
Theo lp lun ca Manove vƠ Padilla (1999, 2001), cƠng tng TSB thì nguy c ri ro tín
dng cao hn bi vì nu các ngơn hƠng đc đm bo bi TSB  mc cao thì h ít có
đng lc thc hin kim tra đy đ các khách hƠng vƠ các khon vay.
Jiménez, Saurina (2004) đư tin hƠnh phơn tích trên d liu 3 triu khon vay t nm 1988
ậ 2000 ca các ngơn hƠng Tơy Ban Nha. Kt qu cho thy khon vay có TSB có xác sut
ri ro cao hn. Nghiên cu nƠy cng ch ra khi mt khon vay đc đm bo bng TSB
thì ngơn hƠng có ít đng c đ thc hin sƠng lc vƠ đánh giá tín dng mt cách đy đ khi
phê duyt khon vay.
Vic cho vay da trên TSB s to nên nguy c ri ro rt ln khi xy ra hin tng bong
bóng tƠi sn, giá tr tƠi sn đm bo st gim (Gabriel et al., 2006).
Cho vay daătrênăquanăh
Cuc khng hong ông Á (1997) đư đ li mt bƠi hc giá tr rng s ph thuc vƠo các
mi quan h sơn sau (behind-the-scenes relationships) dn đn nhng quyt đnh đu t
kém
12
. Ch ngha t bn theo kiu quan h gia đình, bn bè (crony capitalism)  ông Á
góp phn lƠm bin dng c ch phơn b tín dng (Nguyn Xuơn ThƠnh, 2002).
Theo Jiménez vƠ Saurina (2002), mt mi quan h gn gi gia ngơn hƠng - ngi đi vay
có s nh hng đáng k đn ri ro tín dng. Ngơn hƠng sn sƠng cho khách hƠng nhiu ri
ro hn nu h có mi quan h thơn thit vi ngơn hƠng.
Nngălc qunălỦăcaăngơnăhƠng
Yu kém trong thm đnh các khon vay
 Vit Nam, các CBTD ca các NHTM chim u th đc xem lƠ không đc trang b tt
k nng, đng thi lnh vc NHTM trong nn kinh t chuyn đi vn đang trong giai đon

11

Keeton, William R.(1999).
12
Janet Yellen, Chair (1998).
-10-
c bn ca s phát trin (Mandeep; Goyal; Kumar vƠ đ.t.g (2008). S thiu kinh nghim vƠ
không theo kp s phát trin ca công ngh ln các công c tƠi chính phc tp đư khin các
NHTM vƠ các nhơn viên ngơn hƠng cha phát trin đy đ chuyên môn trong đánh giá tín
dng, m rng tín dng, giám sát ngi vay vƠ qun lỦ ri ro
13
.
Yu kém trong giám sát và k lut
Mi quan h y quyn - tha hƠnh: phát sinh gia hai bên, trong đó mt bên đc ch đnh
lƠm ngi tha hƠnh, hƠnh vi nƠy thay mt hoc đi din cho ngi y quyn trong mt
lnh vc c th đ ra quyt đnh (Ross, 1973). Không phi lúc nƠo ngi tha hƠnh cng
hƠnh x vì li ích cao nht ca ngi y quyn vì mi cá nhơn luôn ti đa hóa li ích ca
mình. Do đó, nhng mơu thun v li ích nƠy s gơy ra mt mát sau cùng cho ngi y
quyn (Jensen vƠ Meckling, 1976). i vi NHTM, trc trc t mi quan h y quyn -
tha hƠnh đó lƠ ngi tha hƠnh (Giám đc chi nhánh) có th đi ngc li quyn li ca
ngi y quyn (Các c đông, Hi đng qun tr) vì li ích cá nhơn.
Nghiên cu ca (Ahmad vƠ đ.tg, 2007) v các nhơn t gơy ra ri ro tín dng ca NHTM ti
các nn kinh t mi ni vƠ các nc phát trin ch ra mt trong nhng nhơn t dn đn ri
ro tín dng đn t cht lng qun lỦ bao gm giám sát vƠ k lut ca các NHTM. NgoƠi
ra, các nhƠ lưnh đo NHTMNN cng nh t nhơn không đc đƠo to tt, do đó có xu
hng s dng các k nng hin có (Malekey vƠ Taussig, 2008).

13
Mandeep; Goyal; Kumar vƠ đ.t.g (2008) đư nêu.
-11-

PHÂNăTệCHăNGUYÊNăNHÂNăRIăROăTệNăDNG

3.1. Tng quan riăroătínădng caăcác NHTM trênăđaăbƠnătnh QungăBình
3.1.1. Tng quan v cácăNHTMătrênăđaăbƠnătnh QungăBình
n thi đim tháng 3/2014 tnh Qung Bình có 13 TCTD bao gm: 10 NHTM (04
NHTMNN vƠ 06 NHTMCP), 1 Qu tín dng (Ngơn hƠng hp tác), 1 Ngơn hƠng Phát trin
vƠ 1 Ngơn hƠng chính sách. Nm 2013, tng tƠi sn ca các TCTD lƠ 22.521 t đng, s
d huy đng vn 16.463 t đng vƠ d n lƠ 19.110 t đng (NHNN tnh Qung Bình).
Trong đó, nhóm các NHTM chim 91% th phn huy đng vn (nm 2013) vƠ 80% th
phn tín dng (nm 2013).
S lng NHTM tng t 6 ngơn hƠng t nm 2008 đn 10 ngơn hƠng vƠo nm 2013 vi th
phn tín dng vƠ huy đng vn tp trung vƠo nhóm các NHTMNN (Hình 3.1 vƠ 3.2). Tuy
chim u th v th phn, nhng ch s ROA ca các NHTMNN li thp hn nhóm
NHTMCP vƠo nm 2011, tuy nhiên ch s nƠy ca nhóm NHTMCP li suy gim nhanh
chóng vƠo các nm 2012, 2013 (Hình 3.3). iu nƠy đc lỦ gii bi vƠo nhng nm 2012,
2013 nhóm các NHTMCP gim mnh li nhun do tng trích lp d phòng ri ro, trong
khi n xu tng khin hot đng cho vay gim.
Bngă3.1: S lngăNHTMăgiaiăđon 2008 - 2013

2008
2009
2010
2011
2012
2013
NHTMNN
4
4
4
4
4
4

NHMTCP
2
2
3
3
6
6
Tng cng
6
6
7
7
10
10
Ngun: NHNN tnh Qung Bình.