Luận văn thạc sĩ 2014 Tác động của các cú sốc bên ngoài đến các biến số kinh tế vĩ mô của Việt Nam và một số quốc gia ở Đông Nam Á

B GIÁO DC VÀ ĨO TO

TRNG I HC KINH T TP.HCM


TRN TH ÁNH TUYT


LUN VN THC S KINH T




TP. H Chí Minh – Nm 2014
TÁC NG CA CÁC CÚ SC BÊN NGOÀI N
CÁC BIN S KINH T V MỌ CA VIT NAM
VĨ MT S QUC GIA  ỌNG NAM Á


B GIÁO DC VÀ ĨO TO

TRNG I HC KINH T TP.HCM


TRN TH ÁNH TUYT

Chuyên ngành : Tài chính - Ngân hàng
Mã s : 60340201

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. LÊ TH KHOA NGUYÊN
TP. H Chí Minh – Nm 2014
TÁC NG CA CÁC CÚ SC BÊN NGOÀI N
CÁC BIN S KINH T V MỌ CA VIT NAM
VĨ MT S QUC GIA  ÔNG NAM Á


LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cu ca riêng tôi, có s h tr t
giáo viên hng dn là Tin S Lê Th Khoa Nguyên. Ni dung nghiên cu và các
s liu phc v cho vic phân tích, nhn xét và đánh giá đc trình bày trong lun
vn là hoàn toàn trung thc và có ngun gc rõ ràng.
Tác gi lun vn
TRN TH ÁNH TUYT


MC LC
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc các ký hiu, t vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các đ th
1. Phn m đu 1
1.1 Lý do chn đ tài 1

1.2 Mc tiêu nghiên cu 2
1.3 Câu hi nghiên cu 2
1.4 D liu và phng pháp nghiên cu 2
1.5 óng góp ca đ tài 3
1.6 Tóm tt kt qu nghiên cu 3

1.7 Kt cu ca đ tài 4
2. Tng quan v đ tƠi nghiên cu 5
2.1 Tng quan lý thuyt cú sc kinh t 5

2.1.1 Khái nim cú sc kinh t 5
2.1.2 Tác đng ca cú sc bên ngoài đn nn kinh t ca mt quc gia 6
2.2 Tng quan các kt qu nghiên cu trc đây 17


2.2.1 Các nghiên cu nc ngoài 17
2.2.2 Các nghiên cu ti Vit Nam 26
3. Phng pháp vƠ d liu nghiên cu 29
3.1 Mô hình SVARX 29
3.2 Xác đnh ma trn cu trúc 30
3.3 D liu nghiên cu 32
4. Kt qu nghiên cu 37
4.1 Kt qu các kim đnh ban đu 37
4.1.1 Kt qu kim đnh tính dng ADF 37
4.1.2 Kt qu kim đnh đ tr mô hình theo tng nc 38
4.1.3 Kt qu kim đnh VAR residual Portmanteau Tests 39
4.2 Tm quan trng ca các bin ngoi sinh đn các bin ni sinh 40
4.3 Tác đng ca các cú sc ngoi sinh đn các bin ni sinh 45
4.3.1 Phn ng ca sn lng trc các cú sc bên ngoài 45
4.3.2 Phn ng ca CPI trc các cú sc bên ngoài 48

4.3.3 Phn ng ca t giá trc các cú sc bên ngoài 51
5. Kt lun 53
Tài liu tham kho
Ph lc





DANH MC CÁC KÝ HIU, T VIT TT
ADF: Phng pháp kim đnh nghim đn v Augmented Dickey Fuller

CPI: Ch s giá tiêu dùng
FED: Cc d tr liên bang M
GDP: Tng sn lng quc gia
IFS: H thng c s d liu các ch tiêu tài chính ca Qu Tin t Quc t
IMF: Qu tin t quc t
OPEC: T chc các nc xut khu du m
RIP: Tng sn lng công nghip
SVAR: Mô hình vector t hi quy cu trúc (Structural Vector Autoregression
hay Structural VAR)

VAR: Mô hình vector t hi quy (Vector Autoregression)




DANH MC CÁC BNG
Bng 2.1: C ch lan truyn ca các cú sc tin t đn kinh t v mô ca mt quc
gia 8

Bng 2.2: T trng xut nhp khu so vi GDP  tng quc giai đon 2000 - 201210
Bng 2.3 : C ch truyn dn cú sc giá du và giá lng thc 15
Bng 3.1: Bng cu trúc ma trn đn v 31
Bng 3.2: Các bin trong mô hình cu trúc t hi quy véc t (SVAR) 33
Bng 4.1: Kim đnh tính dng ADF 37
Bng 4.2: Kt qu kim đnh VAR lag exclusion Wald tests ca Vit Nam 39
Bng 4.3: Kt qu kim đnh VAR residual Portmanteau Tests ca Vit Nam 40
Bng 4.4: Phân rư phng sai ca GDP đn các cú sc bên ngoài 41
Bng 4.5: Phân rư phng sai ca CPI đn các cú sc bên ngoài 42
Bng 4.6: Phân rư phng sai ca t giá hi đoái danh ngha đn các cú sc bên
ngoài. 44
Bng 4.7: Phân rư Cholesky ca GDP đn các cú sc bên ngoài 47
Bng 4.8: Phân rư Cholesky ca CPI đn các cú sc bên ngoài 49
Bng 4.9: Phân rư Cholesky ca NER đn các cú sc bên ngoài 52
PL 1.1: Kt qu kim đnh VAR lag exclusion Wald tests ca Malaysia
PL 1.2: Kt qu kim đnh VAR lag exclusion Wald tests ca Thái Lan
PL 1.3: Kt qu kim đnh VAR lag exclusion Wald tests ca Philippines


PL 1.4: Kt qu kim đnh VAR lag exclusion Wald tests ca Singapore
PL 2.1: Kt qu kim đnh VAR residual Portmanteau Tests ca Malaysia
PL 2.2: Kt qu kim đnh VAR residual Portmanteau Tests ca Thái Lan
PL 2.3: Kt qu kim đnh VAR residual Portmanteau Tests ca Philippines
PL 2.4: Kt qu kim đnh VAR residual Portmanteau Tests ca Singapore




DANH MC CÁC  TH
Biu đ 4.1: Phn ng ca GDP Vit Nam trc các cú sc bên ngoài. 46

Biu đ 4.2: Phn ng CPI Vit Nam trc các cú sc bên ngoài 51
Biu đ 4.3: Phn ng ca t giá Vit Nam trc các cú sc bên ngoài 51
PL 3.1: Biu đ phn ng ca Malaysia
PL 3.2: Biu đ phn ng ca Thái Lan
PL 3.3: Biu đ phn ng ca Philippines
PL 3.4: Biu đ phn ng ca Singapore





1

1. PHN M U
1.1 LỦ do chn đ tƠi
Cú sc kinh t không còn là mt khái nim mi m nhng vn là mt n s
đi vi các nhà hoch đnh chính sách. T cui nm 2007, th gii đư chng kin
s mt cân bng gia cung và cu trên th trng hàng hóa, cng vi nhng bt n
ca th trng tài chính. Các cú sc ngoi sinh bt đu lan rng ra và nh hng
đn nhiu quc gia, đc bit là nhng quc gia có nn kinh t mi ni, đang vào
giai đon phát trin. Tác đng không lng trc đc ca các cú sc ngoi sinh
khin cho các nhà hoch đnh chính sách quan ngi trc nhng phn ng trong
nc đi vi các chính sách đc thc thi khi có bt k cú sc nào xy ra, cng
nh cân nhc trong mi quan h gia tng trng kinh t, đu t và thng mi.
Cuc khng hong châu Á nm 1997-1998 đư nhn mnh vai trò ca s dn
truyn các cú sc trong lnh vc tài chính. Nhng thit hi ca các nc ông Á b
nh hng bi s truyn dn trong giai đon này đư đc gii thích do mc đ hi
nhp ca các quc gia (Corsetti et al., 1999), cng nh s ph thuc ln nhau ca
h (Kaminsky et al., 2003). Cuc khng hong này đư thúc đy các nc tng
cng hp tác trên quy mô khu vc nhm ci thin s n đnh tin t. Sau s sp

đ ca Lehman Brothers đư mt ln na đ cao các vn đ v đ nhy cm ca các
quc gia ông Á đn nhng bin đng ngoi sinh. Nhm đi phó vi khng hong
toàn cu, các nhà chc trách đư tng cng hp tác trên qui mô khu vc bng cách
ký mt tha thun đa phng ca sáng kin Chiang Mai công b vào đu nm
2009. Các tha thun này to ra qu 120.000.000.000 đô la nhm ngn chn mt
cuc khng hong thanh khon gia nhng quc gia tham gia ký kt.
Hin nay, các cú sc kinh t có tác đng mnh m c v tích cc ln tiêu cc
đn nn kinh t Vit Nam nói riêng và mt s quc gia ông Nam Á nói chung.
Chính vì th, vic đo lng, đánh nhng tác đng ca cú sc bên ngoài nhm góp
phn cng c nhn đnh các cú sc bên ngoài ngày càng có vai trò quan trng đn
chính sách điu hành kinh t v mô  các nn kinh t ông Nam Á mi ni.

2

1.2 Mc tiêu nghiên cu
Bài nghiên cu tp trung vào gii quyt hai vn đn chính sau đy:
Th nht là đánh giá tm quan trng các cú sc bên ngoài đn th
trng Vit Nam và mt s quc gia  ông Nam Á;
Th hai là đo lng mc đ nh hng ca các cú sc bên ngoài đn
th trng Vit Nam và mt s quc gia  ông Nam Á. T đó, có đc s so sánh
v mc đ chu nh hng ca các bin v mô Vit Nam so vi các quc gia: Thái
Lan, Malaysia, Singapore và Philippin là nh th nào.
1.3 Cơu hi nghiên cu
Bài nghiên cu tp trung tr li nhng câu hi nghiên cu sau:
Các cú sc bên ngoài (c th  đây là cú sc t M) gi vai trong
quan trng nh th nào đi vi các bin s kinh t v mô đn các quc gia mi ni 
ông Nam Á?
Mc đ tác đng ca các cú sc bên ngoài đn th trng Vit Nam và
các quc gia ông Nam Á c th ra sao?
1.4 D liu vƠ phng pháp nghiên cu

Tác gi s dng mô hình Structural Vector

Autoregression (Structural
VAR), gi tt là SVAR, đ nghiên cu tác đng ca các cú sc

bên ngoài đư tác
đng nh th nào ti các bin s kinh t v

mô trong nc. D liu ly theo quý t
Q1.1996 đn Q4.2012 bao gm các ch s kinh t chính đc trng cho quá trình hi
nhp ca Vit Nam nói riêng và các quc gia ông Nam Á nói chung. D liu c s
cho các cú sc ngoi sinh bao gm cú sc giá du, cú sc sn lng M, đi din
cho cú sc tin t ca M là s bin đng lãi sut FED; ch s chng khoán S&P
500 đi din cho cú sc tài chính M. Các bin kinh t v mô đc trng  mi quc
gia bao gm sn lng thc t, lm phát và t giá so vi đng đô la M. Mu bao
gm 5 quc gia: Malaysia, Philippin, Singapore, Thái Lan và Vit Nam.

3

1.5 óng góp ca đ tƠi
Bài nghiên cu s dng mô hình SVAR, phng pháp này đc xem là linh
hot vì nó có th cha nhiu mi quan h gia các bin s kinh t v mô da trên lý
thuyt kinh t và ln lt cho phép chúng ta xác đnh đc mc đ nh hng ca
nhng cú sc. im mi ca bài nghiên cu là s b sung nhm tìm hiu s tng
đng gia kinh t Vit Nam so vi các nc trong khu vc ông Nam Á. Các
nghiên cu trc đây dù là nghiên cu  khu vc Châu Á hay ông Nam Á cng
loi tr Vit Nam ra khi nghiên cu mt phn là vì thiu d liu, mt phn cng là
do Vit Nam m ca hi nhp cha lâu. Do đó, tác gi la chn mc nghiên cu t
1996 đn 2012.
1.6 Tóm tt kt qu nghiên cu

S dng mô hình VAR cu trúc trong giai đon t 1996 đn 2012 đ nghiên
cu tác đng ca các cú sc ngoi sinh M đn 05 nc mi ni ông Nam Á. Kt
qu cho thy các cú sc ngoi sinh đu có vai trò quan trng đn s bin đng các
bin s kinh t v mô ca tng quc gia, tuy nhiên mc đ nh hng ca các quc
gia là không ging nhau
Nghiên cu cng cho thy din bin ca lm phát thì khá nhy và mnh
trc các cú sc ngoi sinh. Tuy nhiên mc đ bin đng và thi gian din bin sau
khi có cú sc tác đng là khác nhau gia các quc gia và các loi cú sc.
Tác đng ca cú sc v bin đng ca giá du có tác đng mnh nht đn s
bin đng các bin s kinh t v mô ca các quc gia ông Nam Á.
Tác đng ca cú sc v lãi sut ca FED có tác đng không nhiu và không
đng đu ti các quc gia ông Nam Á.
1.7 Kt cu ca đ tài
Ni dung chính ca bài nghiên cu bao gm nm phn, vi b cc nh sau:
1. Phn m đu gii thiu v vn đ nghiên cu

4

2. Tng quan lý thuyt v cú sc ngoi sinh, các nghiên cu trc trên gii
và ti Vit Nam
3. Phng pháp và d liu nghiên cu
4. Kt qu nghiên cu
5. Phn cui là kt lun ca bài nghiên cu v các kt qu đt đc, hn ch
cng nh đ xut hng nghiên cu tip theo.

5

2. TNG QUAN V  TĨI NGHIÊN CU
2.1 Tng quan lý thuyt v cú sc kinh t
2.1.1 Khái nim cú sc kinh t

Trong kinh t hc, cú sc là mt s kin bt ng hoc không th lng trc
đc có nh hng tích cc hay tiêu cc đn nn kinh t. V mc thc nghim, cú
sc kinh t đc bit đ cp đn nhng s kin xy ra bên ngoài ca mt h thng
kinh t nhng có nh hng quan trng đn bên trong h thng (Thomas J. Sargent
và Christopher A. Sims, 2011).
Mt cú sc kinh t có th đc gây ra bi nhiu s kin khác nhau, đó có th
là kt qu ca thiên tai, các cuc tn công khng b hoc các s kin phi kinh t có
kh nng nh hng đn các nn kinh t trong khu vc Thiên tai có th gây ra
nhng cú sc kinh t bng cách phá hy hàng tn kho, phá hy nhiu phng tin
sn xut, hoc to ra mt nhu cu đt ngt trong lnh vc xây dng hay vt t y
t….S ra đi ca công ngh mi cng có th dn đn mt cú sc kinh t trong mt
s trng hp nh công ngh mi có th làm tng vic cung cp mt sn phm nht
đnh. Nhng cú sc v nhu cu thng bt ngun t các hot đng ca chính ph,
tng hay gim thu, thay đi trong chính sách tin t hoc chính sách tài khoá cng
có th dn đn nhng thay đi bt ng trong nhu cu tiêu dùng.
V mc hình thc, cú sc kinh t bao gm tác đng ca các bin ni sinh và
bin ngoi sinh
Bin ni sinh: là các bin có ngun gc trong nc, nguyên nhân gây ra bi
các yu t trong nc nh s thay đi trong chi tiêu ca chính ph, tng gim lãi
sut hay thu sut…
Bin ngoi sinh: là các bin bt ngun t nc ngoài, nguyên nhân gây ra bi
các yu t bên ngoài nh s bin đng giá c hàng hóa th gii (giá du, giá go )
các cú sc trong thng mi, s thay đi lãi sut ca FED…

6

S tác đng ca các cú sc kinh t lên mt quc gia theo nhiu phng thc
truyn dn khác nhau. Có th là bin đng ca giá du, giá lng thc th gii nh
hng lên giá c hàng hóa trong nc,

gây ra lm phát, giá c hàng hóa cao trong
khi đó thu nhp cha tng kp đư làm gim mc

tiêu th hàng hóa, kéo theo sn
xut trì tr, hàng hóa tiêu th chm hn, làm tng t l tht

nghip cng nh thu
nhp thc trong dân c gim do chi phí sinh hot tng lên. Vic tiêu th

hàng hóa
khó khn, đy doanh nghip làm n kém hiu qu hn, thu nhp ròng gim, khin

lng tin dành tái đu t cng gim theo. Lm phát tng lên dn đn vic Ngân
hàng nhà nc phi can thip bng chính sách tin t tht cht, tng lãi sut đ hút
tin trong

dân c, kt qu là lm phát gim nhng lng tin cho đu t gim
theo kéo kinh t tng

trng chm hn,…
Ti các quc gia mà tc đ tng trng kinh t liên quan trc tip đn dch
v, thng mi quc t và dòng vn nc ngoài s không tránh khi nhng tác đng
t các cú sc ngoi sinh. S hin din ca các cú sc kinh t bao gm cú sc ngoi
sinh hay cú sc ni sinh đu đt ra yêu cu ca chính sách tin t và chính sách tài
khóa đc s dng phi kp thi đi phó vi nhng bin đng, tránh tn thng cho
nn kinh t.
2.1.2 Tác đng ca cú sc bên ngoài đn nn kinh t ca mt quc gia
Trong xu th toàn cu hóa, hi nhp kinh t ngày càng gia tng và m rng
đư nêu bt nhiu vn đ v tm nh hng ca các cú sc bên ngoài. c bit là
nhng nn kinh t d b tn thng trc nhng cú sc t bên ngoài.

nh hng ca các cú sc bên ngoài lên mt quc gia theo nhiu phng
thc truyn dn khác nhau, tác

đng lên các bin s kinh t v mô trong nc theo
các mc đ khác nhau. Phng thc lan truyn này có th đc mô phng qua
bài nghiên cu v tác đng ca các cú sc kinh t lên k vng ca các yu t trong
mt quc gia ( Jarir Ajluni, 2005)

7

Bng 2.1: C ch lan truyn ca các cú sc tin t đn kinh t v mô
ca mt quc gia
Các cú sc ngoi sinh
Cú sc giá du th gii, chính sách tin t,
chính tr các nc
Ngân hàng
TW:
Lãi sut (r)
Lm phát
k vng
Các k vng
Dòng vn
T giá hi đoái
G 1
T sut sinh li th
trng
(Rm)
Giá tr tƠi sn
Cung tin M
Cho vay

Tiêu dùng
u t
Sn lng (Y)
TNG CU
C+I+G+(X-M)
G 2Xut Khu
Nhp Khu
Lm phát trong
nc
LM PHÁT
G 3

Ngun: paper “Monetary Policy Shocks in a small open economy: assessing
the “Puzzles” of Monetary Policy by SVAR” ca Jarir Ajluni (2005)
C ch truyn ti các cú sc phi mt mt thi gian đ to ra nh hng đn
lm phát và các bin kinh t khác. Nhng nh hng tc thi ca cú sc bên ngoài
khin cho chính sách tin t ca ngân hàng nhà nc s to ra nhng thay đi v lãi
sut, t giá và giá c tài sn. c bit là trong nn kinh t m vi quy mô nh, s

8

thay đi trong t giá hi đoái s nh hng đn giá c hàng hóa nhp khu và xut
khu, hay nhng thay đi lãi sut s có tác đng trc tip vào nhu cu trong nc.
Bên cnh đó, thay đi lãi sut trc tip nh hng đn lãi sut cho vay, điu này đư
nh hng đn các nhà đu t trong vic đa ra quyt đnh đu t ca mình.
Các cú sc bên ngoài tác đng trc tip

hoc gián tip ti các bin v mô
trong nc. Phng thc tác đng trc tip lên giá c

hàng hóa trong nc, sn
lng hoc tác đng gián tip lên k vng ca ngi dân dn ti s

tác đng lên
sn lng sn xut và giá c hàng hóa, lm phát trong nc,…
Kt qu tính toán t Aseanstat cng cho thy rng, hu ht các nc
ASEAN là nhng nc mà phn trm xut nhp khu trên GDP rt cao (trên
20%). Do đó các nc ASEAN tip xúc rt nhiu vi các cú sc giá hàng hóa,
đc bit là trong giai đon hi nhp kinh t quc t hin nay.

9


Bng 2.2: T trng xut nhp khu so vi GDP  tng quc giai đon 2000 - 2012
STT
Quc
gia

T
trng
xut
khu

(đn v
%)

T
trng
nhp
khu

(đn v
%)

1
Bruney
31.20
66.88
2
Campuchia
41.28
46.21
3
Indonesia
21.67
25.99
4
Lào
25.82
14.12
5
Malaysia
70.40
88.43
6
Myanmar
15.53
22.54
7
Phillipines

35.84
31.60
8
Singapore
153.74
170.88
9
Thái Lan
59.68
61.04
10
Vit Nam
76.89
63.06
Ngun : Da trên s liu tính toán t Aseanstat, IMF
Cú sc giá c hàng hóa có th nh hng đn các nn kinh t mi ni theo
nhiu cách khác nhau. Giá hàng hóa tng cao làm tng doanh thu trong lnh vc
xut khu, có kh nng nh hng đn toàn b nn kinh t. Mc đ tác đng này
ph thuc vào mc đ hi nhp và mc đ đa dng hóa nn kinh t trong nc. Nn
kinh t hi nhp sâu và đa dng có th đc thúc đy bi mt ngành xut khu đang
phát trin mt cách vt bc. T đó, s gia tng ca giá c hàng hóa to ra mt cú
sc cung có tác đng tiêu cc, đy giá thành trong nc lên cao hn.
Mc dù cú sc giá hàng hóa có th đc coi nh là mt đng lc quan trng
ca chu k kinh doanh trong nn kinh t mi ni, nhiu tài liu đư nghiên cu v
vn đn này. Chng hn nh mt cú sc sn lng trên th gii có tác đng tích cc
đ to ra mt s bùng n trong các nn kinh t mi ni ph thuc vào hàng hóa xut

10

khu, nâng cao kim ngch xut khu. Mt khác, các cú sc v chính sách tin t ca

các cng quc trên th gii có th là ngun gc ca s mt cân bng trong nc.
Ví d, s gia tng lưi sut ca FED có th dn đn mt lot các loi hành vi ti các
th trng tài chính quc t hàng đu, nh hng đn dòng chy ca th trng vn
quc t và làm gim giá đng ni t. ng thái này cng có kh nng làm tng lưi
sut trong nc hoc gây lo ngi v ri ro cho các nhà đu t quc t, mt trong s
các lo ngi đó s làm tng phí bo him ri ro quc gia ( Neumeyer và Perri, 2005);
hoc các ngân hàng trung ng trong nc đáp ng vi s gia tng lưi sut quc t.
Vì vy, điu quan trng là nhng cú sc sn lng th gii cng nh các cú sc v
chính sách tin t th gii phi đánh giá vai trò ca các yu t bên ngoài trong vic
thúc đy s bin đng trong nc trong các nn kinh t mi ni. Bên cnh đó, các
cú sc ngoi sinh có th gây ra nhng cuc khng hong tài chính, bt n tin t, và
nhng bin đng trên th trng hàng hóa.
Khng hong tài chính
Các cuc khng hong trên th trng tài chính có th bao gm nhng thay
đi không lng trc đc ca dòng vn chy vào các th trng mi ni; khng
hong chng khoán, bt đng sn và ngân hàng; hay khng hong n quc gia nh
đư xy ra trong nhng nm gn đây.
Bn mi nm qua, th gii đư chng kin ba chu k tng trng và suy
thoái v dòng vn  các nc đang phát trin. Chu k đu tiên din ra sau nhng cú
sc du m nm 1973 và nguyên nhân đc cho là xut phát t vic xoay vòng
đng đô-la du m (recycling of petrodollars) ca các quc gia thuc t chc các
nc xut khu du m (OPEC) qua h thng ngân hàng Luân-đôn. ây là thi k
tng trng cao, nhng cng phi hng chu thâm ht ngân sách, thâm ht cán cân
thanh toán vãng lai và lm phát. Giai đon này kt thúc vào nm 1982 vi cuc
khng hong n quc t, xut phát t Mê-hi-cô, sau đó lan nhanh ra các nc còn
li ca khu vc M La-tinh

11

Chu k th hai bt đu khong nm 1990 và gn lin vi thut ng “các th

trng mi ni”. Các dòng vn đc thc hin di dng giao dch chng khoán
nhiu hn là khon vay ngân hàng và bao trùm trên phm vi đa lý rng hn. Nhiu
nc tip nhn dòng vn này đang ng phó vi s sp đ ca mô hình kinh t Xô-
Vit bng cách tin hành các chng trình mi v t do hóa, t nhân hóa và m
ca. Chu k th hai này chm dt bi cuc khng hong ông Nam Á, xut hin
đu tiên ti Thái Lan vào tháng 6 nm 1997.
Chu k th ba bt đu vào khong nm 2003. Chu k này din ra gn vi
thut ng „kinh doanh chênh lch lãi sut ( ngun vn ngn hn chy t các quc
gia có lãi sut danh ngha thp ti các quc gia có lãi sut danh ngha cao) và cm
t „BRICS‟ (Braxin–Nga–n –Trung Quc), do hai quc gia ln  châu Á (n
 và Trung Quc) ni lòng vic kim soát dòng chy vn.
Bt n v giá tr tin t
Khi mt quc gia gp khó khn v tài chính, thì hu qu nghiêm trng có th
xy ra không ch là các cuc đ v tin t và v n. Vic vay n quá mc cng có
th dn ti nhng đt siêu lm phát. in hình là siêu lm phát ti c vào nm
1921-1923. ng mác c (papiermark) đc s dng t nm 1914 khi ch đ bn
v vàng b bãi b. T giá vi đng USD ban đu  mc 4,2 mác/USD khi Chin
tranh th gii th nht bùng n. Tuy nhiên, tháng 8/1923, ngi ta phi b ra 1 triu
mác c đ đi USD. Và đn tháng 11/1923, con s này đư tng lên 238 triu mác.
ó là thi đim xut hin s ri lon tâm lý mang tên “Zero Stroke” khi ngi dân
c phi giao dch vi lng tin tr giá đn hàng trm t mác c mi ngày và
chóng mt vi hàng dãy s 0 tng nh bt tn.
Lm phát cao buc chính ph c phi đnh giá li đng mác và thay đng
papiermark bng đng rentenmark vi t giá 4,2 rentenmark/USD và ct bt 12 s 0
trên t tin papiermark. Dù rt nhiu ngi tin rng lm phát phi mã  c là h
qu trc tip t vic chính ph in quá nhiu tin đ chi cho chin tranh, nhng
nguyên nhân chính ca vic này đc cho là do c phi bi thng khong tin

12

sau chin tranh đc quy đnh trong hip c Versailles, buc c phi tr bng
vàng hay ngoi t tng ng thay vì đng papiermark.  mua s ngoi t này,
chính ph c đư phi s dng đng papiermark đc đm bo bng n chính ph
và vì vy đư làm tng tc đ phá giá đng tin.
Nhng bin đng trên th trng hàng hóa
Dng cú sc cui cùng là nhng bin đng ca th trng th gii đi vi các
hàng hóa c bn, bao gm du la, khoáng sn và nông sn. Bên cnh nhng xoay
chuyn khó lng ca giá c hàng hóa trong giai đon hin nay, các nhà hoch đnh
chính sách ngày càng quan tâm hn đn vic đánh giá tác đng ca giá du. Du là
mt mt hàng quan trng trong nn kinh t ca bt k quc gia nào trên th gii bi
vì nó là ngun cung cp nng lng chính đ s dng trong cuc sng ca xã hi
hin đi và công nghip. Do đó, du thô đc xem nh sn phm trung gian cng
nh hàng hóa tiêu dùng. Có nhng sn phm khác nhau ca du thô, bao gm du
ha , du diesel, xng, khí đt…Nhng thay đi trong giá du thô hoc bt k các
sn phm cui cùng nào ca du cng s có tác đng đn ngi s dng và các
quc gia nói chung.
Hu ht nhng thay đi ln trong giá du sut 40 nm qua thng kéo theo
nhng bin đng trong giá c các sn phm nhiên liu khác, khoáng sn và nông
sn. Các yu t đc trng ngành gn nh không có vai trò trong các mi tng quan
tng th này. Ví d, các khon tr cp ethanon ca Hoa K cng nh các trn ha
hon  Nga, l lt ti Canada hay hn hán ti Úc có th lý gii hin tng tng giá
ng cc nm 2010, nhng không th lý gii đc tình trng giá du tng liên tip.
Mt mùa đông khc nghit có th gii thích vic giá du tng, nhng không th lý
gii ti sao giá khong sn cng tng. Xu hng giá c tng mnh trong thp niên
qua, vi các đnh cao vào nm 2008 và 2011, bao gm nhiu loi hàng hóa khác
nhau mà nguyên nhân chc hn là do nhng vn đ kinh t v mô. iu này có th
đc gii thích vi vic nn kinh t toàn cu tng trng chóng mt, đc bit ti
Trung Quc và các quc gia đang phát trin khác, ni quá trình công nghip hóa

13

cn rt nhiu nguyên liu đu vào. Mt nhân t kinh t v mô khác góp phn vào
thc trng trên là t l lãi sut thc thp trên phm vi toàn cu.
T sau chin tranh th gii ln th hai, giá du thô đư có nhiu bin đng
đáng k. Xu hng bin đng ca cung và cu trong nn kinh t toàn cu cùng vi
các hot đng ca OPEC liên tc nh hng đn giá du. Nhng thay đi gn đây
ca giá du trong nn kinh t toàn cu din ra ht sc nhanh chóng và không lng
trc đc. Trong ngn hn, các cú sc giá du nh hng đn kinh t v mô thông
qua các kênh khác nhau, c th là thông qua tác đng ca chúng trên thu nhp thc
t, chi phí sn xut… Ngoài ra, nu s bin đng giá du là kéo dài, s nh hng
đn s thay đi cu trúc quan trng ca ngun cung cp các sn phm t du ca
các quc gia chu tác đng ca cú sc giá du. Các kênh kinh t v mô chính thông
qua đó giá du tng nh hng đn nn kinh t nht đnh bao gm:
Nâng cao chi phí sn xut. K t khi du tr thành yu t đu vào ca vic
sn xut, tng giá du s làm tng chi phí sn xut, trong trung và dài hn có th có
mt thay th du vi nng lng đu vào r hn.
Tác đng đn lm phát. Du là mt thành phn quan trng trong ch s giá
tiêu dùng, tác đng đu tiên ca giá du tng cao là mt s gia tng ca lm phát.
Mc đ truyn dn vào giá c hàng hóa trong nc ph thuc vào phn ng trc
nhng cú sc đó.
nh hng đn th trng tài chính. Th trng tài chính phn ng nhanh vi
nhng thay đi trong các bin kinh t v mô chính, nh giá c phiu, xp hng trái
phiu và t giá s b nh hng t s tng giá du
nh hng đn tâm lý. S không chc chn v giá du s còn cao lâu dài
trong tng lai, ngi tiêu dùng có th trì hoãn mua các sn phm liên quan đn du
(ví d nh xe ô tô), hoc gim mc tiêu th du ca h.
Giá lng thc đang tr thành mt vn đ quan tâm hàng đu trên toàn th
gii. Trên th gii đư có nhiu nghiên cu tp trung vào mi liên h gia giá lng
thc và các bin kinh t v mô. Nhng nghiên cu này cung cp bng chng cho

14

thy giá lng thc có nh hng đn bin kinh t v mô nh lm phát, đu ra, lãi
sut, t giá hi đoái và các điu khon thng mi .

15

Bng 2.3 : C ch truyn dn cú sc giá du vƠ giá lng thc

C ch truyn dn cú sc giá du và giá lng thc
Cú sc giá du
Lãi sut tng
T giá gim
Nhp khu
ròng
Xut khu ròng
Cú sc giá
lng thc
Lm phát tng
Cú sc giá c
ngoi sinh
Giá chng khoán
nh
hng
cung
Nhp khu
tng / xut
khu gim

Mô hình da trên paper “Economic Effects of Oil and Food Price

Shocks
in
Asia and Pacific Countries: An Applicatio
n
of SVAR Mod
el
” ca Fardous Alom
(2011)
Vi hai cú sc giá du và thc phm. Khi giá du tng, chi phí sn xut tng
nh hng đn kt qu sn xut công nghip gim. Bên cnh đó, s gia tng ca
nhp khu dn đn gim xut khu ròng làm cho sn lng quc gia gim. Vì du
và lng thc tng giá khi lm phát tng làm tng nhu cu v tin bc. S gia tng
ca lm phát và lãi sut do cú sc giá du và lng thc có th có nh hng xu

16

đn t giá hi đoái. iu này đa ra hàm ý rng các ch s kinh t v mô khác đang
b nh hng bi nhng cú sc du và giá lng thc , nó s cn tr kh nng sinh
li ca các ngành công nghip, t đó làm gim nhu cu đi vi chng khoán trong
th trng tài chính . Kt qu là , giá c phiu trên th trng s gim.
Khu vc châu Á – Thái Bình Dng hin chim gn mt na kim ngch
thng mai toàn cu và chim ti 60% tng kim ngch xut khu ca M. Hn th,
châu Á trong vài thp niên qua còn đc nhc ti nh mt khu vc phát trin nng
đng nht ca th gii vi s xut hin ca các cng quc tim nng nh Trung
Quc và n . Vit nam nói riêng và các quc trong khu vc ông Nam Á đang
ngày càng nâng cao v th cng nh s phát trin kinh t, m ca và hi nhp kinh
t quc t. Trong vai trò ca mt Ngân hàng trung ng, FED là ngân hàng ca các
ngân hàng và là ngân hàng ca Chính ph liên bang M. FED đc xây dng đ
đm bo duy trì cho nc M mt chính sách tin t linh hot hn, an toàn hn, và
n đnh hn. Trong quá trình tn ti và phát trin cùng vi lch s nc M, FED

ngày càng chng mình đc vai trò vô cùng quan trng ca mình trong h thng
ngân hàng cng nh trong nn kinh t M, đng thi nó cng nh hng đn nn
kinh t ca nhiu quc gia.
Trong thp k qua, FED thng xuyên s dng công c chính sách tin t đ
can thip th trng nhm đm bo rng nn kinh t M đư có th duy trì lm phát
 mc thp và tng trng n đnh. Cuc khng hong tài chính 2008, FED duy trì
lãi sut qu liên bang trong khong 0-0,25% đ đm bo tính thanh khon và cng
c nim tin vào th trng. Nhng thay đi thng xuyên trong chính sách tin t
ca Fed s nh hng đn nn kinh t ca Vit Nam nói riêng và các nc trong
khu vc ông Nam Á nói chung. Vì vy, loi tác đng ca các cú sc chính sách
tin t ca M trên sn lng, lm phát và t giá ca Vit Nam và mt s quc gia
mi ni  ông Nam Á là gì? Các kênh truyn dn chính ca tác đng là gì? Các
nghiên cu v nhng vn đ này có th cung cp h tr lý thuyt cho Vit Nam nói
riêng và các quc gia ông Nam Á nói chung đ đáp ng vi nhng cú sc kinh t
t bên ngoài.