Luận văn thạc sĩ Đánh giá sự khác biệt về tăng trưởng giữa doanh nghiệp FDI và doanh nghiệp trong nước

B GIÁOăDCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. HCM



HOẨNGăMINHăQUC TIN


ÁNHăGIÁăS KHÁCăBIT V TNGăTRNG GIA DOANH
NGHIP FDIăVẨăDOANH NGHIP TRONGăNC:
TỊNHăHUNGăNGẨNHăHẨNGăCẨăPHể




LUNăVNăTHC S CHệNHăSÁCHăCỌNG




TP. H ChíăMinhăậ Nmă2014

B GIÁOăDCăVẨăẨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP.HCM

CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT

HOẨNGăMINHăQUC TIN


ÁNHăGIÁăS KHÁCăBIT V TNGăTRNG GIA DOANH

NGHIP FDIăVẨăDOANH NGHIP TRONGăNC:
TỊNHăHUNGăNGẨNHăHẨNGăCẨăPHể

ChuyênăngƠnh:ăChínhăsáchăcông
Mưăs: 60340402

LUNăVNăTHC S CHệNHăSÁCHăCỌNG

NGI HNG DN KHOA HC:
TS.VăTHẨNHăT ANH

TP. H ChíăMinhăậ Nmă2014
i
LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn và s liu s
dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht trong phm vi hiu bit
ca tôi. Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim ca Trng i hc Kinh t thành
ph H Chí Minh hay Chng trình ging dy kinh t Fulbright.

TP. H Chí Minh, ngày …… tháng… nm 2014
Tác gi lun vn


HoƠngăMinhăQuc Tin

ii
LI CMăN

Tôi xin chân thành cm n toàn th ban ging viên Chng trình ging dy kinh t Fulbright

đã tn tình truyn đt kin thc trong sut quá trình tôi tham gia hc tp ti đây.
Tôi xin chân thành cm n TS. V Thành T Anh, ging viên trc tip hng dn tn tình đ
tôi thc hin lun vn này.
Tôi cng xin cm n nhng bn bè, đng nghip và gia đình đã trc tip hay gián tip ng h,
giúp đ tôi trong sut thi gian hc tp ti Fulbright và thc hin lun vn.
Bên cnh đó tôi cng không quên s giúp đ, h tr nhit tình ca lãnh đo, trng/phó phòng
ca các DNXNK cà phê (Công ty Simexco, Công ty Olam Vit Nam, Công ty Nedcoffee…),
Cc Hi quan tnh k Lk, Cc Thng Kê tnh k Lk,… đã h tr v thông tin và s liu
đ tôi có th hoàn thành lun vn này.

iii
TịMăTT
 tài “đánh giá s khác bit trong tng trng gia doanh nghip có vn đu t nc ngoài
và doanh nghip trong nc: Tình hung ngành hàng cà phê” đc vit trong bi cnh doanh
nghip có vn đu t nc ngoài tng trng tt hn so vi khi doanh nghip trong nc v
sn lng công nghip, giá tr sn xut công nghip, kim ngch xut khu… trong sut giai
đon 2010-2012. Lun vn la chn nghiên cu sâu v ngành cà phê - ni có s tham gia đy
đ ca các thành phn kinh t và cng là ni có du hiu doanh nghip đu t nc ngoài ln
át các doanh nghip trong nc.
 tài áp dng khung lỦ thuyt v các nhân t nh hng đn tng trng ca doanh nghip.
Bng phng pháp nghiên cu đnh tính, vi ngun s liu th cp t các c quan Nhà nc
và d liu s cp t điu tra kho sát, tác gi ln lt so sánh các nhân t nh hng đn tng
trng ca doanh nghip cho hai khi doanh nghip có vn đu t nc ngoài và doanh
nghip trong nc đ tìm ra nguyên nhân to nên s khác bit trong tng trng, hay to nên
s ln át ca khu vc doanh nghip có vn đu t nc ngoài đi vi khu vc doanh nghip
trong nc.
Kt qu nghiên cu cho thy, các nhân t v điu kin v mô, các yu t đu vào (lao đng,
vn), nng lc qun lỦ (th hin qua phng thc kinh doanh), điu kin th trng là bn
trong s các nhân t quan trng dn đn s khác bit trong tng trng ca doanh nghip có
vn đu t nc ngoài và doanh nghip trong nc. C th, trong khi doanh nghip có vn

đu t nc ngoài không b tác đng bi vic tng lãi sut, thì doanh nghip trong nc b nh
hng nghiêm trng; doanh nghip đu t nc ngoài có chi phí vn r hn, nhng chi phí
qun lỦ li cao hn. Do đó, xét v tng chi phí các yu t đu vào sn xut thì doanh nghip
trong nc có phn li th hn doanh nghip có vn đu t nc ngoài.
Tuy nhiên, doanh nghip có vn đu t nc ngoài có phng thc kinh doanh tt hn nh li
th v thông tin th trng và kinh nghim trong qun tr ri ro. Bên cnh đó, xét v th trng
thì doanh nghip có vn đu t nc ngoài có li th hn, nh ch đng v th trng và có
sn các mi làm n kinh doanh đã hình thành lâu đi, do đó doanh nghip có vn đu t nc
ngoài có th trng n đnh hn, có th thng lng hp đng vi giá tt hn, và li th
trong cnh tranh v giá hn doanh nghip trong nc.
iv
Kt lun, doanh nghip có vn đu t nc ngoài ln át doanh nghip trong nc nh có li
th cnh tranh tt hn trong vic thu mua cà phê nguyên liu trên th trng. Tuy nhiên li ích
các doanh nghip có vn đu t nc ngoài mang li cho th trng cà phê Vit Nam là tng
đi tích cc, vì vy đ tài nghiên cu đã đa ra nhng khuyn ngh chính sách nhm nâng cao
nng lc cnh tranh cho doanh nghip trong nc, thay vì đa ra nhng chính sách hn ch s
phát trin th trng ca doanh nghip có vn đu t nc ngoài nh mt s chính sách hin
nay ca Chính ph.
v
MC LC
LIăCAMăOAN i
LI CMăN ii
TịMăTT iii
DANH MC T VIT TT viii
DANH MCăCÁCăBNG BIU ix
DANH MCăCÁCăHP ix
DANH MCăCÁCăHỊNHăV x
CHNGă1:ăT VNă 1
1.1. Bi cnh nghiên cu 1
1.1.1. Tình hình tng trng chung ca các doanh nghip 1

1.1.2. Bi cnh ngành hàng cà phê 3
1.2. Tính cp thit ca đ tài 4
1.3. Câu hi nghiên cu 5
1.4. Mc tiêu nghiên cu 5
1.5. Phng pháp, đi tng, phm vi nghiên cu 5
1.6. óng góp mi k vng ca lun vn 6
1.7. Cu trúc lun vn 6
CHNGă2:ăCăS LụăTHUYTăVẨăKHUNGăPHỂNăTệCH 7
2.1. C s lỦ thuyt 7
2.1.1. Lý thuyt tng trng doanh nghip 7
2.1.2. Thông tin bt cân xng 8
2.2. Khung phân tích 8
CHNGă3:ăTNGăQUANăNGHIểNăCUăTRCăVẨăNGUN S LIU 10
3.1. Tng quan các bài nghiên cu trc 10
vi
3.1.1. Nghiên cu “Informality and the playing field in Vietnam’s business sector” 10
3.1.2. Nghiên cu “Các nhân t tác đng đn tng trng ca DN khu vc t nhân  mt
s tnh phía bc và phía nam” - đ tài nghiên cu cp b. (T Minh Thao, 2006)
11
3.1.3. Nghiên cu “Foreign Investment in Developing Countries: Does it Crowd in
Domestic Investment?” (Manuel R. Agosin and Ricardo Mayer, 2000) 12
3.2. Ngun s liu 13
3.2.1. Thông tin th cp 13
3.2.2. Thông tin s cp 13
CHNGă4:ăPHỂNăTệCHăVẨăNHNGăPHÁTăHIN 15
4.1. Thc trng ln át ca doanh nghip FDI đi vi doanh nghip trong nc 15
4.1.1. Doanh nghip FDI ln át doanh nghip trong nc v th trng xut khu 15
4.1.2. Doanh nghip trong nc khó khn, n xu tng cao 19
4.2. Nguyên nhân dn đn hin tng DN FDI ln át DN trong nc trong ngành cà phê . 20
4.2.1. FDI có li th v kinh nghim trong ngành cà phê 20

4.2.2. Bt cân xng thông tin trên th trng cà phê 21
4.2.3. Tác đng yu t v mô 26
4.2.4. Khung kh pháp lý nhiu bt n và nhiu yu kém 27
4.2.5. DN trong nc có chi phí vn cao nhng chi phí qun lý thp hn DN FDI 30
4.2.6. FDI có li th v th trng hn DN trong nc 33
4.2.7. FDI có phng thc kinh doanh tt hn 35
CHNGă5:ăKT LUN & KHUYN NGH CHệNHăSÁCH 42
5.1. Kt lun 42
5.2. Khuyn ngh chính sách 43
5.3. Hn ch ca đ tài 44
TẨIăLIU THAM KHO 46
PH LC 52
vii
Ph lc 01: Tcăđ tngătrng caăcácăthƠnhăphn kinh t giaiăđon 2010-2012 52
Ph lc 02: Dinătích,ănngăsut, snălngăcƠăphêăVit Nam 1980-2011 52
Ph lc 03: Khiălng, kim ngch xut khuăcƠăphêăVit Nam 1996 - 2012 54
Ph lcă04:ăDanhăsáchădoanhănghipăđc khoăsát 54
Ph lc 05: Bnăcơuăhi khoăsátădoanhănghipăcƠăphêăFDI 55
Ph lc 06: Bnăcơuăhi khoăsátădoanhănghipăcƠăphêătrongănc 61
Ph lcă07:ăDanhăsáchăcácăcôngăty/tpăđoƠnăFDIăkinhădoanhăcƠăphêăVN 67
Ph lcă08:ăPhngăthc giao ngay 70
Ph lcă09:ăPhngăthc tr lùiăchtăgiáăsau 70

viii
DANH MC T VIT TT
Tăvitătt
TênătingăAnh
TênătingăVit
BCEC
Buonmathuot Coffee Exchange

Center
Trung tâm Giao dch Cà phê Buôn Ma
Thut
CIF
Cost Insurance Freight
Tin hàng, bo him và cc phí vn
chuyn
CN

Công nghip
DN

Doanh nghip
DNNN

Doanh nghip nhà nc
DNTN

DN t nhân
DNTNTM

Doanh nghip T nhân Thng mi
FDI
Foreign Direct Investment
u t trc tip nc ngoài
FOB
Free On Board
Hp đng xut khu bên bán có trách
nhim đn khi hàng lên boong tàu
GSO

General Statistic Office
Tng Cc Thng kê
ICO
International Coffee Organization
Hip hi cà phê th gii
LIFFE
The London International Financial
Futures and Options Exchange
S giao dch hàng hóa London
M&A
Mergers And Acquisitions
Sát nhp & thâu tóm
NK

Nhp khu
PTBF
Price to be fixed
Cht giá
USD
United State Dollar
ng ô la M
VICOFA

Hip hi cà phê ca cao Vit Nam
UBND

y ban Nhân dân
VAT
Value Added Tax
Thu giá tr gia tng

VN

Vit Nam
VN

Vit Nam ng
WASI
The Western Highland Agriculture
& Forestry Science Institute
Vin khoa hc k thut Nông Lâm
Nghip Tây Nguyên
XK

Xut khu
XNK

Xut nhp khu

ix
DANH MCăCÁCăBNG BIU
Bng 4.1: Danh sách các doanh nghip cà phê có n xu ln 19
Bng 4.2: Mc tr lùi hp đng XK ca Simexco và Vinacafe Buôn Ma thut (1/2007) 23
DANH MCăCÁCăHP
Hp 1.1: nh ngha thut ng "ln át" 2


x
DANH MCăCÁCăHỊNHăV

Hình 1.1: Tc đ tng trng ca khu vc kinh t trong nc và FDI giai đon 2005-2009 1

Hình 1.2: Tc đ tng trng ca khu vc kinh t trong nc và FDI giai đon 2010-2012 2
Hình 4.1: Kim ngch XK & Khi lng XK cà phê giai đon 1996-2012 15
Hình 4.2: T l xut khu cà phê ca doanh nghip FDI 16
Hình 4.3: Khi lng thu mua ca mt s DN FDI niên v 2009/2010 - 2010/2011 17
Hình 4.4: S liu np thu TNDN ca 3 DN XK cà phê hàng đu k Lk 18
Hình 4.5: Mc tr lùi/cng thêm t 01/2010 - 01/2013 trên th trng cà phê 22
Hình 4.6: Kt qu kho sát DN trong nc v cht lng thông tin 23
Hình 4.7: Kho sát doanh nghip FDI vic nm thông tin các hp đng XK trên th trng 23
Hình 4.8: Kho sát DN trong nc vic nm thông tin các hp đng XK trên th trng 24
Hình 4.9: T l t chi đn hàng mua DN trong nc 24
Hình 4.10: T l t chi đn hàng mua DN FDI 25
Hình 4.11: Kho sát DN trong nc v tác đng ca bin đng lãi sut 26
Hình 4.12: Kho sát DN FDI v tác đng ca bin đng lãi sut 27
Hình 4.13: S đ phng thc kinh doanh trn thu 27
Hình 4.14: Kho sát DN trong nc v nh hng hành lang pháp lỦ Thu VAT 29
Hình 4.15: Kho sát DN trong nc v nh hng công vn Công vn 2149/TCT-KK 29
Hình 4.16:  th c cu vn trung bình ca doanh xut nhp khu cà phê 31
Hình 4.17: Kho sát DN trong nc v so sánh chi phí 1 tn cà phê XK ca DN trong nc
vi DN FDI 32
Hình 4.18: Kho sát DN FDI v so sánh chi phí 1 tn cà phê XK ca DN FDI vi DN trong
nc 32
Hình 4.19: Chui cung ng cà phê t nông dân đn xut khu 33
Hình 4.20: Th phn xut khu cà phê 34
xi
Hình 4.21: n giá XK cà phê bình quân ca DN FDI, DNTN và DNNN 35
Hình 4.22: Chênh lch giá m ca và giá đóng ca ca mt phiên giao dch 36
Hình 4.23: Chênh lch gia giá cao nht và giá thp nht trong mt phiên giao dch 37
Hình 4.24: Biu đ sn lng sn xut, tiêu th, tn kho cà phê th gii qua các niên v 38
Hình 4.25: Kho sát DN trong nc v cht lng dch v môi gii giao dch tng lai 39
Hình 4.26: T l phng thc xut khu FOB và CIF ca hai khi doanh nghip 40

1
CHNGă1:ă T VNă
1.1. Bi cnhănghiênăcu
1.1.1. Tình hình tng trng chung ca các doanh nghip
Các s liu thng kê cho thy các doanh nghip (DN) trong nc đang gp nhiu khó khn.
C th, theo Cc qun lỦ kinh doanh (2013) công b trong quỦ 1/2013, c nc có hn 15.700
DN đng kỦ thành lp mi vi s vn đng kỦ 79.389 t đng nhng đng thi cng có ti
15.283 DN phá sn, ngng hot đng. Con s trên ch là phn có th thng kê đc, vì trên
thc t s lng DN gp khó khn, không có thu nhp chu thu vì hot đng sn xut, kinh
doanh thua l còn ln hn rt nhiu. Còn theo s liu ca B K hoch và u t (2013) công
b so vi cùng k nm trc (quỦ 1/2012), s DN thành lp mi gim 6,8%; vn đng kỦ
gim hn 16%; phn ln các đa phng đu có s lng đng kỦ thành lp mi gim, và tng
s DN đng kỦ phá sn, tm ngng hot đng.
Bên cnh đó, s liu thng kê giai đon 2005-2009 (hình 1.1) cho thy, mc dù khi DN trong
nc có mc tng trng cao hn khi DN FDI v giá tr sn xut công nghip (135% so vi
129%), tng mc bán l hàng hóa và dch v (161% so vi 82%) và giá tr xut khu (92% so
vi 64%), nhng khi FDI li tng trng tt hn v lao đng (37% so vi 11%) và đóng góp
vào GDP ca c nc (126% so vi 93%).
H̀nhă1.1: Tcăđ tngătrng ca khu vc kinh t trongăncăvƠăFDIăgiaiăđon 2005-2009

Ngun: Tác gi tính toán t ngun Tng cc Thng kê
135%
161%
92%
93%
11%
129%
82%
64%
126%

37%
0%
50%
100%
150%
200%
Giá tr sn xut
công nghip
Tng mc bán l
hàng hóa và dch
v
Giá tr xut khu
óng góp vào
GDP
Lao đng t 15
tui tr lên
Tăng trng 
Khu vc kinh t trong nc
Khu vc FDI
2
Tuy nhiên đn giai đon 2010–2012, s khác bit trong tng trng gia hai khi DN th hin
tng đi rõ. Ngoi tr mc tng trng v lao đng, khi DN FDI đã có mc tng trng cao
hn khi DN trong nc  tt c các ch tiêu còn li (hình 1.2).
H̀nhă1.2: Tcăđ tngătrng ca khu vc kinh t trongăncăvƠăFDIăgiaiăđon 2010-2012

Ngun: Tác gi tính toán t ngun Tng cc Thng kê
Quan sát trên vn đúng nu tách riêng s liu ca khi DN trong nc thành doanh nghip T
nhân (DNTN) và doanh nghip Nhà nc (DNNN) (Ph lc 01).
T thc trng trên có th đa ra nhn đnh s b rng, trong giai đon 2010-2012 có s khác
bit trong tng trng gia khi

DN FDI và khi DN trong nc.
Ngoài ra, báo cáo trong “k yu
hi ngh tng kt 25 nm FDI ti
Vit Nam” (B K hoch và u
t, 2013) cng ghi nhn rng,
hin tng ln át ca khu vc
DN FDI đi vi DN trong nc th hin khá rõ, trong khi đó hiu ng lan to ca DN FDI đi
vi nn kinh t li khá yu.
38%
41%
28%
50%
6%
71%
56%
85%
54%
3%
0%
10%
20%
30%
40%
50%
60%
70%
80%
90%
Giá tr sn xut
công nghip

Tng mc bán l
hàng hóa và dch
v
Giá tr xut khu
óng góp vào
GDP
Lao đng t 15
tui tr lên
Tngătrng(%)
Khu vc kinh t trong nc Khu vc FDI
Hp 1.1:ănhănghaăthut ng "lnăát"
S ln át th trng ca doanh nghip FDI đi vi DN
trong nc là vic cnh tranh ca doanh nghip FDI làm
thu hp th phn ca DN trong nc.
Ngun: SIDA, 2006, trích trong Aitken và Harrison
(1999).
3
Nu DN FDI tng trng nhanh và to hiu ng lan ta cho nn kinh t thì rt tt, nhng nu
DN FDI ln át DN trong nc bng li th cnh tranh không cân sc và tn dng nhng u đãi
v thu, c s h tng, nhân lc r, s d dãi v qun lỦ môi trng và h thng th ch yu
kém thì đó là mt vn đ. Nghiêm trng hn, nu hin tng chuyn giá và trào lu thâu tóm
sát nhp (M&A) din ra mnh m. Hin tng này cng đã đc báo cáo trong đ án “ánh
giá v thc trng đu t FDI và đnh hng ti nm 2020” (B K hoch và u t, 2013).
C th đ án đã đa ra d báo hình thc đu t M&A s tip tc tng mnh trong thi gian ti.
1.1.2. Bi cnh ngành hàng cà phê
Vit Nam (VN) là quc gia sn xut cà phê robusta s mt th gii. Din tích trng cng nh
sn lng cà phê ca Vit Nam tng mnh t nm 2005 đn nay (Ph lc 02), đc bit là ti
khu vc Tây Nguyên (gm k Lk, Lâm ng, Gia Lai, Kontum, k Nông), ni chim
khong 95% din tích (Báo Tin Tc, 2011) trong tng s 622.000 ha cà phê trên c nc (Cc
trng trt – B NN-PTNT, 2014). Cà phê là ngun sinh k chính ca ngi dân khu vc Tây

Nguyên - ni có nhiu đng bào dân tc thiu s sinh sng và là vùng nhy cm v chính tr.
Th trng cà phê VN có s tham gia đy đ ca các thành phn kinh t, đc bit có s tham
gia ca các tp đoàn kinh doanh nông sn hàng đu trên th gii. Các tp đoàn này xem VN là
mt ngun cung cp cà phê robusta quan trng.
Cà phê là mt hàng đc khuyn khích XK. Có ti 90% - 95% sn lng cà phê hàng nm ca
VN đc XK, và ch có 5%-10% sn lng đc ch bin và tiêu th ni đa. Do đó, cà phê
đóng góp ln vào kim ngch xut khu ca toàn ngành nông nghip và là mt trong nhng
mt hàng nông sn th mnh ca VN. Nm 2012, kim ngch XK cà phê mang li cho VN hn
3,6 t USD (Ph lc 03).
Tuy nhiên trong nhng nm gn đây, ngành cà phê đi mt vi nhiu bt n. Nh tình trng
trn thu ca các DN cà phê (Thi Báo Ngân Hàng, 2013), din tích cà phê già ci không tip
cn đc vn phc v tái canh (giacaphe.com, 2012). c bit là tình trng hàng lot DN cà
phê phá sn gây ra nhiu bt n v kinh t cho ngi dân khu vc Tây Nguyên. Ch tính riêng
tnh k Lk, trong nm 2012 đã có 43 DN cà phê v n, vi tng s n không có kh nng
4
thanh toán lên đn 300 t đng và hn 3.000 tn cà phê kỦ gi ca ngi nông dân không
đc hoàn tr (Thi báo Kinh t Sài gòn, 2013).
Cùng vi thc trng v n ca DN trong ngành cà phê là du hiu ln át ca các DN FDI đi
vi DN trong nc. Hàng lot các bài báo vit v tình trng DN FDI thâu tóm th trng cà
phê VN, nh báo Hi Quan (2013) có bài vit “Doanh nghip FDI thâu tóm th trng cà phê
Vit”, Thi báo kinh t Sài gòn (2012) có bài vit “60% lng cà phê k Lk do doanh
nghip FDI mua”, VNEconomy (2012) có bài vit “Vì sao doanh nghip cà phê lép v ngay
sân nhà?”.
Vi bi cnh ca ngành hàng cà phê Vit Nam nh trên, có th đa ra nhn đnh rng ngành
hàng cà phê Vit Nam đang đng trc nhng khó khn và thách thc ln, đc bit là tình
trng khó khn các DN XNK cà phê trong nc.
1.2. Tínhăcp thit caăđ tƠi
Nh phân tích  trên, nhiu bài báo cùng vi Ủ kin chuyên gia cho rng DN FDI đang thâu
tóm th trng cà phê VN. Theo nhn đnh ca các bài vit này, h qu ca vic thâu tóm th
trng cà phê là các DN FDI s làm ch v giá mua, dn đn không có li cho nông dân cng

nh ngành hàng cà phê VN.
Cùng chung nhn đnh nh vy, Chính ph đã đa ra các chính sách nhm h tr DN trong
nc, và đnh hng phát trin ngành hàng cà phê. C th nh Ngh đnh 23/2007/N-CP và
Thông t 08/2013/TT-BCT, hai vn bn này nhm ngn cm không cho DN FDI mua nông sn
trc tip t nông dân, qua đó h tr DN trong nc trong vic thu mua ngun nguyên liu.
Tuy nhiên trong thc t, các chính sách này không hiu qu, vì nu mun các DN FDI d
dàng lách lut đ thu mua nông sn trc tip t nông dân (Công An Nhân Dân, 2011). Bên
cnh đó cng có nhiu Ủ kin trái chiu v tính hp lý ca các chính sách hin hành trong vic
giúp th trng cà phê VN phát trin bn vng (Thi Báo Kinh T Sài Gòn, 2013).
Trc thc trng có s khác bit trong tng trng gia khi DN FDI và DN trong nc.
Cùng vi các vn đ khó khn ca ngành cà phê VN hin nay. Cp thit cn phi có đ tài
nghiên cu v s khác bit trong tng trng gia DN FDI và DN trong nc trong ngành
hàng cà phê. c bit, nghiên cu sâu các nguyên nhân dn đn s khác bit trong tng trng
5
và tình trng ln át ca DN FDI đi vi DN trong nc (nu có). T đó đa ra nhng khuyn
ngh chính sách phù hp, nhm giúp ngành hàng cà phê Vit Nam phát trin bn vng.
1.3. Cơuăhiănghiênăcu
Xut phát t thc trng ln át ca khi DN FDI và DN trong nc nói chung, đ tài thc hin
nghiên cu v khác bit trong tng trng gia DN FDI và DN trong nc trong ngành hàng
cà phê, các câu hi nghiên cu đc đt ra nh sau:
(i) Có s khác bit nào v tng trng gia khu vc DN FDI và khu vc DN trong
nc trong ngành hàng cà phê ti Vit Nam hay không?
(ii) Nhng nguyên nhân gây nên s khác bit v tng trng gia khu vc DN FDI và
khu vc DN trong nc trong ngành hàng cà phê ti Vit Nam là gì?
(iii) Gii pháp nào đ nâng cao nng lc cnh tranh cho DN cà phê trong nc?
1.4. Mcătiêuănghiênăcu
Mc tiêu nghiên cu ca đ tài này là:
 ánh giá thc trng doanh nghip FDI kinh doanh cà phê chim lnh th trng thu
mua cà phê nguyên liu ca DN trong nc nh vào các li th cnh tranh, t đó nhn
din các nguyên nhân dn đn thc trng nà.

  xut gii pháp nng cao nng lc cnh tranh cho DN cà phê trong nc.
1.5. Phngăpháp,ăđiătng, phmăviănghiênăcu
 Phngăphápănghiênăcu: Nghiên cu bàn giy vi các phng pháp nghiên cu tình
hung; phân tích đnh tính da trên vic tng hp, thng kê, so sánh s liu và kho sát
thc t.
 iătngănghiênăcu: là s tng trng ca các DN FDI và DN trong nc trong
kinh doanh XNK cà phê nguyên liu.
 Phmăviănghiênăcu: Các DN XNK cà phê nguyên liu ti VN.
 V khôngăgian: Nghiên cu trên đa bàn c nc.
 V thi gian: Nghiên cu trong giai đon 2008 đn 2013
6
 V ni dung: Tp trung nghiên cu nhng s khác bit các nhân t quan trng giúp
DN tng trng dn đn s khác bit trong tng trng gia DN FDI và DN trong
nc trong ngành hàng cà phê VN.
1.6. óng gópămi k vngăcaălunăvn
Trong phm vi và gii hn nghiên cu ca lun vn, k vng lun vn s có ba đóng góp sau:
 Th nht, phân tích các bng chng rõ ràng và thuyt phc v thc trng ln át gia
DN FDI và DN trong nc trong ngành hàng cà phê VN;
 Th hai, đ tài ch rõ các nguyên nhân tn ti to nên s ln át gia DN FDI và DN
trong nc trong ngành hàng cà phê VN.
 Th ba, các gii pháp cn thit đ giúp th trng cà phê phát trin bn vng hn.
1.7. Cuătrúcălunăvn
Ngoài phn m đu, tóm tt, các danh mc và tài liu tham kho, ni dung lun vn đc kt
cu thành 5 chng, c th nh sau:
 Chng 1: t vn đ
 Chng 2: C s lý thuyt và khung phân tích
 Chng 3: Tng quan nghiên cu trc và ngun s liu
 Chng 4: Kt qu nghiên cu và nhng phát hin
 Chng 5: Kt lun & khuyn ngh chính sách

7
CHNGă2:ă CăS LụăTHUYTăVẨăKHUNGăPHỂNăTệCH
2.1. Căs lýăthuyt
2.1.1. Lý thuyt tng trng doanh nghip
 tài s dng lỦ thuyt tng trng DN ca Geroski, lỦ thuyt này da trên nn tng nghiên
cu ca Edith Penrose - ngi t nhng nm 1950 đã đi tiên phong trong vic nghiên cu các
nhân t nh hng đn tng trng ca DN. Edith Penrose nghiên cu các vn đ v (i) nhn
dng các ngun lc cho tng trng, trong đó bà nghiên cu kh nng phi hp các ngun lc
và thúc đy các ngun lc hot đng hiu qu. (ii) Vai trò ca nng lc qun lý nói chung đn
tng trng, trong đó bà nghiên cu v nng lc qun lỦ (bao gm kin thc, kinh nghim, )
và nhng gii hn ca qun lỦ đi vi tng trng.
Nghiên cu ca Edith Penrose là nn tng cho nhiu nghiên cu sau này. Mt trong nhng
ngi k tha và phát trin nghiên cu ca Edith Penrose là Geroski. Geroski (1999) đã phân
loi các yu t tác đng đn tng trng ca DN thành hai nhóm sau:
(i) Nhómănhơnăt bênătrong
o Cht lng sn phm
o a dng hóa sn phm
o Nng lc qun lỦ
o Các yu t v lao đng
o Quy mô DN
o S nm hot đng ca DN
o Loi hình DN
o i mi công ngh
o T chc DN
(ii) Nhómănhơnăt bênăngoƠi
o Khung kh pháp lỦ, chính sách
o Th trng các yu t sn xut
o Nng lc cnh tranh quc gia
o Yu t v mô.

8
Lun vn s s dng mt s các nhân t nh hng đn tng trng DN trong hai nhóm nhân
t trên đ làm khung phân tích cho toàn b lun vn. Da trên vic phân tích v thc trng ca
tng nhân t này trên hai khi DN trong nc và DN FDI, lun vn s tìm ra nguyên nhân dn
đn s khác bit trong tng trng gia hai khi DN này.
2.1.2. Thông tin bt cân xng
Theo đnh ngha, thông tin bt cân xng xy ra trong giao dch khi mt bên có thông tin tt
hn các bên còn li. i vi mi bên giao dch:
(i) Không có thông tin khi thông tin không tn ti, hoc thông tin tn ti nhng không
đc thu thp;
(ii) Có thông tin nhng thông tin không đy đ và/hoc thông tin không chính xác
và/hoc thông tin không kp thi và/hoc thông tin không tip cn đc do chi phí
ln hoc b che giu.
Khi tình trng bt cân xng thông tin din ra trong giao dch, s dn đn ba tác đng đó là:
(i) La chn ngc;
(ii) Ri ro đo đc;
(iii) Vn đ ngi y quyn ngi tha hành.
Bt cân xng thông tin gây ra tht bi th trng, vì vy cn phi có chính sách phù hp đ
gim thiu tình trng bt cân xng thông tin.
C s lỦ thuyt v thông tin bt cân xng s đc s dng trong vic phân tích tình trng bt
cân xng thông tin din ra trong các giao dch gia DN trong nc và các nhà nhp khu nc
ngoài và các tp đoàn rang xay; gia DN trong nc và DN FDI. Da trên vic phân tích các
trng thái thông tin và tác đng ca tình trng bt cân xng thông tin đn các hành đng ca
DN trong nc, DN FDI và nhà nhp khu cà phê trên th gii. T đó đ xut các gii pháp
phù hp vi tng tình hung c th nhm gim bt tình trng bt cân xng thông tin trên th
trng xut khu cà phê nguyên liu ti VN.
2.2. Khungăphơnătích
(i) i viăcơuăhiănghiênăcu th nht
9
 tài s dng s liu thng kê mô t đ so sánh các ch tiêu v tng trng th phn, và kh

nng thanh khon các khon vay tín dng cho hai khi DN FDI và DN trong nc trong
ngành hàng cà phê. Vì ch tiêu tng trng th phn có th đi din cho tng trng doanh thu.
Còn ch tiêu kh nng thanh khon các khon vay tín dng th hin đc tình trng kinh
doanh tt hay xu ca DN.
(ii) i viăcơuăhiănghiênăcu th hai
Trên c s lỦ thuyt tng trng, đ tài s tp trung nghiên cu phân tích các nhóm nhân t
sau đi vi các DN ngành hàng cà phê.
 Các yu t v lao đng
 Nng lc qun lỦ
 S nm hot đng ca DN
 Hình thc pháp lỦ
 Khung kh pháp lỦ, chính sách
 Th trng các yu t sn xut (ch yu là vn và lao đng)
 Yu t v mô
C ch dn đn s ln át ca khi DN này đi vi mt khi DN khác là khi mt khi DN có
li th cnh tranh v các yu t tác đng đn tng trng hn khi DN khác.
Bng phng pháp nghiên cu đnh tính, kt hp vi phng pháp nghiên cu tình hung,
lun vn tp trung phân tích tng nhân t, trên c s s dng các thông tin s liu s cp do
tác gi t điu tra và ngun s liu th cp khác đ làm rõ tác đng ca tng nhân t đn tng
trng ca DN, t đó cho thy tng yu t c th đang gây bt li hay to thun li cho s
tng trng ca DN FDI và DN trong nc.
Thông qua nhng tình hung thc t ca DN trên th trng cà phê, lun vn s phân tích kh
nng cnh tranh ca các DN trên th trng cà phê, đng thi phân tích nhng u đim và
nhc đim ca DN đi vi tng nhân t nh hng đn tng trng.
(iii) i viăcơuăhiănghiênăcu th ba
Các khuyn ngh chính sách là kt qu ca các phân tích trong quá trình nghiên cu nhng
nguyên nhân to nên s khác bit trong tng trng gia hai khi DN.
10
CHNGă3:ă TNG QUAN NGHIểNăCUăTRC VẨăNGUN S LIU
3.1. TngăquanăcácăbƠiănghiênăcuătrc

3.1.1. Nghiên cu “Informality and the playing field in Vietnam’s business sector”
Nghiên cu “Informality and the playing field in Vietnam’s business sector”, ca các tác
gi Stoyan Tenev, Amanda Carlier, Omar Chaudry và Quynh Trang Nguyen.
Nghiên cu này ch ra rng, mt quc gia mun tng trng và phát trin cn phi có mt môi
trng, điu kin n đnh. Bng vic kho sát thc nghim ti 11 tnh thành trong c nc VN,
bao gm các DNTN và DNNN.
Nghiên cu này phân tích rõ thc trng v môi trng kinh doanh  VN t vin cnh s h tr
đ tng trng và phát trin. Kt qu nghiên cu phn nh đc tm nhìn ca các nhà lãnh đo
các DN v môi trng kinh doanh ti VN. Hn na, vic trao đi vi các nhà làm chính sách,
nhà phân tích tài chính,… nghiên cu đã đa ra nhng bng chng thc nghim đ ch ra
nhng hot đng “phi chính thc” trong môi trng kinh doanh ti VN.
Nghiên cu cng cung cp mt s bng chng v mt s ci tin quan trng trong vic thit
lp môi trng kinh doanh ti VN, nó cng nhn din các lnh vc mà các nhà hot đng
chính sách có th tr giúp đ to mt “sân chi” công bng, minh bch hn cho các DNTN,
DNNN và DN FDI.
Bên cnh đó, nghiên cu này cng cung cp nhng trng hp c th đ ch ra nhng bt li
ca DNTN trong vic phát trin, bng cách so sánh các điu kin môi trng kinh doanh gia
DNTN và DNNN; phân tích nhng bt cp trong vic phân b ngun lc cho các khu vc ca
nn kinh t.
Ngoài ra, nghiên cu này cng đ cp đn thc trng v nhng chi phí phi chính thc mà các
DNTN phi gánh chu, trong đó có chi phí v tài chính (tham nhng, mãi l, ), chi phí v thi
gian (quan liêu, nhng nhiu) và các chi phí c hi.
Nghiên cu này s cung cp cho lun vn các phân tích v s khác bit trong môi trng kinh
doanh gia các thành phn kinh t khác nhau ti Vit Nam. Trong quá trình nghiên cu v các
nhân t nh hng đn tng trng ca các DN, lun vn s có thêm c s đ ch rõ nhng
11
khác bit hoc không khác bit trong môi trng kinh doanh dn đn s khác bit trong tng
trng ca các thành phn kinh t. S khác bit này có th là các chi phí chính thc hoc phi
chính thc trong môi trng kinh doanh ti VN.
3.1.2. Nghiên cu “Các nhân t tác đng đn tng trng ca DN khu vc t nhân  mt

s tnh phía bc và phía nam” - đ tài nghiên cu cp b. (T Minh Thao, 2006)
 tài s dng phng pháp đnh lng đ ch ra mc đ tác đng ca các nhân t nh hng
đn tng trng ca DN và cách thc tác đng ca chúng.  tài nghiên cu các tác đng ca
hai nhóm nhân t.
Nhómănhơnăt bênătrong:
 Nm thành lp DN
 i mi công ngh
 a dng hóa sn phm (đi mi sn phm)
 Kh nng cnh tranh
Nhómănhơnăt bênăngoƠiăbaoăgm:
 Vn
 Tip cn nng lng (đi din cho c s h tng)
 Nhu cu th trng
 H tr ca nhà nc
 ào to ngun nhân lc
 Tip cn ngun tín dng
 T vn pháp lỦ/gii quyt chính sách
T vic nghiên cu hai nhóm nhân t trên, đ tài đã đa ra mt s khuyn ngh, đ xut chung
đi vi nhà nc nh sau:
(i) H tr tip cn các ngun lc đu vào (đt đai, vn, lao đng, c s h tng, khoa
hc công ngh);
(ii) H tr quá trình sn xut kinh doanh cho DN (ci cách hành chính, hoàn thin
khung kh pháp lỦ đa phng);
12
(iii) H tr đu ra cho DN (h tr t vn phát trin kinh doanh cho DN, h tr xúc tin
thng mi).
Ngoài ra đ tài còn đa ra các gii pháp cho DN liên quan đn vn đ đi mi công ngh, đa
dng hóa sn phm và phát trin ngun nhân lc, nhm nâng cao nng lc cnh tranh trên th
trng.
Cng nh lỦ thuyt v tng trng DN đc trình bày  phn trên, có rt nhiu nhân t nh

hng đn tng trng ca DN nói chung. Còn nghiên cu này đc thc hin c th trên các
DN hot đng trong môi trng kinh doanh ti VN. Do đó, nghiên cu s giúp lun vn chn
ra mt s các nhân t nh hng đn tng trng ca DN ti VN s dng cho vic phân tích,
so sánh gia hai đi tng DN trong nc và DN FDI mt cách phù hp hn. Bên cnh đó,
nghiên cu này đã đa ra rt nhiu các nhóm gii pháp cng nh khuyn ngh chính sách
nhm nâng cao kh nng cnh tranh ca các DN, giúp các DN tng trng. Vì vy, lun vn
cng có th tham chiu mt s các gii pháp khi đa ra khuyn ngh chính sách nu thy có s
tng đng và phù hp trong quá trình phân tích.
3.1.3. Nghiên cu “Foreign Investment in Developing Countries: Does it Crowd in
Domestic Investment?” (Manuel R. Agosin and Ricardo Mayer, 2000)
Nghiên cu này nhm mc đích tr li câu hi liu có tình trng kích thích (crowd in) hay ln
át (crowd out) ca FDI đi vi đu t ni đa  các nc đang phát trin hay không? Nghiên
cu đc thc hin vi các nc đang phát trin ti châu Phi, châu Á, và châu M Latin.
Kt qu nghiên cu ch ra rng,  các nc châu M Latin ch yu là hin tng ln át. Trong
khi đó  các nc châu Á thì có hin tng kích thích và ghi nhn  các nc châu Phi thì va
có hin tng ln át va có hin tng kích thích ca khu vc DN FDI đi vi khu vc DN
trong nc.
Không ch có kt qu trên tng khu vc, nghiên cu cng ch ra hin tng kích thích hay ln
át trên tng quc gia mt, và đo lng mc đ ln át hay kích thích, kèm theo đó là các
khuyn ngh chính sách c th. Ngoài ra, nghiên cu này cng có đa ra nhng nguyên nhân
dn đn hin tng ln át và kích thích ca khu vc FDI đi vi khu vc trong nc.