Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tác nghiệp trong hoạt động ngân hàng bán lẻ tại Ngân hàng thương mại cổ phần phát triển nhà đồng bằng sông Cửu Long chi nhánh Gia Lai Luận văn thạc sĩ 2013

BăGIÁOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM

BÙIăTHăÀO
GIIăPHÁPăHOÀNăTHINăQUNăTRăRIăROăTÁCăNGHIPă
TRONGăHOTăNGăNGỂNăHÀNGăBÁNăLăTIă
NGỂNăHÀNGăTMCPăPHÁTăTRINăNHÀăNGăBNGă
SỌNGăCUăLONGăCHIăNHÁNH GIA LAI
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
TP.H Chí Minh, tháng 03/2014
BăGIÁOăDCăVÀăÀOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP.HCM

BÙIăTHăÀO
GIIăPHÁPăHOÀNăTHINăQUNăTRăRIăROăTÁCăNGHIPă
TRONGăHOTăNGăNGỂNăHÀNGăBÁNăLăTIă
NGỂNăHÀNGăTMCPăPHÁTăTRINăNHÀăNGăBNG
SỌNGăCUăLONGăCHIăNHÁNHăGIAăLAI
Chuyên ngành: Tài chính - Ngân hàng
Mã s: 60340201
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
Ngi hng dn khoa hc: PGS.TS HOÀNGăC
TP.H Chí Minh, tháng 03/2014
LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan lun vn “Gii pháp hoàn thin qun tr ri ro tác
nghip trong hot đng ngân hàng bán l ti ngân hàng TMCP Phát trin nhà
đng bng sông Cu Long chi nhánh Gia Lai” là công trình nghiên cu ca
tôi vi s hng dn khoa hc ca PGS.TS. Hoàng c. Lun vn là công
trình nghiên cu đc lp Các s liu trong lun vn đc thu thp t thc t
có ngun gc rõ ràng, đáng tin cy, đc x lý trung thc và khách quan.
TP. H Chí Minh, ngày 20 tháng 03 nm 2014

Ngi vit
Bùi Th ào
MCăLC

 

TRANGăPHăBỊA
LIăCAMăOAN
MCăLC
DANH SÁCH CÁCăBNG

DANHăMCăTăVITăTT
LIăMăUă
MCăLC
CảNẢ 1: TNẢ QẰAN ằ QẰN TR RI RO TÁC NẢảIP
TRONẢ ảOT NẢ NẢÂN ảÀNẢ BÁN L TI CÁC NGÂN HÀNG
TảNẢ MI
1.1 Ngân hàng bán l 1
1.2 Ri ro trong hot đng ngân hàng bán l ti các Ngân hàng thng mi . 3
1.2.1 Khái nim v ri ro 3
1.2.2 Các loi ri ro trong kinh doanh ngân hàng 3
1.2.3 Mi quan h gia các loi ri ro 7
1.3 Ri ro tác nghip trong hot đng ngân hàng bán l ti các ngân hàng
thng mi 8
1.3.1 Khái nim v ri ro tác nghip 8
1.3.2 Phân loi ri ro tác nghip 9
1.3.3 nh hng ca ri ro tác nghip 10
1.4 Qun tr ri ro tác nghip trong ngân hàng bán l ti các ngân hàng thng
mi 10
1.4.1 Khái nim v qun tr ri ro và qun tr ri ro tác nghip 10

1.4.2 S cn thit phi thc hin qun tr ri ro tác nghip trong xu th thi
đi ngày nay 11
1.4.3 Ni dung công tác qun tr ri ro tác nghip trong ngân hàng bán l ti
các ngân hàng thng mi 12
1.4.3.1 Nhn din ri ro tác nghip 14
1.4.3.2 o lng ri ro tác nghip 15
1.4.3.3 Báo cáo ri ro tác nghip 16
1.4.3.4 Kim soát ri ro tác nghip 16
1.5 Hoàn thin qun tr ri ro tác nghip trong hot đng ngân hàng bán l ca
ngân hàng thng mi 17
1.5.1 Khái nim 17
1.5.2 Các tiêu chí xác đnh hoàn thin qun tr ri ro tác nghip trong hot
đng ngân hàng bán l ca ngân hàng thng mi 18
1.5.3 Ý ngha 19
1.6 Kinh nghim v qun tr ri ro tác nghip ca mt s ngân hàng quc t.
Bài hc cho các Ngân hàng thng mi Vit Nam 19
1.6.1. Kinh nghim v qun tr ri ro tác nghip ca mt s ngân hàng quc t
19
1.6.2. Bài hc đi vi các Ngân hàng thng mi Vit Nam 22
Kt lun chng 1
CảNẢ II: TảC TRNẢ ảOÀN TảIN QẰN TR RI RO TÁC
NẢảIP TRONẢ ảOT NẢ NẢÂN ảÀNẢ BÁN L TI NẢÂN
ảÀNẢ TMCP PảÁT TRIN NảÀ NẢ BNẢ SÔNẢ CẰ LONẢ CảI
NHÁNH GIA LAI
2.1. Tng quan v hot đng ca MHB CN Gia Lai (2010-2012) 27
2.1.1 Quá trình ra đi và phát trin 27
2.1.2 Nhim v ca Phòng Qun lý ri ro & H tr kinh doanh 28
2.1.3 C cu t chc hot đng 29
2.1.4 Kt qu hot đng kinh doanh 33
2.1.4.1 V d n cho vay 35

2.1.4.2 V huy đng tin gi 36
2.1.4.3 V thu nhp 38
2.1.4.4 V chi phí 39
2.2 Thc trng hoàn thin qun tr ri ro tác nghip trong hot đng ngân
hàng bán l ti MHB CN Gia Lai 40
2.2.1 C s pháp lý cho nghip v qun tr ri ro tác nghip ti MHB CN Gia
Lai 40
2.2.2 Phân tích thc trng ri ro tác nghip ti MHB CN Gia Lai 43
2.2.2.1 Các hành vi gian ln và ti phm ni b 43
2.2.2.2 Các hành vi gian ln và ti phm bên ngoài 45
2.2.2.3 Du hiu ri ro liên quan đn sai sót trong tác nghip ca cán b 46
2.2.2.4 Ri ro liên quan đn h thng công ngh thông tin (CNTT) 47
2.2.3 Thc trng hoàn thin qun tr ri ro tác nghip trong hot đng ngân
hàng bán l ti MHB CN Gia Lai 49
2.3 ánh giá chung thc trng v nghip v qun tr ri ro tác nghip trong
hot đng ngân hàng bán l ti MHB CN Gia Lai 57
2.3.1 Kt qu đt đc 57
2.3.2. Hn ch và nguyên nhân 59
Kt lun chng 2
CảNẢ III: ẢII PHÁP ảOÀN TảIN QẰN TR RI RO TÁC
NẢảIP TRONẢ ảOT NẢ NẢÂN ảÀNẢ BÁN L TI NẢÂN
ảÀNẢ TMCP PảÁT TRIN NảÀ NẢ BNẢ SÔNẢ CẰ LONẢ CảI
NHÁNH GIA LAI
3.1 c đim kinh t - xã hi tnh Gia Lai 63
3.2 nh hng phát trin ca MHB CN Gia Lai đn nm 2015 và tm nhìn
đn nm 2020 66
3.2.1 nh hng chung 66
3.2.2 nh hng v hoàn thin qun tr ri ro tác nghip trong ngân hàng bán
l 68
3.3 Các gii pháp hoàn thin qun tr ri ro tác nghip trong hot đng ngân

hàng bán l ti MHB CN Gia Lai 69
3.3.1 Nhóm gii pháp do MHB CN Gia Lai t chc thc hin 69
3.3.2 Nhóm gii pháp h tr 70
3.3.2.1 Nhóm gii pháp t Hi s MHB 70
3.3.2.2 Nhóm gii pháp t ngân hàng nhà nc Vit Nam 76
Kt lun chng 3
KTăLUN
TÀIăLIUăTHAMăKHO
PHăLC







DANHăSÁCHăCÁCăBNG

 
Ni ếunỂ Trang

Bng 2.1:Mt s ch tiêu kinh doanh ca chi nhánh t nm 2010 đn nm 2012 34
Bng 2.2: S liu hot đng cho vay ca các ngân hàng trên cùng đa bàn tnh Gia
Lai qua các nm 2010, 2011, 2012 35
Bng 2.3: S liu hot đng huy đng vn ca các ngân hàng trên đa bàn tnh Gia
Lai qua các nm 2010, 2011, 2012 37
Bng 2.4: S liu Thu nhp ca chi nhánh t nm 2010 đn nm 2012 38
Bng 2.5: S liu Chi phí ca chi nhánh t nm 2010 đn nm 2012 39
Bng 2.6: Mt s vn bn pháp lý hin hành trong qun lý và qun tr ri ro tác
nghip ca MHB 40

DANHăMCăTăVITăTT

 


WTO T chc thng mi th gii
NHNN Ngân hàng Nhà nc
NHTM Ngân hàng thng mi
NHBB Ngân hàng bán buôn
RRTN Ri ro tác nghip
NHBL Ngân hàng bán l
MHB Ngân hàng TMCP Phát trin nhà BSCL
QTRRTN Qun tr ri ro tác nghip
CBCNV Cán b công nhân viên
CNTT Công ngh thông tin
CBKD Cán b kinh doanh
TSTC Tài sn th chp
QLRR Qun lý ri ro
QTRRTN Qun tr ri ro tác nghip

LIăMăU

1. LụăDOăCHNăăTÀI:
Cùng vi vic các cam kt hi nhp WTO bt đu có hiu lc và l
trình tng vn lên 10.000 t đng vào nm 2015, các ngân hàng thng mi
Vit nam đang thc s bc vào giai đon cnh tranh mi quyt lit hn vi
nhiu đnh ch tài chính quc t ln ngay trên th trng ni đa.  có th
tn ti và phát trin bn vng, ngân hàng TMCP Phát trin nhà đng bng
sông Cu Long chi nhánh Gia Lai cng nh các ngân hàng thng mi khác
phi n lc nâng cao nng lc cnh tranh, mt mt không ngng gia tng các
dch v và mt khác nâng cao nng lc qun tr trong đó nng lc qun tr ri
ro đc xem là quan trng hàng đu. Di nhng áp lc đó, các ngân hàng đã
và đang thc hin hin đi hóa, áp dng công ngh tiên tin đ có th khai
thác tt th trng bán l, c th là các khách hàng doanh nghip, cá nhân.
Mt trái ca hot đng ngân hàng bán l là ngân hàng phi đi mt vi s gia
tng ri ro, trong đó ri ro tác nghip là d dàng xy ra nht nu không có
phng pháp qun tr tt và hiu qu. Các nhà nghiên cu  mt s nc tiên
tin đã tính toán nh hng do ri ro tác nghip trong ngân hàng thông
thng là 10% li nhun t hot đng kinh doanh. Ngoài ra vi nhng v vi
phm pháp lut đang din ra ti các ngân hàng Vit Nam trong thi gian va
qua cho thy công tác qun tr ri ro tác nghip trong hot đng ngân hàng
bán l ca ngân hàng TMCP Phát trin nhà đng bng sông Cu Long chi
nhánh Gia Lai ngày càng tr nên cp thit trong thc tin và lý lun.
Qun tr ri ro tác nghip là mt vn đ mi trong h thng qun tr ri
ro ca ngân hàng nên các c s lý thuyt v qun tr ri ro tác nghip trong
hot đng ngân hàng bán l cng da trên nn tng Qun tr ri ro và các quy
đnh theo Hip c Basel II ca y ban Basel v giám sát ngân hàng. T lý

thuyt này, kinh nghim qun tr ri ro tác nghip ti các ngân hàng thng
mi Vit Nam và tính cp thit hoàn thin công tác qun tr ri ro tác nghip
trong hot đng ngân hàng bán l ti ngân hàng TMCP Phát trin nhà đng
bng sông Cu Long chi nhánh Gia Lai, tôi chn đ tài “Gii pháp hoàn thin
qun tr ri ro tác nghip trong hot đng ngân hàng bán l ti ngân hàng
TMCP Phát trin nhà đng bng sông Cu Long chi nhánh Gia Lai” làm đ
tài ca lun vn cao hc ca mình.
II. MCăTIểUăNGHIểNăCU
 tài nghiên cu nhm hng đn các mc tiêu sau:
 H thng hóa nhng c s lý lun c bn nht v qun tr ri ro
tác nghip trong hot đng ngân hàng bán l ca NHTM.
 Phân tích thc trng qun tr ri ro tác nghip trong hot đng
ngân hàng bán l ti ngân hàng TMCP Phát trin nhà đng bng sông Cu
Long chi nhánh Gia Lai.
  xut các gii pháp cho ngân hàng TMCP Phát trin nhà
đng bng sông Cu Long chi nhánh Gia Lai nhm hoàn thin qun tr ri ro
tác nghip trong hot đng ngân hàng bán l.
III. IăTNGăVÀăPHMăVIăNGHIểNăCU
iătngănghiênăcu:ăcông tác qun tr ri ro tác nghip trong hot
đng ngân hàng bán l.
Phmăviă nghiênă cu: công tác qun tr ri ro tác nghip trong hot
đng ngân hàng bán l ti ngân hàng TMCP Phát trin nhà đng bng sông
Cu Long chi nhánh Gia Lai giai đon t nm 2010 – 2012.
IV. PHNGăPHÁPăNGHIểNăCU
Lun vn ch yu s dng phng pháp nghiên cu đnh tính. Tác gi
đã s dng kt hp các phng pháp thng kê, tng hp, phân tích, thu thp
thông tin t các ngun th cp nh báo chí, thông tin ni b ngân hàng,
internet… đ phc v cho quá trình nghiên cu.

1

CảNẢ 1: TNẢ QẰAN ằ QẰN TR RI RO TÁC NẢảIP TRONG
ảOT NẢ NẢÂN ảÀNẢ BÁN L TI CÁC NẢÂN ảÀNẢ TảNẢ MI
1.1 NgơnăhƠngăbánăl
Ngân hàng là mt loi hình t chc có vai trò quan trng đi vi nn kinh t
nói chung và đi vi tng cng đng đa phng nói riêng. Ngân hàng có th đc
đnh ngha qua các chc nng mà ngân hàng thc hin trong nn kinh t. Theo Lut
các t chc tín dng Vit Nam đc Quc hi thông qua ngày 12/12/1997, khái
nim v ngân hàng thng mi đc hiu là “Ngân hàng là loi hình t chc tín
dng đc thc hin toàn b hot đng ngân hàng và các hot đng kinh doanh
khác có liên quan. Theo tính cht và các mc tiêu hot đng, các loi hình ngân
hàng gm: ngân hàng thng mi, ngân hàng phát trin, ngân hàng u t, ngân
hàng Chính sách, ngân hàng hp tác và các loi hình ngân hàng khác”.
“Hot đng ngân hàng là hot đng kinh doanh tin t và dch v ngân hàng
vi ni dung thng xuyên là nhn tin gi, s dng s tin này đ cp tín dng và
cung cp các dch v thanh toán.”
Theo Ngh đnh s 59/2009/N-CP ca Chính ph ban hành ngày
16/07/2009 Quy đnh v t chc và hot đng ca ngân hàng thng mi, có hiu
lc t 15.09.2009 đã đa ra đnh ngha v ngân hàng thng mi là: “Ngân hàng
thng mi là ngân hàng đc thc hin toàn b hot đng ngân hàng và các hot
đng kinh doanh khác có liên quan vì mc tiêu li nhun theo quy đnh ca Lut
các t chc tín dng và các quy đnh khác ca pháp lut”.
Theo lut các T chc tín dng nm 2011, ngân hàng thng mi là loi hình
ngân hàng đc thc hin tt c các hot đng ngân hàng và các hot đng kinh
doanh khác theo quy đnh nhm mc tiêu li nhun.
Hot đng kinh doanh ca NHTM gn lin vi các hot đng kinh doanh ca
doanh nghip, ca các t chc, cá nhân có nhu cu s dng dch v ngân hàng. Vi
chc nng trung gian tài chính tín dng, trung gian thanh toán, trung gian trong thc
hin các chính sách tin t quc gia và đc bit là chc nng to bút t hay tin ghi

2


s, NHTM đóng vai trò quan trng trong thúc đy tng trng kinh t xã hi, góp
phn gii quyt vn đ vn cho các t chc kinh t.
Trong các dch v ngân hàng cung cp cho khách hàng, có th phân theo
nhóm dch v ngân hàng bán buôn và dch v ngân hàng bán l.
- Dch v ngân hàng bán buôn (NHBB) là nhng dch v ngân hàng dành cho
khách hàng là nhng đnh ch tài chính hoc dch v ngân hàng đc cung cp vi
s lng và giá tr ln.
Trong gii hn đ tài nghiên cu, lun vn không nghiên cu v dch v
NHBB mà tp trung nghiên cu v dch v ngân hàng bán l.
Theo t chc thng mi th gii (WTO) thì ngân hàng bán l là ni mà
khách hàng cá nhân có th đn giao dch ti các chi nhánh, phòng giao dch ca các
ngân hàng đ thc hin các dch v nh: tin gi tit kim và tài khon, th chp
vay vn, dch v th và mt s dch v khác đi kèm…
Qua các cách tip cn khác nhau trên, tác gi hiu khái nim dch v ngân
hàng bán l nh sau: “Dch v NHBL là dch v ngân hàng đc cung ng ti tng
cá nhân riêng l, các doanh nghip va và nh thông qua mng li chi nhánh, hay
khách hàng có th tip cn trc tip vi sn phm dch v ngân hàng thông qua
phng tin thông tin vin thông. Các ngân hàng cung cp ch yu các dch v đó
gi là ngân hàng bán l.
ng góc đ hot đng ngân hàng, ta có th đa ra khái nim v hot đng
NHBL nh sau:
Hot đng NHBL là hot đng cung cp các sn phm dch v ch yu ca
ngân hàng cho các khách hàng là các doanh nghip nh và va, các h gia đình và
các cá nhân. Hot đng ngân hàng không trc tip to ra sn phm c th nhng vi
vic đáp ng các nhu cu v tin t, thanh toán cho khách hàng, ngân hàng đã gián
tip to ra các sn phm dch v trong nn kinh t.
Hot đng NHBL có nhng đc đim sau:

- i tng cung cp dch v trong hot đng NHBL ca ngân hàng là cá
nhân, h gia đình, các doanh nghip va và nh.
3


- S lng giao dch ln nhng giá tr mi giao dch nh.
- Các sn phm dch v NHBL cung ng cho các đi tng khách hàng phi
đa dng đ tha mãn nhu cu tiêu dùng, nhu cu sn xut kinh doanh ca mi đi
tng, mi tng lp trong xã hi.
- Dch v NHBL đòi hi phi xây dng nhiu kênh phân phi và đa dng đ
cung ng đc các sn phm dch v cho khách hàng trên phm vi rng.
- Dch v NHBL có s lng khách hàng ln và giá tr nh nên mc đ ri ro
thp và đây là lnh vc ít chu nh hng ca chu k kinh t.
- Dch v NHBL phn ln da vào công ngh thông tin hin đi cho nên có
tác dng tng cng công tác qun tr tp trung, giúp đy nhanh quá trình luân
chuyn tin t, tn dng tim nng to ln v vn đ phát trin kinh t; đng thi
giúp ci thin đi sng dân c, hn ch thanh toán bng tin mt, góp phn tit
kim, chi phí và thi gian cho c ngân hàng và khách hàng.
1.2 Riăroătrongăhot đngăngơnăhƠngăbánălătiăcácăngơnăhƠngăthngămi
1.2.1 Kháiănimăvăriăro
Ri ro là mt s không chc chn hay mt tình trng bt n. Tuy nhiên,
không phi s không chc chn nào cng là ri ro. Ch có nhng tình trng không
chc chn nào có th c đoán đc xác sut xy ra mi đc xem là ri ro. Nhng
tình trng không chc nào cha tng xy ra và không th c đoán đc xác sut
xy ra đc xem là bt trc ch không phi là ri ro.
Ri ro trong kinh doanh ngân hàng là nhng bin c không mong đi mà khi
xy ra s dn đn s tn tht v tài sn ca ngân hàng, gim sút li nhun thc t so
vi d kin hoc phi b ra thêm mt khon chi phí đ có th hoàn thành đc mt
nghip v tài chính nht đnh.
1.2.2 CácăloiăriăroătrongăkinhădoanhăngơnăhƠng

Kinh doanh ngân hàng là loi hình kinh doanh đc thù, do đó nhng ri ro
đi vi hot đng ngân hàng cng mang tính đc thù. Có nhiu cách phân loi ri
4


ro, tuy nhiên trong phm vi hot đng ca các NHTM Vit Nam, có th tng hp
thành 1 s loi ri ro c bn sau:
- Ri ro lãi sut: ri ro lãi sut phát sinh đi vi ngân hàng khi k hn đn
hn ca tài sn Có không cân xng vi k hn đn hn ca tài sn N. S không
cân xng này làm cho ngân hàng phi đi mt vi ri ro bin đng thu nhp và giá
tr ròng ca ngân hàng khi lãi sut th trng hoc ca nhng yu t có liên quan
đn lãi sut thay đi.
Ví d, trng hp ngân hàng huy đng vn có k hn ngn và đu t có k
hn dài. Nu k hn ca ngun vn huy đng đn hn, lãi sut tng thì bt buc
ngân hàng phi huy đng vn vi lãi sut đu vào cao đ duy trì ngun đu t dài
hn vi lãi sut đu ra không thay đi. Nh vy, chênh lch lãi sut mà ngân hàng
đc hng s thp hoc b âm.
Trong trng hp ngc li, ngân hàng huy đng vn có k hn dài và đu
t có k hn ngn. Nu k hn ca ngun vn đu t đn hn, lãi sut gim thì bt
buc ngân hàng phi đu t vi lãi sut đu ra thp, trong khi lãi sut đu vào
không thay đi. Nh vy, chênh lch lãi sut mà ngân hàng đc hng s thp
hoc cng b âm.
- Ri ro t giá hiăđoái: Ri ro phát sinh trong quá trình cho vay ngoi t
hay quá trình kinh doanh ngoi t khi t giá bin đng theo chiu hng bt li cho
ngân hàng.
- Ri ro tín dng: ri ro tín dng phát sinh trong trng hp ngân hàng
không thu đc đy đ c gc và lãi ca khon vay, hoc là vic thanh toán n gc
và lãi không đúng k hn.
Ri ro tín dng là loi ri ro ln nht và thng xuyên xy ra trong hot
đng kinh doanh ca ngân hàng. Nguyên nhân t phía khách hàng vay đó là: kh

nng t ch tài chính kém, nng lc điu hành yu, h thng qun tr kinh doanh
5


không hiu qu, trình đ qun lý ca khách hàng yu kém dn đn vic s dng vn
vay kém hiu qu hoc tht thoát nh hng đn kh nng tr n. Nguyên nhân t
phía ngân hàng nh: cán b ngân hàng không chp hành nghiêm túc ch đ tín dng
và các điu kin cho vay; Chính sách và qui trình cho vay cha cht ch, cha có
qui trình qun tr ri ro hu hiu, cha chú trng đn phân tích khách hàng, xp loi
ri ro tín dng đ tính toán điu kin vay và kh nng tr n; Nng lc d báo, phân
tích và thm đnh tín dng, phát hin và x lý khon vay có vn đ ca cán b tín
dng còn rt yu, nht là đi vi ngành đòi hi hiu bit chuyên môn cao dn đn
sai lm trong quyt đnh cho vay; thiu thông tin v khách hàng hay thiu thông tin
tín dng tin cy, kp thi chính xác đ xem xét phân tích trc khi cp tín dng.
Nguyên nhân khách quan nh thiên tai, ha hon, do s thay đi ca các chính sách
qun lý kinh t, điu chnh qui hoch vùng, ngành, do hành lang pháp lý cha phù
hp, do bin đng th trng trong và ngoài nc, quan h cung cu hàng hóa thay
đi… khin doanh nghip lâm vào tình trng khó khn tài chính không th khc
phc đc. T đó doanh nghip dù có thin chí nhng vn không th tr đc n
ngân hàng.
- Ri ro thanh khon: đây là loi ri ro xut hin trong trng hp ngân
hàng thiu kh nng chi tr, không chuyn đi kp các loi tài sn ra tin hoc
không có kh nng vay mn đ đáp ng yêu cu ca các hp đng thanh toán.
Tình trng khó khn v thanh khon ca ngân hàng xut phát t nhng
nguyên nhân chính nh sau:
Th nht, ngân hàng vay mn quá nhiu các khon tin gi ngn hn t các
cá nhân và đnh ch tài chính khác, sau đó chuyn hóa chúng thành nhng tài sn
đu t dài hn. Do đó, đã xy ra tình trng mt cân xng gia ngày đáo hn ca các
khon s dng vn và ngày đáo hn ca các ngun vn huy đng, mà thng gp
nht là dòng tin thu hi t các tài sn đu t nh hn dòng tin phi chi ra đ chi

tr tin gi đn hn.
Th hai, do tin gi ngân hàng rt nhy cm vi s thay đi ca lãi sut đu
6


t. Khi lãi sut đu t tng, mt s ngi gi tin rút vn ra khi ngân hàng đ đu
t vào ni có t sut sinh li cao hn, còn các khách hàng vay tin s tích cc tip
cn các khon tín dng vì có lãi sut thp hn. Nh vy s thay đi lãi sut nh
hng đn c khách hàng vây tin và gi tin, k đó c hai tác đng đn trng thái
thanh khon ca ngân hàng. Hn na, nhng xu hng v s thay đi lãi sut còn
nh hng đn giá tr th trng ca các tài sn mà ngân hàng có th đem bán đ
tng thêm ngun cung cp thanh khon và trc tip nh hng đn chi phí vay
mn trên th trng tin t.
Th ba, do ngân hàng có chin lc qun tr thanh khon không phù hp và
kém hiu qu: Các chng khoán ngân hàng đang s hu có tính thanh khon thp,
d tr ca ngân hàng không đ cho nhu cu chi tr…
- Ri ro hotă đng ngoi bng: Hot đng ngoi bng là các cam kt
không nm trong bng cân đi ni bng. Ri ro hot đng ngoi bng phát sinh khi
khách hàng không có kh nng thanh toán cho nhà đu t và ngân hàng phi đng
ra thanh toán cho nhà đu t, ngha là ngân hàng phi dùng vn kinh doanh ca
mình đ trang tri cho nhng gì cam kt. Trong thc t, nhng trng hp thua l
nghiêm trng trong hot đng ngoi bng có th tr thành nguyên nhân khin cho
ngân hàng có th đi đn phá sn.
- Ri ro tác nghip: Ri ro tác nghip là nhng tn tht phát sinh do c ch
vn hành ca ngân hàng không thích hp, không tuân th đúng qui trình, qui đnh
ni b, nhm ln ca con ngi, các hành đng ngoi vi nh la đo, …
- Ri ro công ngh: ri ro công ngh phát sinh khi nhng khon đu t cho
phát trin công ngh không to ra đc khon tit kim trong chi phí nh đã d tính
khi m rng qui mô hot đng. Tính không hiu qu trong đu t công ngh ca
ngân hàng phát sinh trong trng hp dung lng đu t quá ln dn đn công ngh

không đc s dng đn hoc qui mô vn cha đc m rng. Ri ro v công ngh
có th gây nên hu qu là kh nng cnh tranh ca ngân hàng gim xung đáng k
và nguyên nhân tim n ca s phá sn ca ngân hàng trong tng lai.
7


- Ri ro quc gia: ri ro phát sinh khi ngân hàng có đu t, m rng mng
li ra nc ngoài, ngân hàng s phi chu nh hng ca các chính sách kinh t,
chính tr ca nc ngoài. Quyn li ca ngân hàng s b hn ch khi khách hàng gp
ri ro v thanh toán.
1.2.3 Mi quan h gia các loi ri ro
Các loi ri ro nêu trên không đc lp mà ph thuc ln nhau.
Ri ro lãi sut có mi tng quan thun vi ri ro tín dng. Lãi sut vay
tng cao trong thi gian vay dn đn lãi vay phi tr cao, có th làm cho khách hàng
gp khó khn trong quá trình tr lãi vay cng nh tr n gc. Do đó, nu ri ro lãi
sut cao thì nguy c ri ro tín dng càng cao.
Ri ro thanh khon thng đi kèm vi nhiu ri ro khác nh ri ro tín dng,
ri ro lãi sut. Nu mt đi tác vay tin ca ngân hàng có nguy c v n thì ngân
hàng s phi huy đng tin t nhng ngun khác đ thanh toán khon đi vay ca
ngân hàng, bù đp vào chi tr này. ôi khi đ huy đng đc ngun tin khác đ
thanh toán khon đi vay ca ngân hàng, ngân hàng phi chp nhn vi lãi sut cao.
Vic này s d dn đn ri ro lãi sut xy ra trong tng lai. Nu ngân hàng không
có kh nng huy đng tin t các ngun khác đ thanh toán khon n thì chính ngân
hàng này cng phi đi mt vi ri ro v n. Nh vy, ri ro thanh khon gn lin
vi ri ro tín dng.
Ngc li, ri ro lãi sut cng tác đng đn ri ro thanh khon. Trong
nhng thi đim mà lãi sut huy đng trên th trng thay đi liên tc, rt hay xy
ra tình trng khách hàng gi tin rút tin trc hn khi lãi sut th trng tng cao
hoc có các đi th khác đa ra lãi sut cao, hp dn khách hàng hn. Hoc đi vi
khách hàng vay, xut hin mt thc t là các khách hàng vay vn ngân hàng đn

hn không chu tr n vay vì h e ngi sau khi tr s rt khó vay li đc tin t
ngân hàng. Vì th, h sn sàng chu pht lãi sut quá hn ghi trong hp đng vì nh
8


vy, so ra vn còn thp hn lãi sut cho vay mi. Chính nhng điu này đã gây nh
hng ln đn kh nng thanh khon ca ngân hàng.
Trong các loi ri ro trong kinh doanh ngân hàng thì ri ro tác nghip là
loi ri ro nh hng nhiu nht và bao trùm lên tt c các loi ri ro. ây là ri ro
t con ngi, t h thng ni b nên nó gn lin vi tt c các b phn nghip v
ca ngân hàng. Nu qui trình nghip v không cht ch, to nhng k h cho nhân
viên ngân hàng hay ngi bên ngoài li dng đ gây thit hi cho ngân hàng. Hay
chính nhân viên ngân hàng li dng quyn hn ca mình trong nghip v, gây thit
hi cho khách hàng vì li ích ca cá nhân. Chính vì vy trong qun lý ri ro nu
qun lý tt ri ro tác nghip thì s hn ch đc nguy c xy ra các ri ro khác.
1.3 Riă roă tácă nghip trongă hotă đngă ngơnă hƠngă bánă lă tiă cácă ngơnă hƠng
thngămi
1.3.1 Kháiănim
Trong các loi ri ro trên, loi ri ro nh hng nhiu nht đn hot đng
kinh doanh ca NHTM là ri ro tác nghip. Có quan nim cho rng ri ro tác nghip
là ri ro hot đng, nhng cng có quan nim cho rng ri ro hot đng bao trùm
toàn b các hot đng ca ngân hàng, và phm vi ri ro hot đng rng hn ri ro
tác nghip. Ri ro tác nghip (RRTN) là mt thut ng đ cp đn rt nhiu loi ri
ro không liên quan đn th trng hoc tín dng. Trong thc t không có mt đnh
ngha thng nht hay có s xác đnh trong mt ngành ngh nào cha đng đc đy
đ các cu phn bao trùm toàn b ri ro tác nghip. Vì vy, vic thng nht mt
đnh ngha đc chp nhn v ri ro tác nghip là rt cn thit trong ngành Ngân
hàng đ giúp các đnh ch tài chính c tính ri ro ni b và có nhng bin pháp
ngn nga và gim thiu ri ro mt cách hiu qu.
Theo y ban Basel v giám sát ngân hàng: “ri ro tác nghip là ri ro gây

ra tn thtădoăcácănguyênănhơnănhăconăngi, s khôngăđyăđ hoc vn hành
không tt các quy trình, h thng; các s kin khách quan bên ngoài. Ri ro
tác nghip bao gm c ri ro phápălỦănhngăloi tr v ri ro chinălc và ri
9


ro uy tín”. Có th thy đnh ngha v ri ro tác nghip mà U ban Basel đa ra là
tng đi bao quát, bao ph phm vi rt rng. Chính vì lí do này, mi ngân hàng
tu thuc vào mc tiêu qun lý ca mình có th xây dng đnh ngha riêng v ri ro
tác nghip trong ngân hàng mình. Tuy nhiên U ban Basel khuyn ngh chung đi
vi ngân hàng thng mi là dù đnh ngha v ri ro ca mình là gì, điu quan trng
là ngân hàng phi hiu rõ và nm vng bn cht ca ri ro tác nghip, vì ch có th
ngân hàng mi t xây dng cho mình h thng kim soát ri ro và phân loi ri ro
có hiu qu.
Trong gii hn đ tài nghiên cu và kh nng nghiên cu, tác gi hiu ri ro
tác nghip theo khái nim sau: “Ri ro tác nghip lƠănguyăcătn tht trc tip
hoc gián tip do cán b ngân hàng, quá trình x lý và h thng ni b không
đyăđ hoc không hotăđng hoc do các s kinăbênăngoƠiătácăđng vào hot
đng ngân hàng”.
1.3.2 Phơnăloiăriăroătácănghip
* Ri ro t ni b ngân hàng:
- Ri ro do cán b nhân viên ngân hàng gây nên: Cán b ngân hàng thc hin
các nghip v, nhim v không đc y quyn hoc phê duyt vt quá thm
quyn cho phép; không tuân th các quy đnh, quy trình nghip v ca ngân hàng;
có hành vi la đo hoc hành vi phm ti, cu kt vi đi tng bên ngoài gây thit
hi cho ngân hàng.
- Ri ro do các quy đnh, quy trình nghip v: Quy trình nghip v có nhiu
đim bt cp, cha hoàn chnh to k h cho k xu li dng gây thit hi cho ngân
hàng; hay quy trình nghip v cha phù hp gây khó khn cho cán b tác nghip
trong ngân hàng.

- Ri ro t h thng h tr: Ri ro t công ngh thông tin (d liu không đy
đ hay h thng bo mt thông tin không an toàn), thit k ca h thng không phù
hp làm gián đon h thng, phn mm chng trình h tr cài đt trong h thng
li thi, hng hóc, không hot đng nh hng đn các h thng h tr khác.
10


* Ri ro do tác đng bên ngoài: ri ro do hành vi la đo, trm cp… ca các
đi tng bên ngoài ngân hàng; do các s kin t nhiên (đng đt, l lt …) gây
thit hi cho hot đng kinh doanh …
Ri ro tác nghip tn ti trong tt c các dch v và hot đng kinh doanh ca
ngân hàng đc th hin thông qua vic gian ln ni b, gian ln t bên ngoài, li
h thng…mang li nhng tn tht rt ln cho NHTM nh các trách nhim pháp lý
gây ra cho NHTM, tài sn hay uy tín ca ngân hàng b tn tht hay mt mát, gim
vn kinh doanh hay mt vn, gim li nhun…
1.3.3 nhăhngăcaăriăroătácănghip
Ri ro tác nghip không ch gây thit hi cho ngân hàng v mt tài chính mà
còn gây nh hng rt ln đn uy tín, thng hiu ca ngân hàng. Trong hot đng
marketing và bán hàng: Ri ro tác nghip có th đa ngân hàng ri vào trng thái
khi đa các sn phm mi mà c s h tng, công ngh cha đáp ng đm bo, làm
nh hng đn quá trình tác nghip ca nhân viên cng nh làm mt nim tin ca
khách hàng vào ngân hàng. Trong hot đng thanh toán: Ngân hàng có th không
thanh toán đc theo yêu cu ca khách hàng hoc thanh toán nhm đi tng.
Trong hot đng tài chính, ri ro tác nghip có th dn đn vic đnh giá tài sn sai,
các báo cáo lãi l cha chính xác, các khon mc k toán không đc đi chiu. Và
vic nhân viên đi x vi khách hàng không tt dn ti mt khách hàng t đó dn
đn hu qu làm mt vn hoc làm gim li nhun ca ngân hàng. Vì vy, t các
nguyên nhân và nh hng ca ri ro tác nghip, các ngân hàng phi lp k hoch
ngn nga, phòng chng và gim thiu ri ro tác nghip. Các s kin ri ro hot
đng cn đc phân tích k lng nguyên nhân và nh hng, cng nh các tn

tht, đa vào c s d liu ca NHTM làm c s cho vic qun tr ri ro tác nghip
trong tng lai.
1.4 Qunătrăriăroătácănghip trongăngơnăhƠngăbánălătiăcácăngơnăhƠngăthngă
mi
1.4.1 Kháiănim
11


T nghiên cu các khái nim v ri ro tác nghip và qun tr ri ro, tác gi
đa ra khái nim v qun tr ri ro tác nghip trong hot đng NHBL nh sau:
Qun tr ri ro tác nghip trong hot đng NHBL là quá trình ngân hàng tin
hành các hot đng tác đng đn ri ro tác nghip, bao gm vic thit lp c cu
t chc, xây dng h thng các chính sách, phng pháp qun lý ri ro đ thc
hin quá trình qun lý ri ro; đự là xác đnh, đo lng, đánh giá, qun lý, giám
sát và kim soát ri ro tác nghip nhm bo đm hn ch ti mc thp nht ri
ro xy ra trong quá trình cung cp các sn phm dch v cho các khách hàng là
các doanh nghip nh và va, các h gia đình và các cá nhân.
1.4.2 Săcnăthităphiăthcăhin qunătrăriăroătácănghip trongăxuăthăthiă
điăngƠyănay
Hi nhp quc t đã m ra c hi đ ngành Ngân hàng Vit Nam tip cn
gn hn vi trình đ và chun mc quc t. Vit Nam gia nhp WTO đòi hi các
Ngân hàng Vit Nam phi đáp ng các yêu cu qun tr nói chung, qun tr ri ro
nói riêng theo chun mc quc t. Trong thi gian qua, các Ngân hàng thng mi
Vit Nam đã quan tâm và tp trung thc hin qun lý mt s ri ro nh: ri ro tín
dng, ri ro thanh khon, ri ro lãi sut,…nên đn nay đã xây dng đc mt nn
tng khá tt c v kin thc và ngun lc đ qun tr các loi ri ro này. Song đi
vi ri ro tác nghip thì hu nh ch mi bt đu, trong khi đó, ri ro tác nghip là
loi ri ro liên quan ti nhiu yu t nh: con ngi, h thng, quy trình, th tc ni
b và c các s kin bên ngoài. ây là nhng yu t rt đa dng và thng xuyên
bin đi, do đó ri ro tác nghip luôn xut hin trong hu ht các hot đng quan

trng ca ngân hàng. Trong xu th phát trin hin ti, ri ro tác nghip ngày càng
tr thành vn đ ln do môi trng kinh doanh ngày càng phc tp, hành vi trái
pháp lut không ngng tng lên trong điu kin hi nhp quc t và áp lc công
vic, đòi hi kt qu và lòng trung thành ca nhân viên ngày càng cao cùng vi s
tn tâm ca lãnh đo nhiu hn. S ph thuc vào công ngh nhiu hn cùng vi
tc đ và khi lng giao dch tng mnh cng là yu t làm tng ri ro tác
12


nghip.Vì vy, vic qun tr ri ro tác nghip càng tr nên cp thit trong điu kin
hi nhp quc t ngày càng tng ca các Ngân hàng thng mi Vit Nam.
1.4.3 Niădungăcôngătácăqunătrăriăroătácănghip trongăngơnăhƠngăbánălătiă
cácăngơnăhƠngăthngămi
Qun tr ri ro tác nghip là mt vn đ rt mi trong h thng qun tr ri ro
ca ngân hàng nên các c s lý thuyt v qun tr ri ro tác nghip và qun tr ri ro
tác nghip trong hot đng NHBL cng da trên nn tng Qun tr ri ro và các quy
đnh nh Hip c Basel II và nhng áp dng tiên tin ca các NHTM trên th gii.
y ban Basel v giám sát ngân hàng cng đã tng kt 4 vn đ chính bao hàm 10
nguyên tc vàng trong qun tr RRTN và khuyn ngh các ngân hàng cn thc hin
nh sau:
Vn đ th nht: To ra môi trng qun tr ri ro phù hp, gm ba nguyên
tc
- Nguyên tc 1: Hi đng qun tr nên đc bit rõ các khía cnh chính ca
ngân hàng. RRTN là loi ri ro cn đc qun lý, đánh giá xem xét đnh k da trên
khung qun lý RRTN. Khung này cn phi cung cp mt đnh ngha tng th cho
toàn ngân hàng v RRTN, cng nh các nguyên tc, cách xác đnh, đánh giá, giám
sát, kim soát và gim thiu ri ro.
- Nguyên tc 2: Hi đng qun tr phi bo đm rng khung qun tr RRTN
ca ngân hàng là tùy thuc vào hiu qu và toàn din ca kim toán ni b bi nhân
viên thành tho, đc đào to và hot đng đc lp. Kim toán ni b không nên

trc tip chu trách nhim v qun lý RRTN.
- Nguyên tc 3: Qun lý cp cao phi có trách nhim trin khai thc hin các
khung qun lý RRTN đc phê duyt ca Hi đng qun tr. Khung phi đc trin
khai thc hin nht quán trong toàn b h thng ngân hàng và tt c các nhân viên
nên hiu rõ trách nhim ca mình vi vic qun lý RRTN. Lãnh đo cp cao cng
nên chu trách nhim v vic phát trin các chính sách, quy trình và th tc đ qun
lý RRTN trong tt c các sn phm, các hot đng, quy trình và h thng ngân
hàng.
13


Vn đ th hai: Qun tr ri ro: xác đnh, đánh giá, giám sát, kim soát, gm
bn nguyên tc:
- Nguyên tc 4: Các ngân hàng cn xác đnh và đánh giá RRTN trong tt c
các ri ro hin có trong tt c sn phm, hot đng, quy trình và h thng ca ngân
hàng. Cn phi tuân th đy đ các th tc thm đnh trc khi gii thiu sn phm
mi, thc hin các hot đng, quy trình và h thng.
- Nguyên tc 5: Các ngân hàng nên thc hin mt quy trình đ thng xuyên
giám sát mc đ nh hng và tn tht do RRTN gây ra. Cn có báo cáo thng
xuyên cho lãnh đo cp cao và Hi đng qun tr đ h tr ch đng qun lý RRTN.
- Nguyên tc 6: Các ngân hàng nên có chính sách, quy trình và th tc đ
kim soát và đa ra chng trình gim thiu ri ro. Các ngân hàng nên xem xét li
theo đnh k các ngng ri ro và chin lc kim soát và nên điu chnh h s
RRTN cho phù hp bng cách s dng các chin lc thích hp vi ri ro tng th
và ri ro đc trng.
- Nguyên tc 7: Ngân hàng cn phi có k hoch duy trì kinh doanh đm bo
kh nng hot đng liên tc, hn ch tn tht trong trng hp ri ro xy ra bt ng.
Vn đ th ba: Vai trò ca c quan giám sát, đc thc hin thông qua hai
nguyên tc:
- Nguyên tc 8: C quan giám sát ngân hàng nên yêu cu tt c các ngân

hàng phi có mt khung qun tr RRTN hiu qu đ xác đnh, đánh giá, giám sát và
kim soát/gim thiu RRTN nh là mt phn ca phng pháp tip cn tng th đ
qun lý ri ro.
- Nguyên tc 9: C giám giám sát phi ch đo trc tip hoc gián tip
thng xuyên, đc lp đánh giá chính sách, th tc và thc tin liên quan đn nhng
RRTN ca ngân hàng. Ngi giám sát phi đm bo rng có nhng c ch thích
hp cho phép h bit đc s phát trin ca ngân hàng.
Vn đ th t: Vai trò ca vic công b thông tin, gm mt nguyên tc: