Luận văn thạc sĩ Quản trị rủi ro thanh khoản tại ngân hàng TMCP hàng hải Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO

TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH




NGUYN NGC DUNG





QUN TR RI RO THANH KHON TI NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN HÀNG HI VIT NAM





LUN VN THC S KINH T








TP. H CHÍ MINH ậ NM 2013

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



NGUYN NGC DUNG


QUN TR RI RO THANH KHON TI NGÂN HÀNG
THNG MI C PHN HÀNG HI VIT NAM



CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S: 60340201


LUN VN THC S KINH T


Ngi hng dn khoa hc:
TS. NGUYN THANH PHONG




TP. H CHÍ MINH ậ NM 2013
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan rng lun vn “Qun tr ri ro thanh khon ti Ngân hàng

thng mi c phn Hàng Hi Vit Nam” là công trình nghiên cu ca riêng tôi. Lun
vn đc hoàn thành vi s ging dy tn tình ca tp th thy cô Trng i hc
Kinh t Thành ph H Chí Minh và s hng dn đy tâm huyt ca TS. Nguyn
Thanh Phong.
Các thông tin, d liu đc s dng trong lun vn là trung thc, các ni dung
trích dn điu đc ghi rõ ngun gc và các kt qu nghiên cu đc trình bày trong
lun vn này cha đc công b ti bt k công trình nghiên cu nào khác.
Tp.H Chí Minh, ngày 15 tháng 11 nm 2013




Nguyn Ngc Dung
MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC BNG S LIU
DANH MC BIU 
DANH MC S , HÌNH V
LI M U 1
CHNG 1: C S LÝ LUN V QUN TR RI RO THANH KHON
TRONG NGÂN HÀNG THNG MI 4
1.1 Thanh khon ca NHTM 4
1.1.1 Khái nim thanh khon 4
1.1.2 Cung – cu thanh khon và trng thái thanh khon ròng 4
1.1.2.1 Cung thanh khon 4
1.1.2.2 Cu thanh khon 5
1.1.2.3 Trng thái thanh khon ròng 5

1.1.3 Vai trò ca thanh khon đi vi NHTM 6
1.1.4 Phng pháp đo lng thanh khon 7
1.1.4.1 Phng pháp ch s thanh khon 7
1.1.4.2 Phng pháp xác sut theo tình hung 9
1.1.4.3 Phng pháp cu trúc tin gi 9
1.1.4.4 Phng pháp ngun vn và s dng vn 10
1.1.5 Các nhân t nh hng đn thanh khon 11
1.1.5.1 Lm phát 11
1.1.5.2 Lãi sut 11
1.1.5.3 Chu k kinh doanh 12
1.1.5.4 Nng lc qun tr 12
1.1.5.5 Tâm lý khách hàng 12
1.2 Ri ro thanh khon 13
1.2.1 Khái nim RRTK 13
1.2.2 Nguyên nhân dn đn RRTK 13
1.2.3 nh hng ca RRTK đi vi NHTM 14
1.3 Qun tr ri ro thanh khon 15
1.3.1 Khái nim qun tr RRTK 15
1.3.2 S cn thit ca qun tr RRTK 15
1.3.3 Nhân t nh hng đn qun tr RRTK 16
1.3.3.1 Nhân t ch quan 16
1.3.3.2 Nhân t khách quan 17
1.3.4 Ni dung c bn ca qun tr RRTK 18
1.3.4.1 Nhn dng và phân tích nguyên nhân RRTK 18
1.3.4.2 o lng RRTK 20
1.3.4.3 Kim soát và phòng nga RRTK 20
1.3.4.4 Tài tr RRTK 23
1.3.5 Nguyên tc qun tr RRTK 23
1.3.6 Quy đnh qun tr RRTK theo Basel 24
1.3.7 ánh giá hot đng qun tr RRTK ti các NHTM Vit Nam 25

1.4 Mô hình nghiên cu 27
1.4.1 S lc các nghiên cu lý thuyt 27
1.4.2 Mô hình nghiên cu đ xut 29
1.5 Kinh nghim qun tr RRTK ca các NHTM và bài hc cho Ngân hàng
TMCP Hàng Hi Vit Nam 30
1.5.1 Kinh nghim qun tr RRTK ca các NHTM các nc trên th gii 30
1.5.1.1 Kinh nghim qun tr RRTK ca ngân hàng TMCP SMBC Nht Bn 30
1.5.1.2 Kinh nghim t RRTK Ngân hàng Northern Rock 2007 31
1.5.1.3 Bài hc cho các NHTM Vit Nam 32
1.5.2 Kinh nghim qun tr RRTK ti Ngân hàng TMCP Á Châu 33
1.5.2.1 Khng hong thanh khon nm 2003 33
1.5.2.2 Khng hong thanh khon nm 2012 34
1.5.3 Bài hc cho Ngân hàng TMCP Hàng Hi Vit Nam 35
KT LUN CHNG 1 35
CHNG 2: THC TRNG QUN TR RI RO THANH KHON TI
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN HÀNG HI VIT NAM 36
2.1 Khái quát v Ngân hàng TMCP Hàng Hi Vit Nam 36
2.1.1 Tng tài sn và ngun vn 36
2.1.2 Kt qu mt s hot đng kinh doanh 37
2.1.2.1 Hot đng huy đng vn 37
2.1.2.2 Hot đng cho vay 38
2.1.2.3 Kt qu hot đng kinh doanh 39
2.2 Thc trng qun tr RRTK ti Ngân hàng TMCP Hàng Hi Vit Nam 41
2.2.1 C cu t chc qun tr ri ro 41
2.2.2 Chính sách qun tr RRTK 42
2.2.3 Bin pháp x lý RRTK 44
2.2.3.1 Thiu ht thanh khon ngn hn 44
2.2.3.2 Thiu ht thanh khon có tính cht mùa v 45
2.2.3.3 Thiu ht thanh khon trong tình hung khn cp đc bit 46
2.2.3.4 Khng hong thanh khon toàn h thng 47

2.2.4 ánh giá hot đng qun tr RRTK 47
2.2.4.1 Phân tích trng thái thanh khon ròng và các ch s thanh khon 49
2.2.4.2 Thun li 53
2.2.4.3 Khó khn 55
2.3 o lng các nhân t nh hng đn qun tr RRTK ti Ngân hàng
TMCP Hàng Hi Vit Nam 56
2.3.1 Quy trình nghiên cu 56
2.3.2 Phng pháp nghiên cu 57
2.3.3 Xây dng thang đo 58
2.3.4 Mô hình nghiên cu 60
2.3.5 Phng pháp kim đnh 60
2.3.5.1 Phng pháp thng kê mô t 60
2.3.5.2 Kim đnh h s tin cy Cronbach’s Alpha 61
2.3.5.3 Phân tích nhân t khám phá 61
2.3.5.4 Phân tích hi quy 61
2.3.6 Kt qu kho sát 62
2.3.6.1 Thng kê mu kho sát 62
2.3.6.2 ánh giá thang đo bng h s tin cy Cronbach’s Alpha 64
2.3.6.3 ánh giá thang đo bng phân tích nhân t khám phá EFA 65
2.3.6.4 Phân tích hi quy 67
KT LUN CHNG 2 68
CHNG 3: GII PHÁP CHO QUN TR RI RO THANH KHON TI
NGÂN HÀNG THNG MI C PHN HÀNG HI VIT NAM 69
3.1 nh hng và mc tiêu phát trin ca Ngân hàng TMCP Hàng Hi Vit
Nam đn nm 2015 69
3.2 Mt s gii pháp cho qun tr RRTK ti Ngân hàng TMCP Hàng Hi
Vit Nam 70
3.2.1 Gii pháp v chính sách qun tr RRTK ca Ngân hàng 70
3.2.2 Gii pháp t thc trng qun tr RRTK ca Ngân hàng 71
3.2.2.1 Gii pháp qun tr nhm tng kh nng thanh khon cho Ngân hàng 71

3.2.2.2 Gii pháp hn ch khó khn hin ti ca Ngân hàng 72
3.2.2.3 Gii pháp t kt qu kho sát 73
3.3 Mt s kin ngh vi các c quan chc nng 76
3.3.1 i vi Chính ph 76
3.3.1.1 Hoàn thin hành lang pháp lý đi vi hot đng ngân hàng 76
3.3.1.2 y nhanh quá trình c phn hóa các NHTM nhà nc 77
3.3.2 i vi Ngân Hàng Nhà Nc 77
3.3.2.1 Vn dng linh hot các công c ca chính sách tin t 77
3.3.2.2 Thanh tra, giám sát cht ch và liên tc đ đm bo tính an toàn thanh
khon ca h thng 78
3.3.2.3 Kim soát cht ch vic thành lp các NHTM 78
3.3.3 i vi nn kinh t 78
KT LUN CHNG 3 79
KT LUN 80
TÀI LIU THAM KHO
PH LC

DANH MC T VIT TT


ALCO : Asset - Liability Management Committee
y ban qun lý tài sn n - tài sn có
NLP : Net Liquidity Position
Trng thái thanh khon ròng
Maritime Bank : Viet Nam Maritime Commercial Joint Stock Bank
Ngân hàng thng mi c phn Hàng Hi Vit Nam
ALM : Account and Liquidity Management
Qun lý thanh khon & Bng cân đi - Ngân hàng nh ch
Tài chính
GTCG : Giy t có giá

NHCD : Ngân hàng chuyên doanh
NHNN : Ngân hàng nhà nc
NHTM : Ngân hàng thng mi
NHTW : Ngân hàng trung ng
QLRR : Qun lý ri ro
RRTK : Ri ro thanh khon
TCTD : T chc tín dng
TMCP : Thng mi c phn

DANH MC BNG S LIU


Bng 2.1: Kt qu huy đng vn giai đon 2008-2012 37
Bng 2.2: D n cho vay giai đon 2008 – 2012 38
Bng 2.3: Kt qu hot đng kinh doanh giai đon 2008 – 2012 39
Bng 2.4: Trng thái thanh khon ròng tính đn ngày 31 tháng 12 nm 2012 50
Bng 2.5: S liu đ tính toán các ch s thanh khon giai đon 2008-2012 51
Bng 2.6: Các ch s thanh khon giai đon 2008-2012 52
Bng 2.7: Thng kê mu kho sát 62
Bng 2.8: H s tin cy Cronbach’s Alpha ca các thành phn thang đo nhân t nh
hng

đn qun tr RRTK ca ngân hàng 64
Bng 2.9: Ma trn nhân t sau khi xoay (Rotated Component Matrix) 65
Bng 2.10: Kt qu phân tích nhân t khám phá thang đo hiu qu qun tr RRTK ca
ngân hàng 66
Bng 2.11: Xác đnh h s
R
2
67

Bng 2.12: Kt qu hi quy 67




DANH MC BIU 


Biu đ 2.1: Vn điu l và tng tài sn ca Ngân hàng giai đon 2008 – 2012 37
Biu đ 2.2: Li nhun sau thu ca Ngân hàng TMCP Hàng Hi Vit Nam giai đon
2008-2012 40
Biu đ 2.3: Thng kê mu kho sát theo trình đ hc vn 63
Biu đ 2.4: Thng kê mu kho sát theo b phn làm vic 63



DANH MC S , HÌNH V


S đ 2.1: C cu t chc qun tr ri ro 41
S đ 2.2: Quy trình nghiên cu 56

1
LI M U
1. LỦ do chn đ tài
Ngân hàng là mt loi doanh nghip đc bit, kinh doanh mt loi hàng hóa đc bit -
đó là tin t. Hot đng ca ngân hàng đóng mt vai trò then cht trong vic cung cp tính
thanh khon cho nn kinh t, h tr cho vic thanh toán và chuyn giao hàng hóa và dch
v đc din ra thun li. Mt hot đng đc trng ca ngân hàng chính là vic gn kt
nhng ngi có tin nhàn ri vi nhng ngi có nhu cu vay. Hot đng này to ra “s
hoán đi k hn thanh toán” gia ngi gi tin và ngi đi vay. Chính t vic cung cp
“s hoán đi k hn thanh toán” này mà các ngân hàng phi thng xuyên duy trì kh nng
thanh toán và ngân hàng tr nên nhy cm hn vi RRTK – ri ro khi mt ngân hàng
không th thc hin cam kt vi nhng ngi gi tin mun rút li vn. Mt khi yêu cu
rút tin không đc đáp ng, nhng ngi gi tin đánh mt nim tin vào kh nng hoàn
tr vn ca ngân hàng s d dn đn RRTK có th làm sp đ mt ngân hàng trong tích tc.
Sau đó, mt cuc khng hong thanh khon có th lan rng ra toàn h thng tài chính.
Trong nhng thp niên gn đây, vi s phát trin nhanh chóng ca h thng tài chính
thì vai trò ca thanh khon ngày càng tr nên quan trng. Do tính cht h thng đc bit
cht ch ca ngành trong quan h vn gia các ngân hàng, ch cn mt vài ngân hàng mt
kh nng thanh khon s gây hiu ng dây chuyn, nhanh chóng lan to trong toàn h thng
ngân hàng. RRTK là ri ro ln nht mà mt ngân hàng phi đi mt, tt c các ri ro khác
đu dn đn nguy c là làm ngân hàng gim nng lc tài chính và t đó không còn đm bo
đc thanh khon. Thanh khon cng ví nh sc khe ca ngân hàng, mt ngân hàng mun
hot đng đc thì phi luôn bo đm kh nng thanh khon. Gn đây nht, các nc đã rút
ra đc không ít nhng bài hc t cuc khng hong kinh t th gii bùng phát t tháng 8
nm 2007, mt trong s đó là vic RRTK đã b đánh giá thp. RRTK tht s là mt mi đe
da nghiêm trng đi vi lnh vc tài chính
,
nu không đc x lý thông minh, khéo léo có
th lan nhanh và kéo theo s đ v ca c h thng ngân hàng.
Trong kinh doanh ngân hàng hin nay, đánh giá RRTK và QLRR thanh khon là mt

trong nhng yu t quan trng nht làm nn tng cho s n đnh và an toàn cho hot đng
ca ngân hàng, to ra li nhun và s tin tng ca khách hàng cng nh rt nhiu quyt

2
đnh mà ngân hàng thc hin. Vi mc đích phân tích hot đng qun tr RRTK đ đa ra
các gii pháp cho qun tr RRTK ti Ngân hàng TMCP Hàng Hi, tác gi chn nghiên cu
đ tài: “Qun tr ri ro thanh khon ti Ngân hàng TMCP Hàng Hi Vit Nam”.
2. Mc tiêu nghiên cu
- H thng hóa lý thuyt v qun tr RRTK trong NHTM.
- Phân tích thc trng qun tr RRTK ti Ngân hàng TMCP Hàng Hi Vit Nam.
-  xut các gii pháp cho qun tr RRTK ti Ngân hàng TMCP Hàng Hi Vit Nam
3. i tng và phm vi nghiên cu
i tng nghiên cu ca lun vn là thc trng hot đng qun tr RRTK ti Ngân hàng
TMCP Hàng Hi Vit Nam
Phm vi nghiên cu:
- Không gian: Nghiên cu thc trng qun tr RRTK ti Ngân hàng TMCP Hàng Hi
Vit Nam
- Thi gian: s liu phc v cho nghiên cu đc thng kê qua các báo cáo tài chính ca
Ngân hàng t nm 2008 đn 2012 và thu thp qua kho sát t tháng 8 đn tháng 9 nm
2013.
4. Phng pháp nghiên cu:
Phng pháp đnh tính: s dng phng pháp thng kê, so sánh đ phân tích s liu v
tình hình thanh khon ti Ngân hàng TMCP Hàng Hi Vit Nam; đng thi trên c s lý
thuyt, xây dng mô hình nghiên cu da trên phng pháp chuyên gia đ điu chnh, b
sung các bin đi din cho các nhân t nh hng đn qun tr RRTK ca ngân hàng nh:
nng lc qun tr, mc tiêu li nhun, chính sách lãi sut ca ngân hàng, chu k kinh doanh
và tâm lý khách hàng.
Phng pháp đnh lng: xác đnh thang đo da trên nghiên cu đnh tính và phng
pháp kho sát chuyên gia thit lp bng câu hi kho sát đi tng là các cán b, qun lý ti
Ngân hàng đ thu thp d liu. Phng pháp phân tích nhân t EFA, phân tích hi quy đc

s dng đ kim đnh mô hình nghiên cu.
5. Ni dung nghiên cu:
Kt cu lun vn gm 3 chng:

3
Chng 1: C s lý lun v qun tr RRTK trong ngân hàng thng mi
Chng 2: Thc trng qun tr RRTK ti Ngân hàng TMCP Hàng Hi Vit Nam
Chng 3: Gii pháp cho qun tr RRTK ti Ngân hàng TMCP Hàng Hi Vit Nam


4
CHNG 1: C S LÝ LUN V QUN TR RI RO THANH KHON
TRONG NGÂN HÀNG THNG MI
1.1 Thanh khon ca NHTM
1.1.1 Khái nim thanh khon
H thng ngân hàng là huyt mch ca c nn kinh t nên kh nng thanh khon ca
h thng ngân hàng phn ánh kh nng thanh khon ca nn kinh t. Khi h thng ngân
hàng mt kh nng thanh khon cng là lúc nn kinh t ri vào khng hong.
Tng giám đc Ngân hàng Thanh toán quc t (Bank for International Settlements),
Malcolm D.Knight cho rng thanh khon chính là du bôi trn các bánh rng trong c máy
tài chính. Thanh khon đóng vai trò “bôi trn” cho hot đng ca các ngân hàng, nu thanh
khon ca mt ngân hàng không đm bo có th kéo theo s ngng tr hot đng ca h
thng tài chính không ch mt nc mà còn lan sang nhiu nc khác. Chính vì th, mt
trong nhng nhim v quan trng mà các nhà qun lý phi thc hin là đm bo thanh
khon hp lý cho ngân hàng.
“Mt ngân hàng đc xem là có kh nng thanh khon tt nu nh ngân hàng có th
có đc nhng khon vn kh dng vi chi phí thp đúng ti thi đim ngân hàng có nhu
cu. iu này cho thy, ngân hàng có kh nng thanh khon tt khi ngân hàng có trong tay
lng vn kh dng vi quy mô hp lý hoc ngân hàng có th nhanh chóng huy đng vn
thông qua con đng vay n hay bán tài sn” (Peter S.Rose, 2004, trang 415).

Tóm li, “thanh khon ca NHTM là kh nng ngân hàng tip cn các tài sn hoc
ngun vn có th dùng đ chi tr vi chi phí hp lý ngay khi nhu cu vn phát sinh” (Trn
Huy Hoàng, 2011, trang 232).
1.1.2 Cung ậ cu thanh khon và trng thái thanh khon ròng
1.1.2.1 Cung thanh khon
Ngun cung cp thanh khon cho ngân hàng bao gm: Các khon tin gi đang đn;
doanh thu t vic bán các dch v phi tin gi; thu hi tín dng đã cp; bán các tài sn đang
kinh doanh và s dng; vay t th trng tin t (Trn Huy Hoàng, 2011, trang 234-235).



5
1.1.2.2 Cu thanh khon
Trong ngân hàng, nhng hot đng to ra nhu cu thanh khon bao gm: Khách hàng
rút các khon tin gi; yêu cu cp các khon tín dng có cht lng cao; hoàn tr các
khon vay mn phi tin gi; chi phí phát sinh khi kinh doanh các sn phm và dch v;
thanh toán c tc cho các c đông (Trn Huy Hoàng, 2011, trang 235).
1.1.2.3 Trng thái thanh khon ròng (Trn Huy Hoàng, 2011, trang 235-236)
 bt c thi đim nào, các ngun cung và nhu cu thanh khon đn cùng lúc và to
thành trng thái thanh khon ròng (NLP) đc xác đnh nh sau:
NLP = Tng cung thanh khon – Tng cu thanh khon
 đây có th xy ra mt trong ba trng hp:
Thng d thanh khon (NLP>0): Khi cung thanh khon vt quá cu thanh khon,
ngân hàng đang  trng thái tha thanh khon, ngân hàng tha kh nng thanh toán và
RRTK thp. Nhà qun tr ngân hàng phi ra quyt đnh  đâu và vào thi đim nào cn phi
dùng ngun thanh khon tha đu t kim li cho đn khi ngun thanh khon tha này
đc s dng đ đáp ng cho nhu cu thanh khon trong tng lai.
Tha thanh khon là trng thái mt cân bng ca các NHTM, xy ra khi nn kinh t
hot đng kém hiu qu, ngân hàng không tip cn đc vi khách hàng hoc không la
chn đc nhiu khách hàng đ cho vay. Trong phm vi mt ngân hàng, đây là vic không

khai thác đc ht tim nng sinh li ca tài sn Có, chim gi quá nhiu tài sn Có  dng
trc tip hay gián tip không có kh nng sinh li (chng hn nh tn qu tin mt quá ln);
hoc cng có th do ngân hàng tng vn quá nhanh trong khi cha có phng án s dng
vn hiu qu. Thanh khon tha thng đc s dng đ:
- Mua các chng khoán d tr th cp đã bán trc đó.
- Cho vay trên th trng tin t (phù hp vi thi hn nhàn ri ca s thanh khon
tha).
- Gi tin ti các TCTD khác…
Thiu ht thanh khon (NLP<0): Khi cu thanh khon ln hn cung thanh khon,
ngân hàng đang  trng thái thiu ht thanh khon, RRTK rt d xy ra. Nhà qun tr ngân
hàng phi quyt đnh  đâu và vào thi đim nào cn phi b sung thanh khon đ đáp ng

6
nhu cu vn vi chi phí thp nht và kp thi nht, tng thêm các ngun vn đ chuyn
thành tin mt và chi phí bao nhiêu thì hp lý.
Khi ngân hàng không đ vn đáp ng nhu cu chi tr cho khách hàng, cho nhu cu vay
vn ca doanh nghip, ca nn kinh t,… có th gi là thiu vn tuyt đi, thiu vn đi vi
nhu cu cho vay và đu t cho nn kinh t. Thiu vn tuyt đi d đ mt nhng c hi đu
t tt có th mang li li nhun cho ngân hàng, thm chí có kh nng mt khách hàng khi h
phi đn ngân hàng khác đ đc đáp ng kp thi nhu cu vay. T vic mt khách hàng
vay vn có th dn đn mt khách hàng tin gi.
Ngân hàng có th áp dng các bin pháp sau đ tng thanh khon:
- S dng d tr bt buc d ra nu có (do tin gi k này gim so vi k trc).
- Bán d tr th cp (các chng khoán ngn hn do Chính ph phát hành).
- Vay qua đêm, tái chit khu ti NHNN.
- Huy đng t th trng tin t nh phát hành chng ch tin gi có mnh giá ln đ
huy đng vn…
Cân bng thanh khon (NLP=0): Khi cung thanh khon bng vi cu thanh khon,
ngân hàng đang  tình trng cân bng thanh khon. Tuy nhiên, tình trng này rt ít xy ra
trong thc t.

1.1.3 Vai trò ca thanh khon đi vi NHTM
Ngân hàng thng xuyên huy đng tin gi ngn hn (vi lãi sut thp) và cho vay s
tin đó vi thi hn dài hn (lãi sut cao hn) nên v c bn ngân hàng luôn có nhu cu
thanh khon rt ln. Thanh khon có ba vai trò đc bit quan trng đi vi ngân hàng:
Th nht, cn phi có thanh khon đ đáp ng yêu cu vay mi mà không cn phi
thu hi nhng khon cho vay đang trong hn hoc thanh lý các khon đu t có k hn.
Th hai, cn có thanh khon đ đáp ng tt c các nhu cu rút tin hàng ngày hay theo
mùa v mt cách kp thi.
Th ba, thanh khon còn nh hng đn lòng tin ca ngi gi tin và ngi cho vay.
Nhng nghiên cu gn đây chng t rng hin tng thiu ht thanh khon thng là mt
trong nhng du hiu đu tiên cho thy ngân hàng đang  trong tình trng khó khn tài
chính nghiêm trng. Hu qu tip theo có th là ngân hàng mt dn các khon tin gi c vì

7
áp lc rút tin ngày gia tng, ngân hàng cng không th thu hút thêm các khon tin gi mi
do thái đ dè dt ca ngi dân đi vi ngân hàng; mt s ngân hàng  trong tình th cho
vay h tr mt cách min cng vì phi huy đng vn vi cao hn lãi sut cho vay, càng
làm suy gim li nhun ca ngân hàng.
1.1.4 Phng pháp đo lng thanh khon
Kh nng thanh khon ca ngân hàng đc đánh giá qua vic ngân hàng đáp ng nhu
cu v vn cho hot đng ca mình. Nhng yu t cn xem xét bao gm mc đ bin đng
ca tin gi, mc đ ph thuc vào ngun vn nhy cm vi ri ro, kh nng sn có ca
nhng tài sn có th chuyn đi nhanh chóng thành tin mt, kh nng tip cn th trng
tin t, mc đ hiu qu nói chung ca chin lc, chính sách qun lý tài sn N và tài sn
Có ca ngân hàng, tuân th vi các chính sách thanh khon ni b ngân hàng, ni dung, quy
mô và kh nng s dng d kin ca các cam kt cp tín dng. Tuy nhiên, rt khó có th xây
dng mt thc đo duy nht có th đnh lng hay bao quát đc đy đ kh nng thanh
khon, mc đ đ vn, cht lng tài sn có và li nhun ca ngân hàng do có nhiu khác
bit v quy mô, hot đng gia các ngân hàng khác nhau, cng nh do nh hng ca điu
kin th trng khu vc, quc gia và quc t. Không có mt t l nào thc s bao hàm đc

ht các khía cnh khác nhau ca thanh khon đi vi tt c các ngân hàng vi quy mô và
loi hình khác nhau.
Các phng pháp sau đây thng đc các ngân hàng s dng đ c lng kh nng
thanh khon:
- Phng pháp ch s thanh khon
- Phng pháp xác sut theo tình hung
- Phng pháp cu trúc tin gi
- Phng pháp ngun vn và s dng vn
1.1.4.1 Phng pháp ch s thanh khon (Nguyn Duy Sinh, 2009)
Phng pháp tính toán nhu cu thanh khon này da trên c s kinh nghim riêng có
và các ch s trung bình ca ngành ngân hàng. Thông thng các ch s thanh khon sau
đây hay đc dùng đ đánh giá kh nng thanh khon ca ngân hàng:


8
 T l vn t có trên ngun vn huy đng (H1):
H1
=
Vn t có
Tng vn huy đng
Ch s H1 phn ánh thanh khon ca ngân hàng thông qua t l gia mc vn t có và
ngun vn huy đng. Ch s này cao tc là kh nng thanh khon ca ngân hàng tt.
 T l vn t có trên tng tài sn có (H2):
H2
=
Vn t có
Tng tài sn Có
Ch s này dùng đ đánh giá mc đ ri ro ca tng tài sn Có. Ch s này càng cao
tc là kh nng thanh khon ca ngân hàng càng tt.
 Ch s trng thái tin mt (H3):

H3
=
Tin mt + Tin gi ti các TCTD
Tng tài sn Có
Ch s này càng cao tc là ngân hàng có kh nng tt trong vic gii quyt nhu cu
tin mt tc thi. Do đó, kh nng thanh khon ca ngân hàng càng tt.
 Ch s nng lc s dng vn sinh li (H4):
H4
=
D n cho vay
Tng tài sn có
Ch s này càng ln thì kh nng thanh khon ca ngân hàng càng thp vì tín dng
đc xem là tài sn Có sinh li có tính thanh khon thp nht.
 Ch s d n/tin gi khách hàng (H5):
H5
=
D n cho vay
Tin gi khách hàng
Ch s này đánh giá mc đ ngân hàng s dng tin gi khách hàng đu t vào hot
đng tín dng. Vì vy, ch s này càng cao th hin kh nng thanh khon ca ngân hàng
càng thp.
 Ch s chng khoán có tính thanh khon (H6):
H6
=
Chng khoán kinh doanh + Chng khoán sn sàng đ bán
Tng tài sn Có

9
Ch s này cho thy t l nhng chng khoán d chuyn đi thành tin mà ngân hàng
nm gi so vi tng tài sn ca ngân hàng. Ch s này càng cao thì kh nng thanh khon

ca ngân hàng càng tt.
 Ch s (Tin mt+ Tin gi ti các TCTD)/Tin gi khách hàng (H7):
H7
=
Tin mt + Tin gi ti các TCTD
Tin gi khách hàng
Ch s H7 phn ánh t l tin mt và tin gi ti các TCTD khác ca ngân hàng so vi
tin gi ca khách hàng. Do vy, ch s này cao tc ngân hàng thanh khon tt.
1.1.4.2 Phng pháp xác sut theo tình hung (Trn Huy Hoàng, 2011, trang
246)
Phng pháp này đc thc hin qua hai bc
Bc 1: Ngân hàng d đoán trng thái thanh khon theo ba kh nng:
- Kh nng tt nht: khi tin gi lên cao trên mc d kin hoc tin vay xung
di mc d kin
- Kh nng xu nht: khi tin gi xung di mc d kin hoc tin vay lên cao
hn mc d kin.
- Kh nng thc t: trng thái thanh khon nm gia hai kh nng trên.
Bc 2: Xác đnh nhu cu thanh khon d kin theo công thc:
Nhu cu thanh khon= ∑( NLP * P)
Trong đó:
NLP: trng thái thanh khon ròng
P: xác sut tng ng vi mt trong ba kh nng trên.
1.1.4.3 Phng pháp cu trúc tin gi (Trn Huy Hoàng, 2011, trang 245)
Phng pháp này đc tin hành nh sau:
Bc 1: Chia các khon tin gi thành các loi trên c s c

lng kh nng rút tin
ca khách hàng. Tin gi và các khon huy đng phi tin gi ca ngân hàng có th chia
thành 3 loi: ngun vn n đnh thp, ngun vn n đnh va phi và ngun vn n đnh
cao.

Bc 2: Xác đnh t l d tr thanh khon cho mi loi ngun vn trên c s n đnh
t l d tr thích hp vi tính cht n đnh ca tng loi.

10
Trong đó:
D tr thanh khon tin gi = ∑t l d tr * (s d tin gi tng ngun vn – mc
d tr bt buc)
Nhu cu thanh khon cho vay = Nhu cu cho vay * (1+ Tng trng) – D n cho
vay thc t
Bc 3: Xác đnh nhu cu thanh khon theo công thc:
Tng nhu cu thanh khon = D tr thanh khon tin gi + Nhu cu thanh khon cho vay
1.1.4.4 Phng pháp da vào ngun vn và s dng vn (Trn Huy Hoàng,
2011, trang 243)
Phng pháp da vào ngun vn và s dng vn bt ngun t thc t là khi tin gi
tng và tin vay gim thì thanh khon ngân hàng tng, và ngc li khi tin gi gim và tin
vay tng thì thanh khon ngân hàng gim. Phng pháp đc thc hin qua 2 bc:
Bc 1: D báo trc các khon tin gi và tin vay ca ngân hàng.  d báo các
khon tin vay và tin gi cho mt khong thi gian trong tng lai (tháng hoc quý), ngân
hàng có th dùng các bin s thng kê kinh t và xác đnh mi quan h gia chúng vi xu
hng vn đng ca tin gi và tin vay.
C s đ d báo tình hình huy đng vn và cho vay:
 Yu t xu hng: các bin đng lâu dài thay đi v tiêu dùng, tit kim, đu t,
dân s, lc lng lao đng và phát trin k thut.
 Yu t thi v: vic cho vay mùa v tng cao trong khi tin gi mùa v thp.
Phn ln s thay đi tht thng mùa v có th đc xác đnh mt cách chính
xác hp lý da vào kinh nghim trong quá kh.
 Yu t chu kì: thi kì kinh t trì tr, giai đon kinh t n, s thay đi lãi sut do
sc ép ca chính tr và lut pháp…
Bc 2: Xác đnh trng thái thanh khon ròng ca ngân hàng
NLP = D báo thay đi ngun vn huy đng - D báo thay đi cho vay

Khi NLP > 0: ngân hàng có đ lch thanh khon dng và ngân hàng phi nhanh
chóng đa phn thanh khon tha này đu t vào nhng tài sn có sinh li.

11
Khi NLP < 0: ngân hàng có đ lch thanh khon âm và ngân hàng phi tìm kim kp
thi các ngun tài tr khác nhau t bên ngoài vi chi phí tài tr thp nht.
1.1.5 Các nhân t nh hng đn thanh khon (Nguyn Vng Ái Trinh, 2012)
1.1.5.1 Lm phát
Lm phát tng cao, NHNN phi thc hin các bin pháp tht cht tin t nh tng t l
d tr bt buc, tng lãi sut, phát hành tín phiu bt buc nhm rút bt lng tin trong lu
thông. iu đó đã nh hng trc tip và là mt nhân t làm gim kh nng thanh khon
ca các NHTM.
Lãi sut th trng tin t, lãi sut huy đng vn tng cao có th kim ch lm phát,
nhng kèm theo đó là chi phí qun lý thanh khon cng tng mnh. Trong điu kin giá các
mt hàng thit yu tng cao, ngi tiêu dùng phi b nhiu tin hn cho cuc sng, kh
nng gi tin tit kim cng hn ch. iu đó nh hng trc tip đn kh nng thanh
khon ca ngân hàng.
Do lm phát nên mt vài lnh vc và th trng trong nn kinh t gp khó khn. Do đó,
mt s khon d n cho vay ca NHTM đu t vào lnh vc này b nh hng ln, kh
nng tr n ca khách hàng kém, lung tin tr vào NHTM không nh d kin làm cho
thanh khon tr nên yu đi.
1.1.5.2 Lãi sut
Lãi sut tác đng đn nhiu mt ca h thng ngân hàng. Vi mc lãi sut không n
đnh s nh hng nhiu đn hot đng kinh doanh ca ngân hàng, phát sinh các loi ri ro,
trong đó có RRTK.
Lãi sut huy đng cao s khin cho các ngân hàng nh gp khó khn trong huy đng
vn. Vì vy, đ đm bo ngun cung tin mt, các ngân hàng nh buc phi đi vay mn
trên th trng liên ngân hàng đy lãi sut liên ngân hàng tng cao hoc đy lãi sut huy
đng lên cao làm tng tính bt n ca h thng ngân hàng, nh hng tiêu cc đn thanh
khon ca ngân hàng.

Khi lãi sut gim, khách hàng rút tin ra khi ngân hàng chuyn sang ngân hàng khác
đ kim lãi sut cao hn, các khách hàng đi vay tích cc tip cn các khon vay do lãi sut
gim. Khi đó, ngân hàng buc phi tng lãi sut huy đng đ gi khách hàng hoc đi vay

12
trên th trng liên ngân hàng vi k hn ngn. Các ngân hàng ln tng lãi sut đ gi
khách hàng, các ngân hàng nh tng lãi sut vì khó khn trong huy đng vn. iu này to
ra mt cuc chy đua lãi sut trên th trng. Qua đó cho thy lãi sut thay đi đã nh
hng không nh đn lung tin vào và ra ca ngân hàng, t đó nh hng đn trng thái
thanh khon ròng ca ngân hàng.
Bên cnh đó, s thay đi lãi sut còn nh hng đn giá tr th trng ca nhng tài
sn mà ngân hàng đem bán đ đáp ng ngun cung thanh khon và trc tip nh hng đn
chi phí vay mn trên th trng tin t.
1.1.5.3 Chu k kinh doanh
Nhng thay đi trong chu k kinh doanh là nhng bin c ht sc quan trng có th
nh hng đn nhu cu thanh khon ca mi NHTM. Theo thi v nhng tháng cui nm
phát sinh nhu cu ngun tin ln đ các doanh nghip đy mnh hot đng sn xut kinh
doanh, quyt toán công n, chi tr lng thng cho cán b nhân viên, gii quyt hàng tn
kho, nhp khu hàng hóa… to nên mt chu k cng thng ngun vn vào nhng tháng cui
nm. Trong tng ngân hàng, xu th này có th đc phn ánh qua tc đ tng trng tin
gi chm dn hoc thm chí gim sút mc tin gi. Nh vy, tình hình thanh khon s tr
nên rt nghiêm trng khi cu v tín dng gia tng và lng tin gi st gim.
1.1.5.4 Nng lc qun tr
C cu đu t không hp lý, tp trung ln vào đu t bt đng sn, s tng trng tín
dng quá nóng s phát sinh ri ro cao khi th trng đóng bng, to s mt cân đi v k
hn gia tài sn Có và tài sn N. Chính nhng điu này đã nh hng ln đn RRTK ca
ngân hàng.
Ngoài ra, nng lc qun tr, điu hành cng nh các công tác d báo, phân tích th
trng ca ngân hàng hn ch s dn đn thiu thông tin hoc thông tin cp nht không
chính xác. Th trng cnh tranh không lành mnh, lãi sut tng cao gây xáo trn các dòng

tin gi làm suy yu kh nng chng đ thiu ht thanh khon trong h thng ngân hàng.
1.1.5.5 Tâm lý khách hàng
S bt n ca nn kinh t - chính tr, tham nhng trong h thng tài chính hay các
khon n quá hn dn đn mt kh nng thanh toán ca ngân hàng đu gây ra s hong lon

13
đi vi khách hàng gi tin. Trong điu kin các ngân hàng công b thông tin cha minh
bch, tính chính xác không cao s dn đn hin tng khách hàng rút tin t ngân hàng này
chuyn sang ngân hàng khác, hay rút tin mua vàng đ tích tr…t đó làm tng tính bt n
cho th trng. Nghiêm trng hn, hin tng khách hàng rút tin hàng lot t các ngân
hàng s làm cho ngân hàng mt kh nng chi tr. iu đó nh hng không nh đn kh
nng thanh khon ca ngân hàng.
1.2 Ri ro thanh khon ca NHTM
1.2.1 Khái nim RRTK
Trong qun tr ngân hàng, RRTK là s bin đng v thu nhp và th giá ca vn ch s
hu, xut phát t khó khn ca NHTM trong vic huy đng ngay lp tc các khon ngân
qu có sn bng hình thc vay mn hoc bán tài sn (Koch, 2005). Hay theo tác gi sách
Commercial banking – the management of risk, Benton E.Gup thì “RRTK là ri ro v tn
tht phát sinh t trng thái thiu ht tin mt hoc tài sn tng đng tin, hay đc bit hn
là ri ro v tn tht phát sinh t trng thái thiu kh nng thu xp đc ngun tài tr vi
mc đ hp lý v chi phí, bán hay thu xp mt tài sn vi mc giá hp lý nhm trang tri
ngha v đã đc d tính hoc đt xut”.
Có th nói, RRTK trong NHTM “là loi ri ro xut hin khi ngân hàng thiu kh nng
chi tr, không chuyn đi kp các tài sn thành tin mt hoc không có kh nng vay mn
đ đáp ng yêu cu ca các hp đng thanh toán” (Trn Huy Hoàng, 2011, trang 232). ây
là loi ri ro đc trng và ph bin trong hot đng ngân hàng.
1.2.2 Nguyên nhân dn đn RRTK (Trn Huy Hoàng, 2011)
Mt ngân hàng có th gp khó khn v thanh khon do nhng nguyên nhân ch yu
sau
:

Th nht, ngân hàng vay mn quá nhiu các khon tin gi ngn hn t các cá nhân
và các đnh ch tài chính khác, sau đó chuyn hóa chúng thành nhng tài sn đu t dài
hn. Do đó, xy ra tình trng mt cân xng gia ngày đáo hn ca các khon s dng vn
và ngày đáo hn ca các ngun vn huy đng, mà thng gp nht là dòng tin thu hi t
các tài sn đu t nh hn dòng tin phi chi ra đ chi tr tin gi đn hn.

Th hai, do tin gi ngân hàng rt nhy cm vi s thay đi ca lãi sut đu t. Khi