Luận văn thạc sĩ Hoàn thiện kế toán công cụ tài chính cho các công ty cổ phần niêm yết tại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH



INH NGUYN THÙY TRANG


 PHN
NIÊM YT TI VIT NAM



LUN VN THC S KINH T




TP. H Chí Minh - Nm 2013
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM



INH NGUYN THÙY TRANG


 PHN
NIÊM YT TI VIT NAM
Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN TH KIM CÚC


TP. H Chí Minh - Nm 2013


LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn: “H
công ty c phn niêm yt ti Vit Nam” là công trình nghiên cu ca chính bn thân
tôi cùng vi s c vn ca ngi hng dn khoa hc là Tin s Nguyn Th Kim
Cúc. S liu trong lun vn đc thu thp t nhng ngun đáng tin cy và trung
thc.


Tác gi: inh Nguyn Thùy Trang



MC LC
Trang
Trang ph bìa
Li cam đoan
Mc lc
Danh mc ch vit tt i
Danh mc các bng biu ii

M đu 1
CHNG 1:
5
1.1. Khái quát
5
1.1.1.
5
1.1.1.1.
5
1.1.1.2.
6
1.1.1.3.
7
1.1.2.
7
1.1.2.1.
7
1.1.2.2.
8
1.1.2.3.
9
1.1.2.4.
10
1.2.
11
1.2.1.
11
1.2.2.
11
1.2.2.1.

11
1.2.2.2.
12
1.2.2.3.
13
1.2.3.

( IAS 32, IFRS 7; IFRS 9; IFRS 13) 14
1.2.3.1. 14
1.2.3.2.
15


1.2.3.3.
16
1.2.3.4.
18
1.2.3.5.
19
1.2.3.6.
21
1.2.3.7.
21
1.2.3.8.
22
1.2.4.

bài hc kinh nghim cho Vit Nam 27
1.2.4.1. K toán công c tài chính theo h thng k toán M 27
1.2.4.2. K toán công c tài chính theo h thng k toán Trung Quc 29

1.2.4.3. Bài hc kinh nghim cho Vit Nam 30
Kt lun chng 1 32
CHNG 2:

 PHN NIÊM YT TI VIT NAM 33
2.1.

33
2.2.
36
2.2.1 Phân loi 36
2.2.2 37
2.2.2.1 Ghi nhn các khon đu t tài chính 37
2.2.2.2 Ghi nhn trái phiu phát hành 38
2.2.2.3 C phiu thng và c phiu u đãi, c phiu qu 39
2.2.3
39
2.2.3.1 Trình bày 39
2.2.3.2 Công b 41
2.3.

43
2.3.1 Mc tiêu, đi tng và phng pháp thc hin 43
2.3.2 Kt qu đi chiu 43


2.3.2.1 Các đnh ngha và phân loi công c tài chính 43
2.3.2.2 Phân loi tài sn tài chính và n tài chính 44
2.3.2.3 Ghi nhn và đo lng 45
2.3.2.4 Trình bày và công b 47

2.4.

c phn
49
2.4.1 Mc tiêu, phm vi, đi tng và phng pháp kho sát 49
2.4.2 Kt qu kho sát 50
2.4.2.1 Thc trng k toán công c tài chính ti các công ty c phn 50
2.4.2.2 Kho sát mc đ tuân th thông t 210/2009/TT-BTC 52
2.5.

54
2.5.1
54
2.5.2
54
2.5.3
57
Kt lun chng 2 60

61
3.1. nh hng hoàn thin 61
3.2.
64
3.3.1.
64
3.2.1.1.
65
3.2.1.2.
66
3.2.1.3.

75
3.3.2.

82
3.3.
82
3.3.1.
82
3.3.2.
83


3.3.3. n đnh th trng tài chính 84
Kt lun chng 3 85
Kt lun 86
Tài liu tham kho 87
Ph lc 1 90
Ph lc 2 93
Ph lc 3 103
Ph lc 4 107
Ph lc 5 111
Ph lc 6 112


i

DANH MC CÁC T VIT TT
Ch vit tt
Tên đy đ
ADB

Asian Development Bank (Ngân hàng phát trin Châu Á)
ASBE
Accounting Standards for Business Enterprises (Chun mc k
toán cho các doanh nghip)
BCTC
Báo cáo tài chính
DSOP
Darf Statement of Principle
FSB
Financial Stability Board (Hi đng n đnh Tài chính)
FASB
Financial Accounting Standards Board (y ban chun mc k
toán tài chính M)
IAS
International Accounting Standards (Chun mc k toán quc t)
IASB
International Accounting Standards Board (Hi đng chun mc
k toán quc t)
IASC
International Accounting Standards Committee (y ban chun
mc k toán quc t)
IFRS
International Financial Reporting Standards (Chun mc báo cáo
tài chính quc t)
TP.HCM
Thành ph H Chí Minh
ii

DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 2.1: Phân loi tài sn tài chính và n tài chính trong thông t

210/2009/TT-BTC đi chiu vi IFRS 9.
Bng 2.2: Ghi nhn và đo lng tài sn tài chính và n tài chính trong ch đ,
chun mc k toán Vit Nam đi chiu vi IFRS 9
Bng 2.3: Trình bày và công b tài sn tài chính và n tài chính trong thông
t 210/2009/TT-BTC đi chiu vi

1

M U
1.

kinh t k hoch hoá sang nn kinh t th trng. Xu th phát trin kinh t ngày
càng mnh m đã làm sc bt cho th trng tài chính phát trin mt cách nhanh
chóng. S phát tri

-

vi mong mun đa ra
mt s nhn xét đánh giá, đng thi gi Ủ
tì .
2.

- Các nghiên cu nc ngoƠi
Phân loi li các công c tài chính trong cuc khng hong tài chính- Bng
chng thc nghim t ngành ngân hàng châu Âu (2010) - Khaled Kholmy, Jürgen
Ernstberger: nghiên cu xem xét các yu t quyt đnh nh hng đn vic các
ngân hàng phân loi li các công c tài chính t loi công c tài chính đo lng theo
giá tr hp lỦ sang công c tài chính đo lng theo nguyên giá phân b (ngân hàng
2

có li nhun thp và hot đng trên th trng vn kém hiu qu, quy mô ca ngân
hàng.
K toán cho công c tài chính: Phân tích các yu t quyt đnh công b thông
tin trong chng khoán B ào Nha (2007) - Patrícia Teixeira Lopes: bài vit nghiên
cu các yu t quyt đnh mc đ công b thông tin trong k toán cho công c tài
chính ca các công ty B ào Nha. Bài vit kt lun rng mc đ công b thông tin
có nh hng đáng k bi quy mô công ty, loi công ty kim toán, tình trng niêm
yt và khu vc kinh t.
- Các nghiên cu trong nc
Vn dng chun mc k toán quc t v công c tài chính đ hoàn thin ch
đ k toán Vit Nam (2009) – inh Thanh Lan: nghiên cu thc trng k toán công
c tài chính ti các t chc tín dng và các doanh nghip sn xut ti Vit Nam
trc khi thông t 210 chính thc có hiu lc, nghiên cu đã ch ra đc nhng hn
ch còn tn đng trên c s so sánh vi chun mc k toán quc t v k toán công
c tài chính đ t đó đa ra các gii pháp hoàn thin.
Hoàn thin k toán công c tài chính trong các ngân hàng thng mi ti Vit
Nam (2010) - Nguyn Th thu Hin: công trình nghiên cu thc hin c s phân
tích thc tin s phát trin ca công c tài chính và k toán công c tài chính trong
tng thi k. ánh giá thc trng k toán công c tài chính trong ngân hàng thng
mi Vit Nam trên c s xem xét mc đ hài hòa trong h thng k toán ca các t
chc tín dng vi các chun mc k toán quc t và mc đ tuân th các quy đnh
k toán trên thc t. Bài nghiên cu tin hành kho sát 12 ngân hàng (5 ngân hàng
c phn niêm yt, 1 ngân hàng c phn giao dch trên OTC, 1 ngân hàng nhà nc,
1 ngân hàng liên doanh) đ phân tích thc trng và nhân t nh hng đn nhng
hn ch trong k toán công c tài chính ti các ngân hàng thng mi ti Vit Nam.
Gii pháp hoàn thin k toán công c tài chính theo hng tip cn chun
mc k toán quc t (2013) – Hoàng Phúc Th: nghiên cu thc trng k toán công
c tài chính ti Vit Nam t sau khi thông t 210 chính thc có hiu lc. ánh giá
thc trng k toán công c tài chính ti Vit Nam trên c s so sánh vi chun mc
3

k toán quc t; kho sát thc t 253 BCTC ca các công ty niêm yt đ tìm ra
nguyên nhân và gii pháp khc phc nhng hn ch còn tn ti. Tuy nhiên lun vn
ch mi thc hin kho sát thc t các công ty có thuyt minh thông tin v công c
tài chính hay không, cha kho sát các vn đ khác v công c tài chính nh phân
loi, ghi nhn, đo lng, mc đ trình bày và công b.
3. Mc tiêu nghiên cu
3.1. Mc tiêu chung
t vic đo lng, ghi nhn đn trình bày và công b thông tin trên báo cáo tài chính
(BCTC).
3.2. M

-

-

-

-

4.
nghiên cu
-

o

o
nay theo kho sát.
-
quyt v hch toán và x lỦ s liu mà ch đ cp đn cách trình bày và công b

thông tin trên BCTC.)
4

5. Phng pháp nghiên cu
- Lun vn s dng phng pháp n
, đng thi kt hp các phng pháp so sánh, thng kê, phân tích Vn dng
nhng phng pháp trên, bài lun vn đi sâu vào phân tích đánh giá tình hình
thc t, đa ra mt s gii pháp kin ngh đi vi các ch th có liên quan trên c s
tuân th các nguyên tc khoa hc và đm bo tính khách quan trong các gii pháp
trình bày.
- Loi s liu: s liu
.
6. óng góp ca đ tƠi:
S dng phng pháp điu tra đ thu thp Ủ kin mt s chuyên gia v thc t
áp dng ti các doanh nghip c phn ti Vit Nam, kho sát thc t thc hin
thông qua BCTC ca các công ty đ:
o

o Cung cp thông tin cho nhng nhà nghiên cu trong lnh vc k toán,
kim toán tip tc nghiên cu sâu và rng hn na nhng vn đ

7. Kt cu ca lun vn
Ngoài phn mc lc, m đu, và ph lc, đ tài đc chia làm ba phn chính
Chng 1:

Chng 2:
yt ti Vit Nam.
Chng 3:

Kt lun chung

5

CHNG 1:
V
K toán công c tài chính đóng vai trò khá quan trng trong vic cung cp
nhng thông tin hu ích giúp cho ngi s dng thông tin trên BCTC đ có th
đánh giá đc v trí ca công c tài chính trong tình hình tài chính cng nh kt qu
kinh doanh ca đn v, nhn đnh đc nhng ri ro gn vi nhng công c tài
chính đó.
 có đc cái nhìn tng th v k toán công c tài chính trên th gii đ
làm c s cho vic nhn xét, đánh giá thc trng k toán công c tài chính ti Vit
Nam s đc trình bày trong chng 2, trong chng này tôi s trình bày khái quát
các ni dung liên quan đn công c tài chính và các quy đnh hin hành v k toán
công c tài chính trên th gii.
1.1. Khát quát

1.1.1.

1.1.1.1.

Th trng tài chính là ni din ra hot đng trao đi và mua bán quyn s
dng nhng khon các ngun tài chính thông qua các phng thc giao dch và
nhng công c tài chính nht đnh.
1

Th trng tài chính là tng hòa các mi quan h v cung cu vn đc to
thành bi ba yu t c bn:
- i tng ca th trng tài chính là nhng ngun cung và cu vn ca các

ch th kinh t trong xã hi nh nhà nc, các doanh nghip, các t chc xã hi và
các tng lp dân c.
- Công c tham gia trên th trng tài chính đó là các giy t có giá nh công
trái, chng khoán, trái phiu, k phiu…
- Ch th tham gia th trng tài chính là các pháp nhân hay th nhân đi din
cho nhng ngun cung và ngun cu v vn nhàn ri nh ngân hàng thng mi,
công ty tài chính, công ty bo him, qu đu t… (PGS.TS. S ình Thành, TS. V
Th Minh Hng, 2006)

1
Wikipedia
6

1.1.1.2.

a. Cn c thi hn luơn chuyn vn:
- Th trng tin t: Là th trng mà trong đó ch có nhng công c n ngn
hn (di mt nm) đc mua bán, hot đng din ra ch yu thông qua hot đng
ca h thng ngân hàng và các t chc tín dng. Do thi gian đáo hn ngn nên các
công c ca th trng tin t có tính thanh khon và đ an toàn tng đi cao.
- Th trng vn: Là th trng mà trong đó nhng công c n dài hn hn
(trên mt nm) đc mua bán nhm mc đích cung cp tài chính cho các khon đu
t dài hn. So vi các công c trên th trng tin t, các công c trên th trng
vn có đ ri ro cao hn, do đó chúng có mc li tc cao hn
b. Cn c vƠo hình thc phát hƠnh
- Th trng s cp (th trng cp 1): Là ni phát hành ln đu các công c
tài chính và bán trong phm vi hp gia các nhà phát hành và nhng ngi mua đu
tiên vi mc đích tài tr cho nhu cu vn ca công ty phát hành. Khi lng và giá
c ca công c lu thông trên th trng th cp ph thuc vào th trng s cp
- Th trng th cp (th trng cp 2): Là ni mua bán li các công c tài

chính đã đc phát hành t trc  th trng s cp. Vic mua bán các công c tài
chính trên th trng th cp không làm tng vn cho các công ty phát hành nhng
li làm tng “tính lng” cho các công c tài chính khin cho các công ty phát hành
d dàng bán chúng hn  th trng s cp.
c. Cn c phng thc t chc vƠ giao dch
- Th trng OTC : là th trng trong đó các nhà buôn li các đa đim khác
nhau có mt danh mc chng khoán và đng ra sn sàng mua bán chng khoán theo
kiu mua bán thng cho bt k ai đn vi h và có Ủ đnh chp nhn giá ca h.
- Th trng tp trung: Là th trng trong đó ngi mua và ngi bán gp
nhau ti mt v trí trung tâm (s giao dch) đ tin hành buôn bán.
d. Cn c phng thc huy đng vn
- Th trng n: Là th trng tín dng phn ánh bi các khon vay có hoc
không có th chp bng mt hp đng tín dng c th gia ngi đi vay và ngi
7

cho vay, hoc vi các hình thc vay khác nh ngi vay phát hành trái phiu và
ngi cho vay là ngi mua trái phiu, trong đó ngi vay phi hoàn tr c vn và
lãi cho ngi cho vay khi đn hn.
- Th trng c phiu: là th trng  đó các doanh nghip có th huy đng
ngun vn nhàn ri thông qua phát hành c phiu.
1.1.1.3.

- Dn ngun tài chính t nhng ch th có kh nng cung ng ngun tài chính
đn nhng ch th cn ngun tài chính.
- Cung cp kh nng thanh khon cho các chng khoán: Th trng tài chính
cung cp phng thc chuyn đi các loi công c tài chính thành tin nh đó
chúng đc trao đi, mua bán mt cách d dàng.
- Chc nng tit kim: Thông qua th trng tài chính, ngi tit kim có th
kim đc thu nhp di hình thc tin lãi, c tc, tin li ca vn…
- Th trng tài chính to điu kin thun li cho vic thc hin các chính sách

m ca, ci cách kinh t ca Chính ph thông qua các hình thc nh phát hành trái
phiu ra nc ngoài, bán c phn, thu hút vn đu t nc ngoài vào các ngành sn
xut kinh doanh trong nc.
- Cung cp thông tin kinh t và đánh giá giá tr ca doanh nghip: nhà đu t
có th nhn bit, đánh giá đc tình hình tài chính, hot đng sn xut kinh doanh
ca ch th phát hành thông qua s bin đng ca các ch s giá chng khoán.
1.1.2.

1.1.2.1.

a.

Theo IAS 32: “Công c tài chính là hp đng làm tng tài sn tài chính ca
đn v và n phi tr tài chính hoc công c vn ch s hu ca đn v khác.”
Có th hiu mt cách đn gin công c tài chính là phng tin giúp th
trng tài chính thc hin vai trò quan trng trong vic dn vn t ngi tha vn
(ngi cho vay) đn ngi cn vn (ngi vay). Công c tài chính bao gm các loi
8

đn gin nh c phiu, thng phiu, trái phiu … cho đn các công c phc tp
nh công c tài chính phc hp và công c tài chính phái sinh.
b.
- Là tài sn có tính thanh khon cao, chi phí giao dch thp, có kh nng sinh
li nên khá hp dn các nhà đu t.
- Hu ht các đi tng trong nn kinh t đu có th tham gia vào các giao
dch đ to ra công c tài chính, c th nh ngi phát hành có th là chính ph, các
t chc tín dng, các doanh nghip; còn ngi đu t có th là ngân hàng trung
ng, t chc tín dng, doanh nghip và các cá nhân.
- Phát trin nhanh và ph bin khp toàn cu, đi mi liên tc và ngày càng
phc tp gây áp lc cho các nhà đu t, nhà điu hành, giám sát th trng trong

vic cp nht thông tin.
- Nhy cm vi th trng, d b các ch th tham gia th trng li dng đ
thc hin các giao dch bán khng nhm kim li.
- Doanh nghip nm gi luôn phi đi mt vi nhiu ri ro nh ri ro v tính
thanh khon, ri ro tín dng, ri ro v thay đi lãi sut hay t giá trên th trng …
- Ngoài vic s dng nh công c phòng nga ri ro, doanh nghip có th xem
các công c tài chính nh là c hi đ đu t, kinh doanh kim li. Do đó, vic xác
đnh mc tiêu nm gi các công c tài chính là ht sc quan trng, nh hng
không nh đn tình hình tài chính hin ti và tng lai ca doanh nghip. (Nguyn
Th Thu Hin, 2010)
1.1.2.2.

Quá trình hình thành và phát trin đc chia thành 3 giai đon chính:
-
(t 3.500 nm trc công nguyên đn cui th k
XIX): Trong thi k đu các công c tài chính s khai nh chng th và cho vay
đc hình thành. Sau đó, các công c tài chính c bn khác cng ra đi và phát trin
nhm mc đích to lp các phng thc giao dch thun li cho vic tìm và s dng
vn nh công c vn và trái phiu, chng khoán chuyn đi…
9

-
th k XX đn 1970): Các công c tài chính đã
đc hình thành t giai đon trc cng không ngng phát trin trong giai đon
này. Bên cnh đó, nhiu loi công c tài chính mi tip tc hình thành b sung thêm
vào th trng.
-
(t 1970 đn ngày nay): Th trng tài chính phát trin
và liên tc xut hin nhiu công c tài chính hin đi giúp vic huy đng vn tt
hn, đáp ng nhu cu s dng vn ngày càng tng.

Tóm li, tri qua lch s phát trin lâu dài, cùng các trào lu đi mi tài
chính trong thi gian gn đây, công c tài chính dù ngày càng đa dng và phc tp,
nhng tt c đu nhm mc đích huy đng và s dng vn, đáp ng nhu cu kinh t.
1.1.2.3.
a. Cn c vƠo ch th phát hƠnh:
- Công c tài chính do chính ph vƠ chính quyn đa phng phát hƠnh
nh trái phiu chính ph, trái phiu ca chính quyn đa phng…
- Công c tƠi chính do các t chc tín dng phát hƠnh nh chng ch tin
gi tit kim, k phiu ngân hàng, trái phiu ngân hàng …
- Công c tƠi chính do các doanh nghip phát hƠnh nh c phiu, thng
phiu, kh c vay n…
b. Cn c vƠo thi gian đáo hn:
- Công c tƠi chính ngn hn: là công c dùng đ lu chuyn vn ngn hn
và là đi tng ch yu đc giao dch, mua bán vn trên th trng tin t nh tín
phiu kho bc, k phiu ngân hàng, hi phiu…
- Công c tƠi chính trung và dƠi hn: là nhng công c ch yu đc giao
dch trên th trng vn nh trái phiu, c phn …
c. Cn c tính cht ngun vn huy đng:
- Công c n: đc huy đng di hình thc vay ngn hn hay dài hn nh
trái phiu chính ph, trái phiu doanh nghip, hi phiu …
- Công c vn: là c phiu do các công ty c phn phát hành đ huy đng vn
t các c đông to nên vn ch s hu ca công ty.
10

d. Cn c vƠo ngun gc ca công c tƠi chính
- Công c tƠi chính c bn: Công c tài chính mà giá tr ca nó không phát
sinh t công c tài chính khác mà đc xác đnh trc tip t th trng
- Công c tƠi chính phái sinh: Công c tài chính mà giá tr ca nó ph thuc
vào công c tài chính khác.
1.1.2.4.

a.

- S dng công c tài chính có th giúp các doanh nghip huy đng đc
ngun vn nhàn ri nhm đáp ng nhu cu vn phc v cho các quyt đnh đu t
ca doanh nghip.
- Vic s dng công c tài chính giúp doanh nghip phòng tránh đc các ri
ro do bin đng ca th trng t đó giúp doanh nghip ch đng trong vic hoch
đnh chính sách tài chính, bo toàn đc li nhun.
- i vi các doanh nghip nhp khu, công c tài chính có th giúp doanh
nghip ch đng đc ngun ngoi t đ thanh toán tin hàng tránh tình trng thiu
ht ngoi t, hoc phi mua ngoi t vi t giá cao khi đn hn thanh toán.
- S dng công c tài chính đ kinh doanh kim li nh chênh lch giá.
- a dng hóa công c tài chính giúp nhà đu t có nhiu c hi đu t hn.
b.

- Các ngân hàng thng mi có th s dng công c tài chính vào vic kim
soát ngun vn kh dng cng nh điu tit lng ngoi t ti ngân hàng nhm
phc v cho hot đng kinh doanh ca mình.
- Vic phát hành và mua bán li công c tài chính đem li thu nhp đáng k
cho các ngân hàng thông qua các khon phí hay chênh lch giá, t giá khi giao dch.
- Công c tài chính đa dng đã giúp các ngân hàng nâng cao nng lc kinh
doanh ca mình, tng kh nng cnh tranh trong vic thu hút vn và cho vay.
c.
Th trng công c tài chính góp phn thúc đy phát trin h thng tài chính
và phát trin nn kinh t thông qua vai trò làm cu ni gia tit kim và đu t, kích
11

thích đu t; chuyn giao và phân tán ri ro; giúp h thng thanh toán đc vn
hành thông sut.

1.2.
1.2.1.

Cùng vi s toàn cu hóa, nhiu doanh nghip đã phi đi mt vi nhiu
thách thc trong vic kim soát nhng ri ro mà doanh nghip gp phi. Chính s
thay đi này đã làm xut hin nhiu loi sn phm tài chính mi và phc tp hn
trc. Vic s dng các công c tài chính đã tr thành mt thc t ph bin trong
hu ht các doanh nghip. Do đó, vn đ cung cp thông tin liên quan đn các công
c tài chính đóng vai trò ngày càng quan trng.
K toán công c tài chính nhm đáp ng đc yêu cu cung cp thông tin v
tình hình tài chính và kt qu hot đng kinh doanh da vào các quy đnh k toán
hin hành ca doanh nghip cho các cp qun lỦ, c quan pháp lut, các bên liên
quan… Tuy nhiên trong nhng nm gn đây các quy đnh k toán hin hành đã
không theo kp s phát trin th trng tài chính. iu này đã làm nh hng không
nh đn cht lng thông tin cung cp trên BCTC, ngoài ra nhiu doanh nghip đã
li dng nhng khe h trong quy đnh k toán nhm che giu nhiu khon l ln
liên quan đn các công c tài chính t đó làm nh hng đn quyt đnh ca các nhà
đu t. Do đó, yêu cu cp thit là phi ban hành các quy đnh, chun mc k toán
hng dn c th, phù hp vi tình hình kinh t và s phát trin ca th trng
nhm giúp k toán có th cung cp thông tin tt nht cho ngi s dng BCTC.
1.2.2.

1.2.2.1.

 gii quyt vn đ v k toán các khon đu t tài chính, tháng 10/1984
International Accounting Standards Committee (IASC) đã đa ra d tho E26 “k
toán các khon đu t” đ ly Ủ kin và đn tháng 1/1986 chun mc “k toán các
khon đu t” – IAS 25 đã chính thc ban hành tp trung gii quyt các công c tài
chính ch yu là c phiu và trái phiu.
12

Tuy nhiên các công c trên th trng tài chính đã phát trin và ngày càng tr
nên phc tp, không ch còn là đu t tài chính dn đn nhng khó khn trong vic
ghi nhn, đo lng, trình bày và công b thông tin trên BCTC ca các doanh
nghip. Trc s phc tp ca toàn b vn đ IASC quyt đnh ban hành chun
mc v công c tài chính.
ca T chc Hp tác và Phát trin Kinh t (OECD) v vn đ này.
là
d tho –
Daft Statement of Principle (DSOP)
vào tháng 3 nm
vic đ đo lng
90.
9/1991,
kinh doanh và D
tho đc sa đi liên tc và hoàn thin thành IAS 32 “ Công c tài chính: Công b
và Trình bày”. n 1/1/1996, IAS chính thc có hiu lc.
Tháng 6/1998, IASC li tip tc đa ra d tho ly Ủ kin E62 “Công c tài
chính: ghi nhn và đo lng”. D tho đc sa đi và hoàn thin thành IAS 39
“Công c tài chính: ghi nhn và đo lng” và đn tháng 12 nm 1998, IAS 39 chính
thc đc ban hành và chính thc có hiu lc vào ngày 1/1/2001. Khi đó, IAS 32
(phiên bn 1998) cng đc sa đi cho phù hp vi IAS 39. Tháng 4 nm 2000,
IAS 25 b thu hi.
1.2.2.2.

trc đó
17/12/2003, n
mt li tip tc ban hành li
mi
(có hiu lc t ngày 1/1/2005).

13

Ngày 22/7/2004, International Accounting Standards Board (IASB) tip tc
đa ra d tho ly Ủ kin ED 7 “Công c tài chính – Công b”. n ngày
18/8/2005, IFRS 7 đc ban hành (chính thc có hiu lc t ngày 1/1/2007) thay
th cho các quy đnh v công b thông tin ca IAS 32.  thng nht li vn đ v
công c tài chính, IASB đã ban hành IAS 32 và IAS 39 (phiên bn 2005) thay th
phiên bn 2003. IAS 32 chính thc đi tên thành “Công c tài chính: Trình bày”
Sau đó các chun mc ln lt đc sa đi, b sung cho phù hp vi tình
hình kinh t mi cng nh các yêu cu ngày càng cao ca ngi s dng báo cáo.
1.2.2.3.

Tuy nhiên các chun mc đã ban hành vn còn bc l nhiu yu kém nh
khó hiu, khó áp dng. c bit là sau cuc khng hong tài chính toàn cu nm
2008, nhiu Ủ kin cho rng chính nhng l hng trong k toán công c tài chính
góp phn làm cho cuc khng hong trm trng hn. Sau khng hong tài chính
toàn cu nm 2008, các nhà lãnh đo nhóm G20 và FSB hi thúc các t chc lp
quy c gng làm gim tính phc tp ca các chun mc v công c tài chính. Tháng
4/2009, IASB chính thc đa ra k hoch xây dng IFRS 9 – Công c tài chính vi
3 giai đon :
- Giai đon 1: Phân loi và đo lng công c tài chính
- Giai đon 2: Tn tht tài sn tài chính
- Giai đon 3: K
a ri ro và chun mc đo lng giá tr hp
lý.
Ngày 12/11/2009, IASB ban hành IFRS 9 “Công c tài chính” nh là bc
đu tiên trong d án ca mình đ thay th cho IAS 39 “Công c tài chính : Ghi nhn
và o lng”. n 28/10/2010, IASB ban hành li IFRS 9, b sung các yêu cu
mi v k toán cho ngha v tài chính, yêu cu cho dng ghi nhn tài sn tài chính
và n phi tr tài chính. IFRS 9 gii thiu các yêu cu mi đ phân loi và đo lng

tài sn tài chính đc áp dng bt đu ngày 1 tháng 1 nm 2015.
Tính ti tháng 6/2013, IASB đã thc hin đc giai đon 1 ca d án. IASB
d kin khi c 3 giai đon hoàn tt, IFRS 9 s thay th hoàn toàn IAS 39.
14

Tuy nhiên vic đo lng công c tài chính theo giá tr hp lỦ còn nhiu
vng mc, và khó áp dng vào thc t.  h tr cho vic đo lng công c tài
chính theo giá tr hp lỦ, vào ngày 12/5/2011, IASB đã chính thc ban hành IFRS
13 “o lng giá tr hp lỦ”.
1.2.3.
IFRS 7; IFRS 9; IFRS 13)
1.2.3.1.

Chun mc k toán quc t IAS 32 đã đa ra mt s khái nim liên quan đn
công c tài chính nh sau:
Công c tƠi chính là bt k hp đ
. Trong đó:
- TƠi sn tƠi chính

(a) Tin;
(b) Công c vn ca đn v khác (nh c phiu ph thông, c phiu u đãi ca
đn v khác mà đn v đang nm gi)
(c) Q
nhn tin hoc tài sn tài chính khác t mt đn v
khác, hoc phi
hon phi
thu, cho vay, đu t vào trái phiu)
(d)
s hoc có th nhn đc mt lng
bin đi các công c vn ca mình; hoc

mà
.
- N phi tr tƠi chính là:
(a) Ngha v theo hp đng mà đn v phi thanh toán tin hoc tài sn tài
chính khác cho đn v khác, hoc phi
khác trong điu kin bt li (nh các khon
phi tr, các khon vay, trái phiu phát hành …)
15

(b) Hp đng mà s hoc có th đc
phi phái sinh mà phi
bin đi các công c vn ca mình; hoc
mà s hoc có th phi lng tin c đnh
hoc tài sn tài chính đ ly mt
vn ca đn v.
- Công c vn ch s hu
minh có li ích t phn tài
sn ca đn v sau khi tr đi toàn b ngha v n ca đn v đó (nh c phiu ph
thông, c phiu u đãi c tc…)
1.2.3.2.

a. Mc tiêu
IAS 32: T
dng đ
- sn tài chính và n tài chính đ .
IFRS 7: Yêu cu các đn v thuyt minh trên BCTC ca h đ ngi s
dng báo cáo có th đánh giá: tm quan trng ca công c tài chính đi vi tình
hình tài chính và hot đng ca đn v; bn cht và mc đ ri ro phát sinh t công
c tài chính mà các đn v nm gi trong k và cui k báo cáo, và làm th nào các
đn v qun lỦ nhng ri ro này.

IFRS 9: Thit lp các nguyên tc cho các BCTC s trình bày thông tin liên
quan và hu ích v tài sn tài chính và n tài chính giúp ngi s dng BCTC trong
vic đánh giá v s lng, thi gian và s không chc chn v dòng tin trong
tng lai ca đn v.
IFRS 13: nh ngha giá tr hp lỦ, đa ra mt khuôn mu lỦ thuyt đ đo
lng giá tr hp lỦ, đa ra yêu cu công b v giá tr hp lỦ.
b. Phm vi áp dng

16

- Li ích trong các công ty con, công ty liên doanh, liên kt đc hch toán
theo IAS 27 “BCTC riêng”, IAS 28 “u t vào công ty liên ” hoc IFRS 11
“Tha thun hp tác” và IFRS 12 “Thuyt minh v li ích trong các đn v khác”.
Tr mt s trng hp, IAS 27, IAS 28, IFRS 11 hoc IFRS 12
theo các chun mc này.
- Quyn và ngha v đi vi các hot đng thuê đc hch toán theo IAS 17
“Tài sn cho thuê”
-
Li ích ca nhân viên”
- Quyn và ngha v phát sinh t hp đng bo him đc hch toán theo quy
đnh ti IFRS 4 “Hp đng bo him” (tr các hp đng đc phát hành bi công ty
bo him mà không phi là hp đng bo him)
- Hp đng liên quan đn hp nht kinh doanh.
- Nhng cam kt vay mà không th thc hin bng tin hoc các tài sn tài
chính khác, tr trng hp khon cam kt vay đc xác đnh giá tr theo giá tr hp
lỦ thông qua lãi hoc l.
- Công c tài chính tuân theo IFRS 2 “Thanh toán trên c s c phiu”
1.2.3.3.

Theo IFRS 9, vic phân li này đc thc hin ti thi đim ghi nhn ban

đu
a. Phơn loi tƠi sn tƠi chính:
n v tin hành phân loi tài sn tài chính sau khi ghi nhn ban đu thành
tài sn tài chính đo lng theo nguyên giá phân b hay giá tr hp lỦ trên c s:
- Mô hình kinh doanh ca đn v đ qun lỦ các tài sn tài chính.
- Các đc đim dòng tin theo hp đng ca các tài sn tài chính.
Theo đó, IFRS 9 chia tài sn tài chính ra làm 2 loi: tài sn tài chính đo
lng theo nguyên giá phân b và tài sn tài chính đo lng theo giá tr hp lỦ.
- Tài sn tài chính đc đo lng theo nguyên giá phân b nu tha mãn c
hai điu kin sau đây: