Luận văn thạc sĩ Các nhân tố tác động đến mức trích lập dự phòng rủi ro tín dụng và việc trình bày dự phòng rủi ro tín dụng trên báo cáo tài chính tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH





PHM ÌNH TUN




CÁC NHÂN T TÁC NG N MC
TRÍCH LP D PHÒNG RI RO TÍN DNG
VÀ VIC TRÌNH BÀY D PHÒNG RI RO
TÍN DNG TRÊN BCTC TI CÁC NGÂN
HÀNG THNG MI VIT NAM


Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301


LUN VN THC S KINH T




NGI HNG DN KHOA HC:
TS. Nguyn Th Thu Hin

Tp. H Chí Minh - Nm 2014
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn thc s kinh t này hoàn toàn là kt qu hc tp và
nghiên cu ca chính bn thân. Nu có gì gian di, tôi xin hoàn toàn chu trách
nhim.


TP. H Chí Minh, ngày 19 tháng 02 nm 2014


Phm ình Tun




MC LC

TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG VÀ S 
PHN M U 1
1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 4

3. i tng và phm vi nghiên cu 4
4. Phng pháp nghiên cu 5
5. óng góp ca nghiên cu 7
6. Kt cu đ tài 7
CHNG I: TNG QUAN LÝ THUYT 8
1.1 Tip cn các nghiên cu trên th gii 8
1.1.1 Nghiên cu ca Larry D. Wall và Ifterkhar Hasan (2003) 8
1.1.2 Nghiên cu ca Grace T. Chen và các cng s ( 2005) 9
1.1.3 Nghiên cu ca Asokan Anvàarajan và các cng s (2005) 10
1.1.4 Nghiên cu ca Ruey-Dang Chang và các cng s (2008) 12
1.1.5 Nghiên cu ca Mahmuod O. Ashour và các cng s (2011) 13
1.1.6 Nghiên cu ca Mohd Yaziz Bin Mohd Isa (2011) 14
1.2 Tng hp các nhân t trong các mô hình nghiên cu trc đây 16
1.2.1 Quy mô ngân hàng 16
1.2.2 Lãi sut cho vay 17
1.2.3 N xu 17



1.2.4 Thu nhp ròng trc thu và d phòng 17
1.2.5 H s ri ro tài chính 18
1.2.6 T l cho vay phi bt đng sn trên bt đng sn 18
1.2.7 T l vn ch trên tng tài sn ca nm trc 18
1.2.8 Kh nng thu hi n xu 19
1.2.9 T l cho vay và đu t trên tin gi khách hàng 19
CHNG II: C S LÝ THUYT 20
2.1 Khái nim ri ro tín dng và d phòng ri ro tín dng trong ngân hàng 20
2.1.1 Khái nim ri ro trong hot đng ngân hàng 20
2.1.2 Khái nim tín dng, ri ro tín dng 20
2.1.3 D phòng ri ro tín dng trong ngân hàng 24

2.2 C s xác đnh ri ro tín dng 26
2.2.1 Xác đnh ri ro tín dng theo IAS 39 và Hip c vn Basel 26
2.2.1.1 Chun mc k toán quc t 39 (IAS 39) 26
2.2.1.2 Hip c vn Basel 27
2.2.2 Cn c xác đnh ri ro tín dng ti các NHTM  Vit Nam 29
2.2.2.1. ánh giá theo đnh lng 29
2.2.2.2. ánh giá theo đnh tính 30
2.3 Cn c cho vic trình bày d phòng ri ro tín dng trên BCTC ti các NHTM
Vit Nam 31
2.4 Lý thuyt c s cho vic trình bày d phòng ri ro tín dng trên BCTC ti các
NHTM Vit Nam 32
2.4.1 Lý thuyt thông tin bt cân xng 32
2.4.2 Lý thuyt tín hiu 21



2.5 Lý thuyt c s cho vic la chn các nhân t tác đng đn d phòng ri ro tín
dng ti các NHTM Vit Nam 22
2.3.1. Lý thuyt u nhim (Agency theory) 22
2.3.2. Lý thuyt tín hiu (Signalling theory) 33
CHNG III: THIT K NGHIÊN CU 38
3.1 Mô t tng th và mu kho sát 38
3.1.1 Mô t tng th 38
3.1.2 Mô t mu kho sát 38
3.2 Xây dng gi thuyt nghiên cu và xác đnh bin s nghiên cu 40
3.2.1 Bin ph thuc – d phòng ri ro tín dng (ALL) 40
3.2.2 Bin quy mô (SIZE) 41
3.2.3 T l vn ch trên tng tài sn cui nm trc 42
3.2.4 Bin n xu (NP) 43
3.2.5 Bin thu nhp ròng trc thu và d phòng (CROA) 44

3.2.6 H s ri ro tài chính (CE) 46
3.3 Mô hình nghiên cu 47
3.4 Quy trình thc hin nghiên cu 50
CHNG IV: KT QU NGHIÊN CU 53
4.1 Thc trng d phòng ri ro tín dng ca các ngân hàng thng mi Vit Nam
hin nay 53
4.1.1. C s pháp lý 53
4.1.1.1. Giai đon 2000 – 2005 53
4.1.1.2. Giai đon 2005 đn nay 54
4.1.2. Thc trng trích lp d phòng ri ro tín dng và trình bày ri ro tín dng
trên BCTC trong ngân hàng thng mi ti Vit Nam 55



4.1.2.1. Phân loi n 55
4.1.2.2 K toán d phòng ri ro tín dng ti các NHTM Vit Nam 58
4.1.2.3 Trình bày d phòng ri ro tín dng trên Báo cáo tài chính 61
4.2 Kt qu nghiên cu 63
4.2.1 Thng kê mô t 63
4.2.2 Ma trn h s tng quan 65
4.2.3 Kt qu nghiên cu 66
4.2.3.1 Kim đnh Hausman 66
4.2.3.2 Kt qu hi quy theo FEM 67
4.2.3.3. ụ ngha rút ra t kt qu nghiên cu 72
CHNG V: KT LUN VÀ KIN NGH 75
5.1 Kt lun 75
5.2 Kin ngh 75
5.2.1 B sung quy đnh v mc lp d phòng ri ro tín dng cho các ngân hàng
thng mi 75
5.2.2 i vi nhà qun lý ngân hàng 77

5.2.3 i vi k toán ngân hàng 79
5.2.4 Trình bày ri ro tín dng trên BCTC ca ngân hàng 80
5.2.5 i vi công ty kim toán 81
5.2.6 i vi đi tng s dng báo cáo tài chính ca ngân hàng 81
5.3 Hn ch và đ xut hng nghiên cu tip theo 82
5.3.1 Hn ch 82
5.3.2 Hng nghiên cu tip theo 83
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
Vit tt
Vit đy đ bng ting Vit
Vit đy đ bng ting Anh
ACB
Ngân hàng thng mi c phn Á Châu
Asia Commercial Bank
BAV
Ngân hàng Thng mi c phn Bn Vit
VietCapital Commercial
Joint Stock Bank
BIDV
Ngân hàng u t và phát trin Vit Nam
Bank for Investment and
Development of Viet Nam
CIC
Trung tâm thông tin tín dng
Credit Information Center
DAB
Ngân hàng Thng mi c phn ông Á
Dong A Commercial Joint

Stock Bank
EIB
Ngân hàng Thng mi c phn Xut nhp
khu Vit Nam
Vietnam Export Import
Commercial Joint Stock
Bank
FEM
Mô hình nhân t tác đng c đnh
Fixed – Effects Model
GDP
Tng sn phm quc ni
Gross domestic product
HDB
Ngân hàng Thng mi c phn Phát trin nhà
thành ph H Chí Minh
Housing Development
Commercial Joint Stock
Bank
KLB
Ngân hàng Thng mi c phn Kiên Long
Kiên Long Commercial Joint
Stock Bank
IAS
Chun mc k toán Quc t
International Accounting
Standards
IFRS
Chun mc báo cáo tài chính quc t
International fiannacial

reporting Standard
MBB
Ngân hàng Thng mi c phn Quân đi
Military Commercial Joint
Stock Bank
MDB
Ngân hàng Thng mi c phn phát trin
MeKong
MeKong Development
Commercial Joint Stock
Bank
MHB
Ngân hàng phát trin nhà ng bng sông Cu
Long
Housing Bank of Mekong
Delta
NAB
Ngân hàng Thng mi c phn Nam Á
Nam A Commercial Joint
Stock Bank
NVB
Ngân hàng Thng mi c phn Nam Vit
Nam Viet Commercial Joint
Stock Bank
OCE
Ngân hàng Thng mi c phn i dng
Ocean Commercial Joint
Stock Bank
PGB
Ngân hàng Thng mi c phn phát xng du

Petrolimex
Petrolimex Group
Commercial Joint Stock
Bank
PNB
Ngân hàng Thng mi c phn Phng Nam
SouthernCommercial Joint
Stock Bank
PTB
Ngân hàng Thng mi c phn Phng Tây
Western Commercial Joint
Stock Bank
REM
Mô hình nhân t tác đng ngu nhiên
Random-Effects Model
SCB
Ngân hàng Thng mi c phn Sai Gòn
Saigon Commercial Joint
Stock Bank
SGB
Ngân hàng Thng mi c phn Sài Gòn Công
thng
Saigon Bank for Industry
and Trade
SHB
Ngân hàng Thng mi c phn Sài Gòn Hà
Ni
Saigon Hanoi Commercial
Joint Stock Bank
STB

Ngân hàng Thng mi c phn Sài Gòn
Thng Tín
Saigon Thuong Tin
Commercial Joint Stock
Bank









VAB
Ngân hàng Thng mi c phn Vit Á
Viet A Commercial Joint
Stock Bank
VAS
Chun mc k toán Vit Nam
Vit Nam Accouting
Standards
VCB
Ngân hàng Thng mi c phn Ngoi thng
Vit Nam
Bank for Foreign Trade of
Vietnam
VPB
Ngân hàng Thng mi c phn Vit Nam
thnh vng

Vietnam Joint Stock
Commercial Bank for
Private Enterprises
NHNN
Ngân hàng Nhà nc

NHTM
Ngân hàng thng mi

BCTC
Báo cáo tài chính

TCTD
T chc tín dng

VCSH
Vn ch s hu

TSTC
Tài sn tài chính

DANH MC CÁC BNG VÀ S 
Bng 1.1: Tng hp các nghiên cu và mô hình phân tích 15
Bng 2.1: i tng xét ri ro tín dng trong NHTM 23
Bng 3.1: Bng phân b mu điu tra 39
Bng 3.2: Tng hp các nhân t nghiên cu 49
Bng 4.1: Mô t tóm tt các nhóm n 55
Bng 4.2: Bng xp hng tín dng ca ngân hàng Quân đi (MB) 57
Bng 4.3: T l khu tr tài sn bào đm 59
Bng 4.4: Bng thng kê mô t 64

Bng 4.5: Ma trn h s tng quan gia các bin 66
Bng 4.6: Kim đnh Hausman 67
Bng 4.7: Kt qu hi quy vi mô hình tác đng c đnh 68

1


PHN M U
1. Lý do chn đ tài
Ngân hàng thng mi là mt trung gian tài chính thc hin chc nng cung
cp vn cho nn kinh t bng cách tìm kim nhng ngun tin nhàn ri trong xư hi
và cung cp cho nhng cá nhân, doanh nghip đang cn vn hot đng thông qua
hình thc gi tit kin và cho vay. iu này đư góp phn thúc đy s phát trin ca
ngành, các lnh vc theo và qua đó đy mnh s phát trin ca kinh t, xư hi.
Trong thi gian qua, các ngân hàng thng mi ti Vit Nam đư có s phát
trin mnh m v c s lng, cht lng và quy mô đ tng bc hi nhp vi
kinh t quc t, đóng vai trò quan trng trong s phát trin ca nn kinh t Vit
Nam. Trong quá trình này, thông tin k toán ngân hàng gi vai trò quan trng đi
vi bn thân các ngân hàng, các nhà đu t, khách hàng và các t chc tài chính
khác. Vì nhng thông tin này s có tác đng đn hot đng kinh doanh ca ngân
hàng, hot đng mua bán, đu t ca nhng c đông, nhà đu t, hoc gi, rút tin
ca khách hàng .
Vi bn cht là t chc hot đng ch yu thông qua cho vay và đi vay nên
Ngân hàng không tránh khi vic phát sinh nhng khon n xu, điu này không
nhng gây nh hng đn hot đng, uy tín ca bn thân ngân hàng nói riêng mà
còn gây nh hng xu đn nn kinh t quc gia nói chung, đc bit khi nn kinh t
vn đang b nhng nh hng tiêu cc t cuc khng hong kinh t nm 2008.
Theo nh Ngân hàng Nhà nc cho bit, đn cui tháng 10/2012, n xu ca toàn
h thng chim khong 8,8 – 10% trên tng d n, có nhng ngân hàng tng đn
hn 50 ln s n và có kh nng mt vn, trong khi hu ht các ngân hàng ln thì

n xu đu tng gp đôi. Chính điu này dn đn hàng lat các hot đng sáp nhp
gia các ngân hàng hin nay nh: s hp nht ca SCB, TinNghiaBank và
FicomBank t cui nm 2011. iu này cho thy n xu đang gây khó khn cho
hot đng ca Ngân hàng, đc bit khi chúng chuyn thành nhng khon ri ro tín
dng mà Ngân hàng phi gánh chu khi đi tng mt kh nng thanh toán.
2


Bn cht ca ri ro tín dng là s tn tht tài chính trc tip hoc gián tip
xut phát t vic ngi đi vay không thc hin ngha v tr n đúng hn theo cam
kt hoc mt kh nng thanh toán. iu này đòi hi bên cho vay phi tìm mi cách
đ kim soát đc kh nng tr n ca ngi đi vay, phán đoán đc mc đ ri ro
khi cho vay cng nh kim soát tt mc đ ri ro tín dng ca ngân hàng. Và mt
trong nhng hot đng góp phn vào vic kim soát các khon tn tht chính là
công tác k toán các khon ri ro tín dng trong vic ghi nhn kp thi, chính xác
các khon tn tht cng nh lp d phòng ri ro tín dng đy đ.
Vi các chc nng to tin, trung gian và kinh doanh khin hot đng kinh
doanh ngân hàng có nhiu đc thù khác vi các doanh nghip sn xut kinh doanh
và chu s điu hành, giám sát cht ch ca NHNN. Chính vì vy, k toán các hot
đng ngân hàng nói chung và k toán d phòng ri ro tín dng ngân hàng nói riêng
chu s chi phi không ch ca h thng chun mc k toán mà còn phi tuân th
các quy đnh ca NHNN. Trong đó, quan đim ca nhà lp quy vi k toán dn tích
yêu cu k toán ghi nhn tn tht cho vay trên c s các s kin xy ra trong k báo
cáo cng nh các s kin d kin xy ra khin nh hng đn thu hi các khon
cho vay. Bên cnh đó, các nhà điu hành ngân hàng (nh NHNN) li quan tâm
nhiu hn đn vic đm bo an toàn vn, nên có quan đim lp d phòng ri ro tín
dng nhiu hn trong giai đon kinh doanh tt đ có ngun bù đp khi ri ro thc
s xy ra (Wall & Koch, 2000). Nh vy cho thy, thc hành k toán d phòng ri
ro tín dng ti các NHTM s b chi phi không ch bi CMKT mà còn chu nh
hng ca các quy đnh đc ban hành ca NHNN. Hay nói cách khác, đ đm bo

ghi nhn, đo lng, trình bày và công b thông tin v d phòng ri ro tín dng
không phi là điu d dàng vì s tác đng ca các yu t bên trong và bên ngoài
ngân hàng. Nh vic lp d phòng ri ro tn tht ca ngân hàng theo VAS luôn nh
hn s d phòng theo IAS do khó xác đnh đc lung tin chit khu theo lưi sut
thc t hay không trích lp d phòng ri ro tín dng đi vi các khon vay theo ch
đnh, k hoch ca Nhà nc
3


Bên cnh đó, vic ghi nhn các khon d phòng ri ro tín dng vào chi phí
cng khin cho mc tiêu li nhun cng nh nhng mc tiêu khác ca ngân hàng b
nh hng. Chính vì vy, vic ghi nhn d phòng ri ro tín dng ti các ngân hàng
còn có nhiu đim không phù hp vi thc t phát sinh. iu này dn đn nhiu
trng hp khi n xu tht s phát sinh thì ngân hàng không có nhng khon d
phòng ri ro đ đm bo và khin ngân hàng lâm vào tình trng khó khn và có
nguy c sp đ, gây h qu nghiêm trng. Bên cnh đó, các thông tin không chính
xác v mc lp d phòng so vi n xu mà ngân hàng đang gánh chu đư khin cho
nhng nhà đu t, khách hàng và các t chc tài chính đư có cái nhìn sai lch v
hot đng ca ngân hàng, mc đ an toàn khi đu t vào ngân hàng.
Vi nhng bin đng ln trong lnh vc ngân hàng liên quan đn n xu và các
khon ri ro tín dng thi gian qua đư to nên mt nhu cu cp thit cho nhng
nghiên cu v qun tr ri ro tín dng, gii quyt ri ro trong ngân hàng, các bin
pháp giúp ngân hàng gii quyt vn đ n xu, d phòng ri ro. Hin nay, có nhiu
đ tài nghiên cu trên th gii đc công b trên các tp chí quc t v nhân t nh
hng đn lp d phòng ri ro tín dng vi mc tiêu là k toán qun tr li nhun và
vn bng phng pháp đnh lng nh nghiên cu ca Ruey-Dang Chang và các
cng s (2008), Mahmuod O. Ashour và các cng s (2011), hoc đ xác đnh lỦ do
ti sao vic trích lp d phòng li không đc thc hin đy đ, hp lỦ và mong
mun chng minh tính hu ích cho ngi s dng BCTC ngân hàng trong vic
đánh giá hot đng ngân hàng nh nghiên cu ca Grace T. Chen và các cng s (

2005), Mohd Yaziz Bin Mohd Isa (2011), hay vi mc đích xác đnh đim chung
và khác bit v nhân t tác đng đn trích lp d phòng ri ro tín dng gia các
nc khác nhau nh nghiên cu ca Larry D. Wall và Ifterkhar Hasan (2003). Các
kt qu nghiên cu trên đu đa ra các nhân t tài chính và phi tài chính tác đng
đn trích lp d phòng ri ro tín dng trong lnh vc ngân hàng. Tuy nhiên, các
nhân t tác đng s có th ging hoc khác nhau tùy theo v trí đa lỦ, đt nc và
đc đim ngân hàng.
4


Vì vy, vi s khác bit trong lnh vc ngân hàng gia Vit Nam và các
nc s có nhng nhân t khác bit nh hng đn lp d phòng ri ro tín dng,
đc bit là  Vit Nam vi lnh vc ngân hàng còn non tr và tim tàng nhiu ri ro.
Vic đánh giá các nhân t tác đng đn trích lp d phòng ri ro tín dng s
giúp cho k toán ngân hàng có th xác đnh đc mc tng hoc gim ca khon d
phòng d phòng ri ro tín dng, tng ng vi s tác đng ca các nhân t đó.
Ngoài ra, nhà qun tr ngân hàng thông qua đó có th nm bt v các khon tn tht
mà ngân hàng đư, đang và s gánh chu mt cách chính xác, đ t đó đa ra các
quyt đnh qun tr v vn hiu qu nht. i vi kim toán thì da vào các nhân t
tác đng này có th kim tra vic tng hoc gim mc trích lp d phòng trong tng
nm có tht s phù hp hay không. Còn nhà đu t s có cn c đánh giá hot đng
ca ngân hàng thông qua vic đánh giá tính chính xác ca ngân hàng trong lp d
phòng ri ro tín dng.
Xut phát t yêu cu ca thc tin, tác gi đư xác đnh ni dung nghiên cu
“Các nhân t tác đng đn mc trích lp d phòng ri ro tín dng và vic trình bày
d phòng ri ro tín dng trên BCTC ti các ngân hàng thng mi Vit Nam”.
2. Mc tiêu nghiên cu
 Kim đnh mô hình lỦ thuyt v mi quan h gia quy mô ngân hàng, lưi
sut cho vay, n xu, thu nhp trc thu và d phòng, t l tng d n trên vn
ch s hu vi d phòng ri ro tín dng trong ngân hàng thng mi Vit Nam.

 Xác đnh xem các nhân t trên  Vit Nam có tác đng tng t nh các
kt qu nghiên cu trc đây hay không.
3. i tng và phm vi nghiên cu
- i tng nghiên cu ca lun vn là v trích lp d phòng ri ro tín dng.
- Phm vi nghiên cu: lun vn tin hành nghiên cu ti các ngân hàng thng
mi Vit Nam trong khong thi gian 5 nm bt đu t nm 2008 đn 2012.

5


4. Phng pháp nghiên cu
Vi vic áp dng phng pháp đnh lng, đ tài s suy din t các nghiên
cu trc nhm d kin mô hình lỦ thuyt s kim đnh.
 tài kho sát các bin đc lp và bin ph thuc trong mô hình nghiên cu
t BCTC và các thông tin trên Báo cáo thng niên ca 23 NHTM trong thi gian 5
nm, tc 115 BCTC ca các ngân hàng kho sát.
 tài s dng kim đnh hi quy vi vic s dng phn mm Stata đ thc
hin hi quy d liu dng bng. Vic s dng d liu dng bng cách kt hp chui
thi gian vi các đn v chéo s cho chúng ta bit đc nhiu thông tin hu ích hn,
tính bin thiên cao hn, ít hin tng đa cng tuyn gia các bin. Bên cnh đó, đi
vi vic quan sát lp đi lp li ca các đn v chéo thì d liu dng bng cho phép
nghiên cu đng thái thay đi theo thi gian ca các đn v chéo này.
 Thi gian nghiên cu: Nghiên cu đc d kin thc hin trong khong thi
gian t tháng 04/2013 đn tháng 11/2013.
C th, quy trình chn mu và các phng pháp thu thp, x lỦ d liu trong
đ tài nh sau:
 Quy trình chn mu:
Tin hành thu thp d liu phc v cho vic nghiên cu thông qua điu tra chn
mu vi kích c mu là 23 ngân hàng thng mi Vit Nam công b đy đ các báo
cáo tài chính qua 5 nm, t nm 2008 đn 2012.

 Phng pháp thu thp:
Thu thp đy đ báo cáo thng niên, báo cáo tài chính ca các ngân hàng trong
thi gian 5 nm, bt đu t 2008 đn nm 2012 thông qua Website ca các ngân
hàng và các Website liên quan.
 Phng pháp phân tích d liu:
6


S dng các k thut phân tích thng kê mô t, phân tích h s tng quan và
phân tích các nhân t tác đng nhm xác đnh nhân t và mc đ tác đng ca các
nhân t đn mc trích lp d phòng các khon ri ro tín dng ti ngân hàng thng
mi Vit Nam.
 Quy trình nghiên cu: tác gi thc hin nghiên cu theo mô hình di đây
nhm thc hin đy đ ni dng và mc tiêu ca đ tài.

VN  NGHIÊN CU
Các nhân t tác đng đn mc trích lp d phòng ri
ro tín dng ti các Ngân hàng thng mi Vit Nam
C S Lụ THUYT
- Các lý thuyt liên quan đn đ
tài nghiên cu
- Các công trình nghiên cu
trc đây
MÔ HỊNH NGHIÊN CU
Mô hình đo lng các nhân t tác đng đn mc trích lp d phòng
các khon ri ro tín dng
NGHIÊN CU NH LNG
Thng kê mô t
Phân tích h s tng quan
Thc hin các hi quy d liu dng bng
7


5. óng góp ca nghiên cu
 V mt khoa hc:
Kt qu nghiên cu b sung c s lỦ thuyt v các nhân t nh hng đn
trích lp d phòng các khon ri ro tín dng ti Ngân hàng thng mi Vit Nam
 V mt thc tin:
Kt qu nghiên cu là cn c khoa hc cho k toán ti các NHTM thc hin
ghi nhn và trình bày BCTC v trích lp d phòng ri ro tín dng mt cách hp lỦ,
đy đ và kp thi nht nhm to tin đ cho vic đa ra các quyt đnh qun tr ca
nhà qun lỦ ngân hàng. Bên cnh đó, nó cng là cn c cho kim soát ni b ngân

hàng, các kim toán viên và nhà đu t có th kim tra, đánh giá tính chính xác, hp
lý ca các khon d phòng ri ro tín dng đc trình bày trên BCTC ca ngân hàng.
 i vi ngi nghiên cu:
Nghiên cu hoàn thành s giúp ngi nghiên cu hoàn thin kh nng
nghiên cu khoa hc cùng vi vic nâng cao kin thc, kinh nghim trong lnh vc
k toán các khon ri ro tín dng ti ngân hàng thng mi.
6. Kt cu đ tài
Ni dung đ tài đc chia làm 5 chng
Chng I: Tng quan nghiên cu
Chng II: C s lỦ thuyt
Chng III: Thit k nghiên cu
Chng IV: Kt qu nghiên cu
Chng V: Kt lun và kin ngh



8


CHNG I
TNG QUAN NGHIÊN CU
1.1 Tip cn các nghiên cu trên th gii
Trong phn này, ngi nghiên cu trình bày nhng nghiên cu thc nghim
cùng kt qu nghiên cu đư đc thc hin trên th gii.
1.1.1 Nghiên cu ca Larry D. Wall và Ifterkhar Hasan (2003)
Bài nghiên cu phân tích các yu t quyt đnh đn d phòng ri ro tín dng
ca các ngân hàng, vi mu nghiên cu đc la chn t các ngân hàng M và các
ngân hàng ngoài nc M bao gm Canada, Nht và mt nhóm 21 quc gia. Tác
gi s dng mô hình nhân t tác đng c đnh (fixed effects) đ xác đnh và đo
lng mc đ tác đng ca các nhân t đn mc trích lâp d phòng ri ro tín dng.

Phng trình tính toán đc tác gi s dng nh sau:
LLA
it
=

1
+

2
NPL
it
+

3
NCO
it
+

4
LOAN
it
+

1
ER
i,t-1
+

2
RETN

it
+


1
Y
it
+ u
it
Trong đó :
NPL
it
: t l n xu trên tng tài sn ti thi đim t
NCO
it
: t l giá tr tn tht ròng c nm t trên tng tài sn ti thi đim t
LOAN
it
: t l tng n trên tng tài sn ti thi đim t
ER
i,t-1
:

t l vn ch trên tài sn cho ngân hàng i ti thi đim kt thúc nm trc
RETN
it
: t l thu nhp trc thu và d phòng trên tng tài sn ca ngân hàng i ti
thi đim t
Y
it

: bin tác đng c đnh theo nm đc cho bng 1 nu quan sát bt đu t nm t
và bng 0 nu không phi.
Mô hình này đc tác gi ng dng nghiên cu cho các ngân hàng M (US
banks) và nhng ngân hàng nc khác (non-US banks). Kt qu th hin các nhân
t đu đc xác đnh là có nh hng đn mc trích lp d phòng ri ro tín dng
9


nhng có s khác nhau v Ủ ngha thng kê gia 2 khu vc. C th là các ngân hàng
 M có mc Ủ ngha thng kê thp hn các ngân hàng khác v LLA, NPL và NCO.
Tng t nh vy, tác gi tip tc so sánh gia M vi Nht Bn và Canada đ th
hin mc đ tác đng khác nhau ca các nhân t đi vi mc trích lp d phòng ti
nhng quc gia khác nhau. Qua đó, nghiên cu cng ch ra rng mt s bin theo
suy ngh s có tác đng mnh đi vi ngân hàng nc này thì li không phi là nhân
t quan trng trong các ngân hàng nc khác.
1.1.2 Nghiên cu ca Grace T. Chen và các cng s ( 2005)
Bài nghiên cu s dng d liu ca 200 ngân hàng trong giai đon 5 nm, t
nm 1995 đn 1999. Bài nghiên cu nhn din và kim tra mi quan h gia các
nhân t và d phòng ri ro tín dng. Kt qu nghiên cu chng minh tính hu ích
cho ngi s dng báo cáo tài chính ngân hàng trong vic đánh giá hot đng ca
ngân hàng mt cách đy đ hn.
Nghiên cu ca nhóm tác gi đư xác đnh các nhân t nh hng đn vic
trích lp d phòng các khon ri ro tín dng. Nhóm tác gi đư đa ra đc gi
thuyt bao gm các nhân t tác đng đn s thay đi mc trích lp d phòng ri ro
nh sau: Quy mô ngân hàng, các khon n xu, lưi sut cho vay, t l cho vay ca
các khon phi bt đng sn trên bt đng sn, t l thu hi n đư xóa, n ròng tn
tht trong k. Mi quan h gia các bin đc lp vi bin ph thuc đc tác gi
kim tra bng hai cách là s dng biu đ đ trình bày và s dng phân tích hi
quy. Mô hình tác gi s dng cho nghiên cu nh sau:
ALL

it
= A
0t
+ A
1t
NPL
it
+ A
2t
NRE/RE
it
+ A
3t
INT
it
+ A
4t
CHAOFF
it
+ A
5t
SIZE
it

+A
6t
RECOVE
it
+ e
t

Trong đó:
ALL: là bin ph thuc, đo lng bng t l d phòng ri ro tín dng trên tng n
NP: là t l n xu trên tng n
INT: là t l thu nhp t lưi cho vay trên tng d n cho vay bình quân
10


NRE/RE: là t l cho vay phi bt đng sn trên bt đng sn
RECOV: là tng thu hi t n đư xóa trên tng n nm trc
CHAOFF: t l mt vn bình quân ba nm trên tng n bình quân ba nm
SIZE: log ca tng tài sn
Kt qu nghiên cu cho thy tt c nhng nhân t nghiên cu đu th hin s
tác đng đn t l trích d phòng ri ro tín dng ngoi tr nhân t quy mô ngân
hàng là không có ý ngha thng kê. Nhng ngân hàng có t l n xu tng cao thì s
có xu hng tng mc trích lp d phòng ri ro. Nhng khon cho vay càng ri ro
thì lưi sut cho vay s càng cao, dn đn lưi sut cho vay có tng quan thun vi
mc d phòng ri ro. Các khon cho vay bt đng sn thì an toàn hn là cho vay
phi bt đng sn, vì vy t l cho vay ca các khon phi bt đng sn trên bt đng
sn tng thì mc d phòng s tng. T l thu hi n đư xoá có tác đng thun chiu
vi mc lp d phòng, khi t l này tng cao thì ngân hàng có xu hng tng mc
trích lp d phòng. Kinh nghim v tn tht cho vay trong ngân hàng cng có mi
tng quan thun vi d phòng ri ro, ngân hàng có càng nhiu kinh nghim v tn
tht trong quá kh thì mc d phòng s cao hn nhng ngân hàng ít kinh nghim.
1.1.3 Nghiên cu ca Asokan Anvàarajan và các cng s (2005)
Bng cách thu thp đy đ các thông tin, báo cáo tài chính hàng nm ca các
ngân hàng thng mi Úc trong giai đon t nm 1991 đn 2001, vi s lng bao
gm 50 ngân hàng thng mi, trong đó có 10 ngân hàng niêm yt và 40 ngân hàng
cha niêm yt. Mc đích bài nghiên cu nhm xem xét vic liu các ngân hàng Úc
có s dng chi phí d phòng ri ro tín dng trong vic qun tr thu nhp, vn và
phát tín hiu hay không, và nu có thì mc đ chi phí d phòng đc s dng cho

mc đích này là bao nhiêu. Tác gi s dng hi quy OLS đ phân tích mô hình sau:
LLPR = a
0
+ a
1
LLA + a
2
GDP + a
3
MCAP + a
4
EBT + a
5
LISTED + a
6
POST + a
7
TA + a
8
CFEER + a
9
LISTED * MCAP + a
10
LISTED * EBT + a
11
MCAP * POST
+ a
12
EBT*POST + a
13

LISTED * MCAP * POST + a
14
LISTED * EBT * POST
11


Trong đó:
LLPR: chi phí d phòng ri ro tín dng trên d n bình quân
LLA = Chênh lch tn tht cho vay/ tng tài sn
GDP = Chênh lch GDP, đi din cho s thay đi trong tng trng kinh t
MCAP = t l vn t có trc d phòng ri ro tín dng vn bt buc ti thiu
EBT = thu nhp trc thu và d phòng/ tng tài sn bình quân
LISTED = Bin gi (là 1 nu ngân hàng thng mi niêm yt; 0 nu ngân hàng
thng mi cha niêm yt)
POST = Bin gi (là 1 cho nhng nm sau Basel 1996-2001, và 0 cho nhng nm
trc Basel 1991-1995)
TA = log (tng tài sn)
CFEER = Thu nhp t hoa hng và phí trên tng tài sn
LISTED *MCAP = tng tác gia loi ngân hàng thng mi vi t l an toàn vn
LISTED * EBT = tng tác gia loi ngân hàng thng mi vi thu nhp
MCAP * POST = tng tác gia t l an toàn vn vi bin gi POST
EBT * POST = tng tác gia thu nhp vi bin gi POST
LISTED*MCAP*POST = Tng tác gia loi ngân hàng thng mi vi t l an
toàn vn và bin gi POST
LISTED*EBT * POST = Tng tác gia loi ngân hàng thng mi vi thu nhp
và bin gi POST
Kt qu nghiên cu cho thy các ngân hàng ti Úc s dng d phòng ri ro
đ qun lỦ các khon thu nhp, các ngân hàng thng mi niêm yt thc hin nhiu
hn các ngân hàng thng mi không niêm yt. c bit hot đng qun lỦ thu
nhp là rõ rt hn sau khi thc hin Hip c Basel. Tuy nhiên, bài nghiên cu

không tìm ra mi quan h gia d phòng ri ro và qun lỦ vn. Bên cnh đó, bài
nghiên cu nhn thy chi phí d phòng ri ro tín dng không đc xem trng trong
giai đon hu Basel so vi thi k trc Basel. iu này cho thy rng các báo cáo
thu nhp có l không phn ánh đúng thc t s kin kinh t phát sinh di nhng
con s.
12


1.1.4 Nghiên cu ca Ruey-Dang Chang và các cng s (2008)
Vi ngun d liu đc ly t các ngân hàng niêm yt trên th trng chng
khoán ài Loan trong giai đon t nm 1996 đn 2004 vi 164 quan sát. Nhóm tác
gi tin hành điu tra mi quan h gia d phòng ri ro tín dng và 6 ch s v hiu
sut hot đng ca ngân hàng trong giai đon 1996 – 2004 di s kim soát v loi
hình ngân hàng, tình trng s hu và quy mô tài sn. Ngoài ra, bài nghiên cu cng
điu tra xem liu các nhà qun lỦ ngân hàng có Ủ đnh s dng d phòng ri ro tín
dng nh mt công c đ qun lỦ thu nhp. Tác gi thc hin hi quy các bin thu
nhp trc thu và d phòng, thu nhp nm sau, n xu, t l n xu, t l d phòng
n xu và kim tra các gi thuyt thông qua mô hình sau:
DLLPt=0 + 1GOVERNt + 2CATAt + 3lnASSET +4BP_EARNt + 5EARNt+1
+ 6BISt + 7 R_NPL t+ 8NPLt + 9R_COVERt + t
Trong đó:
DLLPt: chi phí d phòng ri ro tín dng trong nm t
GOVERNt: là bin gi (bng 1 khi là ngân hàng nhà nc, ngc li là 0)
CATAt: là bin gi (bng 1 khi là ngân hàng thng mi, ngc li là 0)
lnASSETt: log (tng tài sn)
BP_EARNt: thu nhp trc d phòng
EARNt+1: thu nhp nm sau
BISt: t l vn (vn ca ngân hàng ít nht bng 8% ri ro tín dng)
NPLt: tng n xu
R_NPLt: t l n xu

R_COVERt: t l d phòng n xu (ví d:chi phí d phòng trên tng n xu)
t: nm
Kt qu nghiên cu ch ra BP_EARNt, EARNt+1, lnASSETt, NPLt là nhng
bin có tng quan vi DLLP vi mc Ủ ngha 1%. Trong đó, BP_EARNt có tng
quan thun vi DLLP cho thy các nhà qun lỦ ngân hàng có xu hng tng chi phí
d phòng ri ro tín dng nhm xóa n xu cng nh gim t l n xu. Thu nhp
13


nm sau cng có tng quan thun cho thy các nhà qun lỦ có s dng chi phí d
phòng ri ro tín dng đ c Ủ nâng cao thu nhp nm sau lên. Ngc li, lnASSETt
li th hin tng quan nghch, tc là quy mô ngân hàng càng ln thì chi phí d
phòng ri ro tín dng càng nh. Bin NPLt có mi tng quan thun vi d phòng
ri ro tín dng, khi thy n xu gia tng thì các nhà qun lỦ s tng chi phí d
phòng ri ro tín dng. Nhng t l n xu li không có Ủ ngha thng kê trong mô
hình, t l an toàn vn cng b bác b nh hng đn d phòng ri ro tín dng. Kt
qu cng không tìm thy bng chng v nh hng ca GOVERNt CATAt đn
mc d phòng ri ro tín dng trong ngân hàng.
1.1.5 Nghiên cu ca Mahmuod O. Ashour và các cng s (2011)
 thc hin bài nghiên cu này, nhóm tác gi đư tin hành thu thp d liu
th cp t các báo cáo tài chính ca 7 ngân hàng Palestine trong 5 nm t nm 2006
đn nm 2010 vi 35 quan sát. Mc đích bài nghiên cu nhm kim tra liu các nhà
qun lỦ ngân hàng Palestine tham gia vào các quyt đnh qun lỦ cho vay và d
phòng ri ro nhm làm đp báo cáo thu nhp hoc qun lỦ v vn.  kim tra gi
thuyt nghiên cu v các yu t nh hng đn trích lp d phòng ri ro tín dng
ca các ngân hàng, kh nng điu chnh thu nhp, t l n trên vn và d tr pháp
lỦ, tác gi s dng mô hình hi quy nhiu giai đon ca Zoubi & Al-Khazali (2007)
sau khi đư sa đi. Mô hình có dng nh sau:
LLP = CROA + LD + DE + RD + LOGTA + CAR + TYPE
Trong đó:

LLP: mc trích lp d phòng trên tng n
CROA: thu nhp trc thu và d phòng trên tng tài sn
LD: t l cho vay và đu t trên tin gi ca khách hàng
DE: t l tng d n trên vn ch
RD: chênh lch gia d tr hin ti ca ngân hàng tr đi d tr bt buc / vn ch
14


LOGTA: log (tng tài sn)
CAR: t l an toàn vn ca ngân hàng tr đi t l an toàn vn ti thiu
TYPE: Bin gi (bng 1 nu là ngân hàng Hi giáo và ngc li bng 0)
Kt qu nghiên cu cho thy không có bng chng nào chng t là các nhà
qun lỦ ngân hàng s dng d phòng cho vay đ làm đp báo cáo thu nhp ca h.
Kt qu cng bác b gi thuyt cho rng t l tng d n trên vn ch càng cao thì
mc đ d phòng ri ro ca ngân hàng càng thp. Tuy nhiên, kt qu ch ra rng các
nhà qun lỦ đư gim d phòng ri ro cho vay khi có yêu cu tng d tr pháp lỦ cao
hn mc d tr hin ti ca ngân hàng. Tng t nh vy, t l cho vay và đu t
trên tin gi khách hàng có tng tác ngc chiu vi d phòng ri ro, vì khi t l
này càng cao thì ngân hàng càng cn nhu cu vn bên ngoài. Vì vy, ngân hàng có
đng c đ gim d phòng ri ro tín dng nhm gim nguy c nhn thc ri ro t
khách hàng đ thu hút vn t bên ngoài. Ngoài ra, không có bng chng nào chng
minh s khác bit gia ngân hàng Hi giáo vi ngân hàng thông thng.
1.1.6 Nghiên cu ca Mohd Yaziz Bin Mohd Isa (2011)
Bài nghiên cu s dng d liu ca 12 ngân hàng đc thu thp trong thi
gian 14 nm, bt đu t nm 1996 đn nm 2009. Tác gi nhn thy rng không có
mt tài liu nào đ cp đn vic tìm hiu lỦ do ti sao các ngân hàng thng mi
Malaysia đư không thc hin vic trích lp d phòng đy đ và hp lỦ các khon ri
ro tín dng ca h trong giai đon khng hong kinh t bt đu t tháng 07 nm
1997. Vì vy, tác gi tin hành nghiên cu điu tra các yu t tác đng đn vic
không trích lp d phòng ri ro tín dng đy đ và hp lỦ.

Bài nghiên cu s dng mô hình nhân t tác đng c đnh (Fixed Effect
Model) nh sau:
LLPit = B0 + B1NPLit + B2RCit + B3IIit + B4NPit + B5LAit + B6GDPit+ eit
Trong đó:
LLP: Chi phí d phòng ri ro tín dng
15


NPL: N xu
RC: c tình thu hi n xu
II: Thu nhp t lưi cho vay
NP: Li nhun ròng
LA: Các khon cho vay và tm ng
GDP: đc cho bng 1nu GDP nm nay cao hn nm trc, nu không thì bng 0.
Kt qu nghiên cu cho thy rng nhân t c tính thu hi n xu (RC)
không cung cp đ bng chng đ chng minh nh hng ca nó đn s tin trích
lp d phòng ri ro tín dng trên các khon n xu. Kt qu cng đng thi bác b
kh nng nhân t n xu (NPL) và nhân t GDP có nh hng đn s mc trích lp
d phòng. Tuy nhiên, thu nhp t lưi sut cho vay (II), li nhun ròng (NP), các
khon cho vay và ng trc (LA) đu tác đng đn mc trích lp d phòng ca các
ngân hàng Malaysia vi mc Ủ ngha là 1%. Trong đó, II và LA đu có mi tng
quan thun vi chi phí d phòng ri ro tín dng, trong khi NP thì ngc li. Nh
vy, ba nhân t trên là nhng nhân t giúp cung cp cái nhìn và nhn thc v ri ro
tín dng trong vic xác đnh liu chi phí d phòng ri ro tín dng có đy đ và hp
lỦ trên các khon n xu hay không.

Bng 1.1- Tng hp các nghiên cu và mô hình phân tích
TT
Các nghiên cu
Mô hình phân tích

1
D. Wall và Ifterkhar Hasan (2003);
Mohd Yaziz Bin Mohd Isa (2011)
S dng mô hình các nhân t tác đng
c đnh (Fixed Effect Model) trong
nghiên cu các nhân t tác đng đn chi
phí d phòng ri ro tín dng
2
Grace T. Chen và các cng s (
2005)
S dng mô hình Pooled (Pooled
Model) trong nghiên cu các nhân t tác
đng đn d phòng ri ro tín dng