Luận văn thạc sĩ Thực trạng và giải pháp hoàn thiện hệ thống báo cáo tài chính áp dụng cho đơn vị sự nghiệp công lập - Nghiên cứu trên địa bàn tỉnh Bình Dương

B GÍO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TPHCM


NG TH THANH THO

H THNG B́O ĆO TÀI CHÍNH ́P DNG N V S
NGHIP CÔNG LP  BÌNH DNG - THC TRNG VÀ
GII PH́P HOÀN THIN

Chuyên ngành: K toán
Mã s: 60340301

LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
PGS. TS NGUYN XUÂN HNG



TP. H Chí Minh – Nm 2013
MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC ĆC KÝ HIU, CH VIT TT
DANH MC ĆC BNG,  TH
PHN M U 1
CHNG 1: C S LÝ LUN V B́O ĆO TÀI CHÍNH ́P DNG CHO
ĆC N V S NGHIP CÔNG LP 6

1.1

Tng quan v đn v s nghip công lp 6
1.1.1

Khái nimđn v s nghip công lp 6
1.1.2

cđim cađn v s nghip công lp 6
1.2

Bn cht và vai trò ca báo cáo tài chính áp dng cho đn v s nghip
công l
p 9

1.2.1

Bn cht và vai trò ca BCTC nói chung 9
1.2.2
BnchtvàvaitròcaBCTCápdngchođnv

SNCL 11

1.3

ánh gía cht lng và kim soát cht lng báo cáo tài chính áp dng
cho đn v s nghip công lp 13
1.3.1

ánh giá cht lng BCTC áp dng cho đn v SNCL 13

1.3.2

Kim soát cht lng BCTC áp dng cho đn v SNCL 15
1.4 H thng báo cáo tài chính áp dng cho đn v s nghip công lp theo
chun mc k toán công quc t 17

1.4.1 Khái nim chun mc k toán công 17
1.4.2 H thng BCTC theo chun mc k toán công quc t 17
Kt lun chng 1 24


CHNG 2: THC TRNG H THNG BÁO CÁO TÀI CHÍNHÁP
DNG CHO ĆCN V S NGHIP CÔNG LP TNH BÌNH
DNG HIN NAY 25

2.1Gii thiu chung v các đn v s nghip công lp  tnh Bình Dng 25

2.1.1 n v s nghip công lp 25
2.1.2 Ch đ tài chính ca đn v s nghip 25
2.1.2.1 Nhng quy đnh chung 25
2.1.2.2 Ngun tài chính và ni dung chi ca đn v s nghip 26
2.2Quy đnh lp và trình bày báo cáo tài chính ca đn v s nghip công lp
31
2.2.1 Nhng quy đnh pháp lý chi phi quá trình lp và trình bày BCTC ca
đn v SNCL 31
2.2.1.1 Lut ngân sách nhà nc 31
2.2.1.2 Lut k toán 31
2.2.1.3 Ch đ k toán HCSN 32
2.2.1.4 H thng mc lc ngân sách nhà nc 34
2.2.1.5 C ch tài chính áp dng cho đn v SNCL 37

2.2.2Quy trình lp và trình bày BCTC theo ch đ k toán HCSN đc ban
hành theo quyt đnh s 19/2006/Q-BTC 38
2.2.2.1 C s k toán 39
2.2.2.2 H thng báo cáo tài chính 39
2.2.2.3 K hn lp BCTC 42
2.2.2.4 Thi hn np BCTC 42
2.3 Kho sát thc t 43
2.3.1 Phm vi và đi tng kho sát 43
2.3.2 Ni dung kho sát 44
2.3.3 Phng pháp kho sát 45
2.3.4 Mô t và phân tích kt qu kho sát 45

2.3.4.1 Các quy đnh pháp lý hin nay v k toán liên quan đn vic lp
và trình bày BCTC trong đn v SNCL 45
2.3.4.2 V c s k toán và nguyên tc k toán 45
2.3.4.3 V h thng tài khon 46
2.3.4.4 V h thng báo cáo tài chính hin nay 47
2.3.4.5 V đánh giá và kim soát cht lng trên báo cáo tài chính 48
2.3.4.6 Hoàn thin vic lp và trình bày báo cáo tài chính 48
2.3.4.7 V c ch tài chính đi vi đn v s nghip công lp 49
2.4 ánh giá thc trng lp và trình bày báo cáo tài chính ca đn v s
nghip công lp 49
2.4.1 u đim 49
2.4.2 Nhc đim 50
2.5 Nguyên nhân hn ch 52
2.5.1 Nguyên nhân khách quan 52
2.5.1.1Môi trng pháp lý 52
2.5.1.2 Môi trng hot đng 56
2.5.2 Nguyên nhân ch quan 56
2.5.2.1 Hn ch c ch tài chính 56

2.5.2.2 Hn ch v t chc công tác k toán trong đn v 57
2.5.2.3 Hn ch ngun lc con ngi 57
2.5.2.4 Hn ch ng dng công ngh thông tin trong k toán  các đn
v 57
Kt lun chng 2 58

CHNG 3: HOÀN THIN H THNG BÁO
CÁO
TÀI CHÍNHÁP DNG
CHO ĆCN V S
NGHIP
CÔNG LP 59

3.1Quan đi
m hoàn thin 59
3.2Các gii pháp nhm hoàn thin h thng báo cáo tài chính cho đn v s
nghip công lp 61

3.2.1 Gii pháp nn 61
3.2.1.1 Sa đi Lut ngân sách hin hành 61
3.2.1.2 Sa đi, b sung Lut k toán 62
3.2.1.3 Vn dng chun mc k toán công quc t ban hành chun mc
k toán công Vit Nam 63
3.2.1.4 Hoàn thin c ch tài chính đi vi đn v s nghip công lp63
3.2.2 Gii pháp hoàn thin h thng BCTC áp dng cho đn v SNCL 64
3.2.2.1Xây dng mi 65
3.2.2.2 Sa đi, b sung 67
3.2.3 Gii pháp h tr 67
3.2.3.1Hoàn thin h thng tài khon phc v cho vic lp BCTC 67
3.2.3.2 Gii pháp t chc hình thc s k toán 75

3.2.3.3 ng dng công ngh thông tin 75
3.2.3.4 Gii pháp nâng cao cht lung ngun nhân lc cho k toán công
76
3.3 Kin ngh 76

3.3.1i vi Quc hi và chính ph 76
3.3.2i vi B tài chính 77
3.3.3i vi UBND tnh Bình Dng 78
3.3.4 i vi đn v s nghip công lp 78
Kt lun chng 3 79
Tài liu tham kho 80
Ph lc 82
DANH MC ĆC KÝ HIU, CH VIT TT
CM T VIT TT
CM T Y 
ADB
Asian Development Bank
(Ngân hàng phát trin Châu Á)
APEC
Asia-Pacific Economic Cooperation
(Din đàn Hp tác Kinh t châu Á – Thái Bình Dng)
BCTC
Báo cáo tài chính
CMKT
Chun mc k toán
CNTT
Công ngh thông tin
DA
D án
H

n đt hàng
GAO
Government Audit Organization
(C quan kim toán nhà nc)
GTGT
Giá tr gia tng
HCSN
Hành chính s nghip
HND
Hi đng nhân dân
IMF
International Monetary Fund
(Qu tin t th gii)
IPSAS
International Public Sector Accounting Standards
(Chun mc k toán công quc t)
NSNN
Ngân sách nhà nc
SCL TSC
Sa cha ln tài sn c đnh
SNCL
S nghip công lp
SXKD
Sn xut kinh doanh
TK
Tài khon
TSC
Tài sn c đnh
WTO
World Trade Organization

(T chc thng mi quc t)
XDCB
Xây dng c bn






LI CAM OAN
Tôi xin cam đoan ni dung trong bài lun vn là do tôi t nghiên cu di s
hng dn ca Ngi hng dn khoa hc PGS .TS. Nguyn Xuân Hng và các ni
dung trích dn t sách, tp chí, lun vn thc s đu đc ghi rõ ngun gc. Các s liu
kt qu nêu trong lun vn là trung thc và cha tng đc ai công b trong bt k mt
công trình nào.

TP, H Chí Minh, ngày tháng 10 nm 2013
Hc viên

ng Th Thanh Tho

DANH MC ĆC BNG,  TH

Biu đ 2.1 – Lnh vc hot đng ca các đn v kho sát
Bng 2.2 – Thng kê s lng phiu kho sát
Bng 3.1 – Thay đi cách hch toán  mt s khon mc trong s k toán
Bng 3.2 – Sp xp mt s tài khon trong h thng tài khon k toán
Bng 3.3 – B sung mt s tài khon trong h thng tài khon k toán



1

PHN M
 U

1.

LÝ DO CH
N  TÀI
Trong nhng nm gn đây, vi s phát trin không ngng ca nn kinh t thì
các đn v s nghip công lp di s qun lý ca Nhà nc cng tng bc đi
vào phát trin n đnh và vng chc góp phn không nh vào công cuc đi mi
kinh t - xã hi ca đt nc. Trong quá trình hot đng các đn v s nghip
công lp di s qun lý ca ng và Nhà nc có nhim v chp hành nghiêm
chnh lut Ngân sách Nhà nc, các qui đnh v ch đ k toán hành chính s
nghip do Nhà nc ban hành. iu này nhm đáp ng yêu cu qun lý kinh t -
tài chính, tng cng qun lý kim soát chi qu Ngân sách Nhà nc, qun lý tài
sn công, nâng cao cht lng công tác k toán và hiu qu qun lý các đn v s

nghip công lp. Chính vì vy, công vic ca k toán trong các đn v s nghip
công lp là phi t chc h thng báo cáo tài chính mt cách đy đ, đáng tin cy
đ qun lý và kim soát ngun kinh phí, tình hình s dng quyt toán kinh phí,
tình hình qun lý và s dng các loi vt t tài sn công ca Nhà nc  đn v.
ng thi, k toán ti đn v s nghip công lp vi chc nng thông tin mi hot
đng kinh t phát sinh trong quá trình chp hành Ngân sách Nhà nc ti đn v
s nghip công lp đc Nhà nc s dng nh là mt công c sc bén trong vic
qun lý Ngân sách Nhà nc, góp phn đc lc vào vic s dng vn mt cách
tit kim và hiu qu cao. Tuy nhiên, hin nay thông tin trên báo cáo tài chính ca
đn v s nghip công lp cung cp cho Nhà nc  Vit Nam cha đm bo hp
lý nên vn còn các hin tng lm dng công qu và s dng lãng phí các ngun
kinh phí. Vì th thông tin k toán t các đn v s nghip công lp thông qua báo
cáo tài chính  Vit Nam cn đc hoàn thin.
c bit, k t khi Vit Nam gia nhp các t chc quc t (WTO, APEC, IMF,
ADB…) hoc đàm phán đ đi vay, nhn tài tr, vin tr t bên ngoài, nhà nc
buc phi công b các thông tin tài chính mt cách đy đ, đáng tin cy và có th
2

so sánh đc vi các chun mc và thông l quc t. Trong khi đó, h thng báo
cáo tài chính đang áp dng  các đn v s nghip công lp ti Vit Nam mc dù
đã có nhiu sa đi và b sungnhng hin nay vn còn hn ch. Chính vì vy, vic
nghiên cu và hoàn thin h thng báo cáo tài chính ca đn v s nghip công lp
 Vit Nam nói chung c th là  các tnh, thành ph hin nay là yêu cu bc thit.
T nhng lý do nêu trên, tác gi quyt đnh chn đ tài là “Thc trng và gii pháp
hoàn thin h thng báo cáo tài chính áp dng cho đn v s nghip công lp –
nghiên cu trên đa bàn Tnh Bình Dng” làm lun vn thc s kinh t.
Tác gi chn tnh Bình Dng làm phm vi nghiên cu vì tác gi đang sng
và làm vic  Bình Dng. Mong mun nghiên cu thc trng và nhng hn ch
còn tn ti ca h thng báo cáo tài chính áp dng cho đn v s nghip công lp 
Bình Dng. T đó đa ra nhng gii pháp nhm hoàn thin h thng báo cáo tài

chính áp dng cho đn v s nghip công lp.
2.

TNG QUAN ĆC  TÀI ̃ NGHIÊN CU
Hin nay đ tài liên quan đn đn v hành chính s nghip thì đã có mt s
lun vn và các nghiên cu khoa hc đã nghiên cu nhng các nghiên cu trc
đâyđã gii quyt mt s vn đ nh:
1.

 tài 
  ca tác
gi Nguyn Chí Hiu đã đa ra nhng hn ch còn tn ti và gii pháp thit lp h
thng tài khon và báo cáo tài chính ca đn v hành chính s nghip  Vit Nam;
2.

 tài “


ca tác gi Lê Th Cm Hng đã xây dng và thit lp h th ng báo cáo
tài chính cho đn v hành chính s nghip  Vit Nam theo đnh hng chun mc
k toán công quc t, đãđa ra gii pháp thay đi c s ghi nhn k toán trên c s
dn tích có điu chnh sang c s dn tích hoàn toàn theo IPSAS.

3

3.

 tài “
 ca tác gi Phan Th Thuý Qunh đã xây dng và thit lp
h thng báo cáo tài chính mi áp dng cho đn v hành chính s nghip gm bn

báo cáo: bng cân đi k toán , báo cáo thu chi và kt qu hot đng , báo cáo lu
chuyn tin t, thuyt minh báo cáo tài chính.

Hu ht các đ tài nghiên cu trc đây ch mi dng li  vic nghiên cu h
thng tài khon và BCTC ca đn v hành chính s nghip Vit Nam hoc s cn
thit phi xây chun mc k toán công Vit Nam …nhng cha có đ tài nào
nghiên cu h thng BCTC cho s nghi p công lp  Bình Dng . Trên c s k
tha và tip thu nhng nghiên cu trc đây, tác gi tip tc nghiên cu, phát trin
hoàn thin h thng BCTC áp dng cho đn v s ngh ip công lp  tnh Bình
Dng.

3. M

C TIÊU NGHIÊN C

U
 ánh giá đc thc trng h thng báo cáo tài chính áp dng cho
đn v s nghip công lp  tnh Bình Dng hin nay.
 Tìm ra nhng hn ch còn tn ti và nguyên nhân tn ti ca
nhng hn ch đó trên h thng báo cáo tài chính áp dng cho đn v s nghip
công lp  tnh Bình Dng.
 xut các gii pháp nhm hoàn thin h thng báo cáo tài chính
áp dng cho đn v s nghip công lp phù hp vi yêu cu phát trin và hi
nhp quc t ca Vit Nam trong giai đon hin nay.
4. I TNG, PHM VI NGHIÊN CU
: đ tài hng đn là h thng báo cáo tài chính áp dng
cho đn v s nghip
công lp
đc lp, trình bày và công b theo Quyt đnh s
19/2006/Q-BTC và các vn bn pháp lý có liên quan.

4

 đ tài xác đnh là các
đn v s nghip công lp  tnh
Bình Dng
. Tp trung nghiên cu hai loi hình hot đng: đn v giáo dc và đn
v y t.
5. PHNG PH́P NGHIÊN CU
Phng pháp nghiên cu đc la chn đ đt đc nhng mc tiêu nêu
trên là phng pháp đnh tính.
+ Kho sát ý kin chuyên gia: nhm thu thp nhng đánh giá ca các
chuyên gia v báo cáo tài chính cho đn v s nghip công lp  tnh Bình
Dng hin nay, t đó rút ra nhng tn ti ca báo cáo tài chính ca đn v s
nghip công lp.
+ Phng pháp so sánh, din gii, quy np: So sánh nhng quy đnh v lp
báo cáo tài chính cho đn v s nghip công lp vi nhng quy đnh lp báo cáo
tài chính trong h thng chun mc k toán công quc t. T đó rút ra nhng
hn ch ca báo cáo tài chính ca đn v s nghip công lp so vi chun mc
k toán công quc t.  xut nhng gii pháp hoàn thin báo cáo tài chính cho
đn v s nghip công lp  Vit Nam.
+ Phng pháp thng kê-mô t:  tài s dng bng câu hi trong nghiên
cu và chn mu theo phng pháp thun tinđ kho sát ý kin v tình hình lp
và trình bày h thng báo cáo tài chính cho đn v s nghip công lp  tnh
Bình Dng, t đó đa ra gii pháp và kin ngh mang tính kh thi.
6. IM MI CA  TÀI:
Hin nay đa s các đ tài nghiên cu trc đây ch mi dng li  vic nghiên
cu h thng tài khon và h thng BCTC ca đn v hành chính s nghip Vit
Nam nhng cha có đ tài nào nghiên cu h thng BCTC cho s nghip công lp
 tnh Bình Dng. Do đó, chúng tôi nghiên cu và phát trin hoàn thin h thng
BCTC áp dng cho đn v s nghip công lp  tnh Bình Dng.

5

Cn c trên c s qui đnh hin hành và vn dng chun mc k toán công
quc t chúng tôi thit lp li h thng BCTC cho đn v s nghip công lp đ
đm bo yêu cu qun lý ngân sách và cung cp thông tin tài chính đy đ thì
chúng tôi xây dng thêm ba báo cáo trong h thng báo cáo tài chính hin hành
nh sau:
-

Bng cân đi k toán
-

Báo cáo thu, chi và kt qu hot đng
-

Báo cáo lu chuyn tin t
Bên cnh đó, chúng tôi còn đ xut mt s gii pháp, kin ngh c th có giá
tr ng dng đ hoàn thin h thng báo cáo tài chính trên đa bàn tnh Bình Dng
mà còn áp dng cho các đn v s nghip công lp trong phm vi Quc gia.
7. KT CU LUN VN

Ngoài phn m đu, kt lun, thì lun vn có kt cu gm ba chng:
Chng 1: C s lý lun v báo cáo tài chính áp dng cho các đn v s nghip
công l
p
.
Chng 2: Thc trng h thng báo cáo tài chính áp dng cho các đn v s
nghip công lp  tnh Bình Dng hin nay.
Chng 3: Hoàn thin h thng báo cáo tài chính áp dng cho các đn v s

nghip công lp.
Ngoài ra, lun vn còn có 8 ph lc.
Ph lc 1. Phiu kho sát
Ph lc 2. Danh sách các đn v kho sát ti Bình Dng
Ph lc 3. Bng cân đi k toán đ xut
Ph lc 4. Báo cáo thu, chi và kt qu hot đng đ xut
Ph lc 5. Báo cáo lu chuyn tin t đ xut
Ph lc 6. Thuyt minh báo cáo tài chính
Ph lc 7 H thng tài khon k toán hin hành
Ph lc 8. H thng tài khon k toán đ xut
6

CHNG 1: C S LÝ LUN V B́O ĆO TÀI CHÍNH ́P
DNG CHO N V S NGHIP CÔNG LP
1.1

Tng quan v đn v s nghip công lp.
1.1.1 Khái nimđn v s nghip công lp.
n v s nghip công lp là nhng đn v do c quan nhà nc có thm
quyn thành lp nhm thc hin các hot đng cung cp dch v công cho xã hi.
 Vit Nam, các đn v s nghip hot đng trong nhiu lnh vc khác nhau nh
giáo dc – đào to và dy ngh, y t – đm bo xã hi, vn hoá – thông tin, th dc
– th thao, khoa hc – công ngh và môi trng, lnh vc kinh t và nhng lnh
vc khác. Cng ging nh c quan nhà nc, các đn v này đc xem nh nhng
đn v d toán đc lp, có con du và tài khon riêng, t chc b máy k toán
riêng theo quy đnh ca pháp lut
.
1.1.2

c đim ca đn v s nghip công lp.



c đim hot đng:
n v s nghip công lp là đn v hot đng trong lnh vc cung cp các
dch v công do Nhà nc thành lp, qun lý nhm phc v cho nhng mc tiêu
đt ra ca Nhà nc.
•

Hot đng ca các đn v s nghip công lp rt đa dng và bao ph mi
lnh vc trong đi sng kinh t, xã hi ca đt nc. Mi mt lnh vc hot
đng ca các đn v s nghip công lp đm nhn, mang nhng đc trng và
yêu cu riêng. ây là mt đc đim cn đc nghiên cu k, trc khi đa
ra c ch hot đng ca các đn v s nghip công lp. Do đó, trong thc t
không có mt c ch chung cho mi hot đng ca các đn v s nghip.
•

Mc dù mi đn v s nghip công lp hot đng trên nhng lnh vc khác
nhau, song có mt đc đim chung là hot đng cung cp các dch v công
cng.
•

Chi phí cung cp các dch v công cng đu ch yu ly t ngân sách Nhà
nc. Nói chung các hot đng ca các đn v s nghip công lp là nhng
7

hot đng phi li nhun và đc điu chnh bi các lut công.
•

Tiêu chí đ đo hiu qu hot đng ca các đn v s nghip công lp nhìn
chung không đc xác đnh mt cách c th bng ch tiêu li nhun nh vic

cung cp các hàng hoá dch v t nhân mà ch yu ly tiêu chí phc v cng
đng.  đánh giá hiu qu hot đng ca các đn v s nghip công lp
ngi ta thng so sánh gia chi phí b ra vi li ích mang li. Song li ích
mang li  đây cng không đc đo đim c th mà là li nhun chung có
tính cht lan to trong nn kinh t quc dân(Lê Vn Ái ,2011, 
, tp chí nghiên cu tài
chính k toán, i hc Kinh t TP HCM)
Trên đây là mt s đc đim v hot đng cung cp các dch v công cng
do các đn v s nghip công lp thc hin. Nhng đc đim này cn phi đc
nghiên cu k trong quá trình đi mi c ch hot đng ca các đn v s nghip
công lp.


C ch tài chính:
Nhìn chung, ngun tài chính ca mt đn v s nghip công lp bao gm:
kinh phí do NSNN cp, các khon thu s nghip, các khon vin tr, tài tr, quà
biu tng và ngun khác. Trong đó, kinh phí do ngân sách cp và thu s nghip là
hai ngun tài chính ch yu nhm đáp ng nhu cu chi tiêu ca đn v.
•

Kinh phí ngân sách cp cho mt đn v có th k đn nh kinh phí đm bo
hot đng thng xuyên (khon kinh phí này đc xác đnh sau khi đã cân
đi vi ngun thu s nghip và cng đc cp theo c ch khoán tng t
nh kinh phí qun lý hành chính trong c quan nhà nc), kinh phí nghiên
cu khoa hc và công ngh, kinh phí đào to bi dng cán b, viên chc,
kinh phí thc hin các chng trình mc tiêu quc gia, kinh phí đu t
XDCB, mua sm trang thit b, sa cha ln TSC phc v hot đng s
nghip và kinh phí thc hin nhim v đt xut khác.
•

Các khon thu s nghip ch yu đn t s phí, l phí đã thu đc đ li đn
8

v theo quy đnh ca nhà nc và nhng khon thu t hot đng dch v phù
hp vi lnh vc chuyên môn và kh nng ca đn v. Mc đích ca nhng
khon thu này nhm đáp ng nhu cu chi tiêu thng xuyên. Và nu ngun
thu đ ln đ trang tri cho tt c các khon chi thì NSNN không cn phi
cp thêm kinh phí đ duy trì hot đng thng xuyên ti đn v. Tuy
nhiên, ngun thu s nghip phát sinh  mi đn v li không hoàn
toàn ging nhau. iu này ph thuc vào lnh vc, đa bàn hot đng, các
chính sách, quy đnh ca nhà nc và nhiu yu t khác xoay quanh
môi trng hot đng ca đn v.
•

 xác đnh đn v s nghip nào cn có s h tr v mt tài chính và t đó
chu s kim soát tài chính cht ch hn t phía nhà nc; đn v s nghip
nào có kh nng t đm bo ngun thu thì đc nhà nc giao quyn t ch
tài chính nhiu hn, Ngh đnh s 43/2006/N-CP ban hành ngày 25/4/2006
ca Chính ph quy đnh quyn t ch, t chu trách nhim v thc hin
nhim v, t chc b máy, biên ch và tài chính đi vi đn v s nghip
công lp, đã phân chia các đn v s nghip thành ba loi cn c vào mc t
đm bo chi phí hot đng thng xuyên. C th nh sau:
-
n v có ngun thu s nghip t bo đm toàn b chi phí hot
đng thng xuyên (gi tt là đn v s nghip t bo đm chi phí hot
đng) là nhóm đn v có mc t đm bo chi phí hot đng thng xuyên t
100% tr lên
.

-

n v có ngun thu s nghip t bo đm mt phn chi phí hot đng
thng xuyên, phn còn li đc NSNN cp (gi tt là đn v s nghip t
bo đm mt phn chi phí hot đng). Nhóm đn v này có mc t đm bo
chi phí hot đng thng xuyên t trên 10% đn di 100%.
-
n v có ngun thu s nghip thp hoc đn v không có ngun
thu, kinh phí hot đng thng xuyên do NSNN bo đm toàn b (gi tt là
đn v s nghip do NSNN bo đm toàn b chi phí hot đng). ây là
nhóm đn v có mc t đm bo chi phí hot đng thng xuyên thp nht,
9

t 10% tr xung
.

Theo đó, hai nhóm đn v đu tiên s đc giao quyn t ch tài chính
nhiu hn so vi nhóm đn v còn li trong vic phân b và s dng ngun
kinh phí hot đng thng xuyên, t ch hn trong vic xây dng quy ch chi
tiêu ni b cng nh đc phép huy đng vn hoc vay vn t các cá nhân, t
chc trong và ngoài đn v đ thc hin các hot đng sn xut, kinh doanh,
cung cp dch v phù hp vi chuyên môn. Tuy nhiên,  mt mc đ nht đnh,
nhà nc vn duy trì s kim soát đi vi hot đng tài chính ca đn v s
nghip thông qua d toán thu, chi. D toán thu, chi ca đn v s nghip đc
xây dng da trên chc nng, nhim v đc cp có thm quyn giao
trong nm k hoch, ch đ chi tiêu tài chính hin hành và tình hình tài chính,
kt qu hot đng s nghip ca nm trc. ây là cn c quan trng đ KBNN
thc hin cp phát kinh phí cho đn v (nu có) và cng là công c đ c quan
qun lý cp trên kim tra, đánh giá tình hình chp hành d toán, chp hành k
lut tài chính ca các đn v s nghip trong quá trình thc hin chc nng,
nhim v đc giao

.
1.2

Bn cht và vai trò ca báo cáo tài chính áp dng cho đn v s nghip
công l
p
.
1.2.1Bn cht và vai trò ca báo cáo tài chính nói chung
BCTC là mt trong nhng sn phm ca h thng thông tin k toán, nhm
cung cp thông tin đ đáp ng nhu cu ca ngi s dng. Vì vy bn cht ca
BCTC có th xem nh là mt sn phm ca k toán di dng tài liu báo cáo
tng hp do k toán son tho đnh k da trên vic phân tích, x lý s liu t các
hot đng lch s, sn phm này đc thit k theo cu trúc mu biu nht
đnh phù hp vi nguyên tc và quy đnh ca k toán, vi mc đích thông qua
BCTC cung cp thông tin hu ích nht tha mãn nhu cu ca các đi tng s
dng khác nhau.
BCTC cung cp các thông tin v tình hình tài chính, tình hình kinh doanh và các
lung tin ca mt doanh nghip, đáp ng nhu cu hu ích cho s đông nhng
10

ngi s dng trong vic đa ra các quyt đnh kinh t. Do
đó
vaitròcaBCTCđcxemxétthông
quanhucusdngthôngtintrênBCTCcacácđ
i
tngcó
l
iênquan
.
Tuy nhiên đi

tng s dng thông tin rt đa dng cho nên tm thi cn c
vàokh
nngraquy
t
đ

nh
ta chia đi tng s dng thành hai nhóm đi tng:
đ
i
tng
bêntrongdoanhnghip
– nhng ngi trc tip ra quyt đnh (thng là các nhà
qun lý, Ban giám đc); và
đ
i
tngbênngoàidoanhnghip
– nhng ngi bên
ngoài có li ích tài chính liên quan đn doanh nghip (nhà đu t, ngi cho vay,
c quan thu, các c quan hành pháp, công đoàn, khách hàng, nhà cung cp và
công chúng…)

•

i vi nhà qun lý:
BCTC có 2 vai trò. Th nht: BCTC là đi tng đ
đánh giá vic tuân th quy ch ca doanh nghip giúp doanh nghip
hoàn thành ngha v có tính pháp lý. Th hai: BCTC s giúp các nhà
qun lý đánh giá quá trình thc hin hai mc tiêu (kh nng thanh toán và
kh nng sinh li), t đó có th điu chnh và thit lp k hoch cho các mc

tiêu c th cho doanh nghip trong tng lai, thc hin k hoch và kim
soát các hot đng hng ngày.

•

i
tngbênngoàidoanhnghip:
hai nhóm đi tng quan trng nht là các
nhà đu t và nhng ngi cho vay. Ngoài ra đi vi các nc đang phát
trin có s qun lý ca Nhà nc thì đi tng bên ngoài không kém phn
quan trng là các c quan chc nng nh c quan thu, c quan thng kê….
Bên cnh đó mt đi tng không th thiu trong nn kinh t ngày nay là
kim toán.

- Các nhà đu t và ngi cho vay:
cn thông tin liên quan đn quá
trình hot đng hin ti ca doanh nghip, kh nng to ra doanh thu,
kh nng thanh toán n, các ri ro đi vi các khon đu t, và mun bit
doanh nghip có đ kh nng sinh li đ đm bo các khon lãi phi
tr trong tng lai hay không? Cho nên, BCTC có vai trò quan trng giúp
cho các nhà đu t và ngi cho vay giám sát các nhà qun lý có thc hin
11

đúng hp đng đã ký kt hay không? Cng nh vic nghiên cu các thông
tin k toán trên BCTC s giúp h đánh giá đúng giá tr ca vic đu t t đó
đa ra các quyt đnh phù hp.

- Các kim toán viên đc lp:
vi chc nng kim tra BCTC và đa ra ý
kin v tính trung thc hp lý ca BCTC, đm bo cht lng ca BCTC. Do

đó BCTC tr thành đi tng chính ca cuc kim toán.

- Cáccquanchcnng
nh c quan thu: BCTC là c s đ các c quan
chc nng kim tra vic tuân th các nguyên tc, lut l quy đnh ca doanh
nghip, xác đnh s thu các doanh nghip phi np, và h tr trong vic
qun lý v mô

Nhìn chung BCTC có vai trò quan trng đi vi ngi s dng. c bit đi
vi các quc gia có nn kinh t phát trin trong đó th trng chng
khoán phát trin mnh nh M, Anh, Singapore… thì vai trò ca BCTC đi vi
nhà đu t thì cc k quan trng. Mc khác đi vi các quc gia đang phát trin
có nn kinh t tp trung theo s qun lý ca Nhà nc thì BCTC li chim vai trò
quan trng đi vi các c quan qun lý nhà nc.
1.2.2.BnchtvàvaitròcaBCTCápdngchođnv

SNCL

n v SNCL là mt b phn ca khu vc công đc nhà nc thành
lp nhm mc đích thc hin nhim v chuyên môn cung cp các dch v công
cho xã hi.
Khu vc công là khu vc bao gm các c quan nhà nc, các t chc, doanh
nghip chu s kim soát ca Nhà nc và c h thng ngân hàng ca nhà nc,
tuy nhiên mi quc gia có mt mô hình khu vc công khác nhau tùy vào các
chính sách ca Nhà nc, th ch chính tr ca mi quc gia. Nhng nhìn chung
khu vc công là mt b phn không th thiu trong nn kinh t quc gia giúp nhà
nc thc hin các nhim v qun lý nhà nc, phân phi thu nhp và cung cp
các dch v công cho xã hi.
Trên c s bn cht ca BCTC nói chung: ta thy bn cht ca
BCTC áp dng cho đn v SNCL cng đc xem nh là mt sn phm ca k

12

toán di dng tài liu báo cáo tng hp đc son tho đnh k da trên vic
phân tích x lý s liu t các hot đng lch s, sn phm này cng phi đc
thit k theo cu trúc mu biu nht đnh phù hp vi nguyên tc và quy đnh ca
k toán và đc bit mang tính cht công khai, minh bch, vi mc đích thông qua
BCTC này cung cp thông tin hu ích nht, tha mãn nhu cu ca các đi tng
s dng khác nhau liên quan đn vic phân b và s dng ngân sách nhà nc và
các ngun qu khác ca nhà nc.
Mt khác mc đích chính ca BCTC áp dng cho các đn v SNCL là đ
tng hp và trình bày mt cách tng quát, toàn din tình hình tài sn, tình hình cp
phát, tip nhn và s dng kinh phí Ngân sách ca Nhà nc, kinh phí vin tr
cng nh là tng hp tình hình thu, chi và kt qu hot đng ca các đn v SNCL
trong k k toán. Trên c s đó BCTC ca đn v SNCL có th cung cp thông tin
kinh t, tài chính ch yu giúp cho vic kim tra, kim soát các khon chi, qun lý
tài sn ca Nhà nc, vic đánh giá tình hình và thc trng hot đng ca mi đn
v nói riêng và toàn xã hi nói chung, giúp cho Chính ph có c s đ khai thác
các ngun thu, điu chnh các khon thu mt cách hp lý, t đó đnh ra đc
đng li phát trin xã hi đúng đn và lành mnh. Vì vy vi mc đích này thì
vai trò ca BCTC áp dng cho các đn v SNCL không ch có các vai trò
c bn ca BCTC nói chung, mà còn có nhng vai trò quan trng đc bit khác
đi vi các đi tng
là:
cquanqunlýnhànc,côngchúng,vàcác
t
chctàitr,vintr


i
v

i
Cquanqunlýnhànc:
nh Chính ph, B, Ban, Ngành, Kho
bc… thì BCTC này là cn c quan trng giúp cho c quan Nhà nc, và lãnh
đo các đn v kim tra, giám sát điu hành hot đng ca đn v, và kim tra các
đn v SNCL có thc hin đúng chc nng và nhim v ca mình do nhà nc
giao hay không? Có s dng các ngun lc tài chính phù hp vi quy đnh ca
pháp lut và có hiu qu hay không? Có giúp Nhà nc hoàn thành các mc tiêu
đi vi công chúng hay không? Giúp cho Nhà nc kim tra vic phân b các
khon thu và cp kinh phí có hiu qu hay không?, phân tích đc xu hng phát
13

trin, t đó đnh ra chin lc phát trin và bin pháp qun lý tài chính  đn v.


i
v
i
cácđnv

snghip
:
BCTC có vai trò là cn c xác đáng đ lp k
hoch kinh phí cho mi k hot đng mt cách hp lý. Ngoài ra BCTC còn là đi
tng đ đánh giá vic tuân th quy đnh, chc nng nhim v, quyn hn ca
đn v, giúp đn v th hin vic hoàn thành ngha v đi vi nhim v mà nhà
nc giao cho.


i

v
i
côngchúng
:
BCTC là bng chng chng minh đn vi công chúng
vic s dng có hiu qu ngun Kinh phí do NSNN cp. Bi vì công chúng chính
là đi tng cung cp kinh phí chính cho NSNN đ cho các đn v SNCL hot
đng phc v cho công chúng. Do đó đ công chúng có th bit đc tình hình s
dng kinh phí NSNN có hiu qu thì các đn v SNCL cn phi công khai minh
bch vic s dng kinh phí nh th nào thông qua BCTC.


i
v
i
kimtoánnhànc:
mt c quan chuyên môn v lnh vc kim tra tài
chính nhà nc vi chc nng kim tra BCTC và đa ra ý kin v tính trung thc
hp lý ca BCTC. Qua đó h tr Nhà nc kim tra, giám sát trong vic qun lý,
s dng ngân sách, tin và tài sn nhà nc, góp phn thc hành tit kim, chng
tham nhng, tht thoát, lãng phí, phát hin và ngn chn hành vi vi phm pháp
lut; nâng cao hiu qu s dng ngân sách, tin và tài sn nhà nc; đánh giá vic
s dng hiu qu các ngun vn vay, vin tr tài tr, các khon cp
vn… Do đó, BCTC tr thành đi tng chính ca cuc kim toán.


i
v
i
cáctchctàitr,vintr

:
BCTC là c s đ xem xét kh nng hot
đng, chc nng, nhim v phc v cng đng, đ các t chc tài tr, vin tr
trong và ngoài nc có th tài tr vin tr cho các đn v s nghip vi mc đích
phc v li ích cho xã hi, giúp đ cng đng, và đng thi còn là cn c đ các
t chc vin tr, tài tr này kim tra vic s dng các lung tin tài tr, vin tr có
hiu qu và đúng vi mc đích đã yêu cu hay không?
1.3

ánh gía cht lng và kim soát cht lng báo cáo tài chính áp dng
cho đn v s nghip công lp.
1.3.1 ánh giá cht lng BCTC cho đn v s nghip công lp.
14

Cht lng ca các thông tin trên BCTC s xác đnh tính hu dng
ca BCTC đi vi ngi s dng. c bit nhng đi tng s dng bên ngoài
luôn cn nhng thông tin hu ích có đc t BCTC, là c s đáng tin cy cho vic
đa ra các quyt đnh. Trong bi cnh tài chính gn đây, đ tin cy ca BCTC có
th b suy yu do các thao tác ca các giao dch c bn. Xem xét các l hng ca
chính ph  các nc đang phát trin đ có th thy đc hành vi sai trái v tài
chính, cng nh đ tin cy ca các con s trong BCTC ngay c khi quc gia đó đã
áp dng IPSAS. Chính vì th vn đ v cht lng ca BCTC luôn là vn đ đc
quan tâm hàng đu ca các nhà nghiên cu, son tho chun mc và ch đ k
toán.
Theo IPSAS, cn c đ đánh giá cht lng BCTC là đánh giá thông tin trên
BCTC thông qua các tiêu chun đánh giá cht lng: tính d hiu, tính phù hp,
tính trng yu, tính trung thc, trình bày trung thc và hp lý, s đúng đn, tính
trung lp, s thn trng, s đy đ và tính có th so sánh đc. Sau đây là bn đc
đim cht lng c bn:
•

Tínhdhiu
:
theo đc đim này thì thông tin đa ra trong BCTC phi
d hiu, đ ngi s dng có th hiu đc ý ngha chung ca báo cáo, đm
bo cho ngi s dng hiu đc các hot đng ca đn v và môi
trng hot đng ca đn v.

•
Tínhphùhp
:
các thông tin đc xem là thích hp khi giúp ngi s dng
đánh giá các s kin quá kh, hin ti và tng lai, hoc trong trng hp
khng đnh hoc điu chnh các đánh giá trong quá kh. Thông tin phi đc
phn ánh c th theo thi gian đ đm bo đc tính thích hp.

•
Tínhtrungthc
:
thông tin trung thc là nhng thông tin không có các li c
bn hay b bóp méo và còn ph thuc vào ngi s dng đ trình bày mt
cách trung thc và hp lý tình hình ca đn v.

•

Tínhsosánhđc
:
Thông tin có th so sánh đc khi giúp cho ngi s
dng có th nhn ra s tng t hoc khác bit gia các thông tin đó vi
thông tin trong các báo cáo khác. S so sánh đc áp dng đ so sánh các

15

BCTC ca các đn v khác nhau và so sánh các BCTC ca mt đn v  các
thi đim khác nhau.
 đm bo đc đc đim cht lng này thì ngi s dng phi bit đc
chính sách áp dng trong quá trình lp BCTC, s thay đi các chính sách và nhng
nh hng ca vic thay đi đó.
1.3.2 Kim soát cht lng BCTC áp dng cho đn v SNCL

M
t
trongnhngho
t
đnggiúpnhànckimsoátch
t
lngBCTCca
cácđnv

SNCLlàho
t
đngkimtoánnhànc,đólàvickim
tra, đánh giá và xác nhn
tính đúng đn, trung thc ca BCTC; kim tra vic tuân th pháp lut; kim tra tính
kinh t, hiu lc và hiu qu trong vic qun lý, s dng ngân sách, và tài sn ca
nhà nc. Chính vì nhn thc đc tm quan trng ca c quan kim toán nhà nc
mà Chính ph đã ban hành Ngh đnh s 70/CP v vic thành lp c quan kim toán
Nhà nc và quyt đnh s 61/TTg ngày 24/01/1995 ca Th tng Chính ph v
vic ban hành iu l T chc và hot đng ca Kim toán Nhà nc (nay là
Nghđnh s 93/2003/N-CP ngày 13/08/2003 ca Chính ph quy đnh chc nng,
nhim v, quyn hn và c cu t chc ca Kim toán Nhà nc) nhm thc hin

chc nng kim tra, xác nhn tính đúng đn, hp pháp ca các tài liu và s liu k
toán, báo cáo quyt toán ca các đn v có s dng kinh
phí
do NSNN cp. S hình
thành và phát trin kim toán nhà nc là hoàn toàn phù hp vitin trình ci cách
hành chính quc gia và thông l quc t. Hin nay các Quc gia trên th gii đu
hình thành T chc Các C quan kim toán ti cao và đu gia nhp T chcquc t
cácCquanKim toán ti cao (INTOSAI –International Organization of Supreme
Audit Institutions), và Vit Nam cng là thành viên chính thc cat chc
INTOSAI và T chc các C quan Kim toán ti cao châu Á (ASOSAI – Asian
Organization of Supreme Audit Institutions). Kim toánNhà nc là công c quan
trng đ bo v s minh bch ca nn tài chính quc gia, góp phn ngn nga
nhng biu hin tiêu cc, tham nhng trong đi sng kinh t - xã hi.
Tuy nhiên
hotđngkimtoánnhànc
mi ch là
hìnhthchukim
phc
v
cho vic kim tra, giám sát ca Nhà nc, qua đó giúp nhà nc phát hin nhng sai
16

phm, yu kém nhm nâng cao cht lng, và hiu qu ca qun lý Nhà nc. Nu
nhìn di góc đ ch đng phòng nga, ngn chn sai phm và yu kém thì mt b
phn không th thiu trong t chc đ đt đc các mc tiêu v:

l

ucácho
t


;
BCTCđángtincy;
vàl
t
phápvàcác


nhlà
hthngk
i
msoátn
i
b,hthngnàyđcxemnhlàhthng tinkim
.
V
nguyên tc, kim soát ni b yu kém có th dn đn BCTC không đángtincy.
H thng kim soát ni b không ch đc quan tâm  các doanh nghip mà
cng rt đc quan tâm  khu vc công. T chc quc t, các c quan kimtoán ti
cao (INTOSAI) đã ban hành hng dn v kim soát ni b vào nm 1992. Và ti
Hoa k, C quan Kim Toán Nhà nc (GAO) cng đã ban hành chun mc v
kim toán ni b nm 1999. iu này càng ngày càng khng đnh tm quan trng
ca h thng kim soát ni b. Tuy nhiên so vi Báo cáo COSO 1992 kim soát
ni b trong doanh nghip thì các chun mc kim soát ni b trong khu vc công
tp trung hn vào các chc nng và đc đim ca đn v nhà nc và các quy đnh
có tính quy chun hn là ch hng dn.
i vi khu vc công ti Vit Nam hin nay các khái nim v kim soát ni
b còn khá mi, các nhà qun lý ch da trên các quy đnh ca pháp lut và kinh
nghim đ x lý hn là có cái nhìn tng quát và có h thng v công tác kim soát.
Bên cnh vic thiu hot đng kim soát cùng vi kh nng phân tích t mc tiêu,

ri rocòn yu cacác nhàqun lýtrongkhu vccôngcngnhtrongdoanh nghip hin
nay, điu này có th dn đn vic tn hao ngun lc vào nhng th tc kim
soátkhông cnthit và bsótnhng ri roquantrng.
Hin nay Vit Nam đã có chun mc kim toán ca kim toán nhà nc
đc xây dng da trên các c s các Chun mc kim toán do INTOSAI ban
hành và xem xét chn lc H thng chun mc kim toán ca mt s Quc gia trên
th gii. Nh đó mà cht lng các cuc kim toán ca kim toán nhà nc ngày
càng đc nâng cao. Tuy nhiên vn bc l nhng hn ch nht đnh, đó là s thiu
đng b, ch yu là kim toán BCTC và mt phn nào đó kim toán tuân th, hoàn
toànchađcp đnkimtoánhot đng.
17

1.4

H thng báo cáo tài chính áp dng cho đn v s nghip công lp theo
đnh hng chun mc k toán công quc t
1.4.1

Khái nim chun mc k toán công
Chun mc k toán công có th hiu là nhng quy đnh và th tc áp dng
trong quá trình thc hành k toán và lp báo cáo tài chính  các đn v thuc lnh
vc công.
Lnh vc công mt khái nim chung bao gm khu vc chính ph ca quc
gia, các t chc và doanh nghip công và c h thng ngân hàng trung ng. ây
đc xem là mt thành phn c bn và không th thiu ca nn kinh t và cuc
sng xã hi.
Hin nay, đn v công ti Vit Nam có th hiu là nhng đn v hot đng
ch yu vi mc tiêu phc v li ích công, tc là li ích cho xã hi mà không
mang mc đích li nhun, không mang tính sn xut kinh doanh.
1.4.2 H thng báo cáo tài chính theo chun mc k toán công quc t

BCTC theo IPSAS là nhm mc đích cung cp nhng thông tin hu ích v
tình hình tài chính, các hot đng và các lung tin ca đn v h tr cho vic ra
các quyt đnh và th hin kh nng tính toán, phân b s dng các ngun lc
đc giao cho đn v thông qua vic:
“v
l

ngu
l
ctàichính;cungc
t
hôngtinlàmthnv


nho
t
nv

vàgi
i

t
ccácnhuc
ti
t;
ngtinhhnhgiákhnv

tr

t

nv

cnhuc

t
nv

;cungcvih
i

cnv

ngtinhi

nh
phíd

chvi
t
cnv

”(–IPSAS1).

Bên cnh đó BCTC còn có mc đích d đoán trong tng lai, cung cp thông
tin hu ích cho vic d kin ngun lc s dng và d đoán ngun lc đc to ra
t các hot đng trong tng lai cng nh d đoán ri ro hoc s bt n có th xy
ra trong tng lai. Ngoài ra BCTC còn cung cp các thông tin khác v vic ngun