BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP. HCM
LaăKimăPhng
HOĨNăTHINăHăTHNGăXPăHNGăTệNăDNGă
DOANHăNGHIPăTIăTRUNGăTỂMăTHỌNGăTINă
TệNăDNGăậ NGÂN HĨNGăNHĨăNCăVITăNAM
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
TP.ăHăChíăMinhă- Nmă2012
BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP. HCM
LaăKimăPhng
HOĨNăTHINăHăTHNGăXPăHNGăTệNăDNGă
DOANHăNGHIPăTIăTRUNGăTỂMăTHỌNGăTINă
TệNăDNGăậ NGỂNăHĨNGăNHĨăNCăVITăNAM
Chuyên ngành : Kinhătătàiăchínhă– Ngân hàng
Mưăs : 60.34.02.01
LUNăVNăTHCăSăKINHăT
NGIăHNGăDNăKHOAăHC:
PGS.TS.ăPhmăVnăNng
TP.ăHăChíăMinhă- Nmă2012
LIăCAMăOAN
Tôiăxinăcamăđoanăđâyălàăcôngătrìnhănghiênăcuăđc lp ca tôi, có s h
tr tn tình t PGS.TS PhmăVnăNng.ăNhng s liuăđc nêu trong lunăvnă
là trung thc,ăkháchăquan,ăcóăcnăc;ăcácăphânătíchăđánhăgiáălàăca tôiăvàăchaă
đc công b trong bt c công trình nào. Nu phát hin có bt c s gian ln
nào tôi xin hoàn toàn chu trách nhimătrc Hiăđngăcngănhăkt qu lun
vnăca mình.
TP.HCM,ăngàyă12ăthángă11ănmă2012
Ngiăcamăđoan
La Kim Phng
MCăLC
Trangăphăbìa
Liăcamăđoan
Mcălc
Danhămcăchăvitătt
Danhămcăbng,ăbiu
Liămăđuă 1
CHNGă1:ăLụăLUNăCHUNGăVăXPăHNGăTệNăDNGă
DOANHăNGHIP 4
1.1.ăNhngăvnăđăcăbnăvăxpăhngătínădngădoanhănghip 4
1.1.1. Lý lun chung v xp hng tín dng doanh nghip 4
1.1.1.1.ăăKháiănimăxpăhngătínădngădoanhănghip 4
1.1.1.2.ăMcăđíchăxpăhngătínădngădoanhănghip 5
1.1.1.3.ăYêuăcuăcaăxpăhngătínădngădoanhănghip 5
1.1.2. Ni dung c bn ca xp hng tín dng doanh nghip 6
1.1.2.1.ăCácăphngăphápăăxpăhngătínădngădoanhănghip 6
1.1.2.2.ăNgunăthôngătin 6
1.1.2.3.ăHăthngăchătiêuădùngăđăxpăhngătínădng
doanhănghipă 7
1.1.3. Vai trò ca xp hng tín dng doanh nghip đi vi các
t chc kinh t trong nn kinh t th trng 12
1.1.3.1.ăiăviăcácăcăquanăqunălýăNhàănc 12
1.1.3.2.ăiăviăTăchcătínădng 13
1.1.3.3.ăiăviăcácădoanhănghipă 14
1.1.3.4.ăiăviăcácănhàăđuătăvàăthătrngăchngăkhoán 14
1.2.ăCácămôăhìnhăXHTDăvƠăkinhănghimăcaămtăsătăchcă
XHTDătrongăvƠăngoƠiănc 15
1.2.1. Các mô hình xp hng tín dng trên th gii 15
1.2.1.1. Mô hình Probit 15
1.2.1.2.ăMôăhìnhăđimăZăcaăAltman 15
1.2.1.3.ăMôăhìnhăcuătrúcăriăroătngăhpăcaăMerton 18
1.2.2. Kinh nghim ca mt s t chc xp hng tín dng
doanh nghip trong và ngoài nc 18
1.2.2.1.ăKinhănghimăcaăS&PăvàăMoody 18
1.2.2.2ăKinhănghimăcaăNHTWăPháp 21
1.2.2.3ăKinhănghimăXHTDădoanhănghipăcaăNHTMCPă
uătăvàăPhátătrinăVităNamă 25
1.2.3 Bài hc đi vi Vit Nam 28
Ktălunăchngă1 29
CHNGă2:ăTHCăTRNGăHOTăNGăXPăHNGăTệNăDNGăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăă
DOANH NGHIPăTIăTRUNGăTỂMăTHỌNGăTINăTệNăDNGă-
NGỂNăHĨNGăNHĨăNCăVITăNAM 30
2.1.ăKháiăquátăvăTrungătơmăThôngătinăTínădngă(CIC)ă-
NHNNăVităNamă 30
2.1.1. Lch s hình thành 31
2.1.2. Các mng sn phm và dch v chính ca CIC 31
2.1.2.1.ăSnăphmăthôngătinătínădngătrongănc 31
2.1.2.2.ăBáoăcáoăxpăhngătínădng 31
2.1.2.3.ăBáoăcáoăthôngătinădoanhănghipăngoàiănc 32
2.1.2.4.Thôngătinăcnhăbáoătínădngăvàăbnătinăhotăđng 32
2.2.ăSoăsánhăgiaăCICăvƠăcácăcăquanăxpăhngătínădngădoanh
nghipăkhácătiăVităNam 33
2.3.ăThcătrngăvăhotăđngăxpăhngătínădngădoanhănghipă
tiăCICă- NHNNăVităNamă 34
2.3.1. Phng pháp áp dng xp hng tín dng doanh nghip 34
2.3.2. H thng ch tiêu xp hng 35
2.3.3. Xác đnh ngành kinh t và quy mô hot đng 35
2.3.3.1.ăXácăđnhăngànhăkinhătă 36
2.3.3.2.ăXácăđnhădoanhănghipătheoăquyămôăhotăđng 37
2.3.4. Các ch s xp hng 38
2.3.5. a ra kt qu xp hng 44
2.3.6. Khong cách xp hng 45
2.4.ăánhăgiáăchungă 46
2.4.1.Nhng kt qu đt đc 46
2.4.1.1.ăVicăthuăthpăthôngătinăđuăvàoăngàyăcàngăciăthin 46
2.4.1.2.ăVicăcungăcpăsnăphmăxpăhngătínădngăđtăktă
quăkhăquan 47
2.4.1.3.ăHăthngăchătiêuănhiuăciătin,ăbăsungăsoăviă
hăthngăxpăhngăc 52
2.4.2. Tn ti cn khc phc 54
2.4.2.1.ăThôngătinăđuăvàoăphcăvăchoăcôngătácăXHTDă
doanhănghipăkhôngăđyăđăvàăchaăđngănhtăă 54
2.4.2.2.ăPhngăphápăxpăhngătínădngădoanhănghipă
cònăđnăđiu 54
2.4.2.3.ăHăthngăchătiêuăsădngătrongăXHTDădoanhănghip
chaăthtăsăkhoaăhcăvàăđyăđ 55
2.4.2.4.ăSnăphmăvăXHTDădoanhănghipăhinănayăcaăCICă
cònăđnăđiu 56
2.4.3. Nguyên nhân ca nhng tn ti 56
2.4.3.1.ăCăsăphápălýăchaărõăràng,ăthiuăsăchătàiăđiăvi
hotăđngăthôngătinătínădng 56
2.4.3.2.ăiăngăchuyênăgiaăvăxpăhngătínădngăvnăcònă
thiuăvàăyu 57
2.4.3.3.ăNhuăcuăsădngăXHTDăchaăcao 57
Ktălunăchngă2 57
CHNGă3:ăHOĨNăTHINăHăTHNGăXPăHNGăTệNăDNG
DOANHăNGHIPăTIăTRUNGăTỂMăTHỌNGăTINăTệNăDNGă
ậ NGỂNăHĨNGăNHĨăNCăVIT NAM 59
3.1.ănhăhngăhotăđngăCICăvăhoƠnăthinăhăthngăxpăhngă
tínădngădoanhănghip 59
3.1.1. nh hng ca CIC trong thi gian ti 59
3.1.2. nh hng ca CIC v hoàn thin h thng xp hng
tín dngdoanh nghip 60
3.2.ăHoƠnăthinăhăthngăXHTDădoanhănghipătiăCIC 61
3.2.1. Hoàn thin mô hình t chc 61
3.2.2. Nâng cao cht lng ngun nhân lc 61
3.2.3. Nâng cao cht lng thu thp và x lý ngun thông tin
đu vào 61
3.2.4. Nâng cao cht lng ni dung, phng pháp xp hng
tín dng doanh nghip 64
3.2.4.1.ăVăphânăloiăngànhăkinhăt 64
3.2.4.2.ăVăphngăphápăphânătích 64
3.2.4.3.ăVăhăthngăchătiêuăphânătích 65
3.2.4.4.ăVăbcătínhăđimă 72
3.2.5. Nhóm các gii pháp h tr 76
3.2.5.1.ăTngăcngăngădngăcôngănghătinăhcă 76
3.2.5.2.ăTuyênătruyn,ăqungăbáăsnăphmăxpăhngătínădng
doanhănghip 76
3.2.5.3.ăaădngăhóaăsnăphmăthôngătinăvàăkênhăcungăcpă
thông tin 77
3.3.ăMtăsăđăxut,ăkinăngh 78
3.3.1. Kin ngh đi vi Chính ph 78
3.3.2. Kin ngh đi vi Ngân hàng Nhà nc 79
3.3.3. Kin ngh đi vi Ngân hàng Thng mi 80
Ktălunăchngă3 80
Ktălun 82
TƠiăliuăthamăkho
Phălc
DANHăMCăCHăVITăTT
Vit tt
Vităđyăđ
Basel
Hipăcăvăgiámăsátăhotăđngăngânăhàng
BCTC
Báo cáo tài chính
BIDV
NgânăhàngăuătăvàăPhátătrinăVităNam
CIC
Trung tâm thông tin tín dng
CSH
Ch s hu
DN
Doanhănghip
DNNN
DoanhănghipăNhàănc
E&Y
CôngătyăTNHHăErnstă&ăYoungăVităNam
HSKH
H săkháchăhàng
Moody’s
Moody’săInvestorsăService
NHNN
Ngân hàng Nhà nc
NHTM
Ngânăhàngăthngămi
NHTW
NgânăhàngăTrungăng
S&P
Standard & Poor's
TCTD
T chc tín dng
TSC
Tài sn c đnh
TSB
Tài snăđm bo
TSTC
Tài sn tài chính
TTTD
Thông tin tín dng
XHTD
Xpăhngătínădng
DANHăMCăBNG,ăBIU
S hiu
bng, biu
Tên bng biu
Trang
Bng 1.1
Hăthngăkýăhiuăxpăhngăcôngăcănădàiăhnăcaă
Moody’s
20
Bng 1.2
ChoăđimăvăquyămôăcaăNHTWăPháp
21
Bng 1.3
Trngăsăcaănhómăcácăchătiêuăphiătàiăchínhăchmăđimă
XHTDăkháchăhàngăDNăcaăBIDV
27
Bng 1.4
Trngăsăcácăchătiêuătàiăchínhăvàăphiătàiăchínhăchmă
đimăăXHTDăDNăcaăBIDV
27
Bng 1.5
HăthngăkýăhiuăxpăhngăDNăcaăBIDV
28
Bng 2.1
BngăngànhăkinhătăcaăCIC
36
Bng 2.2
BngăcácăchăsătàiăchínhăápădngătiăCIC
39
Bng 2.3
Bngăcácăchătiêuăvayănăvàăchiăphíătrălưi
43
Bng 2.4
Bngăchmăđimăsăcătrongăthanhătoánătinăvay
43
Bng 2.5
Cácăcăquan,ătăchcăcpătinăchoăCIC
46
Biu đ 2.1
SălngăBáoăcáoăXHTDătă2008ăđnă2012ă
47
Bng 2.6
DanhăsáchăcácăcôngătyăđcăCICăxpăhngăcungăcpăcho
BăCôngăthngăphcăvăchngătrìnhăThngăhiuă
Qucăgiaănmă2012
48
Bng 2.7
20ădoanhănghipătiêuăbiuăniêmăytătrênăsànăchngăkhoánă
nmă2010ădoăCICăxpăhng
52
Bng 2.8
SoăsánhăhăthngăcăvàăhăthngămiătrongăvicăXHTDă
DNătiăCIC
53
Bng 3.1
Bngătínhăđimăcácăchăsătàiăchính
70
Bng 3.2
BngăchmăđimătiêuăchíăuyătínăcaăDNătrongăquanăhă
viăngânăhàng
72
Bng 3.3
Bngăchmăđimătiêuăchíămôiătrngăkinhădoanh
72
Bng 3.3
Bngăchmăđimătiêuăchíămôiătrngăkinhădoanh
74
1
LI M U
1. S cn thit caăđ tài nghiên cu
Ngày nay toàn cu hoá và hi nhp kinh t quc t là mtăxuăhng tt yu,ăđưă
to ra mi quan h gia các quc gia, các nn kinh t và các dân tc trên th gii.
Là mtăncăđangăphátătrin, Vit Nam n lc ci cách kinh t nhm to cho mình
mt ch đng trênătrng quc t vnăđưăb chi phi bi nhiu quc gia và tpăđoànă
kinh t ln. S đi mi nhanh chóng và mnh m caăđtăncălàmăchoălnhăvc
tin t, tín dng và ngân hàng tr thành mt trong nhngălnhăvcănngăđng và
nhy cm nht ca nn kinh t.
Hotăđng kinh doanh ngân hàng là hotă đngătrongă môiătrng cnh tranh
quyt lit nht và chaăđng nhiu ri ro nht c v tínhăđaădng và mcăđ thit
hi. Trong thc t hotăđng tín dng ca các t chc tín dng (TCTD) Vit Nam
trong thi gian qua cho thy t l n khôngăđ tiêu chun còn cao. Có nhiu nguyên
nhân gây ra ri ro, mt trong nhng nguyên nhân chính là TCTD thiu thông tin cn
thit v kháchăhàngăvay,ăđc bit là thông tin v xp hng tín dng (XHTD) doanh
nghip (DN).ăDoăđó,ăvicăcóăđc nhng thông tin cn thit v khách hàng vay có
vai trò quan trng trong vicăđm bo an toàn cho hotăđng ca các TCTD nói
riêng và ngành Ngân hàng nói chung.
Thông tin v XHTD DN có vai trò quan trng, giúp choăNgânăhàngăNhàănc
(NHNN) trong công tác hochăđnh, thc thi chính sách tin t, giúp cho các TCTD
la chn nhng khách hàng tt, có kh nngătr n. Mt khác, thông qua vic xp
hng các khách hàng ca mình,ăcácăTCTDăđaăraănhng chính sách tín dng hp lý
nhătngăd phòng ri ro hocătngăcngăgiámăsátăđi vi nhng khon vay có vn
đ.ăng thi, kt qu XHTD DN giúp cho các DN nmărõă đc tình hình hot
đng sn xut kinh doanh ca bn hàng, ca DN mình, hochăđnh phngăánăsn
xutăkinhădoanhăvàăđuătăphùăhp viăđcăđim ca DN. Vì th, trên th gii có
nhiuăcăquan,ăt chc chuyên cung cp thông tin v XHTD DNăđ phc v cho
TCTD và các ch th khác trong nn kinh t.
2
Sauă20ănmăhotăđng, Trung tâm Thông tin tín dngă(CIC)ăcóăbc phát trin
nhanh, to thành mt kênh thông tin tin cy, phc v cho công tác thanh tra, kim
soát hotăđng các TCTD caăNgânăhàngăNhàănc,ăđng thiăgiúpăcácăTCTDăngnă
nga và hn ch ri ro trong hotăđng kinh doanh.
n ht nmă2011, kho d liu CIC thu thpăvàăluătr thông tin ca gn 22
triu h să khách hàng có quan h tín dng vi các TCTD, bao gm khong
400.000 h săkháchăhàngălàăDNăvà phn còn liălàăcáănhân,ăđápăngăđcă95%ădă
n cho vay nn kinh t và 80% s lng khách hàng, t đóăđưăto ra trên 35 sn
phm thông tin tín dng,ătrongăđóăcóăsn phm v XHTD DN cung cpăchoăcácăcă
quanăNhàănc, các TCTD và các t chc kinh t khác khi có nhu cu. XHTD DN
là mt nghip v mi và không có nhiu t chc ti Vit Nam thc hin. CICălàăcă
quanăđu tiên ti Vit Nam xây dng và thc hin nghip v này, do vy không
tránh khi nhng hn ch nhtăđnh. Xut phát t thc t trên, tôiăđưăla chn đ tài:
“Hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh nghip ti Trung tâm Thông tin
tín dng - Ngân hàng Nhà nc Vit Nam” làm lunăvnăthc s cho mình.
2. Mcăđích nghiên cu
aăraănhng vnăđ v căs lý lun và ni dung tp trung vào vic phân tích
thc trng XHTD doanh nghip nhm nâng cao chtălng XHTD doanh nghip ti
CIC, c th:
1 - Khái quát mt s vnăđ căbn v XHTD doanh nghip ca các t chc
xp hng doanh nghipătrongănc và trên th gii.
2 - Phânătích,ăđánhăgiáăthc trng v hotăđng XHTD doanh nghip ti Trung
tâm Thông tin Tín dng - NHNN trong thi gian qua.
3 - Nghiên cu kinh nghim caăcácănc phát trin v XHTD doanh nghip
và rút ra bài hc kinh nghimăđi vi Vit Nam.
4 - xut h thng gii pháp và kin ngh nhm hoàn thin h thng XHTD
doanh nghip ti Trung tâm Thông tin Tín dng - NHNN trong thi gian ti.
3. PhmăviăvƠăđiătng nghiên cu
XHTD doanh nghip là mtălnhăvc có phm vi rt rng vi nhiu ch th và
3
điătng nghiên cu khác nhau. Vì vy, lunăvnănàyăgii hn:
- iătng XHTD doanh nghip là các doanh nghip thuc mi thành phn
kinh t,ăđangăhotăđng ti Vit Nam.
- Ch th XHTD doanh nghip là Trung tâm Thông tin Tín dng – NHNNVN.
4.ăPhngăphápănghiênăcu
Lunăvn s dng mt s phngăphápătrongănghiênăcu khoa hc là: Phngă
pháp duy vt bin chng; phngăphápăduyăvt lch s; phngăphápătip cn h
thng; phngăphápăđiu tra, phân tích, tng hp thng kê, so sánh. Ngoài ra, lun
vnăcònăs dng các bng biu,ăsăđ, s liu ca các t chc xp hng tín nhim
quc t và caăcácăTCTDăđ so sánh, phân tích và chng minh cho các ý kin mà
tác gi đaăra.
5. Kt cu ca lunăvn
Ni dung ca lunăvnăngoài phn m đu, kt lun và danh mc tài liu tham
kho gmă3ăchng:ă
Chng 1: Lý lun chung v xp hng tín dng doanh nghip.
Chng 2: Thc trng hot đng xp hng tín dng doanh nghip ti Trung
tâm Thông tin tín dng - Ngân hàng Nhà nc Vit Nam.
Chng 3: Hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh nghip ti Trung tâm
Thông tin tín dng - Ngân hàng Nhà nc Vit Nam.
6.ăụănghaăkhoaăhc và thc tin caăđ tài nghiên cu
Lunăvnătrìnhăbàyăs cn thit phi hoàn thin mô hình XHTD doanh nghip
ti CIC. Vic nghiên cu tpătrungăvàoăphngăphápătínhăđim và xp hng,ăđaăraă
các bin pháp, b sung các ch tiêu nhm hoàn thin h thng xp hngăđangăs
dng tiăCIC,ăgiúpăcóăthêmă1ăkênhăthôngătinăđángătinăcy cho các NHTM và các nhà
đuătăbng nhng công c tiên tin phù hp chun mc quc t.
Kt qu ca lunăvnămangătínhăápădng thc tin cao trong vic nâng cao vài
trò caăCIC,ăđc bitătrongălnhăvc XHTD còn nhiu mi m, góp phn h tr gim
thiu ri ro trong hotăđng tín dng ca ngành ngân hàng nói riêng và nn kinh t
nói chung, góp phn boăđm an toàn h thng ngân hàng.
4
CHNGă1:ăLụăLUN CHUNG V XP HNG TÍN DNG
DOANH NGHIP
1.1. Nhngăvnăđăcăbnăvăxpăhngătínădngădoanhănghip
1.1.1. Lý lun chung v xp hng tín dng doanh nghip
1.1.1.1. Khái nim xp hng tín dng doanh nghip
Thutăngăxpăhngătínădngăhayăxpăhngă tínădng (Creditărating)ălàăthută
ngădoăJohnăMoodyăđaăraănmă1909ătrongăcună“Cmănangăchngăkhoánăđngă
st”,ăkhiătinăhànhănghiênăcu,ăphânătíchăvàăcôngăbăbngăxpăhngăđuătiênăchoă
1.500ătráiăphiuăcaă250ăcôngătyătrênăTTCKăMătheoămtăhăthngăkýăhiuăgmă3ă
chăcáiăA,ăB,ăCăđcăxpălnăltătăAAAăđnăC.ăXHTDălàănhngăýăkinăđánhăgiáă
văriăroătínădngăvàăchtălngătínădng,ăthăhinăkhănngătrănă(gc,ălưiăhocăcă
hai)ăcaăđiătngăđiăvayăđăđápăngăcácănghaăvătàiăchínhămtăcáchăđyăđăvàă
đúngăhnăthôngăquaăhăthngăxpăhngătheoăkýăhiu.
Theo Standards & Poor: XHTD làănhngăýăkinăđánhăgiáăhinătiăvăriăroătín
dng,ăchtălngătínădng,ăkhănngăvàăthinăýăcaăchăthăđiăvayătrongăvicăđápă
ngăcácănghaăvătàiăchínhămtăcáchăđyăđăvàăđúngăhn.
Theo Moody's: XHTD làănhngăýăkinăđánhăgiáăvăchtălngătínădngăvàăkhă
nngăthanhătoánănăcaăchăthăđiăvayădaătrênănhngăphânătíchătínădngăcăbnăvàă
biuăhinăthôngăquaăhăthngăkýăhiuătăAaa choăđnăC.
Tómă li,ă tuyă cóă nhiuă kháiă nimă khácă nhauă vă XHTDă DNă nhngă cácă kháiă
nimănàyăđuăcóăđimăchungă“XHTD DN là đánh giá uy tín tín dng tng quát ca
DN trong vic thc hin đúng và đy đ các cam kt tài chính đi vi các đi tác
(ngân hàng, nhà cung cp, c đông…) trong mt khong thi gian nht đnh”.
Bn cht ca vic XHTD DN trong hotăđng ngân hàng là vic áp dng các
phngăpháp,ăcôngăc cho phép x lý các thông tin k toán và các thông tin khác v
qun lý nhmăđánhăgiáătìnhăhìnhăhotăđng caăDN,ăđánhăgiáări ro, mcăđ và cht
lng hiu qu hotăđng caăDNăđóăcngănhăđánhăgiáăkh nngăthc hin các
nghaăv tài chính caăDNăđi vi khon vay nhtăđnhănhătr lãi và gc n vay khi
đn hn, nhmăxácăđnh ri ro trong hotăđng cp tín dng. Mcăđ ri ro tín dng
5
thayăđi theo tngăDNăvàăđc xácăđnh thông qua quy trình xp hng bng thang
đim, tuân th theo các nguyên tc nhtăđnh và phù hp vi thông l quc t trên
căs da vào các thông tin tài chính và phi tài chính caăDNăđóăti thiăđim xp
hng.
1.1.1.2. Mcăđíchăxp hng tín dng doanh nghip
Th nht, làăđánhăgiáăkh nngătinăcy v tài chính caăDNăkhiăđng trên giác
đ ngân hàng, daătrênăcăs s liu, các BCTC và báo cáo khác caăDNăđ nhn
xétăđánhăgiáătìnhăhìnhăhotăđng, kh nngăsinhăli, kh nngăthanhătoánătrongăhin
ti vàătngălaiăca DN nhmăxácăđnh kh nngăthuăhi vn và lãi vay. Nói cách
khác, mcăđíchăca vicăXHTDăDNălàălngătrc các ri ro có th xy ra trong
hotăđng tín dngăđ đaăraăcácăquytăđnh hp lý v lãi sut, hn mc tín dng,
các quytăđnh cho vay, không cho vay, hay thu hi n
Th hai, là phc v côngătácăđiu hành qun lý caăNgânăhàngăTrungăng,ă
giúpăNgânăhàngăTrungăngăcóăthêmăthôngătinăh tr cho vic hochăđnh chính
sách tin t tín dng hp lý và phù hp vi mc tiêu phát trin kinh t - xã hi.
Th ba, vic XHTD DN còn giúp cho bn thân DN bităđc tình hình hot
đng sn xut kinh doanh ca mình và ca bn hàng, t đóăcóăth lng nghe ý kin
chuyênăgiaăđ ci thin XHTD ca bnăthânăDN,ătngăcngăuyătínăđi viăđi tác.
1.1.1.3. Yêu cu ca xp hng tín dng doanh nghip
Vic XHTD DN phiăđápăng nhng yêu cu sau:
Tính đy đ: thôngătinăđu vào phiăđm bo kp thi, trung thc, tin cy,ăđâyă
là yêu cuăhàngăđuăđi vi mi ngunăthôngătinănóiăchung.ăTínhăđyăđ ca thông
tinăđc hiuătheoănghaălàăthôngătinăđóăphi xác thc, có ngun cung cp rõ ràng,
đángătinăcy và phiăthngăxuyênăđc cp nht.ăTínhăđyăđ còn th hin qua vic
tính toán tt c các ch tiêu cn thităđ đánhăgiáăđúngăđiătng cn nghiên cu.
Tính chính xác: XHTD DN và các ch tiêu phân tích phi khoa hc,ăđc áp
dng rngărưi,ăđc tha nhn trong khu vc, quc t và phù hp vi hoàn cnh
thc tin ca Vit Nam, có tính kh thi và phù hp kh nng.
Tính khách quan: kt qu XHTDăDNăđc công b rng rãi và phi do các t
6
chc xp hngătrungăgianăđng ra thc hinăđ đm bo tính khách quan trong vic
đa ra kt qu xp hng.
Tính trung thc: trong quá trình phân tích và xp hng, các thông tin, d liu
s dngăđ phânătích,ăcngănhăkt qu xp hngăđi DN phiăđcăđm bo trung
thc, gi nguyên bn cht,ăkhôngăđc làm sai lch thông tin theo ý mun ch quan
ca bt k điătng nào.
1.1.2. Ni dung c bn ca xp hng tín dng doanh nghip
1.1.2.1.ăCácăphngăphápăăxp hng tín dng doanh nghip
xp hng tín dng DN, các t chc xp hng trên Th gii có th s dng
phngăphápăchuyênăgiaăhoc mô hình toán hc hoc c hai.
Phngăphápăchuyênăgiaă(analystădrivenăratings):ăMt cách tng quát, các t
chc xp hng tín dng s phân công mtănhàăphânătíchăđngăđu, kt hp vi mt
điăngăchuyênăgiaăđ đánhăgiáăkh nngăthanhătoánăn caăđiătng cn xp hng.
Các nhà phân tích s tìm kim thông tin trong các báo cáo ca công ty, thông tin th
trng và c thông tin t phng vn hay tho lun vi ban qun tr công ty. H s
dng nhngăthôngătinăđóăđ đánhăgiáătìnhătrng tài chính, hotăđng kinh doanh,
chính sách và các chinălc qun tr ri ro ca toàn công ty, t đóăđaăraăhng mc
tín nhim cho công công ty.
Mô hình toán hc xp hng tín dng (model driven ratings): Mt s t chc
xp hng khác thì huănhăch tp trung vào các d liuăđnhălng mà h kt hp
cht ch chúng trong mt mô hình toán hc. Thông qua mô hình, các t chc xp
hng có th đánhăgiáăchtălng tài sn, kh nngăsinhăli, kh nngătr n da trên
ch yuălàăcácăBCTCăđc công b kèm theo nhngăđiu chnh.
1.1.2.2. Ngun thông tin
Thông tin tài chính ca DN: Bngă Cână đi k toán, Báo cáo kt qu kinh
doanh,ăBáoăcáoăLuăchuyn tin t.
Thông tin phi tài chính ca DN: Tình hình quan h tín dng ca khách hàng,
thôngătinăphápălýă(đa ch, s đin thoi, fax, email, web, s đngăkýăkinhădoanh,ă
quytăđnh thành lp DN, ngày cp,ăniăcp, loi hình DN, ngành ngh kinh doanh,
7
thông tin tranh chp ti tòa án ), thông tin v tr s làm vică(điăthuêăhayăs hu,
dinătích,ăđa th ), thông tin v banălưnhăđo (h tên, tui,ănmăkinhănghim, trình
đ ),ăthôngătinătrìnhăđ công ngh, thông tin sn phm, thông tin chi nhánh và công
ty con (nu có), thông tin s hu DN, thông tinălaoăđng (s lng,ătrìnhăđ ).
1.1.2.3. H thng ch tiêuădùngăđ xp hng tín dng DN
Bao gm ch tiêu tài chính và ch tiêu phi tài chính, c th:
Ch tiêu tài chính
Các t s v kh nng thanh toán
* Kh nngăthanhătoánăhin hành
Khănngăthanhătoánăhinăhànhăă=
Tàiăsnăngnăhn
Năngnăhn
Tài sn ngn hnăthôngăthng bao gm tin các chng khoán ngn hn d
chuynănhngă(tngăđngătin) các khon phi thu và d tr (tn kho), còn n
ngn hnăthng bao gm các khon vay ngn hn ti các NHTM, các TCTD khác,
các khon phi tr nhà cung cp, các khon phi tr, phi npăkhácầăC tài sn
ngn hn và n ngn hnăđu có thi gian nhtăđnh ti mtănm.ăT s kh nngă
thanh toán hinăhànhălàăthcăđoăkh nngăthanhătoánăngn hn ca DN, nó cho bit
mcăđ các khon n đc trang tri bng các tài sn có th chuyn thành tin trong
mtăgiaiăđonătngăđngăvi thi hn ca các khon n đó.ă
* T s kh nngăthanhătoánănhanhă
Là t s gia tài sn quay vòng nhanh vi n ngn hn. Tài sn quay vòng
nhanh là nhng tài sn có th nhanh chóng chuyn đi thành tin bao gm: tin,
chng khoán ngn hn, các khon phi thu. Tài sn d tr (tn kho) là các tài sn
khó chuyn thành tinăhnătrongătàiăsn ngn hn và d b l nht nuăđc bán. Do
vy t s kh nngăthanhătoánăchoăbit kh nngăhoànătr các khon n ngn hn
không ph thuc vào vic bán tài sn d tr (tnăkho)ăvàăđcăxácăđnh bng cách
ly tài sn ngn hn tr phn d tr (tn kho) chia cho n ngn hn.
8
Khănngăthanhătoánănhanhăă=
Tàiăsnăngnăhnă- Dătr
Năngnăhn
Các t s v kh nng cân đi vn
* T s n phi tr trên ngun vn ch s hu
Năphiătrăsoăviăngunăvnăchăsăhuăă=
Năphiătr
VnăCSH
T s nàyăđcădùngăđ đoălng phn vn góp ca các ch s hu DN so vi
phn tài tr ca các ch n đi viăDNăvàăcóăýănghaăquanătrng trong phân tích tài
chính. Bi l, các ch n nhìn vào s vn ca ch s huăcôngătyăđ th hin mc
đ tinătng vào s đm bo an toàn cho các món n. Nu ch s hu DN ch đóngă
góp mt t l nh trong tng vn thì ri ro xy ra trong sn xut kinh doanh ch yu
do các ch n gánh chu. Mt khác bngăcáchătngăvn thông qua vay n các ch
DN vn nm quyn kimă soátă vàă điu hành DN. Ngoài ra nuă DNă thuă đc li
nhun t tin vay thì li nhun dành cho các ch DN s giaătngăđángăk.
* T s n phi tr trên tng tài sn
Năphiătrăsoăviătngătàiăsnăă=
Năphiătr
Tngătàiăsn
T s n phi tr trên tng tài sn (h s n)ăđc s dngăđ xácăđnh nghaă
v caăDNăđi vi các ch n trong vic góp vn.ăThôngăthng các ch n thích t
s n trên tng tài sn va phi vì t s này càng thp thì khon n càngăđcăđm
boătrongătrng hp DN b phá sn.ăTrongăkhiăđóăcácăch s huăDNăaăthíchăt
s cao vì h mun li nhunăgiaătngănhanhăvàămun toàn quyn kim soát DN.
Song nu t s n quá cao DN d b riăvàoătìnhătrng mt kh nngăthanhătoán.ă
* Kh nngăthanhătoánălưiăvayăhoc s ln có th tr lãi
Th hin t s gia li nhunătrc thu và lãi vay trên lãi vay. Nó cho bit
mcăđ li nhunăđm bo kh nngătr lưiăhàngănmănhăth nào. Vic không tr
đc các khon n này s th hin kh nngăDNăcóănguyăcăb phá sn.
9
Các t s v kh nng hot đng
Các t s hotăđngăđc s dngăđ đánhăgiá hiu qu s dng tài sn ca
DN, vn caăDNăđcădùngăđ đuătăchoăcácăloi tài snăkhácănhauănhătàiăsn c
đnh, tài snăluăđng.ăDoăđó,ăcácănhàăphânătíchăkhôngăch liên quan ti vicăđoă
lng hiu qu s dng tng tài sn mà còn chú trng ti hiu qu s dng ca tng
b phn cu thành tng tài sn ca DN. Ch tiêuădoanhăthuăđc s dng ch yu
trong tính toán các t s nàyăđ xem xét kh nngăhotăđng ca DN.
* Vòng quay d tr (tn kho)
Là mt ch tiêu khá quan trngăđ đánhăgiáăhotăđng sn xut kinh doanh ca
DN. Vòng quay d tr đcăxácăđnh bng t s giaădoanhăthuătrongănmăvàăgiáătr
d tr (nguyên vt liu, vt liu ph, sn phn d dang, thành phm) bình quân.
Kăthuătinăbìnhăquânăă= Cácăkhonăphiăthuăăxăă
360
Doanh thu
* Hiu sut s dng tài sn c đnh
Ch tiêu này cho bit mtăđng tài sn c đnh toă raă đcă baoănhiêuăđng
doanh thu trong mtănmă.
HiuăsutăsădngăTSCăă=
Doanh thu
Tàiăsnăcăđnh
Tài sn c đnh đâyăđcăxácăđnh theo giá tr còn liăđn thiăđim lp báo
cáo.
* Hiu sut s dng tng tài sn
Ch tiêuănàyăcònăđc gi là vòng quay toàn b tài sn,ănóăđcăđoăbng t s
gia doanh thu và tng tài sn và cho bit mtăđng tài snăđemăliăbaoănhiêuăđng
doanh thu.
Hiuăsutăsădngătàiăsnăăă=
Doanh thu
Tàiăsn
Các t s v kh nng sinh lãi
Nuănhăcácănhómăt s trênăđâyăphn ánh hiu qu tng hotăđng riêng bit
10
ca DN thì t s v kh nngăsinhălưiăphn ánh tng hp nht hiu qu sn xut kinh
doanh và hiuănngăqun lý DN.
* Doanh thu tiêu th sn phm
Doanhăthuătiêuăthăsnăphmăăă=
Liănhunăsauăthu
Doanh thu
Ch tiêuănàyăđcăxácăđnh bng cách chia li nhun sau thu cho doanh thu.
Nóăđc phn ánh s li nhun sau thu trong mtătrmătriuăđng doanh thu.
* T s thu nhp sau thu trên vn ch s hu (Doanh li vn ch s hu –
ROE)
Doanhăliăvnăchăsăhuă(ROE) =
Vnăchăsăhu
Liănhunăsauăthu
Ch tiêu doanh li vn ch s huăđcăxácăđnh bng cách chia thu nhp sau
thu cho vn ch s hu. Nó phn ánh kh nngăsinhăli ca vn ch s hu và
đcăcácănhàăđuătăđc bit quan tâm khi h quytăđnh b vnăđuătăvàoăDN.ă
Tngămc doanh li vn ch s hu là mt mc tiêu quan trng nht trong hot
đng qun lý tài chính DN.
Ch tiêu tc đ tng trng
* Tcăđ tngătrng li nhun: là mt ch tiêu phn ánh hotăđng kinh doanh
tt hay kém mt cách rõ nét nht. Bt k ngi s dng thông tin nàoăđu xem xét
yu t li nhun ca mt DN và so sánh chúng qua các k hch toán.
* Tcăđ tngătrng vn ch s hu: vn ch s hu ca DN là ch tiêu tng
hp phn ánh toàn b ngun vn thuc s hu ca DN, các qu ca DN và các phn
kinh phí. Vicătng hay gim ngun vn ch s huăquaăcácănmălàămt yu t rt
quan trngăkhiăxemăxétăđánhăgiáăXHTDăDN.
* Tcăđ tngătrng doanh thu: doanh thu bán hàng phn ánh toàn b doanh
thu thc t ca DN trong mt k. Thc hin so sánh doanh thu giaăcácănmăs bit
đc giá tr sn phmămàăDNăđưăbán,ăđưăcungăcpăchoăkháchăhàngătngăhayăgim.
Ch tiêu phi tài chính
11
Nhng ch tiêu phi tài chính v DN ch yu là nhng ch tiêuăđnh tính, vì vy
vic phân tích ch yuălàădùngăphngăphápăchuyênăgiaăđ phânătíchăđi vi tng
DN, so sánh gia các k đ thyăđc quy lut phát trin. Tu theo tng mcăđíchă
ca các nhà XHTD DN mà vic la chn các ch tiêu phi tài chính có th nhiu hay
ít,ăsauăđâyălàămt s ch tiêuăhayăđc la:
Ch tiêu ngi điu hành: giiătính,ăđ tui,ătrìnhăđ vnăhóa,ătrìnhăđ chuyên
môn,ă nngă lc t chcă điuă hành,ă tă cáchă đoă đc, kinh nghimă điu hành, các
cngă v đưă tri qua caă ngiă điu hành DN, Các ch tiêu này có nhă hng
không nh đn kt qu kinh doanh caăDN,ăđc bit là viăDNătănhân và c phn.
Ch tiêu lnh vc hot đng: DN hotăđng trong ngành gì, v trí caăngànhăđóă
trong nn kinh t nhăth nào, s phát trin caăcácăDNătrongăngànhăcóăđngăđu
không, s tngătrng caăngànhăđóăraăsao,ăngànhăđóăđangătrongăthi k điălên,ăđi
xungăhayăđưăphátătrinăđnăđnhăđim, timănngăhotăđng ca ngành này trong
tngălaiănhăth nào, có nhiu d án mi cnhătranhăkhông, ăóăđu là nhng
nhân t tácăđngăđn s năđnh và phát trin ca DN.
Ch tiêu uy tín và th phn: th trng tiêu th sn phm, quy mô th trng
timănngăvàăxuăth phát trin ca th trng là m rng hay thu hp caăDN.ăiu
này rt quan trngăvàăcóăýănghaăsngăcònăđi vi s tn ti và phát trin ca DN.
Doanh nghip có tên tuiă(thngă hiu) hay không, thuc loi công ty ln,
trung bình hay nh,ălàăDNăhàngăđuăhayăđng v trí nào trên th trng, kh nngă
cnh tranh ca DN khi có s binăđng ca th trng nguyên liu và th trng tiêu
th sn phmănhăth nào.
Ch tiêu sn phm: sn phm ca DN có chtălngăraăsao,ăđng v trí nào trên
th trng sn phmă đó,ă s lng sn phm chim bao nhiêu phnă trmătrênă th
trng hin tiăvàătngălai,ăkh nngătiêuăth, sn phmăhng ti th trng nào,
tiêu th trongănc hay xut khu, kh nngăcnh tranh ca sn phmăđóă trong
ncăvàăngoàiănc, sn phmăcóăđc hpăđng bao tiêu không.
Ch tiêu công ngh sn xut: đi vi các DN sn xut các sn phm hu hình,
công ngh gi vaiătròăđc bit quan trng vì công ngh s quytăđnh vic sn xut
12
ra nhng sn phm có chtălng tt và gim giá thành, nó có nhăhng lnăđn
kt qu kinhădoanh,ăđn kh nngăhoànătr vnăchoăcácănhàăđuăt.ă
Ch tiêu t chc qun lý: đánhăgiáăv t chc qun lý ca mt DN da trên
tính hu hiu ca mô hình t chc và b máy qun tr màăngi ta có th áp dng
cho mt DN bi mi DN có nhngă đcă trngăđc thù v ngành ngh sn phm,
chinălcăkinhădoanh,ătrìnhăđ nhân viên.
Ch tiêu mi quan h: DN có là thành viên ca Hip hi hay tpă đoànă nàoă
không,ăcóăđc bo lãnh tài chính, phi tài chính t công ty m hocălàăthăgii thiu
ca công ty có tên tui khác không. Quan h vi các công ty cung cp hàng hóa và
tiêu th sn phm th nào, tình hình caăcácăcôngătyăđóầ
Ch tiêu thi gian hot đng: s nmăhotă đng ca DN là mt ch tiêuă đ
đánhăgiáăDN,ămt DN hotăđngălâuănmătrongămt ngành s có nhiu kinh nghim
vàăcăhiăthànhăcôngătrongăkinhădoanhăhnălàăDNămi thành lp.
Ch tiêu lch s hot đng: lch s hotăđng ca DN phn ánh quá trình hot
đng caăDNăquaăcácănm.ăng trên giácăđ ca các nhà qun lý ngân hàng, mt
DN có lch s hotăđng tt là DN có lch s hotăđng rõ ràng, không có rc ri gì
v pháp lut, vay tr n sòng phng.
1.1.3. Vai trò ca xp hng tín dng doanh nghip đi vi các t chc kinh
t trong nn kinh t th trng
1.1.3.1.ăiăviăcácăcăquanăqunălýăNhƠăncă
Thông tin XHTD DN giúpăchoăcácăcăquanăqunălýăNhàăncăđánhăgiáăđcă
điătngăqunălýăcaămình,ăcóăcăsăthôngătinăđăsoăsánhătheoăngànhăkinhăt,ălnhă
vcăhotăđngăcaăcácăDN,ăđaăraănhngăgiiăphápăthíchăhpănhtăđăthúcăđyăsă
phátătrinăcaăcácăDNătrongătngăngànhăkinhătănóiăriêngăvàătoànăbănnăkinhătănóiă
chung,ă nhmă boă đmă mtă môiă trngă kinhă tă hotă đngă lànhă mnh.ă Ngoàiă ra,ă
XHTDăDNăcònăgiúpăchoăvicăđnhăgiáăDNătrongăquáătrìnhăcăphnăhóa.ă
iăviăNHNN,ăvicăXHTD DN phcăvăchoăcôngătácăqunălýăriăroătínădng,
tăđóăcóăchínhăsáchătinăt,ătínădngăthíchăhpălý.ăGiúpăthătrngătàiăchínhăminhă
bchă hn,ă nângă caoă hiuă quă caă nnă kinhă tă vàă tngă cngă khă nng thanh tra,
13
giám sát các TCTD caăNHNN.
1.1.3.2.ăiăviăTăchcătínădng
C s đ la chn khách hàng cho vay
Trongăkinhătăthătrng,ăsăcnhătranhăgayăgtăgiaăcácăngânăhàngăyêuăcuăcácă
quytăđnhătínădngăphiăvaănhanh,ăvaăcóăđăriăroăthp,ăvaăcóăhiuăquăcao.ăNuă
khôngăsădămtăđiăcăhiătngăthuănhpăvàămărngăquyămôătínădngădoăkháchăhàngă
tìmăđnăngânăhàngăkhácăhocătìmăngunătàiătrăngoàiăngânăhàng.ă Munăcóăquytă
đnhănhanhăvàăchínhăxác,ăngânăhàngăphiădăđoánătngăđiăchínhăxácăvăkhănngă
vàăthinăchíătrănăcaăkháchăhàng.ăiuănàyăphăthucăvàoăyuătăquanătrngălàăhă
thngăthôngătinăcaăngânăhàngăvăkháchăhàngătrongăquáăkhăvàăhinăti.ăYêuăcuăđtă
raălàăngânăhàngăphiăcóăhăthngăthôngătinăđángătinăcyăvàăthcăhinăttăcôngătácă
XHTDănhmătoăcăsăchoăvicăđaăraăcácăquytăđnhătínădngătiău.
C s đ xây dng chính sách khách hàng và chính sách tín dng
TrênăcăsăXHTD,ăngânăhàngăsăphânăloiăkháchăhàngăvàăápădngăchínhăsáchă
kháchăhàngăvălưiăsutăchoăvay,ăhnămc,ăthiăhnătínădngăphùăhp.ăngăthi,ă
cngăxâyădngăchínhăsáchătínădng,ăápădngăkăthutăchoăvayătngăngăviămiă
loiăkháchăhàng.ăiăviăkháchăhàngăcóăđătínănhimăcao,ăXHTDătt,ăngânăhàngăsă
ápădngăchínhăsáchăuăđưi:ăchoăvayăviălưiăsutăthp,ăgiáătrăkhonăvayăln,ăđiuăkină
choăvayăniălngăhn,ầNgcăli,ăđiăviăkháchăhàngăcóăđătínănhimăthp,ăXHTDă
thpăcngăđngănghaăviănhngăkhonătínădngăhàmăchaănhiuăriăro,ăngânăhàngă
săápădngăchínhăsáchăchoăvayăvàăbinăphápăkimăsoátăchtăchăhn,ănhmăhnăchă
khă
C s đ xây dng danh mc tín dng
DaăvàoăktăquăXHTDăngânăhàngăsăđánhăgiáăđcămcăđăriăroăcaătngă
DN, tngălnhăvcăhotăđngăkinhădoanhăcaăkháchăhàngătăđóăxâyădngădanhămcă
tínădngăphùăhpătheoăđnhăhngăcaăngânăhàngătrongătngăthiăk.
C s đ phân loi n và trích lp d phòng ri ro
Theoăiuă4ăQuytăđnhăsă493/2005/Q-NHNNăngàyă22/04/2005ăcaăNgân
hàngăNhàăncăthìăcácăTCTDăphiăxâyădngăhăthngăXHTDăniăbăđăhătrăchoă
14
vicăphânăloiăn,ăqunălýăchtălngătínădngăphùăhpăviăphmăviăhotăđng,ătìnhă
hìnhăthcătăcaăTCTD.ăVicăhătrăcaăhăthngăXHTDăniăbăđcăthăhinăăchă
ktăquăXHTD kháchăhàngăcaăhăthngăXHTDăniăbăsălàmăcnăcăđătínhătoánă
vàătríchă lpă dă phòngă riă roă theoă quyăđnhă tiă iuă 7ă Quytăđnhă 493/2005/Q-
NHNN ngày 22/4/2005.
1.1.3.3.ăiăviăcácădoanhănghip
- GiúpăcácăDNăbităđcăsăđánhăgiáăkháchăquanăcaăcăquanăbênăngoàiăvă
khănngătàiăchínhăvàătìnhăhìnhăhotăđngăcaăDN;
- Toă thună liă choă DNă trongă vică tipă cnă cácă ngună vnă đuă tă trongă vàă
ngoàiănc;
- CácăDNăthôngăquaăktăquăXHTDăđăqungăbáăhìnhănhăcaămình,ăđcăbită
điăviănhngăDNălàmănăhiuăqu,ăđcăđánhăgiá,ăxpăhngăcaoăbiănhngăcăquană
xpăhngăcóăuyătín;
- GiúpăcácăDNăxâyădngăchinălcăphátătrinăcaămình,ăxâyădngăcăcuătàiă
chính,ăchínhăsáchăđuătăthíchăhpăđăđtăđnăcácămcătiêuăđăra.
1.1.3.4.ăiăviăcácănhƠăđuătăvƠăthătrngăchng khoán
Ngàyănayăhuăhtănhngăthătrngăchngăkhoánăcaăcácăncătrênăthăgiiă
đuătnătiăcácătăchcăXHTD,ăđâyălàăxuăthăphùăhpăviăđiuăkinăkinhătăthăgiiă
hinănay,ăvìăktăquăXHTDălàămtăngunăcungăcpăthôngătinăchoănhngănhàăđuăt,ă
nhmăxóaăđiăthôngătinăbtăcânăxngăgiaăngiăchoăvayăvàăngiăđiăvay.ăVaiătròă
quanătrngăcaăXHTDătrênăthătrngătàiăchínhălà:
- CácănhàăđuătăsădngăktăquăXHTDăđăthcăhinăchinălcăđuătăsaoă
choăriăroăthpănhtănhngăktăquăđtăđcănhămongămun;
- Các tăchcăcnăhuyăđngăvnăsădngăktăquăXHTDăđătoănimătinăviă
nhàăđuăt,ătăđóăthcăhinăđcăchinălcăhuyăđngăvnăviăchiăphíăthp,ăhuyă
đngălngăvnănhămongămun;
- ThôngăquaăXHTD,ăcácătăchcăsădngăktăquăXHTDăđăqungăbáăhìnhănhă
caămình, cungăcpăthôngătinăchoăcácăđiătác,ătoănimătinăcaăthătrng.
1.2.ăCácămôăhìnhăxpăhngătínădngăvƠăkinhănghimăcaămtăsătăchcăxpă
15
(i=1,n) là các trọng số thể hiện tầm quan trọng của các chỉ tiêu x
i
( i=1,n)
hngătínădngătrongăvƠăngoƠiănc
1.2.1. Các mơ hình xp hng tín dng trên th gii
1.2.1.1. Mơ hình Probit
Mơ hình Probit gi thit rng xác sut v n vi mt khon tín dng có dng
phân phi chun theo hàm s nhăsauă:ă
Trongăđóă:ă
x
i
(i=1,n) là các ch tiêu phn ánh ri ro kinh doanh và ri ro tài chính DN.
Hàm s yăđoălng xác sut v n ca DN. Giá tr ca hàm s yădaoăđng t 0
đnă1ăvàăđng bin vi giá tr hàm f(X,B).
1.2.1.2.ăMơăhìnhăđimăZăcaăAltman
ChăsăZăđcăxâyădngăbi EdwardăI.ăAltmană(1968),ăiăHcăNewăYork,ă
daăvàoăvicănghiênăcuăkháăcơngăphuătrênăsălngălnăcácăcơngătyăkhácănhauătiă
M.ăChăsăZălàăcơngăcăđcăcăhaiăgiiăhcăthutăvàăthcăhành,ăcơngănhnăvàăsă
dngărngărưiănhtătrênăthăgii.
ChăsăZăbaoăgm 5ătăsăX1,ăX2,ăX3,ăX4,ăX5
X1ă=ăăVnăluơnăchuyn/TngătƠiăsn
• Vnălnăchuynă=ătàiăsnăngnăhnă- năngnăhn.
X2ă=ăăLiănhunăgiăli/ăTngătƠiăsn
Tăsănàyăđoălngăliănhunăgiăliătíchălyăquaăthiăgian.ăSătrngăthànhă
caăcơngătyăcngăđcăđánh giáăquaătăsănày.ăCácăcơngătyămiăthànhălpăthngăcóă
tăsănàyăthpăvìăchaăcóăthiăgianăđătíchălyăliănhun.ăTheoămtănghiênăcuăcaă
DunăBradstreetă(1993),ăkhongă50ăcơngătyăpháăsnăchăhotăđngătrongă5ănm.
X3ă=ăăEBIT/ăTngătƠiăsn
với :