Hoàn thiện hệ thống xếp hạng tín dụng doanh nghiệp tại Trung tâm Thông tin Tín dụng Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Luận văn Thạc sĩ.PDF

BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP. HCM



LaăKimăPhng



HOĨNăTHINăHăTHNGăXPăHNGăTệNăDNGă
DOANHăNGHIPăTIăTRUNGăTỂMăTHỌNGăTINă
TệNăDNGăậ NGÂN HĨNGăNHĨăNCăVITăNAM

LUNăVNăTHCăSăKINHăT







TP.ăHăChíăMinhă- Nmă2012

BăGIÁOăDCăVĨăĨOăTO
TRNGăIăHCăKINHăTăTP. HCM



LaăKimăPhng



HOĨNăTHINăHăTHNGăXPăHNGăTệNăDNGă
DOANHăNGHIPăTIăTRUNGăTỂMăTHỌNGăTINă
TệNăDNGăậ NGỂNăHĨNGăNHĨăNCăVITăNAM

Chuyên ngành : Kinhătătàiăchínhă– Ngân hàng
Mưăs : 60.34.02.01

LUNăVNăTHCăSăKINHăT


NGIăHNGăDNăKHOAăHC:
PGS.TS.ăPhmăVnăNng

TP.ăHăChíăMinhă- Nmă2012
LIăCAMăOAN

Tôiăxinăcamăđoanăđâyălàăcôngătrìnhănghiênăcuăđc lp ca tôi, có s h
tr tn tình t PGS.TS PhmăVnăNng.ăNhng s liuăđc nêu trong lunăvnă
là trung thc,ăkháchăquan,ăcóăcnăc;ăcácăphânătíchăđánhăgiáălàăca tôiăvàăchaă
đc công b trong bt c công trình nào. Nu phát hin có bt c s gian ln
nào tôi xin hoàn toàn chu trách nhimătrc Hiăđngăcngănhăkt qu lun
vnăca mình.

TP.HCM,ăngàyă12ăthángă11ănmă2012
Ngiăcamăđoan

La Kim Phng
MCăLC

Trangăphăbìa
Liăcamăđoan
Mcălc
Danhămcăchăvitătt
Danhămcăbng,ăbiu

Liămăđuă 1
CHNGă1:ăLụăLUNăCHUNGăVăXPăHNGăTệNăDNGă
DOANHăNGHIP 4
1.1.ăNhngăvnăđăcăbnăvăxpăhngătínădngădoanhănghip 4
1.1.1. Lý lun chung v xp hng tín dng doanh nghip 4
1.1.1.1.ăăKháiănimăxpăhngătínădngădoanhănghip 4
1.1.1.2.ăMcăđíchăxpăhngătínădngădoanhănghip 5
1.1.1.3.ăYêuăcuăcaăxpăhngătínădngădoanhănghip 5
1.1.2. Ni dung c bn ca xp hng tín dng doanh nghip 6
1.1.2.1.ăCácăphngăphápăăxpăhngătínădngădoanhănghip 6
1.1.2.2.ăNgunăthôngătin 6
1.1.2.3.ăHăthngăchătiêuădùngăđăxpăhngătínădng

doanhănghipă 7
1.1.3. Vai trò ca xp hng tín dng doanh nghip đi vi các
t chc kinh t trong nn kinh t th trng 12
1.1.3.1.ăiăviăcácăcăquanăqunălýăNhàănc 12
1.1.3.2.ăiăviăTăchcătínădng 13
1.1.3.3.ăiăviăcácădoanhănghipă 14
1.1.3.4.ăiăviăcácănhàăđuătăvàăthătrngăchngăkhoán 14
1.2.ăCácămôăhìnhăXHTDăvƠăkinhănghimăcaămtăsătăchcă
XHTDătrongăvƠăngoƠiănc 15
1.2.1. Các mô hình xp hng tín dng trên th gii 15
1.2.1.1. Mô hình Probit 15
1.2.1.2.ăMôăhìnhăđimăZăcaăAltman 15

1.2.1.3.ăMôăhìnhăcuătrúcăriăroătngăhpăcaăMerton 18
1.2.2. Kinh nghim ca mt s t chc xp hng tín dng
doanh nghip trong và ngoài nc 18
1.2.2.1.ăKinhănghimăcaăS&PăvàăMoody 18
1.2.2.2ăKinhănghimăcaăNHTWăPháp 21
1.2.2.3ăKinhănghimăXHTDădoanhănghipăcaăNHTMCPă
uătăvàăPhátătrinăVităNamă 25
1.2.3 Bài hc đi vi Vit Nam 28
Ktălunăchngă1 29
CHNGă2:ăTHCăTRNGăHOTăNGăXPăHNGăTệNăDNGăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăă
DOANH NGHIPăTIăTRUNGăTỂMăTHỌNGăTINăTệNăDNGă-
NGỂNăHĨNGăNHĨăNCăVITăNAM 30

2.1.ăKháiăquátăvăTrungătơmăThôngătinăTínădngă(CIC)ă-
NHNNăVităNamă 30
2.1.1. Lch s hình thành 31
2.1.2. Các mng sn phm và dch v chính ca CIC 31
2.1.2.1.ăSnăphmăthôngătinătínădngătrongănc 31
2.1.2.2.ăBáoăcáoăxpăhngătínădng 31
2.1.2.3.ăBáoăcáoăthôngătinădoanhănghipăngoàiănc 32
2.1.2.4.Thôngătinăcnhăbáoătínădngăvàăbnătinăhotăđng 32
2.2.ăSoăsánhăgiaăCICăvƠăcácăcăquanăxpăhngătínădngădoanh
nghipăkhácătiăVităNam 33
2.3.ăThcătrngăvăhotăđngăxpăhngătínădngădoanhănghipă
tiăCICă- NHNNăVităNamă 34

2.3.1. Phng pháp áp dng xp hng tín dng doanh nghip 34
2.3.2. H thng ch tiêu xp hng 35
2.3.3. Xác đnh ngành kinh t và quy mô hot đng 35
2.3.3.1.ăXácăđnhăngànhăkinhătă 36
2.3.3.2.ăXácăđnhădoanhănghipătheoăquyămôăhotăđng 37
2.3.4. Các ch s xp hng 38
2.3.5. a ra kt qu xp hng 44
2.3.6. Khong cách xp hng 45
2.4.ăánhăgiáăchungă 46
2.4.1.Nhng kt qu đt đc 46
2.4.1.1.ăVicăthuăthpăthôngătinăđuăvàoăngàyăcàngăciăthin 46
2.4.1.2.ăVicăcungăcpăsnăphmăxpăhngătínădngăđtăktă

quăkhăquan 47
2.4.1.3.ăHăthngăchătiêuănhiuăciătin,ăbăsungăsoăviă
hăthngăxpăhngăc 52
2.4.2. Tn ti cn khc phc 54
2.4.2.1.ăThôngătinăđuăvàoăphcăvăchoăcôngătácăXHTDă
doanhănghipăkhôngăđyăđăvàăchaăđngănhtăă 54
2.4.2.2.ăPhngăphápăxpăhngătínădngădoanhănghipă
cònăđnăđiu 54
2.4.2.3.ăHăthngăchătiêuăsădngătrongăXHTDădoanhănghip
chaăthtăsăkhoaăhcăvàăđyăđ 55
2.4.2.4.ăSnăphmăvăXHTDădoanhănghipăhinănayăcaăCICă
cònăđnăđiu 56

2.4.3. Nguyên nhân ca nhng tn ti 56
2.4.3.1.ăCăsăphápălýăchaărõăràng,ăthiuăsăchătàiăđiăvi
hotăđngăthôngătinătínădng 56
2.4.3.2.ăiăngăchuyênăgiaăvăxpăhngătínădngăvnăcònă
thiuăvàăyu 57
2.4.3.3.ăNhuăcuăsădngăXHTDăchaăcao 57
Ktălunăchngă2 57
CHNGă3:ăHOĨNăTHINăHăTHNGăXPăHNGăTệNăDNG
DOANHăNGHIPăTIăTRUNGăTỂMăTHỌNGăTINăTệNăDNGă
ậ NGỂNăHĨNGăNHĨăNCăVIT NAM 59
3.1.ănhăhngăhotăđngăCICăvăhoƠnăthinăhăthngăxpăhngă
tínădngădoanhănghip 59

3.1.1. nh hng ca CIC trong thi gian ti 59
3.1.2. nh hng ca CIC v hoàn thin h thng xp hng
tín dngdoanh nghip 60
3.2.ăHoƠnăthinăhăthngăXHTDădoanhănghipătiăCIC 61
3.2.1. Hoàn thin mô hình t chc 61
3.2.2. Nâng cao cht lng ngun nhân lc 61
3.2.3. Nâng cao cht lng thu thp và x lý ngun thông tin
đu vào 61
3.2.4. Nâng cao cht lng ni dung, phng pháp xp hng
tín dng doanh nghip 64
3.2.4.1.ăVăphânăloiăngànhăkinhăt 64
3.2.4.2.ăVăphngăphápăphânătích 64

3.2.4.3.ăVăhăthngăchătiêuăphânătích 65
3.2.4.4.ăVăbcătínhăđimă 72
3.2.5. Nhóm các gii pháp h tr 76
3.2.5.1.ăTngăcngăngădngăcôngănghătinăhcă 76
3.2.5.2.ăTuyênătruyn,ăqungăbáăsnăphmăxpăhngătínădng
doanhănghip 76
3.2.5.3.ăaădngăhóaăsnăphmăthôngătinăvàăkênhăcungăcpă
thông tin 77
3.3.ăMtăsăđăxut,ăkinăngh 78
3.3.1. Kin ngh đi vi Chính ph 78
3.3.2. Kin ngh đi vi Ngân hàng Nhà nc 79
3.3.3. Kin ngh đi vi Ngân hàng Thng mi 80

Ktălunăchngă3 80
Ktălun 82
TƠiăliuăthamăkho
Phălc
DANHăMCăCHăVITăTT

Vit tt
Vităđyăđ
Basel
Hipăcăvăgiámăsátăhotăđngăngânăhàng
BCTC
Báo cáo tài chính

BIDV
NgânăhàngăuătăvàăPhátătrinăVităNam
CIC
Trung tâm thông tin tín dng
CSH
Ch s hu
DN
Doanhănghip
DNNN
DoanhănghipăNhàănc
E&Y
CôngătyăTNHHăErnstă&ăYoungăVităNam

HSKH
H săkháchăhàng
Moody’s
Moody’săInvestorsăService
NHNN
Ngân hàng Nhà nc
NHTM
Ngânăhàngăthngămi
NHTW
NgânăhàngăTrungăng
S&P
Standard & Poor's

TCTD
T chc tín dng
TSC
Tài sn c đnh
TSB
Tài snăđm bo
TSTC
Tài sn tài chính
TTTD
Thông tin tín dng
XHTD
Xpăhngătínădng

DANHăMCăBNG,ăBIU

S hiu
bng, biu
Tên bng biu
Trang
Bng 1.1
Hăthngăkýăhiuăxpăhngăcôngăcănădàiăhnăcaă
Moody’s
20
Bng 1.2
ChoăđimăvăquyămôăcaăNHTWăPháp

21
Bng 1.3
Trngăsăcaănhómăcácăchătiêuăphiătàiăchínhăchmăđimă
XHTDăkháchăhàngăDNăcaăBIDV
27
Bng 1.4
Trngăsăcácăchătiêuătàiăchínhăvàăphiătàiăchínhăchmă
đimăăXHTDăDNăcaăBIDV
27
Bng 1.5
HăthngăkýăhiuăxpăhngăDNăcaăBIDV
28

Bng 2.1
BngăngànhăkinhătăcaăCIC
36
Bng 2.2
BngăcácăchăsătàiăchínhăápădngătiăCIC
39
Bng 2.3
Bngăcácăchătiêuăvayănăvàăchiăphíătrălưi
43
Bng 2.4
Bngăchmăđimăsăcătrongăthanhătoánătinăvay
43

Bng 2.5
Cácăcăquan,ătăchcăcpătinăchoăCIC
46
Biu đ 2.1
SălngăBáoăcáoăXHTDătă2008ăđnă2012ă
47
Bng 2.6
DanhăsáchăcácăcôngătyăđcăCICăxpăhngăcungăcpăcho
BăCôngăthngăphcăvăchngătrìnhăThngăhiuă
Qucăgiaănmă2012
48
Bng 2.7

20ădoanhănghipătiêuăbiuăniêmăytătrênăsànăchngăkhoánă
nmă2010ădoăCICăxpăhng
52
Bng 2.8
SoăsánhăhăthngăcăvàăhăthngămiătrongăvicăXHTDă
DNătiăCIC
53
Bng 3.1
Bngătínhăđimăcácăchăsătàiăchính
70
Bng 3.2
BngăchmăđimătiêuăchíăuyătínăcaăDNătrongăquanăhă

viăngânăhàng
72
Bng 3.3
Bngăchmăđimătiêuăchíămôiătrngăkinhădoanh
72
Bng 3.3
Bngăchmăđimătiêuăchíămôiătrngăkinhădoanh
74
1

LI M U

1. S cn thit caăđ tài nghiên cu
Ngày nay toàn cu hoá và hi nhp kinh t quc t là mtăxuăhng tt yu,ăđưă
to ra mi quan h gia các quc gia, các nn kinh t và các dân tc trên th gii.
Là mtăncăđangăphátătrin, Vit Nam n lc ci cách kinh t nhm to cho mình
mt ch đng trênătrng quc t vnăđưăb chi phi bi nhiu quc gia và tpăđoànă
kinh t ln. S đi mi nhanh chóng và mnh m caăđtăncălàmăchoălnhăvc
tin t, tín dng và ngân hàng tr thành mt trong nhngălnhăvcănngăđng và
nhy cm nht ca nn kinh t.
Hotăđng kinh doanh ngân hàng là hotă đngătrongă môiătrng cnh tranh
quyt lit nht và chaăđng nhiu ri ro nht c v tínhăđaădng và mcăđ thit
hi. Trong thc t hotăđng tín dng ca các t chc tín dng (TCTD) Vit Nam
trong thi gian qua cho thy t l n khôngăđ tiêu chun còn cao. Có nhiu nguyên

nhân gây ra ri ro, mt trong nhng nguyên nhân chính là TCTD thiu thông tin cn
thit v kháchăhàngăvay,ăđc bit là thông tin v xp hng tín dng (XHTD) doanh
nghip (DN).ăDoăđó,ăvicăcóăđc nhng thông tin cn thit v khách hàng vay có
vai trò quan trng trong vicăđm bo an toàn cho hotăđng ca các TCTD nói
riêng và ngành Ngân hàng nói chung.
Thông tin v XHTD DN có vai trò quan trng, giúp choăNgânăhàngăNhàănc
(NHNN) trong công tác hochăđnh, thc thi chính sách tin t, giúp cho các TCTD
la chn nhng khách hàng tt, có kh nngătr n. Mt khác, thông qua vic xp
hng các khách hàng ca mình,ăcácăTCTDăđaăraănhng chính sách tín dng hp lý
nhătngăd phòng ri ro hocătngăcngăgiámăsátăđi vi nhng khon vay có vn
đ.ăng thi, kt qu XHTD DN giúp cho các DN nmărõă đc tình hình hot
đng sn xut kinh doanh ca bn hàng, ca DN mình, hochăđnh phngăánăsn

xutăkinhădoanhăvàăđuătăphùăhp viăđcăđim ca DN. Vì th, trên th gii có
nhiuăcăquan,ăt chc chuyên cung cp thông tin v XHTD DNăđ phc v cho
TCTD và các ch th khác trong nn kinh t.
2

Sauă20ănmăhotăđng, Trung tâm Thông tin tín dngă(CIC)ăcóăbc phát trin
nhanh, to thành mt kênh thông tin tin cy, phc v cho công tác thanh tra, kim
soát hotăđng các TCTD caăNgânăhàngăNhàănc,ăđng thiăgiúpăcácăTCTDăngnă
nga và hn ch ri ro trong hotăđng kinh doanh.
n ht nmă2011, kho d liu CIC thu thpăvàăluătr thông tin ca gn 22
triu h să khách hàng có quan h tín dng vi các TCTD, bao gm khong
400.000 h săkháchăhàngălàăDNăvà phn còn liălàăcáănhân,ăđápăngăđcă95%ădă

n cho vay nn kinh t và 80% s lng khách hàng, t đóăđưăto ra trên 35 sn
phm thông tin tín dng,ătrongăđóăcóăsn phm v XHTD DN cung cpăchoăcácăcă
quanăNhàănc, các TCTD và các t chc kinh t khác khi có nhu cu. XHTD DN
là mt nghip v mi và không có nhiu t chc ti Vit Nam thc hin. CICălàăcă
quanăđu tiên ti Vit Nam xây dng và thc hin nghip v này, do vy không
tránh khi nhng hn ch nhtăđnh. Xut phát t thc t trên, tôiăđưăla chn đ tài:
“Hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh nghip ti Trung tâm Thông tin
tín dng - Ngân hàng Nhà nc Vit Nam” làm lunăvnăthc s cho mình.
2. Mcăđích nghiên cu
aăraănhng vnăđ v căs lý lun và ni dung tp trung vào vic phân tích
thc trng XHTD doanh nghip nhm nâng cao chtălng XHTD doanh nghip ti
CIC, c th:

1 - Khái quát mt s vnăđ căbn v XHTD doanh nghip ca các t chc
xp hng doanh nghipătrongănc và trên th gii.
2 - Phânătích,ăđánhăgiáăthc trng v hotăđng XHTD doanh nghip ti Trung
tâm Thông tin Tín dng - NHNN trong thi gian qua.
3 - Nghiên cu kinh nghim caăcácănc phát trin v XHTD doanh nghip
và rút ra bài hc kinh nghimăđi vi Vit Nam.
4 -  xut h thng gii pháp và kin ngh nhm hoàn thin h thng XHTD
doanh nghip ti Trung tâm Thông tin Tín dng - NHNN trong thi gian ti.
3. PhmăviăvƠăđiătng nghiên cu
XHTD doanh nghip là mtălnhăvc có phm vi rt rng vi nhiu ch th và
3

điătng nghiên cu khác nhau. Vì vy, lunăvnănàyăgii hn:
- iătng XHTD doanh nghip là các doanh nghip thuc mi thành phn
kinh t,ăđangăhotăđng ti Vit Nam.
- Ch th XHTD doanh nghip là Trung tâm Thông tin Tín dng – NHNNVN.
4.ăPhngăphápănghiênăcu
Lunăvn s dng mt s phngăphápătrongănghiênăcu khoa hc là: Phngă
pháp duy vt bin chng; phngăphápăduyăvt lch s; phngăphápătip cn h
thng; phngăphápăđiu tra, phân tích, tng hp thng kê, so sánh. Ngoài ra, lun
vnăcònăs dng các bng biu,ăsăđ, s liu ca các t chc xp hng tín nhim
quc t và caăcácăTCTDăđ so sánh, phân tích và chng minh cho các ý kin mà
tác gi đaăra.
5. Kt cu ca lunăvn

Ni dung ca lunăvnăngoài phn m đu, kt lun và danh mc tài liu tham
kho gmă3ăchng:ă
Chng 1: Lý lun chung v xp hng tín dng doanh nghip.
Chng 2: Thc trng hot đng xp hng tín dng doanh nghip ti Trung
tâm Thông tin tín dng - Ngân hàng Nhà nc Vit Nam.
Chng 3: Hoàn thin h thng xp hng tín dng doanh nghip ti Trung tâm
Thông tin tín dng - Ngân hàng Nhà nc Vit Nam.
6.ăụănghaăkhoaăhc và thc tin caăđ tài nghiên cu
Lunăvnătrìnhăbàyăs cn thit phi hoàn thin mô hình XHTD doanh nghip
ti CIC. Vic nghiên cu tpătrungăvàoăphngăphápătínhăđim và xp hng,ăđaăraă
các bin pháp, b sung các ch tiêu nhm hoàn thin h thng xp hngăđangăs
dng tiăCIC,ăgiúpăcóăthêmă1ăkênhăthôngătinăđángătinăcy cho các NHTM và các nhà

đuătăbng nhng công c tiên tin phù hp chun mc quc t.
Kt qu ca lunăvnămangătínhăápădng thc tin cao trong vic nâng cao vài
trò caăCIC,ăđc bitătrongălnhăvc XHTD còn nhiu mi m, góp phn h tr gim
thiu ri ro trong hotăđng tín dng ca ngành ngân hàng nói riêng và nn kinh t
nói chung, góp phn boăđm an toàn h thng ngân hàng.
4

CHNGă1:ăLụăLUN CHUNG V XP HNG TÍN DNG
DOANH NGHIP
1.1. Nhngăvnăđăcăbnăvăxpăhngătínădngădoanhănghip
1.1.1. Lý lun chung v xp hng tín dng doanh nghip
1.1.1.1. Khái nim xp hng tín dng doanh nghip

Thutăngăxpăhngătínădngăhayăxpăhngă tínădng (Creditărating)ălàăthută
ngădoăJohnăMoodyăđaăraănmă1909ătrongăcună“Cmănangăchngăkhoánăđngă
st”,ăkhiătinăhànhănghiênăcu,ăphânătíchăvàăcôngăbăbngăxpăhngăđuătiênăchoă
1.500ătráiăphiuăcaă250ăcôngătyătrênăTTCKăMătheoămtăhăthngăkýăhiuăgmă3ă
chăcáiăA,ăB,ăCăđcăxpălnăltătăAAAăđnăC.ăXHTDălàănhngăýăkinăđánhăgiáă
văriăroătínădngăvàăchtălngătínădng,ăthăhinăkhănngătrănă(gc,ălưiăhocăcă
hai)ăcaăđiătngăđiăvayăđăđápăngăcácănghaăvătàiăchínhămtăcáchăđyăđăvàă
đúngăhnăthôngăquaăhăthngăxpăhngătheoăkýăhiu.
Theo Standards & Poor: XHTD làănhngăýăkinăđánhăgiáăhinătiăvăriăroătín
dng,ăchtălngătínădng,ăkhănngăvàăthinăýăcaăchăthăđiăvayătrongăvicăđápă
ngăcácănghaăvătàiăchínhămtăcáchăđyăđăvàăđúngăhn.
Theo Moody's: XHTD làănhngăýăkinăđánhăgiáăvăchtălngătínădngăvàăkhă

nngăthanhătoánănăcaăchăthăđiăvayădaătrênănhngăphânătíchătínădngăcăbnăvàă
biuăhinăthôngăquaăhăthngăkýăhiuătăAaa choăđnăC.
Tómă li,ă tuyă cóă nhiuă kháiă nimă khácă nhauă vă XHTDă DNă nhngă cácă kháiă
nimănàyăđuăcóăđimăchungă“XHTD DN là đánh giá uy tín tín dng tng quát ca
DN trong vic thc hin đúng và đy đ các cam kt tài chính đi vi các đi tác
(ngân hàng, nhà cung cp, c đông…) trong mt khong thi gian nht đnh”.
Bn cht ca vic XHTD DN trong hotăđng ngân hàng là vic áp dng các
phngăpháp,ăcôngăc cho phép x lý các thông tin k toán và các thông tin khác v
qun lý nhmăđánhăgiáătìnhăhìnhăhotăđng caăDN,ăđánhăgiáări ro, mcăđ và cht
lng hiu qu hotăđng caăDNăđóăcngănhăđánhăgiáăkh nngăthc hin các
nghaăv tài chính caăDNăđi vi khon vay nhtăđnhănhătr lãi và gc n vay khi
đn hn, nhmăxácăđnh ri ro trong hotăđng cp tín dng. Mcăđ ri ro tín dng

5

thayăđi theo tngăDNăvàăđc xácăđnh thông qua quy trình xp hng bng thang
đim, tuân th theo các nguyên tc nhtăđnh và phù hp vi thông l quc t trên
căs da vào các thông tin tài chính và phi tài chính caăDNăđóăti thiăđim xp
hng.
1.1.1.2. Mcăđíchăxp hng tín dng doanh nghip
Th nht, làăđánhăgiáăkh nngătinăcy v tài chính caăDNăkhiăđng trên giác
đ ngân hàng, daătrênăcăs s liu, các BCTC và báo cáo khác caăDNăđ nhn
xétăđánhăgiáătìnhăhìnhăhotăđng, kh nngăsinhăli, kh nngăthanhătoánătrongăhin
ti vàătngălaiăca DN nhmăxácăđnh kh nngăthuăhi vn và lãi vay. Nói cách
khác, mcăđíchăca vicăXHTDăDNălàălngătrc các ri ro có th xy ra trong

hotăđng tín dngăđ đaăraăcácăquytăđnh hp lý v lãi sut, hn mc tín dng,
các quytăđnh cho vay, không cho vay, hay thu hi n
Th hai, là phc v côngătácăđiu hành qun lý caăNgânăhàngăTrungăng,ă
giúpăNgânăhàngăTrungăngăcóăthêmăthôngătinăh tr cho vic hochăđnh chính
sách tin t tín dng hp lý và phù hp vi mc tiêu phát trin kinh t - xã hi.
Th ba, vic XHTD DN còn giúp cho bn thân DN bităđc tình hình hot
đng sn xut kinh doanh ca mình và ca bn hàng, t đóăcóăth lng nghe ý kin
chuyênăgiaăđ ci thin XHTD ca bnăthânăDN,ătngăcngăuyătínăđi viăđi tác.
1.1.1.3. Yêu cu ca xp hng tín dng doanh nghip
Vic XHTD DN phiăđápăng nhng yêu cu sau:
Tính đy đ: thôngătinăđu vào phiăđm bo kp thi, trung thc, tin cy,ăđâyă
là yêu cuăhàngăđuăđi vi mi ngunăthôngătinănóiăchung.ăTínhăđyăđ ca thông

tinăđc hiuătheoănghaălàăthôngătinăđóăphi xác thc, có ngun cung cp rõ ràng,
đángătinăcy và phiăthngăxuyênăđc cp nht.ăTínhăđyăđ còn th hin qua vic
tính toán tt c các ch tiêu cn thităđ đánhăgiáăđúngăđiătng cn nghiên cu.
Tính chính xác: XHTD DN và các ch tiêu phân tích phi khoa hc,ăđc áp
dng rngărưi,ăđc tha nhn trong khu vc, quc t và phù hp vi hoàn cnh
thc tin ca Vit Nam, có tính kh thi và phù hp kh nng.
Tính khách quan: kt qu XHTDăDNăđc công b rng rãi và phi do các t
6

chc xp hngătrungăgianăđng ra thc hinăđ đm bo tính khách quan trong vic
đa ra kt qu xp hng.
Tính trung thc: trong quá trình phân tích và xp hng, các thông tin, d liu

s dngăđ phânătích,ăcngănhăkt qu xp hngăđi DN phiăđcăđm bo trung
thc, gi nguyên bn cht,ăkhôngăđc làm sai lch thông tin theo ý mun ch quan
ca bt k điătng nào.
1.1.2. Ni dung c bn ca xp hng tín dng doanh nghip
1.1.2.1.ăCácăphngăphápăăxp hng tín dng doanh nghip
 xp hng tín dng DN, các t chc xp hng trên Th gii có th s dng
phngăphápăchuyênăgiaăhoc mô hình toán hc hoc c hai.
Phngăphápăchuyênăgiaă(analystădrivenăratings):ăMt cách tng quát, các t
chc xp hng tín dng s phân công mtănhàăphânătíchăđngăđu, kt hp vi mt
điăngăchuyênăgiaăđ đánhăgiáăkh nngăthanhătoánăn caăđiătng cn xp hng.
Các nhà phân tích s tìm kim thông tin trong các báo cáo ca công ty, thông tin th
trng và c thông tin t phng vn hay tho lun vi ban qun tr công ty. H s

dng nhngăthôngătinăđóăđ đánhăgiáătìnhătrng tài chính, hotăđng kinh doanh,
chính sách và các chinălc qun tr ri ro ca toàn công ty, t đóăđaăraăhng mc
tín nhim cho công công ty.
Mô hình toán hc xp hng tín dng (model driven ratings): Mt s t chc
xp hng khác thì huănhăch tp trung vào các d liuăđnhălng mà h kt hp
cht ch chúng trong mt mô hình toán hc. Thông qua mô hình, các t chc xp
hng có th đánhăgiáăchtălng tài sn, kh nngăsinhăli, kh nngătr n da trên
ch yuălàăcácăBCTCăđc công b kèm theo nhngăđiu chnh.
1.1.2.2. Ngun thông tin
Thông tin tài chính ca DN: Bngă Cână đi k toán, Báo cáo kt qu kinh
doanh,ăBáoăcáoăLuăchuyn tin t.
Thông tin phi tài chính ca DN: Tình hình quan h tín dng ca khách hàng,

thôngătinăphápălýă(đa ch, s đin thoi, fax, email, web, s đngăkýăkinhădoanh,ă
quytăđnh thành lp DN, ngày cp,ăniăcp, loi hình DN, ngành ngh kinh doanh,
7

thông tin tranh chp ti tòa án ), thông tin v tr s làm vică(điăthuêăhayăs hu,
dinătích,ăđa th ), thông tin v banălưnhăđo (h tên, tui,ănmăkinhănghim, trình
đ ),ăthôngătinătrìnhăđ công ngh, thông tin sn phm, thông tin chi nhánh và công
ty con (nu có), thông tin s hu DN, thông tinălaoăđng (s lng,ătrìnhăđ ).
1.1.2.3. H thng ch tiêuădùngăđ xp hng tín dng DN
Bao gm ch tiêu tài chính và ch tiêu phi tài chính, c th:
Ch tiêu tài chính
Các t s v kh nng thanh toán

* Kh nngăthanhătoánăhin hành
Khănngăthanhătoánăhinăhànhăă=
Tàiăsnăngnăhn
Năngnăhn

Tài sn ngn hnăthôngăthng bao gm tin các chng khoán ngn hn d
chuynănhngă(tngăđngătin) các khon phi thu và d tr (tn kho), còn n
ngn hnăthng bao gm các khon vay ngn hn ti các NHTM, các TCTD khác,
các khon phi tr nhà cung cp, các khon phi tr, phi npăkhácầăC tài sn
ngn hn và n ngn hnăđu có thi gian nhtăđnh ti mtănm.ăT s kh nngă
thanh toán hinăhànhălàăthcăđoăkh nngăthanhătoánăngn hn ca DN, nó cho bit
mcăđ các khon n đc trang tri bng các tài sn có th chuyn thành tin trong

mtăgiaiăđonătngăđngăvi thi hn ca các khon n đó.ă
* T s kh nngăthanhătoánănhanhă
Là t s gia tài sn quay vòng nhanh vi n ngn hn. Tài sn quay vòng
nhanh là nhng tài sn có th nhanh chóng chuyn đi thành tin bao gm: tin,
chng khoán ngn hn, các khon phi thu. Tài sn d tr (tn kho) là các tài sn
khó chuyn thành tinăhnătrongătàiăsn ngn hn và d b l nht nuăđc bán. Do
vy t s kh nngăthanhătoánăchoăbit kh nngăhoànătr các khon n ngn hn
không ph thuc vào vic bán tài sn d tr (tnăkho)ăvàăđcăxácăđnh bng cách
ly tài sn ngn hn tr phn d tr (tn kho) chia cho n ngn hn.
8

Khănngăthanhătoánănhanhăă=

Tàiăsnăngnăhnă- Dătr
Năngnăhn

Các t s v kh nng cân đi vn
* T s n phi tr trên ngun vn ch s hu
Năphiătrăsoăviăngunăvnăchăsăhuăă=
Năphiătr
VnăCSH

T s nàyăđcădùngăđ đoălng phn vn góp ca các ch s hu DN so vi
phn tài tr ca các ch n đi viăDNăvàăcóăýănghaăquanătrng trong phân tích tài
chính. Bi l, các ch n nhìn vào s vn ca ch s huăcôngătyăđ th hin mc

đ tinătng vào s đm bo an toàn cho các món n. Nu ch s hu DN ch đóngă
góp mt t l nh trong tng vn thì ri ro xy ra trong sn xut kinh doanh ch yu
do các ch n gánh chu. Mt khác bngăcáchătngăvn thông qua vay n các ch
DN vn nm quyn kimă soátă vàă điu hành DN. Ngoài ra nuă DNă thuă đc li
nhun t tin vay thì li nhun dành cho các ch DN s giaătngăđángăk.
* T s n phi tr trên tng tài sn
Năphiătrăsoăviătngătàiăsnăă=
Năphiătr
Tngătàiăsn

T s n phi tr trên tng tài sn (h s n)ăđc s dngăđ xácăđnh nghaă
v caăDNăđi vi các ch n trong vic góp vn.ăThôngăthng các ch n thích t

s n trên tng tài sn va phi vì t s này càng thp thì khon n càngăđcăđm
boătrongătrng hp DN b phá sn.ăTrongăkhiăđóăcácăch s huăDNăaăthíchăt
s cao vì h mun li nhunăgiaătngănhanhăvàămun toàn quyn kim soát DN.
Song nu t s n quá cao DN d b riăvàoătìnhătrng mt kh nngăthanhătoán.ă
* Kh nngăthanhătoánălưiăvayăhoc s ln có th tr lãi
Th hin  t s gia li nhunătrc thu và lãi vay trên lãi vay. Nó cho bit
mcăđ li nhunăđm bo kh nngătr lưiăhàngănmănhăth nào. Vic không tr
đc các khon n này s th hin kh nngăDNăcóănguyăcăb phá sn.
9

Các t s v kh nng hot đng
Các t s hotăđngăđc s dngăđ đánhăgiá hiu qu s dng tài sn ca

DN, vn caăDNăđcădùngăđ đuătăchoăcácăloi tài snăkhácănhauănhătàiăsn c
đnh, tài snăluăđng.ăDoăđó,ăcácănhàăphânătíchăkhôngăch liên quan ti vicăđoă
lng hiu qu s dng tng tài sn mà còn chú trng ti hiu qu s dng ca tng
b phn cu thành tng tài sn ca DN. Ch tiêuădoanhăthuăđc s dng ch yu
trong tính toán các t s nàyăđ xem xét kh nngăhotăđng ca DN.
* Vòng quay d tr (tn kho)
Là mt ch tiêu khá quan trngăđ đánhăgiáăhotăđng sn xut kinh doanh ca
DN. Vòng quay d tr đcăxácăđnh bng t s giaădoanhăthuătrongănmăvàăgiáătr
d tr (nguyên vt liu, vt liu ph, sn phn d dang, thành phm) bình quân.
Kăthuătinăbìnhăquânăă= Cácăkhonăphiăthuăăxăă
360
Doanh thu

* Hiu sut s dng tài sn c đnh
Ch tiêu này cho bit mtăđng tài sn c đnh toă raă đcă baoănhiêuăđng
doanh thu trong mtănmă.
HiuăsutăsădngăTSCăă=
Doanh thu
Tàiăsnăcăđnh

Tài sn c đnh  đâyăđcăxácăđnh theo giá tr còn liăđn thiăđim lp báo
cáo.
* Hiu sut s dng tng tài sn
Ch tiêuănàyăcònăđc gi là vòng quay toàn b tài sn,ănóăđcăđoăbng t s

gia doanh thu và tng tài sn và cho bit mtăđng tài snăđemăliăbaoănhiêuăđng
doanh thu.
Hiuăsutăsădngătàiăsnăăă=
Doanh thu
Tàiăsn

Các t s v kh nng sinh lãi
Nuănhăcácănhómăt s trênăđâyăphn ánh hiu qu tng hotăđng riêng bit
10

ca DN thì t s v kh nngăsinhălưiăphn ánh tng hp nht hiu qu sn xut kinh
doanh và hiuănngăqun lý DN.

* Doanh thu tiêu th sn phm
Doanhăthuătiêuăthăsnăphmăăă=
Liănhunăsauăthu
Doanh thu

Ch tiêuănàyăđcăxácăđnh bng cách chia li nhun sau thu cho doanh thu.
Nóăđc phn ánh s li nhun sau thu trong mtătrmătriuăđng doanh thu.
* T s thu nhp sau thu trên vn ch s hu (Doanh li vn ch s hu –
ROE)
Doanhăliăvnăchăsăhuă(ROE) =
Vnăchăsăhu
Liănhunăsauăthu

Ch tiêu doanh li vn ch s huăđcăxácăđnh bng cách chia thu nhp sau
thu cho vn ch s hu. Nó phn ánh kh nngăsinhăli ca vn ch s hu và
đcăcácănhàăđuătăđc bit quan tâm khi h quytăđnh b vnăđuătăvàoăDN.ă
Tngămc doanh li vn ch s hu là mt mc tiêu quan trng nht trong hot
đng qun lý tài chính DN.
Ch tiêu tc đ tng trng
* Tcăđ tngătrng li nhun: là mt ch tiêu phn ánh hotăđng kinh doanh
tt hay kém mt cách rõ nét nht. Bt k ngi s dng thông tin nàoăđu xem xét
yu t li nhun ca mt DN và so sánh chúng qua các k hch toán.
* Tcăđ tngătrng vn ch s hu: vn ch s hu ca DN là ch tiêu tng
hp phn ánh toàn b ngun vn thuc s hu ca DN, các qu ca DN và các phn

kinh phí. Vicătng hay gim ngun vn ch s huăquaăcácănmălàămt yu t rt
quan trngăkhiăxemăxétăđánhăgiáăXHTDăDN.
* Tcăđ tngătrng doanh thu: doanh thu bán hàng phn ánh toàn b doanh
thu thc t ca DN trong mt k. Thc hin so sánh doanh thu giaăcácănmăs bit
đc giá tr sn phmămàăDNăđưăbán,ăđưăcungăcpăchoăkháchăhàngătngăhayăgim.
Ch tiêu phi tài chính
11

Nhng ch tiêu phi tài chính v DN ch yu là nhng ch tiêuăđnh tính, vì vy
vic phân tích ch yuălàădùngăphngăphápăchuyênăgiaăđ phânătíchăđi vi tng
DN, so sánh gia các k đ thyăđc quy lut phát trin. Tu theo tng mcăđíchă
ca các nhà XHTD DN mà vic la chn các ch tiêu phi tài chính có th nhiu hay

ít,ăsauăđâyălàămt s ch tiêuăhayăđc la:
Ch tiêu ngi điu hành: giiătính,ăđ tui,ătrìnhăđ vnăhóa,ătrìnhăđ chuyên
môn,ă nngă lc t chcă điuă hành,ă tă cáchă đoă đc, kinh nghimă điu hành, các
cngă v đưă tri qua caă ngiă điu hành DN, Các ch tiêu này có nhă hng
không nh đn kt qu kinh doanh caăDN,ăđc bit là viăDNătănhân và c phn.
Ch tiêu lnh vc hot đng: DN hotăđng trong ngành gì, v trí caăngànhăđóă
trong nn kinh t nhăth nào, s phát trin caăcácăDNătrongăngànhăcóăđngăđu
không, s tngătrng caăngànhăđóăraăsao,ăngànhăđóăđangătrongăthi k điălên,ăđi
xungăhayăđưăphátătrinăđnăđnhăđim, timănngăhotăđng ca ngành này trong
tngălaiănhăth nào, có nhiu d án mi cnhătranhăkhông, ăóăđu là nhng
nhân t tácăđngăđn s năđnh và phát trin ca DN.
Ch tiêu uy tín và th phn: th trng tiêu th sn phm, quy mô th trng

timănngăvàăxuăth phát trin ca th trng là m rng hay thu hp caăDN.ăiu
này rt quan trngăvàăcóăýănghaăsngăcònăđi vi s tn ti và phát trin ca DN.
Doanh nghip có tên tuiă(thngă hiu) hay không, thuc loi công ty ln,
trung bình hay nh,ălàăDNăhàngăđuăhayăđng v trí nào trên th trng, kh nngă
cnh tranh ca DN khi có s binăđng ca th trng nguyên liu và th trng tiêu
th sn phmănhăth nào.
Ch tiêu sn phm: sn phm ca DN có chtălngăraăsao,ăđng v trí nào trên
th trng sn phmă đó,ă s lng sn phm chim bao nhiêu phnă trmătrênă th
trng hin tiăvàătngălai,ăkh nngătiêuăth, sn phmăhng ti th trng nào,
tiêu th trongănc hay xut khu, kh nngăcnh tranh ca sn phmăđóă trong
ncăvàăngoàiănc, sn phmăcóăđc hpăđng bao tiêu không.
Ch tiêu công ngh sn xut: đi vi các DN sn xut các sn phm hu hình,

công ngh gi vaiătròăđc bit quan trng vì công ngh s quytăđnh vic sn xut
12

ra nhng sn phm có chtălng tt và gim giá thành, nó có nhăhng lnăđn
kt qu kinhădoanh,ăđn kh nngăhoànătr vnăchoăcácănhàăđuăt.ă
Ch tiêu t chc qun lý: đánhăgiáăv t chc qun lý ca mt DN da trên
tính hu hiu ca mô hình t chc và b máy qun tr màăngi ta có th áp dng
cho mt DN bi mi DN có nhngă đcă trngăđc thù v ngành ngh sn phm,
chinălcăkinhădoanh,ătrìnhăđ nhân viên.
Ch tiêu mi quan h: DN có là thành viên ca Hip hi hay tpă đoànă nàoă
không,ăcóăđc bo lãnh tài chính, phi tài chính t công ty m hocălàăthăgii thiu
ca công ty có tên tui khác không. Quan h vi các công ty cung cp hàng hóa và

tiêu th sn phm th nào, tình hình caăcácăcôngătyăđóầ
Ch tiêu thi gian hot đng: s nmăhotă đng ca DN là mt ch tiêuă đ
đánhăgiáăDN,ămt DN hotăđngălâuănmătrongămt ngành s có nhiu kinh nghim
vàăcăhiăthànhăcôngătrongăkinhădoanhăhnălàăDNămi thành lp.
Ch tiêu lch s hot đng: lch s hotăđng ca DN phn ánh quá trình hot
đng caăDNăquaăcácănm.ăng trên giácăđ ca các nhà qun lý ngân hàng, mt
DN có lch s hotăđng tt là DN có lch s hotăđng rõ ràng, không có rc ri gì
v pháp lut, vay tr n sòng phng.
1.1.3. Vai trò ca xp hng tín dng doanh nghip đi vi các t chc kinh
t trong nn kinh t th trng
1.1.3.1.ăiăviăcácăcăquanăqunălýăNhƠăncă
Thông tin XHTD DN giúpăchoăcácăcăquanăqunălýăNhàăncăđánhăgiáăđcă

điătngăqunălýăcaămình,ăcóăcăsăthôngătinăđăsoăsánhătheoăngànhăkinhăt,ălnhă
vcăhotăđngăcaăcácăDN,ăđaăraănhngăgiiăphápăthíchăhpănhtăđăthúcăđyăsă
phátătrinăcaăcácăDNătrongătngăngànhăkinhătănóiăriêngăvàătoànăbănnăkinhătănóiă
chung,ă nhmă boă đmă mtă môiă trngă kinhă tă hotă đngă lànhă mnh.ă Ngoàiă ra,ă
XHTDăDNăcònăgiúpăchoăvicăđnhăgiáăDNătrongăquáătrìnhăcăphnăhóa.ă
iăviăNHNN,ăvicăXHTD DN phcăvăchoăcôngătácăqunălýăriăroătínădng,
tăđóăcóăchínhăsáchătinăt,ătínădngăthíchăhpălý.ăGiúpăthătrngătàiăchínhăminhă
bchă hn,ă nângă caoă hiuă quă caă nnă kinhă tă vàă tngă cngă khă nng thanh tra,
13

giám sát các TCTD caăNHNN.
1.1.3.2.ăiăviăTăchcătínădng

C s đ la chn khách hàng cho vay
Trongăkinhătăthătrng,ăsăcnhătranhăgayăgtăgiaăcácăngânăhàngăyêuăcuăcácă
quytăđnhătínădngăphiăvaănhanh,ăvaăcóăđăriăroăthp,ăvaăcóăhiuăquăcao.ăNuă
khôngăsădămtăđiăcăhiătngăthuănhpăvàămărngăquyămôătínădngădoăkháchăhàngă
tìmăđnăngânăhàngăkhácăhocătìmăngunătàiătrăngoàiăngânăhàng.ă Munăcóăquytă
đnhănhanhăvàăchínhăxác,ăngânăhàngăphiădăđoánătngăđiăchínhăxácăvăkhănngă
vàăthinăchíătrănăcaăkháchăhàng.ăiuănàyăphăthucăvàoăyuătăquanătrngălàăhă
thngăthôngătinăcaăngânăhàngăvăkháchăhàngătrongăquáăkhăvàăhinăti.ăYêuăcuăđtă
raălàăngânăhàngăphiăcóăhăthngăthôngătinăđángătinăcyăvàăthcăhinăttăcôngătácă
XHTDănhmătoăcăsăchoăvicăđaăraăcácăquytăđnhătínădngătiău.
C s đ xây dng chính sách khách hàng và chính sách tín dng
TrênăcăsăXHTD,ăngânăhàngăsăphânăloiăkháchăhàngăvàăápădngăchínhăsáchă

kháchăhàngăvălưiăsutăchoăvay,ăhnămc,ăthiăhnătínădngăphùăhp.ăngăthi,ă
cngăxâyădngăchínhăsáchătínădng,ăápădngăkăthutăchoăvayătngăngăviămiă
loiăkháchăhàng.ăiăviăkháchăhàngăcóăđătínănhimăcao,ăXHTDătt,ăngânăhàngăsă
ápădngăchínhăsáchăuăđưi:ăchoăvayăviălưiăsutăthp,ăgiáătrăkhonăvayăln,ăđiuăkină
choăvayăniălngăhn,ầNgcăli,ăđiăviăkháchăhàngăcóăđătínănhimăthp,ăXHTDă
thpăcngăđngănghaăviănhngăkhonătínădngăhàmăchaănhiuăriăro,ăngânăhàngă
săápădngăchínhăsáchăchoăvayăvàăbinăphápăkimăsoátăchtăchăhn,ănhmăhnăchă
khă
C s đ xây dng danh mc tín dng
DaăvàoăktăquăXHTDăngânăhàngăsăđánhăgiáăđcămcăđăriăroăcaătngă
DN, tngălnhăvcăhotăđngăkinhădoanhăcaăkháchăhàngătăđóăxâyădngădanhămcă
tínădngăphùăhpătheoăđnhăhngăcaăngânăhàngătrongătngăthiăk.

C s đ phân loi n và trích lp d phòng ri ro
Theoăiuă4ăQuytăđnhăsă493/2005/Q-NHNNăngàyă22/04/2005ăcaăNgân
hàngăNhàăncăthìăcácăTCTDăphiăxâyădngăhăthngăXHTDăniăbăđăhătrăchoă
14

vicăphânăloiăn,ăqunălýăchtălngătínădngăphùăhpăviăphmăviăhotăđng,ătìnhă
hìnhăthcătăcaăTCTD.ăVicăhătrăcaăhăthngăXHTDăniăbăđcăthăhinăăchă
ktăquăXHTD kháchăhàngăcaăhăthngăXHTDăniăbăsălàmăcnăcăđătínhătoánă
vàătríchă lpă dă phòngă riă roă theoă quyăđnhă tiă iuă 7ă Quytăđnhă 493/2005/Q-
NHNN ngày 22/4/2005.
1.1.3.3.ăiăviăcácădoanhănghip
- GiúpăcácăDNăbităđcăsăđánhăgiáăkháchăquanăcaăcăquanăbênăngoàiăvă

khănngătàiăchínhăvàătìnhăhìnhăhotăđngăcaăDN;
- Toă thună liă choă DNă trongă vică tipă cnă cácă ngună vnă đuă tă trongă vàă
ngoàiănc;
- CácăDNăthôngăquaăktăquăXHTDăđăqungăbáăhìnhănhăcaămình,ăđcăbită
điăviănhngăDNălàmănăhiuăqu,ăđcăđánhăgiá,ăxpăhngăcaoăbiănhngăcăquană
xpăhngăcóăuyătín;
- GiúpăcácăDNăxâyădngăchinălcăphátătrinăcaămình,ăxâyădngăcăcuătàiă
chính,ăchínhăsáchăđuătăthíchăhpăđăđtăđnăcácămcătiêuăđăra.
1.1.3.4.ăiăviăcácănhƠăđuătăvƠăthătrngăchng khoán
Ngàyănayăhuăhtănhngăthătrngăchngăkhoánăcaăcácăncătrênăthăgiiă
đuătnătiăcácătăchcăXHTD,ăđâyălàăxuăthăphùăhpăviăđiuăkinăkinhătăthăgiiă
hinănay,ăvìăktăquăXHTDălàămtăngunăcungăcpăthôngătinăchoănhngănhàăđuăt,ă

nhmăxóaăđiăthôngătinăbtăcânăxngăgiaăngiăchoăvayăvàăngiăđiăvay.ăVaiătròă
quanătrngăcaăXHTDătrênăthătrngătàiăchínhălà:
- CácănhàăđuătăsădngăktăquăXHTDăđăthcăhinăchinălcăđuătăsaoă
choăriăroăthpănhtănhngăktăquăđtăđcănhămongămun;
- Các tăchcăcnăhuyăđngăvnăsădngăktăquăXHTDăđătoănimătinăviă
nhàăđuăt,ătăđóăthcăhinăđcăchinălcăhuyăđngăvnăviăchiăphíăthp,ăhuyă
đngălngăvnănhămongămun;
- ThôngăquaăXHTD,ăcácătăchcăsădngăktăquăXHTDăđăqungăbáăhìnhănhă
caămình, cungăcpăthôngătinăchoăcácăđiătác,ătoănimătinăcaăthătrng.
1.2.ăCácămôăhìnhăxpăhngătínădngăvƠăkinhănghimăcaămtăsătăchcăxpă
15

(i=1,n) là các trọng số thể hiện tầm quan trọng của các chỉ tiêu x
i
( i=1,n)
hngătínădngătrongăvƠăngoƠiănc
1.2.1. Các mơ hình xp hng tín dng trên th gii
1.2.1.1. Mơ hình Probit
Mơ hình Probit gi thit rng xác sut v n vi mt khon tín dng có dng
phân phi chun theo hàm s nhăsauă:ă


Trongăđóă:ă

x
i
(i=1,n) là các ch tiêu phn ánh ri ro kinh doanh và ri ro tài chính DN.
Hàm s yăđoălng xác sut v n ca DN. Giá tr ca hàm s yădaoăđng t 0
đnă1ăvàăđng bin vi giá tr hàm f(X,B).
1.2.1.2.ăMơăhìnhăđimăZăcaăAltman
ChăsăZăđcăxâyădngăbi EdwardăI.ăAltmană(1968),ăiăHcăNewăYork,ă
daăvàoăvicănghiênăcuăkháăcơngăphuătrênăsălngălnăcácăcơngătyăkhácănhauătiă
M.ăChăsăZălàăcơngăcăđcăcăhaiăgiiăhcăthutăvàăthcăhành,ăcơngănhnăvàăsă
dngărngărưiănhtătrênăthăgii.
ChăsăZăbaoăgm 5ătăsăX1,ăX2,ăX3,ăX4,ăX5

X1ă=ăăVnăluơnăchuyn/TngătƠiăsn
• Vnălnăchuynă=ătàiăsnăngnăhnă- năngnăhn.
X2ă=ăăLiănhunăgiăli/ăTngătƠiăsn
Tăsănàyăđoălngăliănhunăgiăliătíchălyăquaăthiăgian.ăSătrngăthànhă
caăcơngătyăcngăđcăđánh giáăquaătăsănày.ăCácăcơngătyămiăthànhălpăthngăcóă
tăsănàyăthpăvìăchaăcóăthiăgianăđătíchălyăliănhun.ăTheoămtănghiênăcuăcaă
DunăBradstreetă(1993),ăkhongă50ăcơngătyăpháăsnăchăhotăđngătrongă5ănm.
X3ă=ăăEBIT/ăTngătƠiăsn
với :