Nghiên cứu những nhân tố tác động đến chính sách cổ tức của các công ty niêm yết ở Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
********

NGUYN TH NGC HI

NGHIÊN CU NHNG NHÂN T
TÁC NG N CHÍNH SÁCH C TC
CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT
 VIT NAM

Chuyên ngành:

Tài chính – Ngân hàng
Mã s:
60340201

LUN VN THC S KINH T

NGI HNG DN KHOA HC: PGS. TS. TRN TH THÙY LINH



TP. H Chí Minh, Nm 2013

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
********

NGUYN TH NGC HI



NGHIÊN CU NHNG NHÂN T
TÁC NG N CHÍNH SÁCH C TC
CA CÁC CÔNG TY NIÊM YT
 VIT NAM



LUN VN THC S KINH T




TP. H Chí Minh, Nm 2013

LI CAM OAN



Tôi xin cam đoan lun vn là kt qu nghiên cu ca riêng tôi. Ni dung
lun vn có tham kho và s dng các tài liu thông tin đc đng ti trên các tác
phm, tp chí và các trang web theo danh mc tài liu ca lun vn.

Tác gi lun vn






Nguyn Th Ngc Hi
4

MC LC

Trang
Li cam đoan
Danh mc các ký hiu, ch vit tt
Danh mc các bng, biu
Danh mc các hình v, đ th
Tóm tt (abstract) 1
1. Tng quan v đ tài nghiên cu 2
1.1. Lý do chn đ tài 2
1.2. Mc tiêu nghiên cu 3
1.3. i tng nghiên cu 3
1.4. Phm vi nghiên cu 3
1.5. Phng pháp nghiên cu 3
1.6. Nhng đim mi ca đ tài 4
1.7. B cc ca đ tài 4
2. Tng quan các bng chng thc nghim trên th gii v chính sách c tc 6
2.1. Các lý thuyt v chính sách c tc 6
2.1.1. Lý thuyt MM (1961) 6
2.1.2. Lý thuyt vn đ phát tín hiu 7

2.1.3. Lý thuyt v chi phí đi din và dòng tin t do 7
2.1.4. Lý thuyt chu k kinh doanh 8
2.1.5. Lý thuyt trt t phân hng 8
5

2.2. Các nhân t nh hng chính sách c tc 9
2.2.1. Nhân t li nhun (ROE) 10
2.2.2. Nhân t tng trng doanh thu (GROW) 11
2.2.3. Nhân t tính thanh khon (LIQ) 11
2.2.4. Nhân t đòn by tài chính (LEV) 12
2.2.5. Nhân t tng trng chi tiêu vn (GRCS) 12
2.2.6. Nhân t tng trng EPS (GREPS) 13
2.2.7. Nhân t v quy mô (SIZE) 13
2.2.8. Nhân t tài sn hu hình (TANG) 14
3. C s d liu và phng pháp nghiên cu 16
3.1. C s d liu 16
3.2. Chn mu nghiên cu 16
3.3. Giai đon nghiên cu 16
3.4. Mô t các bin trong mô hình 16
3.5. Mô hình nghiên cu 21
3.6. Phng pháp kim đnh 22
3.6.1. Kim đnh gi thit v h s hi qui 22
3.6.2. Kim đnh s phù hp ca mô hình 22
3.6.3. Kim đnh tha bin 22
3.6.4. Kim đnh thiu bin (Kim đnh Reset Ramsay) 22
3.6.5. Kim đnh hin tng đa cng tuyn 23
6

3.6.6. Kim đnh hin tng t tng quan 23
4. Chính sách c tc ca các công ty niêm yt  Vit Nam thi gian qua và kt qu

nghiên cu 24
4.1. Phân tích các nhân t nh hng đn chính sách c tc ca các công ty niêm yt 
Vit Nam 24
4.1.1. T l chi tr c tc (DPR) 24
4.1.2. Tc đ tng trng doanh thu (GROW) 24
4.1.3. Tng trng EPS (GREPS) 25
4.1.4. Quy mô công ty (SIZE) 26
4.1.5. òn by tài chính (LEV), t sut sinh li trên vn c phn (ROE) và tài sn
hu hình (TANG) 27
4.1.6. Tng trng chi tiêu vn (GRCS) 29
4.1.7. Tính thanh khon (LIQ) 29
4.2. Kt qu nghiên cu mô hình hi quy 30
4.2.1. Thng kê mô t 30
4.2.2. Ma trn tng quan ca các bin đc lp 31
4.2.3. Kt qu hi quy 32
4.2.4. Kim đnh gi thit v h s hi qui 35
4.2.5. Kim đnh s phù hp ca mô hình 37
4.2.6. Kim đnh tha bin 38
4.2.7. Kim đnh thiu bin 40

7

4.2.8. Kim đnh t tng quan 41
4.2.9. Kim đnh đa cng tuyn 42
4.2.10. Tng kt nh hng các bin đc lp ti bin ph thuc 44
4.2.10.1. nh hng ca tng bin đc lp ti bin ph thuc 44
4.2.10.2. Mc đ nh hng ca các bin đc lp ti bin ph thuc 46
5. Kt lun 48

8

DANH
MC KÝ HIU VIT
TT
vvvvv



ª BCTC : Báo cáo tài chính
ª CP : C phn

ª CT : C đông thng
ª CPT : C phn thng
ª DT
0
: Doanh thu nm nay
ª DT
1
: Doanh thu nm trc
ª M&M : Merton Miller và Franco Modigliani
ª HOSE : S Giao dch Chng khoán Tp. H Chí Minh
ª HNX : S Giao dch Chng khoán Hà Ni
ª EPS : Thu nhp trên mi c phn (Earnings Per Share)
ª DPR : T l chi tr c tc
ª GS : Tc đ tng trng doanh thu
ª LEV : òn by tài chính
ª LIQ : Kh nng thanh toán
ª ROA : T sut sinh li trên tng tài sn
ª SIZE : Quy mô công ty
ª SL : S lng
ª TANG : T l TSC hu hình trên tng tài sn
9

ª LNTT : Li nhun trc thu
ª LNRST : Li nhun ròng sau thu
ª HH : Hu hình
ª OLS : Phng pháp bình phng bé nht
ª TSNH : Tài sn ngn hn
ª TTCK : Th trng chng khoán
ª TNDN : Thu nhp doanh nghip
ª TSC : Tài sn c đnh

ª TS : Tài sn
ª TNR : Thu nhp ròng
ª XNK : Xut nhp khu














10

DANH MC CÁC BIU 

1. Biu đ t l chi tr c tc bình quân ca các công ty niêm yt t nm 2007-2011
(4.1) tr
24
2. Biu đ tc đ tng trng doanh thu bình quân ca các công ty niêm yt t nm
2007 – 2011 (4.2) tr
25
3. Biu đ tng trng EPS bình quân ca các công ty niêm yt t nm 2007 – 2011
(4.3) tr
26

4. Biu đ quy mô bình quân ca các công ty niêm yt t nm 2007 – 2011 (4.4) tr
27
5. Biu đ đòn by tài chính, t sut sinh li trên vn c phn và tài sn hu hình bình
quân ca các công ty niêm yt t nm 2007 – 2011 (4.5) tr
28
6. Biu đ tng trng chi tiêu vn bình quân ca các công ty niêm yt t nm 2007 –
2011 (4.6) tr
29
7. Biu đ tính thanh khon bình quân ca các công ty niêm yt t nm 2007 – 2011
(4.7) tr
30

œ¯•
11

Tóm tt
Chính sách c tc là mt vn đ rt đc quan tâm trong lnh vc tài chính doanh
nghip. ng trên góc đ doanh nghip thì c tc là mt ngun tin đáng k phi tr ra
bên ngoài. Trên phng din nghiên cu thì chính sách c tc là vn đ còn gây nhiu
tranh cãi. Trên th gii, đã có rt nhiu tác gi nghiên cu v chính sách c tc vi
nhiu quan đim khác nhau v các nhân t tác đng đn chính sách c tc ca doanh
nghip có th lit kê mt s tác gi nh sau: M&M (1961); Bhattachar (1979) và Miller
và Rock (1985); Kania, Sharon L., Bacon, Frank W. (2005); Yiu Man Leung (2006);
Hafeez Ahmed, Attiya Y. Javid (2009); S. Franklin John and K. Muthusamy (2010),
Farzana Huda và Tazrina Farah (2011); Edward Marfo-Yiadom, Samuel Kwaku Agyei
(2011); Dr. Faris Nasif AL-Shubiri (2011) …. Mc dù có nhiu quan đim khác nhau
nhng hu ht các tác gi đu tp trung nghiên cu đ tìm ra nhân t nào tác đng nhiu
nht đn chính sách c tc ca doanh nghip trong các nhân t nh: quy mô, li nhun,
dòng tin, thu nhp trên mi c phn, tc đ tng trng, tính thanh khon, tui doanh
nghip, đòn by tài chính, t sut sinh li trên tng tài sn.v.v….

Trong lun vn này chúng tôi ng dng mô hình hi quy tuyn tính đa nhân t
ca Kania, Sharon L., Bacon, Frank W. (2005) và Dr. Faris Nasif AL-Shubiri (2011)
nhm nghiên cu v các nhân t tác đng đn chính sách c tc ca 80 công ty niêm yt
 Vit Nam giai đon t 2007-2011. Kt qu nghiên cu cho thy có 5 nhân t có ý
ngha thng kê quan trng và có tác đng đn t l chi tr c tc là t sut sinh li trên
vn c phn (ROE), quy mô công ty (SIZE), tng trng EPS (GREPS), đòn by tài
chính (LEV) và tính thanh khon (LIQ). Kt qu này phn nào cng c cho các lý thuyt
trc đây v mi quan h gia các nhân t này và t l chi tr c tc.



12

1. Tng quan v đ tài nghiên cu
1.1. Lý do chn đ tài
Nhng nm gn đây, đc bit là nm 2011, tc đ tng trng ca nn kinh t
Vit Nam đang chm li, tc đ tng trng kinh t thp hn so vi cùng k nm trc,
tng trng GDP nm 2011 đt 5,89% thp hn mc tng 6,78% ca nm 2010, mc đ
lm pháp tng cao, đng tin mt giá so vi nhiu nc trong khu vc; ch s chng
khoán cng “đi xung” nhanh nht trong các nc, bt n kinh t v mô và bo đm an
sinh xã hi đã tr thành thách thc ln. Trc tình hình nh th ngun vn huy đng t
th trng chng khoán b thu hp do nhà đu t phn đi, đi vay ngân hàng thì lãi sut
cao Do đó, li nhun cha phân phi t các nm trc tr thành ngun vn ht sc
quan trng và cn đc gi li đ tái đu t hay d phòng cho nhng khó khn sp ti.
Vì vy, tr c tc cho c đông di hình thc nào tin mt hay c phiu?
Chính sách c tc là mt trong nhng chính sách quan trng ca bt c công ty
c phn đi chúng nào trên th gii, không ch  Vit Nam. Tuy nhiên cng có mt s ý
kin cho rng chính sách c tc chng có ý ngha gì. Vy ti sao chúng ta phi nghiên
cu chính sách c tc? Nu bn là ngi ra quyt đnh chi tr c tc, thì vn đ bn
quan tâm nht s là gì? Chc chn điu bn quan tâm s là liu chính sách c tc mà bn

sp quyt đnh có nh hng đn giá tr doanh nghip hay không và nhng nhân t nào
tác đng đn chính sách c tc ca các doanh nghip?  có cái nhìn tng quát hn v
chính sách c tc, tác gi chn đ tài: “Nghiên cu nhng nhân t tác đng đn chính
sách c tc ca các công ty niêm yt  Vit Nam” làm lun vn tt nghip ca mình.
1.2. Mc tiêu nghiên cu
Bài nghiên cu tr li các câu hi sau:
v Xác đnh các nhân t nào nh hng đn chính sách c tc ca các công ty
niêm yt  Vit Nam?
13

v ánh giá mc đ nh hng ca các nhân t đn chính sách c tc ca các
công ty niêm yt  Vit Nam?
1.3. i tng nghiên cu
v Nghiên cu nhng nhân t tác đng đn chính sách c tc ca các công ty
niêm yt  Vit Nam giai đon 2007-2011.
v S liu ca đi tng nghiên cu đc s dng là s liu tài chính giai đon
nm 2007-2011 vi 80 công ty niêm yt  Vit Nam đc trình bày trong các báo cáo
tài chính cung cp cho các s giao dch chng khoán Tp. H Chí Minh (HOSE) và s
giao dch chng khoán Hà Ni (HNX).
1.4. Phm vi nghiên cu
v Phm vi nghiên cu ca đ tài này ch gii hn nghiên cu  80 công ty niêm
yt trên th trng chng khoán Vit Nam giai đon t nm 2007-2011.
v  tin hành nghiên cu tác gi chn giai đon t nm 2007-2011 vì đây là
giai đon có nhiu bin đng v kinh t c trên th gii ln Vit Nam dn đn có nh
hng ln đn chính sách c tc ca các công ty ngoài ln công ty trong nc.
v  xem xét các nhân t nh hng t l chi tr c tc tác gi s dng mô hình
hi quy đa nhân t theo phng pháp bình quân bé nht (OLS). S d tác gi chn
phng pháp này vì đa phn các bài nghiên cu thc nghim đu s dng phng pháp
OLS.
1.5. Phng pháp nghiên cu

Phng pháp nghiên cu ca đ tài này là phng pháp nghiên cu đnh lng
nhm thu thp và x lý d liu t nhiu ngun. Tác gi s dng mô hình hi quy đa
nhân t theo phng pháp OLS đ kho sát s tác đng ca các nhân t đn chính sách
c tc trong doanh nghip, trên c s phân tích các kt qu nghiên cu ca chính sách
c tc và các nghiên cu thc nghim đã thc hin  các nc khác trên th gii. Tác
14

gi s dng phn mm EVIEWS đ phân tích thông tin đnh lng t các s liu th cp
thu thp đc.
Trong mô hình hi quy c th ca bài nghiên cu này, các nhân t nh hng đn
chính sách c tc ca doanh nghip đc đa vào mô hình là nhng bin đc lp bao
gm: t sut sinh li trên vn c phn (ROE), tc đ tng trng doanh thu (GROW),
tính thanh khon (LIQ), đòn by tài chính (LEV), tng trng chi tiêu vn (GRCS), tng
trng EPS (GREPS), quy mô công ty (SIZE), tài sn hu hình (TANG). Bin ph
thuc là t l chi tr c tc (DPR).
1.6. Nhng đim mi ca đ tài
Lun vn vn dng các bin trong mô hình ca các nghiên cu thc nghim trên
th gii đa ra nhng nhân t nh: t sut sinh li trên vn c phn (ROE), tc đ tng
trng doanh thu (GROW), tính thanh khon (LIQ), đòn by tài chính (LEV), tng
trng chi tiêu vn (GRCS), tng trng EPS (GREPS), quy mô doanh nghip (SIZE),
tài sn hu hình (TANG) tác đng đn chính sách c tc ca doanh nghip, nhm giúp
các doanh nghip trong vic quyt đnh chính sách chi tr c tc hng đn mt hình
thc chi tr phù hp hn. im mi ca nghiên cu này đánh giá mc đ nh hng
ca các nhân t này lên vic la chn chính sách c tc ca các Công ty niêm yt  Vit
Nam và tìm ra đc bng chng có mi quan h đng bin gia t l chi tr c tc
(DPR) vi quy mô ca doanh nghip (SIZE) và tng trng EPS (GREPS); có mi quan
h nghch bin vi đòn by tài chính (LEV), tính thanh khon (LIQ) và t sut sinh li
trên vn c phn (ROE).
1.7. B cc ca đ tài
Lun vn đc trình bày thành nm chng:

Chng 1. Tng quan v đ tài nghiên cu
Chng 2. Tng quan các bng chng thc nghim trên th gii v chính sách c
tc
15

Chng 3: C s d liu và phng nghiên cu
Chng 4. Chính sách c tc ca các Công ty niêm yt trên th trng chng
khoán Vit Nam thi gian qua.
Chng 5: Kt qu nghiên cu v chính sách c tc ca các Công ty niêm yt 
Vit Nam.

















16

2. Tng quan các bng chng thc nghim trên th gii v chính sách c tc

2.1. Các lý thuyt v chính sách c tc
Hàng nm trên c s li nhun đc to ra, công ty xác đnh t l li nhun tr
cho c đông di hình thc c tc, và t l li nhun gi li đ tái đu t. Các nhân t
quan trng có nh hng đn chính sách c tc gm li nhun, đòn cân n, cu trúc s
hu, quy mô doanh nghip, ri ro, tui, tc đ tng trng và thay đi c tc (Eriostis
and Vasiliou, (2003); Kania, Sharon L., Bacon, Frank W. (2005); Amidu and Abor,
(2006); Al-Malkawi, (2007); Kowaleski, Stetsyuk and Talavera, (2007); Dr. Faris Nasif
AL-Shubiri (2011)). Ngoài thc t tt c nhng kt qu này da vào d liu t các t
chc phi tài chính, rt ít ngi trong s h da trên d liu t các nn kinh t đang phát
trin John, knyazeva, (2007).
Mt s lý thuyt trình bày v chính sách c tc. Mt s lý thuyt đó là lý thuyt
MM, lý thuyt v vn đ phát tín hiu, lý thuyt v chi phí đi din và dòng tin t do,
lý thuyt v chu k kinh doanh, lý thuyt trt t phân hng.
2.1.1. Lý thuyt MM – Merton Miller và Franco Modigliani (1961)
Nm 1961, Miller và Modigliani (MM) công b công trình lý thuyt chính sách
c tc không tác đng đn giá tr doanh nghip. Lý thuyt này da trên gi đnh th
trng vn hoàn ho, hành vi ca nhà đu t là hp lý và không có thông tin bt cân
xng. Th trng vn hoàn ho hàm ý không có thu, không có chi phí giao dch, không
có chi phí phát hành và không có s khác bit v thu gia c tc và lãi vn. Hành vi
hp lý ca các nhà đu t hàm ý các nhà đu t thích ti đa hóa giá tr tài sn ca mình
và không phân bit giá tr đó đn t c tc hay lãi vn. Không tn ti thông tin bt cân
xng ngha là các nhà qun lý doanh nghip và nhng nhà đu t bên ngoài đu nhn
đc thông tin nh nhau, vì th các nhà đu t bit tt c v li nhun và dòng tin
tng lai ca doanh nghip.
17

Cuc tranh lun v chính sách c tc có tác đng đn giá tr doanh nghip tr nên
sôi ni sau khi MM đa ra lp lun ca hai ông cho rng chính sách c tc không tác
đng đn giá tr doanh nghip. Các hc gi tài chính đng tình vi quan đim ca MM
trong mt th gii hoàn ho vi nhng gi đnh chính  trên, nhng h cho rng trên

thc t th trng tn ti các bt hoàn ho. T đó tranh lun v chính sách c tc có tác
đng đn giá tr doanh nghip ch yu nhm vào các bt hoàn ho ca th trng. Và
đa ra các lý gii ng h cho lp lun chính sách c tc có tác đng đn giá tr doanh
nghip.
2.1.2. Lý thuyt vn đ phát tín hiu
Theo nghiên cu ca Bhattachar (1979) và Miller và Rock (1985) thì các nhà đu
t không phn ng vi chính sách c tc mà vi các thông tin cha đng bên trong
chính sách c tc. Vic tng c tc có th là mt tín hiu cho rng các nhà qun tr công
ty rt lc quan v dòng thu nhp trong tng lai ca công ty. Vì thông thng các công
ty rt ngi ct gim c tc nên h ch quyt đnh tng c tc nu tin rng có th duy trì
mc c tc cao đó trong tng lai. Do vy mà tng c tc s dn đn giá c phiu tng.
Nhng chính tín hiu lc quan - dòng thu nhp cao trong tng lai - ch không phi là
phng tin truyn đt tín hiu - c tc tng - làm cho giá c phiu tng lên.
Deshmukh (2003, 2005) cho rng, s hin din mc đ cao hn ca thông tin
bt cân xng trong doanh nghip, mc tr c tc s cao hn đ báo hiu mc thu nhp
tng t, và ngc li. Nhóm nghiên cu cho rng chính sách c tc gi đnh đc s
dng nh là tín hiu v dòng thu nhp trong tng lai ca công ty, mong đi mi quan
h đng bin gia chính sách c tc  Anh và thông tin bt cân xng. Tng t nh
vy, d đoán có mi quan h đng bin gia chính sách c tc và li nhun.
2.1.3. Lý thuyt v chi phí đi din và dòng tin t do
Jensen and Meckling (1976) đa ra xut phát t mâu thun li ích gia các nhà
qun lý công ty (ngi đi din) và các c đông (ngi ch). Trong môi trng bt cân
18

xng thông tin, mâu thun này s làm phát sinh chi phí đi din. Chng hn nh, khi
mt doanh nghip có dòng tin t do cao nhng li thiu các c hi đu t sinh li, các
nhà qun tr có th ny sinh đng c đu t dòng tin vt tri này vào các hot đng
mà có th làm gim giá tr công ty. Lý thuyt đi din cho rng vn đ đu t quá mc
có th đc gii quyt thông qua vic gia tng c tc, bi l chi tr c tc càng nhiu
càng làm gim dòng tin t do bên trong công ty và nu có nhu cu vn đu t mi,

công ty có th huy đng ngun tài tr bên ngoài. Gia tng ngun vn bên ngoài buc
công ty phi chu s kim soát ca th trng vn, điu này làm gim kh nng thc
hin nhng đu t không hiu qu ca ban qun lý. S giám sát ca nhng nhà cung cp
vn bên ngoài cng giúp đm bo rng các nhà qun lý hành đng vì li ích cao nht
ca các c đông. Các nhà đu t lo ngi vn đ đi din, vì th h có phn ng tích cc
vi nhng thông tin tng c tc và ngc li.
2.1.4. Lý thuyt chu k kinh doanh
Là mt trong nhng lý thuyt gii thích v chính sách c tc. Lý thuyt này gii
thích các doanh nghip tri qua các giai đon khác nhau trong chu k kinh doanh ca
h, h có khuynh hng thay đi chính sách c tc tùy thuc vào nhu cu tài tr mi
giai đon. Theo lý thuyt này, các doanh nghip trong giai đon tng trng ít chi tr c
tc hn các công ty trong giai đon bo hòa. Vì vy, các doanh nghip bo hòa không
có nhiu c hi tng trng vi mong đi tr c tc nhiu hn. Murhadi (2010) cho
rng các doanh nghip trong giai đon tng trng có xu hng không tr c tc nhiu
so vi các doanh nghip  giai đon bão hòa.
2.1.5. Lý thuyt trt t phân hng
Lý thuyt này có ngun gc t Myers (1984) and Myers Majluf (1984). Lý thuyt
gi đnh rng giám đc công ty nm thông tin cá nhân, các nhà đu t thì không. Hn
na, lý thuyt này cho rng công ty thích tài tr cho hot đng ca h thông qua chi phí
thp nht nh li nhun gi li. La chn th hai ca tài tr thông qua n. La chn sau
19

cùng ca tài tr thông qua chi phí cao nht, phát hành c phn mi trong th trng
chng khoán (Al-Yahyaee, (2006); Faulkender, et al. (2007); Al-Najjar and Hussainey,
(2010). S lng c tc phân phi, vì vy, gim li nhun gi li, có th dn đn nhu
cu vay n (Al-Yahyaee, (2006)). Công ty có li nhun cao hn mong đi thì l thuc
nhiu vào li nhun gi li, do đó mong đi có mi quan h đng bin gia t l chi tr
c tc và li nhun.
2.2. Các nhân t nh hng chính sách c tc
Da vào các nghiên cu lý thuyt và nghiên cu thc nghim đã chng minh rng

có rt nhiu nhân t nh hng đn chính sách c tc ca doanh nghip nh: li nhun,
quy mô, tc đ tng trng, tài sn hu hình, ri ro, tính thanh khon, đòn by tài chính,
quyn s hu, thu nhp trên mi c phn, thu.v.v Do đc trng ca nn kinh t Vit
Nam nên trong bài lun vn này tác gi s tng kt các nghiên cu lý thuyt cng nh
các nghiên cu thc nghim trc đây và da vào sáu bin ca bài nghiên cu Kania,
Sharon L., Bacon, Frank W. (2005) gm: T sut sinh li trên vn c phn (ROE), tc
đ tng trng doanh thu (GROW), tính thanh khon (LIQ), đòn by tài chính (LEV),
tng trng chi tiêu vn (GRCS), tng trng EPS (GREPS). Ngoài ra tác gi chn
thêm hai bin ca bài nghiên cu Dr. Faris Nasif AL-Shubiri (2011) gm: quy mô công
ty (SIZE), tài sn hu hình (TANG). S d tác gi chn thêm bin quy mô công ty
(SIZE) vì quy mô đc xem là du hiu đu tiên đ các nhà đu t bên ngoài bit đn
doanh nghip. Mt doanh nghip có quy mô ln s là li th trong nn kinh t th trng
cnh tranh nh hin nay. Do đó, hu ht các doanh nghip đu hng ti vic m rng
quy mô đ tn dng li th quy mô ln. Nhng doanh nghip đt đc quy mô ln là
kt qu ca mt quá trình phát trin lâu dài, do đó đc bit đn nhiu và to đc uy
tín trên th trng; mt khác, mt quy mô ln tng ng vi mt tim lc tài chính vng
mnh, doanh nghip càng có điu kin tip cn th trng tài chính và các t chc tài
chính tín dng hn các doanh nghip có quy mô nh. Vì vy, doanh nghip s d dàng
20

hn trong vic tìm kim các ngun tài tr. Tác gi chn bin tài sn hu hình (TANG)
vì di áp lc ca vic cnh tranh, các doanh nghip phi đu t c s h tng, máy
móc thit b, nhng dây chuyn công ngh sn xut hin đi có công sut ln nhm sn
xut các mt hàng xut khu có cht lng cao đ có th đáp ng đc nhu cu ca các
th trng khó tính nht và đm bo đc nhng tiêu chun kht khe v sn phm ca
các quc gia nhp khu. Chính vì vy, các doanh nghip đu t nhiu TSC hu hình.
2.2.1. Nhân t li nhun (ROE)
Li nhun ca doanh nghip là nhân t quyt đnh lâu dài ca chính sách c tc.
Các nhà qun lý đ ngh chi tr c tc khi công ty to ra li nhun đ đm bo vic chi
tr c tc. Li nhun là mt trong nhng nhân t quan trng nh hng đn vic chi tr

c tc Al- Kuwari (2009). Tuy nhiên kt qu mi tng quan gia li nhun và chi tr
c tc đã đc pha trn. Theo lý thuyt trt t phân hng, thì công ty thích da vào
vn ni b hoc li nhun gi li, kt qu công ty có xu hng chi tr c tc thp và li
nhun gi li nhiu hn. Vì vy, các công ty có li nhun thích tr c tc thp. Amidu
and Abor (2006) cho rng li nhun có mi quan h nghch bin vi t l chi tr c tc,
điu này cho thy công ty đu t vào tài sn ch không chi tr c tc cho c đông.
Nhóm nghiên cu Pruit, S.W. and L.W. Gitman, (1991) cho rng li nhun nm quá
kh và nm hin ti là nhng nhân t quan trng nh hng t l chi tr c tc. Do đó,
ngi ta cho rng công ty có li nhun thích chi tr c tc so vi công ty không có li
nhun (Eriostis and Vasiliou, (2003); Ahmed and Javid (2009)). Tng t, Kania,
Sharon L., Bacon (2005) cho thy t sut sinh li trên vn c phn (ROE) càng cao thì
li nhun gi li đ tái đu t càng ln thì công ty chi tr c tc càng thp. Ngc li,
nhiu nghiên cu cho thy mi quan h đng bin gia li nhun và chi tr c tc
(Jensen et al, (1992), Han et al., (1999) và Fama and French, (2002)). Công ty có li
nhun ròng n đnh có lu lng tin càng ln càng chi tr c tc càng cao. Công ty có
li nhun cao thì chi tr c tc cao. Aivazian, Booth and Cleary (2003) and Li and Lie
21

(2006) cho rng công ty tng c tc nu công ty có lãi cao. Bng chng t các th
trng mi ni cho thy rng li nhun là nhân t quan trng nht quyt đnh chính sách
c tc (Adaoglu, (2000); Pandey, (2001) and Aivazian et al., (2003)).
2.2.2. Nhân t tng trng doanh thu (GROW):
Tng trng doanh thu có nh hng đn t l chi tr c tc. Partingon GH.
(1983) cho rng doanh nghip s dng t l chi tr c tc mc tiêu, đng c ca doanh
nghip là chi tr c tc và mc đ c tc đc xác đnh đc lp vi chính sách đu t.
Higgins MC. (1981) cho thy có s liên kt trc tip gia tng trng và nhu cu tài tr
ca doanh nghip. Các công ty tng trng càng cao có nhu cu v ngun tài tr bên
ngoài càng ln. Vì vy, đ thu hút vn t bên ngoài, công ty cn thit lp mi quan h
tt vi c đông thông qua vic chi tr c tc cao. Theo thuyt v vn đ phát tín hiu
nhng công ty có tc đ tng trng cao thì chi tr c tc cho c đông càng n đnh.

2.2.3. Nhân t tính thanh khon (LIQ):
Các công ty có mc n càng cao cng cn tính thanh khon cao đ thanh toán các
khon n tim n. Nhng công ty này thng đc tài tr ni b nhiu hn, h s dng
nhiu vn c phn hn và duy trì nó  mc cao đ tránh các chi phí tài chính làm kit
qu doanh nghip.  tng tính thanh khon, doanh nghip có th phi gim chi tr c
tc. Chi tr c tc thp có ngha công ty cn ngun tài tr bên ngoài ít hn vì công ty
gi li tin mt đ tng tính thanh khon. Vì vy, có th thy có quan h nghch bin
gia tính thanh khon và t l chi tr c tc vì khi lng tin mt tr cho các nhà đu t
di hình thc c tc nhiu thì s gim lng tin mt trong ni b công ty. Ngc li,
theo nhóm nghiên cu Kanwal and Kapoor (2008), Ahmed and Javid (2009) cho rng
tính thanh khon hay lu lng tin là mt nhân t quan trng quyt đnh t l chi tr c
tc. Công ty có tính thanh khon càng cao thì càng chi tr c tc cao so vi công ty có
tính thanh khon thp. Chi tr c tc ph thuc nhiu vào lu lng tin phn ánh kh
nng chi tr c tc ca công ty. Tính thanh khon thp có ngha là chi tr c tc thp do
22

thiu tin mt. T đó có th kt lun có quan h đng bin gia tính thanh khon và t l
chi tr c tc.
2.2.4. Nhân t đòn by tài chính (LEV)
òn by tài chính đóng vai trò quan trng trong vic gii thích chính sách c tc
ca công ty. Khi đòn by tài chính cao thì kh nng ct gim c tc s cao. Kt qu này
phù hp vi kt lun ca nhóm nghiên cu trc đây Benito, A. and G. Young (2001)
đã ch ra rng t l li nhun gi li cao thì ngun tài tr bên ngoài cao và t l li
nhun gi li thp thì ngun tài tr bên ngoài thp. Li th ca li nhun gi li giúp
công ty có đc ngun vn hot đng đ da vào th trng vn. Do đó, đi vi nhng
công ty có nhiu c hi đu t sinh li thì li nhun gi li cao do đó ngun tài tr bên
ngoài cao, ngc li các công ty có li nhun gi li thp thì ngun tài tr bên ngoài
thp. T đó có th kt lun t l li nhun gi li có quan h đng bin vi ngun tài tr
bên ngoài. T l li nhun gi li càng cao, thì chi tr c tc càng thp và ngc li.
2.2.5. Nhân t v tng trng chi tiêu vn (GRCS)

Nghiên cu ca Shapiro, Alan C (1990) cho rng công ty tng trng nhanh vi
NPV >0 thng gi li phn ln dòng tin hot đng hn là công ty vi c hi đu t
thp. Kt qu là công ty tng trng nhanh s chi tr c tc thp. Nghiên cu Sajata
Kapoor (2009) c hi tng trng và m rng trong tng lai có tng quan (-) vi t l
chi tr c tc. Công ty vi s tng trng và c hi đu t càng ln thì chi tr c tc
càng thp do t l li nhun gi li ln. Công ty thích gi li li nhun đ tài tr cho chi
tiêu vn t ngun lc bên trong thì chi tr c tc thp hn so vi công ty tài tr chi tiêu
vn t ngun bên ngoài. Li nhun gi li càng ln thì công ty càng ít chi tr c tc.
Theo lý thuyt trt t phân hng công ty quyt đnh chi tiêu vn t li nhun gi li, li
nhun gi li và chi tiêu vn có mi tng quan (-) vi t l chi tr c tc (Kania,
Sharon L., Bacon (2005)).

23

2.2.6. Nhân t tng trng EPS (GREPS)
ây là mt nhân t quyt đnh quan trng ca chi tr c tc. Deangelo, and
Skinner (1992) cho rng thu nhp hin hành là nhân t quyt đnh t l chi tr c tc.
Bi vì hu ht các nhà qun lý gim t l chi tr c tc khi thu nhp thp và tng t l
chi tr c tc khi thu nhp cao. iu này cho thy t l chi tr c tc có liên quan đn
thu nhp. Tuy nhiên, nó cng hp lý đ chp nhn rng các công ty có thu nhp thp
không làm gim c tc. Chúng ta đo lng thu nhp hin hành vi tng trng thu nhp
mi c phn trong nm nm qua. Vì vy, thy tng trng EPS có quan h đng bin
vi t l chi tr c tc (Talat Islam, Muhammad Aamir, Ashfaq Ahmad, Muhammad
Saeed, (2012)). Banerjee, S.V. Gatcher and Spindt, (2002); Friend, I. and M. Puckett,
(1964). Khi thu nhp thp các nhà qun lý không mun gim c tc ngoi tr trong sut
giai đon. iu này ng ý s tn tht là điu kin cn thit thúc đy gim c tc ca các
công ty vi vic thit lp li nhun và biên bn c tc. Tng t nh vy, không phi tt
c các công ty b tn tht gim c tc. Ch nhng doanh nghip có vn đ dai dng v
thu nhp s ct gim c tc. Nó có tng quan dng vi t l chi tr c tc. Kania,
Sharon L., Bacon (2005) cho thy tng trng EPS càng ln thì t l chi tr c tc càng

cao.
2.2.7. Nhân t v quy mô (SIZE)
Doanh nghip có th phân loi theo quy mô (đo lng bng vn th trng, tng
doanh thu hoc tng tài sn) vi mc đích phân tích thng kê. Nghiên cu hin ti,
chúng ta s dng tng tài sn đi din cho quy mô doanh nghip. Bin quy mô doanh
nghip là bin quan trng gii thích quyt đnh chi tr c tc cho doanh nghip. C th,
Holder et al. (1998); Gul and Kealey (1999); Koch and Shenoy (1999); Chang and Rhee
(1990); Ho (2003); Aivazian et al. (2003) cho rng doanh nghip càng ln thì càng d
tip cn vi th trng vn và d huy đng vn vi chi phí thp và ít hn ch hn so vi
doanh nghip nh. Vì vy, đi vi doanh nghip ln kh nng chi tr c tc cho các c
24

đông tt hn doanh nghip nh. Nhiu nghiên cu thc nghim cng cho thy quy mô
ca doanh nghip là mt yu t quyt đnh quan trng chính sách c tc ca mt doanh
nghip, và có mi quan h đng bin vi t l chi tr c tc nh nghiên cu ca see
Lioyd et al., (1985); Barclay et al., (1995); Reeding, (1997), Fama and French, (2001);
Dr. Faris Nasif AL – Shubiri, (2011); among others.
2.2.8. Nhân t tài sn hu hình (TANG)
Các nghiên cu trc đây cho rng có mi quan h gia tài sn hu hình và
chính sách c tc ca công ty. Koch và Shenoy (1999) lp lun rng công ty có càng
nhiu tài sn c đnh càng có li ích v thu không da vào n và do đó có th xu hng
s dng chính sách c tc nh hng đn thông tin bt cân xng và chi phí đi din. Vì
vy, k vng có mi quan h đng bin gia cu trúc tài sn vi t l chi tr c tc.
Ngc li, t l tài sn c đnh trên tng tài sn càng cao thì t l tài sn ngn hn
(nhm đm bo cho các khon n ngn hn) càng thp, và do đó kh nng thu hút vn
ca doanh nghip cng thp. Vì vy, vn ca doanh nghip ch yu ch da vào li
nhun gi li ca h nên kh nng chi tr c tc thp. Nhiu nghiên cu cho thy mi
quan h nghch bin gia cu trúc tài sn và t l chi tr c tc (Aivazian et al. (2003);
Ho, (2003); Dr. Faris Nasif AL-Shubiri (2011)). Nói chung, doanh nghip có t l tài
sn c đnh cao trong tng tài sn làm tng kh nng huy đng vn vay vi chi phí thp,

làm gim áp lc tài tr ni b (Bradley, Jarell and Kim, (1984)).
Bng 2.1. Bng đánh giá các nghiên cu thc nghim

Các nhân t nh hng Nghiên cu Du
Ø T sut sinh li trên vn c phn (ROE)

S.W. and L.W. Gitman, (1991); Eriostis and
Vasiliou, (2003); Kania,Sharon L., Bacon, Frank
W. (2005); Ahmed and Javid (2009); Talat Islam,
Muhammad Aamir, Ashfaq Ahmad, Muhammad
Saeed, (2012); Jensen et al (1992); Aivazian,
Booth and Cleary (2003), Li and Lie (2006)…
(+/-)





25

Ø Tc đ tng trng doanh thu (GROW) S.Franklin John và K. Muthasamy (2010);
Laporta, R., F. Lopez-de-silanes, A. Schiefer và
R. Vishny (2000); Amidu, M. And J. Abor (2006);
Higgins, R.C., (1972)
(-)




Ø òn by tài chính (LEV)

Baker, H.K., E.T. Veit amd G.E.Powell (2001);
Mick và Bacon (2003); Kania, Sharon L., Bacon,
Frank W. (2005)
i
; S.Franklin John và K.
Muthasamy (2010)
(-)


Ø Tính thanh khon (LIQ) S.Franklin John và K. Muthasamy (2010);
Aivazian et al. (2003); Rozeff (1982); Jensen et al.
(1992); Agrawal and Jayaraman (1994); and
Gugler and Yurtoglu (2003); Kanwal and Kapoor
(2008); Ahmed and Javid (2009).
(+/-)

Ø Tng trng chi tiêu vn (GRCS) Shapiro, Alan C (1990); Sajata Kapoor (2009);
Kania, Sharon L., Bacon (2005)
(-)
Ø Tng trng EPS (GREPS)

Deangelo and Skinner (1992); Talat Islam,
Muhammad Aamir, Ashfaq Ahmad, Muhammad
Saeed, (2012); Kania, Sharon L., Bacon (2005)
(+)

Ø Qui mô công ty (SIZE|)

Dr. Faris Nasif AL – Shubiri (2011); Aivazian et
al. (2003), Fama and French (2001); Holder et al.
(1998); Reeding (1997); Barclay et al. (1995)
(+)

Ø Tài sn hu hình (TANG)

Aivazian et al. (2003), Ho (2003); Dr. Faris Nasif
AL-Shubiri (2011); Koch and Shenoy (1999)
(+/-)

Ngun: thu thp t các bài nghiên cu thc nghim