NÂNG CAO NĂNG LỰC CẠNH TRANH CỤM NGÀNH DU LỊCH KIÊN GIANG.PDF

i

LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn và s liu s
dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht trong phm vi hiu
bit ca tôi. Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim ca Trng i hc Kinh
t Thành ph H Chí Minh hay Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright.
Tp. H Chí Minh, nm 2013
Tác gi


ào Th Ngc

ii

LI CM N

Trc ht, tôi xin gi li cm n đn quý Thy Cô  Chng trình Ging dy Kinh t
Fulbright đã tn tình truyn đt kin thc, to môi trng, điu kin thun li nht cho tôi
trong sut quá trình hc tp cng nh thc hin lun vn này.
Vi lòng kính trng sâu sc, tôi xin chân thành cm n Thy V Thành T Anh và Thy
Phan Chánh Dng đã truyn cho tôi cm hng v môn hc, to điu kin cho tôi có c
hi tip xúc thc t và có nhng tri nghim vô cùng quý giá. c bit, tôi xin đc gi
đn Thy V Thành T Anh li cm n sâu sc vì Thy đã nhit tình hng dn tôi trong
sut quá trình thc hin lun vn.
Bên cnh đó, tôi xin chân thành cm n các t chc, cá nhân, doanh nghip đã hp tác
chia s thông tin, cung cp cho tôi ngun tài liu hu ích và giúp tôi có th hoàn thành
đc đ tài nghiên cu.
Tôi cng xin gi li tri ân sâu sc đn gia đình và nhng ngi bn đã đng viên, h tr
tôi rt nhiu trong sut quá trình hc tp, làm vic và hoàn thành lun vn.

iii

TÓM TT

Vi tim nng thiên nhiên phong phú, li th v v trí đa lý, du lch luôn đc Kiên Giang
xem nh ngành mi nhn đ phát trin kinh t trong thi gian gn đây, điu này đc th
hin rõ trong mc tiêu chung đn nm 2015, phát trin du lch tr thành ngành kinh t quan
trng ca tnh, phát trin Kiên Giang là mt trong nhng trung tâm du lch trong khu vc
đng bng sông Cu Long. Trong giai đon 2000- 2012, s lt khách tng bình quân
12.02%/ nm, doanh thu du lch tng 30.71%/ nm. Tuy nhiên ngun thu t hot đng du
lch đóng góp không đáng k vào ngun thu ca tnh, trong khi đó doanh thu du lch vn
còn ph thuc quá nhiu vào Phú Quc. Bên cnh tài nguyên du lch, Kiên Giang còn đc
thiên nhiên u ái ban tng ngun tài nguyên khoáng sn phong phú, khin tnh không th
thoát khi vòng xoáy công nghip hóa. ng trc thc trng này đ tài đc thc hin
nhm tr li ba câu hi chính sách: (i) Kiên Giang có tính cnh tranh nh th nào v du
lch? (ii) ti sao ngành du lch ca tnh cha phát trin? (iii) cn phi làm gì đ nâng cao
nng lc cnh tranh ca cm ngành du lch tnh?. Qua đó, đ tài đánh giá nng lc cnh
tranh cm ngành du lch ca Kiên Giang, và đa ra các khuyn ngh cho các nhà chính
sách đnh hng gii quyt bài toán mâu thun gia công nghip và du lch đ tìm ra con
đng giúp tnh phát trin mt cách bn vng.
Bài nghiên cu da trên mô hình kim cng ca Michael E.Porter đ phân tích nng lc
cnh tranh cm ngành du lch tnh Kiên Giang và nhn thy rng cm ngành này cha thc
s phát trin do các nguyên nhân c bn mà đa s các tnh thành khác  Vit Nam đu gp
phi, đó là: (i) c s h tng cht lng kém; (ii) đào to và cht lng ngun nhân lc
yu: hn 90% lao đng trong ngành du lch có trình đ thp hn trung cp, tnh cha có c
s đào to chuyên môn, các chng trình liên kt đào to đa s  trình đ s cp; (iii)
ngun vn ít, li đu t dàn tri; (iv) các th ch và dch v h tr cha có s liên kt, cha
đc quy hoch phát trin mt cách tích hp; (v) chng trình truyn thông cha đc
thc hin tt. Bên cnh đó, nguyên nhân ni tri khin du lch Kiên Giang cha phát trin

là do: (vi) tnh cha gii quyt đc bài toán mâu thun gia phát trin du lch và công
nghip khin môi trng du lch b đe da bi s phát trin ca công nghip vt liu xây
dng, ngun thu t hot đng du lch nh hn rt nhiu, ch bng khong 10% so vi
ngun thu t các nhà máy xi mng ch lc ca tnh; (vii) hình thc du lch bin- đo là
đnh hng phát trin ca tnh nhng cht lng v sinh môi trng  các bãi bin đang b
iv

xung cp, và cha có hot đng môi trng nào đc trin khai nghiêm túc: theo kt qu
kho sát 113 khách du lch, gn 54% khách du lch tìm đn Kiên Giang vi hình nh là mt
tnh có bin, đo đp, nhng ch có 25% khách quc t tham gia tm bin; (viii) cha bit
khai thác ht th mnh ca tnh: ch có 5% khách du lch cho rng Kiên Giang s hu din
tích rng phong phú trong khi tnh có khu d tr sinh quyn th gii rng 1.1 ha, vi h
đng thc vt đa dng; (ix) Kiên Giang có nhiu sn phm du lch đc thù nhng cha có
k hoch đ phát trin.
 phát trin cm ngành du lch cn phi thc hin đng b nhiu chính sách, tuy nhiên
nhng chính sách quan trng cn phi thc hin trc là g nhng nút tht ln nht. Trong
nhng nguyên nhân nêu trên thì hn ch ln nht đi vi s phát trin cm ngành du lch
Kiên Giang là nhn thc ca chính quyn đa phng v phát trin công nghip và đnh
hng công nghip hóa theo khai khoáng. Cn tr ln th hai là tính kém chuyên nghip
ca th ch, t chc và con ngi phc v du lch, dn đn nhiu mt hot đng ca ngành
du lch dng nh th ni và không bo v đc nn tng t nhiên cho du lch. Th ba là
s yu kém ca c s h tng du lch. Vi ba hn ch này, có ba nhóm gi ý chính sách
đc tác gi đ ra là: (i) chính quyn đa phng cn xác đnh đúng đng lc phát trin ca
tnh; (ii) quy hoch và phát trin ngành du lch mt cách chuyên nghip, đc bit là bo v
tài nguyên thiên nhiên cho du lch; (iii) tp trung ngun lc đu t cho c s h tng du
lch, chú trng đu t c s h tng  Phú Quc.

v

MC LC
LI CAM OAN i
LI CM N ii
TÓM TT iii
DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT viii
DANH MC HÌNH V ix
DANH MC BNG x
DANH MC HP x
CHNG 1 GII THIU 1
1.1 Bi cnh nghiên cu 1
1.2 Mc tiêu nghiên cu 2
1.3 Câu hi nghiên cu 2
1.4 i tng và phm vi nghiên cu 2
1.5 Phng pháp nghiên cu 3
1.6 Ngun thông tin 3
1.7 Cu trúc ca nghiên cu 3
CHNG 2 C S LÝ THUYT 4
2.1 Lý thuyt v nng lc cnh tranh 4
2.2 Lý thuyt v cm ngành 5
2.3 Du lch thiên nhiên và du lch sinh thái 7
2.4 Tng quan kinh nghim phát trin DLST 8
2.4.1 Kinh nghim ca Costa Rica trong phát trin DLST 8
2.4.2 Chng trình nhãn sinh thái 9
CHNG 3 PHÂN TÍCH NNG LC CNH TRANH CM NGÀNH DU LCH
TNH KIÊN GIANG 10
3.1 Các điu kin v nhân t đu vào 10
3.1.1 Ngun tài sn vt cht 10
3.1.2 C s h tng 12
3.1.3 Ngun nhân lc 14
3.1.4 Ngun kin thc 15

3.1.5 Ngun vn 16
vi

3.2 Bi cnh cho chin lc và cnh tranh 17
3.2.1 Tng quan PCI 17
3.2.2 Bi cnh cnh tranh ca ngành du lch tnh Kiên Giang 21
3.3 Các điu kin cu 24
3.4 Các ngành công nghip ph tr và có liên quan 32
3.5 ánh giá nng lc cnh tranh cm ngành du lch tnh Kiên Giang 36
CHNG 4 KT LUN VÀ GI Ý CHÍNH SÁCH 39
4.1 Kt lun 39
4.2 Gi ý chính sách 40
4.2.1 i vi chính quyn đa phng 40
4.2.2 i vi các tác nhân tham gia vào cm ngành. 41
4.2.3 Tp trung ngun lc đu t c s h tng du lch Phú Quc 43
TÀI LIU THAM KHO 44
PH LC 47


vii

Ph lc 1.1: Mu, phng pháp và ni dung phng vn 47
Ph lc 2.1: Nhng li ích và hn ch ca s phát trin DLST 57
Ph lc 2.2: Vai trò ca các c quan nhà nc trong s phát trin DLST  Costa Rica 58
Ph lc 2.3: Chng trình Qun Lý Môi Trng Bn Vng  Costa Rica 60
Ph lc 2.4: Kinh nghim thc hin chng trình nhãn sinh thái 61
Ph lc 3.1: Phân loi kiu đim đa di sn vùng Hà Tiên - Kiên Lng 64
Ph lc 3.2: H thng giao thông ca Kiên Giang 65
Ph lc 3.3: Phân loi theo đ tui và trình đ lao đng 66
Ph lc 3.4: Hin trng đào to nghip v du lch t 2003- 2011 66

Ph lc 3.5: Kt qu đánh giá đim c s h tng 68
Ph lc 3.6: Danh sách 10 công ty np ngân sách nhiu nht nm 2012 (VT: triu đng) 69
Ph lc 3.7: Lt khách đn Kiên Giang qua c s kinh doanh du lch 71
Ph lc 3.8: Th trng khách du lch quc t ln đn Kiên Giang 71
Ph lc 3.9: S ln đn Kiên Giang ca du khách 72
Ph lc 3.10: Doanh thu du lch chia theo các ngun thu t nm 2010- 2012 72
Ph lc 4.1: ánh giá nng lc cnh tranh ca cm ngành và các khuyn ngh 73
Ph lc 4.2: Khái nim Khu DTSQ 75



viii

DANH MC CÁC KÝ HIU, CH VIT TT
CSHT
DL
DLTN
DT

C s h tng
Du lch
Du lch thiên nhiên
Doanh thu
DTSQ
BSCL

D tr sinh quyn
ng bng Sông Cu Long
FDI
Foreign Direct Investment

u t trc tip nc ngoài
GDP
Gross Domestic Product
Tng sn phm quc ni
GTSC
Global Tourism Sustainable Criterias
Tiêu chí du lch bn vng toàn cu
IMF
International Monetary Fund
Qu tin t quc t
KDDL
MDEC

Kinh doanh du lch
Din đàn Hp tác Kinh t BSCL
NLCT

Nng lc cnh tranh
ODA
Official Development Assistance
H tr phát trin chính thc
PCI
Provincial Competitiveness Index
Ch s nng lc cnh tranh cp tnh
TNHH MTV

Trách nhim hu hn mt thành
viên
TNMT
TP.HCM

Tài nguyên Môi trng
Thành ph H Chí Minh
UBND

y ban nhân dân
USAID

UNEP
United States Agency for International
Development
United Nations Environment
Programme
C quan Phát trin Quc t Hoa K
VH- TT- DL

Vn hóa- Th thao- Du lch
VLXD

Vt liu xây dng
WB
World Bank
Ngân hàng th gii

ix

DANH MC HÌNH V

Hình 1.1: Lt khách và doanh thu du lch ca tnh 2
Hình 2.1: Các nhân t quyt đnh NLCT ca đa phng 4

Hình 2.2: Mô hình Kim cng Porter 6
Hình 2.3: Mi quan h gia DLST và các hình thc du lch khác 7
Hình 3.1: Ch s PCI v c s h tng cng  Kiên Giang nm 2011 13
Hình 3.2: Trình đ ngi lao đng trong các doanh nghip du lch 15
Hình 3.3: So sánh ch s PCI ca các tnh vùng BSCL nm 2012 17
Hình 3.4: Các ch tiêu thành phn PCI ca Kiên Giang nm 2005 và 2012 18
Hình 3.5: C s h tng Kiên Giang và mt s tnh có tim nng DLST nm 2011 19
Hình 3.6: ào to lao đng ti Kiên Giang và các tnh có tim nng DLST nm 2011 20
Hình 3.7: So sánh đim du lch vi t l tng trng du khách nm 2005-2009 21
Hình 3.8: Lt khách đn Kiên Giang nm 2000-2012 25
Hình 3.9: Lt khách quc t đn Kiên Giang 25
Hình 3.10: Các kênh tip cn thông tin du lch Kiên Giang ca khách du lch 26
Hình 3.11: Các đim đn ca du khách ti Kiên Giang 27
Hình 3.12: So sánh k vng và hot đng thc t ca khách du lch ti Kiên Giang 28
Hình 3.13: ánh giá cht lng bãi bin ca khách quc t và khách ni đa 29
Hình 3.14: Mc đ hài lòng ca khách du lch 30
Hình 3.15: Chi tiêu trung bình ca khách du lch 2000- 2012 31
Hình 3.16: D đnh quay tr li ca khách du lch ti Kiên Giang 31
Hình 3.17: Mc đích cho chuyn đi sp ti 32
Hình 3.18: S đ cm ngành du lch tnh Kiên Giang 32
Hình 3.19: C s lu trú và s phòng 35
Hình 3.20: Mô hình kim cng ca cm ngành du lch tnh Kiên Giang 38
Hình 3.21: Thng kê khách du lch tham gia phng vn theo tui 48
x

DANH MC BNG

Bng 3.1: S lng lao đng du lch tnh Kiên Giang 14
Bng 3.2: u t trc tip nc ngoài vào du lch vùng BSCL 16
Bng 3.3: S doanh nghip l hành và hng dn viên đc cp th  Kiên Giang 21

Bng 3.4: Phân tích SWOT ca cm ngành du lch tnh Kiên Giang 38
Bng 4.1: ánh giá nng lc cnh tranh ca cm ngành và các khuyn ngh 73

DANH MC HP

Hp 3.1: Kiên Giang cha mn mà vi du lch 22
Hp 3.2: Núi đá vôi nên s dng đ phát trin du lch hay sn xut xi mng? 23
Hp 3.3: Liên kt ch mang tính hình thc 24

1


CHNG 1
GII THIU

1.1 Bi cnh nghiên cu
Kiên Giang là mt tnh ven bin thuc khu vc ng bng Sông Cu Long (BSCL),
đc hng nhiu s u đãi t thiên nhiên, là ni hi t phong phú ca bin, rng, núi,
hang còn đm nét hoang s và h đng vt đa dng, có tim nng vng chc cho s phát
trin du lch, đc bit là du lch sinh thái (DLST). C th, đa phn tnh bao gm đo Phú
Quc là đo ln nht Vit Nam, bao quanh bi hn 140 hòn đo và 5 qun đo ln nh
khác; tnh còn có s đa dng đa mo hình thành ch yu t các núi đá vôi ca khu vc Hà
Tiên- Kiên Lng. Thêm vào đó, đây cng là ni hi t ca nhng khu rng tràm, rng
ngp mn, đc bit là s hin hu ca khu d tr sinh quyn th gii (DTSQ) vi din tích
hn 1.1 triu ha, là khu DTSQ ln th hai trong 8 khu DTSQ ca Vit Nam đc
UNESCO công nhn nm 2006. Tt c nhng đc đim này giúp Kiên Giang có th phát
trin mt cm ngành du lch vô cùng hp dn.
Tuy cha phi là đng lc chính thúc đy kinh t xã hi, ngành du lch Kiên Giang đã có
nhng bc phát trin nhanh chóng trong thi gian qua. Trong giai đon 2000- 2012, s
lt khách tng bình quân 12.02%/ nm, doanh thu du lch tng 30.71%/ nm, trong đó

ngun thu du lch Phú Quc đóng góp hn 70% tng doanh thu du lch ca tnh. Hà Tiên,
Kiên Lng, ch đóng góp khong 1% trong tng doanh thu du lch tnh t các khu du lch
Mi Nai và khu du lch Hòn Ph T (Hình 1.1).
Song song vi li th du lch, thiên nhiên còn ban tng cho tnh ngun khoáng sn di dào,
khin tnh không th tránh khi vòng xoáy công nghip hóa. Kiên Giang có tr lng đá
vôi ln nht min Nam, là vùng nguyên liu khong sn di dào cho ngành sn sut vt
liu xây dng (VLXD). Tnh có 6 nhà máy xi mng đang hot đng vi tng công sut
hin ti khong 5 triu tn/nm, và đây chính là ngun thu quan trng nht ca tnh nu
không k x s kin thit. Chính thc trng này khin tnh luôn u tiên phát trin công
nghip VLXD, đc bit là sn xut xi mng  Hà Tiên và Kiên Lng- hai ni có tr lng
đá vôi ln, gây ô nhim môi trng và tác đng tiêu cc đn s phát trin ngành du lch.

2

Hình 1.1: Lt khách và doanh thu du lch ca tnh
Ngun: S VH-TT-DL Kiên Giang, Báo cáo tng kt t nm 2007- 2012
ng trc thc trng này, Kiên Giang cn phi đánh giá li tim nng du lch ca tnh và
phi gii quyt bài toán mâu thun gia công nghip và du lch đ tìm ra con đng giúp
tnh phát trin mt cách bn vng.
1.2 Mc tiêu nghiên cu
 tài tp trung xác đnh nng lc cnh tranh (NLCT) ca cm ngành du lch Kiên Giang.
S dng phng pháp nghiên cu đnh tính trên c s vn dng mô hình đánh giá NLCT
ca Michael E. Porter đ xác đnh th mnh, nhng bt cp trong s phát trin, và đ xut
đnh hng, chin lc nhm phát trin đng b, nâng cao nng sut ca cm ngành du
lch tnh Kiên Giang.
1.3 Câu hi nghiên cu
• Kiên Giang có tính cnh tranh nh th nào v ngành du lch?
• Ti sao ngành du lch ca tnh Kiên Giang cha phát trin?
• Cn phi làm gì đ nâng cao NLCT ca cm ngành du lch ca tnh Kiên Giang?
1.4 i tng và phm vi nghiên cu

i tng nghiên cu: bài vit tp trung nghiên cu các tác nhân tham gia trong cm
ngành du lch ca tnh Kiên Giang theo mô hình lý thuyt v NLCT ca Michael E. Porter
đc chnh sa bi TS. V Thành T Anh.
Phm vi nghiên cu: Bài vit tp trung phân tích các hot đng sn xut, chin lc kinh
doanh ca các doanh nghip và chính sách ca chính quyn đa phng và nhng tác nhân
có nh hng đn NLCT ca cm ngành du lch tnh Kiên Giang.
3

1.5 Phng pháp nghiên cu
 tài đc thc hin theo phng pháp đnh tính, da trên mô hình đánh giá NLCT ca
Michael E. Porter đc chnh sa bi TS. V Thành T Anh.
Phân tích s liu thng kê cùng vi kt qu phng vn t khách du lch, t các nhà cung
cp dch v, c quan chuyên môn cp tnh đ đánh giá thc trng NLCT ca cm ngành.
T thc trng ca cm ngành, kt hp vi hc tp kinh nghim t nc ngoài đa ra các
khuyn ngh chính sách phù hp.
1.6 Ngun thông tin
• Phân tích d liu th cp: tng hp s liu t Niên giám Thng kê ca tnh Kiên
Giang, S Vn hóa, Th thao và Du lch, s liu ca Cc Thu, Hip hi du lch
BSCL, và thông tin t các đ tài, sách báo, tp chí khác.
• Phân tích d liu s cp: phng vn khách du lch trong và ngoài nc; nhà cung
cp dch v nh c s du lch và l hành, h kinh doanh cá th (nhà ngh, quán n),
c quan vn ti trong tnh; c quan chc nng có liên quan. (Ph lc 1.1)
1.7 Cu trúc ca nghiên cu
Chng 1: Gii thiu
Chng 2: C s lý thuyt và tng quan các nghiên cu trc
Chng 3: Phân tích NLCT ca cm ngành du lch tnh Kiên Giang
Chng 4: Kt lun và gi ý chính sách


4

Nng lc cnh tranh  cp đ doanh nghip
Môi trng kinh doanh
Trình đ phát trin
cm ngành
Hot đng và chin lc
ca doanh nghip
Nng lc cnh tranh  cp đ đa phng
H tng vn hóa, xã
hi, y t, giáo dc
Chính sách tài khóa, tín
dng và c cu kinh t
Các yu t sn có ca đa phng

Tài nguyên thiên nhiên
V trí đa lý
Quy mô đa phng
H tng k thut (giao thông,
đin, nc, vin thông)
CHNG 2
C S LÝ THUYT

2.1 Lý thuyt v nng lc cnh tranh
Hin nay có rt nhiu lý thuyt gii thích v NLCT, nhng khái nim có ý ngha duy nht
v NLCT  cp đ quc gia hay đa phng là nng sut. Nng sut là nhân t quyt đnh
ca mc sng dài hn ca mt quc gia, và là nguyên nhân sâu sa ca thu nhp quc gia
bình quân đu ngi (Porter, 2008, tr. 49). NLCT ca mt quc gia hay mt đa phng
đc đo lng bng nng sut s dng lao đng, vn và tài nguyên thiên nhiên. Theo
Porter, có ba nhóm nhân t quyt đnh NLCT ca mt quc gia, bao gm: (i) các yu t li
th t nhiên ca quc gia, (ii) NLCT v mô, và (iii) NLCT vi mô. Vì đi tng nghiên cu

ca Lun vn là tnh Kiên Giang nên khung kh lý thuyt đc điu chnh theo khuôn kh
phân tích NLCT  cp đ đa phng ca V Thành T Anh.
Hình 2.1: Các nhân t quyt đnh NLCT ca đa phng

Ngun: V Thành T Anh (2011)
Các nhân t nn tng quyt đnh nng sut ca đa phng đc chia thành ba nhóm chính.
Nhóm th nht là “Các yu t li th sn có ca đa phng”, bao gm tài nguyên thiên
nhiên, v trí đa lý, hay quy mô ca đa phng. Nhng nhân t này không ch đ cp đn
s lng mà còn bao gm c cht lng, kh nng s dng, chi phí đt đai, điu kin khí
hu, ngun khoáng sn, đa th vùng. Nhóm nhân t th hai là “Nng lc cnh tranh  cp
5

đ đa phng”, bao gm các nhân t cu thành nên môi trng hot đng ca doanh
nghip: (i) cht lng ca h tng xã hi và các th ch chính tr, pháp lut, vn hóa, xã
hi, giáo dc, y t; và (ii) các th ch chính sách kinh t nh chính sách tài khóa, tín dng
và c cu kinh t. Nhóm th ba là “Nng lc cnh tranh  cp đ doanh nghip”, bao gm
cht lng môi trng kinh doanh, trình đ phát trin cm ngành và chin lc ca doanh
nghip.
2.2 Lý thuyt v cm ngành
Trong nhóm nhân t th ba, cht lng môi trng kinh doanh có tác đng trc tip đn
nng sut mà các doanh nghip da vào đ cnh tranh  mt đa đim. Theo Porter (2008),
cht lng ca môi trng kinh doanh thng đc đánh giá qua bn đc tính tng quát,
đó là: (i) các điu kin nhân t sn xut; (ii) các điu kin nhu cu; (iii) các ngành công
nghip ph tr và có liên quan; (iv) bi cnh cho chin lc và cnh tranh ca doanh
nghip. Nhng nhân t này to nên bn góc ca mt hình thoi và đc gi là Mô hình Kim
cng Porter. Ngoài ra cn phi nhn mnh đn vai trò ca chính quyn đa phng trong
vic hoch đnh và thc thi các chính sách kinh t, trong vic đnh hình nhu cu và thit lp
các tiêu chun cho cnh tranh nhm hng đn vic ci thin nng sut (Hình 2.2).
Trong bn góc ca hình thoi trên, nhân t ngành công nghip ph tr và liên quan hay còn
gi là cm ngành, nhân t quan trng trong vic quyt đnh cht lng môi trng kinh

doanh, và là tác nhân kích thích mnh m cho vic to ra và duy trì li th cnh tranh. Vic
nhìn mt nhóm các công ty và t chc nh mt cm ngành s to ra mt din đàn mang
tính xây dng và hiu qu đ các công ty liên quan, các nhà cung ng, chính ph, và nhng
t chc quan trng khác đi thoi vi nhau. Cm ngành to thành mt mt ca hình thoi li
th cnh tranh, nhng đúng nht chúng phi đc xem nh th hin các mi tng tác gia
bn mt vi nhau. Cm ngành tác đng lên cnh tranh theo ba cách khái quát: th nht,
tng nng sut ca các doanh nghip hay ngành trong đó; th hai, tng nng lc đi mi
ca các doanh nghip và qua đó làm tng nng sut; th ba, thúc đy vic hình thành doanh
nghip mi nhm h tr s đi mi và m rng cm ngành. Vì đ tài nghiên cu v cm
ngành du lch nên c s lý thuyt s dng ch yu là mô hình kim cng.
6

Hình 2.2: Mô hình Kim cng Porter
Ngun: V Thành T Anh (2011)
Ngoài ra, nghiên cu im đn cnh tranh: nh ngha và các ch tiêu
1
ca Dwyer và Kim
(2003) đã ch ra các yu t quan trng nh hng đn NLCT ca đim đn, đc bit trong
ngành du lch, nh tài nguyên thiên nhiên, tài nguyên nhân to, các yu t h tr (c s h
tng (CSHT), cht lng dch v,…), vn đ qun lý, tình hình v mô, yu t cu, và nhng
ch tiêu v th trng. Nghiên cu này đc tác gi tham kho đ xây dng câu hi phng
vn khách du lch.


1
Destination competitiveness: Determinants and Indicators
Chính sách kinh t, th trng (hàng hóa, tài
chính), tr cp, giáo dc, đnh hình nhu cu,
thit lp các tiêu chun
Vai trò

chính ph
Bi cnh cho
chin lc và
cnh tranh
Ngành công
nghip ph tr và
liên quan
Các điu kin
nhu cu
Các điu kin
nhân t sn xut
Mc đ đòi hi và kht
khe ca khách hàng và
nhu cu ni đa
S có mt ca các nhà cung cp và các
ngành công nghip h tr
Tip cn các yu t
đu vào cht lng
cao
Các quy đnh và đng lc khuyn khích đu
t và nng sut; đ m và mc đ ca cnh
tranh trong nc
7

2.3 Du lch thiên nhiên và du lch sinh thái
Trong nhng nm gn đây, đã có nhiu nghiên cu v các loi hình du lch kt hp vi
qun lý tài nguyên thiên nhiên nh du lch bn vng, du lch thiên nhiên (DLTN), du lch
sinh thái. Nhng hình thc du lch này đc xem nh mt s phát trn kinh t đm bo an
toàn c bn cho môi trng.
Ngoài đc đim da vào môi trng thiên nhiên, nhn mnh vào vic mang li tri nghim

và kin thc thc t cho khách du lch, đim khác bit quan trng nht ca DLST so vi
các hình thc DLTN khác là nó hot đng trong mi quan h phát trin bn vng gia môi
trng, kinh t và vn hóa- xã hi (Weaver, 2002, tr. 3). DLTN ch xut phát t nhng khu
vc thiên nhiên sn có mà không có mt s quan tâm c th nào v vic bo v chúng,
trong khi DLST không ch đn gin là tn hng cnh quan thiên nhiên, mà nó phi thay
đi thái đ và hành vi ca khách du lch trong vic bo v tài nguyên thiên nhiên (Orams,
1995 trích trong Kline, 2001, tr.2).
Hình 2.3: Mi quan h gia DLST và các hình thc du lch khác

Ngun: Gale và Hill, Ecotourism and Environmental sustainability: An Introduction
(2009, tr.5)
Theo UNEP (2002, tr. 10), nhng yu t to thành DLST bao gm: (i) s đa dng sinh hc;
(ii) s thân thin ca ngi dân đa phng; (iii) s hc tp t tri nghim; (iv) s hành
đng có trách nhim ca du khách và ngành du lch; (v) khách hàng mc tiêu là các nhóm
nh và dch v đc cung cp bi các doanh nghip quy mô nh; (vi) s s dng ti thiu
Du lch thiên nhiên
(Natural Area
Tourism)
- hình thc du lch da
vào thiên nhiên
Du lch dã ngoi (Wildlife tourism)-
trong khu du lch hoc trong rng.
Tham quan hoc có tip xúc vi đng
vt hoang dã. Có th bao gm mt
phn ca du lch thám him và du lch
sinh thái

Du lch thám him (Adventure
Tourism)- nhn mnh vào các hot
đng thám him, có th xy ra trong

mt môi trng thiên nhiên
Du lch sinh thái
(Ecotourism)- da vào
thiên nhiên, giáo dc và
h tr bo t
n thiên
nhiên
8

các ngun tài nguyên không tái ch đc; và (vii) nhn mnh s tham gia, c hi kinh
doanh ca nhng ngi đa phng, đc bit là ngi dân  vùng nông thôn. DLST to
vic làm trong nc và các c hi kinh t cho ngi dân đa phng, nhng nu không
theo dõi cn thn, và vì mc tiêu li nhun, quc gia s phát trin lch hng vi nhng d
án quy mô ln đ thu hút và phc v lng du khách ln. Ngoài ra, nu các d án phát
trin đc quyn bi các doanh nghip nc ngoài vì li ích ngn hn, c môi trng và
nhân dân đa phng có th phi tr giá (Garen, 2000 trích trong Dasenbrock, 2001) (Xem
ph lc 2.1).
2.4 Tng quan kinh nghim phát trin DLST
2.4.1 Kinh nghim ca Costa Rica trong phát trin DLST
Trong khi nhiu quc gia đang tp trung vào công nghip hóa và đô th hóa nhanh chóng,
Costa Rica đã đu t phát trin DLST nh là chìa khóa đ phát trin kinh t t nhng nm
1980 (Koens, Dieperink vàMiranda, 2009). Nm 2008, ngành du lch và l hành đóng góp
cho đt nc Trung M này 3.77 t USD, chim 13.5% GDP.
Ngành DLST ca Costa Rica đc hng li nh s ng h mnh m t phía chính ph,
s giúp sc ca các cng đng đa phng trong vic bo tn và phát trin h sinh thái. C
th, s thành công ca ngành DLST Costa Rica có đc nh các yu t sau:
- a dng sinh thái: Costa Rica có s đa dng sinh hc đáng kinh ngc nm trong mt khu
vc tng đi nh, bao gm núi, núi la, các bãi bin và rng nhit đi. H đng thc vt
đa dng đc bo v trong 24 công viên quc gia, chim 21% lãnh th ca đt nc.
- V trí: tip giáp vi Hoa K, nhà xut khu du lch s 1 th gii. Hàng nm Hoa K đóng

góp gn 50% du khách nc ngoài ti Costa Rica.
- An toàn và tính n đnh: Costa Rica vn đm bo là mt đa đim du lch an toàn, dù tình
trng hn lon liên tc xy ra  nc láng ging.
- S tham gia tích cc ca c quan nhà nc và h thng quy chun môi trng cht ch:
có s vn đng môi trng mt cách thuyt phc và mnh m. Nhiu nghiên cu đc
thc hin bi chính ph, t chc phi chính ph và các trng đi hc đã ch ra mi quan h
gia bo tn đa dng sinh hc và hot đng kinh t. Các chng trình đc thc hin trong
10 đn 15 nm đã dn đn s hiu bit rng các khu bo tn đa dng sinh hc to ra nhiu
li ích cho s phát trin kinh t ca đt nc nh h thng khu bo tn quc gia, chng
trình thanh toán cho dch v môi trng và chng nhn du lch bn vng (Ph lc 2.2 và
2.3).
9

- S h tr t quc t: n lc bo v môi trng và s phát trin ca ngành DLST Costa
Rica nhn đc s h tr rt ln t các nc và các t chc th gii nh IMF, WB, và
USAID.
- Sáng kin liên kt DLST vi các quc gia láng ging càng thúc đy cho DLST ca Costa
Rica phát trin.
- ào to và cht lng ngun nhân lc:  Costa Rica, 54% s nhân viên trong ngành du
lch có trình đ trung hc hoc đi hc.
- Phát trin CSHT quy mô nh thay vì nhng khách sn cao tng đ duy trì s cân bng
gia môi trng và DLST.
2.4.2 Chng trình nhãn sinh thái
Hin nay chng trình nhãn sinh thái đc các nc trên th gii s dng rt ph bin, có
th k đn chng trình Hoa môi trng ca EU, Lá xanh ca Thái Lan, tiêu chí du lch
bn vng toàn cu GTSC (Ph lc 2.4). Nhãn sinh thái đc cp cho hàng hóa hoc dch
v có tác đng đn môi trng ít hn sn phm cùng loi, đáp ng tp hp các tiêu chí môi
trng công b bi quc gia. Mc tiêu ca chng trình nhm nâng cao nhn thc v bo
v môi trng, thành lp h thng cp chng ch khách sn đt tiêu chun môi trng trong
c nc t đó nâng cao NLCT ca ngành du lch.

10

CHNG 3
PHÂN TÍCH NNG LC CNH TRANH CM NGÀNH DU LCH
TNH KIÊN GIANG

3.1 Các điu kin v nhân t đu vào
3.1.1 Ngun tài sn vt cht
V trí đa lý
Kiên Giang là tnh nm v phía Tây Nam ca Vit Nam và là mt trong 13 tnh thuc vùng
BSCL, giáp các tnh An Giang, Cn Th, Hu Giang, Cà Mau và Bc Liêu; phía Tây
Nam giáp vnh Thái Lan vi hn 200km b bin; phía Bc giáp Campuchia vi đng biên
gii dài 56.8km. Thành ph Rch Giá là trung tâm kinh t, chính tr, vn hóa ca tnh,
cách thành ph H Chí Minh (TP.HCM) 250 km v phía Tây (khong 6 gi đi xe ô tô),
cách thành ph Cn Th 115 km (khong 2-3 gi đi xe ô tô).
Tnh Kiên Giang nm trong vùng khí hu nhit đi gió mùa, nóng m quanh nm, khí hu
chia làm 02 mùa ma, nng rõ rt. H thng sông ngòi, kênh rch dày đc, phân b khp
đa bàn tnh, vi chiu dài 2,054.93 km, to điu kin cho giao thông đng thy phát
trin.
Tài nguyên thiên nhiên
• Tài nguyên rng
Kiên Giang là mt trong hai tnh có din tích rng ln nht vùng BSCL vi tng din tích
đt lâm nghip nm 2011 là 91,286 ha, chim 14.47% din tích toàn tnh, trong đó rng
sn xut 22,675 ha, rng phòng h 28,887 ha và rng đc dng 39,727 ha
2
. Ni bt hn
ht, Kiên Giang có khu DTSQ Th gii vi din tích trên 1.1 triu ha, bao gm 6 huyn:
Kiên Lng, Hòn t, An Biên, An Minh, Phú Quc, U Minh Thng và 3 khu bo tn

quan trng là Vn Quc gia U Minh Thng, Vn Quc gia Phú Quc và rng phòng
h Kiên Giang- Hà Tiên- Kiên Hi, có tính đa dng sinh hc cao vi 1,500 loài thc vt có
mch, 77 loài đng vt, 222 loài chim, 107 loài bò sát và lng c (GIZ và AusAID,
2011). Trên đo Phú Quc còn có rng cây h Du còn sót li  Vit Nam vi khong
12,000 ha. Thêm vào đó, Kiên Giang là mt trong s ít các tnh vùng BSCL có đng thi
hai loi rng tràm: rng tràm t nhiên và rng tràm trng. H sinh thái rng tràm  Kiên

2
Cà Mau có din tích đt lâm nghip khong 100,000 ha, là tnh có din tích rng ln nht vùng BSCL
11

Giang là mt ngun tài nguyên thiên nhiên quý giá, bên cnh các giá tr bo tn thiên
nhiên, bo v môi trng, đây còn là mt nhân t tim nng phát trin DLST (Nguyn
Quang Trung, 2008, tr.16). Tuy nhiên, tính nguyên vn và đa dng sinh hc ti đây đang b
đe da bi các công trình xây dng và m rng đng giao thông dc theo b bin.
• Tài nguyên núi- bin- đo
Kiên Giang có din tích t nhiên ln nht BSCL (6,348 km
2
), trong đó gn 10% là hi
đo vi 140 hòn đo ln nh và 05 qun đo
3
, có nhiu b bin vn gi đc nét hoang s
vì cha đc khai thác đu t. Vic s hu mt s lng ln hi đo cùng vi đng b
bin dài 200km đã to ra nét đc thù cho Kiên Giang, giúp tnh có điu kin thun li đ
phát trin hình thc du lch bin – đo so vi các tnh lân cn.
Phú Quc là đo ln nht ca Vit Nam, có din tích 589.23 km
2
, có đa hình đc đáo gm
dãy núi ni lin chy t Bc xung Nam đo, xung quanh có 22 đo nh, có rng nguyên
sinh chim 63.74% din tích, h đng thc vt phong phú, có nhiu bãi tm đp. o là đa

danh du lch hp dn vi 12,000 ha thm c bin và 700 ha rng san hô bao quanh, đây
cng chính là ni sinh sng ca các loài sinh vt qúy him, đang b đe da nh Vích và Bò
bin.
Ngoài Phú Quc, huyn đo Kiên Hi nm cách thành ph Rch Giá khong 30km, vi 23
hòn đo ln nh nm tri dài gn 100km đng bin cng là mt đa đim du lch mi
đc đa vào khai thác trong nhng nm gn đây.
Vùng Hà Tiên – Kiên Lng có khong 80 hòn đo vi kích thc và hình dng khác
nhau, ni bt bi cnh quan đa mo karst vi các khi núi đá vôi hình tháp, hình chóp
phân b bit lp, và có h thng các tng hang đng phong phú (Ph lc 3.1). Các núi đá
vôi vùng Hà Tiên - Kiên Lng là cnh quan karst duy nht  min Nam Vit Nam có s
đa dng sinh hc cao c v thc vt và đng vt (Hà Quang Hi và Nguyn Ngc Tuyn,
2011).
• Tài nguyên khoáng sn
Bên cnh tài nguyên du lch phong phú, Kiên Giang còn là tnh có ngun khoáng sn di
dào. Tnh có khong 23 loi khoáng sn thuc các nhóm nh: nhóm nhiên liu (than bùn),
nhóm không kim loi (đá vôi, đá xây dng, đt sét…), nhóm kim loi (st, Laterit st…),
nhóm đá bán quý (huyn thch anh - opal…), trong đó chim ch yu là khoáng sn không


3
Nm qun đo là An Thi, Th Châu, Nam Du, Bà La và Hi Tc
12

kim loi dùng sn xut VLXD, xi mng. Theo quy hoch ca tnh, tr lng đá vôi cho
khai thác sn xut VLXD là 255 triu tn, đm bo đ nguyên liu cho các nhà máy xi
mng, vi công sut 3 triu tn/nm trong thi gian khong 50 nm.
Lng tài nguyên khoáng sn thun li cho phát trin công nghip VLXD là mt tr ngi
ln cho s phát trin du lch ca tnh. S ô nhim môi trng, mt v đp cnh quan thiên
nhiên khi các núi đá vôi b khai thác d dang dc trên tuyn đng dn vào các khu du lch
Hà Tiên, Kiên Lng đã khin cho hot đng du lch  đây không phát trin t nhiu nm

nay.
3.1.2 C s h tng
Mng li giao thông đng b, đng thy và đng hàng không kt ni các tnh và các
nc trong khu vc thun li cho vic giao lu phát trin du lch ca tnh (Ph lc 3.2).
Tnh có h thng giao thông đng b ni các tnh lân cn khá thun li, vi các quc l
80, 61, 63. Hin nay có hn 10 hãng xe  min Nam khai thác tuyn v Rch Giá, đc bit
t TP.HCM và Cn Th v Kiên Giang và ngc li. Tuy nhiên cht lng đng b trong
tnh vn còn yu và s lng đng đc ri nha còn rt thp so vi các tnh đc đánh
giá PCI nm 2011 (Hình 3.1). Thêm vào đó, t TP.HCM đn Kiên Giang mt khong 6 gi
đi xe, trong khi v các tnh khác thuc BSCL ch khong 2- 4 gi nh Tin Giang, An
Giang, hai tnh có tim nng du lch mit vn và du lch tâm linh. ây là mt tr ngi đi
vi du lch Kiên Giang nu tnh không bit khai thác li th đc thù so vi các tnh khác.
H thng giao thông đng thy thun li vi các tuyn đng sông giao lu các tnh
BSCL và TP.HCM; đng bin ni Rch Giá, Hà Tiên vi các đo Phú Quc, Th Châu,
Li Sn, Nam Du t 1- 3 gi di chuyn, đm bo nhu cu đi li ca ngi dân. Tuy nhiên
tuyn đng thy cha đc đa phng quy hoch cht ch nên lng tàu vn hành trên
các tuyn không n đnh và cha đm bo an toàn cho hành khách, an ninh trt t  các
bn cng vn còn phc tp. Ngoài ra, thi gian lu chuyn t các tnh và các nc đn
Kiên Giang còn có th rút ngn bng đng hàng không vi sân bay chuyên dng Rch Si
và cng hàng không quc t Phú Quc.


13

Hình 3.1: Ch s PCI v c s h tng cng  Kiên Giang nm 2011

Ngun: VCCI, Báo cáo ch s nng lc cnh tranh cp tnh nm 2011
c h tr bi s kt ni thun li vi các tnh k cn, nhng tuyn đng giao thông ni
tnh vn còn nhiu bt cp, đc bit  Phú Quc, ni thu hút hn 70% lng khách du lch
đn Kiên Giang. Cng hàng không quc t đã m ra c hi cho Phú Quc phát trin tim

nng du lch, tuy nhiên các h thng CSHT giao thông đng b bao gm tuyn trc giao
thông Bc- Nam, đng vòng quanh đo và các tuyn đng nhánh xung quanh cha kt
ni vi sân bay.
n nay Phú Quc vn cha có li đin quc gia, đin đc phát bng các t máy chy
bng du diesel. ng dây trung áp và h áp mi ch có  nhng trc đng chính và mt
s trung tâm xã, th trn, ch có 75% s h trên đo đc s dng đin. Hin Công ty in
lc 2 đang trin khai lp đt thêm 5 t máy phát diesel, nâng công sut phát đin lên
15MW và thc hin d án tuyn cáp ngm 110KV xuyên bin Hà Tiên - Phú Quc. Tp
đoàn Than và Khoáng sn đã tin hành kho sát chun b đu t xây dng nhà máy nhit
đin than  Phú Quc.
0.0
20.0
40.0
60.0
80.0
100.0
DN đc thông
báo trc v vic
ct đin (% thi
gian)
ánh giá cht
lng dch v vin
thông (% Tt hoc
Rt tt)
ánh giá cht
lng mng
internet (% Tt
hoc Rt tt)
ánh giá cht
lng đng b (%

Tt hoc Rt tt)
T l % đng
trong tnh (quc
l, tnh l, huyn
l) đc ri nha
T l % đng
trong tng s
đng do tnh qun
lý đc ri nha
Trung v
Thp nht
Cao nht
Kiên Giang
14

3.1.3 Ngun nhân lc
Nm 2011, dân s tnh Kiên Giang là 1,721,700 ngi, là tnh đông dân xp th 2 
BCSL (sau An Giang) và cao th 12 so vi c nc, trong đó có đn 74% h sng  nông
thôn. Trên đa bàn tnh ch yu có 3 dân tc sinh sng, trong đó dân tc Kinh chim
85.67%, dân tc Khmer chim 12.49%, dân tc Hoa chim 1.76%. Dân s phân b không
đng đu và có s khác bit gia các vùng ca tnh, đông dân nht là vùng Tây Sông Hu,
chim 37.8%; vùng T giác Long Xuyên chim 32.1%; vùng U Minh Thng chim
23.4% và vùng hi đo chim 6.6% dân s toàn tnh. Lc lng lao đng trong đ tui ca
tnh là 1,139,986 ngi, chim 66.2%; tc đ tng bình quân ca lc lng lao đng ca
tnh 5 nm qua (2007- 2011) là 2.75%/ nm. Phn ln lc lng lao đng tp trung  khu
vc nông thôn (73.05%) (UBND tnh Kiên Giang, 2012).
Trong nm 2001 đn 2011, c cu lao đng chuyn dch theo hng tng dn t trng lao
đng  các khu vc có nng sut cao: khu vc công nghip xây dng t 6.78% lên 12.08%,
khu vc dch v t 17.13% lên 26.12%, lao đng khu vc nông- lâm- ng nghip gim t
76.09% xung 61.80%. Trong đó, lao đng trong lnh vc du lch ca tnh tng bình quân

28.58% t nm 2005 đn 2010.
Bng 3.1: S lng lao đng du lch tnh Kiên Giang
Nm 2005 2006 2007 2008 2009 2010
Ngi
1,703
2,214
2,877
3,738
4,858
5,978

Ngun: S VH-TT-DL Kiên Giang, Lao đng trong ngành du lch nm 2011
S lng lao đng du lch tng ch yu trong các doanh nghip, ni chim hn 98% lng
lao đng du lch, lao đng c quan qun lý chim rt ít. Trong s lao đng  lnh vc du
lch có hn 78.45% là lao đng tr.
S lng lao đng phc v du lch cha qua đào to còn chim t l khá cao. Nm 2009
ch có 6.36% lao đng trong lnh vc du lch đã qua đào to, đn nm 2010 s lao đng
đc đào to đ phc v du lch tng không đáng k, chim 6.79% (Ph lc 3.3). Hn 90%
lao đng trong doanh nghip KDDL có trình đ thp hn trung cp.

15

Hình 3.2: Trình đ ngi lao đng trong các doanh nghip du lch


Ngun: Phòng Qun lý du lch Kiên Giang, Hin trng lao đng ngành du lch nm 2011
Lc lng lao đng tp trung nhiu  các doanh nghip kinh doanh lu trú, trong khi các
doanh nghip kinh doanh l hành thiu c v s lng và cht lng, đc bit là trình đ
ngoi ng còn rt yu. n nm 2012, S mi cp 92 th hng dn viên du lch, trong đó
ch có 3 th hng dn viên quc t.

Riêng đi vi đo Phú Quc, nm 2011, dân s Phú Quc là 95,038 ngi, trong đó có 3%
là h nghèo. Có 40,269 lao đng đang làm vic trong các thành phn kinh t, ch yu là lao
đng ph thông cha qua đào to. Riêng đi vi lnh vc du lch, hin nay ch có 20%
nhân lc đã qua đào to ngn hn hay s cp (ng b huyn Phú Quc, 2011).
3.1.4 Ngun kin thc
Toàn tnh có gn 30 c s đào to nhân lc, vi trên 60 ngành ngh. n nay tnh có 01
phân hiu đi hc, 04 trng cao đng (trng Cao đng Cng đng, trng Cao đng S
phm, trng Cao đng Y t, trng Cao đng Kinh t- K thut) và 02 trng trung cp
chuyên nghip. H thng các trng, trung tâm dy ngh bao gm 01 trng cao đng
ngh, và 02 trng trung cp ngh và 11 trung tâm dy ngh.
2%
4%
94%
3%
4%
93%
i hc
Cao đng, trung cp
Trình đ thp hn trung
cp
Vòng tròn phía trong: nm 2009; Vòng tròn ngoài: nm 2010