Luận văn thạc sĩ Các nhân tố tác động đến khả năng sinh lợi của các ngân hàng thương mại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH



PHM TH KIU TRANG









CÁC NHÂN T TÁC NG N KH NNG SINH LI
CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM







LUN VN THC S KINH T

Tp. H Chí Minh, Nm 2013


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH



PHM TH KIU TRANG







CÁC NHÂN T TÁC NG N KH NNG SINH LI
CA CÁC NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM


Chuyên ngành: Tài Chính – Ngân hàng
Mã s: 60340201

LUN VN THC S KINH T




NGI HNG DN KHOA HC:
TS. Nguyn Khc Quc Bo




Tp. H Chí Minh, Nm 2013


LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan rng lun vn “Các nhân t tác đng đn kh nng sinh li ca
các Ngân hàng thng mi Vit Nam” là công trình nghiên cu ca riêng tôi và có
s h tr ca Thy hng dn là TS. Nguyn Khc Quc Bo.
Các thông tin, d liu s dng trong lun vn là trung thc, các ni dung, trích dn
đu đc ghi rõ ngun gc và các kt qu nghiên cu đc trình bày trong lun vn
này cha đc công b ti bt k công trình nghiên cu nào khác. Ngoài ra, trong
lun vn còn s dng mt s nhn xét, đánh giá ca các tác gi khác, c quan t
chc khác và đu có chú thích ngun gc sau mi trích dn đ d tra cu, kim
chng.
Nu phát hin có bt k s gian ln nào tôi xin hoàn toàn chu trách nhim trc
Hi đng, cng nh kt qu lun vn ca mình.

Tp. H Chí Minh, ngày…. tháng …. Nm 2013

Ngi thc hin


PHM TH KIU TRANG


LI CÁM N

Sau mt thi gian hc tp, nghiên cu tài liu và điu tra thu thp thông tin, đn nay
lun vn “Các nhân t tác đng đn kh nng sinh li ca các ngân hàng thng
mi Vit Nam” đã đc thc hin thành công. Tôi chân thành cm n TS. Nguyn
Khc Quc Bo, ngi đã hng dn tôi trong sut qúa trình làm lun vn này, vì
nhng li khuyên quý báu ca Thy. Hn na, tôi cng gi li cm n chân thành
đn tt c quý Thy, Cô đã truyn đt kin thc cho tôi trong thi gian hc  khoa
Tài chính doanh nghip, trng i hc Kinh t Tp. H Chí Minh.
Sau cùng, tôi mun bày t lòng bit n sâu sc đn gia đình, nhng ngi đã luôn
h tr và đng viên tôi trong vic hc tp trong sut thi gian va qua.

PHM TH KIU TRANG


MC LC

Trang ph bìa
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC CH VIT TT
DANH MC CÁC BNG BIU VÀ  TH
CHNG I. C S LÝ THUYT 5
1.1 Các ch s đo lng kh nng sinh li ca doanh nghip 5

1.2 u đim ca d liu bng 5
CHNG II. TNG QUAN CÁC KT QU NGHIÊN CU TRC ÂY 8
2.1 Nghiên cu ca Demirgüç-Kunt và Harry Huizinga (2000) 8
2.2 Nghiên cu ca Rami Zeitun (2012) 11
2.3 Nghiên cu ca Marcia Million Cornett và cng s (2009) 12
2.4 Nghiên cu ca Sufian (2011) 13
2.5 Nghiên cu ca Barros và các cng s (2007) 14
2.6 Nghiên cu ca Alper và Anbar (2011) 14
2.7 Nghiên cu ca Nguyn Vit Hùng (2008) 16
2.8 Nghiên cu ca Trng Quang Thông (2012) 16
CHNG III. PHNG PHÁP NGHIÊN CU 18
3.1 Mô hình nghiên cu 18
3.2 Các bin nghiên cu 18
3.3 D liu nghiên cu 24
3.4 Gi thit nghiên cu 26
3.5 Phng pháp nghiên cu 27
CHNG IV. NI DUNG VÀ KT QU NGHIÊN CU 31
4.1 Phân tích d liu 31

4.2 Kt qu nghiên cu 42
CHNG V. KIN NGH 60
5.1 Kin ngh 60


5.2 Hng nghiên cu tip theo 68
KT LUN 70
TÀI LIU THAM KHO 71
PH LC 78
1. Bng. Mô t ROA ca các ngân hàng trong giai đon nghiên cu 78
2. Bng. Mô t ROA phân theo quy mô tài sn và vn ch s hu 79

3. Kim đnh Hausman cho mô hình ROA và ROE vi toàn b mu 79
4. Kim đnh s phù hp ca mô hình 82
5. Phng trình khc phc PSSST ca mô hình (2) 84
6. Bng. Kim đnh White đ kim tra PSSST ca phng trình khc phc
PSSST ca mô hình (2) 84
7. Phng trình khc phc PSSST ca mô hình (4) 86
8. Bng. Kim đnh White đ kim tra PSSST ca phng trình khc phc
PSSST ca mô hình (4) 87
9. Bng mô t loi b dn bin không có ý ngha thng kê ra khi mô hình. 89



DANH MC CÁC CH VIT TT


STT

Vi

t t

t

Vi

t đ

y đ


ti

ng Vi

t

1
ABBANK Ngân Hàng TMCP An Bình
2
ACB Ngân Hàng TMCP Á Châu
3
BIDV Ngân Hàng TMCP u T và Phát Trin Vit Nam
4
DAIA Ngân Hàng TMCP i Á
5
DONGA Ngân Hàng TMCP ông Á
6 EXIMBANK Ngân Hàng TMCP Xut Nhp Khu VN
7 FEM
Mô hình các nh hng c đnh
8
GDP Tng sn phm quc ni
9
HDB Ngân Hàng TMCP Phát Trin TPHCM
10
MB Ngân Hàng TMCP Quân i
11
MDB Ngân Hàng TMCP Phát Trin Mê Kông
12
MHB Ngân Hàng Phát Trin Nhà BSCL
13

MSB Ngân Hàng TMCP Hàng Hi Vit Nam
14
NAMA Ngân Hàng TMCP Nam Á
15
NAVIBANK Ngân Hàng TMCP Nam Vit
16 NHNN Ngân hàng Nhà nc
17

NHTM

Ngân hàng th
ng m

i

18 NHTMCP Ngân hàng thng mi c phn
19

NHTMNN

Ngân hàng thng m

i Nhà n

c

20 NHTMVN
Ngân hàng thng mi Vit Nam
21
OCB Ngân Hàng TMCP Phng ông

22
OCEANBANK Ngân Hàng TMCP i Dng
23
PGBANK Ngân Hàng TMCP Xng Du Petrolimex
24
PSSST Phng sai sai s thay đi
25 REM
Mô hình các nh hng ngu nhiên
26
SACOMBANK Ngân Hàng TMCP Sài Gòn Thng Tín
27
SAIGONBANK Ngân Hàng TMCP Sài Gòn Công Thng
28
SEABANK Ngân Hàng TMCP ông Nam Á
29
SHB Ngân Hàng TMCP Sài Gòn - Hà Ni
30
SOUTHERN Ngân Hàng TMCP Phng Nam
31
VCB Ngân Hàng TMCP Ngoi Thng Vit Nam
32
VIB Ngân Hàng TMCP Quc T Vit Nam
33
VIETCAPITAL Ngân Hàng TMCP Bn Vit
34
VIETIN Ngân Hàng TMCP Công Thng Vit Nam
35
WEB Ngân Hàng TMCP Phng Tây

DANH MC CÁC BNG BIU VÀ  TH

Bng 3.1. Mô t các bin s dng trong mô hình hi quy 22
Bng 4.1. Mô t d liu ca các bin đc lp và ph thuc s dng trong mô
hình 31

Bng 4.2. Giá tr vn hoá th trng chng khoán Vit Nam 2007 – 2012. 33
 th 4.1. Giá tr trung bình ca ROA ca các NHTMVN trong giai đon
2007- 2012 34
Bng 4.3. Mô t d liu ca các bin đc lp và ph thuc s dng trong mô
hình theo nhóm ngân hàng 36
Bng 4.4. Giá tr trung bình ca các bin đc lp và ph thuc s dng trong
mô hình theo nm 38
Bng 4.5. Giá tr trung bình ca các bin đc lp và ph thuc s dng trong
mô hình theo loi ngân hàng 38
Bng 4.6. Tng quan gia các bin đc lp s dng trong mô hình. 41
Bng 4.7. Kt qu hi quy toàn b mu (ROA) 44
Bng 4.8. Kt qu hi quy toàn b mu (ROA) 45
Bng 4.9. Kt qu hi quy toàn b mu (ROE) 49
Bng 4.11. Kt qu hi quy toàn b NHTMCP trong mu (ROA) 53
Bng 4.12. Kt qu hi quy toàn b NHTMCP trong mu (ROA) 54
Bng 4.13. Kt qu hi quy toàn b NHTMCP trong mu (ROE) 56
Bng 4.14. Kt qu hi quy toàn b NHTMCP trong mu (ROE) 57
Bng 4.15. Tng hp kt qu nghiên cu 58

1


GII THIU
H thng ngân hàng là phân khúc quan trng nht ca mt h thng tài chính quc

gia. Nó đóng mt vai trò rt quan trng trong vic cung cp vn, theo đó các t
chc trung gian tài chính (có ngha là, các ngân hàng) là kênh vn t các đn v
kinh t có thng d vn cho nhng đn v có tình trng thiu vn. Sc khe ca nn
kinh t ca quc gia có liên quan cht ch vi s lành mnh ca h thng ngân hàng.
Mt s lng ln các nghiên cu khoa hc trên nhiu quc gia đã chng minh rng
mt h thng ngân hàng phát trin cao đóng vai trò quan trng trong vic thúc đy
tng trng kinh t. Mt ngân hàng đc xem nh là trái tim trong c cu kinh t và
các ngun vn đc cung cp bi nó cng ging nh máu trong nó. Máu lu thông
thì các c quan mi vng chc và khe mnh. Nu máu không cung cp cho bt k
c quan nào đó, mt phn c th s tr nên vô dng. Vì vy, nu không có ngun tài
chính cung cp cho các khu vc khác nhau trong nn kinh t, nn kinh t s không
phát trin và m rng. Mt h thng ngân hàng yu kém có th dn đn thm ha
ln đi vi bt k h thng tài chính nào. iu này đã tr nên rõ ràng hn trong
cuc khng hong tài chính. Trong cuc khng hong tài chính nm 1997, không
ch h thng ngân hàng ca các nc châu Á nh Thái Lan và Indonesia đã sp đ
mà h thng tài chính ca các nc này cng phi chu áp lc. Các quc gia này đã
tái cu trúc h thng tài chính và nhn đc s h tr tài chính t Qu Tin t Quc
t (IMF) đ khôi phc li s t tin và n đnh trong các ngân hàng. Gn đây, cuc
khng hong th chp di chun  M cng nhc nh chúng ta v vai trò quan
trng ca mt h thng ngân hàng lành mnh và hiu qu.
Cu trúc ca h thng ngân hàng Vit Nam đã tri qua nhiu thay đi k t đt nc
đc đc lp. Nhng thay đi này là kt qu ca s thích nghi vi trt t mi ca
th trng tài chính ngân hàng đc đánh du bng s m ca th trng và s gia
tng cnh tranh. Nh mt phn ca chuyn dch c cu ca h thng ngân hàng,
hiu "kh nng sinh li ca ngân hàng" và "yu t quyt đnh ca mình" là vn đ
tr nên quan trng. Tuy vy, các tài liu nghiên cu các bin đnh lng ni sinh
hoc ngoi sinh đ gii thích hot đng ngân hàng  Vit Nam là cha đy đ và
2

cha phong phú.
Hin nay, các nghiên cu v kh nng sinh li ca ngân hàng hay rng hn là nâng
cao hiu qu hot đng ca các NHTM có khá nhiu nhng tp trung vào nghiên
cu mt s ngân hàng c th hoc mt s lnh vc c th ca mt ngân hàng (tin
gi, cho vay…) và phn nhiu theo phng pháp đnh tính. Các nghiên cu theo
phng pháp đnh lng còn ít nh nghiên cu “Phân tích các nhân t nh hng
đn hiu qu hot đng ca các NHTM  Vit Nam” ca TS. Nguyn Vit Hùng
(2008), “Nghiên cu thc nghim mô hình SCP đi vi nhóm các NHTMCP trên
đa bàn thành ph H Chí Minh” ca TS. Trng Quang Thông (2012).
Vì vy, nghiên cu này đc tin hành đ b sung thêm kho tài liu nghiên cu,
cung cp mt s bng chng v các yu t quyt đnh đn kh nng sinh li ca các
ngân hàng thng mi Vit Nam bng phng pháp đnh lng, nhm hiu rõ và
xây dng các kin ngh trong hoch đnh chính sách giúp cho h thng ngân hàng
phát trin lành mnh và hiu qu.
Các ngân hàng hot đng trong môi trng khác nhau nh hng bi yu t quyt
đnh khác nhau. Do đó, bài nghiên cu xem xét thêm và kim nghim li các bin
nh gi ý ca các nghiên cu trc đây áp dng cho các NHTM Vit Nam.
Mc tiêu ca nghiên cu
1. Nghiên cu tác đng ca các nhân t đc trng c th ca ngân hàng đn kh
nng sinh li ca các ngân hàng thng mi Vit Nam.
2. Nghiên cu tác đng ca các bin kinh t v mô đn kh nng sinh li ca ngân
hàng thng mi Vit Nam.
3. a ra mt s kin ngh nhm nâng cao kh nng sinh li ca các NHTM Vit
Nam hin nay.
Câu hi nghiên cu
1. Nhng nhân t đc trng c th nào ca ngân hàng nh hng đn kh nng sinh
li ca các ngân hàng thng mi Vit Nam?
2. Các yu t kinh t v mô nào nh hng đn kh nng sinh li ca ngân hàng
thng mi Vit Nam?
3

3. Các đ xut nào có th nâng cao hiu qu hot đng ca các NHTM Vit Nam
hin nay?
i tng nghiên cu
i tng nghiên cu là kh nng sinh li ca các NHTMVN. Nghiên cu phân
tích đnh lng đ thy đc mc đ tác đng ca các nhân t ni sinh và ngoi
sinh đn kh nng sinh li ca các NHTMVN.
Phm vi nghiên cu
Bài nghiên cu nghiên cu kh nng sinh li ca 26 ngân hàng bao gm 4 NHTMNN
và 22 NHTMCP trong nc, giai đon t nm 2007 đn nm 2012. 26 ngân hàng do
mt s NHTMVN thiu d liu đ nghiên cu: cui nm 2011, đu nm 2012, 03
ngân hàng đã tin hành hp nht, 2 ngân hàng sáp nhp vi nhau và mt s ngân hàng
không công b báo cáo tài chính.
Phng pháp nghiên cu
Bài nghiên cu s dng c hai phng pháp: phân tính đnh tính và phân tích đnh
lng.
- Phng pháp phân tích đnh tính:
T các d liu nghiên cu, mô t và phân tích đc đim, xu hng ca các yu t
đc trng ca các nhóm NHTM, các NHTM c th và các ch s kinh t v mô
thông qua bng s liu và đ th.
- Phng pháp phân tích đnh lng:
Nghiên cu áp dng phng pháp hi quy d liu bng cân đi vi mô hình các nh
hng ngu nhiên (REM).
Các đim mi ca bài nghiên cu
Nghiên cu thc hin nghiên cu kh nng sinh li ca các NHTMVN: t sut li
nhun trên tng tài sn và t sut li nhun trên vn ch s hu bng phng pháp
hi quy d liu bng cân đi vi mô hình các nh hng ngu nhiên (REM).
D liu nghiên cu bao gm 26 NHTMVN giai đon t nm 2007 đn nm 2012.
Nghiên cu thc hin nghiên cu kh nng sinh li ca các NHTMVN: t sut li

nhun trên tng tài sn (ROA), t sut li nhun trên vn ch s hu (ROE).
4


Nghiên cu đã ch ra đc mi quan h gia kh nng sinh li ca các NHTMVN
vi các nhân t v mô là lm phát và GDP mà các nghiên cu trc đây  Vit Nam
cha đ cp.
Nghiên cu đã ch ra đc mi quan h gia kh nng sinh li ca các NHTMVN
b nh hng bi yu t đa dng hoá dch v ngân hàng th hin qua t l thu nhp
t dch v phi tín dng/ tng tài sn, hiu qu qun lý (chi phí hot đng/ tng tài
sn), s qun lý có yu t nc ngoài và hình thc s hu ca ngân hàng mà các
nghiên cu trc đây  Vit Nam cha đ cp.
Kt cu ca bài nghiên cu
Bài nghiên cu gm có 5 phn:
Chng I. C s lý thuyt
Chng II. Tng quan các kt qu nghiên cu trên th gii và trong nc v các
nhân t nh hng đn kh nng sinh li ca các ngân hàng
Chng III. Phng pháp nghiên cu đ cp đn phng pháp nghiên cu, d liu
nghiên cu, các bin đc lp và bin ph thuc s dng trong mô hình và các gi
thit nghiên cu.
Chng IV. Ni dung, kt qu nghiên cu phân tích các nhân t nh hng đn kh
nng sinh li ca các ngân hàng thng mi Vit Nam
Chng V. Kin ngh, đa ra nhng đ xut nhm nâng cao kh nng sinh li ca
các ngân hàng thng mi Vit Nam



5

CHNG I. C S LÝ THUYT
1.1 Các ch s đo lng kh nng sinh li ca doanh nghip
Trong các nghiên cu, kh nng sinh li ca Ngân hàng đc đo lng bng t sut
li nhun trên tng tài sn (ROA), t sut li nhun trên vn ch s hu (ROE).
Qua các nghiên cu đo lng kh nng sinh li ca ngân hàng cho thy các nhân t
nh hng đn kh nng sinh li ca ngân hàng thng đc chia làm hai nhóm:
nhóm các nhân t ngoi sinh và nhóm nhân t ni sinh. Các nhân t ni sinh thng
là các nhân t b nh hng bi các quyt đnh ca ban qun tr Ngân hàng và các
mc tiêu chính sách. Các nhân t này là mc thanh khon, chính sách d phòng,
chính sách vn, qun lý chi phí và quy mô Ngân hàng. Mt khác, các nhân t ngoi
sinh, bao gm yu t ngành và yu t môi trng v mô, là các bin phn ánh nn
kinh t và môi trng pháp lý mà  đó Ngân hàng hot đng.
ROA là t l thu nhp sau thu trên tng tài sn. ROA cho thy mt đng tài sn to
ra đc bao nhiêu đng li nhun và quan trng nht là cho bit kh nng qun lý
ca Ngân hàng trong vic s dng ngun lc tài chính và đu t thc đ to ra li
nhun. i vi bt k Ngân hàng nào, ROA ph thuc vào quyt đnh chính sách
ca Ngân hàng cng nh các nhân t không kim soát đc liên quan đn nn kinh
t và điu hành ca chính ph. Rivard và Thomas (1997) cho rng kh nng sinh li
ca Ngân hàng đc đo lng bi ROA là tt nht bi vì ROA không b bóp méo
bi nhân vn cao và ROA đo lng kh nng Ngân hàng to ra thu nhp t tài sn
tt hn. Mt khác, ROE, là t l thu nhp sau thu trên vn ch s hu, đo lng
hiu qu s dng vn ch s hu ca ban qun tr Ngân hàng. T khi ROA có xu
hng thp hn đi vi các trung gian tài chính, hu ht các Ngân hàng s dng
đòn by tài chính cao hn đ gia tng ROE.
1.2 u đim ca d liu bng
Bài nghiên cu thc hin da trên d liu bng cân đi. Nói vn tt, d liu bng có
th làm phong phú các phân tích thc nghim theo nhng cách thc mà không chc
có th đt đc nu ta ch s dng các d liu theo chui thi gian hay không gian
thun túy.
6

c lng mô hình hi quy d liu bng bao gm phng pháp nh hng c đnh
(FEM) và phng pháp nh hng ngu nhiên (REM). Cho dù d s dng, mô hình
nh hng c đnh có mt vài vn đ cn lu ý.
Th nht, nu đa vào quá nhiu bin gi, nh trong trng hp mô hình, s vng
phi vn đ bc t do.
Th hai, vi nhiu bin s trong mô hình nh th, luôn luôn có kh nng đa cng
tuyn, làm cho vic c lng chính xác mt hay nhiu thông s tr nên khó khn.
Th ba, gi s trong mô hình nh hng c đnh bao gm nhng bin nh gii tính,
màu da, và chng tc, cng là nhng bin bt bin theo thi gian vì gii tính, màu
da hay chng tc ca mt cá nhân không thay đi theo thi gian. Vì th, cách tip
cn nh hng c đnh xem ra không th nhn din tác đng ca nhng bin s bt
bin theo thi gian nh vy.
Th t, phi cn thn v s hng sai s
Gi đnh là s hng sai s tuân theo các
gi đnh kinh đin, đó là,
~ N (0, 2). Vì ch s i tiêu biu cho các quan sát theo
không gian và ch s t tiêu biu cho các quan sát theo thi gian nên gi đnh kinh
đin đi vi uit có th phi hiu chnh.
Mt mô hình thay th cho FEM là REM. Trong REM, ngi ta gi đnh rng tung
đ gc ca mt đn v cá nhân đc ly ra ngu nhiên t mt tng th ln hn
nhiu vi giá tr trung bình không đi. Tung đ gc ca cá nhân đc th hin nh
mt s lch khi giá tr trung bình không đi này. u đim ca mô hình REM so
vi FEM là nó tit kim bc t do bi vì không phi c lng N tung đ gc chéo
mà ch cn c lng giá tr trung bình ca tung đ gc và phng sai ca nó. ECM
thích hp trong các tình hung mà tung đ gc (ngu nhiên) ca mi đn v chéo
không tng quan vi các bin hi quy đc lp.
 la chn mô hình nhng nh hng c đnh (FEM) hay mô hình nhng nh
hng thay đi (REM), thông thng dùng kim đnh Hausman vi gi thit:

Ngha là nu thành phn sai s cá nhân và mt hay nhiu hn mt bin hi quy
7


đc lp tng quan vi nhau thì c lng REM b chch, trong khi đó c lng
FEM thì không chch. Hay nói cách khác, gi thit
: c lng ca FEM và
REM không khác nhau. P <0.05, bác b
, nu bác b REM không hp lý,
nên s dng FEM.

Kt lun chng I
Chng I gii thiu khái quát v c s lý lun v kh nng sinh li, lý thuyt d
liu bng, mô hình FEM và mô hình REM nhm làm nn tng đ tin hành phân
tích  các chng sau.
8



CHNG II. TNG QUAN CÁC KT QU NGHIÊN CU TRC ÂY
Kh nng sinh li ca ngân hàng thng đc đo bng li nhun trên tài sn (ROA),
li nhun trên vn c phn (ROE) hay t l thu nhp lãi cn biên (NIM) và ph
thuc vào các yu t ni sinh và ngoi sinh. Yu t ni sinh cng đôi khi đc gi
là yu t quyt đnh kinh t vi mô và hiu sut vn có, trong khi các yu t ngoi
sinh là các bin phn ánh môi trng kinh t và pháp lý, trong đó các ngân hàng
hot đng. Nhiu nghiên cu đã c gng gii thích s đóng góp ca mt bin c th
vào hot đng ca các ngân hàng. Cn lu ý rng hu nh, các tác gi thy kt qu
khác nhau thm chí mâu thun. iu này ch yu do các d liu khác nhau mà h

s dng, trong đó nghiên cu các khu vc và thi gian khác nhau. Mt s tác gi
nc ngoài đã nghiên cu các d liu hiu sut t mt s quc gia, chng hn
Demirgüç-Kunt và Harry Huizinga (2000) - các nc trong khi OECD,
Athanasoglou và các cng s (2006) - Hy Lp, Micco và các cng s (2007) - 179
nc trên th gii, Zeitun (2012) - các nc Hi giáo thuc nhóm GCC, Million
Cornett (2009) - 16 nc Vin ông, Sufian (2011) - Hàn Quc, Liu H. và các cng
s (2010) - Nht Bn, Dietrich và Wanzenried (2011) - Thu S, Barros và các cng
s (2007) – 1384 NHTM  Châu Âu, Syafri (2012) – các NHTM niêm yt trên sàn
chng khoán Indonesia đã cho các kt qu khác nhau.
Sau đây là tóm tt v d liu, phng pháp và kt qu ca mt s các nghiên cu
trên:
2.1 Nghiên cu ca Demirgüç-Kunt và Harry Huizinga (2000)
Nghiên cu này có d liu bao gm các ngân hàng trong khi OECD và các nc
phát trin, chim 90% tng tài sn ngân hàng trên th gii, d liu trong giai đon
1990 – 1997. Các tác gi s dng các bin đc lp là ROA hay li nhun biên/ tng
tài sn đc xác đnh bng thu nhp t lãi tr chi phí lãi trên tng tài sn, các bin
ph thuc bao gm 4 nhóm bin:
Nhóm 1 là nhóm các bin th hin đc đim ca ngân hàng bao gm: Equity/ta (giá
tr s sách ca vn, bng tng tài sn tr cho tng n, trên tng tài sn), loan/ta
9


(tng cho vay/ tng tài sn), non-interest earning assets/ta (tng tài sn không sinh
lãi/ tng tài sn), tin gi ngn hn ca khách hàng/ tng tài sn, chi phí hot
đng/ tng tài sn;
Nhóm 2 là nhóm các bin th hin yu t v mô bao gm: GNP/ đu ngi, t l
tng trng GDP, t l lm phát, thu sut;
Nhóm 3 bao gm các bin cu trúc tài chính là tng tài sn ca ngân hàng/ GDP,
tng tín dng cho khu vc t nhân/ GDP, t l vn hoá th trng so vi GDP, tng
giá tr giao dch chng khoán/ GDP, tng giá tr vn hoá th trng / tng tài sn ca

các ngân hàng, tng giá tr giao dch chng khoán nhân vi giá tr trung bình ca t
l chi phí hot đng/ tng tài sn;
Nhóm bin cui cùng là các nhân t pháp lý bao gm: quyn ca c đông (là ch s
quyn c đông ly t La Porta, Lopez-de-Silanes, Shleifer and Vishny (1998)),
quyn ca ch n (là ch s quyn ca ch n ly t La Porta, Lopez-de-Silanes,
Shleifer and Vishny (1998), ch s tuân th hp đng (đc ly t Business
Environmental Risk Intelligence (BERI)), thông lut (là bin gi, bng 1 đi các
nc s dng thông lut và bng 0 đi vi các nc không s dng, ly t La
Porta, Lopez-de-Silanes, Shleifer and Vishny (1998)), kim soát hot đng ngân
hàng (có giá tr t 1 đn 4 vi giá tr càng tng chng t hot đng kim soát càng
cht ch).
i vi ROA, ROA b tác đng cùng chiu vi bin tr vn ch s hu/ tng tài sn
equity/ta(-1). iu này ch ra rng các ngân hàng có vn mnh đi mt vi kh nng
phá sn thp hn đi vi chính nó và cho các khách hàng ca nó, t đó gim chi phí
tài tr. ROA gim khi t l tng tài sn không sinh lãi/ tng tài sn cao. Tng tin
gi ngn hn ca khách hàng có tác đng khác nhau  các quc gia khác nhau. Tính
trung bình thì kiu tài tr này có lãi sut thp nhng tn chi phí qun lý. T l chi
phí hot đng/ tng tài sn không có tác đng đáng k, có th chng minh rng các
ngân hàng đã đy hoàn toàn các chi phí dch v lên khách hàng.
Các bin v mô tác đng không đáng k ngoi tr lm phát có tác đng tích cc và
đáng k lên hot đng ca ngân hàng. iu đó chng t ngân hàng to ra li nhun
10


ln hn trong điu kin lm phát. ROA b tác đng cùng chiu bi thu sut, trong
trng hp này là t l thu phi tr trên li nhun trc thu ca ngân hàng. iu
này cho thy rng các ngân hàng hot đng trong môi trng thu sut cao phi to
ra li nhun cao hn đ tr các khon thu.
Bng chng thc nghim ca nghiên cu này cng cho thy rng các ngân hàng có
li nhun và li nhun biên cao hn trong h thng tài chính kém phát trin. Kt

qu hi quy ch ra rng h thng ngân hàng phát trin hn làm gim li nhun ngân
hàng. Th trng ngân hàng kém phát trin có xu hng s dng tài nguyên thiu
hiu qu và thiu tính cnh tranh nên kh nng sinh li tng đi và t l thu nhp
lãi cn biên cao. H thng ngân hàng phát trin hn thì cnh tranh khc lit hn,
hiu qu cao hn và li nhun thp hn.
Các tác gi cng thy rng trong h thng tài chính kém phát trin, s phát trin ca
th trng chng khoán ci thin li nhun ngân hàng. iu này phn ánh s tng
h gia các ngân hàng và s phát trin ca th trng chng khoán . C th, phát
trin th trng chng khoán và s ci thin kh nng có sn vn tài tr cho các
công ty có th làm tng kh nng vay ca h. Hn na, s cung cp thông tin tt
hn và d dàng hn t th trng chng khoán cho phép các ngân hàng đánh giá tt
hn ri ro tín dng . iu này có th dn đn s gia tng li nhun ngân hàng . Tuy
nhiên ,  các cp đ cao hn ca s phát trin th trng chng khoán, các tác gi
không còn quan sát đc s tng h này.
Nhìn chung, kt qu ca các tác gi cung cp bng chng cho thy s khác bit
trong mc đ phát trin ca h thng ngân hàng và th trng chng khoán tác đng
đn chi phí tài tr cho các doanh nghip. Thc s , đi vi các nc có h thng tài
chính kém phát trin , phát trin tài chính cao hn s nâng cao hiu qu ca ngành
ngân hàng , có kh nng dn đn s tng trng , c  cp vi mô hay công ty và 
tm v mô.
11


2.2 Nghiên cu ca Rami Zeitun (2012)
Nghiên cu thc nghim nghiên cu các yu t quyt đnh hiu sut ca các ngân
hàng vi d liu là các ngân hàng Hi giáo và các ngân hàng trong quc gia thuc
Hi đng Hp tác vùng Vnh (GCC ) trong giai đon 2002-2009, s dng d liu
bng không cân đi. Mu I gm có 38 ngân hàng và mu II có 13 ngân hàng. Yu t
ngân hàng c th (các bin ni sinh), các yu t kinh t v mô (các bin ngoi sinh),
và bin cu trúc s hu đã đc s dng trong nghiên cu này. C th mô hình

đc xây dng nh sau:

Trong đó y là ROA hoc ROE, age là s nm hot đng ca ngân hàng, equity: vn
ch s hu, size: log ca tng tài sn, res – loan: t l d phòng cho các khon vay,
fira đi din cho s phát trin tài chính, cost – inc: t l tng chi phí/ tng doanh thu,
các bin còn li là yu t v mô bao gm GDP và lm phát.
Tác gi chy mô hình pool OLS và REM và so sánh hai kt qu t các mô hình. Kt
qu ca các tác gi cho thy vn ca ngân hàng là rt quan trng trong vic gii
thích và gia tng kh nng sinh li ca các ngân hàng, trong khi các ngân hàng Hi
giáo thì không. T l chi phí trên thu nhp đc tìm thy là có tác đng tiêu cc và
đáng k lên hiu sut các ngân hàng đi vi các ngân hàng Hi giáo và truyn thng.
iu đó cho thy rng các ngân hàng Hi giáo và các ngân hàng thông thng cn
gim thiu t l chi phí trên thu nhp. Nó phn ánh hiu qu ca ngân hàng trong
vic s dng các ngun lc có nh hng tích cc đn hiu sut ca các ngân hàng.
Ngoài ra, các tác đng tích cc và đáng k ca quy mô cung cp bng chng v tính
kinh t ca quy mô trong ngành ngân hàng khi nghiên cu các nhân t tác đng đn
ROE ca các ngân hàng. Tuy nhiên, h s ca bin quy mô là tiêu cc và có ý ngha
trên ROA.
S hu nc ngoài không ci thin hiu sut các ngân hàng Hi giáo và truyn
thng. S hu nc ngoài trong các ngân hàng GCC là khá nh và nh hng
không đáng k đn quyt đnh ngân hàng. Vì vy, các nc GCC d kin s m ca
12


th trng ca h và khuyn khích các nhà đu t nc ngoài ca t do hóa ngành
ngân hàng. Tui ca ngân hàng không có tác đng đáng k đn ROA. Bng chng
ca các tác gi cho thy rng tui ngân hàng không tham gia vào vic ci thin hiu
sut cho các ngân hàng. Nghiên cu cng cho thy bin d phòng cho vay có tác
đng tiêu cc và đáng k lên ROA và ROE ca ngân hàng GCC, trong khi có tác
đng tiêu cc và đáng k ti hot đng ngân hàng Hi giáo.

Cui cùng, đi vi các bin kinh t v mô, c GDP và lm phát nh hng rõ rt lên
hiu sut ca các ngân hàng Hi giáo và truyn thng. GDP là tác đng tích cc đn
li nhun, trong khi lm phát có tng quan tiêu cc đn li nhun ca ngân hàng.
Phát hin này cung cp bng chng v mt mi quan h mnh m gia các điu
kin kinh t và hot đng ca ngành ngân hàng. Nhìn chung, các kt qu thc
nghim cung cp bng chng cho thy hiu sut các ngân hàng trong t chc GCC
b nh hng bi các yu t ni sinh (yu t c th ngân hàng) và các yu t bên
ngoài (các bin kinh t v mô), nhng không phi bi s hu nc ngoài .
2.3 Nghiên cu ca Marcia Million Cornett và cng s (2009)
Trong nghiên cu này, các tác gi nghiên cu s hu nhà nc và s can thip ca
chính ph vào h thng ngân hàng nh hng th nào đn hot đng ca các ngân
hàng. c bit, tác gi dùng lu chuyn tin t và các phng pháp đo lng k
toán đ đánh giá s khác nhau gia hot đng ca các ngân hàng t nhân và các
ngân hàng quc hu  16 nc Vin ông t nm 1989 đn 2004, giai đon này
bao gm c cuc khng hong tài chính Châu Á 1997. Nghiên cu này đã tìm thy
mt điu thú v là các ngân hàng quc hu thông thng hot đng kém hn, có vn
t có thp hn và có ri ro tín dng cao hn các ngân hàng t nhân trc nm 2001
và s khác bit này là đáng k  nhng nc có s can thip sâu ca chính ph và
hi l chính tr trong h thng ngân hàng. Nghiên cu thy rng t 1997 đn 2000,
4 nm sau khi bt đu cuc khng hong thì các ch s v vn t có, ri ro tín dng
và hiu qu hot đng ca các ngân hàng quc hu cao hn các ngân hàng t nhân.
S đi lp gia 2 loi hình ngân hàng này là rt ln đi vi 5 nc b nh hng
nng n t cuc khng hong (Indonesia, Malaysia, Philipine, Hàn Quc và Thái
13


Lan). Nghiên cu cng cho thy rng s chênh lch này đc xoá b trong giai
đon sau khng hong t 2001 đn 2004. Kt qu này là do s thiu hiu qu cao và
các ngân hàng quc hu hóa ít quan tâm đn mc tiêu xã hi ca h. Các tác gi
cng nhn mnh rng các xung đt li ích có th làm cho các chính tr gia u tiên

li ích chính tr ca h trc khi tính đn li ích cng đng.
2.4 Nghiên cu ca Sufian (2011)
Nghiên cu trên các NHTM  Hàn Quc trong giai đon t nm 1992 đn 2003. S
dng mô hình d liu bng không cân đi, tng các ngân hàng nghiên cu là t 11
ngân hàng trong nm 1992 đn 29 ngân hàng trong nm 2000. Tng cng mu
nghiên cu bao gm 251 quan sát. Nghiên cu này áp dng hi quy tuyn tính vi
mô hình tác đng c đnh. Các bin nghiên cu bao gm các bin ph thuc là ROA
và ROE; các bin đc lp bao gm hai nhóm. Nhóm I bao gm các bin đc trng
ca ngân hàng là lnta (log ca tng tài sn ca ngân hàng), loan/ta (tng cho vay/
tng tài sn), llp/tl (d phòng cho các khon vay/ tng cho vay), nii/ta (thu nhp t
dch v phi tín dng/ tng tài sn), nie/ta (chi phí cho các hot đng phi tín dng/
tng tài sn), lndep (log ca tng tin gi ca ngân hàng), eqass đo lng vn ch
s hu/ tng tài sn. Nhóm II bao gm các yu t v mô nh lngdp (log ca GDP),
t l lm phát hàng nm, CR3 (t l tp trung ca 3 ngân hàng có tng tài sn ln
nht), MKTCAP (t l vn hoá th trng chng khoán), dumtran1 (là bin gi, giá
tr 1 cho thi k trc khng hong và 0 đi vi các giai đon còn li), dumcris (là
bin gi, giá tr 1 cho thi k khng hong và 0 cho giai đon không có khng
hong), dumtran2 (là bin gi, giá tr 1 cho thi k sau khng hong và 0 đi vi
các giai đon còn li)
Nghiên cu cho thy, mi quan h gia quy mô vi kh nng sinh li ca các
NHTM Hàn Quc là cùng chiu. Tng t đi vi tính thanh khon, có tác đng
tích cc lên kh nng sinh li ca ngân hàng th hin các ngân hàng hot đng hiu
qu hn, các ngân hàng hot đng có hiu qu có chi phí hot đng thp hn nên
đa ra đc các điu khon vay phù hp hn và đt đc th phn cho vay cao hn
các ngân hàng khác. Ngoài ra, tính đa dng ca ngân hàng cao th hin  ngun thu
14


nhp t các công c phái sinh và các dch v thu phí có tác đng tích cc. Tác đng
ca ri ro tín dng và chi phí luôn là tiêu cc. nh hng ca chu k kinh doanh có

tác đng đáng k lên li nhun ca ngân hàng. Bin vn ch s hu/ tng tài sn có
tác đng tích cc  mc ý ngha 5% lên kh nng sinh li ca ngân hàng. S tp
trung ca h thng ngân hàng ni đa và giá tr vn hoá th trng chng khoán tác
đng tích cc và đáng k. S tác đng ca các bin GDP và lm phát là không xác
đnh đc vì du b thay đi qua các mô hình. Tác đng ca cuc khng hong tài
chính Châu Á là tiêu cc trong khi các ngân hàng hot đng có hiu qu hn trong
thi k trc khng hong so vi thi k sau khng hong.
2.5 Nghiên cu ca Barros và các cng s (2007)
Các tác gi s dng mô hình logit đ phân tích các yu t nh hng đn kh nng
sinh li ca các ngân hàng hot đng tt và các ngân hàng hot đng ti, d liu
bao gm các NHTM trong nc và nc ngoài  EU giai đon 1993 đn 2001.
Các bng chng thc nghim cho thy rng hot đng ca ngân hàng đc gii
thích bi các đc đim quc gia liên quan đn đa bàn và pháp lý và các đc đim
tng ngân hàng nh s hu ngân hàng, cu trúc bng cân đi k toán bao gm quy
mô. Các bng chng cho thy đa bàn không nh hng đn li th v hot đng.
Trong khi kh nng hot đng kém li có th đc gii thích bi đa bàn hot đng.
Hot đng ca ngân hàng đc gii thích bi cu trúc bng cân đi k toán và quy
mô. Các ngân hàng tp trung vào cho vay và có quy mô tng đi nh hot đng tt
hn và ít c hi nhn đc hiu sut kém trong khi các ngân hàng ln hot đng
kém hn và có nhiu kh nng đt đc hiu sut thp. Kt qu này đi nghch vi
quy trình sáp nhp ca các ngân hàng và ng h cho quan đim rng nhng ngân
hàng nh và tp trung chuyên môn có th gim vn đ thông tin bt cân xng gn
lin vi vic cho vay.
2.6 Nghiên cu ca Alper và Anbar (2011)
Alper và Anbar (2011) nghiên cu các nhân t nh hng đn kh nng sinh li ca
ngân hàng là ROA và ROE vi d liu bng cân bng ca 10 ngân hàng thng mi
trong giai đon 2002-2010 bao gm 90 quan sát, đc ly t th trng chng
15

khoán Istanbul (ISE) ca Th Nh K. Các bin đc lp trong nghiên cu bao gm:
quy mô tài sn (log ca tng tài sn), đ ln ca vn (vn ch s hu/ tng tài sn),
cht lng tài sn (t l vay trên tng tài sn), tính thanh khon (tài sn có tính
thanh khon cao/ tng tài sn), tin gi (tin gi/ tng tài sn), cu trúc chi phí –thu
nhp (thu nhp ròng t lãi/ tng tài sn và thu nhp khác, thu nhp t dch v phi tín
dng, trên tng tài sn), t l tng trng GDP, t l lm phát hàng nm, lãi sut
thc. Nghiên cu đã s dng mô hình tác đng c đnh da trên kt qu ca kim
đnh Hausman.
Các tác gi thy rng quy mô tài sn có tác đng tích cc và đáng k đn li nhun
hay các ngân hàng ln đt đc mt ROA và ROE cao hn. Ngoài ra, h s ca
bin quy mô tài sn là dng và đáng k cung cp bng chng cho lý thuyt tính
hiu qu kinh t ca quy mô. T l các khon vay / tài sn đc tìm thy tác đng
tiêu cc và có ý ngha trên ROA. iu này cho thy khi lng danh mc đu t tín
dng và cht lng tài sn thp có tác đng tiêu cc trên tài sn. Li nhun t các
khon cho vay là ngun thu nhp chính và có tác đng tích cc đn hiu sut ngân
hàng. Tuy nhiên có mi quan h tiêu cc gia các khon vay và li nhun. Mt bin
đc trng khác ca ngân hàng là t l thu nhp / tài sn có tác đng tích cc và có ý
ngha trên ROA. iu này cho thy rng hot đng ngân hàng đa dng hn nh
hng tích cc đn li nhun. Trong các bin kinh t v mô, ch có lãi sut thc
đc tìm thy có nh hng tích cc đn kh nng sinh li, đc đo bng ROE. Khi
lãi sut thc cao hn, li nhun trên vn c phn ca các ngân hàng tng lên. Các
yu t đc trng khác ca ngân hàng nh an toàn vn, thanh khon, tin gi / t l
tài sn và các yu t kinh t v mô (tc đ tng trng GDP thc t và t l lm phát)
có nh hng không quan trng đn kh nng sinh li ngân hàng.
Các nghiên cu trong nc, tuy không s dng mô hình FEM và REM cùng d liu
bng, nhng cng đa ra kt qu v nhân t tác đng đn hiu qu hot đng các
NHTMVN hay kh nng sinh li ca các NHTMVN.
16

2.7 Nghiên cu ca Nguyn Vit Hùng (2008)
Nghiên cu này s dng phng pháp phân tích đnh lng gm phân tích hiu qu
biên và mô hình hi quy Tobit vi d liu ca 32 NHTMVN t 2001 – 2005 đ
đánh giá hiu qu hot đng và xem xét các nhân t tác đng đn hiu qu hot
đng các NHTMVN.


Trong đó, là hiu qu k thut ca ngân hàng i ti nm t đc c lng bng
phng pháp DEA hoc SFA, Djit là bin gi (loi hình ngân hàng), Zjit là các bin
tng chi phí/ tng doanh thu, t l tin gi/ cho vay, vn ch s hu/ tng tài sn,
th phn tài sn đc tính bng tng tài sn ca tng ngân hàng/ tng tài sn ca các
ngân hàng, t l vn cho vay/ tng tài sn, n quá hn/ tng d n cho vay, t l t
bn hin vt/ tng tài sn, t l vn (K)/ lao đng (L), t l gia thu v lãi/ thu v
hot đng. Kt qu ca nghiên cu cho thy t l tin gi/ cho vay, bin cho vay tác
đng ngc chiu, bin quy mô, t l vn ch s hu/ tài sn và th phn có tác
đng dng đn đn hiu qu hot đng ca các NHTMVN trong giai đon này.
2.8 Nghiên cu ca Trng Quang Thông (2012)
Tng t, không s dng mô hình FEM và REM cùng d liu bng, Trng Quang
Thông (2012) s dng mô hình cu trúc –hành vi –hiu nng (SCP) đ xem xét các
nhân t tác đng đn hiu nng (ROA) ca các NHTMCP trên đa bàn thành ph H
Chí Minh trong giai đon 1999 – 2009. Mô hinh nghiên cu đc tác gi chn có
dng nh sau:
P= f(S,C,X…)
Trong đó P là hiu nng, đc đo bng t l thu nhp trên tng tài sn (ROA).
S là các bin cu trúc
C là các bin hành vi (chính sách)
X là bin s kim soát
C th hn, tác gi s dng các bin đc lp bao gm th phn cho vay, th phn vn
17

huy đng, th phn tài sn, t l n xu, d tr thanh khon/ tng tài sn, tin gi
không k hn/ tin gi có k hn, cho vay/ huy đng, c cu thu nhp lãi/ tng thu
nhp, cho vay trung dài hn/ tng cho vay, cho vay bng ngoi t/ tng cho vay, tài
sn có ngoi t/ tng tài sn, tài sn n ngoi t/ tng ngun vn. Kt qu cho thy
c cu thu nhp lãi/ tng thu nhp, t l tài sn có ngoi t/ tng tài sn tác đng
ngc chiu vi ROA, cho vay trung và dài hn/ tng cho vay, th phn tài sn tác
đng cùng chiu vi ROA. Các bin khác không có ý ngha thng kê.

Kt lun chng II
Chng II tng kt các kt qu nghiên cu thc nghim ca các tác gi đi vi các
nhân t nh hng đn kh nng sinh li ca các ngân hàng  các quc gia trên th
gii và  Vit Nam. Kh nng sinh li ca ngân hàng thng đc đo bng li
nhun trên tài sn (ROA), li nhun trên vn c phn (ROE) hay t l thu nhp lãi
cn biên (NIM) và ph thuc vào các yu t ni sinh hay yu t đc trng ca ngân
hàng nh quy mô tài sn, vn ch s hu, tính thanh khon… trong khi các yu t
ngoi sinh là các bin phn ánh nn kinh t nh tng sn phm quc ni, s phát
trin ca th trng chng khoán, lm phát Hu nh các nghiên cu ca các tác
gi cho thy kt qu khác nhau do s khác nhau v thi gian và khu vc nghiên cu.