HIỆU ỨNG NGƯỢC VỊ THẾ Ở CÁC NHÀ ĐẦU TƯ VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ.PDF

B

GIÁO D
O
I H C KINH T TP.H CHÍ MINH

--------o0o--------

NGUY N TH HOÀNG MAI

HI U

C V TH
CÁC
CÁ NHÂN VI T NAM

LU

TP.H

CS


B

GIÁO D
O
I H C KINH T TP.H CHÍ MINH

--------o0o--------

NGUY N TH HOÀNG MAI

HI U

C V TH
CÁC
CÁ NHÂN VI T NAM
Chuyên ngành:
Mã s :

LU

Kinh t Tài chính – Ngân hàng
60.34.02.01

CS

ng d n khoa h c: TS.Tr n Th H i Lý

TP.H


L
uc

cs

TS.Tr n Th H i Lý. N i dung nghiên c u và k t qu

ng d n c a

tài này là trung th c

c ai công b trong b t c cơng trình nghiên c u nào. Trong lu n
d ng m t s nh
u có chú thích ngu n g

li u c a m t s tác gi khác
d tra c u, ki m ch ng.

N u phát hi n có b t k s gian l n nào tơi xin hồn tồn ch u trách nhi
H

t qu lu

a mình.

Tác gi

Nguy n Th Hồng Mai

c


L IC

L ic

u tiên, tôi xin chân thành c

n Th H

ng d n tơi trong su t q trình th c hi n lu
l ic

n tình

t nghi

i

n các Quý th

ng d y, trang b ki n th c cho tôi trong su t

il ic

ng phịng c a tơi t i cơng ty c ph n ch ng

khóa h c.

khốn Sài Gịn – Hà N

, khuy

ng viên tơi trong

su t th i gian h c t
Và l i c
và t

c và bi
u ki n t t nh

i cha m , bác gái và b

tơi có th

t lịng quan tâm

c lu

Nguy n Th Hoàng Mai


M CL C
TÓM T T ...................................................................................................................... 1
GI I THI U.................................................................................................................. 2
LÝ THUY T V HI U

C V TH ................. 4

1.1 Lý thuy t tri n v ng ............................................................................................ 4
1.1.1 B i c

i c a lý thuy t tri n v ng....................................................... 4

1.1.2 N i dung c a lý thuy t tri n v ng ................................................................ 5
1.1.3 S khác bi t gi a lý thuy t tri n v ng và lý thuy t h u d ng k v ng........ 9
1.2 Hi u

c v th ....................................................................................... 10

1.3 B ng ch ng th c nghi m
1.3.1 Các nghiên c

các th

ng ch ng khoán qu c t ..................... 11

c 1998 và nghiên c u c a Odean (1998) ..................... 11

1.3.2 B ng ch ng th c nghi m sau Odean (1998). ............................................... 13
ng c a thu và hi u

c v th ............................................... 16

LI

U ............................. 18

2.1 D li u nghiên c u ............................................................................................ 18
2.1.1 Mô t d li u nghiên c u ............................................................................ 18
2.1.2

u ch nh d li u giao d ch....................................................................... 20

2.1.3

nh các tham s

2.2

phân tích hi u

c v th ......................... 21

u................................................................................... 23

2.2.1

nh trung bình ............................................................ 23

2.2.2

i quy .................................................................................. 24
NG CH NG TH C NGHI M C A HI U

TH T I TH

NG CH NG KHOÁN VI T NAM ..................................... 27

3.1
3.2 Ki

CV

m c a m u nghiên c u ........................................................... 27
nh s t n t i hi u

c v th c

3.3 Phân tích h i quy các y u t

t Nam ...... 28

ng lên hi u

c v th trên th

ng ch ng khốn Vi t Nam ......................................................................... 31
3.3.1 Phân tích h

ut

u

c v th . ...... 31

3.3.2 Phân tích h i quy b i các y u t

ng lên hi u

c v th . ....... 35


4: K T LU N VÀ M T S

HÀM Ý .................................................... 41

TÀI LI U THAM KH O .......................................................................................... 44
PH L C ..................................................................................................................... 47


DANH M C T

VI T T T

DE

: Hi u

PGR

: T l lãi th c hi n

PLR

: T l l th c hi n

RG

: Lãi th c hi n

RL

: L th c hi n

PG

: Lãi t m tính

PL

: L t m tính

R

:H s

Sig.

:M

SEU

: Lý thuy t h u d ng k v ng

EMH

: Gi thuy t th

UBCKNN: y Ban Ch

c v th

ng hi u qu
c

DANH M C HÌNH
Hình 1.1 Hàm giá tr c a Kahneman và Tversky
Hình 2.1 Bi

k thu t c a VN-Index và HNX-Index

DANH M C B NG
B ng 2.1 Mô t d li u nghiên c u
B ng 3.1. T n s c a bi n gi i tính trong m u nghiên c u
B ng 3.2 Mô t bi n: tu i, kinh nghi m, giá tr giao d ch và s

ng giao d ch

trong m u
B ng 3.3 Mô t các bi n PGR, PLR và DE
B ng 3.4 T n s c a PGR, PLR và DE
B ng 3.5 Ki

nh giá tr trung bình c a PGR l

tr trung bình c a PLR

B ng 3.6 Phân tích bi n Tu i lên DE
B ng 3.7 Phân tích bi n gi i tính lên DE
B ng 3.8 Phân tích kinh nghi m lên hi u

c v th .

B ng 3.9 Phân tích giá tr giao d ch lên hi u
B ng 3.10 Phân tích y u t s

B ng 3.11 Ma tr n h s

c v th .

ng giao d ch lên hi u

c v th .

a các bi n

B ng 3.12 Phân tích h i quy b i các y u t lên hi u

c v th .


1

TĨM T T
Tơi ki m tra s t n t i c a hi u

c v th

m gi c phi

ng ch ng khoán Vi t
m giá quá lâu và bán c phi u

m, b ng cách phân tích d li u giao d ch c

i

Chi nhánh H Chí Minh c a m t Cơng ty ch ng khốn có tr s t i Hà N i trong
nt

n 31/12/2012 v i t ng s

9.742 v i giá tr giao d ch lên t

ng. K t qu nghiên c u cho th y:

nl
phi

n l và m

i c phi

c v th

m i liên h v i hi u

c v th trên th

th c hi n.

ng

ng giao d ch nhi u ch u

i tính, kinh nghi

T khóa: Lý thuy t tri n v ng, hi u

s n lòng bán c

m giá hi n n m gi

giao d ch l n và có s
c a hi u

ng giao d ch mua bán là

ng

tu i l i khơng có

ng ch ng khốn Vi t Nam.
c v th , t l l th c hi n, t l lãi


2

GI I THI U
Th

ng ch ng khoán Vi

c thành l

c s thu

t Nam tr thành thành viên chính th c c a T ch
m i Qu c t

ng niên c a Trung tâm
ng khoán Vi

y u trên th

ng ch ng

khoán Vi
Làm vi c t i m t công ty ch ng khốn, tơi ch ng ki n r t nhi
lý bán các kho
kho

i quá s m trong khi l i ch n ch v i nh ng
, b n thân

u này

.

ng r t l n t i k t qu

b l

y tâm lý n m gi nh ng c phi u

ng c phi

m là gì và nó ch u

c a nh ng y u t nào?
hi u

y tơi tìm b ng ch ng th c nghi m

c v th trên th
ng lên hi u

ng

ng ch ng khoán Vi

ut

c v th .

ng n m gi nh ng kho n l
g i là hi u

c v th

phát hi n th y l

u tiên trên th

ng kho n lãi s

nghiên c u hi u

c

c Shefrin và Statman (1985)
ng ch ng khoán M

c v th trên các th

(1998), Dhar và Zhu (2006) trên th

t nhi u

ng ch

ng ch ng khoán M ; Gong-Meng Chen,

Kenneth A.Kim, Jonh R.Nofsinger, Oliver M.Rui (2004) trên th

ng ch ng

khoán Trung qu c; Brad M.Barber, Yi-Tsung Lee, Yu-Jane Liu, Terrance Odean
(2007) t i th

ng ch

M c tiêu nghiên c u c

tài:

• Tìm b ng ch ng th c nghi m v s t n t i c a hi u
c

ng ch ng khốn Vi t Nam.

• Phân tích m i quan h gi a hi u

c v th v i các y u t

tu i, kinh nghi m, gi i tính, giá tr giao d ch và s
c

c v th

ng ch ng khoán Vi t Nam.

ng giao d ch


3

ng và ph m vi nghiên c u
ng nghiên c u: Hi u

•
trên th

c c a các n

ng ch ng khốn Vi t Nam.

• Ph m vi nghiên c u: Hi u ng n

c c a các n

i

Chi nhánh thành ph H Chí Minh c a m t cơng ty ch ng khốn có
tr s t i Hà N i.
u
ng kê: Mô t các bi n trong m u nghiên c u;

•

nh trung bình: Ki

•
c v th trên th

nh s t n t i c a hi u ng

ng ch ng khoán Vi t Nam;
ng c a các y u t

•

kinh nghi m, gi i tính, giá tr giao d ch và s
u

i,

ng giao d ch c a nhà

c v th

i quy b i (Phân

ng th i c a các y u t trên lên hi u

c v th ).

K t c u c a bài nghiên c u:
lý thuy t v hi u

•
•
•

li

c v th ;
u;

ng ch ng th c nghi m c a hi u ng v th
ng ch ng khốn Vi t Nam;

•

t qu nghiên c u và m t s hàm ý.

c t i th


4

LÝ THUY T V HI U

C V TH

Lý thuy t tri n v ng là lý thuy t c a hành vi trung bình, nó khái qt cách hành x
c a các cá nhân hay các nhóm cá nhân trong th gi i không ch c ch n. Theo lý
thuy t tri n v ng, m

tr nên ng i r i ro sau tr i nghi m lãi và tìm

ki m r i ro sau tr i nghi m l

c ti p t c n m gi kho

tr nên h p d

i n u giá tr c a nó gi m, b

lòng ch p nh n r

u
n

i trong nh n th c v r i ro này có th gây nên

hi u

c v th .

1.1

Lý thuy t tri n v ng

1.1.1 B i c

i c a lý thuy t tri n v ng

Tài chính hành vi ngày càng tr nên quan tr ng trong th
và th

ng ch ng khốn nói riêng. Ti

ng tài chính nói chung

n c a tài chính hành vi là hành vi

l a ch n c a cá nhân sai l ch m t cách h th ng so v i nh ng d
thuy t truy n th ng là gi thuy t th

a các lý

ng hi u qu (EMH) và lý thuy t h u d ng

k v ng (SEU). Lý thuy t truy n th ng gi

nh các cá nhân hành x

ki n c a lý thuy

u

i di n lý trí. Ngay c m t

vài cá nhân khơng thích hành x theo các lý thuy t truy n th ng thì các áp l c th
bu c h ph

y. Mơ hình truy n th

c xem là cung

c p các d báo phân tích chính xác nh t, vì th t o nên tính h p l cho cho các gi
n hóa c a nó.
Kinh t h c hành vi nói chung và Simon (1987a) nói riêng nh n th y các gi

nh

c a tài chính truy n th ng khi m khuy t v m t th c nghi m:
Tài chính truy n th ng gi

nh r ng các ch th trong n n kinh t cung c p thơng

tin chính xác, tin c y và cân x ng cho các cá nhân. Vì th các cá nhân có th
nh ng quy

nh h

t

u d ng. Theo North (1994) l ch s kinh t

ng rõ các ch th không hi u qu kinh t theo hành vi t
d ng l i t n t i b n v ng theo th i gian và l i có kh
M t gi

nh khác c a tài chính truy n th

hồn h o, khơng t n chi phí trong quy trình ra quy

n
i ra quy

u
nh.

nh có hi u bi t

nh và các cá nhân có kh


5

t ch c ch n ho c g n các t tr ng xác su t c a các l a ch n và các k t qu
c a các l a ch

c gi

i Barberis và Thaler

(2003) nghiên c u t p trung vào hình th c c a hàm h u d ng, s
h u d ng và cách hành x c

i khi h

Nghiên c u này không ch xem xét m

c nhi u s l a ch n.

hi u bi t s n có c

i ra quy

i v i các l a ch n có liên quan và k t qu l a ch
ch c ch n mà các k t qu

c bi t và m

nh

m

m

i có th g n các t tr ng

xác su t v i các s ki n không ch c ch n. Thô

ng r i ro khơng th

ng

c.
Tài chính hành vi th a nh

ng không h p lý ho

m c h p lý vì nó sai l ch v i các tiêu chu

i

ng c a thuy t EMH và

u tài chính hành vi cho r ng hành vi l a ch n không
h p lý là ph bi n, vì th nó c

c di n t và mơ hình hóa t

c mơ hình hóa phù h p, nó s cung c p các d
1998; Shiller, 1999, 2000; Barberi và Thaler, 2003; Kahneman, 2003; Atman, 2004,
a, d a trên các ch ng c th c nghi m quan tr ng, kinh t h c hành
vi kh

nh r ng các gi

nh và hành vi c a m t mơ hình có t m quan tr

v i vi c phân tích m i quan h nhân qu

i

chính xác c a các d báo mà mơ

Theo Thaler (2003), ph n l n các hành vi kinh t khơng hồn tồn h p lý (khơng
phù h p v i các quy t c ng x c a tài chính truy n th ng), chúng t o ra nh ng k t
qu sai l
S
không h

so v i giá tr n i t i trên th
i c a lý thuy t tri n v

ng tài chính.
c nh ng hành vi c

i

i c nh không ch c ch n.

1.1.2 N i dung c a lý thuy t tri n v ng
Lý thuy t tri n v ng là lý thuy t c a hành vi trung bình, nó khái qt hóa cách hành
x c a các cá nhân hay nhóm cá nhân trong th gi i không ch c ch n. Ti
b n c a tài chính hành vi là hành vi l a ch n c a các cá nhân sai l ch m t cách h


6

th ng so v i nh ng d

a các lý thuy t truy n th ng: Gi thuy t th

ng

hi u qu (EMH) và lý thuy t h u d ng k v ng (SEU).
M t vài h c gi cho r ng giá tr c a lý thuy t tri n v ng là kh
hành vi c
thích các giá tr

i thích v

i trong m t th gi i khơng ch c ch
u ra ch c ch n (ngh ch lý Allias); quan tr ng h

hi

iv ib o

i v i giá tr k v ng th
nh t tr ng các kho n l

n l i (e ng i thua l );

các sai s nh ( lý thuy t ti c nu i) d

nh t tr ng cao

n vi c n m gi a các tài s n có t su t sinh

l i th p quá lâu nh m hy v ng ngày mai giá c a chúng s
ti c nu i do thua l ; và t m quan tr ng c
quan tr ng c

ng n

l

tránh ph i

m tham chi

nh. T m

m tham chi u này giúp gi thích hành vi b

(Shiller, 1999; Fromlet, 2001; Zaleskiewicz, 2006).
Vi c ra quy

u ki n không ch c ch n và r i ro không th

Simon (1987a) l p lu n r ng các cá nhân khơng có các kh
h n nh n th

t

ng í

th ng, ngay c khi h mu

tri n v

i
i c a tài chính truy n

y. Vì lý do này, nh

ch p nh

ng,

i khôn ngoan

m khi th c hi n hành vi l a ch n. Lý thuy t
xu

t thay th

trong vi c mô t và d

i v i lý thuy t h u d ng k v ng
a ch

u ki n r i ro và

không ch c ch n. Tuy nhiên, Kahneman và Tversky (1979) cho r ng so v i ký
thuy t h u d ng k v ng thì lý thuy t tri n v ng không ph i là m t lý thuy t chu n
và nó khơng d báo hành vi

m ic

, lý thuy t h u d ng k v ng v n là m t lý

thuy t chu n c a hành vi l a ch n.
Lý thuy t tri n v ng là m

i di n c a hành vi trung bình m u, vì th s có sai

l ch so v i giá tr chung c a t ng th . Giá tr d báo c a lý thuy t này ch liên quan
n hành vi c a m t nhóm, nó khơng bao hàm hành vi c a t t c

i di n.

M t k t qu quan tr ng c a lý thuy t tri n v ng là nó mơ t hành vi l a ch n khi
hành vi này không phù h p v i lý thuy t h u d ng k v

c bi t là trong môi


7

ng thí nghi

a ch n c a mình sai l ch v i hành

vi l a ch n chu n t c. Vì th lý thuy t tri n v

c xem là mô t các l ch l c

ch l c vì nó khơng t

ng nh n th c trong hành vi l a

ch n c

m.

Kahneman và Tversky (1979) còn xem lý thuy t tri n v ng là m t cách ti p c n h p
lý có gi i h n trong vi c ra quy
Và tác gi

nh c

c p c a Simon (1978).

ng ngay c khi m

i s h u kh

thì hành vi l a ch n c a h v n có th khác bi

n th c chu n

so v i hành vi l a ch n

trong lý thuy t h u d ng k v ng.
Kahneman (2003) cho r ng thành ph n c t lõi c a lý thuy t tri n v ng là vi
vào các nhân t c m xúc ng n h
ch n và kh

ng nhân t quan tr ng c a hành vi l a

nh t m quan tr ng c a các tr ng thái trong ng n h n c a giá tr
i c a các bi n s này. Các nhân t này trong lý thuy t h u

d ng k v ng b lo i ra kh i quy trình quy

nh và ch cịn nh ng giá tr

u ra dài

h n d a trên tr ng thái cu i cùng c a giá tr .
M t khác, Kahneman và Tversky (1979) cho r ng lý thuy t tri n v ng xây d ng
m v quy trình ra quy
thuy t h u d ng k v ng. Vi c ra quy

nh th c t ch không ph
nh h

nhân t tr c giác và c m xúc và tr ng thái giá tr
n m t mô t t

hành vi l a ch n.

b i các
ic

u này

8

Hình 1.1 Hàm giá tr c a Kahneman và Tversky

th này cho th

Ghi chú

i nhìn chung e ng i r i ro trong mi n lãi

ìm ki m r i ro trong mi n l
l

m xúc tích c

Theo lý thuy

a, kho n l gây ra c

c t kho
h ud

c cho b i vi

nhân v tr ng thái tài s n cu i cùng c
thu c vào s s t gi m t su t sinh l

quan c a m t các

i

nh này là giá tr ph

u này l i ph n ánh gi

i ng i

r i ro. Hàm giá tr trong lý thuy t tri n v
thuy t SEU) và l i trong vùng âm, t o nên hình ch S.
ng i r

ie

d c c a hai thành ph n này c a hàm giá tr ph n ánh gi

nh này

(d a trên ch ng c th c nghi m) là, xét trung bình, m c h u d ng m
m t giá tr

ch ud

c t m t kho

n t i m t cá nhân s t ch i m tri n v

không

b t ch i trong lý thuy t SEU. Vì th , trong nh ng hồn c nh c th các cá nhân

cd

không h p lý, s h p lý

.

a lý thuy t tri n v ng:

Tóm l i

Th nh t, lý thuy t tri n v ng gi
tham chi
i ra quy

ct

nh r ng các quy

nh m t cách ch
nh;

nh l a ch n d

m

c l p v i tr ng thái tài s n c a


9

Th

m tham chi u ch quan này t o nên cách th c di

v ng,

i v i tri n

n hành vi l a ch n;

1.1.3 S khác bi t gi a lý thuy t tri n v ng và lý thuy t h u d ng k v ng
S khác bi t l n gi a lý thuy t tri n v ng và lý thuy t h u d ng k v ng là con
i

ng vi ph m các quy t

t ra trong lý thuy t

h u d ng k v ng.
M t là, nh ng l a ch n theo lý thuy t h u d ng k v
ph thu

m tham chi

ph thu
nh b
m

c gi

nh là không

t tri n v ng thì các l a ch n l i

m tham chi u. Trong lý thuy t tri n v ng, h u d
c

i v i lãi và l

c hình thành trong quan h v i

m tham chi u, y u t tâm lý – c

c coi tr ng trong vi c ra quy t

nh c a m t cá nhân. Trong lý thuy
giá tr c a m t cá nhân và vi

c xác

m tham chi u, tr ng thái
quan v tr ng thái giá tr này nh

h u d ng.
Hai là, Theo lý thuy t tri n v ng, có m t hàm giá tr ph
và vùng l . Có m
l so v i mi n lãi t

c tính c a vùng lãi

m xo n trong hàm giá tr và hàm giá tr d
n 2,5 l

n

t SEU thì hàm h u d ng ch

có m t vùng duy nh t,

h ud

khác, cùng m t kho n lãi và l

giá tr tuy

tri n v ng thì l có m t tr

ng l

t
h ud

theo lý thuy t SEU thì h u d ng s b ng 0.
Ba là

i trong lý thuy

ki m r i ro trong các l a ch n nào c a h
v

r i ro, khơng tìm
cl

i trong lý thuy t tri n

i ro trong mi n lãi và tìm ki m r i ro trong mi n l .

Ví d :
L a ch n 1: Ch c ch

c 700$

L a ch

c 1.000$ và 10% không nh

L a ch n 3: Ch c ch n m t 700$
L a ch n 4: 90% kh

t 1.000$ và 10% không m t gì c

c gì c


10

Kahneman và Tversky (1979) nh n th y m t cá nhân ng i r i ro s ch n l a ch n 1
ngay c khi nó có giá tr ti n t th
r i ro và khơng tìm ki m r i ro theo lý thuy t SEU. Tuy nhiên gi a l a ch n 3 và
l a ch n 4 thì cá nhân l

ng ch n l a ch n 4 vì kh

khơng b l , nó ng h cho lý thuy t tri n v

t qu s

i có

r i ro trong mi n l . M t l n n

ng tìm ki m

c xem là không h

không nh t thi t l ch kh i m c tiêu t

u d ng hay làm th a mãn cá nhân.

Vì các cá nhân nh y c m v i các kho n l so v i cách kho
h có kh

né tránh các kho n l có xác su t cao

ho c ch c ch

u này làm cho các cá nhân quan tâm nhi

t i có th b

n chi phí chìm d n

t, n m gi các doanh nghi p thua l

tr các tài s

m t giá

i d báo c a lý thuy t truy n th ng.

1.2 Hi u

c v th

Các nhà kinh t h c hành vi cho r ng lý thuy t tri n v ng giúp gi

ng

m gi các c phi u l quá lâu và bán c phi u có lãi quá s m.
c

n hi u

c v th (Shefrin và Statman, 1985; Shiller,

1999) .Hi u ng này sinh ra t gi

nh r ng, xét trung bình các cá nhân có khuynh

ng tìm ki m r i ro trong các kho n l và ng i r i ro trong các kho n lãi. Vì ph i

l a ch n trong th gi i không ch c ch n, nhi
v i hy v ng r ng nó s

l i v m c giá mua (tìm ki m r

bán c phi u có m
này s gi

không th

un

th a d

cv

m c a lý thuy t truy n th ng n m

c lãi v
nl

ng c phi
gi i mà r i ro c a các tri n v ng

ng d dàng, vi c

ph i luôn luôn rõ ràng vì r
c

l i

i quá nhanh vì s r ng nh ng c phi u

gi các c phi
l

i s n m gi các c phi u l

nh th
d

m bán hay gi l i c phi u không
a c phi u. Trong tình

theo lý thuy t tri n v ng có l h p lý v m t th c t (t
a, do s không ch c ch n và s hi n di n c a thông tin b t cân

x ng, nhi u cá nhân s ra quy

u này làm m nh thêm


11

hi u

c v th . Các cá nhân có th bán, mua ho c n m gi c phi u theo

hành vi c

ng c a th

ng trong th gi i thơng tin

b t hồn h o và khơng cân x

m nhanh chóng

và ít t n kém.
M t ngun t

i bi t c t l (cut loss) và ti p t c n m

gi các kho n l i (take profit). Theo nguyên t c này
l nh

nh tùy theo kh u v r i ro c

ng l

t ra t l c t

b o v thành qu

giao d ch trong m t phiên giao d

c a hai phiên giao d

m b o th

hai phiên mà nó có th ti p t c gi m, nh t là th

ng s ph c h i sau

ng ch ng khoán ch

c a nh ng tin khơng chính th
m t t l nh

l này

l ch t l

nh, tuy nhiên t l này có th

m

và xu

ng c a th

ng ch ng khốn. Nhi

c trên.

Vì b n thân h

n lãi trong khi s r i ro, h

c phi

ng

p t c n m gi c phi

ng bán s m

gi

u ng

c v th mà tôi s làm sáng t qua các ph n sau.
1.3 B ng ch ng th c nghi m
1.3.1 Các nghiên c

các th

ng ch ng khoán qu c t

c 1998 và nghiên c u c a Odean (1998)

Shefrin và Statman (1985) là nh
th c v hi u

t cách chính

c v th

chính th c gi thi t v hi u
thành ph

n hi u

a các tác gi này là trình bày
c v th

t khung lý thuy t v i 4

c v th : Lý thuy t tri n v ng, lý thuy t tính

tốn b t h p lý, tâm lý e ng i ph i nu i ti c và s t ki m soát.
Weber và Camerer (1998) th c hi n m t cu c thí nghi m trong phịng thí nghi m
v hi u

c v th

su t 14 l n giao d ch. Nghiên c u
c v th
th c hóa các kho n l .

n vi c mua và bán sáu c phi u gi

nh trong

c s t n t i c a hi u ng
th hi n th c hóa các kho n lãi so v i hi n


12

Heisler (1994) nghiên c u m t nhóm nh

ng giao sau trái

phi u Chính ph và nh n th y h n m gi các kho n l

u so v i các

kho n lãi.
Các nghiên c

c 1998 v hành vi c

d li

c coi tr ng. Nhi u th

chi ti t gi thuy t hi u
kho n c

h n ch do thi u
i khi Odean (1998) ki

c v th d a trên d li u giao d ch c a 10.000 tài
i công ty môi gi i chi t kh u

Odean (1998) phát tri n m
th

nh r t

M t

ng hi u

mm

n 1993.
c v th : vào

t c phi u, các nhà nghiên c u s ghi chép s

ng các v th c phi
(1) Lãi th c hi n: C phi
(2) L th c hi n: C phi

l ;

(3) Lãi t m tính: C phi u lãi và có th
(4) L t m tính: C phi u b l và có th

bán.

Lãi th c hi n và lãi t m tính là t ng s
ho c giá có th
s l

nh

c v i giá bán

th c hi n và l t m tính là t ng
ph i ch u v i giá bán ho c giá có th bán th

mua bình qn. Giá mua c phi

u ch nh theo t l chia tách, c

t c…N u m t ngày khơng có l nh bán c phi u thì s khơng ghi nh n lãi ho c l ,
th c hi n hay t m tính.
Ơng ghi nh n theo t ng tài kho n và theo t

ng h p l i trong th i

k nghiên c u.Ơng tính t l lãi th c hi n và t l l th c hi
T l lãi th c hi n (PGR) = Lãi th c hi n/( Lãi th c hi n + Lãi t m tính)
T l l th c hi n (PLR) = L th c hi n/(L th c hi n + L t m tính)


13

T l lãi th c hi n (PGR) và t l l th c hi n (PLR) cho th

c

hi n các kho n lãi và các kho n l c a mình. N u PGR l

u

c v th x y ra.

T k t qu nghiên c
c a hi u

y b ng ch ng th c nghi m v s t n t i

c v th

c hi n hóa các kho n lãi là

14,8% trong khi ch ch p nh n th c hi n các kho n l trung bình là 9,8% t c là m c
th c hi n các kho

c ch p nh n c t l

1.3.2 B ng ch ng th c nghi m sau Odean (1998).
c r ng nam gi i luôn ch ng t vai trị
tr c t v kinh t c a mình. H

ng t tin quá m c nên giao d

u nhi u r

ng nhi u

gi i có thành qu

nam gi i.
u t i th

ng ch ng khoán Ph n Lan

y b ng ch ng v s t n t i c a hi u

c v th v i t t c các nhà

c nghiên c u bao g m: H
tài

nh ch

n lòng bán c phi u n u giá bán c

trung bình. Tác gi ch y h i quy logarit v i bi n ph thu
th c hi n và 0 v i doanh thu t m tính. Các bi

i v i doanh thu

c l p bao g m các bi n ki m soát

liên quan t i c phi u (l i nhu n trong quá kh
i gian (các bi n gi cho m
l i th

ng). Hi u

c v th

danh m
u ki n th

ng (t su t sinh

i di n b i m t bi n gi nh n giá tr là

i v i các kho n l th c hi n và t m tính, và nh n giá tr
h p khác. K t qu cho th y có hi u

u

iv

ng

c v th m nh khi ki m soát nhi u y u

t khác trong phân tích.
y b ng ch ng v s t n t i c a hi u
v th trên th

ng ch ng khốn Israel. Tác gi
cl

mơi gi i chuyên nghi p, k t qu cho th y hi u

u

c
c v th

c s h tr b i các nhà

c v th


14

cl pl

u

c v th

c h tr b i các môi gi i

chuyên nghi
pm
th trên th

hi u

cv

ng phát hành l

chào bán là m c giá mua ph bi n, hi u
ràng. Kaustia th y r ng kh
chào bán. Tác gi

c v th có th

nh rõ

ng giao d ch th p khi giá c phi u th

n th y s bùng phát m nh v kh
rong l

u.

Badrinath, Swaminathan G., và Sunil Wahal (2002) nh n th
ch

phi u có thành qu t t d a vào quá kh
c l i.

Gong-Meng Chen, Kenneth A.Kim, Jonh R.Nofsinger, Oliver M.Rui (2004) nghiên
c u t i th

ng ch ng khoán Trung Qu c cho th

ng ph m

ph i các l

phi u bán ra l i có thành qu t

i c phi u mua vào;

h mi

ng c t l ; h b t tin quá m c khi

su t giao d

ng hóa danh m c và t n

c bi t r t hay mua vào nh ng c phi u có bi u hi n t t

c ngày mua. Nh

u s chi ph i c a c m

i thi

c thành qu giao d ch. Hi u

ch ng minh t n t

i th

c

ng là 0.519 và 0.31. T c là PGR l n
ng v i 67,42% và hi u

m

c v th

c v th t i th

ng này

ng ch ng khoán M (chênh l ch gi a PGR và PLR là 0.05).

M t nghiên c u khác t i th

ng ch

c th c hi n b i Brad

M.Barber, Yi-Tsung Lee, Yu-Jane Liu, Terrance Odean (2007) t
y b ng ch ng v s t n t i c a hi u
phi u có lãi s

c v th

n 1999
n 84% nhà

i c phi u l
c ch t l

c ngoài ch chi
c v th th

i 5% các giao d ch l i ch u hi u ng


15

Dhar và Zhu (2006) tìm th y hi u
th y s khác bi t v hi u
c

c v th

c

c v th gi

li u giao d ch

i m t công ty mơi gi i ch ng khốn l n t
c s d ng. Có ba t p h p t

n 1996
c s d ng g m:

m t t p tin giao d ch, m t t p tin v v th và m t t p tin v nhân kh u h c. T p tin
giao d ch ch a các thông tin v

l ch s giao d ch c phi u. T p tin v th bao g m

thông tin v danh m

an

i tháng trong su t th i gian

nghiên c u. T p tin v nhân kh u h c ch

ng các thông tin v

tu i, s chuyên nghi p và thu nh p. Tu i trung bình là 48 và m c thu nh p trung
và g n 79% là nam gi i. K t qu nghiên c u
cho th

c trong các ngành ngh

chuyên nghi p có hi u
ng làm gi m hi u

c v th th

n s giao d

c v th .

Kumar (2009) phát hi n ra y u t quy

nh hi u

phi u. Các giao d ch c

phi

c v th . Hi u
bi

l c v hành vi nói chung s m

c
c v th

ng 20% s c phi u khơng t n t i
c v th
n hóa th

l s h uc

c

hi n hi u

trong h u h t các c phi
hi u

c v th

c bi t m

i v i các c

ng th

i nhu

nh ch th

ng l ch

i nh ng c phi u này.

Choe và Eom (2009) nghiên c u trên th

ng ch ng khoán Hàn Qu c, s d ng

d li u giao d ch ch s c phi u giao sau c a t t c
ng, h nh n th y có hi u
nghiên c

c v th

t t c các ki

nh ch

c
c ngoài.

Scherbina và Jin (2010) phân tích các giao d ch c phi u c a các qu
nh

sau

i nhà qu n lý qu . H phát hi n ra r ng các nhà qu n lý m i có xu
ng bán h giá c phi u thua l trong danh m

a qu

ng này


16

càng tr nên m nh m

m soát các giao d ch c a các qu

khác có cùng c phi

i nhà qu n lý m i.

ng c a thu và hi u

c v th

Ph i n p thu trong khi v n duy trì các kho n l
n th t. Hi u

i

c v th

lãi v n c a các

thu ph i n p ph thu c vào các kho n l
cho các kho

bù

thu c vào vi c li u h có trì hỗn các kho n thu nh p

hay khơng.
B ng ch ng thuy t ph

xu t b i lý thuy t hành vi c a Shefrin và Statman

(1985) d a trên các m u hình theo mùa trong hi u
ng hi u

c v th s y

vi c

c v th . Mơ hình tiên
i s t ch trong hành

p lý m t n a (rational half) trong quá trình ra quy

c

nh

a nh n r ng vi c bán các kho n l có th có l i cho m

.

Tuy nhiên m t n a không h p lý (irrational half) lo i b m i quan tâm v thu , b
chi ph i b i nh

n vi c th c hi n hóa các kho n l i

và chi ph i b i s
các kho n l

n vi c th c hi n hóa
i b các kho n l d

c a vi c tính thu

i h n cu i cùng

n g n.
c a các c phi

c phi u gi m giá. H nh n th y các c phi
Tuy nhiên kh

ng có doanh s

ng giao d ch c a nh ng c phi u gi m giá l

Ivkovic, Poterba và Weisbenner (2005) phát hi n ra s t n t i c a hi u

c

v th khi xét các hành vi mua c phi u c

u

ít nh t là 10.000$. Tuy nhiên hi u
(lock-in effet) kho n thu lãi v n b

i giá kh

c v th bi n m t và hi u ng khóa ch t
u l n át khi th i gian n m gi c phi u trên

m
Odean (1998) th y r ng hi u

c v th bi n m t vào tháng 12 khi mà các

c hi n hóa nhi u kho n l
cịn l

n lãi so v i các tháng


17

Hi u

c v th có th

tb

ng trong th

ng c phi u theo

c g i là hi u ng tháng giêng. B ng ch ng ch ra r ng nhìn chung t su t
sinh l i c phi u vào thá

c bi

cho các c phi u có t su t sinh l

c. bán các c phi u l

gi m b t thu lãi v n (tax(window dressing) c

p danh m c n m gi
nh ch

n hi

ng này

(Poterba và Weisbenner, 2001; Grinblatt và Moskowitz, 2004). N
v n có e ng i hi n th c hóa các kho n l

n nh n th y các l i ích v thu

s n có thì có th x y ra nh

gi m thu x y ra vào cu

ng bán l

c là vi c bán c phi u l

ng x y ra vào tháng 12.

K t lu
y có r t nhi u các nghiên c u ch ng minh s t n t i c a hi u
th

các th

ng ch

nhiên hi u

, Trung Qu

c v th l i y u vào cu

thuy t và b ng ch ng th c nghi
c v th trên th

cv
srael… Tuy

ng c a thu . Nh ng lý
tôi ti n hành nghiên c u hi u ng

ng ch ng khoán Vi t Nam.