Luận văn thạc sĩ Giải pháp nâng cao năng lực thanh tra, giám sát của Ngân hàng nhà nước đối với Ngân hàng thương mại Việt Nam

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH






P
P
H
H
A
A
N
N


N
N
G
G


C
C


T

T
H
H


O
O


V
V
Y
Y





GII PHÁP NÂNG CAO NNG LC THANH
TRA, GIÁM SÁT CA NGÂN HÀNG NHÀ
NC I VI NGÂN HÀNG THNG
MI VIT NAM


LUN VN THC S KINH T


CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH – NGÂN HÀNG
MÃ S: 60.34.02.01

NGI HNG DN: TS. HAY SINH







TP.H CHÍ MINH – NM 2012




- i -
LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn
và s liu s dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht
trong phm vi hiu bit ca tôi. Lun vn này không nht thit phn ánh quan đim
ca Trng i hc Kinh t thành ph H Chí Minh.
Tp. H Chí Minh, ngày tháng nm 2012
Tác gi lun vn


Phan Ngc Tho Vy

- ii -
LI CMăN
Chân thành cm n QuỦ Thy Cô Trng i hc Kinh T TP. HCM đã nhit
tình ging dy, cung cp nhng kin thc quý báu trong sut thi gian tôi hc và

thc hin lun vn.
Tôi trân trng bày t lòng bit n sâu sc đn TS. Hay Sinh đã tn tình hng
dn, đng viên tôi trong quá trình nghiên cu và thc hin đ tài.
Chân thành cm n các Anh/Ch đng nghip, bn bè đã nhit tình h tr thông
tin và có nhng góp ý hu ích cho đ tài.
Dù đã có nhiu c gng, song lun vn không th tránh khi nhng thiu sót.
Kính mong nhn đc s chia s, góp ý ca Thy Cô, bn bè.
Trân trng cm n.
Tác gi lun vn
Phan Ngc Tho Vy


- iii -
MC LC
LIăCAMăOAN i
LI CMăN ii
MC LC iii
DANH MC CÁC T VIT TT vi
DANH MC CÁC BNG BIU vii
DANH MC CÁC HÌNH V viii
TÓM TT 1
LI M U 3
1. Bi cnh và vn đ chính sách 3
2. Mc tiêu nghiên cu 4
3. Câu hi nghiên cu 5
4. i tng và phm vi nghiên cu 5
5. Phng pháp nghiên cu và ngun thông tin 5
6. Khung phân tích 5
7. ụ ngha khoa hc và thc tin ca đ tài nghiên cu 6
8. Cu trúc lun vn 6

CHNGă1ăCăS LÝ LUN V HOTăNG THANH TRA, GIÁM SÁT
NGỂNăHÀNGăTHNGăMI 7
1.1 Gii thiu y ban Giám sát Ngân hàng Basel 7
1.1.1 S ra đi và nguyên tc hot đng ca y ban Basel 7
1.1.2 Mc tiêu hot đng ca y ban Basel 8
1.1.3 Các nguyên tc giám sát ngân hàng hiu qu 8
1.2 Nng lc giám sát ca NHTW đi vi NHTM 14
1.2.1 Khái nim hot đng thanh tra, giám sát ngân hàng 14
1.2.2 Mc tiêu hot đng thanh tra, giám sát ngân hàng 14
1.2.3 Ni dung ca hot đng thanh tra, giám sát ngân hàng 15
1.2.4 Phng thc hot đng thanh tra, giám sát ngân hàng 15
1.2.4.1 Giám sát t xa 15
1.2.4.2 Thanh tra ti ch 16
1.2.5 Quy trình thanh tra, giám sát ngân hàng 17
1.2.6 Nng lc giám sát ca NHTW đi vi NHTM 17
- iv -
1.3 Kinh nghim th gii và bài hc cho Vit Nam 18
1.3.1 Khng hong kinh t - tài chính ti Thái Lan: 20
1.3.2 Khng hong kinh t - tài chính ti Hàn Quc: 21
1.3.3 Khng hong kinh t - tài chính ti M 22
1.3.4 Bài hc cho Vit Nam 24
CHNGă 2ă THC TRNG THANH TRA, GIÁM SÁT CAă NHNNă I
VI NGỂNăHÀNGăTHNGăMI VIT NAM 26
2.1 T chc, hot đng thanh tra, giám sát ngân hàng Vit Nam 26
2.1.1 Gii thiu c quan thanh tra giám sát ngân hàng Vit Nam 26
2.1.2 Khung chính sách dành cho hot đng giám sát ca NHNN Vit Nam 28
2.1.3 Ni dung giám sát ca CQTTGSNH đi vi các NHTM Vit Nam 29
2.1.3.1 Ni dung giám sát t xa 29
2.1.3.2 Ni dung thanh tra ti ch 30
2.1.4 X lý kt qu thanh tra 30

2.2 Mt s kt qu đt đc và hn ch 31
2.2.1 Kt qu đt đc 32
2.2.1.1 Khuôn kh pháp lý v thanh tra, giám sát ngân hàng đc nâng cao 32
2.2.1.2 Ni dung giám sát tng bc theo kp s phát trin ca ngân hàng và các
thông l quc t 32
2.2.1.3 Phng thc giám sát đc thc hin trên c hai ni dung giám sát t xa và
thanh tra ti ch 32
2.2.2 Hn ch 33
2.2.2.1 Hot đng giám sát cha hoàn toàn đáp ng 25 nguyên tc v giám sát
ngân hàng hiu qu ca y ban Basel 33
2.2.2.2 Mô hình t chc và c ch điu hành hot đng chng chéo 35
2.2.2.3 Phng thc giám sát cha phù hp 35
2.2.2.4 H tng giám sát cha đáp ng đc yêu cu 36
2.2.2.5 Thiu các nhn đnh đnh tính trong giám sát 36
2.2.2.6 Giám sát ri ro chéo còn yu 37
2.2.2.7 Hot đng thanh tra, giám sát cha hiu qu 37
2.2.3 Mt s tht bi chính sách 40
2.2.3.1 Tính thiu đng b h thng các ch tiêu an toàn hot đng ngân hàng 40
2.2.3.2 Tình trng thông tin bt cân xng 45
2.2.3.3 Tính rn đe và vic giám sát thc hin ch tài cha hiu qu 48
CHNGă 3ă GIIă PHÁPă NỂNGă CAOă NNGă LC THANH TRA, GIÁM
SÁT CAăNHNNăI VI NHTM VIT NAM 54
- v -
3.1 Cn c đ xut gii pháp 54
3.1.1 nh hng điu hành ca ngân hàng nhà nc giai đon 2011 – 2020 54
3.1.2 Cn c các nguyên tc c bn giám sát ngân hàng hiu qu ca y ban
Basel: 55
3.2 Mt s kin ngh 56
3.2.1 Gii pháp v mô hình t chc hot đng ca c quan TTGSNH 56
3.2.2 Gii pháp v h tng thanh tra, giám sát 57

3.2.3 Nâng cao trình đ và đo đc ngh nghip đi ng thanh tra giám sát 58
3.2.4 i mi phng thc thanh tra, giám sát 59
3.2.5 Kt hp ni dung giám sát đnh lng và đnh tính 59
3.2.6 a ra l trình đáp ng các tiêu chun an toàn hp lý 60
3.2.7 Tng cng tính minh bch thông tin cho th trng 61
3.2.8 Nâng cao mc pht vi phm 62
3.2.9 Xây dng và thc hin “stress testing” trong hot đng giám sát ngân hàng .
63
3.2.10 Ban hành quy ch làm vic gia các đn v thanh tra, giám sát vi các ngân
hàng 64
3.2.11 Tng cng hot đng giám sát chéo 65
3.2.12 Thúc đy quá trình hp nht các NHTMCP nhm đt đc hiu qu kinh t
v quy mô 65
TÀI LIU THAM KHO 69
PH LC 74

- vi -
DANH MC CÁC T VIT TT
ALC II : Công ty cho thuê tài chính II
CQTTGS : C quan thanh tra giám sát
LDR : T l tín dng trên huy đng vn (Loan to deposit ratio)
NHNN : Ngân hàng nhà nc
NHTM : Ngân hàng thng mi
NHTMCP : Ngân hàng thng mi c phn
NHTW : Ngân hàng trung ng
TCTD : T chc tín dng
TMCP : Thng mi c phn
TTGSNH : Thanh tra giám sát ngân hàng
y ban Basel : y ban Giám sát Ngân hàng Basel
Vinashin : Tp đoàn Công nghip Tàu thy Vit Nam

- vii -
DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 0.1: Tng chi phí ca các cuc khng hong ngân hàng 3
Bng 1.1: Các cuc khng hong ngân hàng nhng nm 1990 19
Bng 1.2: Tình trng thua l và phá sn ca h thng ngân hàng 19
Bng 2.1: i chiu vic thc hin các nguyên tc giám sát ca Basel trong hot
đng giám sát ca NHNN 33
Bng 2.2: X lỦ hành chính đi vi mt s vi phm trong hot đng ngân hàng 50


- viii -
DANH MC CÁC HÌNH V

Hình 2.1: S đ chc nng nhim v giám sát ca CQTTGS 27
Hình 2.2: Khung chính sách phc v cho hot đng giám sát ngân hàng 29
Hình 2.3: Vn đ chính sách dn đn nhng cuc đua lãi sut va qua 40


- 1 -
TÓM TT
Bi cnh kinh t v mô Vit Nam hin vn din bin phc tp, hàng chc ngàn
doanh nghip phá sn, s đ v ca các tp đoàn kinh t Nhà nc, h thng ngân
hàng đi mt vi nhiu khó khn, thách thc. Trong khi đó, hot đng thanh tra,
giám sát ngân hàng còn nhiu hn ch, cha thc hin vai trò mt cách hiu qu. Do
đó, vic xác đnh nguyên nhân làm cho hot đng giám sát kém hiu qu nhm có
nhng gii pháp phù hp là điu vô cùng cn thit.
Thông qua vic phân tích thc trng hot đng thanh tra giám sát vi minh
chng t tình hung thua l ca Công ty cho thuê tài chính II (ALC II), v đ v
ca Vinashin và các cuc chy đua lãi sut, nghiên cu cho thy s kém hiu qu
ca hot đng giám sát trên c hai phng thc giám sát t xa và thanh tra ti ch.

Tuy đang tin gn đn các chun mc quc t nhng hot đng giám sát vn cha
đáp ng hoàn toàn các nguyên tc giám sát hiu qu ca y ban Basel. Ngoài ra, (1)
Mô hình t chc và c ch điu hành hot đng chng chéo; (2) Phng thc giám
sát cha phù hp khi còn chú trng giám sát tuân th hn giám sát trên c s ri ro;
(3) H tng giám sát cha đáp ng đc yêu cu; (4) Thiu các nhn đnh đnh tính
trong giám sát; (5) Giám sát ri ro chéo còn yu. Bên cnh đó, có s tn ti mt s
tht bi v mt chính sách, c th: S thiu đng b trong quá trình hình thành h
thng các tiêu chun an toàn hot đng; Ngân hàng nhà nc (NHNN) cha gii
quyt đc tình trng bt cân xng thông tin trong hot đng ngân hàng; Các bin
pháp ch tài cha đ mnh cùng vi hot đng giám sát thc thi ch tài cha thc
s nghiêm khc nên cha to đc s rn đe buc các NHTM tuân th lut chi do
NHNN đa ra.
Nhng phân tích trên là c s đ đa ra nhng khuyn ngh chính sách nhm
nâng cao nng lc giám sát NHTM. Nhng khuyn ngh chính sách đc đa ra
gm: (1) Gii pháp v mô hình t chc hot đng ca c quan TTGSNH, đ xut
cu trúc li mô hình t chc, hot đng TTGSNH hin nay theo hng nâng cao
tính đc lp, thng nht v nghip v, ch đo và điu hành; (2) Gii pháp v h
tng thanh tra, giám sát, đ xut hoàn thin khung pháp lý v hot đng thanh tra,
- 2 -
giám sát và ci thin cht lng h thng công ngh thông tin; (3) Nâng cao trình
đ và đo đc ngh nghip đi ng thanh tra giám sát; (4) i mi phng thc
thanh tra, giám sát da trên c s ri ro; (5) Kt hp ni dung giám sát đnh lng
và đnh tính; (6) a ra l trình đáp ng các tiêu chun an toàn hp lỦ; (7) Tng
cng tính minh bch thông tin cho th trng; (8) Nâng cao mc pht vi phm; (9)
Xây dng và thc hin “stress testing” trong hot đng giám sát ngân hàng; (10)
Ban hành quy ch làm vic gia các đn v thanh tra, giám sát vi các ngân hàng;
(11) Tng cng hot đng giám sát chéo; và (12) Thúc đy quá trình hp nht các
NHTMCP nhm đt đc hiu qu kinh t v quy mô.

- 3 -

LI M U
1. Biăcnh vƠăvnăđ chính sách
Hot đng ngân hàng mang tính ri ro h thng rt cao, đây cng là bn cht c
hu ca h thng tài chính. Chính vì vy hot đng ngân hàng có th là ngun gc
gây ra nhng h ly tiêu cc nh hng rng ln đn nn kinh t. Theo y ban
Giám sát Ngân hàng Basel (1997), s yu kém trong h thng ngân hàng ca mt
quc gia, dù là quc gia phát trin hay đang phát trin, có th đe da đn s n đnh
v tài chính trong c ni b quc gia đó và trên trng quc t.
Các ri ro ca h thng ngân hàng nu không đc kim soát tt có th dn đn
khng hong h thng, kéo theo đó là khng hong tài chính. Vic gii quyt mt
cuc khng hong tài chính nói chung và khng hong ngân hàng nói riêng là rt
tn kém. Theo thng kê ca hai tác gi Laeven và Valencia (2010), mc thit hi do
các cuc khng hong ngân hàng gây ra chim mt t l rt ln so vi tng GDP
toàn th gii và có xu hng ngày càng tng, th hin  Bng 0.1.
Bng 0.1: Tng chi phí ca các cuc khng hong ngân hàng
Giaiăđon
ChiăphíătƠiăchínhătrcă
tip/%GDP
Săgiaătngănă
công/%GDP
Haoăhtăsnă
lng/%GDP
1970 – 2006
10
16,3
19,5
2007 – 2009
4,9
23,9
24,5

Ngun: Tng hp theo thng kê ca Laeven và Valencia (2010)
Xét trên góc đ kinh t hc, các ngân hàng có th thu đc nhiu li ích hn
khi xao nhãng các yêu cu v an toàn hot đng, nhng ch cn mt ngân hàng sp
đ thì mc chi phí mà xã hi phi gánh chu do ngoi tác tiêu cc mà nó gây ra đi
vi toàn b h thng ngân hàng và nn kinh t s vô cùng ln. ây chính là c s
can thip ca nhà nc đi vi h thng ngân hàng.
- 4 -
Trên quan đim li ích toàn xã hi, cn có s can thip hiu qu ca c quan
qun lỦ nhà nc vào h thng ngân hàng nhm nâng cao kh nng giám sát và
kim soát hot đng kinh doanh ca các ngân hàng thng mi, t đó cnh báo
nhng ngân hàng hot đng yu kém, đa ra các bin pháp ch tài hiu qu đi vi
nhng trng hp ngân hàng vi phm tiêu chí an toàn chung ca th trng.
Ging nh các nn kinh t mi ni khác, Vit Nam da nhiu vào ngân hàng
đ gánh vác h thng tài chính. Chính vì vy nhng ri ro h thng ngân hàng gây
ra có tác đng rt ln đi vi nn kinh t Vit Nam. Mc dù, ngoài đ v hàng lot
các hp tác xã tín dng nhng nm 90 cho ti nay cha ghi nhn cuc khng hong
ngân hàng nào xy ra ti Vit Nam, tuy nhiên, v thua l ca Công ty cho thuê tài
chính II, s đ v ca Vinashin cng nh các cuc đua lãi sut din ra trong thi
gian gn đây là hi chuông cnh báo cn phi xem xét tính vng mnh ca toàn b
h thng ngân hàng và nng lc thanh tra, giám sát ca Ngân hàng Nhà nc
(NHNN).
Nghiên cu ca Nguyn Chí c và Chu Nguyn Mng Ngc (2010) cho thy
k lut th trng ngành ngân hàng Vit Nam có tn ti nhng rt yu. Do đó,
NHNN cn tng cng vai trò giám sát cng nh nâng cao nng lc giám sát ca c
quan thanh tra giám sát ngân hàng.
2. Mcătiêuănghiênăcu
Vi bi cnh trên, đ tài “Gii pháp nâng cao nng lc thanh tra, giám sát ca
NHNN đi vi NHTM Vit Nam” đc la chn nhm đánh giá thc trng thanh
tra, giám sát ngân hàng thng mi Vit Nam, t đó phân tích các kt qu đt đc,
cha đt đc cng nh nhng nguyên nhân dn đn hot đng thanh tra, giám sát

cha hiu qu. Trên c s đó, đ tài đ xut mt s gii pháp chính sách phù hp
nhm nâng cao nng lc thanh tra, giám sát ngân hàng.

- 5 -
3. Cơuăhiănghiênăcu
 đt đc mc tiêu nghiên cu trên, đ tài tp trung tr li hai câu hi nghiên
cu sau.
Câu hi 1: Các yu t nào làm cho hot đng thanh tra, giám sát ngân hàng
kém hiu qu trong vic gim thiu ri ro ca h thng ngân hàng?
Câu hi 2: Gii pháp nào giúp nâng cao nng lc thanh tra, giám sát?
4. iătngăvƠăphmăviănghiênăcu
Nghiên cu đc thc hin trong phm vi h thng ngân hàng thng mi Vit
Nam. Vic phân tích nguyên nhân hn ch ca hot đng thanh tra, giám sát ngân
hàng ch yu tp trung  hai hot đng trung tâm là giám sát t xa và thanh tra ti
ch cn c trên các nguyên tc giám sát hiu qu ca y ban Giám sát Ngân hàng
Basel (1997).
5. Phngăphápănghiênăcu vƠăngunăthôngătin
 tài s dng phng pháp nghiên cu đnh tính, tip cn theo phng pháp
nghiên cu tình hung thc t đã xy ra ri ro, c th là trng hp thua l ca
Công ty cho thuê tài chính II (ALC II), n xu ca Vinashin và các cuc chy đua
lãi sut ca các ngân hàng thng mi trong nhng nm gn đây.
Ngun s liu ch yu đc thu thp t các báo cáo, nghiên cu và tp chí
ngân hàng. Ngoài ra, mt s thông tin tham kho, s liu đc ly t trang web ca
Ngân hàng Nhà nc Vit Nam, y ban Basel, các ngân hàng thng mi và mt s
trang thông tin đin t có uy tín.
6. Khung phân tích
Vic nghiên cu, xác đnh các nguyên nhân gây nên tình trng kém hiu qu
ca hot đng thanh tra, giám sát ngân hàng tp trung  hai hot đng ct lõi là
giám sát t xa và thanh tra ti ch, da trên các chun mc, nguyên tc c bn cho
vic giám sát ngân hàng hiu qu do y ban Basel ban hành và Quy đnh v giám

sát ngân hàng ca NHNN Vit Nam. Ngoài ra, vic phân tích, lp lun còn da trên
- 6 -
c s lý thuyt v thông tin bt cân xng đ đi đn nhng kt lun v nguyên nhân
làm cho hot đng thanh tra, giám sát ngân hàng ca NHNN tr nên kém hiu qu.
T đó đa ra các gii pháp chính sách đi vi các c quan chc nng nhm ci thin
hiu qu hot đng thanh tra, giám sát ngân hàng.
7.ăụănghaăkhoaăhcăvƠăthcătinăcaăđătƠiănghiênăcu
 tài có Ủ ngha v lỦ lun ln thc tin. V lỦ lun, đ tài h thng li mt s
kin thc nn tng v hot đng thanh tra, giám sát ngân hàng. V thc tin, đ tài
chng minh mt s hn ch và tht bi chính sách trong hot đng thanh tra, giám
sát ngân hàng. Trên c s đó, đ tài đ xut nhng gii pháp chính sách phù hp
nhm nâng cao nng lc thanh tra, giám sát các ngân hàng thng mi Vit Nam.
8. Cuătrúcălunăvn
Lun vn đc xây dng trên c s 3 chng chính. Chng 1 trình bày các
nguyên tc thanh tra, giám sát ngân hàng hiu qu; nng lc thanh tra, giám sát ca
ngân hàng nhà nc đi vi ngân hàng thng mi; kinh nghim th gii và các bài
hc cho Vit Nam. Chng 2 phân tích thc trng thanh tra, giám sát ngân hàng
hin nay, t đó nêu ra mt s hn ch trong hot đng thanh tra, giám sát. Nhng
lp lun t Chng 1 và Chng 2 là c s đ Chng 3 đ xut mt s gii pháp
nhm nâng cao nng lc thanh tra, giám sát ngân hàng.

- 7 -
CHNGă1
CăSăLụăLUNăVăHOTăNGăTHANHăTRA,ăGIÁMăSÁTă
NGÂN HÀNG THNGăMI
Ni dung Chng 1 trình bày tng quan v các nguyên tc giám sát ngân hàng
hiu qu, hot đng giám sát ca ngân hàng trung ng đi vi ngân hàng thng
mi, kinh nghim th gii và các bài hc cho Vit Nam.
1.1 GiiăthiuăyăbanăGiámăsátăNgơnăhƠngăBasel
1.1.1 SăraăđiăvƠănguyênătc hotăđngăca yăbanăBasel

1

y ban Giám sát ngân hàng Basel (y ban Basel) là y ban bao gm các c
quan giám sát ngân hàng đc thành lp bi thng đc ngân hàng trung ng
(NHTW) nhóm 10 nc (G10) vào nm 1975. Hin nay, thành viên ca y ban này
gm các quc gia: Argentina, Úc, B, Brazil, Canada, Trung Quc, Pháp, c, Hong
Kong SAR, n , Indonesia, ụ, Nht, Hàn Quc, Luxembourg, Mexico, Hà Lan,
Nga, Singapore, Nam Phi, Nht, Thy in, Thy S, Th Nh K, Anh và M.
y ban thng nhóm hp ti Ngân hàng Thanh toán Quc t  thành ph
Basel, Thy S mt nm 4 ln
2
.
y ban Basel không có bt k c quan giám sát nào và nhng kt lun ca y
ban không có tính pháp lỦ và yêu cu tuân th đi vi vic giám sát hot đng ngân
hàng. Thay vào đó, y ban Basel ch xây dng và công b nhng tiêu chun và
hng dn giám sát rng rãi, đng thi gii thiu các báo cáo thc tin tt nht vi
k vng các t chc riêng l s áp dng mt cách phù hp nht cho h thng tài
chính quc gia mình. Bng cách này, y ban khuyn khích vic áp dng cách tip
cn và các tiêu chun chung mà không c gng can thip vào k thut giám sát ca
các nc thành viên.


1
Tham kho trang web Bank for International Settlements, truy cp ti đa ch:
www.bis.org/about/history.htm
, ngày 20/12/2012
2
Cp nht đn tháng 10/2012
- 8 -
K t khi ra đi, y ban Giám sát ngân hàng Basel đã ban hành nhiu nguyên

tc, chun mc quan trng v thanh tra, giám sát ngân hàng và đc hu ht các c
quan giám sát ngân hàng trên th gii tha nhn và áp dng rng rãi. Các nguyên
tc, chun mc quc t quan trng nht bao gm:
- Các (25) nguyên tc c bn giám sát ngân hàng có hiu qu, ban hành nm
1997;
- Hip c vn (Basel I) ban hành nm 1988;
- Hip c vn (Basel II) ban hành 2004 (hiu lc thc hin t ngày
01/12/2006).
- Hip c vn mi (Basel III) ban hành nm 2010.
1.1.2 Mc tiêuăhotăđngăcaăyăbanăBasel
Thông qua vic xây dng và công b nhng tiêu chun và hng dn giám sát
hot đng ngân hàng, mc tiêu hot đng ca y ban Basel là h tr y ban giám
sát các quc gia nhn din, xem xét và phòng nga các ri ro trong hot đng ngân
hàng đ có đc mt nn tài chính lành mnh.
1.1.3 Các nguyên tcăgiámăsátăngơnăhƠngăhiuăqu
3

Các nguyên tc, chun mc Basel đc các t chc quc t s dng làm cn c
quan trng đ đánh giá mc đ phát trin và hiu qu ca các h thng giám sát
ngân hàng, đng thi đc hu ht các c quan giám sát ngân hàng trên th gii s
dng nh chun mc đ kim soát.
Ni dung chính ca 25 nguyên tc c bn giám sát ngân hàng đc tóm tt theo
tng ch đ gm: iu kin tiên quyt đ hot đng giám sát ngân hàng hiu qu;
Cp phép và c cu; Các quy đnh và yêu cu thn trng; Phng pháp giám sát
ngân hàng hin hành; Yêu cu v thông tin; Nng lc ca thanh tra viên và Hot
đng ngân hàng xuyên quc gia.

3
Tác gi tm dch t tài liu: Basel Committee on Banking Supervision, 1997. Core Principles for
Effective Banking Supervision, Basel.

- 9 -
iu kin tiên quyt đ hot đng giám sát ngân hàng hiu qu
Nguyên tc s 1: v chc nng, nhim v, s đc lp, tính minh bch và hp
tác ca h thng giám sát.
Mt h thng giám sát ngân hàng hiu qu phi phân đnh rõ trách nhim và
mc tiêu cho mi c quan liên quan trong hot đng giám sát ngân hàng. Mi c
quan giám sát cn phi có ngun lc và hot đng đc lp. Mt khung pháp lỦ phù
hp cho hot đng giám sát ngân hàng cng rt cn thit, trong đó bao gm các quy
đnh v quyn cp phép thành lp ngân hàng và hot đng giám sát thng xuyên;
quyn x lỦ vic tuân th pháp lut và nhng vn đ v an toàn và hiu qu hot
đng ca ngân hàng; s bo v ca pháp lut đi vi c quan giám sát. Thit lp c
ch phù hp trong vic chia s và bo mt thông tin gia các c quan giám sát ngân
hàng.
Cp phép và c cu
Gm 4 nguyên tc, t nguyên tc 2 đn nguyên tc 5.
Nguyên tc s 2: Phm vi hot đng ngân hàng
Cn đnh ngha rõ nhng hot đng đc phép thc hin ca các t chc đc
cp phép hot đng và chu s giám sát nh các ngân hàng, đng thi kim soát
cht ch vic s dng cm t “ngân hàng” trong tên gi ca các t chc.
Nguyên tc s 3: Các tiêu chí cp phép
C quan cp phép có quyn đt ra nhng tiêu chun cho vic thành lp ngân
hàng và t chi các đn xin thành lp không đáp ng đc yêu cu đt ra. Quy trình
cp phép  mc ti thiu phi bao gm các đánh giá c bn v cu trúc s hu,
thành viên hi đng qun tr, ban lãnh đo cao cp ca ngân hàng, k hoch hot
đng và kim soát ni b cng nh tình hình tài chính d kin, bao gm c ngun
vn góp ca ngân hàng; đi vi trng hp ch s hu hoc ngân hàng m là mt
ngân hàng nc ngoài, cn có s chp thun ca c quan giám sát bn x.

- 10 -
Nguyên tc s 4: Chuyn đi quyn s hu ln

C quan giám sát có quyn xem xét và bác b nhng đ xut chuyn đi mc
c phn trng yu hay quyn li chi phi ca ngân hàng đang hot đng cho các
bên khác.
Nguyên tc s 5: Các sáp nhp c bn
C quan giám sát có quyn đ ra các tiêu chun đánh giá vic sáp nhp hay cu
trúc ca ngân hàng và đm bo rng c cu mua li hay đu t không to ri ro cho
ngân hàng hay cn tr hot đng giám sát hiu qu.
Các quy đnh và yêu cu thn trng
Gm 10 nguyên tc, t nguyên tc 6 đn nguyên tc 15.
Nguyên tc s 6: An toàn vn
C quan giám sát thit lp các yêu cu v mc vn an toàn ti thiu đi vi các
ngân hàng. Các yêu cu đó phi phn ánh đúng ri ro trong hot đng ngân hàng và
qui đnh rõ v c cu vn có kh nng bù đp l. Riêng đi vi ngân hàng có hot
đng quc t, nhng yêu cu nói trên không đc thp hn nhng yêu cu đã đa ra
trong Hip đnh vn Basel và các tài liu sa đi sau đó.
Nguyên tc s 7: Quy trình qun tr ri ro
Mt ni dung quan trng ca mi h thng giám sát ngân hàng là vic đánh giá
chính sách, thông l và th tc ca ngân hàng trong vic cp các khon cho vay, đu
t; và qun tr thng xuyên danh mc vn cho vay và đu t.
Nguyên tc s 8: Tài sn có ri ro, d phòng và d tr
C quan giám sát phi bit chc là ngân hàng có thit lp và tuân th các chính
sách, thông l và th tc đánh giá cht lng tài sn, trích lp d phòng tn tht tín
dng và các khon d tr tn tht tín dng.


- 11 -
Nguyên tc s 9: Gii hn tín dng vi khách hàng ln
C quan giám sát phi bit chc là ngân hàng có h thng qun lỦ thông tin cho
phép ban lãnh đo ngân hàng nhn bit đc mc đ tp trung trong danh mc đu
t. C quan giám sát cn quy đnh các gii hn an toàn nhm hn ch ri ro trong

hot đng cho vay tp trung vào mt s khách hàng hoc mt nhóm khách hàng có
liên quan.
Nguyên tc s 10: Ri ro đi vi nhóm khách hàng có liên quan
 ngn nga vic lm dng phát sinh t vic cho vay các bên có liên quan, c
quan giám sát phi yêu cu các ngân hàng tin hành cho vay vi các công ty và cá
nhân có liên quan trên c s an toàn và vic kéo dài thi hn vay phi đc giám sát
cht ch.
Nguyên tc s 11: Ri ro quc gia và ri ro chuyn đi
C quan giám sát phi bit chc là ngân hàng có các chính sách và quy trình
đy đ đ nhn bit, giám sát và kim soát ri ro quc gia và ri ro chuyn đi trong
hot đng cho vay và đu t quc t, đng thi có đ các chính sách, quy trình đ
duy trì mc d tr hp lỦ đi vi các ri ro đó.
Nguyên tc s 12: Ri ro th trng
C quan giám sát phi bit chc là ngân hàng có h thng cho phép đo lng
chính xác, giám sát và kim soát toàn din ri ro th trng; c quan giám sát phi
có quyn quy đnh nhng gii hn c th và/hoc nhng yêu cu v vn bù đp ri
ro th trng nu cn thit.
Nguyên tc s 13: Ri ro khác (ri ro lãi sut, ri ro thanh khon, ri ro hot
đng)
C quan giám sát phi bit chc rng ngân hàng duy trì quy trình qun lỦ ri ro
toàn din (bao gm c vai trò giám sát thích hp ca hi đng qun tr và ban điu
hành cp cao) nhm nhn bit, đo lng, giám sát và kim soát tt c các ri ro
trng yu khác và duy trì mc vn bù đp ri ro nu cn thit.
- 12 -
Nguyên tc s 14: Kim toán và kim soát ni b
C quan giám sát cn kim tra đ xác đnh rng ngân hàng có h thng kim
soát ni b phù hp vi tính cht và quy mô hot đng ca ngân hàng. H thng
kim soát ni b bao gm vic phân đnh rõ ràng quyn hn và trách nhim; phân
đnh chc nng trong hot đng ca ngân hàng, chuyn vn, hch toán tài sn Có và
tài sn N; thng nht các quy trình; kim soát tài sn; chc nng kim toán ni b

có s đc lp cn thit hoc kim toán đc lp và chc nng tuân th nhm kim tra
mc đ tuân th ca ngân hàng vi h thng kim soát nói trên cng nh vi các
quy đnh ca lut pháp.
Nguyên tc s 15: Phòng tránh ri ro trong lnh vc tài chính
C quan giám sát cn kim tra đ xác đnh rng ngân hàng có đy đ các chính
sách, thông l và th tc bao gm c nguyên tc “nhn bit khách hàng” mt cách
nghiêm ngt đ đm bo tuân th các chun mc v đo đc và chuyên môn trong
lnh vc tài chính, đng thi ngn nga vic ngân hàng b s dng cho các mc đích
ti phm, dù vô tình hay hu Ủ.
Phng pháp giám sát ngân hàng hin hành
Gm 5 nguyên tc, t nguyên tc 16 đn nguyên tc 20.
Nguyên tc 16: K thut giám sát
H thng giám sát ngân hàng hiu qu phi kt hp gia thanh tra ti ch và
giám sát t xa.
Nguyên tc 17: Phng pháp giám sát
C quan giám sát phi thng xuyên liên h vi b máy lãnh đo ngân hàng và
am hiu mi hot đng ca ngân hàng.



- 13 -
Nguyên tc 18: Thông tin giám sát
C quan giám sát phi có phng tin thu thp, xem xét, phân tích báo cáo an
toàn hot đng và thông tin thng kê t ngân hàng trên phng din riêng l và hp
nht.
Nguyên tc 19: C quan giám sát phi có phng tin đ đánh giá đc lp các
thông tin giám sát thông qua thanh tra ti ch hoc s dng kim toán đc lp.
Nguyên tc 20: Mt ni dung quan trng trong hot đng giám sát ngân hàng là
kh nng giám sát tp đoàn ngân hàng trên phng din hp nht.
Yêu cu v thông tin

Nguyên tc 21: Ch đ k toán và công b thông tin
C quan giám sát phi bit chc rng các ngân hàng lu gi h s đy đ theo
đúng chính sách và thông l k toán nhm giúp c quan giám sát có đc cái nhìn
trung thc và hp lỦ v tình hình tài chính và kh nng sinh li ca ngân hàng.
Ngoài ra ngân hàng phi thng xuyên đa ra các bn kê tài chính phn nh trung
thc tình hình tài chính ca mình vi c quan giám sát.
Nng lc ca thanh tra viên
Nguyên tc 22: Thc hin yêu cu và kt lun thanh tra giám sát
C quan giám sát có đ các bin pháp giám sát theo thm quyn đ áp dng
nhng bin pháp x lỦ kp thi vi các ngân hàng vi phm quy ch an toàn hot
đng (nh t l an toàn vn ti thiu) và vi phm các quy đnh ca pháp lut hoc
khi quyn li ca ngi gi tin b đe da di bt k hình thc nào. Trong nhng
trng hp cn thit, c quan giám sát có quyn thu hi hoc kin ngh thu hi giy
phép hot đng ca ngân hàng.
Hot đng ngân hàng xuyên quc gia
Gm 3 nguyên tc, t nguyên tc 23 đn nguyên tc 25.

- 14 -
Nguyên tc 23: Giám sát tng th
C quan giám sát tin hành giám sát trên phng din hp nht trên toàn th
gii đi vi các ngân hàng có hot đng quc t, kim soát cht ch và áp dng các
quy ch an toàn hot đng phù hp vi tt c các hot đng kinh doanh trên toàn th
gii ca ngân hàng, ch yu đi vi các chi nhánh nc ngoài, các liên doanh và
công ty con.
Nguyên tc 24: Mt ni dung quan trng ca hot đng giám sát trên phng
din hp nht là thit lp liên h và trao đi thông tin vi các c quan giám sát khác,
ch yu là c quan giám sát ti nc s ti.
Nguyên tc 25: Phi hp giám sát trong và ngoài nc
C quan giám sát yêu cu hot đng ca các ngân hàng nc ngoài cng phi
tuân th nhng qui ch an toàn nh đi vi các ngân hàng trong nc và c quan

giám sát phi có quyn chia s thông tin theo yêu cu ca c quan giám sát nc
bn x cho mc đích giám sát trên phng din hp nht.
1.2 NngălcăgiámăsátăcaăNHTW điăviăNHTM
 thc hin tt chc nng qun lỦ Nhà nc đi vi các ngân hàng và kim
soát, hn ch các ri ro trong hot đng NHTM, NHTW phi thng xuyên kim tra,
kim soát hot đng ca các ngân hàng nhm đm bo s lành mnh ca h thng.
1.2.1 Kháiănimăhotăđngăthanhătra,ăgiámăsátăngơnăhƠng
Hot đng thanh tra, giám sát ngân hàng đc hiu là các hot đng nhm đm
bo s an toàn ca h thng ngân hàng thông qua vic giám sát t xa, thanh tra ti
ch và cng ch thc thi các quy đnh v an toàn hot đng.
1.2.2 Mcătiêuăhotăđngăthanhătra,ăgiám sát ngân hàng
Mc tiêu giám sát ca NHTW là bo đm cho các NHTM hot đng an toàn,
lành mnh, hn ch ri ro nhm n đnh h thng ngân hàng; bo v li ích hp
- 15 -
pháp ca khách hàng và nâng cao tính thun tin cho khách hàng; t đó duy trì nim
tin ca th trng vào h thng ngân hàng.
1.2.3 Niădungăcaăhotăđngăthanhătra,ăgiámăsátăngơnăhƠng
Nhm đm bo s lành mnh ca h thng ngân hàng, hot đng thanh tra,
giám sát ngân hàng tp trung vào các ni dung sau:
Giám sát thng xuyên vic tuân th các quy đnh, quy ch an toàn trong hot
đng ca các ngân hàng.
Tin hành thanh tra, phúc tra vic thc hin các quy đnh trong giy phép hot
đng ngân hàng, vic chp hành các quy đnh ca pháp lut v tin t và hot đng
ngân hàng.
Xác minh, kin ngh vic gii quyt khiu ni, t cáo liên quan đn hot đng
ngân hàng và công tác phòng, chng tham nhng trong ngân hàng.
Phát hin, x pht hành chính đi vi các vi phm trong hot đng ngân hàng,
đng thi kin ngh các c quan có thm quyn x lý vi phm pháp lut.
1.2.4 Phngăthcăhotăđngăthanhătra,ăgiámăsátăngơnăhƠng
Có hai phng thc thanh tra là giám sát t xa và thanh tra ti ch.

1.2.4.1 Giámăsátătăxa
Giám sát t xa là công tác giám sát da trên hot đng thu thp thông tin t xa
thông qua vic phân tích, đánh giá tình hình hot đng ca ngân hàng da trên c s
thông tin, báo cáo do ngân hàng cung cp đnh k nhm giúp các nhà qun lỦ v mô
nm rõ tình hình, kp thi báo đng cho các ngân hàng và kin ngh h các gii
pháp khc phc. Bên cnh đó, hot đng giám sát t xa còn là c s đ hot đng
thanh tra ti ch đnh hng tp trung ngun lc giám sát đi vi nhng đi tng
ri ro cao.
Phng pháp giám sát t xa có th khác nhau  các quc gia. Tuy nhiên, vic
thu thp, phân tích thông tin theo khuyn ngh ca y ban Basel nên tp trung vào 6
- 16 -
yu t theo nguyên tc CAMELS
4
bao gm: mc đ an toàn vn (Capital), cht
lng tài sn Có (Assets), kh nng qun tr điu hành (Management), kh nng
sinh li (Earning), kh nng thanh khon (Liquidity) và đ nhy cm vi th trng
(Sensitivity). Sau đó, tin hành lng hóa s đim NHTM đt đc qua các tiêu chí
đ xp hng ngân hàng.
1.2.4.2 Thanhătraătiăch
Thanh tra ti ch là phng thc thanh tra truyn thng, đc t chc ti ni
làm vic ca đi tng thanh tra. Khác vi hot đng giám sát t xa, thanh tra ti
ch là phng thc giám sát da trên vic tip cn trc tip vi các h s, tài liu,
chng t liên quan đn ni dung cn thanh tra. Thông qua đó có th phát hin
nhng vi phm sai sót trong vic tuân th pháp lut, đánh giá đc mc đ chính
xác ca nhng thông tin do NHTM báo cáo và xem xét tính hp lý trong quá trình
áp dng các quy trình quy đnh do NHTW ban hành đ t đó có nhng điu chnh,
sa đi phù hp.
Công tác thanh tra ti ch bao gm các ni dung: xem xét công tác kim toán
ni b; kim kê tn qu tin mt; xác đnh tính chính xác ca báo cáo tài chính;
kim tra các t l an toàn; kim tra h s cho vay…

Phân loi theo ni dung giám sát, thông thng có hai phng pháp đc s
dng ph bin, bao gm:
Th nht, phng pháp thanh tra, giám sát tuân th - là phng pháp kim tra
s tuân th ca các NHTM đi vi các quy đnh pháp lut và quy đnh ca NHTW.
Th hai, phng pháp thanh tra, giám sát da trên c s ri ro (risk – based
supervision). Phng pháp này khác hoàn toàn vi phng pháp thanh tra tuân th,
đc xây dng da trên vic giám sát hot đng ca các NHTM thông qua đánh giá
các loi hình ri ro mà các t chc này gp phi nh ri ro tín dng, ri ro thanh
khon, ri ro hot đng, ri ro th trng và ri ro pháp lỦ. Phng pháp này cung


4
Sahajwala and Bergh (2000)