GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN TRỊ RỦI RO TÁC NGHIỆP TẠI NGÂN HÀNG TMCP ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM.PDF

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM






NGÔăTHANHăHUYN








GIIăPHÁPăHOÀNăTHINăCÔNGăTÁC QUN TR RIăROăTÁCăNGHIP
TIăNGỂNăHÀNGăTMCPăUăTăVÀăPHÁTăTRIN VIT NAM








LUNăVNăTHCăSăKINHăT

TP. H Chí Minh - Nm 2012
B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. HCM






NGÔăTHANHăHUYN








GIIăPHÁPăHOÀNăTHINăCÔNGăTÁCăQUN TR RIăROăTÁCăNGHIP
TIăNGỂNăHÀNGăTMCPăUăTăVÀăPHÁTăTRIN VIT NAM

Chuyên ngƠnh: TƠi Chính - Ngơn HƠng

Mƣ s: 60340201



LUNăVNăTHCăSăKINHăT




NGI HNG DN KHOA HC:
PGS.TS. TRM TH XUÂN HNG






TP. H Chí Minh - Nm 2012



LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan đ tƠi ắGiiăpháp hoƠnăthinăcôngătác qun tr riăroătácă
nghip tiăNgơnăhƠngăTMCP uătăvƠăPhátătrin VităNam” lƠ kt qu nghiên
cu đc lp ca tôi, vi s h tr, hng dn nhit tình ca ngi hng dn khoa
hc lƠ PGS.TS Trm Th Xuơn Hng.
Các s liu s dng trong lun vn lƠ trung thc, có ngun gc rõ rƠng, đc
trích dn có tính k tha, đc tng hp vƠ phát trin t các báo cáo, tp chí, các
công trình nghiên cu khoa hc vƠ đƣ đc công b trên th vin đin t, các
websiteầ

Các gii pháp nêu trong lun vn đc rút ra t c s lỦ lun vƠ da trên
nhng điu kin v hoƠn cnh, môi trng, tình hình thc t ti Ngơn hƠng TMCP
u t vƠ Phát trin Vit Nam.

Tácăgi đ tƠi




NgôăThanh Huyn




MC LC

Chng 1: TNG QUAN V QUN TR RI RO TÁC NGHIP TI NGÂN
HÀNG THNG MI 1
1.1 Riăroătácănghip tiăngơnăhƠngăthngămi 1
1.1.1 Ri ro ca ngơn hƠng thng mi 1
1.1.1.1 Khái nim v ngân hàng thng mi 1
1.1.1.2 Khái nim v ri ro 2
1.1.1.3 Các loi ri ro ch yu ca ngân hàng thng mi 3
1.1.1.4 Mi quan h gia các loi ri ro 4
1.1.2 Ri ro tác nghip ca ngơn hƠng thng mi 5
1.1.2.1 Khái nim v ri ro tác nghip 5
1.1.2.2 Các loi ri ro tác nghip 5
1.1.2.3 Nguyên nhân gây ra ri ro tác nghip 6
1.1.2.4 So sánh RRTN vi các loi ri ro khác 7
1.2 Qun tr riăroătácănghip tiăngơnăhƠngăthngămi 8

1.2.1 Tng quan v qun tr ri ro tác nghip 8
1.2.1.1 Khái nim qun tr ri ro 8
1.2.1.2 Khái nim v qun tr ri ro tác nghip 9
1.2.1.3 S cn thit phi qun tr ri ro tác nghip 10
1.2.2 Quy trình QTRRTN 11
1.2.3 Khung QTRRTN 13
1.2.4 Các nhơn t nh hng đn qun tr RRTN ti NHTM 15
1.2.4.1 Chin lc kinh doanh 15
1.2.4.2 Chính sách, các quy trình nghip v 16
1.2.4.3 Mô hình t chc 16
1.2.4.4 Ngun nhân lc 16
1.2.4.5 C s h tng, h thng công ngh thông tin 17
1.2.4.6 Các bin pháp kim soát 17
1.3ăBƠiăhc kinh nghim QTRRTN caăcácăNHTMătrênăth giiăđi viăcácăNHTMă
Vit Nam 18
1.3.1 Mt s RRTN ti các ngơn hƠng trên th gii 18
1.3.2 BƠi hc kinh nghim QTRRTN ca các NHTM trên th gii đi vi các NHTM
ti Vit Nam 20
Kt lunăchngă1 24
Chng 2 25
THC TRNG QUN TR RI RO TÁC NGHIP TI BIDV 25
2.1 Gii thiu v BIDV 25
2.1.1 Lch s hình thƠnh vƠ phát trin ca BIDV 25
2.1.2 Các sn phm dch v ch yu: 26
2.1.3 Các kt qu đt đc: 26
2.2 Thc trngăcôngătácăQTRRTNăti BIDV 29
2.2.1 C s pháp lỦ cho công tác QTRRTN trong h thng BIDV 29
2.2.1.1 Chính sách, quy đnh ca BIDV liên quan đn qun tr RRTN: 29
2.2.1.2 Mô hình t chc qun lý RRTN ti BIDV 30
2.2.2 Quy trình QTRRTN ti BIDV 32

2.2.3 Công c QTRRTN ca BIDV 35
2.2.3.1 Công c báo cáo du hiu RRTN 35
2.2.3.2 Công c báo cáo s c RRTN 35
2.2.3.3 Công c ma trn ri ro tác nghip 36
2.2.3.4 Công c báo cáo giao dch nghi ng, bt thng 37
2.2.3.5 Công c rà soát sn phm và phê duyt sn phm mi: 38
2.2.4 Thc trng QTRRTN ti BIDV 38
2.2.4.1 Các loi ri ro thng gp trong hot đng tác nghip 38
2.2.4.2 Thc trng QTRRTN ca BIDV 39
2.2.4.4 Quy đnh x lý trách nhim cá nhân, tp th trong hot đng tác nghip ti
BIDV 50
2.2.4.5 Kho sát ý kin ca cán b công nhân viên ca BIDV đi vi RRTN và
QTRRTN 52
2.3ăăánhăgiáăv côngătácăQTRRTNăti BIDV 57
2.3.1 ThƠnh tu: 57
2.3.2 Tn ti: 59
2.3.3 Nguyên nhơn ca nhng tn ti, hn ch trên 61
2.3.3.1 Nguyên nhân t phía BIDV 61
2.3.3.2 Nguyên nhân t phía khách hàng 63
Kt lunăchngă2 63
Chng 3: GII PHÁP HOÀN THIN CỌNG TÁC QUN TR RI RO TÁC
NGHIP TI BIDV 64
3.1 Mcătiêuăđnhăhngăphátătrin caăBIDVăđnănmă2015: 64
3.1.1 Trin vng vƠ đnh hng chin lc ca ngƠnh ngơn hƠng Vit Nam đn nm
2015. 64
3.1.2 Chin lc phát trin ca BIDV đn nm 2015: 64
3.2 Giiăphápăđi vi BIDV 66

3.2.1 Xơy dng k hoch kinh doanh liên tc 66
3.2.2 HoƠn thin h thng vn bn pháp lỦ 67
3.2.3 HoƠn thin mô hình t chc, b trí cán b: 69
3.2.3.1 V mô hình t chc: 69
3.2.3.2 V b trí cán b 70
3.2.4 Xơy dng ngun nhơn lc 71
3.2.4.1 V công tác đào to 71
3.2.4.2 V yêu cu đi vi cán b 72
3.2.5 Chú trng c s vt cht vƠ xơy dng h thng công ngh thông tin 73
3.2.6 Nơng cao công tác kim tra, giám sát 75
3.2.7 Xơy dng vn hóa QTRRTN 76
3.2.8 Các gii pháp h tr khác 77
3.2.8.1  xut QTRRTN thông qua công c bo him 77
3.2.8.2  xut xây dng vn d phòng và vn yêu cu ti thiu cho RRTN 79
3.3 Kin ngh đi vi ri ro t phíaăkháchăhƠng 80
3.4 Kin ngh đi viăChínhăph, NHNN VităNamăvƠăcăquanăcóăliênăquan 80
Kt lunăchngă3 82





DANH MC NHNG T VIT TT

ATM
Máy giao dch t đng ca ngơn hƠng
Ban QLRRTT&TN
Ban Qun lỦ ri ro th trng vƠ tác nghip
BIDV
Ngơn hƠng TMCP u t vƠ Phát trin Vit Nam

NHNN
Ngơn hƠng NhƠ nc
NHTM
Ngơn hƠng thng mi
QLRRTN
Qun lỦ ri ro tác nghip
QTRRTN
Qun tr ri ro tác nghip
RRTD
Ri ro tín dng
RRTN
Ri ro tác nghip
RRTT&TN
Ri ro th trng vƠ tác nghip
SIBS
LƠ h thng ngơn hƠng lõi ca BIDV
TMCP
Thng mi c phn

DANH MCăCÁCăBNG S LIU

Trang
Bng 2.1: Mt s ch tiêu tƠi chính c bn giai đon 2008-2011 28
Bng 2.2: Tng hp s lng li RRTN theo nghip v 2008-2011 40
Bng 2.3: Mô t đc đim các đi tng kho sát 53
Bng 2.4: Mô t các nhơn t gii thích 54
Bng 2.5: ánh giá v trách nhim QTRRTN 55
Bng 2.6: ánh giá v các công c vƠ bin pháp QTRRTN 56

DANH MCăCÁCăBIUă

Trang

Biu đ 2.1: Tng tƠi sn ca BIDV giai đon 2008-2011 27
Biu đ 2.2: Li tác nghip trong nghip v tin gi 41
Biu đ 2.3: C cu li tác nghip trong nghip v tín dng 43
Biu đ 2.4: Kt qu trin khai thc hin quy ch 272 nm 2011 51
Biu đ 2.5: T trng cán b b x lỦ theo cp bc 51
Biu đ 2.6: T trng các yu t nh hng đn RRTN 55

DANH MCăCÁCăHỊNHăV
Trang

Hình 1.1: Tác đng ca các yu t trong RRTN 7
Hình 1.2: Quy trình qun tr RRTN 11
Hình 1.3: Khung qun tr RRTN 13
Hình 1.4: Mô hình t chc qun tr RRTN ca NHTM trên th gii 22
Hình 2.1: Mô hình t chc qun lỦ RRTN ti BIDV 30
Hình 2.2: Quy trình qun tr ri ro tác nghip ti BIDV 32
Hình 3.1: Quy trình thc hin k hoch kinh doanh liên tc 66

LI M U
1. Tínhăcp thit caăđ tƠi
Cùng vi s phát trin mnh m ca tƠi chính quc t, các ngơn hƠng phi đi
mt vi mc đ ri ro ngƠy cƠng cao trong hot đng tác nghip. T nhng nm đu
ca th k 21 vƠ đc bit lƠ sau mt lot v sp đ ca các ngơn hƠng M nm
2008, vn đ qun tr ri ro tác nghip đc các ngơn hƠng trên th gii coi trng vƠ
xơy dng nh mt trong nhng ct tr đm bo s phát trin bn vng.
Ri ro tác nghip ngƠy cƠng gia tng do tác đng ca quá trình hi nhp, do
tc đ gia tng khi lng các giao dch trong ngơn hƠng, môi trng kinh doanh
ngƠy cƠng phc tp vƠ áp lc cnh tranh ngƠy cƠng ln. Chính vì vy, k t sau khi
Basel II có hiu lc, vn đ ri ro tác nghip vƠ qun tr ri ro tác nghip mt cách
có hiu qu đang lƠ mt trong nhng vn đ mƠ các ngơn hƠng thng mi Vit
Nam phi đi mt.
Ti Ngơn hƠng TMCP u t vƠ Phát trin Vit Nam trong nhng nm gn
đơy đƣ gp phi ri ro tác nghip liên quan đn đo đc cán b vƠ ti phm ni b,
do khách hƠng c tình la đo ngơn hƠngầ Nhng hin tng nƠy ngƠy cƠng tinh
vi vƠ có chiu hng gia tng.
Vi nhng lỦ do trên, vic phơn tích thc trng vƠ đa ra gii pháp đi vi
công tác qun tr ri ro tác nghip ti Ngơn hƠng TMCP u t vƠ Phát trin Vit
Nam s có tác dng góp phn đm bo an toƠn trong hot đng, gim thiu ri ro
tác nghip, nơng cao hình nh vƠ v th ca ngơn hƠng ti th trng tƠi chính trong
nc vƠ quc t. Chính vì th, tôi chn đ tƠi ắGii pháp hoàn thin công tác qun
tr ri ro tác nghip ti Ngân hàng TMCP u t và Phát trin Vit Nam”.
2. Mcătiêuănghiênăcu caăđ tƠi
Nghiên cu nhng vn đ c bn v ri ro tác nghip, s cn thit vƠ các nhơn

t nh hng đn qun tr ri ro tác nghip trong kinh doanh ca các ngơn hƠng
thng mi cng nh tìm hiu kinh nghim qun tr ri ro tác nghip ca mt s
ngơn hƠng trên th gii vƠ rút ra bƠi hc kinh nghim cho các ngơn hƠng thng mi
ti Vit Nam.



Gii thiu quy trình qun tr ri ro tác nghip cng nh đánh giá thc trng
qun tr ri ro tác nghip ti Ngơn hƠng TMCP u t vƠ Phát trin Vit Nam nhm
phát hin nhng tn ti, vng mc trong quá trình thc hin quy trình.
 xut mt s gii pháp, kin ngh nhm gim thiu tn tht, hn ch ti đa
nhng ri ro trong hot đng tác nghip, góp phn nơng cao uy tín, thng hiu vƠ
hiu qu kinh doanh ca Ngơn hƠng TMCP u t vƠ Phát trin Vit Nam trong giai
đon kinh t hi nhp hin nay.
3. iătngăvƠăphmăviănghiênăcu
Nghiên cu lỦ thuyt v ri ro tác nghip vƠ qun tr ri ro tác nghip ti các
Ngơn hƠng thng mi.
Nghiên cu nhng vn đ liên quan đn ri ro tác nghip vƠ qun tr ri ro tác
nghip; đánh giá v ri ro tác nghip đi vi các nghip v c bn ch yu ti BIDV
t 2008-2011.
T đó đ xut mt s gii pháp nhm hn ch ri ro tác nghip ti BIDV.
4. Phngăphápănghiênăcu
 tƠi s dng các phng pháp nghiên cu sau:
Phng pháp tng hp và phân tích d liu: thu thp vƠ x lỦ thông tin t các
báo cáo thng kê ti BIDV, t ngun sách báo, các phng tin truyn thông, thông
tin thng miầ
Phng pháp thm dò ý kin: kho sát Ủ kin ca cán b công nhơn viên ca
BIDV v ri ro tác nghip vƠ qun tr ri ro tác nghip.
Da vƠo kt qu phơn tích, vn dng kin thc vƠ kinh nghim thc t đ đa ra
các nhn đnh, đánh giá v ri ro tác nghip vƠ qun tr ri ro tác nghip ti BIDV.

5. Kt cu ca lunăvn
NgoƠi phn m đu, kt lun, ph lc, danh mc tƠi liu tham kho, danh mc
các t vit tt, kt cu lun vn gm 3 chng:
Chngă1: Tng quan v qun tr ri ro tác nghip ti Ngơn hƠng thng mi
Chngă2: Thc trng qun tr ri ro tác nghip ti BIDV.
Chngă3:ăGii pháp hoƠn thin công tác qun tr ri ro tác nghip ti BIDV.


1
Chngă1:ăTNGăQUAN VăQUNăTR RIăROăTÁCăNGHIP TIăNGỂNă
HÀNGăTHNGăMI
1.1 Riăroătácănghip ti ngơnăhƠngăthngămi
1.1.1 Riăroăca ngơnăhƠngăthngămi
1.1.1.1 Khái nim v ngân hàng thng mi
Ngơn hƠng thng mi lƠ loi ngơn hƠng giao dch trc tip vi các công ty, xí
nghip, t chc kinh t vƠ cá nhơn, bng cách nhn tin gi, tin tit kim, ri s
dng s vn đó đ cho vay, chit khu, cung cp các phng tin thanh toán vƠ
cung ng dch v ngơn hƠng cho các đi tng trên. NHTM lƠ loi ngơn hƠng có s
lng ln vƠ rt ph bin trong nn kinh t. S có mt ca NHTM trong hu ht các
mt hot đng ca nn kinh t, xƣ hi đƣ chng minh rng:  đơu có mt h thng
NHTM phát trin, thì  đó s có s phát trin vi tc đ cao ca nn kinh t, xƣ hi
vƠ ngc li.
Ngh đnh 59/2009/N-CP ngƠy 16 tháng 7 nm 2009: “Ngân hàng thng
mi là ngân hàng đc thc hin toàn b hot đng ngân hàng và các hot đng
kinh doanh khác có liên quan vì mc tiêu li nhun theo quy đnh ca Lut các T
chc tín dng và các quy đnh khác ca pháp lut”.
Theo lut các t chc tín dng nm 2011: “Ngân hàng thng mi là loi hình
ngân hàng đc thc hin tt c các hot đng ngân hàng và các hot đng kinh
doanh khác theo quy đnh nhm mc tiêu li nhun”.
Hot đng ngơn hƠng lƠ vic kinh doanh, cung ng thng xuyên mt hoc

mt s các nghip v sau đơy:
Nhn tin gi: lƠ hot đng nhn tin ca t chc, cá nhơn di hình thc tin
gi không k hn, tin gi có k hn, tin gi tit kim, phát hƠnh chng ch tin
gi, k phiu, tín phiu vƠ các hình thc nhn tin gi khác theo nguyên tc có hoƠn
tr đy đ tin gc, lƣi cho ngi gi tin theo tha thun.
Cp tín dng: lƠ vic tha thun đ t chc, cá nhơn s dng mt khon tin
hoc cam kt cho phép s dng mt khon tin theo nguyên tc có hoƠn tr bng
nghip v cho vay, chit khu, cho thuê tƠi chính, bao thanh toán, bo lƣnh ngơn


2


hƠng vƠ các nghip v cp tín dng khác.
Cung ng dch v thanh toán qua tài khon: lƠ vic cung ng phng tin
thanh toán; thc hin dch v thanh toán séc, lnh chi, y nhim chi, nh thu, y
nhim thu, th ngơn hƠng, th tín dng vƠ các dch v thanh toán khác cho khách
hƠng thông qua tƠi khon ca khách hƠng.
Nh vy, có th nói rng NHTM lƠ mt loi đnh ch tƠi chính trung gian cc
k quan trng trong nn kinh t th trng. Nh h thng đnh ch tƠi chính trung
gian nƠy mƠ các ngun tin nhƠn ri nm ri rác trong xƣ hi đc huy đng, tp
trung li vi s lng đ ln đ cp tín dng cho các t chc kinh t, cá nhơn nhm
mc đích phc v phát trin kinh t - xƣ hi.
1.1.1.2 Khái nim v ri ro
Trong môi trng sng ca chúng ta đy ry nhng ri ro. Ri ro có th xut
hin trong mi ngƠnh, mi lnh vc. Ri ro có th xut hin mt cách bt ng  mi
lúc, mi ni. Có nhiu đnh ngha v ri ro nhng có th chia lƠm hai quan đim:
Theo quan đim truyn thng: “Ri ro là nhng thit hi, mt mát, nguy him
hoc các yu t liên quan đn nguy him, khó khn, hoc điu không chc chn có
th xy ra cho con ngi”.

Theo quan đim trung hòa: “Ri ro là mt s không chc chn, mt tình trng
bt n hay s bin đng tim n  kt qu”.
Tuy nhiên, ch có nhng tình trng không chc chn nƠo có th c đoán đc
xác sut xy ra mi đc xem lƠ ri ro. Nhng tình trng không chc chn nƠo cha
tng xy ra vƠ không th c đoán đc xác sut xy ra đc xem lƠ s bt trc.
Ri ro lƠ s bt trc có th đo lng đc.
Ri ro va mang tính tích cc va mang tính tiêu cc. Ri ro có th mang đn
cho con ngi nhng tn tht, mt mát nguy him, nhng cng có th mang đn
nhng c hi, thi c. Nu tích cc nghiên cu, nhn dng, đo lng ri ro, chúng
ta có th tìm ra đc nhng bin pháp phòng nga, hn ch nhng tiêu cc vƠ phát
huy đc nhng c hi tích cc mang li t ri ro.
Hot đng ngơn hƠng luôn gn cht vi sc khe ca nn kinh t trong nc


3


cng nh ngoƠi nc. Trong bi cnh nn kinh t trong nc vƠ quc t gp nhiu
khó khn, ri ro cƠng ny sinh vƠ tim n nhiu thách thc đi vi h thng ngơn
hƠng. Vì vy, ri ro trong kinh doanh ngơn hƠng lƠ nhng bin c không mong đi
mƠ khi xy ra s dn đn s tn tht v tƠi sn ca ngơn hƠng, gim sút li nhun
thc t so vi d kin hoc phi b ra thêm mt khon chi phí đ có th hoƠn thƠnh
đc mt nghip v tƠi chính nht đnh.
1.1.1.3 Các loi ri ro ch yu ca ngân hàng thng mi
Có th chia các loi ri ro trong kinh doanh ngơn hƠng thƠnh 4 loi chính: ri
ro tín dng, ri ro th trng, ri ro thanh khon vƠ ri ro tác nghip.
Ri ro tín dng:
“Ri ro tín dng là loi ri ro phát sinh trong quá trình cp tín dng ca ngân
hàng, biu hin trên thc t qua vic khách hàng không tr đc n hoc tr n
không đúng hn cho ngân hàng”.

Ri ro tín dng có th xut hin trong các mi quan h mƠ ngơn hƠng lƠ ch
n, mƠ khách n li không thc hin hoc không đ kh nng thc hin ngha v tr
n khi đn hn. Nó din ra trong quá trình cho vay, chit khu, bo lƣnh, bao thanh
toánầ Ri ro tín dng còn đc gi lƠ ri ro mt kh nng chi tr vƠ ri ro sai hn,
lƠ loi ri ro liên quan đn cht lng hot đng tín dng ca ngơn hƠng. Nh vy
có th thy rng ri ro tín dng có hai cp đ lƠ khách hƠng tr n không đúng hn
hoc khách hƠng không tr đc n cho ngơn hƠng. Do đó, ri ro tín dng lƠ khách
quan, tn ti song song vi tín dng ngơn hƠng, ngơn hƠng có th hn ch vƠ chp
nhn ri ro tín dng  mc đ nht đnh.
Ri ro th trng:
Ri ro th trng lƠ ri ro xy ra do s bin đng, thay đi bt li ca các yu
t th trng bao gm: t giá, lƣi sut, giá cầ Lƣi sut vƠ t giá lƠ nhng phm trù
khác nhau vƠ s bin đng ca chúng cng tác đng không ging nhau đn hot
đng ngơn hƠng. Trong khi lƣi sut bin đng lƠm thay đi thu nhp vƠ chi phí, thì
t giá bin đng s lƠm thay đi giá tr ca tƠi sn vƠ ngun vn ca ngơn hƠng.
Song hai phm trù nƠy li có nhng đim ging nhau lƠ luôn thay đi trên th


4


trng ph thuc vƠo các yu t cung cu v vn vƠ v ngoi t. Quan trng hn,
vic xác đnh, đo lng mc đ vƠ các bin pháp đ hn ch ri ro ca lƣi sut vƠ t
giá lƠ tng t nhau vƠ đu phi thc hin thông qua các nghip v phái sinh trên
th trng tin t.
Ri ro t giá hi đoái trong hot đng kinh doanh ngơn hƠng lƠ ri ro phát sinh
trong quá trình cho vay ngoi t hoc quá trình kinh doanh ngoi t khi t giá bin
đng theo chiu hng bt li cho ngơn hƠng, lƠm nh hng đn giá tr k vng
trong tng lai.
Ri ro lƣi sut lƠ loi ri ro xut hin khi có s thay đi lƣi sut th trng

hoc ca nhng yu t có liên quan đn lƣi sut dn đn nguy c bin đng thu nhp
vƠ giá tr ròng ca ngơn hƠng. Ri ro lƣi sut thng xy ra trong quan h tín dng
gia khách hƠng vƠ ngơn hƠng, quan h liên ngơn hƠng, các loi công trái, trái
phiu, tín phiu.
Ri ro thanh khon:
“Ri ro thanh khon là loi ri ro xut hin trong trng hp ngân hàng thiu
kh nng chi tr do không chuyn đi kp các loi tài sn ra tin mt hoc không có
kh nng vay mn đ đáp ng yêu cu ca các hp đng thanh toán”.
Hin tng thiu ht thanh khon lƠ du hiu đu tiên cho thy ngơn hƠng
đang  trong tình trng khó khn tƠi chính nghiêm trng. Hu qu tip theo có th lƠ
ngơn hƠng mt dn các khon tin gi c vì áp lc rút tin ngƠy cƠng gia tng,
không th thu hút thêm các khon tin gi mi do thái đ dè dt ca công chúng đi
vi ngơn hƠng, mt s ngơn hƠng phi huy đng vn vi lƣi sut cao hn lƣi sut
cho vay, cƠng lƠm suy gim hn na li nhun ca ngơn hƠng.
Ri ro tác nghip (hay còn gi lƠ ri ro vn hƠnh, ri ro hot đng):
“Ri ro tác nghip là nguy c tn tht trc tip hoc gián tip do cán b ngân
hàng, quá trình x lý và h thng ni b không đy đ hoc không hot đng hoc
do các s kin bên ngoài tác đng vào hot đng ngân hàng”.
1.1.1.4 Mi quan h gia các loi ri ro
Các loi ri ro trong kinh doanh ngơn hƠng có mi quan h bin chng vi


5


nhau, khi mt ri ro nƠy xy ra s kéo theo mt lot các ri ro khác. Trong các loi
ri ro thì RRTN lƠ ri ro nh hng nhiu nht vƠ bao trùm lên tt c các loi ri ro
khác. RRTN hin hu trong tng hot đng hƠng ngƠy ti các ngơn hƠng: lƠ li
trong tác nghip vƠ kim soát (do bt cn, l lƠ, do không đ trình đ chuyên môn),
lƠ gian ln ni b vƠ bên ngoƠi, lƠ các hƠnh đng phá hoi, lƠ nh hng t môi

trngầ Do đó qun lỦ tt RRTN s lƠm gim thiu nguy c xy ra các ri ro khác.
1.1.2 Riăroătácănghip caăngơnăhƠngăthngămi
1.1.2.1 Khái nim v ri ro tác nghip
Trong hot đng kinh doanh ngơn hƠng có nhiu loi ri ro nh ri ro tín
dng, ri ro th trng, ri ro thanh khonầ Sau s sp đ ca hƠng lot ngơn
hƠng, các nhƠ nghiên cu đƣ nhn thy rng ri ro tín dng vƠ ri ro th trng
không bao hƠm ht ri ro mƠ ngơn hƠng phi đi mt. Hip c Basel II (ph lc I)
đƣ đ cp đn khái nim v RRTN.
“Ri ro tác nghip là nguy c tn tht trc tip hoc gián tip do cán b ngân
hàng, quá trình x lý và h thng ni b không đy đ hoc không hot đng hoc
do các s kin bên ngoài tác đng vào hot đng ngân hàng”.
Do đó, RRTN lƠ mt thc ti khách quan tn ti song song cùng vi hot đng
ca ngơn hƠng.
1.1.2.2 Các loi ri ro tác nghip
Theo thông l quc t thì RRTN đc chia thƠnh by loi sau:
(i) Ri ro liên quan đn gian ln ni b: lƠ tn tht do hƠnh vi la đo, tham
ô, chim dng tƠi sn hoc hƠnh vi trn tránh quy ch, pháp lut ca ít nht mt
ngi trong ni b t chc.
(ii) Ri ro liên quan đn gian ln bên ngoài: lƠ tn tht do hƠnh vi la đo,
tham ô, chim đot tƠi sn hoc hƠnh vi vi phm pháp lut ca cá nhơn, t chc bên
ngoƠi ngơn hƠng.
(iii) Ri ro liên quan đn tp quán làm vic và ni làm vic an toàn: lƠ tn
tht do hƠnh vi vi phm hip đnh, pháp lut v tuyn dng, sc khe, an toƠn, bi
thng cho tn hi cá nhơn hoc hƠnh vi phơn bit đi x.


6


(iv) Ri ro liên quan đn khách hàng, sn phm và tp quán giao dch: lƠ

tn tht do hƠnh vi vi phm quy ch lƠm vic xut phát t thin Ủ hoc li đi vi
mt khách hƠng c th (nghip v nhn y thác, nghip v thm đnhầ) hoc
nhng tn hi do tính cht, vic thit k sn phm.
(v) Ri ro liên quan đn thit hi tài sn vt cht: lƠ tn tht tƠi sn hu hình
t các thm ha t nhiên.
(vi) Ri ro liên quan đn gián đon hot đng kinh doanh hoc ri ro h
thng: lƠ tn tht sinh ra t gián đon hot đng kinh doanh hoc ri ro h thng.
(vii) Ri ro liên quan đn vic thc hin, bàn giao và qun lý quy trình: lƠ
tn tht xut phát t quan h vi đi tác giao dch hoc nhƠ cung cp, do li trong
quy trình giao dch hoc qun lỦ quy trình.
1.1.2.3 Nguyên nhân gây ra ri ro tác nghip
Theo đnh ngha v RRTN thì RRTN đc xác đnh da trên nguyên nhơn gơy
ra RRTN, bao gm: con ngi, quy trình, h thng vƠ s kin bên ngoƠi.
(i)Ri ro do nhân t con ngi:
Do hành vi ca cán b, nhân viên:
• Thc hin các nhim v không đc u quyn hoc phê duyt vt quá thm
quyn cho phép; không tuơn th theo quy đnh, quy trình nghip v ca ngơn hƠng.
• Không chp hƠnh ni quy c quan, hp đng lao đng vƠ các vn bn pháp
lut đi vi ngi lao đng ni công s, nh: an toƠn lao đng, thc hin tit kim
chng lƣng phí, phòng chng tham nhngầ
• Có hƠnh vi la đo hoc hƠnh đng phm ti, cu kt vi đi tng bên
ngoƠi gơy thit hi cho ngơn hƠng.
Do c qun qun lý ca cán b không hiu qu: s dng lao đng không đúng
vi chuyên môn, không luơn chuyn đúng quy đnhầ
(ii)Ri ro do quy đnh, quy trình nghip v:
Quy đnh, quy trình bt cp, không đy đ, cha hoƠn chnh, to k h cho k
xu li dng gơy thit hi cho ngơn hƠng; hoc quy đnh, quy trình cha phù hp,
gơy khó khn cho cán b khi tác nghip.

7


(iii)Ri ro do h thng h tr:
Ri ro t h thng công ngh thông tin:
Do không có hoc có không đ d liu, h thng bo mt thông tin không an
toƠn; do thit k h thng không phù hp, gián đon ca h thng hoc do các phn
mm, các chng trình h tr cƠi đt li thi, hng hóc hoc không hot đng.
Ri ro t các h thng h tr khác:
Do vic ch đo, hng dn vƠ h tr cha kp thi, cha hiu qu hoc chng
chéo gơy khó khn, ách tc cho b phn nghip v; do c ch, quy ch v công tác
h tr cha phù hp, cha đáp ng các yêu cu h tr cho b phn nghip v.
(iv)Ri ro do các tác đng bên ngoài:
Do hƠnh vi la đo, trm cp hoc phm ti ca các đi tng bên ngoƠi ngơn
hƠng; do các s kin bên ngoƠi hoc do t nhiên (đng đt, bƣo lt ) gơy gián đon
hoc thit hi cho hot đng kinh doanh ca ngơn hƠng; do các vn bn, quy đnh
ca chính ph, các ban ngƠnh liên quan thay đi hoc có nhng quy đnh mi lƠm
nh hng đn hot đng ca ngơn hƠng.

Hình 1.1: Tácăđng caăcácăyu t trong riăroătácănghip
Ngun: Basel Committee on Banking Supervision 2001
website: />quan-tri-rui-ro-hoat-dong-trong-cac-to-chuc-tin-dung.html
1.1.2.4 So sánh RRTN vi các loi ri ro khác
RRTN v c bn không đc đón nhn mt cách t nguyn, nó thng không
đoán trc đc vƠ có trng hp không th né tránh đc, trong khi, ri ro tín
dng vƠ ri ro th trng thng đc tính toán trc nh nhng c hi kinh doanh


8

vƠ có nhng công c truyn thng phòng tránh ri ro hu hiu vƠ lơu dƠi. Hn na,
ri ro tín dng vƠ ri ro th trng đc chp nhn vì nhng loi ri ro nƠy hot
đng phù hp vi quy lut “ri ro cao - li nhun ln” trong khi đi vi RRTN, tn
tht có th rt ln mƠ li nhun li bng không.
Ri ro tín dng và ri ro th trng d dƠng có th hiu vƠ tính toán đc da
trên giá tr vƠ đc tính ca tng giao dch, tng hp đng. Ngc li, RRTN tim n
trong hot đng ngơn hƠng, lƠ bn cht ca toƠn b hot đng kinh doanh ch
không phi lƠ ca mt giao dch c th nƠo, giá tr ca RRTN cng không d dƠng
đo đm đc.
RRTN thng b trùng lp vi ri ro tín dng và ri ro th trng trong quá
trình phân loi.
S vic khách hƠng không tr đc n vay đc cho lƠ ri ro tín dng nhng
nu nguyên nhơn ca vic khách hƠng không tr đc n vay lƠ do cán b tín dng
không x lỦ đúng quy trình cho vay, không qun lỦ tt tƠi sn đm bo hp đng
vay thì tn tht gơy ra s lƠ tn tht RRTN.
Gian ln thng mi trong kinh doanh vn lƠ ri ro thng đc giám sát bi
cán b qun lỦ ri ro th trng nhng đc phơn loi lƠ RRTN vì nguyên nhơn
chính ca tn tht không phi lƠ nhơn t th trng mƠ lƠ do hƠnh đng sai trái trong
tác nghip, trong trng hp nƠy lƠ không đc thc hin theo đúng quy trình.
1.2 Qunătrăriăroătácănghipăti ngơnăhƠngăthngămi
1.2.1ăTngăquanăvăqunătrăriăroătácănghip
1.2.1.1 Khái nim qun tr ri ro
Có nhiu trng phái nghiên cu v ri ro vƠ qun tr ri ro, đa ra nhng
khái nim v qun tr ri ro rt khác nhau. Tuy nhiên quan đim ca trng phái
mi đc nhiu ngi tán đng hn c. Quan đim nƠy cho rng cn qun tr tt c
mi loi ri ro ca ngơn hƠng mt cách toƠn din.
“Qun tr ri ro là quá trình tip cn ri ro mt cách khoa hc, toàn din và
có h thng nhm nhn dng, kim soát, phòng nga và gim thiu nhng tn tht,
mt mát, nhng nh hng bt li ca ri ro”.

9


 qun tr ri ro ngi ta đƣ áp dng nhng công c có tính thc tin cao,
tránh to gánh nng cho ni trc tip thc hin nghip v. NgoƠi vic hoƠn thin c
s d liu v tn tht, cn hoƠn thin thêm c s d liu v các thông tin đnh tính
nh t đánh giá kim soát, ch s ri ro chínhầ
Vic qun tr ri ro cn đm bo các nguyên tc sau đơy:
Qun tr ri ro to ra vƠ bo v giá tr
Qun tr ri ro lƠ phn không th thiu trong quá trình hot đng ca toƠn b
t chc vƠ lƠ mt phn ca vic ra quyt đnh.
Qun tr ri ro phi ch ra mt cách rõ rƠng vƠ chi tit nhng điu không chc
chn (ri ro tim n).
Qun tr ri ro phi có phng pháp, có h thng - kt cu, đúng hn vƠ phi
đc da trên ngun thông tin tt nht.
Qun tr ri ro phi có tính linh hot, thích ng, phù hp vƠ phi tính đn c
yu t con ngi vƠ vn hóa.
Qun tr ri ro phi minh bch vƠ tng hp.
Qun tr ri ro phi nng đng, có tính lp đi lp li vƠ sn sƠng thay đi
Qun tr ri ro h tr cho vic liên tc ci tin vƠ phát trin ca t chc.
1.2.1.2 Khái nim v qun tr ri ro tác nghip
Hip c Basel II xác đnh RRTN da trên nguyên nhơn gơy ra ri ro, do đó,
QTRRTN đng ngha vi vic qun tr các nguyên nhơn gơy ra RRTN, tc lƠ qun
tr v mi mt, mi hot đng trong ngơn hƠng
“QTRRTN là quá trình tin hành các bin pháp đ xác đnh, đo lng, đánh
giá RRTN đ đa ra các gii pháp cnh báo gim thiu ri ro và kim tra, giám sát
quá trình thc hin các gii pháp này”.
Nh vy, mc tiêu ca QTRRTN lƠ:

Hn ch, gim thiu các chi phí, tn tht có th xy ra t các hot đng tác
nghip, ti đa hóa li nhun vi mc đ chp nhn ri ro xác đnh.
Gim chi phí vn dƠnh cho RRTN, tng thêm ngun vn đa vƠo hot đng
kinh doanh.


10


Bo v uy tín ca NHTM, đt mc tiêu an toƠn, hiu qu trong kinh doanh.
Phơn b vn hiu qu nhm khai thác nhng li ích/ri ro khác nhau trong quá
trình kinh doanh.
nh giá sn phm tt hn.
1.2.1.3 S cn thit phi qun tr ri ro tác nghip
Khi RRTN xy ra, hu qu mƠ ngơn hƠng phi gánh chu lƠ rt to ln nh:
RRTN lƠm gim vn kinh doanh ca ngơn hƠng, gơy tn tht nng n v tƠi
sn cho ngơn hƠng.
RRTN lƠm cho ngơn hƠng phi bi thng cho nhng tn tht gơy ra đi vi
khách hƠng vƠ đi tác.
RRTN có th kéo ngơn hƠng tham gia vƠo các v tranh chp pháp lỦ, phi thc
hin các ngha v pháp lỦ theo quyt đnh ca Tòa án.
RRTN có th lƠm gim uy tín ca ngơn hƠng
Vì vy, đ có th tn ti vƠ phát trin bn vng, các NHTM phi chú trng ti
vic QTRRTN, phi coi đơy lƠ mt trong nhng nhơn t quan trng quyt đnh ti
s sng còn ca ngơn hƠng. ơy lƠ đòi hi mang tính khách quan vƠ cng xut phát
t các yu t ni ti bên trong ca ngơn hƠng, bi vì:
Môi trng kinh doanh phc tp hn, hƠnh vi trái pháp lut tng lên.
Hi nhp quc t ngƠy mt tng.
Áp lc công vic, đòi hi kt qu cao hn, đòi hi lòng trung thƠnh ca nhơn
viên vƠ s quan tơm ca các nhƠ lƣnh đo nhiu hn.

Tc đ vƠ khi lng giao dch tng lên; s ph thuc vƠo công ngh nhiu
hn. iu nƠy tim n nhng ri ro có th d dƠng phát sinh trong quá trình tác
nghip ca cán b.
V t chc, nhơn s: bo v danh ting, gim chi phí vn, bo v li ích ca
c đông, nơng cao cht lng cán b, ci thin quan h vi nhơn viên.
V kinh doanh: gim tht thoát, lƣng phí; nơng cao cht lng dch v.
V h thng: nơng cao cht lng vn hƠnh, ci thin hot đng ca h thng
Vi nhng lỦ do trên cùng vi nhng đc thù kinh doanh riêng bit ca ngƠnh


11


ngơn hƠng cho thy, vic qun tr RRTN cƠng tr nên cp thit đi vi xu th hi
nhp quc t ngƠy nay ca các NHTM.
1.2.2ăQuyătrìnhăQTRRTN
Quy trình QTRRTN gm các bc c bn sau:











Hình 1.2: Quyătrìnhăqun tr riăroătácănghip
Ngun: Tài liu đào to qun tr ri ro tác nghip ca BIDV nm 2011

Bc 1: Xác đnh ri ro tác nghip
ơy lƠ bc đu tiên rt cn thit giúp nhn dng RRTN xy ra. Tt c các b
phn trong ngơn hƠng đu có trách nhim phi thc hin đánh giá vƠ xác đnh ri ro
nhm phát hin sm, kp thi nhng du hiu ri ro trong quá trình tác nghip ca
mình, phơn tích xác đnh mc đ nh hng vƠ hu qu có th xy ra. Các NHTM
xác đnh ri ro theo các ni dung sau: nhn din nguy c ri ro, nguyên nhơn gơy ra
ri ro, đi tng gơy ra ri ro, mc đ ri ro. Tùy theo cách thc qun lỦ ri ro ca
mình mƠ mi ngơn hƠng có quy đnh phng thc xác đnh ri ro khác nhau,
thng thông qua 7 nhóm du hiu sau:
• Du hiu liên quan đn gian ln ni b
• Du hiu liên quan đn gian ln bên ngoƠi
• Du hiu liên quan đn tp quán lƠm vic vƠ an toƠn ni lƠm vic
Nhn
din/Xác
đnh RRTN

o lng
RRTN
Qun
lỦ/kim soát
RRTN
Báo
cáo/Gim
thiu RRTN



12

• Du hiu liên quan đn chính sách, quy đnh ni b
• Du hiu liên quan đn khách hƠng, sn phm vƠ tp quán giao dch
• Du hiu liên quan đn h thng công ngh thông tin
• Du hiu liên quan đn thit hi tƠi sn vt cht
Bc 2: o lng ri ro tác nghip:
o lng RRTN lƠ vic xác đnh mc đ ri ro ca các loi RRTN nhm xác
đnh kh nng xy ra cng nh mc đ nh hng, thit hi ca tng loi ri ro đƣ
đc xác đnh, đánh giá đc s thay đi ca tng loi ri ro.
Phng pháp đnh tính: lƠ vic phơn tích đánh giá, nhn xét ch quan ca mi
ngơn hƠng v mc đ tt - xu, ln - nh; tính nghiêm trng ca các du hiu đƣ
đc xác đnh.
Phng pháp đnh lng: lƠ vic đánh giá bng s liu c th v mc đ ri
ro, tn tht c th ca tng loi du hiu ri ro đƣ đc xác đnh.
Bc 3: Giám sát ri ro
Theo dõi thng xuyên các ri ro đƣ xy ra hoc d đoán s xy ra. Giám sát
liên tc quá trình x lỦ vƠ qun tr ri ro đm bo tn tht  mc thp nht.
B phn QTRRTN giám sát cht ch vic khc phc các ri ro đƣ xut hin,
đôn đc các b phn nghip v nghiêm chnh thc hin các bin pháp kim soát
RRTN đƣ đ ra. H thng báo cáo gm du hiu ri ro chính, s c ri ro, ma trn
ri roầ nhm giúp ngơn hƠng theo dõi, kim soát nhng du hiu có mc đ ri ro
cao, s bin đng ca các du hiu ri ro vƠ giám sát vic thc hin công tác qun
lỦ ri ro ca các đn v.
 h tr cho quá trình QTRRTN, các ngơn hƠng nên s dng các gii pháp
công ngh đi kèm vi điu kin tiên quyt v vic chun hóa c s d liu tích hp
toƠn h thng.
Bc 4: Gim thiu ri ro
Lp vƠ thc hin các k hoch gim thiu ri ro, la chn nhng phng pháp
QTRRTN có hiu qu, lp k hoch đi phó vi nhng ri ro bt ng; tip tc xác
đnh, d đoán các ri ro mi có th phát sinh.

13


S dng phng pháp gim thiu ri ro bng cách kim soát ri ro, chuyn
giao ri ro vƠ tránh ri ro.
1.2.3 Khung QTRRTN
ThƠnh phn ch cht ca khung QTRRTN lƠ mt tp hp các tiêu chun
RRTN ct lõi cung cp hng dn v c s kim soát vƠ đm bo môi trng hot
đng. Các thƠnh phn chính ca khung bao gm: xác đnh chin lc ri ro, xơy
dng cu trúc qun tr, phơn đnh lung báo cáo, kim soát t đánh giá, qun lỦ s
kin ri ro, các ch s đo lng ri ro chính vƠ chng trình gim thiu ri ro.

Hình 1.3: Khung qunălỦ riăroătácănghip
Ngun: Báo cáo kim toán ca công ty KPMG International 2007
website: /tapchi-2009-11-27-022120-1.doc
Các thƠnh phn chính ca khung QTRRTN bao gm:
Xác đnh chin lc ri ro: tin hƠnh phơn loi RRTN, tp trung vƠo các
RRTN xut hin thng xuyên, các RRTN gơy ra thit hi lnầ
Xơy dng cu trúc qun tr: QTRRTN theo phng pháp kim tra chéo, kim
tra dc, quy đnh hn mc giao dchầ
Phơn đnh lung báo cáo: báo cáo RRTN đnh k ngƠy, tun, tháng, quỦ, nm.
B phn QTRRTN yêu cu các phòng ban t đánh giá RRTN, nêu ra các ri ro xut
hin trong nghip v vƠ gi báo cáo v b phn QTRRTN nhm gii trình vi Ban
điu hƠnh.


14

Các ch s đo lng ri ro chính: tn sut vƠ mt đ xut hin ri ro, mc đ
nh hng ca s kin ri ro đn chi phí, hình nh, uy tín ca đn vầ
Chng trình gim thiu ri ro: đƠo to, tp hun nghip v, thi đua khen
thng, đánh giá trình đ kin thc nghip v đnh kầ
y ban Basel v giám sát ngơn hƠng đƣ tng kt 4 vn đ chính bao hƠm 10
nguyên tc vƠng trong QTRRTN.
Vn đ th 1: To ra môi trng qun tr ri ro phù hp, gm 3 nguyên tc:
Nguyên tc 1: Hi đng qun tr nên bit rõ các khía cnh chính ca ngơn
hƠng. RRTN lƠ loi ri ro cn đc qun lỦ, đánh giá xem xét đnh k da trên
khung qun lỦ RRTN. Khung nƠy cn phi cung cp mt cách tng th cho toƠn
ngơn hƠng v RRTN, cng nh các nguyên tc, cách xác đnh, đánh giá, giám sát,
kim soát vƠ gim thiu ri ro.
Nguyên tc 2: Hi đng qun tr phi bo đm rng khung qun tr RRTN ca
ngơn hƠng lƠ tùy thuc vƠo hiu qu vƠ toƠn din ca kim toán ni b bi nhơn
viên thƠnh tho, đc đƠo to vƠ hot đng đc lp.
Nguyên tc 3: Qun lỦ cp cao phi có trách nhim trin khai thc hin khung
qun lỦ RRTN đc phê duyt ca Hi đng qun tr. Khung phi đc trin khai
thc hin nht quán trong toƠn b h thng ngơn hƠng vƠ tt c các nhơn viên nên
hiu rõ trách nhim ca mình vi vic qun lỦ RRTN. Lƣnh đo cp cao cng nên
chu trách nhim v vic phát trin các chính sách, quy trình vƠ th tc đ qun lỦ
RRTN trong tt c các sn phm, các hot đng, quy trình vƠ c h thng.
Vn đ th 2: Qun tr ri ro: xác đnh, đánh giá, giám sát, kim soát, gm
4 nguyên tc:
Nguyên tc 4: Các ngơn hƠng cn xác đnh vƠ đánh giá RRTN trong tt c sn
phm, hot đng, quy trình vƠ h thng ca ngơn hƠng. Cn phi tuơn th đy đ
các th tc thm đnh trc khi gii thiu sn phm mi, thc hin các hot đng,
quy trình vƠ h thng.
Nguyên tc 5: Các ngơn hƠng nên thc hin mt quy trình đ thng xuyên
giám sát mc đ nh hng vƠ tn tht do RRTN gơy ra. Cn có báo cáo thng