PHÂN TÍCH CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN KHẢ NĂNG TIẾP CẬN VỐN TÍN DỤNG CỦA NGƯỜI NGHÈO TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 6 TPHCM.PDF

i


B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM


NGUYN TH THANH VÂN



PHÂN TÍCH CÁC YU T NH HNG
N KH NNG TIP CN VN TÍN DNG
CA NGI NGHÈO TRÊN A BÀN QUN 6
THÀNH PH H CHÍ MINH


Chuyên ngành: Kinh t phát trin
Mã s: 60.31.50
Giáo viên hng dn
TS. Nguyn Tn Khuyên



LUN VN THC S KINH T



Tp. H Chí Minh, nm 2012

ii

LI CAM OAN



Tôi tên: NGUYN TH THANH VÂN, là hc viên lp Cao hc Thành y
Khóa19.
Sau quá trình hc tp và nghiên cu ti trng i hc Kinh t TP.HCM,
cùng s hng dn tn tình ca thy cô khoa Kinh t Phát trin, tôi đã hoàn thành
đ tài lun vn “Phân tích các yu t nh hng đn kh nng tip cn vn tín
dng ca ngi nghèo trên đa bàn qun 6 – Thành ph H Chí Minh”.
Tôi xin cam đoan rng:
1. ây là công trình do chính bn thân nghiên cu và trình bày, không sao
chép bt c lun vn nào.
2. Các s liu thu thp đc và trình bày trong lun vn này là trung thc và
hp pháp.
Tôi hoàn toàn chu trách nhim v ni dung ca đ tài nghiên cu.


Tác gi: Nguyn Th Thanh Vân

iii

LI CM N

Quá trình hc tp và vit lun vn “Phân tích các yu t nh hng đn kh
nng tip cn vn tín dng ca ngi nghèo trên đa bàn qun 6 – Thành ph H
Chí Minh”, tôi đã nhn đc nhiu s đng viên, giúp đ ca thy cô, c quan, gia
đình, bn bè.
Trc ht tôi xin gi li cm n sâu sc đn quý thy cô trng i hc kinh
t TP.HCM, thy cô khoa Kinh t Phát trin đã truyn đt cho tôi và các bn hc
viên nhng kin thc khoa hc b ích, đc bit là TS NGUYN TN KHUYÊN,
ngi thy đã tn tình hng dn tôi trong quá trình tôi thc hin lun vn này.
Tôi xin chân thành cm n lãnh đo Thành y, Qun y 6, y ban nhân dân,
phòng Tài chính-K hoch qun 6 đã to điu kin cho tôi tham gia khoá hc giúp
nâng cao hiu bit và tm nhn thc bn thân đ phc v tt hn cho công tác ti
đa phng sau này.
Tôi cng xin gi li cm n đn lãnh đo các phòng ban, các phng trc
thuc y ban nhân dân qun 6 đã cung cp nhng tài liu quý báu đ lun vn có ý
ngha thit thc.
Cui cùng xin gi li tri ân sâu sc đn gia đình, bn bè, đng nghip đã
đng viên, quan tâm giúp đ tôi trong sut thi gian qua.

Tác gi: Nguyn Th Thanh Vân





iv

MC LC

Trang ph bìa i
Li cam đoan ii
Li cm n iii
Mc lc iv
Danh mc bng biu vii
Danh mc hình v ix
Danh mc các t vit tt ix
M U 1
1. t vn đ: 1
2. Mc tiêu nghiên cu: 3
2.1. Mc tiêu tng th: 3
2.2. Mc tiêu c th: 3
3. i tng và phm vi nghiên cu: 4
4. Phng pháp nghiên cu khoa hc: 4
5. im mi ca đ tài: 6
6. Kt cu ca lun vn 6
Chng 1 8
C S LÝ THUYT VÀ KINH NGHIM 8
1.1. Các mô hình lý thuyt 8
1.1.1. Lý thuyt v nghèo đói 8
1.1.2. Lý thuyt tài chính vi mô và tín dng vi mô: 13

v

1.2. Kinh nghim v s thành công ca tín dng ngi nghèo trên th gii và thc
tin  Vit Nam 18
1.2.1. Trên th gii 18

1.2.2.  Vit Nam 19
Chng 2
MÔ HÌNH NGHIÊN CU 24
2.1. Phng pháp nghiên cu 24
2.1.1. Phng pháp thng kê mô t: 24
2.1.2. Phng pháp phng vn chuyên gia 24
2.1.3. Phng pháp phân tích bng mô hình kinh t lng 24
2.2. Mô hình nghiên cu 25
2.3. Các bc nghiên cu 29
2.3.1. Nghiên cu s b 29
2.3.2. Nghiên cu chính thc 31
Chng 3
KT QU NGHIÊN CU 34
3.1. c đim ngi dân và thc trng tip cn ngun vn 34
3.1.1. Thông tin nhn dng các h dân 34
3.1.2. Thông tin v sinh k ca h 39
3.1.3. Thông tin tình hình tín dng ca các h dân 45
3.1.4. Nhng tr ngi trong vic tip cn vn tín dng ca ngi dân 54
3.2. Phân tích và kim đnh mô hình, phân tích nhân t tác đng đn kh nng tip
cn ngun vn ca h dân 70
3.2.1. Gii thiu mô hình 70

vi

3.2.2. Kim đnh mô hình 73
3.2.3. Nhn xét t kt qu mô hình 74
3.3 Kim đnh mi quan h gia các nhân t đn kh nng vay vn ca ngi dân 76
Chng 4
CÁC GI Ý GII PHÁP NHM NÂNG CAO KH NNG TIP CN VN TÍN
DNG CA NGI NGHÈO QUN 6 - THÀNH PH H CHÍ MINH 80

4.1 Gii pháp trng tâm 80
4.2. Gii pháp trc tip 82
4.3. Gii pháp t s h tr ca các t chc 84
4.3.1. Nâng cao trình đ hc vn ngi dân và đnh hng ngh nghip, phng
pháp sn xut 84
4.3.2. Tng cng ngun vn cho th trng tín dng 85
4.3.3. Trin khai tin b khoa hc k thut 86
4.3.4. H tr tip cn th trng 86
Kt lun 87
Tài liu tham kho 89
Ph lc 91





vii

DANH MC BNG BIU
Bng 1: a đim điu tra 34
Bng 2: Tình hình gii tính ch h 34
Bng 3: Thng kê trình đ hc vn ca ch h 35
Bng 4: Thng kê gii tính và trình đ hc vn ca ch h 35
Bng 5: Kim đnh chi_bình phng trình đ hc vn và gii tính 36
Bng 6: Thng kê đ tui bình quân ca ch h 36
Bng 7: c lng thi gian c trú bình quân ca ch h 38
Bng 8: Tình trng h khu ca ch h 38
Bng 9: Mô t s nhân khu theo din tích nhà  40
Bng 10: Mô t s tài sn s hu 40
Bng 11: c lng tng thu nhp bình quân theo tháng 41

Bng 12: c lng tng thu nhp bình quân theo nm 41
Bng 13: c lng tng thu nhp bình quân nm theo mc sng 42
Bng 14: c lng tng chi tiêu bình quân theo tháng 43
Bng 15: c lng tng chi tiêu bình quân theo nm 44
Bng 16: c lng tng chi tiêu bình quân nm theo mc sng 45
Bng 17: Thc trng thông tin vay vn tín dng ca h 46
Bng 18: Thng kê s lng tip cn vn theo gii tính 47
Bng 19: Mô t s tin vay đc theo gii tính 48
Bng 20: c lng s tin bình quân mà ngi dân tip cn đc vn 48
Bng 21: c lng s tin đc vay theo gii tính 49
Bng 22: Kim đnh s tin vay đc theo gii tính 50

viii

Bng 23: Thng kê trình đ hc vn theo thông tin nhu cu tín dng 51
Bng 24: Thng kê thông tin nhu cu tín dng theo phng 52
Bng 25: Kim đnh mi liên h gia tng phng vi nhu cu tín dng 52
Bng 26: Thông tin nhu cu tín dng nh hng đn h dân 53
Bng 27: Tình trng cuc sng ca h dân đã tng vay vn 53
Bng 28: Thng kê quan đim h dân cho rng trc nay sng da vào cng đng55
Bng 29: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim cho rng v chng không
thng nht trong vay vn 56
Bng 30: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim cho rng không bit lp k
hoch sn xut kinh doanh nên ngi vay vn 57
Bng 31: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim cho rng ngi dân không ch
đng tìm vay vn 59
Bng 32: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim cho rng điu kin đi li nhiu
ln gây khó khn cn tr khi tip cn vn tín dng 60
Bng 33: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim cho rng ngi dân ít thông tin
v vay vn 61

Bng 34: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim lng vn cho vay ít 63
Bng 35: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim thi gian cho vay ngn 63
Bng 36: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim lãi sut cao, s không tr ni
tin lãi 64
Bng 37: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim cho rng thái đ ca cán b
không nhit tình 64
Bng 38: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim cho rng ít ni, ít đa đim cho
vay thun li 65
Bng 39: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim cho rng các t chc xã hi ch
h tr vay, không h tr lp k hoch sn xut 66

ix

Bng 40: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim cho rng ch quan tâm đn s
lng ngi vay, cha quan tâm đn hiu qu s dng vn 66
Bng 41: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim cho rng c quan t chc cha
h tr 67
Bng 42: Thng kê thái đ ngi dân vi quan đim cho rng cha có c quan t
vn v tr giúp pháp lý, t vn th trng 67
Bng 43: ánh giá thang cronbach alpha 71
Bng 44: Kt qu phân tích nhân t 72
Bng 45: Kt qu kim đnh tng quan gia các bin quan sát 73
Bng 46: Kh nng gii thích ca mô hình (Total Variance Explained) 73
Bng 47: Kim đnh Omnibus ca h s hi quy mô hình 77
Bng 48: Tóm lc mô hình 77
Bng 49: Kim đnh Hosmer và Lemeshow 77
Bng 50: Bng phân loi d đoán so sánh giá tr so sánh và giá tr thc t 78
Bng 51: Các nhân t bên trong mô hình hi quy 79
DANH MC CÁC HÌNH V,  TH
Hình 1: T l phn trm quan đim lao đng th công không cn vay vn. 54

Hình 2: T l phn trm quan đim h dân cho rng không quen, e ngi vay vn. . 56
Hình 3: T l phn trm quan đim ngi dân qun lý vn không hiu qu. 58
Hình 4: T l phn trm ngi dân vi quan đim th tc cho vay phc tp .62
DANH MC CÁC CH VIT TT
TP. HCM: Thành ph H Chí Minh
KT1: H khu thng trú
KT3: H khu tm trú dài hn




1



M U
1. t vn đ:
Mt vn đ xã hi mang tính toàn cu đó là nghèo đói, mc tiêu xoá đói
gim nghèo không ch có  nc ta mà còn nhiu nc trong khu vc và trên th
gii. Nghèo đói không ch làm cho hàng triu ngi không có c hi đc hng
th thành qu vn minh tin b ca loài ngi mà còn gây ra nhng hu qu nghiêm
trng v vn đ kinh t xã hi đi vi s phát trin, s tàn phá môi trng sinh thái.
Vn đ nghèo đói không đc gii quyt thì không mt mc tiêu nào mà cng đng
quc t cng nh quc gia đnh ra nh tng trng kinh t, ci thin đi sng, hòa
bình n đnh, đm bo các quyn con ngi đc thc hin.
Qun 6 là mt qun vùng ven, chu tác đng ca quá trình đô th hóa dn đn
gia tng dân s c hc, có trên 30.000 ngi t ni khác đn c ng trên đa bàn
qun 6. Nhng nm gn đây, nh chính sách đi mi, nn kinh t nc ta tng
trng nhanh, đi b phn đi sng nhân dân trên đa bàn qun 6 – Thành ph H
Chí Minh đã đc nâng lên mt cách rõ rt. Song, mt b phn không nh dân c,

vn đang chu cnh nghèo đói và điu này không đm bo đc nhng điu kin ti
thiu ca cuc sng.
Nm 1992, qun 6 có 45.243 h gia đình vi 243.763 nhân khu thì đn nay
đã có 51.994 h vi 265.806 nhân khu. Trong đó h dân nghèo trong chng trình
xóa đói gim nghèo là 5.034 h chim 9,3% so vi tng s h dân toàn qun. Nhìn
chung dân nghèo qun 6 có trình đ vn hóa thp, không có tay ngh, ch yu là lao
đng ph thông, tp trung vào sn xut h gia đình là chính, dch v, chn nuôi,
buôn bán nh. V mt xã hi s phân hóa giàu nghèo trong b phn dân c vn còn
khá ph bin, còn mt s h nghèo do thiu vn làm n, hoc do không bit cách
làm n, do làm n tht bi, thua l dn đn cuc sng ngày càng khó khn hn, mà
cuc sng li cha n đnh nên trong quá trình sn xut kinh doanh, dch v rt d
mt vn vì nhng khó khn đt xut.




2



Trong nhng nm gn đây mc dù qun 6 đã tng trng đáng k v kinh t
và c s vt cht nhng mt lng ln ngi dân là nhng ngi sinh sng lâu hoc
nhng ngi mi đn t các tnh xa vn còn rt khó khn và có cuc sng không n
đnh. Vi mc sinh hot phí rt cao, có nhiu c hi vic làm nhng ngi lao đng
và lao đng ph thông vn gp khó khn vi mong mun to đ thu nhp cho bn
thân và gia đình.
Hin nay, toàn qun còn 3.947 h nghèo, chim t l 7,56% (Ngun: Báo
cáo 11 nm ca y ban nhân dân qun 6 – 2010). Có nhiu nguyên nhân dn đn
tình trng đói nghèo nh: trình đ hc vn thp, thiu vn sn xut, hiu qu đu t
t các chng trình, d án ca Nhà nc cha cao và cha đúng trng tâm. Nhng

mt trong nhng nguyên nhân quan trng là ngi dân không thành công trong vic
tip cn và s dng có hiu qu các ngun lc sn xut (lao đng, đt đai, vn), đc
bit là ngun tín dng khi h tham gia vào nn kinh t th trng.
Theo kt qu điu tra nm 2004 ca Vin Khoa hc lao đng và kho sát ca
B Lao đng Thng binh và Xã hi, thiu vn sn xut và đc bit s dng vn
không hiu qu là nguyên nhân nh hng ti 79% s h nghèo. T l h nghèo
cha tip cn đc vi ngun vn tín dng ca khu vc chính thc  Vit Nam
chim khong 28% trong s nhng h nghèo thiu vn. Do vy, trong tin trình
phát trin kinh t th trng, tín dng đc coi là mt trong nhng công c quan
trng đ phát trin kinh t cng nh giúp ngi nghèo thoát khi đói nghèo. Vì th,
vn đ là làm sao đ ngi nghèo, có th tip cn đc ngun tín dng và s dng
chúng mt cách có hiu qu là mt vn đ quan trng đi vi vic gim nghèo.
Tuy nhiên, nhìn mt cách tng th và khách quan, bn thân vn tín dng ch
là mt công c thúc đy sn xut phát trin và tng thu nhp cho ngi nghèo. Công
c này ch thc s phát huy hiu qu khi hot đng ca nó phù hp vi đc đim,
nng lc chuyn đi kinh t ca ngi nghèo. Do đó gii pháp v tín dng phi
đc thc hin đng b vi nhng gii pháp h tr khác và gii pháp v kinh t xã
hi.




3



Do vy, h thng các gii pháp v tín dng, các gii pháp h tr tín dng,
gii pháp h tr v chính sách to môi trng thun li nhm ngi nghèo nâng cao
kh nng tip cn các ngun tín dng là mt vic làm cn thit, cn nghiên cu các
yu t nh hng và các rào cn hn ch ngi dân tip cn ngun tín dng, t đó

tìm ra các gii pháp giúp h vay đc vn đ đu t phát trin sn xut, m mang
ngành ngh, nâng cao thu nhp, ci thin cht lng cuc sng, nhanh chóng thoát
khi tình trng nghèo nh hin nay.
Xut phát t thc tin trên, tôi chn đ tài "Phân tích các yu t nh
hng đn kh nng tip cn vn tín dng ca ngi nghèo trên đa bàn qun
6-Thành ph H Chí Minh” làm lun vn tt nghip ca mình. ây là vn đ va
mang tính thi s bc xúc, va mang tính kinh t - xã hi và nhân vn sâu sc, th
hin mc tiêu ca ng ta là “ca dân, do dân và vì dân”.
2. Mc tiêu nghiên cu:
2.1. Mc tiêu tng th:
Xác đnh các yu t nh hng đn kh nng tip cn vn tín dng ca ngi
nghèo, t đó gi ý các gii pháp h tr ngi dân vay đc vn đu t phát trin
sn xut, nâng cao đi sng nhanh chóng thc hin các mc tiêu v xóa đói gim
nghèo.
2.2. Mc tiêu c th:
Mc tiêu c th ca đ tài bao gm:
(1) Phân tích đc đim ngi nghèo trên đa bàn qun 6 – Thành ph H Chí
Minh trong tip cn tín dng.
(2) Phân tích các yu t nh hng đn kh nng tip cn tín dng ca ca
ngi nghèo trên đa bàn qun 6 – Thành ph H Chí Minh.
(3) Gi ý các gii pháp nâng cao kh nng tip cn tín dng cho ngi nghèo
trên đa bàn qun 6 – Thành ph H Chí Minh.




4

3. i tng và phm vi nghiên cu:
- i tng nghiên cu ca lun vn là mi quan h gia tín dng ca các t
chc chính thc cho vay ngi nghèo và ngi nghèo ti ch, trong đó tp trung
nghiên cu kh nng tip cn vn tín dng ca ngi nghèo ti qun 6 trong quá
trình phát trin kinh t xã hi ca đa phng.
- Phm vi nghiên cu: phm vi không gian là mt s phng, nhng ni
ngi dân có đi sng khó khn, sn xut cha phát trin nhng li là nhng ni có
nhiu điu kin thun li v lao đng đ phát trin sn xut; phm vi thi gian là
khong thi gian t 2010 cho đn nay.
i tng kho sát: ngi dân thuc  4 phng trên đa bàn ni có đông
dân c là ngi nghèo sinh sng; các chuyên gia, cán b  các đn v tín dng, t
chc xã hi và các c quan, đn v tín dng ti đa phng.
C th là: phng 1, 3, 8, 10. Trong đó, phng 10 đi din cho ngi dân
có điu kin tt so vi các ngi dân đa phng khác; phng 1, 3 đi din cho
ngi dân có điu kin v đi sng, sn xut  mc bình quân và phng 8 thuc
đa phng khó khn.
4. Phng pháp nghiên cu khoa hc:
4.1. Phng pháp tip cn tài liu:
- Thông tin th cp: Phng pháp tng quan, phân tích có h thng và lôgic,
đánh giá và k tha nhng thông tin đnh tính và đnh lng trong các tài liu
nghiên cu trc có liên quan đn ch đ nghiên cu (c tài liu lý thuyt và thc
tin).
- Thông tin s cp: Phng pháp kho sát, điu tra nghiên cu thc đa thu
thp thông tin s cp t cng đng ngi nghèo bng phng pháp phng vn và
bng câu hi. K thut phng vn sâu đc s dng trong nghiên cu đnh tính đ
làm c s cho vic khám phá, điu chnh và b sung các s liu. K thut bng câu
hi đc s dng trong nghiên cu đnh lng đ to c s d liu phân tích, đánh

5



giá, kim đnh mô hình lý thuyt. Tham kho, phân tích ý kin ca các chuyên gia,
các cán b  các đn v tín dng và các c quan, t chc xã hi ti đa phng.
4.2. Phng pháp điu tra:
* Phng pháp chn mu: Các đi tng phng vn đc chn da vào s t
vn ca phòng Lao đng thng binh qun, chuyên viên qun lý cp qun - phng,
trng khu ph ti các đa bàn phng vn theo tng bc:
+ Bc 1: Cn c trên danh sách h nghèo đc phòng Lao đng thng
binh qun cung cp:
- Trên 8 đn 9 triu đng /ngi/nm: 772 h.
- Trên 9 đn 10 triu đng /ngi/nm: 1.470 h.
- Trên 10 đn 11 triu đng /ngi/nm: 941 h.
- Trên 11 đn 12 triu đng /ngi/nm: 764 h.
La chn ngu nhiên theo tng phng s lng 80 h.
+ Bc 2: Cn c trên danh sách h cn và vt chun nghèo đc phòng
Lao đng thng binh qun cung cp. La chn ngu nhiên theo tng phng s
lng 80 h.
B mu kho sát 160 mu, đc dùng vào quá trình phân tích cho thông tin
v tình hình tip cn ngun vn tín dng ca ngi nghèo trên đa bàn qun 6-
Thành ph H Chí Minh.
4.3. Phng pháp phân tích:
Thng kê mô t và mô hình hóa theo phng pháp nhân t khám phá (EFA)
nhm khám phá ra nhân t tác đng đn mi quan h tín dng ca ngi dân. Trên
c s nhng nhân t mi đc hình thành, tác gi s dng phng pháp hi quy
Logit (Binary logistic) đ xác đnh c th mc đ tác đng ca tng nhân t đn kh
nng tip cn tín dng ca ngi dân.

6



Kt qu phân tích đc thc hin bng công c x lí là phn mm SPSS 16.0
nhm nghiên cu đnh lng, phân tích và kim đnh mô hình nghiên cu.
5. im mi ca đ tài:
- ã có nhiu nghiên cu v vn đ “tín dng và nghèo đói”, “tín dng và
ngi nghèo”, do đó nghiên cu v kh nng tip cn vn tín dng ca ngi nghèo
không phi là vn đ mi m. im mi ca đ tài là nghiên cu v vn đ tín dng
đi vi ngi nghèo đô th (đc bit thông qua các th ch tài chính bán chính thc
không đc điu chnh bng lut ngân hàng nhng đc phép hot đng di s
cho phép ca chính ph).Vì vic cung tín dng cho h cn phi có nhng bin pháp,
kinh nghim riêng đi vi tng t chc.
- Qua kho sát thc t, qua các báo cáo ca các c quan chc nng cho thy
có nhiu ý kin khác nhau v kh nng tip cn và s dng ngun tín dng ca
ngi nghèo đô th. Các c quan qun lý Nhà nc v chính sách đi vi ngi
nghèo cho rng ngi dân đu có nhu cu vay vn đ m mang, phát trin sn xut,
trong khi mt s đnh ch tín dng chính thc li cho rng ngi dân không có nhu
cu vay vn, hoc kh nng qun lý s dng vn kém, ch mun sn xut theo tp
tc truyn thng t cung t cp. Vì vy đ tài này mong mun t kho sát, nghiên
cu thc t tìm ra các yu t nh hng đn kh nng tip cn ngun tín dng ca
ngi nghèo đô th đ gi ý mt s gii pháp giúp ngi dân tng kh nng vay
vn, phát trin sn xut, nâng cao đi sng ca h.
- Bên cnh đó đ tài này cng hy vng s giúp các t chc tín dng chính
thc và bán chính thc tham kho đ xây dng các chính sách ca mình đ nâng

cao tính hiu qu ca công c vn tín dng đ h tr ngi nghèo d dàng vay vn
hn, phát trin sn xut sm thoát khi tình trng đói nghèo.
6. Kt cu ca lun vn
Ngoài phn m đu và kt lun, ni dung lun vn gm 3 chng:
Chng 1.C s lý thuyt và kinh nghim
Chng 2.Mô hình nghiên cu




7



Chng 3.Kt qu nghiên cu
Chng 4.Gi ý chính sách nhm nâng cao kh nng tip cn vn tín
dng ca ngi nghèo qun 6
Kt lun
Ph lc




8



Chng 1
C S LÝ THUYT VÀ KINH NGHIM
1.1. Các mô hình lý thuyt

1.1.1. Lý thuyt v nghèo đói
1.1.1.1. Các khái nim v nghèo đói
Nghèo luôn tn ti nh là mt tt yu t nhiên trong mi xã hi, c  nhng
ni mà trình đ phát trin kinh t đã đt đn mc đ cao nh  M, Tây Âu.
 các nc đang phát trin, đói nghèo là tình trng khá ph bin, nht là khu
vc nông thôn. Nghèo là vn đ kinh t xã hi phc tp, đa phng din và không
thun túy ch là vn đ kinh t, cho dù thc đo ca nó trc ht và ch yu da
vào thc đo v kinh t đc th hin qua ch s thu nhp hoc tiêu dùng. iu này
có ngha nghèo không ch phn ánh s thiu n, thiu mc, thiu phng tin sn
xut và sinh hot, mà còn phn ánh s thit thòi trên bình din sc khe, giáo dc
Nhng khía cnh khác nhau ca nghèo đói th hin tính đa phng din ca
nó nh: thu nhp, sc khe, giáo dc, nguy c b tn thng, thng tác đng qua
li và h tr nhau.
- Nghèo: là tình trng mt b phn dân c ch có điu kin tha mãn mt
phn các nhu cu ti thiu c bn ca cuc sng và có mc sng thp hn mc sng
trung bình ca cng đng xét trên mi phng din. (Ngun: Nguyn Th Cành,
2001)
Trên thc t không có mt khái nim duy nht v nghèo, mà nghèo là mt
khái nim có tính cht lch s vì nó thay đi theo điu kin kinh t - xã hi theo
tng thi kì và trong tng điu kin c th. Tình trng nghèo luôn bin đi và là
tình trng thiu thn trên nhiu phng din. Khái nim nghèo hin nay không còn
đc tranh cãi nhiu và hu nh đã đi đn thng nht, ch có s khác nhau v
phng pháp đo lng và đánh giá chun nghèo gia các t chc quc t, ca




9

Chính ph Vit Nam Khái nim nghèo hin nay bao hàm nghèo tuyt đi và nghèo
tng đi.
i tng nghèo mà lun vn nghiên cu tp trung vào nhng h dân c là
ngi nghèo tng đi  qun 6 có mc thu nhp di mc chun nghèo, thiu vn
hoc thiu kh nng tip cn vn và h có nhu cu vay vn.
- Nghèo tng đi là tình trng mt b phn dân c sng di mc trung
bình ca cng đng xét trên mi phng din ti ni đang xem xét. Khái nim
nghèo mà lun vn dùng đ nghiên cu tp trung vào nghèo tng đi và đc đo
lng bng mc chun nghèo chung do B Lao đng Thng binh và Xã hi đ ra.
Chun nghèo chung bao gm nghèo v lng thc, thc phm và phi lng thc,
thc phm đc xác đnh da trên c s: tng chi phí bng tin đ mua mt lng
lng thc, thc phm cn thit đ đm bo nng lng 2.100 ca-lo mi ngày cho
mt ngi, cng vi chi phí các mt hàng nh: nhà , qun áo, đ dùng gia đình,
giáo dc, y t, vn hoá…Mc chun nghèo này khác nhau gia nông thôn và thành
th và đc tính c th cho tng thi k khác nhau.
Da trên cách tip cn ca Ngân hàng Th gii (WB) và chun nghèo này,
ngi nghèo  đây đc đnh ngha nh sau: ngi nghèo là nhng ngi có mc
thu nhp thp và chi tiêu không đ đ đm bo gi tiêu dùng (gm lng thc và
phi lng thc, trong đó chi tiêu cho lng thc phi đ 2.100 ca-lo/ngày) và có
mc sng di mc trung bình ca cng đng trên mi phng din ti ni đang
xem xét. H thiu nng lc tham gia vào đi sng kinh t xã hi ca quc gia, đc
bit h thiu kh nng tip cn, kim soát các ngun lc ca s phát trin mt cách
có hiu qu.
Nhìn chung, nhng khía cnh khác nhau ca nghèo thng vn đng cùng
hng vi nhau, nu mt cá nhân nào đó nghèo v thu nhp thì s làm hn ch kh
nng tip cn các dch v nh giáo dc, y t, dn đn nghèo v giáo dc, y t. Tuy
nhiên khía cnh này có th vn đng khác hng vi nhng khía cnh khác, ví d
tình trng y t có th đc ci thin trong khi thu nhp li gim sút, hoc mt cá
nhân nào đó nghèo v thu nhp nhng li không nghèo v sc khe.

10



* Chun nghèo ca th gii:
- Ngân hàng Th gii xem thu nhp 1 đô la M/ngày theo sc mua tng
đng ca đa phng (so vi đô la th gii) đ tha mãn nhu cu sng nh là
chun tng quát cho nn nghèo tuyt đi. Trong nhng bc sau đó các tr ranh gii
nghèo tuyt đi (chun) cho tng đa phng hay tng vùng đc xác đnh, t 2 đô
la cho châu M La tinh và Carribean đn 4 đô la cho nhng nc ông Âu cho đn
14,40 đô la cho nhng nc công nghip.
* Chun nghèo ca Vit Nam:
- i vi Vit Nam, Chính ph đã 4 ln nâng mc chun nghèo trong thi
gian t 1993 đn cui nm 2005. Theo Quyt đnh s 170/2005/Q-TTg ca Th
tng Chính ph ngày 8 tháng 7 nm 2005 v vic ban hành chun nghèo áp dng
cho giai đon 2006-2010 thì  khu vc nông thôn nhng h có mc thu nhp bình
quân t 200.000 đng/ngi/tháng (2.400.000 đng/ngi/nm) tr xung là h
nghèo,  khu vc thành th nhng h có thu nhp bình quân t 260.000
đng/ngi/tháng (di 3.120.000 đng/ngi/nm) tr xung là h nghèo. Chính
ph Vit Nam đã điu chnh mc chun nghèo giai đon 2006-2010  khu vc nông
thôn nhng h có mc thu nhp bình quân t 300.000 đng/ngi/tháng tr xung
là h nghèo,  khu vc thành th nhng h có mc thu nhp bình quân t 390.000
đng/ngi/tháng tr xung là h nghèo.
Hin nay, Chính ph Vit Nam ban hành chun h nghèo áp dng cho giai
đon 2011 - 2015 , bt đu t ngày 1/1/2011, h nghèo  nông thôn là h có mc
thu nhp bình quân t 400.000 đng/ngi/tháng (t 4.800.000 đng/ngi/nm)

tr xung. H nghèo  thành th là h có mc thu nhp bình quân t 500.000
đng/ngi/tháng (t 6.000.000 đng/ngi/nm) tr xung. So vi chun nghèo
th gii là 2 USD/ngi/ngày thì chun nghèo ca Vit Nam vn còn mt khong
cách khá xa.
* Chun nghèo ca Thành ph H Chí Minh: 3 giai đon
- Trc đây, ca Thành ph H Chí Minh xác đnh mc chun nghèo là 3
triu đng.




11



- T nm 2004 đn nm 2010, thành ph điu chnh mc chun nghèo theo
thu nhp bình quân đu ngi là 6.000.000 đng/ngi/nm, chia làm 2 giai đon
Bc 1, giai đon 2004-2005 nâng
thu nhp bình quân đu ngi di
330.000 đng/tháng hoc 4.000.000 đng/ngi/nm (tng ng 284USD/nm thp
hn tiêu chun 360 USD/nm ca quc t).
Bc 2, nm 2006-2010 nâng chun thu nhp 6.000.000đng/ngi/nm.
- Giai đon nm 2009 đn nm 2015, thành ph điu chnh tng đng vi
mc chun nghèo do Ngân hàng th gii xác đnh (2 USD/ngi/ngày). Vi chun
nghèo mi này, thu nhp 500.000 đng/tháng vn thuc din đói nghèo.
Theo chun nghèo mi này, h nghèo là nhng h có mc thu nhp bình
quân t 12 triu đng/ngi/nm tr xung, không phân bit ni thành hay ngoi
thành.
1.1.1.2. Vòng lun qun ca nghèo đói và mi quan h vi cung tín dng
i vi ngi nghèo hin nay đi sng và sn xut ca h đang  trong vòng

lun qun:













Góc đ xã hi Góc đ kinh t

Ngun: TS.inh Phi H (2003), Kinh t nông nghip: Lý thuyt và thc tin, Nhà xut bn Thng kê [11].
Hình 1: Vòng lun qun ca nghèo đói ¹
ông con
Thiu
dinh
dng

Bnh
tt
Sinh
sn
nhiu

Tht

hc

Thu nhp thp
u
t
Tích
ly
Nng
sut




12



Ngi nghèo thng thiu nhiu ngun lc, h b ri vào vòng lun qun ca
s nghèo đói và thiu ngun lc. Ngi nghèo có kh nng tip tc nghèo vì h
không th đu t vào ngun nhân lc ca h, đng thi ngun vn nhân lc thp li
cn tr h thoát khi nghèo đói.
Ngi nghèo thu nhp thp, thng không đ n, không có tích lu, thiu
vn nên không đu t và không có điu kin ng dng khoa hc k thut nên nng
sut thp,thu nhp kém, làm không đ n, phi đi làm thuê, phi vay mn đ đm
bo cuc sng ti thiu hàng ngày.
Nhng ngi nghèo là nhng ngi thng có trình đ hc vn thp, ít có c
hi kim đc vic làm tt và n đnh. Mc thu nhp ca h hu nh ch đ đ đm
bo cho nhu cu dinh dng ti thiu và do vy không có điu kin nâng cao trình
đ ca mình trong tng lai đ thoát nghèo. Trình đ hc vn thp không ch nh
hng ti thu nhp mà còn nh hng đn các quyt đnh có liên quan v giáo dc,

sinh đ, nuôi dng con cái…  th h hin ti mà còn c th h trong tng lai.
Suy dinh dng  tr em và tr s sinh là nhân t nh hng đn kh nng đn
trng ca con em các gia đình nghèo nht và s làm cho vic thoát nghèo thông
qua giáo dc và đào to càng tr nên khó khn hn. Hc vn thp và đói nghèo va
là nguyên nhân va là kt qu ca nhau, thng là bn đng hành min cng đáng
bun ca nhau.
iu kin hc tp khó khn là tr ngi ln đi vi ngi nghèo. Trình đ hc
vn thp làm hn ch kh nng kim vic làm trong các khu vc khác, trong các
ngành phi nông nghip, nhng công vic mang li thu nhp cao và n đnh. Các khu
công nghip, khu ch xut và khu đô th mi ngày càng phát trin  khu vc ngoi
thành là c hi cho ngi dân sng ni đây nhng đng thi đây cng là thách thc
ln đi vi ngi nghèo, bi l do trình đ hc vn thp h khó có th tìm đc
vic làm tt hn trong các khu công nghip, khu ch xut. Nu tìm đc ch làm
cng ch là lao đng ph thông.
Thiu kinh nghim và kin thc làm n cng là mt trong nhng yu t nm
trong vòng lun qun đói nghèo. Nhng khó khn đó ngi nghèo không th nâng




13



cao trình đ dân trí, không có điu kin áp dng tin b khoa hc k thut vào sn
xut, thiu kinh nghim và trình đ sn xut dn đn nng sut thp. Tuy nhu cu v
đu t ca ngi nghèo là rt ln, song đi kèm là trình đ dân trí, trình đ sn xut
đ s dng đng vn có hiu qu là mt vn đ ht sc quan trng hin nay.
Dân s tng nhanh, quy mô gia đình nhiu con là áp lc ln đi vi vn đ
gii quyt vic làm và xóa đói gim nghèo đng thi t l ngi n theo cao trong

các h nghèo chính là nguyên nhân dn đn tình trng nghèo đói ca h.
Kh nng còn hn ch v vn ca ngi nghèo và c hi tip cn vi các
ngun vn tín dng có gii hn chính là nguyên nhân trì hoãn kh nng đi mi sn
xut, áp dng khoa hc công ngh, m rng sn xut, tip cn th trng…Mt mt,
do không có tài sn th chp, ngi nghèo phi da vào tín chp vi các khon vay
nh, hiu qu thp đã làm gim kh nng hoàn tr vn. Mt khác, đa s ngi
nghèo không có k hoch sn xut c th hoc s dng vn vay không đúng mc
đích, do vy h khó có điu kin tip cn vi các ngun vn tín dng u đãi ca
Nhà nc cng nh các t chc tín dng. Ngi nghèo còn thiu thông tin v pháp
lut, chính sách và th trng đã làm cho h s càng nghèo hn.
1.1.2. Lý thuyt tài chính vi mô và tín dng vi mô:
1.1.2.1. Khái nim tài chính vi mô và t chc tài chính vi mô:
Tài chính vi mô là vic cp cho các h gia đình rt nghèo các khon vay rt
nh (gi là tín dng vi mô), nhm mc đích giúp h tham gia vào các hot đng sn
xut, hoc khi to các hot đng kinh doanh nh. Tài chính vi mô thng kéo theo
hàng lot các dch v khác nh tín dng, tit kim, bo him, vì nhng ngi nghèo
và rt nghèo có nhu cu rt ln đi vi các sn phm tài chính, nhng không tip
cn đc các th ch tài chính chính thc. (Ngun: Trung tâm Tài chính Vi mô và
Phát trin, 2010).
Tài chính vi mô có th giúp ngi nghèo tng thu nhp, to lp hot đng
kinh doanh bn vng và gim kh nng d b tn thng trc các cú sc t bên




14



ngoài. Tài chính vi mô cng là công c mnh m giúp ngi nghèo, đc bit ph

n, tng cng quyn lc kinh t và tr thành các ch th kinh t.
Vai trò quan trng ca tài chính vi mô đc đánh giá rt cao đi vi nn kinh
t. Th nht nó cung cp các dch v tài chính cho xã hi, thông qua vic cung cp
các dch v tài chính cho ngi nghèo nh tín dng, thanh toán, bo him… ng
thi, nó góp phn b sung mt ngun cung tim nng, phc v cho đi tng khách
hàng mà trc đó cha đc quan tâm hoc không quan tâm t các nhà cung cp tài
chính chính thc.
Tài chính vi mô cng góp phn đa dng các khon thu nhp ngoài sn xut
nông nghip là các khon thu nhp t tiu th công nghiêp, thng mi, kinh doanh
nh. ng thi, góp phn giúp ngi nghèo tránh, gim ri ro v kinh t và cuc
sng.
Ngi nghèo, cng ging nh tt c mi ngi, cn có nhiu loi công c tài
chính đ tích ly tài sn, bình n tiêu dùng và t bo v mình trc ri ro. Chính vì
th, theo ngha rng, tài chính vi mô là vic tìm ra phng cách hiu qu và đáng tin
cy đ cung cp ngày càng nhiu hn các sn phm tài chính vi mô.
T chc tài chính vi mô là t chc cung cp dch v tài chính cho nhng
ngi có thu nhp thp. Hu ht các t chc tài chính vi mô đu cho vay tín dng vi
mô và ch nhn gi nhng khon tit kim rt nh t ngi vay ch không phi t
công chúng. Trong ngành tài chính vi mô, thut ng này dùng đ ch các t chc
đc thành lp đ cung cp các dch v tài chính vi mô, ví d: các t chc phi chính
ph (NGO), liên minh tín dng, hp tác xã tín dng, ngân hàng thng mi t nhân,
các t chc tài chính phi ngân hàng và mt b phn nào đó ca ngân hàng nhà nc.
Hin nay,  Vit Nam có hàng trm t chc cung cp dch v tài chính vi mô
thuc ba khu vc: khu vc chính thc, khu vc bán chính thc và khu vc phi chính
thc. Khu vc chính thc gm h thng qu tín dng nhân dân, Ngân hàng chính
sách xã hi và Ngân hàng Nông nghip và phát trin nông thôn. Khu vc bán chính
thc gm các t chc phi chính ph trong và ngoài nc và chng trình ca các t

15



chc xã hi. Khu vc phi chính thc là các nhóm cho vay tng h di hình thc
phng, h, hi, thm chí vay nng lãi.
Tài chính vi mô bn vng là yu t cn thit đ tip cn vi s đông ngi
nghèo.
1.1.2.2. Khái nim tng quát v tín dng và tín dng vi mô:
Tín dng là mt phm trù kinh t đã tn ti qua nhiu hình thái kinh t - xã
hi, bn cht ca nó là mt quan h vay mn da trên nguyên tc hoàn tr (c vn
và lãi) sau mt thi hn nht đnh, là quan h chuyn nhng tm thi quyn s
dng vn, là quan h bình đng hai bên cùng có li. Trong nn kinh t hàng hoá có
nhiu loi hình tín dng nh: tín dng thng mi, tín dng ngân hàng, tín dng nhà
nc, tín dng tiêu dùng. (Ngun:  Kim Chung, 2005)
- Tín dng vi mô: là nhng khon tín dng ch dành riêng cho nhng ngi
nghèo, có sc lao đng, nhng thiu vn đ phát trin sn xut trong mt thi gian
nht đnh phi hoàn tr s tin gc và lãi; tu theo tng ngun vn có th hng
theo lãi sut u đãi khác nhau nhm giúp ngi nghèo mau chóng vt qua nghèo
đói vn lên hoà nhp cng đng.
Tín dng vi mô ch đn gin là mt khon cho vay nh, do ngân hàng hoc
mt t chc nào đó cp. Tín dng vi mô thng dành cho cá nhân vay, không cn
tài sn th chp, hoc thông qua vic cho vay theo nhóm.
- Theo cách tip cn truyn thng đc s dng rng rãi trong thp k 60,
các nhà kinh t hc truyn thng cho rng các chính sách ca Chính ph buc các
th ch tài chính chính chính thc phi điu tit mt t trng vn ti mt lnh vc
kinh doanh c th nào đó và các chng trình tín dng đc tr cp. Các nhà kinh
t hc truyn thng đã da quá nng vào các khuyn khích giá c đu vào thông qua
vic thit lp lãi sut trn, lut chng đc quyn, các tr cp lãi sut bi vì h ngh

rng các chính sách trên s ct gim chi phí sn xut, thúc đy quá trình áp dng
công ngh vào sn xut, thúc đy các quá trình sn xut. Nu mc lãi sut cân bng
cung cu trên th trng đc áp dng, thì chi phí v vn vay ca ngi dân s rt




16



ln cn tr quá trình vay vn cho mc đích sn xut chính yu. Bi vì nhu cu v
vn ca ngi dân rt cao nên h sn sàng tr mc lãi cao. iu này dn đn tn ti
hin tng cho vay nng lãi.
Cung cp ngun tín dng r có th giúp ngi nghèo thoát khi tình trng
thu nhp thp, tit kim thp và nng sut lao đng thp, nhm tng thu nhp trong
tng lai, t đó tng t l hoàn tr vn vay. Bi vì cung cp tín dng r là con
đng d nht đ bù đp tác đng ca hin tng đánh thu quá cao vào sn xut,
và bo v ngi nghèo khi sc mnh đc quyn ca nhng ngi cho vay nng lãi.
Do vy, t l hoàn tr vn vay thp không là mt vn đ nghiêm trng. Nó là mt
dng ca vic chuyn dch ngun lc cho ngi nghèo. Chính vì th, cho vay nhiu,
thm đnh cho vay nhanh, gii ngân nhanh đc áp dng. Chính sách tín dng r đã
làm h thp mc cung tín dng và tng cu v tín dng, do đó xut hin nhng th
tc hành chính rm rà và không khuyn khích các hành vi tit kim.
- Cách tip cn khng ch th trng tài chính: các chng trình tín dng có
th không đt đc nhng mc tiêu nh ý mun bi ngi đi vay có th chuyn vn
vay r sang tiêu dùng hoc vào nhng lnh vc không u tiên. Cung cp tín dng r
dn đn tình trng ngi đi vay ln s nhn đc nhiu vn vay hn, nhng ngi
đi vay nh thng b hn ch, và chính vì th các khách hàng có đ ri ro ln có th
nhn đc tín dng. iu đó cng dn đn tình trng phân bit đi x trong khi cp

tín dng cho ngi nghèo, to điu kin cho s tham ô và h thp t l hoàn tr vn
vay.
- Cách tip cn kinh t hc th ch: chính sách tr cp lãi sut và các h tr
khác  giai đon đu có th giúp ngi nghèo thoát khi nghèo đói. Tuy nhiên, s
thay đi lãi sut và các dch v tài chính rt nhy cm. a ra mc lãi sut có th
huy đng tit kim khi và ch khi mc lãi sut cho vay tng lên. Chính mc lãi sut
cho vay cao này làm tình hình nhng ngi đi vay khó khn hn, ngi cho vay có
li nhng không bù đp ni ri ro tín dng.
- Tng quan theo inh Phi H (2001): các nhà kinh t hc thuc trng phái
Ohio nh Adams (1984), Von Pischke (1978), và Gonzalez - Vega (1984) tranh