Nhân tố tác động đến cấu trúc vốn tại các ngân hàng thương mại Việt Nam

1

TRNG I HC KINH T TP.HCM
VIN ÀO TO SAU I HC

  


NGUYN HOÀNG CHÂU

NHÂN T TÁC NG N CU TRÚC VN
TI CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
VIT NAM

LUN VN THC S KINH T


Chuyên ngành: Kinh t Tài chính – Ngân hàng
Mã s: 60-31-12
NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN VNH HÙNG



TP.HCM, NM 2011


i
LI CAM OAN

Tôi xin cam đoan rng lun vn “Nhân t tác đng đn cu trúc vn ti các
ngân hàng thng mi Vit Nam” là công trình nghiên cu ca riêng tôi.
Các thông tin d liu đc s dng trong lun vn là trung thc, các ni
dung trích dn đu ghi rõ ngun gc và các kt qu trình bày trong lun vn cha
đc công b ti bt k công trình nghiên cu nào khác.
TP.HCM, tháng 12 nm 2011
Hc viên



Nguyn Hoàng Châu


ii
LI CM N
Trc tiên, tôi xin trân trng cm n sâu sc đn TS Nguyn Vnh Hùng đã
giúp đ tn tình tôi trong sut thi gian hoàn thành lun vn này. Thy đã tn tình
hng dn và có nhng gi ý khoa hc quý báu đ tôi hoàn thin đ tài mt cách tt
nht.
Tôi cng xin gi li cm n và tri ân ti Thy cô Ban giám hiu, Khoa tài
chính doanh nghip, Khoa sau đi hc và tt c quý thy cô trong sut thi gian hc
tp và nghiên cu ti Trng đi hc kinh t TP.HCM.
Và cui cùng xin chân thành cm n đn gia đình, bn bè và đng nghip đã
luôn đng hành, giúp đ và h tr trong sut thi gian tôi hoàn thành lun vn.
Trân trng cm n!
TÁC GI LUN VN


Nguyn Hoàng Châu

iii
MC LC
M U.
1. Lý do nghiên cu đ tài.
2. Xác đnh vn đ nghiên cu.
3. Mc đích nghiên cu.
4. i tng và phm vi nghiên cu.
5. Phng pháp nghiên cu và mu nghiên cu.
6. Ý ngha ca đ tài nghiên cu.
7. Kt cu ca lun vn.
Chng I: C S LÝ THUYT V CU TRÚC VN.
1.1. Khái nim 6
1.1.1. Khái nim cu trúc vn 6
1.1.2. Quyt đnh đu t 7
1.1.3. Quyt đnh ngun vn 7
1.1.4. Khái nim v ngân hàng thng mi 8
1.2. Các lý thuyt v cu trúc vn trong doanh nghip 9
1.2.1. Lý thuyt v cu trúc vn ca Modilligani và Miller (1958) 9
1.2.2. Lý thuyt v chi phí đi din (The agency theory) 10
1.2.3. Lý thuyt trt t phân hng (The pecking-order theory) 11
1.2.4. Lý thuyt đánh đi cu trúc vn (The trade – off theory) 13
1.2.5. Lý thuyt xác đnh thi đim th trng (Market timing theory) 14
1.2.6. Lý thuyt tín hiu (The signaling theory) 14
1.3. Các nghiên cu trên th gii v cu trúc vn ngân hàng 15
1.4. Các nhân t nh hng đn cu trúc vn ca ngân hàng 22
1.4.1. Nhân t Li nhun 22
1.4.2. Nhân t Quy mô 22
1.4.3. Nhân t Tng trng 23
1.4.4. Nhân t Tài sn th chp 23
1.4.5. Nhân t Tng trng tng sn phm quc ni (GDP) 24

iv
Chng 2: XÂY DNG CÁC NHÂN T NH HNG N CU TRÚC
VN TI CÁC NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM
2.1. Tng quan v ngân hàng thng mi Vit Nam 25
2.1.1. S lng các ngân hàng thng mi 25
2.1.2. Vn ch s hu 26
2.1.3. Tng tài sn 27
2.1.4. Li nhun 28
2.1.5. Huy đng vn 29
2.2. Phân tích SWOT v ngân hàng thng mi Vit Nam 30
2.2.1. im mnh 30
2.2.2. im yu 31
2.2.3. C hi 31
2.2.4. Thách thc 32
2.3. Xây dng các bin ca mô hình và s liu nghiên cu. 33
2.3.1. Xây dng bin s và gi thit nghiên cu 33
2.3.1.1. Bin òn by tài chính (Leverage) 33
2.3.1.2. Bin Li nhun (Profitability) 34
2.3.1.3. Bin Tài sn th chp (Collateral) 34
2.3.1.4. Bin Quy mô (Size). 36
2.3.1.5. Bin Tng trng (Growth) 36
2.3.1.6. Bin Tng trng tng sn phm quc ni (GDP) 37
2.3.2. Ngun s liu và phng pháp thu thp s liu 38
2.3.2.1. Ngun s liu 38
2.3.2.2. Phng pháp thu thp s liu 38
2.4. Phân tích mô t thc trng các nhân t nh hng lên cu trúc vn ti
các ngân hàng thng mi Vit Nam 39
2.4.1. òn by tài chính (Leverage) 39
2.4.2. Quy mô (Size). 40

2.4.3. Tng trng(Growth) 40

v
2.4.4. Li nhun (Profitability) 41
2.4.5. Tài sn th chp (Collateral) 41
2.4.6. Tng trng tng sn phm quc ni (GDP) 42

Chng 3: NGHIÊN CU NH LNG CÁC NHÂN T NH HNG
N CU TRÚC VN TI CÁC NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM
3.1. Xây dng mô hình và phng pháp nghiên cu đnh lng 44
3.1.1. Phng pháp nghiên cu 44
3.1.2. Mô hình nghiên cu 44
3.2. Kt qu nghiên cu 45
3.2.1. Phân tích tng quan 45
3.2.2. Phân tích hi quy các nhân t ni ti tác đng đn cu trúc vn ngân
hàng thng mi Vit Nam 46
3.2.2.1. Kt qu mô hình hi quy đi vi đòn by tài chính: 47
3.2.2.2. Kt qu mô hình hi quy đi vi đòn by tài chính kt hp tác đng
ca bin c đnh. 48
3.2.3. Phân tích hi quy các nhân t tác đng đn cu trúc vn có tác đng ca
yu t v mô 51
3.2.3.1. Kt qu ca mô hình hi quy 51
3.2.3.2. Kim đnh s phù hp ca mô hình 53
3.2.4. Các kt qu nghiên cu 55
3.2.4.1. Bin Quy mô (SIZE) 55
3.2.4.2. Bin Tng trng (GROW) 56
3.2.4.3. Bin Li Nhun (PROF) 57
3.2.4.4. Bin Tài sn th chp (COLL) 57
3.2.4.5. Bin Tng trng tng sn phm quc ni (GDP) 60

vi
Chng 4: CÁC KT LUN VÀ GI Ý CHÍNH SÁCH V XÂY DNG CU
TRÚC VN CHO CÁC NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM
4.1. Kt lun các nhân t nh hng đn CTV NHTM Vit Nam 62
4.1.1. Quy mô 62
4.1.2. Tng trng 62
4.1.3. Li Nhun 63
4.1.4. Tài sn th chp 63
4.1.5. Tng trng tng sn phm quc ni 64
4.2. Mt s gi ý chính sách đi vi ngân hàng thng mi Vit Nam 65
4.3. Nhng hn ch và hng nghiên cu tip theo. 67
KT LUN CHUNG 70
DANH MC TÀI LIU THAM KHO 72
PH LC 75


vii
BNG KÝ HIU CÁC CH VIT TT

NHTM : Ngân hàng thng mi
CTV : Cu trúc vn
VCSH : Vn ch s hu
BCTC : Báo cáo tài chính
L : òn by tài chính
PROF : Li Nhun
SIZE : Quy mô
GROW : Tng trng
COLL : Tài sn th chp
GDP : Tng trng Tng sn phm Quc ni

viii
DANH MC CÁC BNG, BIU

Bng 1.1: Kt qu nghiên cu Rient Gropp và Florian Heider (2009)
Bng 1.2: Kt qu nghiên cu Monica Octavia và Rayna Brown (2008)
Bng 1.3: Kt qu nghiên cu ca Ebru Çağlayan (2010)
Bng 1.4: Tng hp các nhân t nh hng đn CTV ngân hàng
Bng 2.1: S lng các NHTM Vit Nam
Bng 2.2: D kin xu hng các nhân t tác đng lên CTV ngân hàng
Bng 3.1 Tng quan gia các bin trong mô hình
Bng 3.2: Kt qu hi quy đòn by tài chính theo phng pháp Least Squares
Bng 3.3: Kt qu hi quy đòn by tài chính theo phng pháp Panel Least Squares
vi hiu ng c đnh các yu t ngân hàng và thi gian
Bng 3.4: Kt qu hi quy đòn by tài chính có tác đng yu t v mô
Bng 3.5: Kt qu hi quy có tác đng yu t v mô vi hiu ng hiu ng c đnh
các yu t Ngân hàng (Mô hình L
2
)
Bng 3.6: Kt qu nh hng ca các nhân t nh hng lên cu trúc vn.

ix
DANH MC CÁC BIU 

Biu đ 2.1: Tng trng vn ch s hu ca các NHTM Vit Nam
Biu đ 2.2: Tng trng tng tài sn ca NHTM Vit Nam
Biu đ 2.3: ROE ca NHTM Vit Nam t 2005-2010
Biu đ 2.4: V tng trng t l huy đng vn trong các NHTM Vit Nam
Biu đ 3.1: T l các nhân t trong tài sn hu hình ca NHTM Vit Nam.

1

M U

1. Lý do nghiên cu đ tài.
Cu trúc vn (CTV) là mt ch đ quan trng trong tài chính doanh nghip
đc nhiu nhà nghiên cu đ cp và phân tích trong các công trình nghiên cu
ca mình. Và nhc đn CTV là phi nói đn lý thuyt ni ting ca Modigliani và
Miller (1958) vi đnh đ 1 - trong th trng vn hoàn ho, vic la chn CTV
không tác đng đn giá tr doanh nghip. Và công trình nghiên cu này đc xem
là khi đu cho mi nghiên cu v CTV sau này. T nghiên cu lý thuyt tiên
phong ca Modigliani và Miller, các công trình nghiên cu v CTV và các lý
thuyt mâu thun vi CTV ln lt đc ra đi. Trong các lý thuyt phát trin sau
này phi k đn Lý thuyt đánh đi CTV (Bradley et al, 1984), Lý thuyt trt t
phân hng (Myers và Majluf, 1984), Lý thuyt chi phí đi đin (Jensen và
Meckling, 1976) và nhiu nghiên cu khác  các cp đ khác nhau đã phân tích
các khía cnh khác nhau v CTV doanh nghip. Các lý thuyt đã ch ra rng, CTV
không nhng nh hng đn giá tr doanh nghip mà còn nh hng đn hot đng
n đnh ca doanh nghip. Vì vy, đã có rt nhiu công trình nghiên cu thc
nghim chng minh v các nhân t tác đng lên CTV trong doanh nghip. T đó
đ thy đc rng, CTV đi vi doanh nghip là vn đ rt quan trng và cn thit
nghiên cu  tt c các quc gia và các nn kinh t khác nhau
Tuy nhiên, hu ht các công trình nghiên cu v cu trúc vn ch gii hn
trong các doanh nghip phi tài chính và ít công trình nghiên cu v CTV ngân
hàng. Vic thiu các nghiên cu v CTV ngân hàng có th do đc đim riêng ca
ngân hàng là ngành kinh doanh tin t, mà vn d tin là sn phm ca quá trình
kinh doanh. Và mt đc trng na, đi vi ngân hàng luôn chu s qun lý bi các
quy đnh cht ch ca Ngân hàng Nhà nc thông qua các quy đnh v vn pháp
đnh, h s ri ro an toàn vn (Car)… và mt lý do khác khin CTV ca ngân hàng
không đc quan tâm là do các quy đnh v an toàn vn nên nhiu ngi vn ngm

2

đnh rng nhân t tác đng đn CTV ngân hàng là vn pháp đnh (Mishkin, 2000).
Vy thc s trong ngân hàng có mt c cu vn hp lý không?
Trong nghiên cu ca mình, Gropp và Heider (2009), cng ch ra rng ngoài
nhân t v yêu cu vn ti thiu thì còn nhng nhân t khác có th là nhân t quyt
đnh đn CTV doanh nghip phi tài chính cng có nh hng đn CTV ngân hàng.
Nh vy, thc s các ngân hàng cng có mt cu trúc hp lý riêng ca mình.
Vy các yu t đó là nhng yu t nào? Mc đ nh hng ca các yu t đó
đn CTV ra sao? Trong các nghiên cu ca Gropp và Heider (2009) ti M và các
quc gia Châu Âu, Rayna Brown và Monica Octavia (2008) ti các quc gia đang
phát trin và Ebru Çağlayan (2010) ti Th Nh K đã ch ra rng các yu t tác
đng đn CTV ca ngân hàng cng có nhng đim tng đng vi các nhân t tác
đng đn cu trúc vn ca các doanh nghip phi tài chính và có cùng hng tác
đng.
Vi vai trò đc bit ca Ngân hàng là trung gian vn, trung gian thanh toán
ca nn kinh t và đu mi cho mi hot đng lu thông tin t. Do đó, H thng
ngân hàng đóng vai trò quan trng trong vic thúc đy nn kinh t (Levine, 1997).
Vic n đnh hot đng ca ngân hàng cng chính là n đnh ca nn kinh t. Và
c cu vn ca ngân hàng gây nh hng đn tính n đnh cng nh kh nng
thanh khon và cht lng tín dng ca ngân hàng (Diamond và Rajan, 2000).
Vì vy, vic b sót và đánh giá thp tm quan trng ca CTV ngân hàng s
gây tn tht không ch cho bn thân Ngân hàng mà cho c nn kinh t. Do đó, xut
phát t các vn đ trên tác gi nhn thy cn thit phi nghiên cu CTV ngân hàng
và đã quyt đnh la chn đ tài “NHÂN T TÁC NG N CU TRÚC
VN TI CÁC NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM” làm lun vn tt
nghip cho mình. Nhm tìm câu tr li thc s các nhân t nh hng đn CTV
ngân hàng  các nc trên th gii cng nh hng đn CTV ca các ngân hàng
thng mi (NHTM)  Vit Nam, và các nhân t đó tác đng nh th nào? Lun
vn s tr li câu hi này và hy vng đóng góp mt phn vào hoàn thin nghiên
cu CTV trong tài chính doanh nghip.

3
2. Xác đnh vn đ nghiên cu
T nhng thc mc đã nêu  phn lý do la chn đ tài chính là nhng vn
đ cn nghiên cu:
Th nht, xut phát t các nghiên cu khng đnh có nhng đim tng đng
trong các nhân t tác đng đn CTV ca ngân hàng và ca doanh nghip phi tài
chính. ng thi, các nghiên cu v CTV cng xut phát t các doanh nghip phi
tài chính. Do đó, tôi xác đnh vn đ nghiên cu đu tiên là tìm hiu v các lý
thuyt xác đnh CTV và các nhân t tác đng đn CTV trong các doanh nghip phi
tài chính.
Th hai,  Vit Nam, có rt ít các nghiên cu v CTV ngân hàng, do đó, tác
gi đã xác đnh vn đ nghiên cu tip theo là tìm hiu mt s công trình nghiên
cu các nhân t tác đng đn CTV ca ngân hàng trên th gii đ s dng cho
nghiên cu v thc tin các NHTM Vit Nam.
Th ba, trên c s các lý thuyt, các công trình nghiên cu v CTV ngân
hàng trên th gii và tìm hiu thc tin v NHTM Vit Nam, tác gi đi đn xác
đnh các nhân t và tin hành xây dng mô hình tác đng ca các nhân t lên CTV
NHTM Vit Nam.
Và cui cùng, tác gi s dng mô hình c lng hi quy tuyn tính đ đánh
giá các nhân t tác đng đn CTV ca các NHTM Vit Nam và đa ra các kt lun
ca đ tài nghiên cu.
3. Mc đích nghiên cu.
Trên c s các vn đ nghiên cu đã đc xác đnh, mc tiêu chính ca đ
tài đc nh sau:
 Tìm hiu có hay không các nhân t tác đng đn CTV NHTM Vit nam.
 Xác đnh các nhân t tác đng đn CTV NHTM trong thc tin ti các
NHTM Vit Nam.
 c lng mô hình, gii thích s tng quan ca các bin ph thuc và
bin gii thích trong CTV ngân hàng, t đó đa ra các nhn đnh v CTV
ngân hàng.

4
4. i tng và phm vi nghiên cu:
Da trên vn đ và mc tiêu nghiên cu, tác gi đã gii hn đi tng nghiên
cu và phm vi nghiên cu nh sau:
i tng nghiên cu: Cu trúc vn và các nhân t nh hng đn cu trúc
vn ca ngân hàng.
Phm vi nghiên cu: Là toàn b các NHTM Vit Nam bao gm NHTM Nhà
nc, NHTM c phn, Ngân hàng liên doanh, Ngân hàng nc ngoài t nm 2006
đn nm 2010.
5. Phng pháp nghiên cu và mu nghiên cu
Tác gi s dng phng pháp h thng hóa d liu thu thp đc t các
ngun trong nc và nc ngoài, s dng phng pháp thng kê, phân tích vào so
sánh s liu, ng dng mô hình hi quy kinh t lng đ đánh giá tác đng ca các
bin đc lp đn bin ph thuc nh th nào. S dng các chng trình nh
Microsoft Office Excel, Eviews đ h tr tính toán trong nghiên cu.
6. Ý ngha ca đ tài nghiên cu
Thông qua kt qu nghiên cu thc nghim, giúp cho các nhà qun tr ngân
hàng hiu rõ tm quan trng ca các nhân t tác đng đn CTV nh th nào và t
đó chn gii pháp phù hp áp dng vào NHTM Vit Nam.
7. Kt cu ca lun vn.
Lun vn đc chia thành bn chng. C th:
Chng 1: C S LÝ THUYT V CU TRÚC VN
Chng 2: XÂY DNG CÁC NHÂN T NH HNG N CU TRÚC
VN TI CÁC NGÂN HÀNG THNG MI VIT NAM.
Chng 3: NGHIÊN CU NH LNG CÁC NHÂN T NH HNG
N CU TRÚC VN TI CÁC NGÂN HÀNG THNG MI
VIT NAM
Chng 4: CÁC KT LUN VÀ GI Ý CHÍNH SÁCH V XÂY DNG
CU TRÚC VN CHO CÁC NGÂN HÀNG THNG MI

VIT NAM

5

Trên c s các vn đ đã đc đt ra  trên, đ bt đu nghiên cu v các
nhân t tác đng lên CTV ca NHTM Vit Nam, trc tiên đ tài s đi vào nghiên
cu c s lý thuyt và các nhân t tác đng đn CTV ca doanh nghip phi tài
chính nói riêng và tt c các loi hình doanh nghip trong nn kinh t nói chung.
Sau đó, đ tài đi vào nghiên cu các nhân t tác đng đn CTV ngân hàng trên th
gii. T đó, tác gi s vn dng vào nghiên cu v CTV ti các NHTM Vit Nam.

6
Chng I
C S LÝ THUYT V CU TRÚC VN

1.1. Khái nim
1.1.1. Khái nim cu trúc vn
Cu trúc vn (Capital structure) đc đnh ngha là s kt hp gia n và
vn ch s hu (VCSH) đ tài tr cho các quyt đnh đu t ca doanh nghip.
Nghiên cu v CTV là đi vào nghiên cu v cách thc la chn t l phù hp
gia n và VCSH nhm ti đa hóa li ích ca doanh nghip. Vic chúng ta cân nhc
la chn gia n và VCSH là do có s khác bit nhau v bn cht. N là ngun vn
đc huy đng t vay mn, có thi hn, có trách nhim hoàn tr, và phi tr mt
khon lãi theo tha thun. Khác vi n, VCSH đc hình thành t s đóng góp ca
ch s hu hoc đc tích ly t quá trình kinh doanh. Phn ln VCSH có đc đim
là không hoàn tr và có tính n đnh cao. T s khác bit v đt đim ca vn, nên
cng có s khác bit v chi phí s dng, trách nhim hoàn tr và thi gian s dng.
Do vy, đi xác đnh CTV cho doanh nghip chính là xác đnh òn by tài chính phù
hp cho doanh nghip.
Trong mi doanh nghip đu có mt đòn by tài chính phù hp tùy thuc

vào tng loi hình doanh nghip c th. Vi loi hình kinh doanh đc bit ca
mình, NHTM thng s dng đòn by tài chính cao hn nhiu so vi các doanh
nghip phi tài chính. Bi vì, ngun vn kinh doanh ch yu ca các ngân hàng
chính là tin t huy đng và s dng ngun vn này nh mt sn phm phc v
cho hot đng kinh doanh; còn trong các doanh nghip phi tài chính thì ngun vn
kinh doanh ca h thông thng đn t ngun VCSH và mt phn đn t vn vay.
Vì th, trong c cu ngun vn ca ngân hàng thì n luôn chim t trng cao.
Tuy nhiên, dù  loi hình doanh nghip nào thì các nhà qun tr tài chính
cng phi đi la chn mt đòn by tài chính hp lý cho doanh nghip ca mình. Và

7
quyt đnh s dng đòn by tài chính là kt qu ca hai quyt đnh quan trng là
quyt đnh đu t và quyt đnh ngun vn.
1.1.2. Quyt đnh đu t
Quyt đnh đu t là quyt đnh liên quan đn tài sn và giá tr tng b phn
tài sn cn có, cng nh mi quan h gia các tài sn trong tng b phn doanh
nghip. Quyt đnh đu t gn lin vi phn tài sn trong bng cân đi k toán. C
th trong ngân hàng, quyt đnh đu t bao gm: Quyt đnh đu t tài chính,
Quyt đnh đu t tài sn c đnh.
Quyt đnh đu t là quyt đnh quan trng nht trong tài chính doanh nghip
vì vi quyt đnh này s to ra giá tr doanh nghip (Hawawini & Vialiet, 2002).
Mt quyt đnh đu t đúng s làm góp phn làm tng giá tr doanh nghip qua đó
gia tng tài sn cho ch s hu.
1.1.3. Quyt đnh ngun vn
Quyt đnh ngun vn là la chn ngun vn tài tr cho đu t tài sn ca
doanh nghip: t n hay VCSH, t ngun vn ngn hn hay dài hn. ng thi,
quyt đnh ngun vn còn xem xét mi quan h gia chi phí, li nhun, tái đu t
và chia c tc.
Khi có quyt đnh la chn ngun vn thì vn đ tip theo ca nhà qun lý là
quyt đnh xem huy đng ngun vn đó nh th nào?

Trên đây là nhng quyt đnh liên quan đn tài tr trong hot đng ca doanh
nghip.  có đc mt quyt đnh là mt thách thc không nh đi vi nhng nhà
qun tr, h cn các công c phân tích trc khi ra quyt đnh, vic la chn sai
lm s gây hu qu ln cho doanh nghip, s dng công c phân tích h tr hiu
qu là đu cn thit đi vi các nhà qun tr vn hin đi.

8
1.1.4. Khái nim v ngân hàng thng mi.
NHTM là mt đnh ch tài chính trung gian, đc thc hin các hot đng
kinh doanh tin t và dch v ngân hàng vi ni dung thng xuyên và ch yu ca
NHTM là nhn tin gi, s dng s tin này đ cp tín dng và cung ng các dch
v thanh toán vì mc tiêu li nhun và góp phn thc hin các mc tiêu kinh t cho
Nhà nc.
Nh vy, NHTM ra đi là đ kinh doanh, hot đng vì mc đích li nhun.
ng thi, NHTM cng có c cu t chc b máy nh mt doanh nghip và bình
đng trong quan h kinh t, t ch v tài chính và có ngha v đóng thu cho nhà
nc nh các loi hình doanh nghip khác. Vì vy, NHTM cng tn ti mt cu
trúc vn cho riêng mình nh các doanh nghip khác (Trn Huy Hoàng, 2007).
Nhng NHTM là mt loi hình doanh nghip đc bit, đc th hin qua các
ni dung sau:
 Lnh vc kinh doanh ca ngân hàng là tin t, tín dng và dch v ngân
hàng. ây là lnh vc đc bit vì tin t liên quan đn mi mt ca đi
sng kinh t xã hi. ng thi, đây là mt loi hình kinh doanh “nhy
cm” đòi hi s thn trng trong điu hành hot đng đ tránh thit hi
cho nn kinh t xã hi. Hn na, sn phm kinh doanh ca ngân hàng là
tin và đây là công c do Nhà nc phát hành nhm s dng trong qun
lý v mô nn kinh t, nên đc Nhà nc kim soát rt cht ch.
 Ngun vn ch yu ca ngân hàng s dng trong kinh doanh là ngun
vn huy đng t bên ngoài. VCSH ca ngân hàng chim t trng rt
thp, ch yu đc dùng đ đu t các tài sn c đnh.

 Hot đng NHTM chu s chi phi rt ln bi chính sách tin t và các
quy đnh ca Ngân hàng Nhà nc.
 NHTM là mt trung gian tín dng, thc hin huy đng các ngun vn
tm thi gian ri trong xã hi và s dng ngun này đ cho vay đáp ng
nhu cu vn kinh doanh và tiêu dùng ca xã hi.

9
 Nh vy có th kt lun rng, NHTM là mt loi hình doanh nghip,
kinh doanh trong lnh vc tin t ngân hàng và chu s qun lý cht ch
ca Nhà nc.

1.2. Các lý thuyt v cu trúc vn trong doanh nghip
1.2.1. Lý thuyt v cu trúc vn ca Modilligani và Miller (1958)
Trong lý thuyt v CTV ca Modilligani và Miller (MM), hai ông đã đi tìm
hiu xem vic la chn CTV có tác đng lên giá tr doanh nghip hay không.
 chng minh lý thuyt ca mình, MM đã đa ra mt s gi đnh đn gin
hóa rt ph bin trong lý thuyt tài chính là th trng vn hoàn ho, vì vy s
không có chi phí giao dch và b qua tác đng ca thu.
Nu th trng vn là hoàn ho, MM tranh lun rng, lúc đó các doanh
nghip s có ri ro ging nhau, có t sut sinh li mong đi ging nhau và phi có
giá tr doanh nghip ging nhau bt k CTV đó đc tài tr bng ngun nào.
Nh vy, trong th trng hoàn ho, giá tr doanh nghip không chu nh
hng bi vic la chn CTV.
1.2.2. Lý thuyt chi phí đi din (The agency theory)
CTV không ch liên quan đn nhà đu t bên ngoài mà có th đn t ni b
doanh nghip. Jensen và Meckling (1976) cho rng vic la chn CTV ca doanh
nghip có th xut phát t vic xung đt li ích gia nhà qun lý, c đông và ch
n. Nh vy,  đây có th xy hai mi xung đt chính nh sau: xung đt gia nhà
qun lý và c đông; xung đt gia c đông, nhà qun lý vi ch n.
Th nht, xung đt gia ch s hu và nhà qun lý:

Xung đt này xy ra khi nhà qun lý có khuynh hng mun có nhiu thù
lao và li ích cho chính mình, do đó h s không thc hin công vic vì mc tiêu
ca c đông là đi ti đa hóa giá tr doanh nghip và t đó ti đa hóa giá tr c phn
na. Vì khi đi ti đa hóa giá tr doanh nghip thì khon li nhun đó s ri vào túi
c đông. Do đó, đ bo v quyn li ca mình, Các nhà qun lý s đa ra các quyt

10
đnh mo him và ri ro đ đt đc k hoch mà c đông giao cho, còn nu xy ra
ri ro thì đó là tn tht trên s tin ca c đông.
 Nguyên nhân ca xung đt này xut phát t vic tách bit gia quyn s
hu và quyn qun lý. Vì khi nng lc ca c đông gii hn hoc mt
kim soát đi vi nhà qun lý thì s xy ra vic nhà qun lý tin hành các
hot đng có li riêng cho mình. Theo Jensen thì vn đ chi phí đi din
này còn đc bit nghiêm trng đi vi các doanh nghip tha thi v tài
chính, có th các nhà qun lý s thc hin các quyt đnh cha hiu qu,
đu t tràn lan và dàn tri vào nhng lnh vc mà doanh nghip không có
li th cnh tranh đ làm li cho mình.
  gim bt chi phí đi din trong trng hp này, các c đông phi b
ra chi phí cho hot đng giám sát, chi phí tái cu trúc nhm hn ch các
hành vi không mong mun. ng thi, c đông có th phi tng n vay
đ hn ch ri ro v chi phí đi din.
Th hai, xung đt gia c đông và nhà qun lý vi ch n:
Xung đt này xy ra khi mâu thun v vic đu t vào các d án ti u. Vì
nh ta đã bit, phn li tc dành cho ch n đc xác đnh theo lãi sut tha thun,
còn các khon mà c đông nhn đc là vô hn và ph thuc và kt qu hot đng
ca doanh nghip. Do s khác nhau v quyn li này nên khi xy ra khó khn dn
đn kit qu tài chính thì các c đông s b qua mc tiêu ti đa hóa giá tr th trng
ca doanh nghip mà thay vào đó s theo đui mc tiêu hn hp là lo cho quyn li
ca riêng mình. Và h có xu hng thc hin các “trò chi” riêng mà phn thit s
đy v cho ch n, c th:

 Chuyn dch ri ro sang ch n: trng hp này nhà qun lý s đu t
vào mt d án ri ro, thm chí là có NPV âm, vì hin trng doanh nghip
đang trong tình trng kit qu tài chính ri, dù bây gi h không đu t
thì s tin còn li ca doanh nghip cng s chi tr cho trái ch, còn nu
h thc hin đu t, nu d án thành công thì có th c phn s tng giá
lên và khi tht bi thì đó cng là tin trái ch;

11
 T chi đóng góp vn c phn: khi mt doanh nghip hot đng hiu qu
thì s gia tng giá tr doanh nghip s đc chia cho c trái ch và c
đông. Cho nên trong trng hp doanh nghip ri vào khó khn mà li có
mt d án tt, nhng tin trong doanh nghip không còn na, hoc trái
ch không cho ly tin ca doanh nghip đi đu t. Và lúc đó các c đông
cng không mun b tin ca mình ra đ đu t dù d án có tim nng vì
h s phi san s phn li ca mình cho trái ch. Vì vy, khi doanh
nghip ri vào khó khn thì doanh nghip s t chi đóng góp c phn đ
đu t vào d án, cho dù d án đc đu t là d án tt đi chng na.
 Ngoài ra còn mt s hành đng khác nh nhà qun lý và c đông tìm
cách ly tin ra khi doanh nghip khi doanh nghip đang ri vào tình
trng khó khn bng nhiu hình thc, ví d nh chi tr c tc, hoc khi
doanh nghip sp phá sn, s tài sn còn li s trang tri ngha v đi vi
trái ch nhng nhà qun lý và c đông li tìm cách đ kéo dài nhm trì
hoãn vic phá sn… Nhm tìm cách vc dy doanh nghip hoc ti t
hn là kéo dài thi gian nhm thc hin các trò chi đ thu đc các
khon li riêng cho mình, cái mà không có đc nu doanh nghip b phá
sn.
Trên thc t thì nhng “trò chi” này b phn đi vì các trò chi không mang
quyt đnh v đu t, không da vào hiu qu d án mà da vào mc tiêu đ rút vn
và đùn đy ri ro. Do đó, các ch n phi tn chi phí cho vic giám sát và to ra các
điu khon n cht ch hn và nh vy s càng khó khn cho doanh nghip.

1.2.3. Lý thuyt trt t phân hng (The pecking-order theory)
Lý thuyt trt t phân hng bt đu vi nghiên cu Myers và Majluf (1984).
Lý thuyt trt t phân hng cho thy vic la chn CTV đc quyt đnh bi s bt
cân xng thông tin gia nhng ngi trong ni b doanh nghip và các nhà đu t
bên ngoài. Vì th, các thông tin bt cân xng càng nghiêm trng thì ri ro mà nhà
đu t bên ngoài phi gánh chu ngày càng tng, do đó đòi hi ca nhà đu t trên
giá tr chng khoán ngày càng tng. Vì vy, doanh nghip s u tiên các ngun vn

12
ni b trc khi tìm kim các ngun vn t bên ngoài. T đó, mt trt t phân
hng trong la chn ngun vn trc tiên là bng vn ni b, ch yu là li nhun
tái đu t, ri mi đn phát hành n mi và cui cùng là phát hành vn c phn
mi ra bên ngoài.
Tóm li, Lý thuyt trt t phân hng cho rng :
 Các doanh nghip thích tài tr ni b hn;
 Các doanh nghip điu chnh tng ng các t l chi tr c tc mc tiêu
theo các c hi đu t, trong khi tránh các thay đi đt xut trong c tc;
 Các chính sách c tc cng nhc, cng vi các dao đng không th d
đoán trong kh nng sinh li và các c hi đu t;
 Nu cn đn tài tr t bên ngoài, các doanh nghip phát hành chng
khoán an toàn nht trc. Tc là, h bt đu vi n trc, ri đn các
chng khoán ghép nh trái phiu chuyn đi, sau đó gii pháp cui cùng
là huy đng VCSH mi
Lý thuyt trt t phân hng gii thích ti sao các doanh nghip có kh nng
sinh li cao thng vay ít hn – không phi vì h có các t l n mc tiêu thp mà
vì h không cn tin bên ngoài; và gii thích mi tng quan nghch trong ngành
gia kh nng sinh li và đòn by tài chính.
Lý thuyt trt t phân hng nhn mnh đn giá tr ca các tha thi tài chính
(Financial Slack). Có tha thi tài chính ngha là có tin mt, chng khoán th
trng, các bt đng sn d bán. Khi không có tha thi tài chính thì doanh nghip

buc phi la chn ngun vn  cui trt phân hng và phi la chn gia phát
hành c phn di mnh giá và vay n vi ri ro kit qu tài chính, hay phi b
qua các c hi đu t có NPV dng. Vì vy, doanh nghip luôn có sn mt ngun
tha thi tài chính đ sn sàng đu t vào các d án tt. Tuy nhiên, tha thi quá
nhiu có th khuyn khích các giám đc ch quan, bành trng quyn li ca
mình, đu t quá đáng hay sa vào cách điu hành khinh sut, lãng phí. Trong
trng hp này, mt tái t bn hóa bng vn vay có th giúp lp li trt t. Mt tái
t bn hóa (leveraged restructuring) s làm gia tng nghiêm trng lãi t chng

13
khoán n, buc doanh nghip phi “nh” bt tin mt và thúc đy các giám đc và
các t chc phi n lc nhiu hn đ hot đng hiu qu hn.
Bên cnh nhng đóng góp tích cc, lý thuyt này cng có mt hn ch – đó
là kém thành công hn trong vic gii thích các khác bit trong t l n gia các
ngành. Myers và Majluf (1984) cho rng s không có mt CTV ti u đi vi các
doanh nghip. Lý thuyt này v sau đc m rng bi nhiu nhà nghiên cu khác
nh Krasker (1986), Brennan và Kraus (1987), Noe (1988)
1.2.4. Lý thuyt đánh đi CTV (the trade – off theory)
Lý thuyt này cho rng, các giám đc tài chính cn cân nhc s đánh đi
gia li ích t tm chn thu và chi phí kit qu tài chính đ la chn mt t l n
hp lý cho doanh nghip. Khi la chn đc mt t l n hp lý, doanh nghip s
có đc CTV ti u.
Trên c s nghiên cu ca lý thuyt này, có rt nhiu nghiên cu khác đi tìm
hiu nhm xác đnh mc đ n nh th nào là hp lý đ đt đn CTV ti u. Tuy
nhiên, mc tiêu ca nhng nghiên cu này không th đt đc và không có mt
công thc nht đnh nào đ xác đnh mt CTV ti u cho doanh nghip vì chi phí
kit qu tài chính rt khó nhn din và đo lng.
Trên c s đó, lý thuyt này đa ra nhng đ xut sau:
 Khi mt doanh nghip có kh nng sinh li cao và thu nhp chu thu cao
nên gia tng t l n. Tuy nhiên, mc đ nh th nào thì cn cân nhc

gia li ích đt đc (tm chn thu) và chi phí tim n (chi phí kit qu
tài chính).
 Nu mt công ty đã có mt t l n cao ri nhng trong vòng mt nm
sp đn không th tr bng ngun ni b đc (chi phí kit qu tài chính
đang  mc cao) nên phát hành c phn, hn ch chi tr c tc, hay bán
bt tài sn đ huy đng tin mt nhm c cu li CTV ca mình.
 Mi doanh nghip có mt t l n mc tiêu riêng. C th: nhng công ty
có tài sn hu hình nhiu và nhiu khon thu nhp chu thu thì nên có t
l n mc tiêu cao đ tn dng đc li ích t tm chn thu. Ngc li,

14
các doanh nghip ít sinh li và có nhiu tài sn vô hình nên da ch yu
vào vn c phn.
Nhc đim ca lý thuyt này là không gii thích đc ti sao có s khác
nhau v t l n mc tiêu gia các công ty trong cùng ngành và t l n thp 
nhng công ty sinh li cao.
1.2.5. Lý thuyt xác đnh thi đim th trng (Market timing theory)
Lý thuyt này đc nghiên cu bi Baker và Wurgler (2002), trong lý thuyt
này đ cp đn t s giá tr th trng trên giá tr s sách. Lý thuyt này cho rng
doanh nghip nên phát hành c phn khi c phiu ca mình đang đc đnh giá cao
và không nên ngay lp tc cân bng gia n và VCSH ngay mà hãy đi đn lúc giá
c phiu xung thp. Nh vy, quan đim ca nhng ngi ng h lý thuyt này
cho rng vic xác đnh đúng thi đim ca th trng là mt quá trình tích ly
nhng n lc trong quá kh đ ch đn đúng thi đim trên th trng chng khoán
đ điu chnh CTV ca mình.
1.2.6. Lý thuyt tín hiu (The signaling theory)
Lý thuyt này cho rng vic thay đi CTV có th mang tín hiu thông tin cho
nhà đu t bên ngoài v doanh nghip. Lý thuyt này đc bt đu xây dng bi
Ross (1977) và Lyland, Pyle (1977), theo đó, nhng nhà đu t bên ngoài s cho
rng, nhng ngi bên trong doanh nghip s bit nhiu thông tin hn bên ngoài.

Do đó, nu công ty đang có trin vng tng trng tt thì nhng nhà qun lý h s
không mun san s khon li này cho c đông mi, nh vy nu cn tài tr cho d
án mi nhng nhà qun lý có th s đi vay n. Còn khi trin vng kinh doanh không
my sáng sa, và nhng nhà qun lý s có xu hng chia s nhng ri ro này cho c
đông mi và tránh đi vay n đ chu thêm chi phí kit qu tài chính, kt qu là h s
đi phát hành vn c phn.
Nh vy, lý thuyt này cho rng doanh nghip tng đòn by tài chính thng
gn vi thu nhp c phn dng và ngc li gim đòn by tài chính thng gn
vi thu nhp c phn âm. Vì vy, khi phân tích đn vic thay đi CTV, doanh

15
nghip phi chú ý đn vn đ phát tín hiu v vin cnh tng lai này trong vic
hng đn mc tiêu CTV mc tiêu ca mình.
1.3. Các nghiên cu trên th gii v cu trúc vn ngân hàng.
 có c s m rng và tìm hiu các nhân t tác đng lên CTV ngân hàng,
đng thi làm cn c vn dng các nghiên cu đó ti các NHTM Vit Nam, tác gi
đã đi tìm hiu các công trình nghiên cu thc nghim v CTV ngân hàng tiêu biu
trên th gii. Qua đó, tác gi đã tìm thy ba công trình nghiên cu thc nghim v
các nhân t nh hng đn CTV ngân hàng mang tính đi din và có th ng dng
vào phân tích ti các NHTM Vit Nam. C th, các công trình nghiên cu đc tác
gi tóm lc nh sau:
Th nht, công trình nghiên cu ca Rient Gropp và Florian Heider (2009)
trong báo cáo nghiên cu ca Ngân hàng trung ng Châu Âu bàn v “Các nhân t
nh hng đn CTV ngân hàng”. Công trình nghiên cu này da trên quy mô mu
ca hn 200 ngân hàng đn các quc gia phát trin: 15 quc gia thuc Liên Minh
Châu Âu và M trong khong thi gian t nm 1991 đn nm 2004.
 đánh giá tác đng ca các nhân t lên CTV ngân hàng, công trình nghiên
cu đã s dng bin đi din cho CTV là đòn đòn by tài chính (bin ph thuc) và
đc đo lng: òn by tài chính = 1 – VCSH/Tng tài sn (trong đó đòn by tài
chính đc tính theo giá tr s sách và theo giá tr th trng).

Và công trình nghiên cu s dng các nhân t tác đng lên CTV ngân hàng
(bin đc lp) là:
 Bin T s giá tr th trng so vi giá tr s sách (MTB) = giá tr tài sn
th trng/giá tr trên s sách ca tài sn.
 Bin Li nhun (Profits) đc tính bng t sut li nhun = li nhun/
tng tài sn.
 Bin Quy mô (Size) = logarit ca tng tài sn.
 Bin Tài sn th chp (Collateral) = (Tng chng khoán + Tín phiu kho
bc + Tín phiu khác + Trái phiu + Các chng ch tin gi + Tin mt và