Các nguồn tài trợ cho sự phát triển doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH
ầầầ
ầầầ

NGUYN THUN TÍN


CÁC NGUN TÀI TR CHO S PHÁT TRIN
DOANH NGHIP NH VÀ VA VIT NAM


Chuyên ngành : Kinh t tài chính ngân hàng
Mã s : 60.31.12

LUNăVNăTHCăSăKINHăT
Ngiăhng dn khoa hc: PGS.TS NGUYN NGCăNH






Thành ph H Chí Minh – Nm 2011
LIăCAMăOAN


Tôi xin cam đoan đây là phn nghiên cu và th hin lun vn tt nghip ca riêng
tôi, không sao chép các lun vn khác.
Các ngun s liu, các phn k tha kin thc đc ghi nhn trung thc và rõ ràng
ngun gc xut x.

Tôi xin chu hoàn toàn trách nhim và chu mi k lut ca khoa và nhà trng đ
ra.
Nhân đây, tôi xin chân thành gi li cm n sâu sc đn thy – PGS.TS. Nguyn
Ngc nh, ngi đã tn tình hng dn, giúp đ tôi thc hin và hoàn thành tt
lun vn tt nghip này, cùng các thy cô trng i Hc Kinh T Tp.HCM đã
ging dy và truyn đt nhng kin thc chuyên sâu v chuyên ngành tài chính
doanh nghip trong sut 3 nm đào to Cao hc K17, niên khóa 2007-2010.
Tôi cng xin chân thành gi li cm n đn bn bè, đng nghip đã tn tình tham
gia đóng góp Ủ kin đ tôi hoàn thành tt lun vn này.


TP.H Chí Minh, tháng 12 nm 2011
Tácăgiă

NguynăThunăTín

MCăLC


Danh mc các cm t vit tt
Danh mc các bng
Danh mc các s đ, đăth

PHN M U
Trang
1. Lý do chn đ tài 1
2. Mc đích ca đ tài 2

3. i tng và phm vi nghiên cu 3
4. Phng pháp nghiên cu 3
5. NhngăktăquăthuăđcăcaăđătƠi 4
6. Kt cu ca lun vn 4

CHNG 1 : LÝ LUN C BN V DOANH NGHIP NH VÀ VA VÀ
NGUN TÀI TR CHO DOANH NGHIP NH VÀ VA 5
1.1. KHÁI NIM VÀ C IM VÀ VAI TRÒ CA DOANH NGHIP NH
VÀ VA 5
1.1.1. Khái nim 5
1.1.2. c đim ca doanh nghip nh và va 7
1.1.2.1. c đim v vn 7
1.1.2.2. c đim v lao đng 7
1.1.2.3 c đim v công ngh và máy móc thit b 7
1.1.3. VaiătròăcaăDNNVVătrongănnăkinhăt 8
1.1.3.1. óng góp vào GDP 8
1.1.3.2. óng góp vào ngân sách nhà nc 8

1.1.3.3 Góp phn gii quyt vic làm, xóa đói gim nghèo, các bn đ xã hi 8
1.2. NGUN TÀI TR CHO S PHÁT TRIN CA CÁC DOANH NGHIP
NHăVÀ VA 9
1.2.1. Tín dng ngân hàng 9
1.2.1.1. Tín dng ngn hn tài tr cho kinh doanh 11
1.2.1.2. Tín dng trung và dài hn tài tr cho đu t 11
1.2.1.3. Vai trò tài tr vn cho doanh nghip nh và va ca tín dng ngân
hàng 12
1.2.2. Thuê mua tài chính 13
1.2.2.1. Tng quan v hot đng thuê mua tài chính 13
1.2.2.2. Vai trò tài tr vn cho DNNVV ca thuê mua tài chính 16
1.2.3ăPhátăhƠnhătráiăphiuăchuynăđi 17
1.2.3.1 Khái nim và bn cht trái phiu chuyn đi 17
1.2.3.2 Giá tr trái phiu chuyn đi 17
1.2.3.3 u, nhc đim ca trái phiu chuyn đi 18
1.2.4.Cácăqu đu t vƠăđuătămoăhimă 20
1.2.5 Các ngun tƠiătr khác 25
1.3 KINH NGHIM PHÁT TRIN DOANH NGHIP NH VÀ VA  CÁC
NC 26
1.3.1.ăNhtăBnầ 26
1.3.2.ăHƠnăQuc 27
Ktălunăchngă1 29
CHNG 2 : THC TRNG VăCÁCăNGUNăTÀIăTRăCHOăCÁC DOANH
NGHIPăNHăVÀăVAăăVITăNAMă 30
2.1. VNăăPHÁPăLụăCHOăDOANHăNGHIPăNHăVÀăVAăăVITăNAM 30
2.2. THCăTRNGăVăHăTRăTÀIăCHệNHăIăVIăCÁCăDOANHă
NGHIPăNHăVÀăVAăTRONGăTHIăGIANăQUAă 31
2.2.1.ăThcătrngăvăsălngăDNNVVăđangăhotăđngăphơnătheoăloiăhìnhă
doanhănghip 31
2.2.2.ăThcătrngăvăvnăsnăxutăkinhădoanhăhngănmăcaăcácăDNNVVăđangă

hotăđngăphơnăloiătheoăloiăhìnhădoanhănghip 33
2.2.3.ăThcătrngăvăsălngălaoăđngătrongăcácăDNNVVăđangăhotăđngăphơnă
theoăloiăhìnhădoanhănghip 35
2.2.4.ăThcătrngăđuătătƠiăsnăcăđnhăvƠăđuătătƠiăchínhădƠiăhnăcaăcácă
DNNVVăđangăhotăđngăphơnătheoăloiăhìnhădoanhănghip 36
2.2.5.ăThcătrngădoanhăthuăsnăxutăkinhădoanhăthunăcaăcácăDNNVVăđangă
hotăđngăphơnătheoăloiăhìnhădoanhănghip 38
2.3. THCăTRNGăVăVICăTIPăCNăCÁCăNGUNăTÀIăTR TRONG
NNăKINHăTăTHÔNGăQUAăCUCăKHOăSÁTăCÁCăDNNVVăHINăNAYă
CAăVITăNAM. 39
2.3.1. Quy trìnhăkhoăsát 39
2.3.2.ăTngăhpăktăquăkhoăsát 39
2.3.2.1. Tình hình chung ca doanh nghip thông qua kho sát thc t 39
2.3.2.2. Thc trng hiu bit v trái phiu chuyn đi 42
2.3.2.3. Thc trng tip cn các ngun vn hin nay 42
2.3.2.4. Mt s thông tin kho sát thc t thông qua kênh huy đng vn t ngân
hàng thng mi 44
2.3.2.5. Ngân hàng cn làm gì đ h tr nhiu hn cho doanh nghip và nhng
khó khn ca doanh nghip khi đi vay 47
2.3.2.6. Thc trng h tr tín dng t các ngun vn khác ngoài ngân hàng
thng mi 49
2.4. NHNGăTHÀNHăTUăVÀăHNăCHăTRONGăVICăHăTRăTÀIă
CHệNHăIăVIăCÁCăDNNVVăăVITăNAMăTHIăGIANăQUA 50
2.4.1. NhngăthƠnhătuăđtăđc 50
2.4.1.1. i vi các NHTM, công ty CTTC, các qu đa quc gia 50
2.4.1.2. i vi bn thân DNNVV 52
2.4.2.ăMtăsăhnăchăcnăkhcăphc 53
2.4.2.1 i vi các NHTM, công ty CTTC, các qu đa quc gia… 53
2.4.2.2 i vi bn thân DNNVV 57
2.4.3.ăNguyênănhơnăgơyănênăhnăch 57

2.4.3.1 i vi các NHTM 57
2.4.3.2 i vi bn thân DNNVV 58
Kt lun chng 2 59
CHNG 3 : MT S GII PHÁP TÀI CHÍNH H TR CHO S
PHÁT TRIN CA CÁC DOANH NGHIP NH VÀ VA THÔNG QUA
CÁCăNGUNăTÀIăTR 61
3.1. INH HNG PHÁT TRIN DNNVVăăVITăNAMăGIAIăONă2011-
2020 61
3.1.1.ăMcătiêuăphátătrinăDNNVV 63
3.1.2.ăCácănhómăgiiăpháp phátătrinăDNNVVăgiaiăđonă2011-2020 64
3.2 GIIăPHÁPăAăDNGăHịAăCÁCăNGUNăTÀIăTRăCHOăCÁCăDOANHă
NGHIPăNHăVÀăVAăăVITăNAMă 65
3.2.1 iăviăChínhăph 65
3.2.1.1 Hoàn thin khung pháp lý 65
3.2.1.2 Chính sách v tài chính 66
3.2.1.3 Chính sách đt đai 67
3.2.1.4. Khuyn khích phát trin các t chc h tr DNNVV 68
3.2.2 iăviăNHNN 68
3.2.2.1 Hoàn thin các vn bn pháp lý trong lnh vc ngân hàng … 68
3.2.2.2 Tip tc đi mi các chính sách tín dng nhm nâng cao quyn t ch
cho các NHTM và phù hp vi thông l quc t … 69
3.2.3 iăviăNHTM 69
3.2.3.1 Nhn thc v tm quan trng ca vic cho vay đi vi các DNNVV . 69
3.2.3.2 T chc li c cu hot đng ca ngân hàng theo hng xây dng các b
phn h tr tín dng đi vi các DNNVV 70
3.2.3.3 Gp vn đu t, liên doanh, liên kt vi DNNVV 71
3.2.3.4 Thc hin các chính sách u đãi đi vi DNNVV 72
3.2.3.5 Nâng cao k nng nghip v ca cán b thm đnh 73
3.2.3.6 Thc hin quy trình thm đnh ri ro tín dng lành mnh 74
3.2.4 iăviăcácăCôngătyăCTTC,ăcácăquăđuătăvƠăđuătămoăhimă . 77

3.2.5 iăviăcácăDNNVVăă 78
3.2.5.1. Thc hin đúng và đy đ ch đ báo cáo, s sách, chng t k toán 78
3.2.5.2. Khai thác các ngun thông tin phc v sn xut kinh doanh 79
3.2.5.3. C cu t chc li b máy doanh nghip, nâng cao cht lng ngun
nhân lc 79
3.2.6. GiiăphápăphátătrinăhìnhăthcăphátăhƠnhătráiăphiuăchuynăđiă . 80
3.2.6.1. Gii pháp ngn hn 80
3.2.6.2. Gii pháp dài hn 83
3.3. CÁCăGIIăPHÁPăHăTR . 83
3.3.1. iăviăChínhăph 83
3.3.1.1. y mnh ci cách hành chính 83
3.3.1.2 .H tr phát trin công ngh thông tin 84
3.3.1.3. Khuyn khích thành lp các hip hi và các t chc phát trin DNNVV 84
3.3.1.4. Thc hin chính sách tr giúp có trng đim 84
3.3.1.5. Phát trin vn hóa kinh doanh, khuyn khích khi s doanh nghip 85
3.3.2. iăviăcácăNHTM,ăcôngătyăCTTC,ăcácăQuăđuăt,ăđuătămoăhimă 86
3.3.2.1. Tng cng các mi quan h hp tác . 86
3.3.2.2. Thng xuyên tip xúc vi các DNNVV . 86
3.3.2.3. Xây dng mô hình t chc chuyên nghip, chuyên môn sâu phc v
DNNVV 86
3.3.2.4. Chun hóa v c ch, chính sách, quy trình th tc cho vay, cung cp
dch v đi vi các DNNVV 87
3.3.2.5. Xây dng gói sn phm phù hp 87
Kt lun chng 3 87
KT LUN 89
TÀI LIU THAM KHO
PH LC
DANH MC CÁC CM T VIT TT TRONG LUN VN
VIT TT VIT Y 
ACB Ngân hàng thng mi c phn Á Châu

ADB Asian Development Bank
AGRIBANK Ngân hàng nông nghip và phát trin nông thôn
BIDV Ngân hàng u t và Phát trin Vit Nam
CRA Credit Rating Agency
CTTC Cho thuê tài chính
CK Chng khoán
DN Doanh nghip
DNNN Doanh nghip nhà nc
DNNVV Doanh nghip nh và va
EU European Union
GDP Tng sn phm quc ni (Gross Domestic Product)
NH Ngân hàng
NHTM Ngân hàng thng mi
NHNN Ngân hàng nhà nc
QBLTD Qu bo lãnh tín dng
SMEs Các doanh nghip va và nh (Small and Midium
Enterprises)
TD Tín dng
TTCK Th trng chng khoán
VCCI Phòng thng mi và công nghip Vit Nam
VDB Ngân hàng phát trin Vit Nam
VIETCOMBANK Ngân hàng ngoi thng Vit Nam
VIETINBANK Ngân hàng thng mi công thng Vit Nam
WTO T chc thng mi th gii (World Trade Organization)

DANH MCăCÁCăBNG
Trang


Bng 2.1. S lng doanh nghip đang hot đng phân theo loi hình doanh

nghip 32
Bng 2.2. Vn sn xut kinh doanh bình quân hng nm ca các doanh nghip
đang hot đng phân theo loi hình doanh nghip 33
Bng 2.3. Vn đu t bình quân hng nm/ s doanh nghip phân theo loi hình
doanh nghip 34
Bng 2.4. S lao đng trong các doanh nghip đang hot đng phân theo loi hình
doanh nghip 35
Bng 2.5. Giá tr tài sn c đnh và đu t tài chính dài hn ca các doanh nghip
đang hot đng phân theo loi hình doanh nghip 37
Bng 2.6. Doanh thu sn xut kinh doanh thun ca các doanh nghip đang hot
đng phân theo loi hình doanh nghip 38
Bng 2.7. Tng hp thông tin chung ca doanh nghip 39
Bng 2.8. Tng hp gia vn điu l và s lao đng ca doanh nghip 43
Bng 2.9. Thc trng vic tip cn ngun vn vay t các ngân hàng thng mi 45
Bng 2.10. Ngân hàng cn làm gì đ h tr nhiu hn cho doanh nghip 48










DANH MCăSă,ăăTH
Trang


S đ 1.1. Quy trình cho thuê tài chính 15

S đ 1.2. Quy trình hot đng ca qu đu t 20
 th 2.1. Thc trng tip cn các ngun vn 44
 th 2.2. Khó khn khi huy đng vn 49




















1
PHNăMăU

1. LỦădoăchnăđătƠi
T nhng nm 90 ca th k trc, Vit Nam đã thc hin chính sách chuyn
đi nn kinh t t nn kinh t k hoch tp trung sang nn kinh t th trng đnh
hng xã hi ch ngha, và đc bit hn na khi Vit Nam chính thc đc kt

np vào t chc thng mi th gii (WTO) vào ngày 07/11/2006, sau gn 12
nm đàm phán. ây là s kin có nh hng mnh m và sâu sc ti toàn b đi
sng kinh t xã hi ca nc ta. Gia nhp WTO, chp nhn m ca th trng, s
cnh tranh ca các doanh nghip nc ngoài cng tr nên ngày càng gay gt
hn.Vì vy, đ các DNNVV có th tn ti, phát trin mt cách vng chc trong
nn kinh t cnh tranh gay gt thì tài chính doanh nghip là mt trong nhng
lnh vc rt quan trng và cn đc doanh nghip quan tâm. T mt nn kinh t
da vào nông nghip là ch yu đã chuyn dn sang nn kinh t có t trng công
nghip và dch v ngày mt cao hn, ngày càng da vào nn tng ca kinh t tri
thc và xu hng gn lin vi nn kinh t toàn cu. Nhng s kin mang tm v mô
này đã, đang và s to ra nhng xung lc mnh m vi nhng c hi và điu kin
rt thun li cho toàn b các ngành ngh trong nn kinh t phát trin. Song nh mt
quy lut tt yu ca quá trình phát trin, hàng lot vn đ phc tp đt ra cho nn
kinh t th trng vn còn non tr ca Vit Nam, mà nói c th hn là đt ra cho
các DNNVV nhng thách thc rt ln mang tính cht sng còn. Nó đòi hi các
doanh nghip phi t thân vn đng, vn lên đ vt qua nhng th thách, tránh
nguy c đào thi bi quy lut cnh tranh vô cùng công bng nhng cng đy khc
nghit ca c ch th trng.
Trong nn kinh t th trng đnh hng XHCN  nc ta hin nay, s tn
ti nhiu hình thc t chc sn xut kinh doanh, nhiu loi hình doanh nghip
vi nhng quy mô, trình đ khác nhau là tt yu.
Vic phát trin DNNVV góp phn đa dng hoá các thành phn kinh t, góp
2
phn đáng k vào s tng trng GDP ca đt nc, đy nhanh tc đ phát trin
ca nn kinh t, to ra nhiu sn phm hàng hóa, dich v cho nn kinh t.
DNNVV còn góp phn gii quyt công n vic làm và n đnh đi sng xã hi
cho hàng triu lao đng.
Vi t trng hn 96% trong tng s các doanh nghip là DNNVV, DNNVV
đã đóng góp đáng k vào s phát trin kinh t - xã hi ca đt nc. Do đó,
các chính sách ca Chính ph nhm to điu kin thun li cho các DNNVV

phát trin là ht sc cn thit. Thi gian qua, thông qua hàng lot các Ngh
đnh, Thông t, Ch th v các chính sách h tr cho s phát trin ca các
DNNVV đc ban hành, chng t Nhà nc ta đã đánh giá đúng vai trò ca các
DNNVV trong nn kinh t. Tuy nhiên, trên thc t, các DNNVV còn gp nhiu
khó khn nh : s phân bit đi x v hành chính gia các doanh nghip nhà nc
và các doanh nghip ngoài quc doanh, ngun vn hot đng hn ch, c hi tip
cn vi các ngun tài tr còn gp nhiu tr ngi, khoa hc công ngh lc hu,
trình đ qun lý kinh doanh còn yu kém,…
Trong đó, vn đ ngun vn hot đng ca các DNNVV là vn đ quan trng
và cp thit nht. Do đó, vic la chn đ tài v các chính sách tài chính thúc đy s
phát trin các DNNVV, nhm góp phn m ra nhiu c hi cho các DNNVV tip
cn vi các ngun vn đa dng hn, đ các doanh nghip m rng hot đng sn
xut kinh doanh ca mình và ngày càng phát trin mnh m hn góp phn vào s
phát trin chung ca nn kinh t đt nc.
2. McăđíchăcaăđătƠiă:
Xut phát t vai trò quan trng ca DNNVV trong nn kinh t, đ tài tp trung
nghiên cu các vn đ sau:
+ Nghiên cu các vn đ v DNNVV, đc đim, vai trò, các ngun tài tr t
bên ngoài cho s phát trin DNNVV.
+ Nghiên cu thc trng v s tn ti, phát trin và nhng khó khn mà
DNNVV gp phi trong quá trình tip cn vi các ngun tài tr t bên
3
ngoài.
+ Nghiên cu đnh hng ca Nhà nc v phát trin DNNVV và các chính
sách h tr cho các DNNVV phát trin.
+ T đó, đa ra cái nhìn tng quan v thc trng hình thành, tn ti và phát
trin ca các DNNVV  Vit Nam. ng thi đa ra mt s gii pháp tài
chính giúp cho các DNNVV tip cn mt cách tt nht các ngun tài tr
nhm thúc đy s phát trin ca các DNNVV trong giai đon hin nay.
3. iătngăvƠăphmăviănghiênăcuă:

- i tng nghiên cu:
+ Các ngun tài tr và vai trò ca chúng đi vi s phát trin ca DNNVV
trong nn kinh t.
+ Thc trng tip cn các ngun tài tr ca các DNNVV.
+ Các chính sách, gii pháp tài chính phát trin DNNVV. Do xut phát ban
đu là các DNNVV có ngun vn t có rt hn ch, do đó trong quá trình
hot đng các DNNVV tn dng các ngun vn t bên ngoài là ch yu.
Chính vì vy, các gii pháp tài chính  đây ch đ cp đn các gii pháp giúp
DNNVV tip cn vi các ngun tài tr t bên ngoài mà không đ cp đn
ngun vn t có ca các doanh nghip.
+ a ra kin ngh hoàn thin các chính sách trên nhm khc phc nhng
vng mc trong quá trình thc hin.
- Phm vi nghiên cu: Các DNNVV  Vit Nam.
4. Phngăphápănghiênăcu:
+ Phng pháp nghiên cu s dng đc vn dng tng hp t các phng
pháp phân tích, tng hp, din dch, qui np, suy lun logic.
+ Ngun thông tin d liu t nhiu ngun nh t các kho sát, nghiên cu
khoa hc v DNNVV ca các nhà nghiên cu, các d liu t Tng cc thng
4
kê, S k hoch và đu t, Niên giám thng kê, các kt qu kho sát v
DNNVV ca các t chc kinh t trong và ngoài nc, các bài báo, tp chí,
báo đin t, nhn đnh ca các chuyên gia v các vn đ ca DNNVV,…
5. NhngăktăquăthuăđcăcaăđătƠi :
-  tài trình bày nhng khái nim c bn v DNNVV và các hình thc h tr
tài chính cho doanh nghip này.
- Nhng đóng góp ca DNNVV trong quá trình phát trin ca nn kinh t Vit
Nam hin nay.
- Thc trnh v mc đ h tr tài chính đi vi các DNNVV  Vit Nam trong
thi gian qua, nhng mt đã đt đc và hn ch cn khc phc.
- T đó đa ra mt s gii pháp và kin ngh nhm h tr tài chính đi vi các

DNNVV  Vit Nam đc hiu qu hn, gm 4 nhóm gii pháp.
+ Gii pháp t phía chính ph;
+ Gii pháp t ngân hàng nhà nc;
+ Gip pháp t các t chc tín dng;
+ Gii pháp t chính bn thân DNNVV;
6. Ktăcuăcaălunăvnă:
Ngoài phn m đu, kt lun, tài liu tham kho và ph lc. Kt cu chính ca lun
vn gm có 3 chng:
+ Chng 1: LỦ lun c bn v doanh nghip nh và va và ngun tài tr cho
doanh nghip nh và va.
+ Chng 2: Thc trng các ngun tài tr cho các doanh nghip nh và va 
Vit Nam.
+ Chng 3: Mt s gii pháp tài chính h tr cho s phát trin ca các doanh
nghip nh và va thông qua các ngun tài tr.
5

CHNGă1 :
LÝ LUNăC BNăVăDOANHăNGHIP
NHăVÀăVAăVÀăNGUNăTÀIăTRăCHOăDOANHă
NGHIPăNHăVÀ VA

1.1. KHÁI NIM, C IM VÀ VAI TRÒ CA DOANH NGHIP NH VÀ
VA.
1.1.1. Khái nim.
- Khái nim doanh nghip nh và va  các quc gia trên th gii.
DNNVV hay SMEs (Small and Medium enterprises) nói chung là nhng
doanh nghip có s lao đng hay doanh s  di mt mc gii hn nào đó.
T vit tt SMEs đc dùng ph bin  Cng đng các nc Châu Âu và các
t chc quc t nh World Bank, United Nation, WTO. SMEs đc s dng nhiu
nht là  M.

Các nc thuc Cng đng Châu Âu truyn thng có cách đnh ngha v
SMEs ca riêng h, ví d nh  c, SMEs đc đnh ngha là nhng doanh
nghip có s lao đng di 500 ngi, trong khi đó  Belgium là 100 ngi.
Nhng cho đn nay EU đã bt đu có khái nim v SMEs chun hóa hn.
Nhng doanh nghip có di 50 lao đng thì đc gi là doanh nghip nh và
nhng doanh nghip có di 250 lao đng đc gi là doanh nghip va. Ngc
li,  M doanh nghip nh đc đnh ngha là nhng doanh nghip có di 100
lao đng và doanh nghip va là nhng doanh nghip có s lao đng di
500 ngi.
Trong hu ht các nn kinh t, doanh nghip nh chim đa s.  EU,
SMEs chim khong 99% và s lao đng lên đn 65 triu ngi. Trong mt s khu
vc kinh t, SMEs gi vai trò ch đo trong công cuc ci to và là đng lc
6
phát trin ca nn kinh t. Trên toàn cu SMEs chim 99% s doanh nghip và
40% đn 50% trong tng GDP.
 M, cách đnh ngha v SMEs có ý ngha rng hn ý ngha ni ti ca
SMEs. Và  các quc gia Châu Phi h cng có nhng cách đnh ngha riêng và các
đnh ngha này khác nhau  các quc gia. EU thì s dng đnh ngha v SMEs
chun nh trên. S khác nhau v đnh ngha SMEs  các quc gia này làm
cho các nghiên cu v SMEs tr nên khó khn hn.
- Khái nim doanh nghip nh và va  Vit Nam
 phân chia quy mô các DNNVV, các quc gia cn c vào các tiêu chun
nh s lao đng, vn sn xut, doanh thu, li nhun, giá tr gia tng.  mi quc
gia khác nhau, tiêu chí đ phân bit DNNVV cng khác nhau.
 nc ta, theo Ngh đnh 56/2009/N-CP ngày 30/06/2009 (thay
th Ngh đnh 90/2001/N-CP ngày 23/11/2001) đnh ngha DNNVV là
c s kinh doanh đã đng kỦ kinh doanh theo quy đnh pháp lut, đc chia thành
ba cp: siêu nh, nh, va theo quy mô tng ngun vn (tng ngun vn tng
đng tng tài sn đc xác đnh trong bng cân đi k toán ca doanh nghip)
hoc s lao đng bình quân nm (tng ngun vn là tiêu chí u tiên), c th nh

sau:
Quy mô


Khuăvc
Doanh
nghipăsiêuă
nh
Doanhănghipănh
Doanhănghipăva

Sălaoăđng
Tngă
ngunăvn

Sălaoăđng
Tngăngună
vn

Sălaoăđng
I. Nông, lâm
nghip và thy
sn
10 ngi tr
xung
20 t đng
tr xung
t trên 10
ngi đn
200 ngi

t trên 20 t
đng đn 100
t đng
t trên 200
ngi đn 300
ngi
II. Công
nghip và xây
dng
10 ngi tr
xung
20 t đng
tr xung
t trên 10
ngi đn
200 ngi
t trên 20 t
đng đn 100
t đng
t trên 200
ngi đn 300
ngi
7
III. Thng
mi và dch v
10 ngi tr
xung
10 t đng
tr xung
t trên 10

ngi đn
50 ngi
t trên 10 t
đng đn 50
t đng
t trên 50
ngi đn 100
ngi
Tùy theo tính cht, mc tiêu ca tng chính sách, chng trình tr giúp mà c
quan ch trì có th c th hóa các tiêu chí nêu trên cho phù hp.
DNNVV  Vit Nam có nhng đc đim khác vi DNNVV  các nc. 
các nc Châu Âu, doanh nghip có mt vài ngàn công nhân và nhân viên, quy
mô vài chc triu USD cng đc xem là DNNVV, nhng có khi không có
nhiu công nhân vn đc xem là doanh nghip ln. Chng hn nh các doanh
nghip hot đng trong lnh vc nano, công ngh cao, không nht thit phi có
đông công nhân.
1.1.2. c đim ca doanh nghip nh và va
1.1.2.1. c đim v vn
- DNNVV có ngun vn hn ch, vic khi s kinh doanh và m rng quy mô
đu t, đi mi công ngh, thit b đc thc hin ch yu bng mt phn vn
t có và tín dng không chính thc nh vay, mn bn bè, ngi thân hay t
các t chc tài chính và phi tài chính trong xã hi.
- DNNVV thng hng vào nhng lnh vc phc v trc tip đi sng, nhng
sn phm có sc mua cao, dung lng th trng ln, nên huy đng đc các
ngun lc xã hi, các ngun vn còn tim n trong dân.
1.1.2.2. c đim v lao đng
- Phn ln các DNNVV s dng nhiu lao đng gin đn, trình đ tay ngh cha
cao, đa s là s dng lao đng h gia đình, thuê và tuyn dng  các tnh.
- i ng qun lỦ còn thiu trình đ, k nng qun lỦ, s dng kinh nghim là
ch yu, cha có chuyên môn.

- Quy mô lao đng nh, lc lng lao đng  nc ta di dào, tuy nhiên s lao
8
đng tp trung  các doanh nghip ri rác, mang tính cht nh l, kinh t tp th,
cá th, h gia đình t t chc sn xut kinh doanh.
1.1.2.3. c đim v công ngh và máy móc thit b
Công ngh và máy móc thit b ca các DNNVV thng lc hu do chi phí
đu t công ngh mi và k thut hin đi cao nên thng vt quá kh nng ca
các DNNVV vi quy mô vn hn ch.
1.1.3 VaiătròăcaădoanhănghipănhăvƠăvaătrongănnăkinhăt.
1.1.3.1. óng góp vào GDP
S phát trin mnh m ca khu vc kinh t các DNNVV đã khi dy mt
sc sn xut rt ln và gii quyt đc mt s lng ln lao đng xã hi, k c
 vùng sâu vùng xa. Nng lc sn xut hàng hóa ca thành phn này tng mnh,
đóng góp đáng k vào GDP.
Theo đánh giá ca Ngân hàng th gii, các doanh nghip va và nh
(SMEs) đang chim khong 60% GDP và 70% lc lng lao đng ti nhng nc
có tng thu nhp quc dân (GNP) t 100-500 USD/nm/ngi, đóng góp 50%
GDP và chim 65% lc lng lao đng ti các nc thuc T chc Hp tác và
Phát trin kinh t (OECD).
 Vit Nam, trong thi gian qua, khu vc kinh t dân doanh có tim nng
phát trin ln, giá tr sn phm to ra chim trên 45%GDP.
1.1.3.2. óng góp cho Ngân sách Nhà nc
Vi mt lc lng doanh nghip hùng hu hot đng sn xut kinh doanh, giá
tr mà nó mang li cho nn kinh t là rt ln, là ngun thu cho Ngân sách Nhà nc
thông qua các chính sách qun lý, điu hành ca Nhà nc nh chính sách thu.
Trong thi gian qua,  Vit Nam, DNNVV đóng góp khong 17.46% tng thu
Ngân sách nhà nc.
1.1.3.3. Góp phn gii quyt vic làm, xóa đói gim nghèo, các vn đ xã hi
9
S xut hin ngày càng nhiu các DNNVV  các thành ph, đa phng,

các vùng nông thôn góp phn gii quyt vn đ lao đng dôi d, nhàn ri trong
xã hi và n đnh kinh t - xã hi.
Vai trò ca các DNNVV không ch th hin  giá tr kinh t mà nó to ra,
quan trng hn và có ý ngha then cht là to công n vic làm. DNNVV là
thành phn kinh t to ra mt khi lng ln công n vic làm cho ngi lao
đng, giúp ngi lao đng có điu kin làm vic, có thu nhp n đnh và có điu
kin đ ci thin cuc sng. Theo thng kê, có ti 90% vic làm mi đc to ra
t khu vc này, góp phn xóa đói gim nghèo, phát trin đng đu gia các vùng,
khu vc trong c nc. DNNVV còn có vai trò quan trng trong quá trình sn xut,
lu thông hàng hóa, cung ng dch v, là các v tinh gn kt, h tr, thúc đy s
phát trin ca các doanh nghip ln. DNNVV còn là tin đ to ra nhng doanh
nghip ln, vi nhng doanh nghip thành công, quy mô ca các doanh nghip
đc m rng và nhiu doanh nghip trong s này dn dn tr thành nhng doanh
nghip ln. DNNVV cng góp phn không nh vào xut khu, và cng là mt lc
lng rt quan trng trong vic tng cng xut khu.

1.2.ăNGUNăTÀIăTRăCHOăSăPHÁTăTRINăCAăCÁCăDOANHăNGHIPă
NHăVÀăVA
Vn là ngun lc quan trng nht và không th thiu cho doanh nghip khi
bt đu hot đng, vn đc s dng trong tt c các khâu ca quá trình sn
xut nh : lao đng, đt đai, nhà xng, công ngh.
Ngoài ngun vn t có doanh nghip còn có th tn dng các ngun tài tr
t bên ngoài nh sau :
1.2.1. Tín dng ngân hàng
Tín dng ngân hàng đc hiu xut phát t các khái nim v tín dng trong
nn kinh t. Tín dng là quan h s dng vn ln nhau da trên nguyên tc hoàn tr
c vn và lãi đc thc hin di hình thc bng tin hoc bng hàng hóa. Tín
10
dng cng là s biu hin mi quan h gia ngi cho vay và ngi đi vay đc
thc hin bng nhng cam kt do hai bên tha thun di hình thc bng tin hoc

bng hàng hóa. Tín dng là mt phm trù kinh t khách quan, ra đi, tn ti và phát
trin cùng vi s ra đi, tn ti và phát trin ca nn kinh t hàng hóa, điu hòa vn
tin t nhàn ri trong nn kinh t t ni tha sang ni thiu,…nhm đáp ng đc
yêu cu v vn ca nn kinh t.
Hot đng tín dng là mt trong nhng chc nng hot đng ca hu ht các
đnh ch tài chính. Riêng đi vi các NHTM, tín dng là mt chc nng c bn.
Tín dng trong mt ngân hàng còn đc gi là tín dng ngân hàng và đc
hiu nh sau: “ Tín dng ngân hàng là mt quan h giao dch v tài sn gia hai
ch th trong đó mt bên là ngi cho vay (ngân hàng) chuyn giao mt lng giá
tr (tin hoc hàng hóa) cho ngi đi vay (cá nhân, doanh nghip, và các ch th
khác) s dng trong mt thi gian nht đnh theo tha thun, đng thi bên đi vay
phi cam kt hoàn tr vô điu kin vn gc kèm theo mt khon li tc khi đn hn
thanh toán”.
Trong hot đng tín dng ngân hàng, đi tng ch yu là cho vay di hình
thc bng tin. Các ch th tham gia vào quan h tín dng ngân hàng là các doanh
nghip, các t chc kinh t, các tng lp dân c,….Ngun vn mà các ngân hàng
cho vay đc hình thành t các ngun huy đng t ngun tin nhàn ri tm thi t
các tng lp dân c, các t chc kinh t, đoàn th. Vi quy mô v vn ln, ngân
hàng có th đáp ng nhu cu vay vn  mi quy mô và thi hn phù hp vi nhu
cu s dng và hoàn tr vn ca ngi đi vay. Vi nhng u đim v quy mô vn,
thi hn cho vay, đa dng v phm vi hot đng, tín dng ngân hàng là mt trong
nhng kênh tài tr vn quan trng trong quá trình phát trin nn kinh t.
Tóm li, tín dng ngân hàng là quan h tín dng gia các ngân hàng vi
các doanh nghip, các t chc kinh t, và các tng lp dân c đc thc hin
thông qua vic s dng tin t ln nhau da trên nguyên tc hoàn tr vn gc và
tin lãi vay.
11


Cn c vào thi hn cho vay và mc đích s dng vn ca ngi đi vay tín dng

ngân hàng đc phân chia thành:
1.2.1.1. Tín dng ngn hn tài tr cho kinh doanh
Do đc đim ca chu k kinh doanh và vòng quay vn ca doanh nghip,
doanh nghip luôn phát sinh nhu cu v vn lu đng tm thi đ đáp ng kp thi
cho hot đng sn xut kinh doanh đc din ra mt cách liên tc.
Tín dng ngn hn là hình thc cho vay nhm đáp ng nhu cu này, tín dng
ngn hn cung cp ngun vn đ doanh nghip mua vt t, hàng hóa và các khon
chi phí đ thc hin các phng án sn xut kinh doanh vi thi hn cho vay ngn
hn tùy thuc vào chu k sn xut kinh doanh hoc thi hn thu hi vn ca
phng án sn xut kinh doanh và kh nng tr n ca khách hàng nhng ti đa
không quá 12 tháng.
Tín dng ngn hn là mt ngun tài tr rt quan trng nhm đáp ng kp
thi nhu cu vn lu đng phc v cho hot đng sn xut kinh doanh ca
doanh nghip.
1.2.1.2. Tín dng trung và dài hn tài tr cho đu t
Trong quá trình hot đng doanh nghip không ch có nhu cu b sung vn
lu đng mà doanh nghip còn rt cn vn đ đi mi quy trình công ngh, nâng
cao sc cnh tranh trong hi nhp kinh t th gii, đ đáp ng nhu cu này thì
doanh nghip cn có vn t có nhng vn t có ca doanh nghip còn nh bé vì
cha tích ly đc nhiu. ây chính là các nhu cu vn mang tính cht dài hn
hn, đó là các khon đu t cho máy móc thit b, công ngh, phng tin vn
chuyn, bt đng sn, vì phi qua thi gian khu hao dài doanh nghip mi thu li
đc vn đu t này.
- Tín dng trung, dài hn là phng thc cho vay đáp ng nhu cu này ca
12
doanh nghip.
- Tín dng trung dài hn ch yu phc v cho các d án kinh doanh mang tính
cht đu t vi thi gian tng đi dài. V mt lp các d án kinh doanh thì các
DNNVV rt yu do đi ng qun lỦ doanh nghip cha có chuyên môn, k
nng nên rt khó thuyt phc các ngân hàng đng Ủ b vn đu t cho các d án

này. Hình thc này đc áp dng ch yu cho các doanh nghip ln mun m
rng quy mô, phát trin ngành ngh mi,… i vi các d án ca doanh nghip
có tính kh thi cao và thuyt phc đc ngân hàng gii ngân thì vai trò ca tín
dng trung và dài hn rt quan trng giúp cho các DNNVV có vn đ trin khai
thc hin. Các ngun vn khác nh vay mn t bên ngoài, bn bè, ngi thân
thng vi s lng nh, chi phí cao và thi gian ngn nên không th tn dng
đc trong trng hp này.
1.2.1.3. Vai trò tài tr vn cho doanh nghip nh và va ca tín dng ngân
hàng
Tín dng ngân hàng rt cn thit cho tt c các doanh nghip trong nn kinh t
cn vn cho hot đng sn xut kinh doanh mà trong đó DNNVV chim hn 96%
trong tng s doanh nghip. Chính vì vy mà DNNVV là đi tng rt cn đn
ngun tài tr t tín dng ngân hàng.
Trong quá trình hot đng do đc đim luân chuyn vn trong quá trình kinh
doanh luôn to ra s không n khp v thi gian và quy mô gia nhu cu vn và
kh nng tài tr nên dn đn tình trng thiu ht vn, ngun vn tín dng ngn hn
giúp cho doanh nghip gii quyt các vn đ cung ng vn lu đng đ đm bo
cho hot đng sn xut kinh doanh đc tin hành mt cách liên tc. c bit là
các DNNVV vi ngun vn khi s kinh doanh thp thì vic tn dng ngun vn
này là rt quan trng.
ây là ngun tài tr chính thc và ph bin nht, bt c khi nào doanh nghip
thiu vn đu tìm đn ngun tài tr này. So vi các hình thc tài tr khác thì hình
thc tín dng ngân hàng đc các doanh nghip bit đn nhiu nht. Khi không th
13
tip cn đc vi ngun này, nhng đ đáp ng nhu cu vn đ tip tc hot đng
các doanh nghip bt buc phi tìm đn các ngun khác nh cho vay nóng, vay
nng lãi và điu này s dn đn vic hình thành th trng tín dng ngm gây nh
hng đn s phát trin lành mnh ca nn kinh t.
Tín dng ngân hàng gi mt vai trò ht sc quan trng trong vic cung ng
vn cho nn kinh t đc bit là các DNNVV, và s dng hiu qu nht các ngun

tin tit kim huy đng đc trong dân chúng.
Thông qua vic cho các doanh nghip vay vn, vn tín dng ngân hàng đã
giúp các doanh nghip hoàn thành tt nhim v sn xut kinh doanh, to tin đ
cho vic cng c, phát trin các quan h sn xut mi.
Tín dng ngân hàng nh mt công c đ thúc đy kinh t phát trin, đng thi
phát huy vai trò kim soát bng đng tin ca nó gn lin vi hiu qu s dng vn
tín dng ca các thành phn kinh t.
Tín dng ngân hàng góp phn giúp các DNNVV hin đi hóa công ngh sn
xut, thúc đy s ra đi ca các ngành sn xut mi, nâng cao sc cnh tranh ca
doanh nghip trong quá trình hi nhp kinh t th gii.
Tín dng ngân hàng còn h tr vn cho các DNNVV  nông thôn, phát trin
kinh t nông nghip tin hành c gii hóa, thâm canh tng v, chuyn đi ging cây
trng vt nuôi,…sn xut tp trung các sn phm có cht lng cao, có li th trong
xut khu.
Tín dng ngân hàng là mt trong nhng ngun tài tr rt cn thit cho
doanh nghip phc v cho quá trình hot đng sn xut kinh doanh, đây cng là
ngun tài tr không th thiu đi vi các DNNVV, tín dng ngân hàng gi mt
vai trò đc bit quan trng nhm đáp ng nhu cu vn cp thit ca doanh nghip
đ h tip tc duy trì hot đng ca mình trong cn bão giá và tht cht tin t,
khan him ngun tin nh hin nay.
1.2.2. Thuê mua tài chính
14
1.2.2.1. Tng quan v hot đng thuê mua tài chính
Hot đng cho thuê tài sn nói chung và cho thuê tài chính nói riêng đã ra đi
và phát trin trên th gii cách đây hàng ngàn nm. T sau chin tranh th gii th
II, cách mng công nghip bùng n và nghip v cho thuê tài chính đã tr thành
mt trong nhng kênh dn vn trung và dài hn quan trng đi vi các doanh
nghip ti các nc công nghip phát trin đ đu t, đi mi máy móc, thit b
và phng tin sn xut kinh doanh. Hàng lot các công ty cho thuê tài chính đã ra
đi, đc bit là các nc M, Anh, Pháp,…Nghip v cho thuê tài chính cng đã

đc các nc công nghip mi và các nc đang phát trin nh Hàn Quc,
Trung Quc, Nga,…trin khai áp dng thành công và tr thành ngun tín dng
trung và dài hn ch yu ca nhiu doanh nghip mi, đc bit là các doanh
nghip va và nh.
 Vit Nam t nm 1993, vi s t vn ca Công ty tài chính Quc t (IFC),
đã t vn cho NHNN Vit Nam nghiên cu và son tho quy ch v cho thuê
tài chính nhm đa công ngh cho thuê tài chính vào Vit Nam. Vi s ra đi
ca Ngh nh 64/CP ngày 09/10/1995 ca Chính ph v “Quy ch tm thi v
t chc và hot đng ca công ty cho thuê tài chính ti Vit Nam”, cho đn nm
1998 hàng lot công ty cho thuê tài chính  Vit Nam đã đc hình thành. Nhm
khc phc nhc đim nghip v cho vay và khuyn khích doanh nghip đi
mi máy móc thit b, áp dng công ngh mi đ đy mnh sn xut, hot đng
cho thuê tài chính ti Vit Nam đc hình thành trên c s tín dng thuê mua và
chính thc đi vào hot đng t sau Ngh đnh 64/CP ca Chính ph nay là Ngh
đnh 16 và các vn bn khác.
Theo Ngh đnh ca Chính ph s 16/2001/N-CP ngày 02/05/2001 đc sa
đi, b sung bi ngh đnh 65/2005/N-CP ngày 19/15/2005 :
“Cho thuê tài chính (CTTC) là mt hot đng tín dng trung và dài hn thông
qua vic cho thuê máy móc, thit b, phng tin vn chuyn và các đng sn
khác trên c s hp đng gia bên thuê và bên cho thuê. Bên cho thuê cam kt
15
mua máy móc thit b, phng tin vn chuyn, và các đng sn khác theo yêu
cu ca bên thuê và nm gi quyn s hu đi vi tài sn cho thuê. Bên thuê s
dng tài sn thuê và thanh toán tin thuê trong sut thi hn thuê đã tha
thun”.
c trng ca hình thc cho thuê tài chính là khi kt thúc thi hn thuê, bên
thuê đc quyn la chn mua li tài sn hoc tip tc thuê theo các điu kin đã
tha thun trong hp đng cho thuê tài chính. Tng s tin thuê mt loi tài sn
quy đnh ti hp đng thuê tài chính, ít nht phi tng đng vi giá tr ca tài
sn đó ti thi đim ký hp đng.

Cho thuê tài chính là mt hình thc tài tr vn nhm giúp doanh nghip
gii quyt nhng khó khn v vn đ đáp ng nhu cu đu t đi mi công
ngh, thit b.
Hot đng CTTC đc thc hin theo quy trình sau:
S đ 1.1 Quy trình ca hot đng cho thuê tài chính










(1). Bên thuê đc ch đng la chn máy móc thit b, tha thun vi nhà cung
cp bng hp đng hoc bn ghi nh
(2). Ký hp đng cho thuê gia bên thuê và bên cho thuê
(3). Bên cho thuê và nhà cung cp ký hp đng mua bán máy móc thit b là tài
Nhà cung cp
(ni sn xut, phân phi)
Bên cho thuê
(Công ty cho thuê tài chính)
Bên đi thuê
(t chc kinh t)
(1)
(4a)
(2)
(6)
(5)

(4b)
(3)