B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T TP. H CHÍ MINH
CHNG TRÌNH GING DY KINH T FULBRIGHT
PHAN NGC THO VY
PHÂN TÍCH LI ÍCH – CHI PHÍ
NHÀ MÁY IN T TRU
LP VÒ – NG THÁP
Chuyên ngành: Chính Sách Công
Mã s: 603114
LUN VN THC S KINH T
NGI HNG DN KHOA HC:
TS. NGUYN TN BÌNH
Thành ph H Chí Minh – Nm 2011
-i-
LI CAM OAN
Tôi cam đoan lun vn nƠy hoƠn toƠn do tôi thc hin. Các đon trích dn và s liu s
dng trong lun vn đu đc dn ngun vƠ có đ chính xác cao nht trong phm vi hiu
bit ca tôi. Lun vn nƠy không nht thit phn ánh quan đim ca Trng i hc Kinh
t thành ph H Chí Minh hay Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright.
Tp. H Chí Minh, ngày 25 tháng 04 nm 2011
Tác gi lun vn
Phan Ngc Tho Vy
-ii-
LI CM N
Chân thành cm n Quý Thy Cô Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright đƣ nhit tình
ging dy, cung cp nhng kin thc quý báu trong sut thi gian tôi hc và thc hin lun
vn. S tn tâm ca Quý Thy Cô chính là tài sn quý giá ca Chng trình vƠ lƠ ngun
đng viên to ln đi vi hc viên.
Tôi trân trng bày t lòng bit n sơu sc đn Thy Nguyn Tn Bình, Thy Cao Hào Thi,
Thy Nguyn Xuân Thành và Cô Lê Th Qunh Trơm đƣ tn tình hng dn, đng viên tôi
trong quá trình nghiên cu và thc hin đ tài.
Chân thành cm n Anh Nguyn Hu Vit ậ hc viên FETP khóa 8, Anh Lê Vn Thành ậ
Công ty C phn T vn Xây dng đin 3 và các Anh, Ch hc viên MPP1, MPP2 đƣ nhit
tình h tr thông tin và có nhng góp ý hu ích cho đ tài.
Trân trng cm n.
Hc viên Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright
Phan Ngc Tho Vy
-iii-
TịM TT
Nhit đin đt tru là dng nng lng tái to ắsch” đang đc s dng ngày càng nhiu
trên th gii. Vi sn lng tru trên 7 triu tn mi nm, Vit Nam đc đánh giá lƠ quc
gia có nhiu tim nng đ phát trin loi nng lng này.
Nhng nm gn đơy, vi chính sách khuyn khích phát trin nng lng tái to ca Nhà
nc, các d án đin đt tru xin cp phép xây dng ngày càng nhiu, đc bit là các tnh
đng bng sông Cu Long. in đt tru Lp Vò là mt trong nhng d án đó.
D án ra đi va góp phn tng ngun cung đin va gii quyt lng tru d tha đang
gây ô nhim các tnh đng bng sông Cu Long. Nhà máy có công sut 10 MW vi sn
lng đin hƠng nm khong 65,6 GWh, d kin đc xây dng ti huyn Lp Vò, tnh
ng Tháp.
Mc tiêu ca đ tài là góp phn cung cp cho UBND tnh ng Tháp mt đánh giá khách
quan v tính kh thi ca d án thông qua vic phân tích tài chính d án theo quan đim
tng đu t vƠ ch đu t có xét đn lm phát. ng thi đ tài tin hành phân tích ri ro
nhm nhn din nhng yu t nh hng đn hiu qu d án, phân tích kinh t ậ xã hi
nhm đánh giá tính kh thi ca d án v mt kinh t cng nh xác đnh nhng đi tng
chu ngoi tác t d án.
Kt qu phân tích cho thy d án không kh thi v mt tài chính vì có giá tr hin ti ròng
(NPV) âm và sut sinh li ni ti nh hn chi phí vn. Tuy nhiên, d án kh thi v mt
kinh t vi NPV kinh t đt 264 t đng và sut sinh li ni ti kinh t ln hn chi phí vn
kinh t. Nh vy, có th thy d án đin đt tru đáng đc NhƠ nc h tr thc hin.
Phân tích ri ro cho thy d án nhy cm vi giá bán đin, t l điu đ, kch bn bán CER
và tro, chi phí tru, chi phí đu t và tc đ tng giá đin. Phân tích phân phi cho thy
nhóm đi tng đc hng li t d án lƠ ngi tiêu dùng, ngi lao đng, NhƠ nc và
các đn v cung cp nhiên liu. Nhóm b thit là ch đu t, ngơn hƠng vƠ ngi dân b gii
ta. Do đó, đ có th khuyn khích đu t vƠo d án đin đt tru Lp Vò nói riêng và các
d án nhit đin đt tru nói chung, NhƠ nc cn có chính sách phù hp giúp nhƠ đu t
có li nhun và hn ch ngoi tác tiêu cc đi vi nhng đi tng chu thit t d án.
-iv-
MC LC
LI CAM OAN i
LI CM N ii
TÓM TT iii
MC LC iv
DANH MC CÁC KÝ HIU, T VIT TT vii
DANH MC CÁC BNG BIU ix
DANH MC HÌNH x
CHNG 1: GII THIU 1
1.1 t vn đ 1
1.1.1 Lý do hình thành d án 1
1.1.2 LỦ do hình thƠnh đ tài 7
1.2 Mc tiêu nghiên cu 7
1.3 Câu hi nghiên cu 7
1.4 Phm vi ca đ tài 7
1.5 Thu thp d liu 8
1.6 B cc lun vn 8
CHNG 2: TNG QUAN VÀ PHNG PHÁP LUN 9
2.1 Xu hng phát trin ngun nng lng mi và tái to 9
2.2 Tng quan v nhit đin đt tru 10
2.2.1 Tình hình phát trin nhit đin đt tru trên th gii 10
2.2.2 Tình hình phát trin nhit đin đt tru Vit Nam 11
2.2.3 Ngun nhiên liu tru 11
2.2.4 u ậ nhc đim ca nhit đin s dng tru 13
2.3 Quan đim vƠ phng pháp phơn tích d án 15
2.3.1 Quan đim phân tích d án 15
2.3.2 Phng pháp phơn tích d án 16
CHNG 3: MÔ T D ÁN 18
-v-
3.1 Gii thiu d án 18
3.2 Gii thiu các thông s và gi đnh s dng trong phân tích 18
3.2.1 Thông s v mô 18
3.2.2 Thông s vn hành 19
3.2.3 Tài tr d án 20
3.2.4 C s xác đnh chi phí d án 20
3.2.5 C s xác đnh doanh thu 21
CHNG 4: PHÂN TÍCH TÀI CHÍNH D ÁN 23
4.1 Báo cáo thu nhp 23
4.2 Báo cáo ngơn lu 23
4.3 Phân tích tài chính 23
4.4 Phơn tích đ nhy 25
4.4.1 Bin thiên ca NPV theo giá bán đin 25
4.4.2 Bin thiên ca NPV theo kch bn v kh nng bán CER vƠ tro 25
4.4.3 Bin thiên ca NPV theo tc đ tng giá đin 26
4.4.4 Bin thiên ca NPV theo t l điu đ 27
4.4.5 Bin thiên ca NPV theo chi phí mua tru 27
4.4.6 Bin thiên ca NPV theo chi phí đu t 28
4.4.7 Bin thiên ca NPV theo t l lm phát VND 28
4.4.8 Bin thiên ca NPV theo t l lm phát USD 29
4.5 Phân tích kch bn 30
4.6 Mô phng Monte Carlo 31
4.7 Phân tích kt qu 31
CHNG 5: PHÂN TÍCH KINH T - XÃ HI 33
5.1 Xác đnh t giá kinh t và các h s chuyn đi CFi 33
5.1.1 T giá kinh t 33
5.1.2 H s chuyn đi CFi 33
5.1.3 Phân tích ngoi tác 36
5.2 Kt qu phân tích dòng tin kinh t 37
5.3 Phơn tích đ nhy kinh t 37
5.4 Phân tích kch bn 38
-vi-
5.5 Phân tích xã hi 40
CHNG 6: KT LUN VÀ KIN NGH 41
6.1 Kt lun 41
6.2 Kin ngh chính sách 42
6.2.1 i vi NhƠ nc 42
6.2.2 i vi UBND tnh ng Tháp 43
6.2.3 i vi ch đu t 43
6.2.4 i vi tác đng môi trng 43
6.3 Hn ch ca đ tài 44
TÀI LIU THAM KHO 45
PH LC 49
-vii-
DANH MC CÁC Kụ HIU, T VIT TT
A
: in nng tiêu th
CDM
Clean Development Mechanism
: C ch phát trin sch
CER
Certified Emission Reduction
: Chng nhn gim phát thi
CFi
Conversion Factor i
: H s chuyn đi i
CO
2
Carbon Dioxide
: Khí CO
2
BSCL
: ng bng sông Cu Long
DSCR
Debt Service Coverage Ratio
: H s an toàn tr n
EIRR
Economic Internal Rate of Return
: Sut sinh li ni ti kinh t
EVN
Vietnam Electricity
: Tp đoƠn in lc Vit Nam
FEP
Foreign Exchange Premium
: Phí thng ngoi hi
GW
Gigawatt (1.000.000.000 watts)
: Gi ậ ga ậ oát
GWh
Gigawatt ậ hour
: Gi ậ ga ậ oát gi
IFC
International Finance Corporation
: Tp đoƠn TƠi chính Quc t
IMF
Internation Monetary Fund
: Qu tin t quc t
IPP
Independent Power Producer
: Nhà sn xut đin đc lp
IRR
Internal Rate of Return
: Sut sinh li ni ti
KW
Kilowatt (1.000 watts)
: Ki ậ lô ậ oát
KWh
Kilowatt ậ hour
: Ki ậ lô ậ oát gi
MVA
Mega Volt ậ Ampere
: Mê ậ ga vôn am ậ pe
MW
Megawatt (1.000.000 watts)
: Mê ậ ga ậ oát
NPV
Net Present Value
: Giá tr hin ti ròng
O&M
Operation and Maintenance
: Vn hành và bo dng
P
Power
: Công sut
PPA
Power Purchase Agreement
: Hp đng mua đin
PECC3
Power Engineering Consulting
Joint Stock Company 3
: Công ty C phn T vn Xây dng
đin 3
-viii-
PC2
Power Company Number 2
: Công ty in lc 2
SI
Sensitive Index
: Ch s đ nhy cm
SW
Switching Value
: Giá tr hoán chuyn
UBND
: y ban nhân dân
USD
United States Dollars
: ng đô la M
VND
Vietnamese Dong
: ng Vit Nam
WACC
Weight Avarage Cost of Capital
: Chi phí vn bình quân trng s
WB
World Bank
: Ngân hàng Th gii
-ix-
DANH MC CÁC BNG BIU
Bng 1.1: Ch tiêu s dng đin cho mt ngi dân tnh ng Tháp 2010 ậ 2020 2
Bng 1.2: Cơn đi ngun và ph ti tnh ng Tháp 2
Bng 1.3: Cơn đi ngun và ph ti vùng 3 3
Bng 1.4: Nhu cu đin nng ca Huyn Lp Vò giai đon 2005 ậ 2020 4
Bng 1.5: c tính sn lng tru Vit Nam 6
Bng 2.1: Chng trình phát trin ngun đin đn nm 2025 9
Bng 2.2: Tim nng sn xut đin t tru Vit Nam t sau nm 2010 12
Bng 2.3: So sánh mc phát thi ca các hình thc nhit đin 14
Bng 2.4: So sánh tru và các loi nhiên liu khác 14
Bng 4.1: Chi phí vn ca d án 23
Bng 4.2: Kt qu phân tích tài chính 24
Bng 4.3: Kt qu bin thiên ca NPV theo giá bán đin 25
Bng 4.4: Kt qu bin thiên ca NPV theo kch bn v kh nng bán CER vƠ tro 26
Bng 4.5: Kt qu bin thiên ca NPV theo tc đ tng giá đin 27
Bng 4.6: Kt qu bin thiên ca NPV theo t l điu đ 27
Bng 4.7: Kt qu bin thiên ca NPV theo chi phí tru 28
Bng 4.8: Kt qu bin thiên ca NPV theo chi phí đu t 28
Bng 4.9: Kch bn thay đi t l lm phát VND 29
Bng 4.10: Kt qu bin thiên NPV theo t l lm phát VND 29
Bng 4.11: Kch bn thay đi t l lm phát USD 29
Bng 4.12: Kt qu bin thiên NPV theo t l lm phát USD 29
Bng 4.13: Kt qu phân tích kch bn tng hp 30
Bng 5.1: Bin thiên ca NPV vƠ IRR theo giá đin kinh t 38
Bng 5.2: Kt qu phân tích kch bn tng hp 39
Bng 5.3: Kt qu phân phi thu nhp 40
-x-
DANH MC HỊNH
Hình 4.1: Kt qu mô phng NPV theo quan đim tng đu t vƠ ch đu t 32
Hình 5.1: Kt qu mô phng NPV 39
-1-
CHNG 1: GII THIU
Ni dung chng 1 nhm gii thiu lý do hình thành d án nhƠ máy đin đt tru và lý do
hình thƠnh đ tài nghiên cu, đng thi trình bày mc tiêu nghiên cu, phm vi nghiên
cu, cách thc thu thp d liu và b cc ca đ tài.
1.1 t vn đ
1.1.1 Lý do hình thƠnh d án
D án đc hình thành xut phát t ba nhân t chính (1) thc trng ngun cung đin cha
đáp ng nhu cu đin ca tnh ng Tháp nói chung và huyn Lp Vò nói riêng, (2) kh
nng tip cn các ngun nng lng ca ng Tháp và (3) yêu cu gii quyt đu ra cho
lng tru d tha đang gây ô nhim môi trng các tnh BSCL.
1.1.1.1 ThctrngvƠnhucuđincatnhngTháp
Tnh ng Tháp đc cp đin ch yu t h thng đin quc gia, trong đó ngun đin
chính là t nhƠ máy đin tua bin khí chu trình hn hp Cà Mau, nhà máy nhit đin Ô Môn
1 vƠ nhƠ máy đin Cn Th.
Hin các h tiêu th đin trên đa bàn tnh nhn đin t h thng đin min Nam thông qua
các trm trung gian gm trm Cao Lãnh thuc thành ph Cao Lãnh, trm An Long thuc
huyn Tam Nông, trm Hng Ng thuc th xã Hng Ng, trm Sa éc thuc th xã Sa
éc vƠ trm Thnh Hng thuc huyn Lp Vò. Phn ln các trm bin áp là mt pha nên
ch phc v nhu cu ánh sáng cho sinh hot ngi dân, còn nhu cu đin cho sn xut vn
còn hn ch. Các trm bin áp phân b không đu, thng tp trung nhiu các trc và
nhánh chính, sau đó kéo h th đi xa, gơy tn tht ln, cht lng cung cp đin kém.
Bng 1.1 cho thy bình quơn đin thng phm trên đu ngi ca tnh ng Tháp nm
2010 là 657 kWh/nm, khá thp so vi mc bình quân c nc lƠ 1.010 kWh/nm. Mc
tiêu ca ngành đin ng Tháp là có s h s dng đin đt 99,8% vƠo nm 2015 vƠ xp
x 100% vƠo nm 2020. ng thi, tng ch tiêu đin thng phm bình quơn đu ngi
lên 1.235 kWh/ngi/nm vƠo nm 2015 và 2.256 kWh/ngi/nm vƠo nm 2020 tin gn
đn mc bình quân chung ca c nc.
-2-
Bng 1.1: Ch tiêu s dng đin cho mt ngi dân tnh ng Tháp 2010 ậ 2020
n v: kWh/ngi/nm
Hng mc
Nm 2010
Nm 2015
Nm 2020
in thng phm bình quơn
657
1.235
2.256
Bình quơn chung c nc
1.010
1.860
2.840
in sinh hot bình quơn
246
370
577
T l đin khí hoá (%)
99,2
99,8
99,9
Ngun: UBND tnh ng Tháp (2011), Quy hoch phát trin đin lc tnh ng Tháp giai đon 2011 – 2015
có xét đn 2020 [37]
i cùng vi s tng trng ca c nc, ng Tháp có tc đ tng trng ngày càng cao.
c tính GDP nm 2010 ca tnh đt 14.362 t đng vi mc tng bình quơn khong
14,5% giai đon 2006 ậ 2010 và d kin đt 14,3% ậ 15,2% giai đon 2011 ậ 2015; 13,4%
ậ 14,1% giai đon 2016 ậ 2020. Tc đ tng trng bình quân t 14,1% đn 14,6% trong
15 nm, cao gp 1,28 ậ 1,33 ln toƠn vùng ng bng sông Cu Long
1
. Theo đó, nhu cu
đin ca tnh cng tng khá nhanh vi tc đ tng d kin giai đon 2011 ậ 2015 là
15,18% vƠ giai đon 2016 ậ 2020 là 12,81%, th hin trong Ph lc 1.
Nhu cu đin ngƠy cƠng tng, trong khi ngun cung chm ci thin, dn đn thiu ht đin
ti ng Tháp ngày càng nhiu. c tính đn nm 2020, ngun đin ti tnh ch đáp ng
đc 12,18% nhu cu ca tnh, th hin trong Bng 1.2.
Bng 1.2: Cân đi ngun và ph ti tnh ng Tháp
Hng mc
n v
Nm 2010
Nm 2015
Nm 2020
Nhu cu ngun cp
MVA
337
595
1.026
Ngun hin có:
MVA
125
125
125
Trm 220kV Cao Lƣnh 2
MVA
125
125
125
T trng ngun hin có/nhu cu
ngun cp
%
37,09
21
12,18
Cơn đi tha (+)/thiu (-)
MVA
- 212
- 470
- 901
Ngun: UBND tnh ng Tháp (2011), Quy hoch phát trin đin lc tnh ng Tháp giai đon 2011 – 2015
có xét đn 2020 [37]
1
UBND tnh ng Tháp (2008), Quy hoch tng th phát trin kinh t - xã hi tnh ng Tháp đn 2020 [35]
-3-
Tng t, t nm 2015, các trm bin áp 110kV hin có trên đa bàn Vùng 3
2
không đm
bo cp đ đin cho các ph ti vùng vƠ đn nm 2020 ch cung cp đc 46,23% nhu cu
ca vùng, th hin trong Bng 1.3.
Bng 1.3: Cơn đi ngun vƠ ph ti vùng 3
Hng mc
n v
2015
2020
Nhu cu ngun cp
MVA
303,90
503,90
Ngun cp hin có
MVA
233
233
+ 110kV Sa éc
MVA
25 + 40
25 + 40
+ 110kV An Hòa
MVA
63
63
+ 110kV Thnh Hng
MVA
2 x 40
2 x 40
T trng ngun hin có/nhu cu ngun cp
%
76,67
46,23
Ngun đang đu t xơy dng
+ 110kV KCN Sông Hu
MVA
25
25
Cơn đi tha, thiu (-)
MVA
- 70,90
- 270,90
Ngun: UBND tnh ng Tháp (2011), Quy hoch phát trin đin lc tnh ng Tháp giai đon 2011 – 2015
có xét đn 2020 [37]
Vùng 3 có tim nng phát trin kinh t khá mnh vi nhiu c s sn xut công nghip,
tiu th công nghip vi mc tng trng bình quân 19,9%/nm giai đon 2006 ậ 1010 và
d kin tng 14,2%/nm giai đon 2011 ậ 2015; 14,8%/nm giai đon 2016 ậ 2020
3
. i
cùng vi tng trng kinh t, nhu cu tiêu th đin ca Vùng 3 nói chung và huyn Lp Vò
nói riêng cng tng nhanh. Bng 1.4 cho thy nhu cu đin ca Lp Vò giai đon 2005 ậ
2020 tng khá nhanh, đc bit là trong lnh vc công nghip ậ xây dng.
2
Vùng 3 gm th xã Sa éc, huyn Châu Thành, huyn Lai Vung và huyn Lp Vò
3
UBND tnh ng Tháp (2008), Quy hoch tng th phát trin kinh t - xã hi tnh ng Tháp đn 2020 [35]
-4-
Bng 1.4: Nhu cu đin nng ca Huyn Lp Vò giai đon 2005 ậ 2020
n v tính: GWh
Hng mc
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2015
2020
Công nghip
ậ xơy dng
25,89
29,08
34,10
54,27
67,06
76,87
171,46
303,07
Nông ậ lâm ậ
thy sn
0,61
0,37
0,53
0,78
0,61
0,63
3,13
5,52
Thng
nghip ậ
khách sn ậ
nhà hàng
0,10
0,21
0,27
0,48
0,48
1,39
2,93
5,64
Qun lỦ tiêu
dùng và dân
c
26,76
29,48
31,57
32,41
38,28
42,94
69,72
108,76
- C quan
qun lỦ
-
-
-
-
-
0,67
1,36
1,37
- Tiêu dùng
dơn c
-
-
-
-
-
42,27
68,36
107,39
Hot đng
khác
0,58
0,65
0,77
0,97
1,32
1,17
2,44
4,59
Tng đin
thng
phm
53,93
59,78
67,24
88,91
107,75
122,99
249,68
427,58
Công sut
ca huyn
(MW)
24,70
47,20
77,90
Ngun: UBND tnh ng Tháp (2011), Quy hoch phát trin đin lc tnh ng Tháp giai đon 2011 – 2015
có xét đn 2020 [37]
D án đin đt tru đc hình thành góp phn tng ngun cung đin cho huyn Lp Vò và
gim áp lc đin cho tnh ng Tháp. C th, vi công sut 10 MW và sn lng đin
trung bình hƠng nm lƠ 65,6 GWh, nhà máy chim hn 1/5 công sut huyn Lp Vò và có
th đáp ng nhu cu tiêu dùng đin dơn c cho đn nm 2015.
b sung ngun đin nhm đáp ng nhu cu đin trên đa bàn tnh, ng Tháp có th
chn phát trin các hình thc nhit đin truyn thng t diesel, than… hoc các dng nng
lng mi nh phong đin, đin mt tri, nng lng sinh khi… Tuy nhiên, do nhiên liu
hóa thch ngày càng tr nên khan him và vic s dng nhiên liu hóa thch gây tác hi
xu đn môi trng nên Vit Nam cng nh th gii hin chú trng phát trin các ngun
-5-
nng lng tái to. Theo hng u tiên phát trin ngun nng lng tái to, đánh giá kh
nng khai thác các ngun nng lng trên đa bàn ng Tháp trong Quy hoch phát trin
đin lc tnh [37] cho thy ngun đin mt tri tuy đƣ đc ng dng ti tnh nhng cha
ph bin do công sut nh ch phù hp cho sinh hot gia đình, trong khi sut đu t li cao,
giá thƠnh đin lên đn 40 ậ 50 xen/kWh vt quá mc chi tr ca ngi dân. Trong khi đó,
phong đin có u đim không gây ô nhim môi trng nhng ph thuc vƠo điu kin khí
tng, ch thích hp nhng vùng có nhiu gió. Vn tc gió ng Tháp nh hn 5m/s
nên ch có th lp máy phát đin gió c nh, không có tính kinh t do sut đu t cao dn
đn giá thƠnh đin cao. Tuy không có li th đ phát trin đin mt tri vƠ phong đin
nhng ng Tháp đc đánh giá có ngun nhiên liu tru di dào, có nhiu tim nng phát
trin nhit đin đt tru vì ng Tháp là mt trong nhng tnh có sn lng lúa cao nht
BSCL vƠ có ngƠnh công nghip xay xát phát trin.
Phơn tích s b cho thy tnh ng Tháp cn có phng án b sung ngun đin vƠ đin đt
tru là s la chn thích hp. D án đc hình thành ngoài vic đáp ng nhu cu v đin
ca đa phng, còn giúp gii quyt lng tru d tha đang gơy ô nhim ti ng Tháp
cng nh các tnh BSCL.
1.1.1.2 Tình trng ô nhim do tru
Vit Nam là mt trong nhng quc gia sn xut go ln nht th gii vi sn lng lúa
nm 2010 c tính 37,6 triu tn, th hin trong Bng 1.5. Trong đó, BSCL có sn lng
trên 20 triu tn/nm, chim 90% sn lng go xut khu
4
. Quá trình xay xát 1 tn lúa
Vit Nam thng cho khong 0,18 ậ 0,21 tn tru tùy thuc vào loi lúa, công ngh và
điu kin vn hành ca nhƠ máy xay xát. c tính trung bình 1 tn lúa cho 0,2 tn tru
5
thì
sn lng tru nm 2010 Vit Nam là 7,52 triu tn và BSCL có trên 4 triu tn tru.
Ch riêng tnh ng Tháp, lng tru hƠng nm đƣ trên 400 ngƠn tn
6
.
4
Phng Lê (2011), “BSCL: cung cp 90% lng go xut khu nm 2011”, FBNC, truy cp ngày
14/01/2011 ti đa ch: />
5
Robert Choronowski, Tran Quang Cu, Nguyen Le Truong (2009), Vietnam: Rice Husk Market Study, IFC
6
UBND tnh ng Tháp (2011), Quy hoch phát trin đin lc tnh ng Tháp giai đon 2011 – 2015 có xét
đn nm 2020
-6-
Bng 1.5: c tính sn lng tru Vit Nam
2007
2010
2020
Sn lng lúa (triu tn)
35,87
37,60
39,50
T l tru/lúa (%)
20
20
20
Sn lng tru (triu tn)
7,17
7,52
7,90
Ngun: Ly t IFC (08/2009), Vietnam: Rice Husk Market Study, Bng 9, trang 38 [46]
Trong hn 4 triu tn tru/nm BSCL, hin ch có 20% đc s dng làm thc n gia
súc, làm cht đt trong các h gia đình, nung gch hoc đt ly tro làm phân bón
7
… Lng
tru còn li cha mang li li ích gì, li không có ni cha nên đc thi tràn lan, gây ô
nhim sông rch nh hng đn ngun nc sinh hot và sc khe ngi dơn, đng thi
lãng phí mt lng tài nguyên rt ln.
Nu không tìm đc đu ra cho tru thì tru s tht s tr thành vn nn nghiêm trng đi
vi môi trng vì khi nn nông nghip và k thut xay xát phát trin, lng tru thi ra s
nhiu hn, trong khi đó các ngành truyn thng nh lò gch, lò gm… trc đơy lƠ ngun
tiêu th tru ch yu nay đƣ b nhƠ nc cm s dng tru làm cht đt do quá trình đt
tru không trit đ gây ô nhim môi trng. Bên cnh đó, kinh t phát trin, mc sng
ngi dơn nông thôn đc ci thin s dn đn s thay th nhiên liu theo hng tng dn
nhu cu s dng nng lng t đin, du, khí, than và gim s dng tru. Theo kho sát
ca tác gi, vào nhng mùa cao đim, các nhà máy xay xát không ch cho không tru mà
h còn tn chi phí thuê ghe ch tru đi b. Vic gii quyt đu ra cho tru đang lƠ vn đ
cp bách đ bo v môi trng và gim lãng phí tài nguyên. Vi công sut 10 MW, mi
nhà máy đin đt tru có th đt khong 90.000 tn tru/nm, giúp gii quyt đc khá
nhiu lng tru thi ra sông, rch.
Các phân tích trên cho thy vic xây dng nhƠ máy đin đt tru va cung cp thêm ngun
đin phc v cho nhu cu dơn c va góp phn gii quyt tình trng ô nhim môi trng
ti ng Tháp và các tnh BSCL.
7
Tn Hin (2010), “Ngun tru d tha các tnh BSCL có th sn xut 500 MW đin”, B Tài nguyên và
Môi trng Vit Nam, truy cp ngày 14/01/2011 ti đa ch:
/>
-7-
1.1.2 Lý do hình thành đ tài
Theo Quy hoch Phát trin in lc tnh ng Tháp giai đon 2011 ậ 2015 có xét đn nm
2020 [37], nhƠ máy đin đt tru d kin đc xây dng trong giai đon 2011 ậ 2015 vi
tng vn đu t 362 t đng. Vic đu t vƠo d án không ch cn đm bo hiu qu v
mt tài chính cho ch đu t mƠ còn phi mang li li ích v mt kinh t đi vi quc gia
và phù hp vi đnh hng phát trin ca tnh ng Tháp. Do đó, đ tƠi đc hình thành
nhm đánh giá tính kh thi v tài chính và kinh t ca d án vi k vng kt qu phân tích
ca đ tài đc s dng nh mt ngun tham kho trong vic xem xét, đánh giá vƠ ra
quyt đnh ca c quan qun lỦ nhƠ nc đa phng trong quá trình thc hin d án.
ng thi, t kt qu phân tích d án, đ tƠi đa ra các khuyn ngh chính sách cho Nhà
nc đi vi d án đin đt tru Lp Vò nói riêng và các d án đin đt tru nói chung.
1.2 Mc tiêu nghiên cu
Mc tiêu ca đ tài nhm đánh giá tính kh thi v mt tài chính ca d án trên quan đim
tng đu t vƠ ch đu t cng nh đánh giá tính hiu qu v mt kinh t ậ xã hi ca d
án. Trên c s đó đa ra nhng gi Ủ chính sách đi vi d án nhit đin đt tru.
1.3 Câu hi nghiên cu
Thông qua tình hung nhƠ máy đin đt tru Lp Vò, ng Tháp, câu hi đ tƠi đt ra là
d án có hiu qu v mt tài chính và kinh t không? Nu d án kh thi v mt kinh t
nhng không kh thi v mt tƠi chính thì NhƠ nc cn có nhng chính sách gì đ d án
đin đt tru Lp Vò nói riêng vƠ lnh vc đin đt tru nói chung có th phát trin?
1.4 Phm vi ca đ tài
Phm vi nghiên cu ca đ tài mc đ tin kh thi, tp trung vào các mt tài chính, kinh
t và xã hi ca d án. tài s dng các s liu c s t báo cáo đu t, trong đó điu
chnh tng mc đu t theo lm phát vƠ theo quy đnh hin hành. ng thi, qua tham
kho các nghiên cu, các quy đnh có liên quan và kho sát thc t, đ tài có s điu chnh
các thông s k thut và tài chính ca d án. tài m rng nghiên cu thông qua vic
phơn tích tƠi chính có xét đn lm phát, xác đnh sut chit khu ca d án, phân tích ri ro
có xét phân phi xác sut ca các bin đu vào, phân tích kinh t và xã hi trên c s đnh
lng theo phng pháp h s chuyn đi và phân tích ngoi tác.
-8-
1.5 Thu thp d liu
D liu đc s dng trong đ tài ch yu thu thp t ngun s liu s cp và th cp. C
th, s liu thông s v mô thu thp t các báo cáo ca Qu tin t quc t (IMF). S liu
tng quát v tình hình cung ậ cu đin ti tnh ng Tháp thu thp t Quy hoch phát trin
đin lc quc gia giai đon 2006 ậ 2015 có xét đn nm 2025, Quy hoch tng th phát
trin kinh t ậ xã hi tnh ng Tháp đn nm 2020 và Quy hoch phát trin đin lc
ng Tháp đn nm 2020. Ngun s liu khác t báo cáo đu t d án Nhà máy nhit đin
đt tru Lp Vò, ng Tháp và d liu t các d án đin đt tru ti Vit Nam và trên th
gii. Bên cnh đó, đ tài kho sát thc t mt s thông tin nh mc sn lòng chi tr giá
đin ca ngi dân, giá tru, giá đt ti Lp Vò và chi phí vn chuyn.
T các s liu thu thp đc, đ tài s dng các phng pháp phơn tích d án và phân tích
ri ro đ đánh giá tính hiu qu ca d án nhit đin đt tru ti thi đim thm đnh.
1.6 B cc lun vn
Lun vn gm sáu chng. Chng 1 gii thiu c s hình thƠnh đ tài, câu hi nghiên
cu, phm vi nghiên cu, cách thu thp d liu và b cc lun vn. Chng 2 trình bày
tng quan v nhit đin đt tru Vit Nam và trên th gii; phng pháp vƠ quan đim s
dng trong phân tích tài chính, kinh t ậ xã hi ca d án. Chng 3 mô t d án thông qua
vic đánh giá v ngun nhiên liu, gii thiu d án và các thông s d án. Chng 4 phân
tích tài chính d án và phân tích ri ro thông qua phơn tích đ nhy, phân tích kch bn,
phơn tích Monte Carlo vƠ đánh giá kt qu thu đc. Chng 5 phân tích kinh t ậ xã hi
bao gm phân tích ngơn lu kinh t, phơn tích đ nhy, mô phng và hiu qu xã hi ca
d án. Cui cùng, chng 6 trình bày kt lun v d án và kin ngh chính sách.
-9-
CHNG 2: TNG QUAN VẨ PHNG PHÁP LUN
Ni dung chng 2 nhm gii thiu tng quan v nhit đin đt tru trên th gii và Vit
Nam, đng thi trình bày nhng phng pháp vƠ quan đim s dng trong phân tích d án.
2.1 Xu hng phát trin ngun nng lng mi và tái to
8
Theo Quy hoch phát trin đin lc quc gia [26], đn 2016 ậ 2017 hu ht các công trình
thy đin tim nng đƣ đc đa vƠo khai thác vi tng công sut 16.000 MW và hin nay
mc nc các h thy đin không ngng h thp. Ngun nhiên liu hóa thch cng ngày
càng khan him
9
. Theo chng trình phát trin ngun đin Bng 2.1, đ đt công sut
đin t nhit đin than nh d kin, Vit Nam phi nhp khu than t nm 2016.
Do s cn kit dn ca các ngun nng lng truyn thng, mc tiêu phát trin ca ngành
nng lng Vit Nam lƠ u tiên phát trin nng lng tái to nh nng lng gió, mt tri,
thy đin nh, sinh khi… nhm tng t l các ngun nng lng này t mc không đáng
k hin nay lên 2,7% nng lng thng mi s cp nm 2015, th hin trong Bng 2.1.
Bng 2.1: Chng trình phát trin ngun đin đn nm 2025
n 2015
n 2020
n 2025
Công
sut
(MW)
T
trng
Công
sut
(MW)
T trng
Công
sut
(MW)
T
trng
Thy đin vƠ thy
đin tích nng
15.294
36,40%
16.600
26,77%
20.180
22,70%
Nhit đin khí ậ du
13.614
32,40%
15.000
24,19%
17.200
19,35%
Nhit đin than
9.286
22,10%
20.900
33,71%
36.300
40,84%
in ht nhơn
ậ
ậ
3.000
4,84%
8.000
9,00%
Nng lng mi*
1.134
2,70%
1.700
2,74%
2.400
2,70%
in nhp khu
2.689
6,40%
4.800
7,74%
4.800
5,40%
Tng công sut
42.017
100%
62.000
100%
88.880
100%
* Nng lng gió, mt tri, sinh khi
Ngun: Quy hoch phát trin đin lc quc gia, Chng 7: Chng trình phát trin ngun đin [26]
8
Quy hoch phát trin đin lc quc gia giai đon 2006 – 2015 có xét đn nm 2025 [26]
9
Du m trên th gii s cn kit trong 50 – 70 nm na, than đá cn kit trong 100 – 150 nm na [28]
-10-
2.2 Tng quan v nhit đin đt tru
2.2.1 Tình hình phát trin nhit đin đt tru trên th gii
V tru là ngun tài nguyên sinh khi ln, hin đang rt d tha các quc gia Châu Á và
khu vc ông Nam Á. HƠng nm có khong 600 triu tn go đc sn xut trên toàn th
gii vi sn lng tru là 120 triu tn. Trong đó, 90% sn lng t ông Á, Nam Á và
ông Nam Á. ơy là ngun tài nguyên rt ln đ sn xut nng lng. Lng sn phm
sinh hóa tim nng t v tru trên toàn th gii hin nay đáp ng khong 1/5 nhu cu nng
lng sinh hóa toàn cu
10
.
Hin nay nhiu nc nh n , Thái Lan, Philippines, Campuchia, Malaysia… đƣ s
dng tru đ sn xut đin vi công sut di 30 MW, ch yu là 10 MW ậ 12 MW, đng
phát hi nc vƠ đin vi công sut đin 2 MW. Trong đó, hai nc có nhiu kinh nghim
trong phát trin đin đt tru theo thông tin tham kho ca tác gi là n và Thái Lan.
Theo nghiên cu ca Thermax [24], cuc khng hong du m nm 1973 to áp lc buc
ngành công nghip n phi tìm kim ngun nng lng t ph thi nông nghip hay
sinh khi trong nc. Hin nay n , tru đc s dng cho sn xut hi nc vi
3000 lò hi công sut 8 tn/gi, đng phát nhit ậ đin vi 200 nhà máy công sut đin 2
MW và sn xut đin vi 25 ậ 30 nhà máy công sut lên đn 10 MW. Các nhà máy sinh
khi đƣ phát trin nhiu n vi mc sinh li hp dn.
Thái Lan bt đu trin khai d án đin đt tru t nhng nm 1990. n 07/2000, nhm
gim nhp khu các ngun nng lng không tái to cng nh gim ô nhim môi trng,
Thái Lan xây dng nhà máy đin đt tru công sut 9,8 MW; vòng đi d kin 35 ậ 40
nm, sn lng đin thun 8,8 MW
11
. Nm 2004, có 5 nhƠ máy đin đc xây dng, mi
nhà máy có kh nng cung cp khong 22 MW. Các d án này hin đc B nng lng
Thái Lan bo h 5 nm
12
.
10
Ali Abbas & Santosh Ansumali (2010), Global Potential of Rice Husk as a Renewable Feedstock for
Ethanol Biofuel Production, Springer Science + Business Media [40]
11
Thipwimon Chungsangunsit, Shabbir H. Gheewala and Suthum Patumsawad, Environmental Assessment
of Electricity Production from Rice Husk: A Case Study in Thailand [47]
12
King Mongkut’s University of Technology Thonburi (KMUTT) Thailand (12/2004), Suvit Tia, Ph.D., Ví d
v các công trình nhit sinh khi Thái Lan [15]
-11-
2.2.2 Tình hình phát trin nhit đin đt tru Vit Nam
13
Theo nghiên cu ca IFC [46], Vit Nam ch có nhƠ máy đng phát nhit ậ đin 50kW
đc xơy dng ti tnh Long An vƠo nm 1999 t ngun vn h tr ca chính ph Úc. Nhà
máy va sn xut đin va sn xut nhit đ sy khô thóc. Tuy nhiên, sau đó nhu cu sy
thóc không còn nên nhƠ máy ch đn thun cung cp đin. Do sut đu t cao, giá đin ca
d án không th cnh tranh vi giá đin li, nhƠ máy đƣ ngng hot đng vƠo nm 2001.
Nghiên cu cng cho thy Vit Nam là quc gia giàu tim nng v tài nguyên tru. Nm
2010 Vit Nam có khong 7,52 triu tn tru, trong đó 50% sn lng tp trung 10 tnh
gm An Giang, Kiên Giang, ng Tháp, Long An, Sóc Trng, Tin Giang, Cn Th,
Thanh Hóa, Thái Bình vƠ Nam nh. IFC k vng khong 1,5 triu tn tru đc s dng
hƠng nm đ sn xut ra khong 1 triu MWh đin mi nm t nm 2010.
n 2025, chính ph có k hoch xây dng 33 nhƠ máy đin đt tru vi tng công sut
169 MW; sn lng gp là 813 ngàn MWh/nm vƠ sn lng ròng là 721 ngàn MWh/nm.
Vn đu t d kin cho các d án là 291,45 triu USD, th hin trong Ph lc 2.
Các d án có th thit k theo 3 c công sut khác nhau gm (1) +/- 500 kW ậ 1 MW thích
hp cung cp đin cho mt nhà máy xay xát; (2) 1 ậ 4 MW thích hp cung cp cho nhiu
nhà máy xay xát và (3) 5 ậ 20 MW nhm cung cp cho li đin quc gia hoc kt hp
va hòa vƠo li đin quc gia va cung cp cho mt nhóm khách hàng ti đa phng.
Hin có mt s d án đang đc đu t gm nhƠ máy đng phát nhit đin công sut 7
MW vƠ nhƠ máy đin 10 MW Cn Th, nhƠ máy đin 10 MW Tin Giang, nhà máy
đin 10 MW Lp Vò, ng Tháp.
2.2.3 Ngun nhiên liu tru
Theo đánh giá ca IFC [46], Vit Nam có rt nhiu tim nng trong vic s dng tru đ
sn xut hi nc, sn xut đin hay đng phát nhit ậ đin.
Gi s t l thu gom tru là 60% trong sn lng tru 7,52 triu tn/nm vƠ lng tru có
th dùng đ phát đin là 1,5 triu tn/nm, Vit Nam có th sn xut đc khong 1.000
GWh đin mi nm. Trng hp gi đnh t l thu gom tru lƠ 90% vƠ lng tru s dng
13
Robert Choronowski, Tran Quang Cu, Nguyen Le Truong (2009), Vietnam: Rice Husk Market Study [46]
-12-
đ phát đin là 3,77 triu tn/nm, sn lng đin sn xut lên đn 2.600 GWh/nm, th
hin trong Bng 2.2.
Bng 2.2: Tim nng sn xut đin t tru Vit Nam t sau nm 2010
n v tính
Giá tr
Kch bn 1
Kch bn 2
Sn lng tru
Triu tn/nm
7,52
7,52
T l thu gom
%
60
90
Sn lng tru thu gom
Triu tn/nm
4,51
6,77
Tru s dng cho công nghip
vƠ h gia đình
Triu tn/nm
3,0
3,0
Tru s dng cho phát đin
Triu tn/nm
1,51
3,77
Sn lng đin
GWh/nm
944 ậ 1.079
2.356 ậ 2.693
Công sut thit k
MW
197 ậ 225
490 ậ 560
Ngun: Ly t IFC (08/2009), Vietnam: Rice Husk Market Study, Bng 10, trang 41 [46]
Các vùng có nhiu tim nng phát trin đin đt tru ti Vit Nam là huyn Ch Mi và
An Phú thuc tnh An Giang; huyn Cái Bè và Cai Ly thuc tnh Tin Giang; các huyn
Lp Vò, Lai Vung, Châu Thành và th xƣ Sa éc thuc tnh ng Tháp; huyn Càng Long
thuc tnh Trà Vinh; huyn Long Phú, K Sách, M Xuyên thuc tnh Sóc Trng; huyn
ông Hng thuc tnh Thái Bình
14
.
Thông tin tng hp t Niên giám thng kê Vit Nam [30] và Niên giám thng kê ng
Tháp [12] cho thy ng Tháp là mt trong các tnh có sn lng go cao nht Vit Nam
vi din tích trng lúa chim 11,64% din tích trng lúa ca BSCL. Trong đó, huyn Lp
Vò có din tích gieo trng chim 6,87% din tích trng lúa tnh ng Tháp.
Theo quy hoch phát trin đin lc tnh ng Tháp [37], trong giai đon 2010 ậ 2020,
ngƠnh xay xát đc xem là ngành công nghip ch lc, s đc đa vƠo các cm công
nghip huyn vi sn lng nm 2010 lƠ 1,97 triu tn, d kin nm 2015 là 2,6 triu tn
vƠ nm 2020 lƠ 2,8 triu tn, tng đng vi lng tru thu đc trên 500 ngàn tn. Vi
sut tiêu hao tru đ sn xut đin khong 1,23kg/kWh
15
, tc là ch cn cha đn 1,3 kg
14
Robert Choronowski, Tran Quang Cu, Nguyen Le Truong (2009), Vietnam: Rice Husk Market Study [46]
15
Thipwimon Chungsangunsit, Shabbir H. Gheewala, and Suthum Patumsawad, Environmental Assessment
of Electricity Production from Rice Husk: A Case Study in Thailand [47]
-13-
tru đ sn xut 1 kWh đin, hƠng nm sn lng đin sn xut t tru trên đa bàn tnh
ng Tháp có th đt trên 380 GWh.
Lp Vò là mt trong nhng huyn có c s xay xát phát trin nht ng Tháp, thu hút
nhiu đa phng lơn cn đn xay xát. IFC [46] cho bit ti ng Tháp, 73,4% nhà máy
xay xát tp trung ti Lp Vò, Lai Vung, Chơu ThƠnh vƠ Sa éc. Bên cnh đó, tnh giáp
ranh vi ng Tháp lƠ An Giang phát trin mnh v c s xay xát vi 471 nhƠ máy nh,
245 nhƠ máy va vƠ ln, thun tin cho vic mua vƠ vn chuyn tru v nhƠ máy đin.
Tnh ng Tháp hin có 166 nhƠ máy xay xát, riêng huyn Lp Vò có 46 nhƠ máy
16
. Các
c s xay xát va vƠ ln ng Tháp thng xay xát 8 ậ 10 tn lúa/ngƠy. Theo Báo cáo
đu t nhƠ máy đin đt tru Lp Vò [32], 62,3% nhiên liu tru ca d án đc cung cp
ti ch; 37,7% còn li do các huyn lơn cn cung cp.
2.2.4 u ậ nhc đim ca nhit đin s dng tru
Trong bi cnh leo thang ca giá du th gii, cng nh vn đ ô nhim môi trng và s
cn kit dn ca các ngun nng lng hóa thch, vic tn dng ph thi nông nghip đ
chuyn hóa thƠnh nng lng là gii pháp kinh t rt đc khuyn khích hin nay.
Vic s dng nhiên liu hóa thch là tác nhân gây nh hng nghiêm trng đn s m
nóng toàn cu bi lng CO
2
thi ra và s axit hóa gây ra bi SO
x
và NO
x
. Trong khi đó,
theo mt nghiên cu Thái Lan, lng CO
2
nhƠ máy đin đt tru thi ra gn nh bng 0
(không) vì đơy lƠ mt phn trong chu k ca cacbon toàn cu
17
. Theo phân tích ca
Nguyn Vn Song [21], các loi khí thi nh CO
2
, CH
4
… sinh ra t cht đt có ngun gc
thc vt không gây nh hng ti hin tng bin đi khí hu toàn cu. Xét v đc tính
hóa hc, tru là loi cht đt sch hn các loi nhiên liu hóa thch do không cha lu
hunh và có chu trình c đnh CO
2
ngn. Ngoài ra, tru là loi nhiên liu khô, đng nht,
có cht lng n đnh. ơy chính lƠ nhng u đim ni bt ca nhit đin đt tru so vi
các hình thc nhit đin khác.
16
Tác gi tng hp t s liu ca S K hoch và u t tnh ng Tháp
17
Thipwimon Chungsangunsit, Shabbir H. Gheewala, and Suthum Patumsawad, Environmental Assessment
of Electricity Production from Rice Husk: A Case Study in Thailand [47]
-14-
Bng 2.3: So sánh mc phát thi ca các hình thc nhit đin
Phát thi (kg/MWh)
Tru
Than
Du
Gas
Kt hp*
CO
2
Gn = 0
1,26 x 10
3
8,1 x 10
2
5,7 x 10
2
7,3 x 10
2
SO
2
0,32
2,80
1,30
3 x 10
-4
0,65
NO
x
2,50
5,80
2,90
1,40
2,40
CO
0,71
0,20
0,27
0,20
0,20
TSP (bi)
8 x 10
-2
3,7 x 10
-3
9,7 x 10
-2
3,6 x 10
-3
3,6 x 10
-2
* Bình quân t trng ca nhit đin than, du và gas
Ngun: Ly t GJSEE (2009), Competence Platform on Energy Crop and Agroforestry Systems for Arid and
Semi – arid Ecosystems – Afica, Bng 2, trang 4 [42]
Bng 2.3 cho thy lng CO
2
thi ra t d án nng lng sch gn nh bng 0, lng SO
2
và NO
x
cng thp hn trng hp đt than và du. Tuy nhiên, vic đt tru thi ra lng
CO và bi cao. ơy chính lƠ đim cn lu Ủ đ ci tin hiu qu ca thit b đt tru cng
nh có các bin pháp x lý k thut trong quá trình vn hành nhà máy.
Vic s dng tru còn sinh ra sn phm ph là tro tru. Tro tru cha hƠm lng silica
(SiO
2
) rt hu ích cho mt s ngành công nghip nh sn xut xi mng, vt liu xây
dng, Do thành phn v tru 75% là cht x nên tru có kh nng cháy vƠ sinh nhit tt,
25% còn li chuyn thành tro
18
.
Bng 2.4: So sánh tru vƠ các loi nhiên liu khác
Giá
(US$/kg)
Kh nng
ta nhit
(Kcal/kg)
Hiu
sut lò
(%)
Tiêu th nhiên
liu (Kg/tn
hi nc)
Chi phí
hi nc
(US$/tn)
Diesel
0,988
10.200
87
62
61,3
V tru
0,036
3.400
75
211
7,6
Mùn ca
0,042
3.800
75
189
7,9
G vn
0,031
2.800
70
275
8,5
Than
0,076
5.500
80
123
9,3
Ngun: Ngân hàng kin thc trng lúa, “V tru và công dng ca v tru”, truy cp ngày 20/01/2011 ti
đa ch: /> [17]
18
Ngân hàng kin thc trng lúa, “V tru và công dng ca v tru”, truy cp ngày 20/01/2011 ti đa ch:
/> [17]