Giáo án ngữ văn 11 tuần 2 câu cá mùa thu

VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
CÂU CÁ MÙA THU (Thu Điếu)
- Nguyễn Khuyến -
A. Mục tiêu bài học.
1. Kiến thức:
- Cảm nhận được vẻ đẹp của cảnh thu điển hình cho mùa thu làng cảnh Việt
Nam vùng đồng bằng Bắc Bộ.
- Vẻ đẹp tâm hồn thi nhân:Tấm lòng yêu thiên nhiên, quê hương đất nước và tâm
trạng thời thế.
- Thấy đượcc tài năng thơ Nôm Nguyễn Khuyến: Nghệ thuật tả cảnh, tả tình,
gieo vần, sử dụng từ ngữ…
- Rèn kỹ năng đọc diễn cảm và phân tích tâm trạng nhân vật trong thơ trữ tình
2. Kĩ năng:
- Đọc hiểu thơ theo đặc trưng thể loại
- Phân tích bình giảng bài thơ.
3. Thái độ:
- Giáo dục tình thương yêu quê hương đất nước.
B. Chuẩn bị bài học:
1. Giáo viên:
1.1. Dự kiến bp tổ chức hoạt động cảm thụ tác phẩm:
- Phương pháp đọc hiểu, đọc diễn cảm, phân tích, bình giảng, kết hợp so sánh
bằng hình thức trao đổi, thảo luận nhóm.
- Tích hợp phân môn: Làm văn. Tiếng việt. Đọc văn.
1.2. Phương tiện:
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
- SGK, SGV ngữ văn 11.
- Giáo án.
2. Học sinh:
Chủ động tìm hiểu bài học theo định hướng câu hỏi Sgk và định hướng của
giáo viên.
C. Hoạt động dạy và học:

1. Ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra bài cũ.
3. Giới thiệu bài mới.
Thu là thơ của đất trời, thơ là thu của lòng người và mùa thu là đề tài quen
thuộc của thi nhân từ xưa đên nay. Và nhiều tác giả có những vần thơ nổi tiếng về
mùa thu như “ Tiếng thu” (Lưu trọng Lư), Cảm thu, Tiễn thu của (Tản Đà), Đây
mùa thu tới (Xuân Diệu),… Và hôm nay ta sẽ đến với cảnh thu điển hình của làng
cảnh Việt Nam: mùa thu ở Bắc Bộ qua bài “ Thu điếu” Nguyễn Khuyến.
Hoạt động của giáo viên và học
sinh
Nội dung cần đạt
Hoạt động 1.
- Hướng dẫn HS đọc văn bản và
tìm hiểu nội dung, nghệ thuật của
bài thơ.
- Em hãy giới thiệu đôi nét về
chùm ba bài thơ thu của Nguyễn
Khuyến?
I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả:
Nguyễn Khuyến là bậc túc nho tài, có cốt cách
thanh cao, có lòng yêu nước thương dân
nhưng bất lực trước thời cuộc.
- Được mệnh danh là “ nhà thơ của dân tình
làng cảnh Việt Nam”.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
Định hướng câu trả lời của hs.
- Nguyễn Khuyến (1835 –
1905 ) hiệu Quế Sơn.
- Quê làng Và - Yên Đỗ - Bình

Lục - Hà Nam.
- Xuất thân trong một gia đình
nhà nho nghèo.
- 1864 đỗ đầu kì thi hương.
- 1871 đỗ đầu kì thi đình nên
được gọi là Tam Nguyên Yên
Đỗ.
- Nguyễn Khuyến làm quan
hơn 10 năm rồi lui về dạy học.
Hoạt động 2
Thảo luận nhóm.
Nhóm 1. Điểm nhìn cảnh thu của
tác giả có gì đặc sắc? Từ điểm
nhìn ấy nhà thơ đã bao quát cảnh
thu như thế nào?
Nhóm 2. Những từ ngữ hình ảnh
nào gợi lên được nét riêng của
cảnh sắc mùa thu? Hãy cho biết
2. Sự nghiệp sáng tác:
Nguyễn Khuyến sáng tác cả thơ, văn, câu đối,
nhưng thành công hơn cả là thơ cả thơ chữ
Hán và thơ chữ Nôm.
3. Vị trí, đề tài, hoàn cảnh sáng tác bài thơ:
- Vị trí : Bài thơ “ Mùa thu câu cá “ một tong
chùm ba bài thơ thu của Nguyễn Khuyến.
- Đề tài: Viết về đề tài mùa thu – đề tài quen
thuộc.
- Hoàn cảnh sáng tác: Viết trong thời gian khi
Nguyễn khuyến về ở ẩn tại quê nhà.
II. Đọc – hiểu :

1. Cảnh thu:
- Điểm nhìn từ trên thuyền câu → nhìn ra mặt
ao nhìn lên bầu trời → nhìn tới ngõ vắng →
trở về với ao thu.
- Cảnh thu được đón nhận từ gần
→
cao xa
→
gần. Cảnh sắc thu theo nhiều hướng thật sinh
động với hình ảnh vừa đối lập vừa cân đối, hài
hòa.
- Mang nét riêng của cảnh sắc mùa thu của
làng quê Bắc bộ: Không khí dịu nhẹ, thanh sơ
của cảnh vật:
+ Màu sắc: Trong veo, sóng biếc, xanh ngắt
+ Đường nét, chuyển động: Hơi gợn tí, khẽ
đưa vèo, mây lơ lửng.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
đó là cảnh thu ở miền quê nào?
Nhóm 3. Hãy nhận xét về không
gian thu trong bài thơ qua các
chuyển động, màu sắc, hình ảnh,
âm thanh?
Nhóm 4. Nhan đề bài thơ có liên
quan gì đến nội dung của bài thơ
không? Không gian trong bài thơ
góp phần diễn tả tâm trạng như
thế nào?
- Em hãy cho biết cách gieo vần
trong bài thơ có gì đặc biệt? Cách

gieo vần ấy cho ta cảm nhận về
cảnh thu như thế nào?
→ Hình ảnh thơ bình dị, thân thuộc, không chỉ
thể hiện cái hồn của cảnh thu mà còn thể hiện
cái hồn của cuộc sống ở nông thôn xưa.
"Cái thú vị của bài Thu điếu ở các điệu xanh,
xanh ao, xanh bờ, xanh sóng, xanh trúc, xanh
trời, xanh bèo" ( Xuân Diệu ).
- Không gian thu tĩnh lặng, phảng phất buồn:
+ Vắng teo
+ Trong veo Các hình ảnh được miêu tả
+ Khẽ đưa vèo trong trạng thái ngưng
+ Hơi gợn tí. chuyển động, hoặc chuyển
+ Mây lơ lửng động nhẹ, khẽ.
- Đặc biệt câu thơ cuối tạo được một tiếng
động duy nhất: Cá đâu đớp động dưới chân
bèo → không phá vỡ cái tĩnh lặng, mà ngược
lại nó càng làm tăng sự yên ắng, tĩnh mịch
của cảnh vật → Thủ pháp lấy động nói tĩnh.
2. Tình thu:
- Nói chuyện câu cá nhưng thực ra là để đón
nhận cảnh thu, trời thu vào cõi lòng.
+ Một tâm thế nhàn: Tựa gối ôm cần
+ Một sự chờ đợi: Lâu chẳng được.
+ Một cái chợt tỉnh mơ hồ: Cá đâu đớp động
- Không gian thu tĩnh lặng như sự tĩnh lặng
trong tâm hồn nhà thơ, khiến ta cảm nhận về
một nỗi cô đơn, man mác buồn, uẩn khúc
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
Hoạt động 3

HS đọc phần ghi nhớ SGK
trong cõi lòng thi nhân.
→
Nguyễn khuyến có một tâm hồn hồn gắn
bó với thiên nhiên đất nước, một tấm lòng yêu
nước thầm kín mà sâu sắc.
3. Đặc sắc nghệ thuật.
- Cách gieo vần đặc biệt: Vần " eo "(tử vận)
khó làm, được tác giả sử dụng một cách thần
tình, độc đáo, góp phần diễn tả một không
gian vắng lặng, thu nhỏ dần, khép kín, phù
hợp với tâm trạng đầy uẩn khúc của nhà thơ.
- Lấy động nói tĩnh
→
nghệ thuật thơ cổ
phương Đông.
- Vận dụng tài tình nghệ thuật đối.
4. Ý nghĩa văn bản :
Vẻ đẹp của bức tranh mùa thu, tình yêu thiên
nhiên, đất nước và tâm trạng thời thế của tác
giả.
III. Tổng kết:
Ghi nhớ: Sgk
4. Củng cố:
- Đọc thuộc diễn cảm bài thơ.
- Trao đổi cặp: Nội dung và nghệ thuật của bài thơ?
5. Dặn dò:
- Học thuộc bài thơ, nắm nội dung bài học.
VnDoc - Tải tài liệu, văn bản pháp luật, biểu mẫu miễn phí
- Soạn bài “phân tích đề lập dàn ý trong bài văn nghị luận “.