Quản lý hoạt động dạy học môn vật lý ở các trường trung học phổ thông tỉnh thái bình

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM




PHAN VĂN ĐỨC




QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN VẬT LÝ Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG TỈNH THÁI BÌNH



LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC






THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM



PHAN VĂN ĐỨC



QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN VẬT LÝ Ở CÁC TRƢỜNG TRUNG HỌC
PHỔ THÔNG TỈNH THÁI BÌNH

Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Mã số: 60.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC


Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS.TS. NGUYỄN THỊ TÍNH




THÁI NGUYÊN - 2014

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

i
LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan: Luận văn này là công trình nghiên cứu của cá nhân
tôi. Các số liệu, kết quả nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận văn này là trung
thực và chƣa từng đƣợc công bố trong các luận văn khác.
T xin chịu trách nhiệm về nghiên cứu của .


Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014
Tác giả




Phan Văn Đức


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

ii
LỜI CẢM ƠN

Trƣớc tiên, xin cảm ơn sâu sắc đến các thầy cô giáo trong Ban Giám hiệu
khoa Tâm lý giáo dục, phòng Quản lý Khoa học Trƣờng Đại học Sƣ phạm
Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện, giúp đỡ tôi trong suốt quá trình học tập,
nghiên cứu luận văn.
Xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Thị Tính ngƣời
tôi hoàn thành luận văn.

ở các t tỉnh Thái Bình, cùng các bạn đồng nghiệp
giúp đỡ trong quá trình làm .

, song luận văn chắc chắn sẽ không t
, cô giáo và các bạn đồng
nghiệp để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn.
!


Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014
Tác giả



Phan Văn Đức


Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iii
MỤC LỤC

LỜI CAM ĐOAN i
LỜI CẢM ƠN ii
MỤC LỤC iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT iv
DANH MỤC CÁC BẢNG v
MỞ ĐẦU 1
1. Lý do chọn đề tài 1
2. Mục đích nghiên cứu 2
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 2
4. Giả thuyết khoa học 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu 3

6. Phạm vi nghiên cứu 3
7. Phƣơng pháp nghiên cứu 3
8. Cấu trúc luận văn 4
Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY
HỌC MÔN VẬT LÝ Ở TRƢỜNG THPT 5
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề quản lý hoạt động dạy học 5
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu. 7
1.2.1. Hoạt động dạy học 7
1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học 8
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở trƣờng THPT 9
1.3. Những vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở
trƣờng THPT 10
1.3.1. Mục tiêu, nội dung, chƣơng trình dạy học môn Vật lý ở
trƣờng THPT 10
1.3.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở trƣờng THPT 18
1.4. Vai trò của Hiệu trƣởng trong quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý 28

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iv
Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC
MÔN VẬT LÝ Ở CÁC TRƢỜNG THPT TỈNH THÁI BÌNH 31
2.1. Tổ chức khảo sát thực trạng 31
2.1.1. Khái quát về khách thể khảo sát 31
2.1.2. Mục tiêu khảo sát 34
2.1.3. Nội dung khảo sát 34
2.1.4. Đối tƣợng khảo sát 34
2.1.5. Phƣơng pháp khảo sát 35
2.2. Thực trạng dạy học môn Vật lý ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 35
2.2.1. Thực trạng thực hiện nội dung chƣơng trình, phƣơng pháp dạy

học môn Vật lý ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 35
2.2.2. Thực trạng kết quả dạy học môn Vật lý ở các trƣờng THPT tỉnh
Thái Bình 38
2.3. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở các trƣờng
THPT tỉnh Thái Bình 39
2.3.1. Thực trạng công tác lập kế hoạch quản lý hoạt động dạy học
môn Vật lý ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 39
2.3.2. Thực trạng tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học môn Vật lý ở
các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 42
2.3.3. Thực trạng chỉ đạo hoạt động dạy học môn Vật lý ở các trƣờng
THPT tỉnhThái Bình 44
2.3.4. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học môn Vật
lý ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 57
2.4. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý
ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 58
2.4.1. Đánh giá chung về thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn
Vật lý ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 58
2.4.2. Nguyên nhân của thực trạng 59
Chƣơng 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
VẬT LÝ Ở CÁC TRƢỜNG THPT TỈNH THÁI BÌNH 61
3.1. Những nguyên tắc chỉ đạo đề xuất biện pháp 61
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích 61
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính liên tục và hệ thống, tính kế thừa trong
quá trình quản lý 62

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

v
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đặc thù bộ môn 62
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính dân chủ 62

3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính pháp chế 63
3.1.6. Nguyên tắc phù hợp với quy luật khách quan của dạy học môn
Vật lý 63
3.2. Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở các trƣờng
THPT tỉnh Thái Bình 64
3.2.1. Phát triển nghề nghiệp liên tục cho giáo viên dạy học môn Vật
lý ở trƣờng THPT 64
3.2.2. Hình thành, phát triển giáo viên cốt cán Vật lý, tạo môi trƣờng
chia sẻ giữa giáo viên cốt cán với giáo viên cùng bộ môn 67
3.2.3. Chỉ đạo tổ chuyên môn và giáo viên phát triển chƣơng trình dạy học
môn Vật lý ở trƣờng THPT theo hƣớng tiếp cận năng lực của học sinh 70
3.2.4. Chỉ đạo giáo viên Vật lý đổi mới phƣơng pháp dạy học theo
hƣớng tăng cƣờng thực hành, thí nghiệm phát triển năng lực tự học
của học sinh 73
3.2.5. Chỉ đạo giáo viên thực hiện phân hóa trong dạy học môn Vật lý
và chuẩn bị năng lực cho học sinh vào đại học, cao đẳng theo định
hƣớng nghề nghiệp 76
3.2.6. Chỉ đạo đổi mới phƣơng pháp kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học
môn Vật lý ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình theo tiếp cận năng lực 77
3.2.7. Chỉ đạo tổ chuyên môn hƣớng dẫn giáo viên tổ chức hoạt động ngoại
khóa môn Vật lý để rèn kĩ năng thực hành và trải nghiệm cho học sinh 79
3.2.8. Tăng cƣờng cơ sở vật chất phục vụ hoạt động thực hành, thực
tế, hoạt động ngoại khóa bộ môn Vật lý 80
3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp 83
3.4. Khảo nghiệm tính khả thi và tính hiệu quả của các biện pháp đề xuất 84
3.4.1. Đánh giá về mức độ cần thiết của các biện pháp đề xuất 84
3.4.2. Đánh giá về mức độ khả thi của các biện pháp đề xuất 85
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ 87
TÀI LIỆU THAM KHẢO 90

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

iv
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT

CTH : Chƣa thực hiện
CTX : Chƣa thƣờng xuyên
DH : Dạy học
GD : Giáo dục
GD - ĐT : Giáo dục và đào tạo
GV : Giáo viên
HS : Học sinh
PP DH : Phƣơng pháp dạy học
QLGD : Quản lý giáo dục
THCS : Trung học cơ sở
THPT : Trung học phổ thông
TX : Thƣờng xuyên
XH : Xã hội

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

v
DANH MỤC CÁC BẢNG

Bảng 2.1: Thực trạng thực hiện nội dung, chƣơng trình dạy học môn
Vật lý của giáo viên ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 36
Bảng 2.2: Thực trạng kết quả học tập môn Vật lý của học sinh THPT
tỉnh Thái Bình 38
Bảng 2.3: Thống kê học sinh giỏi môn Vật lý của học sinh THPT tỉnh
Thái Bình trong năm năm gần đây 38

Bảng 2.4: Thực trạng học sinh đỗ đại học và cao đẳng trong 5 năm
gần đây 39
Bảng 2.5: Thực trạng các biện pháp lập kế hoạch quản lý hoạt động
dạy học môn Vật lý 40
Bảng 2.6: Thực trạng đánh giá về công tác lập kế hoạch của tổ chuyên
môn Vật lý 42
Bảng 2.7: Thực trạng công tác tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học
môn Vật lý ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 43
Bảng 2.8: Thực trạng chỉ đạo thực hiện nội dung chƣơng trình dạy học
môn Vật lý ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 45
Bảng 2.9: Thực trạng chỉ đạo thực hiện kế hoạch dạy học môn Vật lý
ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 47
Bảng 2.10: Thực trạng bồi dƣỡng chuyên đề giáo viên dạy học môn Vật
lý ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 49
Bảng 2.11: Thực trạng dự giờ giáo viên dạy học môn Vật lý ở các
trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 50
Bảng 2.12: Thực trạng chỉ đạo đổi mới PPDH môn Vật lý ở các trƣờng
THPT tỉnh Thái Bình 51
Bảng 2.13: Thực trạng chỉ đạo thực hiện nề nếp dạy học Vật lý ở các
trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 53

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

vi
Bảng 2.14: Thực trạng các biện pháp chỉ đạo tăng cƣờng cơ sở vật
chất phục vụ dạy học môn Vật Lý ở các trƣờng THPT tỉnh
Thái Bình 55
Bảng 2.15: Thực trạng chỉ đạo kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn
Vật lý của học sinh ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình 56
Bảng 3.1: Đánh giá về mức độ cần thiết của các biện pháp quản lý

hoạt động dạy học môn Vật lý ở các trƣờng THPT tỉnh
Thái Bình 84
Bảng 3.2: Đánh giá về mức độ khả thi của các biện pháp quản lý
hoạt động dạy học môn Vật lý ở các trƣờng THPT tỉnh
Thái Bình 85



Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong thời đại ngày nay xu thế phát triển kinh tế thế giới, nhu cầu hội
nhập và phát triển là một nhu cầu tất yếu. Không chỉ ở Việt Nam mà tất cả các
quốc gia trên thế giới đều nhận thức đƣợc tầm quan trọng của giáo dục trong
phát triển kinh tế đất nƣớc. Do đó Đảng và Nhà nƣớc ta luôn coi giáo dục là
quốc sách hàng đầu. Chiến lƣợc phát triển giáo dục giai đoạn 2011 - 2020 xác
định rõ mục tiêu chiến lược của giáo dục Việt Nam là tập trung nâng cao chất
lượng toàn diện, phát triển nhanh nguồn nhân lực, nhất là nguồn nhân lực chất
lượng cao, tạo lợi thế trong cạnh tranh trong bối cảnh hội nhập quốc tế; nhấn
mạnh đến việc “dạy người”, đồng thời với “dạy chữ” và “dạy nghề” ; xác
định nhiều giải pháp quan trọng về đổi mới quản lý giáo dục; phát triển nhân
lực ngành giáo dục; tiếp tục đổi mới nội dung chương trình, phương pháp dạy
học và đánh giá chất lượng giáo dục
Chất lƣợng và hiệu quả hoạt động dạy học là một thành tố quan trọng
cấu thành chất lƣợng và hiệu quả của giáo dục. Nguyên bộ trƣởng Nguyễn
Minh Hiển đã đánh giá: "Chất lượng và hiệu quả giáo dục nhìn chung còn thấp
so với yêu cầu phát triển của đất nước và so với trình độ tiên tiến của các nước
trong khu vực". Để khắc phục thực trạng chất lƣợng giáo dục nói trên cần có sự

nghiên cứu sâu sắc về các biện pháp quản lý chuyên môn của nhà trƣờng nhằm
nâng cao hiệu quả hoạt động dạy học trong nhà trƣờng.
Môn Vật lý có vai trò quan trọng trong việc thực hiện mục tiêu đào tạo
của giáo dục phổ thông. Việc giảng dạy môn Vật lý có nhiệm vụ cung cấp
cho học sinh một hệ thống kiến thức vật lý cơ bản ở trình độ phổ thông,
bƣớc đầu hình thành ở học sinh những kỹ năng và thói quen làm việc khoa
học; góp phần tạo ra ở họ các năng lực nhận thức, năng lực hành động và các
phẩm chất về nhân cách mà mục tiêu giáo dục đã đặt ra. Môn Vật lý còn có

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

2
khả năng to lớn trong việc rèn luyện cho học sinh tƣ duy lôgic và tƣ duy biện
chứng, hình thành ở họ niềm tin về bản chất khoa học của các hiện tƣợng tự
nhiên cũng nhƣ khả năng nhận thức của con ngƣời, khả năng ứng dụng khoa
học để đẩy mạnh sản xuất, cải thiện đời sống. Môn Vật lý là môn học khó
đối với học sinh, vì vậy để cho học sinh hứng thú với môn học này, đòi hỏi
ngƣời giáo viên không những phải có kiến thức chuyên môn vững vàng mà
còn phải có năng lực sƣ phạm tốt.
Lối dạy truyền thụ một chiều từ thầy đến trò vẫn đƣợc duy trì ở nhiều nơi
và ở các cấp học. Các hoạt động tự học của học sinh nhƣ: tự tìm hiểu kiến thức,
tự thao tác thực hành, tự phát hiện và giải quyết vấn đề không đƣợc giáo viên
chú trọng. Do đó, tính tích cực, chủ động và sáng tạo của học sinh trong quá
trình tiếp thu kiến thức không đƣợc phát huy.
Từ những vấn đề nêu trên, với kinh nghiệm thực tế giảng dạy và quản lý
của bản thân kết hợp với những kiến thức khoa học quản lý đƣợc trang bị trong
khoá học thạc sỹ quản lý giáo dục, tôi chọn đề tài “Quản lý hoạt động dạy học
môn Vật lý ở các trường THPT tỉnh Thái Bình” làm luận văn tốt nghiệp.
2. Mục đích nghiên cứu
Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở các

trƣờng THPT tỉnh Thái Bình, góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục THPT
tỉnh Thái Bình hiện nay.
3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở các trƣờng THPT
tỉnh Thái Bình.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở các trƣờng THPT
tỉnh Thái Bình.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

3
4. Giả thuyết khoa học
Chất lƣợng và hiệu quả dạy học môn Vật lý ở các trƣờng THPT tỉnh Thái
Bình phụ thuộc một phần vào các yếu tố quản lý nhà trƣờng, nếu đề xuất đƣợc
các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý mang tính khoa học, đồng
bộ phù hợp với thực tế dạy học môn Vật lý ở địa phƣơng thì sẽ góp phần nâng
cao chất lƣợng dạy học nói chung và chất lƣợng dạy học môn Vật lý nói riêng.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở
trƣờng THPT.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý
ở các trƣờng THPT tỉnh Thái Bình.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở các
trƣờng THPT tỉnh Thái Bình nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học.
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Về nội dung
Tập trung nghiên cứu các biện pháp quản lý của hiệu trƣởng đối với
hoạt đông dạy học môn Vật lý ở trƣờng THPT.

6.2. Khách thể điều tra
Quá trình nghiên cứu thực tiễn tại 16 trƣờng THPT tỉnh Thái Bình với 28
CBQLGD, 80 GV.
7. Phƣơng pháp nghiên cứu
7.1. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu lý luận, gồm: Phƣơng pháp tổng
hợp, hệ thống hoá, phân tích tài liệu; phƣơng pháp lịch sử nhằm xây dựng cơ sở
lý thuyết của vấn đề nghiên cứu.
7.2. Nhóm phƣơng pháp nghiên cứu thực tiễn, gồm: Phƣơng pháp điều
tra bằng ankét, phƣơng pháp quan sát, phƣơng pháp trò chuyện, phƣơng pháp
chuyên gia, phƣơng pháp khảo nghiệm và phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

4
nhằm mô tả thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở các trƣờng
THPT tỉnh Thái Bình. Nhằm mô tả thực trạng của vấn đề nghiên cứu.
7.3. Các phƣơng pháp bổ trợ: phƣơng pháp thống kê, phƣơng pháp kiểm
định giả thuyết.
8. Cấu trúc luận văn
Ngoài phần Mở đầu, Kết luận, Danh mục các tài liệu tham khảo và Phụ
lục thì Luận văn gồm 3 chƣơng:
Chƣơng 1. Lý luận về quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở
trƣờng THPT.
Chƣơng 2. Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở các trƣờng
THPT tỉnh Thái Bình
Chƣơng 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở trƣờng
THPT tỉnh Thái Bình

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

5
Chƣơng 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG
DẠY HỌC MÔN VẬT LÝ Ở TRƢỜNG THPT
1.1. Vài nét về lịch sử nghiên cứu vấn đề quản lý hoạt động dạy học
Trên thế giới không có quốc gia nào, không một dân tộc nào lại không
quan tâm đến phát triển giáo dục.
Triết học cổ Hy Lạp: “Dạy học không phải là chất đầy vào một cái thùng
rỗng mà là làm bừng sáng lên những ngọn lửa”.
Từ thời cổ đại, Khổng Tử (551-479 TCN), triết gia nổi tiếng, nhà giáo
dục lỗi lạc của Trung Quốc cho rằng: Đất nƣớc muốn phồn vinh, yên bình thì
ngƣời quản lý cần chú trọng đến 3 yếu tố: Thứ (dân đông); Phú (dân giàu);
Giáo (dân đƣợc giáo dục) và ông cho rằng giáo dục là cần thiết cho mọi ngƣời
(hữu giáo vô loại).
Từ cuối thế kỷ XIV vấn đề dạy học và quản lý dạy học đƣợc nhiều nhà
giáo dục quan tâm, nổi bật nhất trong thời kỳ đó là: Cômenxki (1592-1670),
ông đã đƣa ra quan điểm giáo dục phải thích ứng với tự nhiên.
Trên thế giới cũng nhƣ trong nƣớc có rất nhiều nhà khoa học, nhà giáo
dục đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý giáo dục, quản lý trƣờng học,

quản lý hoạt động dạy học.
Có rất nhiều đề tài thạc sĩ ở các khóa trƣớc nghiên cứu về các giải pháp
quản lý dạy học nhằm nâng cao chất lƣợng dạy học ở các cấp học, các vùng
miền khác nhau. Mỗi đề tài đều nghiên cứu thực trạng và đƣa ra các giải pháp
khác nhau phù hợp với thực tế từng cấp học, từng loại hình trƣờng học, từng
địa phƣơng.
Ở Việt Nam, có khá nhiều các công trình khoa học nghiên cứu về vấn đề
hoạt động TCM và quản lý hoạt động chuyên môn ở các trƣờng THPT, có thể
kể ra một số công trình tiêu biểu nhƣ sau:

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

6
Phạm Quỳnh Anh: Hoàn thiện một số biện pháp quản lý chuyên môn của
HT nhằm góp phần nâng cao hiệu quả học tập cho học sinh THPT DL Hà Nội,
Luận văn thạc sĩ QLGD - 2000.
Nguyễn Khắc Tâm: Một số biện pháp quản lý chuyên môn của HT nhằm
góp phần nâng cao hiệu quả học tập cho HS THPT tỉnh Sơn La, Luận văn thạc
sĩ QLGD - 2000.
Nguyễn sỹ Khiêm: Các biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của HT
THPT TP Hà Đồng- Hà Tây, Luận văn thạc sĩ QLGD - 2002.
Trần Thị Minh Nguyệt: Một số biện pháp quản lý chuyên môn của HT
trƣờng THPT thành phố Thái Nguyên, Luận văn thạc sĩ QLGD - 2002.
Ma Trọng Hưng: Các biện pháp quản lý hoạt động giảng dạy của HT
nhằm nâng cao kết quả học tập của HS THPT miền núi Chiêm Hoá Tuyên
Quang, Luận văn thạc sĩ QLGD - 2002.
Trần Thị Hoài: Những biện pháp tăng cƣờng quản lý hoạt động DH của
HT trƣờng THPT, Luận văn thạc sĩ QLGD - 2002
Phạm Khánh Trường: Các biện pháp quản lý chuyên môn của HT đối
với GV mới vào nghề của một số trƣờng THPT ở Hải Phòng, Luận văn thạc sĩ

QLGD - 2002.
Doãn Văn Quân: Các biện pháp tăng cƣờng quản lý hoạt động dạy của
HT trƣờng THPT thành phố Hải Phòng, Luận văn thạc sĩ QLGD - 2003.
Phạm Văn Kính: Một số biện pháp quản lý chuyên môn của HT nhằm
nâng cao chất lƣợng DH ở trƣờng THPT chuyên Hạ Long, Luận văn thạc sĩ
QLGD - 2004.
Nguyễn Nho Hoài: Một số biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn của
Sở GD - ĐT tỉnh Quảng Ninh đối với các trƣờng ngoài công lập, Luận văn thạc
sĩ QLGD - 2004.
Nguyễn Mạnh Hà: Biện pháp quản lý bồi dƣỡng nâng cao năng lực cho
TTCM trƣờng THPT tỉnh Yên Bái, Luận văn Thạc sĩ quản lý giáo dục - 2005.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

7
Nguyễn Thế Quang, “Một số biện pháp quản lý nhằm nâng cao chất
lƣợng hoạt động TCM ở các trƣờng THPT thành phố Hà Đông - tỉnh Hà Tây”,
Luận văn Thạc sĩ quản lý giáo dục - 2007.
Gần đây có tác giả Trịnh Thanh Điệp nghiên cứu quản lý hoạt động dạy
học môn tiếng Anh ở trƣờng CĐCN Thái Nguyên, chƣa có đề tài nào nghiên
cứu về các giải pháp quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở các trƣờng THPT
trong tỉnh Thái Bình, vì vậy chúng tôi chọn vấn đề để nghiên cứu.
1.2. Một số khái niệm cơ bản liên quan đến vấn đề nghiên cứu.
1.2.1. Hoạt động dạy học
Hoạt động học là hoạt động đặc thù của con ngƣời đƣợc điều khiển bởi
mục đích tự giác là lĩnh hội những tri thức, kỹ năng, kỹ xảo mới, những hình
thức hành vi và những dạng hoạt động nhất định, những giá trị. Hoạt động này
chỉ có thể thực hiện ở một trình độ khi mà con ngƣời có đƣợc khả năng điều
chỉnh những hoạt động của mình bởi một mục đích đã đƣợc ý thức. [5]
Hoạt động học là quá trình tiếp thu kiến thức và rèn luyện kỹ năng dƣới

sự dạy bảo, hƣớng dẫn của nhà giáo. Hoạt động học luôn luôn đi đôi và gắn
liền với hoạt động dạy của nhà giáo và hợp thành hoạt động dạy học trong lĩnh
vực sƣ phạm. [5]
Về bản chất hoạt động học là hoạt động hƣớng vào làm thay đổi chính
mình, nó đƣợc điều khiển một cách có ý thức nhằm tiếp thu tri thức, kỹ năng,
kỹ xảo đặc biệt tiếp thu cả những tri thức của chính bản thân hoạt động (cách học).
Học có thể có sự hƣớng dẫn tổ chức của giáo viên và có thể hoàn toàn tự lực.
Nhƣng dù ở hình thức nào thì vai trò của giáo viên vẫn chiếm vai trò quan trọng
trong quá trình định hƣớng, dẫn dắt và trợ giúp cho hoạt động học. Dạy và học là
hai mặt hoạt động của một quá trình dạy học có cùng chung mục đích và luôn
luôn có mối quan hệ mật thiết với nhau.
Theo chúng tôi: Dạy học là một quá trình trong đó dưới vai trò chủ đạo của
giáo viên, người học tự giác hình thành tri thức, kĩ năng, phát triển năng lực nghề
nghiệp, năng lực tư duy và phẩm chất đạo đức của người công dân, người lao
động thực hiện có hiệu quả mục tiêu, nhiệm vụ dạy học đề ra.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

8
Hoạt động dạy học ở trƣờng THPT thực hiện các nhiệm vụ sau đây:
- Tổ chức, điều khiển học sinh nắm vững hệ thống những tri khoa học, phổ
thông, hiện đại, phù hợp với điều kiện về tự nhiên, xã hội và con ngƣời Việt Nam,
khả năng tƣ duy của học sinh Việt Nam, đồng thời rèn luyện cho học sinh những
kỹ năng, kỹ xảo tƣơng ứng (nhiệm vụ giáo dƣỡng).
- Tổ chức, điều khiển nhằm phát triển ở học sinh năng lực hoạt động trí tuệ,
đặc biệt là năng lực tƣ duy sáng tạo (nhiệm vụ phát triển).
- Từ hai nhiệm vụ trên học sinh dần dần hình thành và hoàn thiện cơ sở thế
giới quan, nhân sinh quan khoa học, lý tƣởng và những phẩm chất cần thiết của
con ngƣời mới xã hội chủ nghĩa (nhiệm vụ giáo dục).
1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học

Để hiểu khái niệm quản lý hoạt động dạy học trƣớc tiên chúng tôi hiểu
quản lý hoạt động giáo dục nhƣ sau:
Quản lý GD là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp
với quy luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và
nguyên lý GD của Đảng. Thực hiện được các tính chất của nhà trường XH chủ
nghĩa, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học, GD thế hệ trẻ, đưa hệ thống
GD đến mục tiêu dự kiến tiến lên trạng thái mới về chất". [8]
Trong nhà trƣờng tiến hành hai hoạt động cơ bản đó là hoạt động dạy
học và hoạt động giáo dục học sinh, tƣơng ứng với các hoạt động trên có các
hoạt động quản lý, quản lý hoạt động dạy học đƣợc hiểu nhƣ sau:
Là sự tác động có mục đích của người quản lý (Hiệu trưởng nhà trường)
đến giáo viên, học sinh, toàn bộ quá trình dạy học và các thành tố tham gia vào
quá trình dạy học nhằm thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ của quá trình dạy học và
mục tiêu giáo dục của nhà trường đó là hình thành phát triển nhân cáhc học
sinh đáp ứng yêu cầu xã hội.
Toàn bộ quá trình quản lý hoạt động dạy học đƣợc thực hiện thông qua
các chức năng quản lý đó là: lập kế hoạch, tổ chức thực hiện kế hoạch, chỉ đạo
và kiểm tra đánh giá. Các chức năng quản lý có mối quan hệ mật thiết với nhau

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

9
và diễn ra có tính chu kỳ trong khoảng thời gian, không gian xác định. Hệ
thống thông tin có vai trò đặc biệt quan trọng trong quản lý, đƣợc coi là mạch
máu lƣu thông giữa các bộ phận đảm bảo cho toàn bộ hệ thống hoạt động, đảm
bảo sự thống nhất trong quản lý hoạt động dạy học.
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở trường THPT
Môn Vật lý ở trƣờng THPT là môn học thuộc nhóm ngành khoa học tự
nhiên, kiến thức Vật lý tƣơng đối trừu tƣợng nhƣng cũng rất gần gũi với cuộc
sống thực tế và sinh hoạt hàng ngày của học sinh THPT.

Để nâng cao chất lƣợng hiệu quả dạy học môn Vật lý đòi hỏi phải có
những biện pháp quản lý có tính chất đặc thù bộ môn tạo động lực cho hoạt
động dạy học Vật Lý phát triển.
Quản lý hoạt động dạy học môn Vật Lý ở trƣờng THPT là những biện
pháp tác động của Hiệu trƣởng nhà trƣờng tới tổ chuyên môn, giáo viên giảng
dạy bộ môn Vật lý, học sinh và quá trình dạy học Vật Lý cùng các thành tố
tham gia vào quá trình đó nhằm thực hiện có hiệu quả mục tiêu, nội dung
chƣơng trình dạy học môn Vật lý một cách hiệu quả, đáp ứng với yêu cầu về
chất lƣợng dạy học đặt ra.
Quản lý hoạt động dạy học môn Vật Lý ở trƣờng THPT có một số đặc
điểm sau đây:
- Mang tính chất quản lý hành chính sƣ phạm.
+ Tính hành chính: Quản lý theo pháp luật và những nội quy, quy chế,
quy trình có tính chất bắt buộc trong hoạt động dạy học.
+ Tính sư phạm: Chỉ sự quy định của các quy luật của quá trình dạy học,
diễn ra trong môi trƣờng sƣ phạm, lấy hoạt động dạy học làm đối tƣợng quản lý.
- Mang tính chất đặc trƣng của khoa học quản lý
+ Quản lý hoạt động dạy học theo chu trình quản lý và thực hiện các
chức năng quản lý.
+ Quản lý hoạt động dạy học trên cơ sở vận dụng sáng tạo các nguyên tắc
và phƣơng pháp quản lý của ngƣời hiệu trƣởng, tổ trƣởng chuyên môn, phụ thuộc
vào tài nghệ chuyên môn và nghệ thuật quản lý của chủ thể quản lý nhà trƣờng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

10
+ Có tính xã hội hoá cao. Quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý chịu sự
chi phối của các yếu tố môi trƣờng, quan hệ giữa nhà trƣờng, gia đình, xã hội
và các yếu tố cơ sở vật chất vv
Chủ thể quản lý hoạt động dạy học môn Vật Lý trong trƣờng phổ thông

đó là: Hiệu trƣởng, phó hiệu trƣởng phụ trách chuyên môn, trƣởng bộ môn.
Đối tƣợng quản lý hoạt động dạy học Vật lý là: Hoạt động dạy học Vật
lý của giáo viên, hoạt động học của học sinh, toàn bộ quá trình dạy học vật lý.
Khách thế quản lý dạy học Vật Lý: Các thành tố tham gia vào quá trình
dạy học Vật Lý và ảnh hƣởng tác động tới quá trình dạy học Vật Lý.
Mục tiêu của quản lý dạy học Vật lý: Nâng cao chất lƣợng dạy học Vật
Lý, cải tiến liên tục để nâng cao chất lƣợng dạy học Vật Lý, phát huy khả năng
tƣ duy sáng tạo của học sinh trong quá trình học tập, rèn luyện, ứng dụng kiến
thức vào thực tiễn để phát triển năng lực.
Các công cụ để quản lý hoạt động dạy học Vật Lý: Luật giáo dục, văn
bản hƣớng dẫn thực hiện chƣơng trình dạy học Vật lý THPT của Bộ Giáo dục -
Đào tạo, điều lệ trƣờng THPT, các văn bản của ngành, của Sở Giáo dục - Đào
tạo về dạy học và dạy học bộ môn Vật lý ở trƣờng THPT, Quy chế hoạt động
của trƣờng THPT, quy chế hoạt động của tổ chuyên môn vv
1.3. Những vấn đề cơ bản về quản lý hoạt động dạy học môn Vật lý ở
trƣờng THPT
1.3.1. Mục tiêu, nội dung, chương trình dạy học môn Vật lý ở trường THPT
1.3.1.1. Mục tiêu dạy học Vật lý ở trường THPT
i. Về kiến thức
Đạt đƣợc một hệ thống kiến thức vật lí phổ thông, cơ bản và phù hợp với
những quan điểm hiện đại, bao gồm:
- Các khái niệm về các sự vật, hiện tƣợng và quá trình vật lí thƣờng gặp
trong đời sống và sản xuất.
- Các đại lƣợng, các định luật và nguyên lí vật lí cơ bản.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

11
- Những nội dung chính của một số thuyết vật lí quan trọng nhất.
- Những ứng dụng phổ biến của Vật lí trong đời sống và trong sản xuất.

- Các phƣơng pháp chung của nhận thức khoa học và những phƣơng
pháp đặc thù của Vật lí, trƣớc hết là phƣơng pháp thực nghiệm và phƣơng pháp
mô hình.
ii. Về kĩ năng
- Biết quan sát các hiện tƣợng và quá trình vật lí trong tự nhiên, trong đời
sống hằng ngày hoặc trong các thí nghiệm; biết điều tra, sƣu tầm, tra cứu tài
liệu từ các nguồn khác nhau để thu thập thông tin cần thiết cho việc học tập
môn Vật lí.
- Sử dụng đƣợc các dụng cụ đo phổ biến của Vật lí; biết lắp ráp và tiến
hành các thí nghiệm vật lí đơn giản.
- Biết phân tích, tổng hợp và xử lí các thông tin thu đƣợc để rút ra kết
luận, đề ra các dự đoán đơn giản về các mối quan hệ hay về bản chất của các
hiện tƣợng hoặc quá trình vật lí, cũng nhƣ đề xuất phƣơng án thí nghiệm để
kiểm tra dự đoán đã đề ra.
- Vận dụng đƣợc kiến thức để mô tả và giải thích các hiện tƣợng và quá
trình vật lí, giải các bài tập vật lí và giải quyết các vấn đề đơn giản trong đời
sống và sản xuất ở mức độ phổ thông.
- Sử dụng đƣợc các thuật ngữ vật lí, các biểu, bảng, đồ thị để trình bày rõ
ràng, chính xác những hiểu biết, cũng nhƣ những kết quả thu đƣợc qua thu thập
và xử lí thông tin.
iii. Về thái độ
- Có hứng thú học Vật lí, yêu thích tìm tòi khoa học; trân trọng đối với
những đóng góp của Vật lí cho sự tiến bộ của xã hội và đối với công lao của
các nhà khoa học.
- Có thái độ khách quan, trung thực; có tác phong tỉ mỉ, cẩn thận, chính
xác và có tinh thần hợp tác trong việc học tập môn Vật lí, cũng nhƣ trong việc
áp dụng các hiểu biết đã đạt đƣợc.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

12
- Có ý thức vận dụng những hiểu biết vật lí vào đời sống nhằm cải thiện
điều kiện sống, học tập cũng nhƣ để bảo vệ và giữ gìn môi trƣờng sống tự nhiên.
1.3.1.2. Nội dung, chương trình dạy học môn Vật lý ở trường THPT
i. Chương trình dạy học môn Vật Lý ở trường THPT
- Các kiến thức đƣợc lựa chọn để đƣa vào chƣơng trình chủ yếu là những
kiến thức của Vật lý học cổ điển. Đó là những kiến thức phổ thông, cơ bản và
cần thiết cho việc nhận thức đúng các hiện tƣợng tự nhiên, cho cuộc sống hàng
ngày và cho việc lao động trong nhiều ngành kỹ thuật. Tuy nhiên một số kiến
thức của Vật lý học hiện đại liên quan tới nhiều dụng cụ và kỹ thuật hiện đang
đƣợc sử dụng phổ biến trong cuộc sống và sản xuất cũng đƣợc lựa chọn đƣa
vào chƣơng trình.
- Nội dung kiến thức của chƣơng trình môn Vật lý đƣợc trình bày một
cách tinh giản. Khối lƣợng kiến thức và kỹ năng của mỗi tiết học đƣợc lựa chọn
phù hợp với việc thực hiện các nhiệm vụ của dạy học Vật lý, đặc biệt là với
việc tổ chức các hoạt động tích cực, tự lực và đa dạng của học sinh.
- Chƣơng trình Vật lý coi trọng những yêu cầu đối với việc rèn luyện và
phát triển các kỹ năng cho học sinh nhƣ đã nêu trong mục tiêu.
- Chƣơng trình đảm bảo hài hòa tỷ lệ phần trăm đối với các loại tiết học
nhƣ: số tiết lý thuyết chiếm 70%, trong đó có 30% số tiết học lý thuyết kết hợp
với thí nghiệm; số tiết bài tập chiếm 17%; số tiết thực hành chiếm 5%; số tiết
ôn tập, tổng kết chiếm 10% và số tiết kiểm tra chiếm 8%.
- Chƣơng trình Vật lý ở bậc THPT đƣợc chia thành chƣơng trình chuẩn
và chƣơng trình nâng cao để đáp ứng nhu cầu học tự chọn của học sinh.
ii. Nội dung dạy học môn Vật lý ở trường THPT Lớp 10
CHƢƠNG I: ĐỘNG HỌC CHẤT ĐIỂM
- Chuyển động của chất điểm: Hệ quy chiếu
- Phƣơng trình và đồ thị của chuyển động thẳng đều.
- Chuyển động thẳng biến đổi đều. Vận tốc tức thời. Gia tốc. Phƣơng
trình và đồ thị của chuyển động thẳng biến đổi đều.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

13
- Sự rơi tự do.
- Chuyển động tròn. Tốc độ góc. Chuyển động tròn đều. Chu kỳ. Tần số.
Gia tốc hƣớng tâm.
- Tính tƣơng đối của chuyển động. Cộng vận tốc.
- Sai số của phép đo vật lý.
- Thực hành: Khảo sát chuyển động thẳng nhanh dần đều hoặc sự rơi tự
do. Xác định gia tốc của chuyển động.
CHƢƠNG II: ĐỘNG LỰC HỌC CHẤT ĐIỂM
- Lực: Quy tắc tổng hợp và phân tích lực.
- Ba định luật Niutơn. Khối lƣợng.
- Lực hấp dẫn. Trọng lực.
- Lực ma sát. Hệ số ma sát.
- Lực đàn hồi. Định luật Húc
- Lực hƣớng tâm trong chuyển động tròn đều.
- Thực hành: Xác định hệ số ma sát trƣợt bằng thí nghiệm.
CHƢƠNG III: CÂN BẰNG VÀ CHUYỂN ĐỘNG CỦA VẬT RẮN
- Cân bằng của mộ vật rắn chịu tác dụng của các lực không song song.
- Cân bằng của một vật rắn chịu tác dụng của các lực song song. Quy tắc
tổng hợp các lực song song. Quy tắc momen. Ngẫu lực.
- Chuyển động tịnh tiến của vật rắn. Chuyển động quay của vật rắn
quanh một trục cố định.
CHƢƠNG IV: CÁC ĐỊNH LUẬT BẢO TOÀN.
- Động lƣợng. Định luật bảo toàn động lƣợng. Chuyển động bằng
phản lực.
- Công. Công suất.
- Động năng.

- Thế năng. Thế năng trọng trƣờng. Thế năng đàn hồi.
- Cơ năng. Định luật bảo toàn cơ năng.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

14
CHƢƠNG V: CHẤT KHÍ.
- Thuyết động học phân tử chất khí.
- Các quá trình đẳng nhiệt, đẳng tích và đẳng áp đối với khí lý tƣởng.
- Phƣơng trình trạng thái của khí lý tƣởng.
CHƢƠNG VI: CƠ SỞ CỦA NHIỆT ĐỘNG LỰC HỌC
- Nội năng và sự biến đổi nội năng.
- Nguyên lý I Nhiệt động lực học.
- Sơ lƣợc về Nguyên lý II Nhiệt động lực học.
CHƢƠNG VII: CHẤT RẮN VÀ CHẤT LỎNG. SỰ CHUYỂN THẾ.
- Chất rắn kết tinh và chất rắn vô định hình.
- Biến dạng cơ của vật rắn.
- Sự nở vì nhiệt của vật rắn.
- Chất lỏng. Hiện tƣợng căng bề mặt. Hiện tƣợng dính ƣớt. Hiện tƣợng
mao dẫn.
- Sự hóa hơi. Hơi khô và hơi bão hòa.
- Độ ẩm của không khí.
- Sự chuyển thể.
- Thực hành: Xác định hệ số căng bề mặt.
iii. Nội dung dạy học môn Vật lý ở trường THPT Lớp 11
CHƢƠNG I: ĐIỆN TÍCH. ĐIỆN TRƢỜNG.
- Điện tích. Định luật bảo toàn điện tích.
- Định luật Cu-lông.
- Thuyết electron.
- Điện trƣờng. Cƣờng độ điện trƣờng. Đƣờng sức điện.

- Điện thế. Hiệu điện thế. Liên hệ giữa cƣờng độ điện trƣờng và hiệu
điện thế.
- Tụ điện. Năng lƣợng điện trƣờng trong tụ điện.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu

15
CHƢƠNG II: DÕNG ĐIỆN KHÔNG ĐỔI.
- Dòng điện không đổi.
- Nguồn điện. Suất điện động của nguồn điện. Sơ lƣợc về pin và acquy.
- Công suất của nguồn điện.
- Định luật Ôm đối với toàn mạch.
- Ghép các nguồn điện thành bộ.
- Thực hành: Xác định suất điện động và điện trở trong của một pin.
CHƢƠNG III: DÕNG ĐIỆN TRONG CÁC MÔI TRƢỜNG.
- Dòng điện trong kim loại. Sự phụ thuộc của điện trở vào nhiệt độ. Hiện
tƣợng nhiệt điện. Hiện tƣợng siêu dẫn.
- Dòng điện trong chất điện phân. Định luật Fa-ra-đây về điện phân.
- Dòng điện trong chất khí.
- Dòng điện trong chân không.
- Dòng điện trong chất bán dẫn. Lớp chuyển tiếp p-n. Điôt và tranzito.
- Thực hành: Khảo sát đặc tính chỉnh lƣu của điôt bán dẫn và đặc tính
khuếch đại của tranzito.
CHƢƠNG IV: TỪ TRƢỜNG.
- Từ trƣờng. Từ phổ. Đƣờng sức từ.
- Lực từ tác dụng lên dòng điện. Cảm ứng từ.
- Từ trƣờng của dòng điện thẳng dài, của dòng điện tròn, của dòng điện
chạy qua ống dây.
- Lực Lo- ren - xơ.
- Từ trƣờng Trái đất.

CHƢƠNG V: CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ
- Hiện tƣợng cảm ứng điện từ. Từ thông. Suất điện động cảm ứng. Định
luật cảm ứng điện từ.
- Hiện tƣợng tự cảm. Suất điện động tự cảm. Độ tự cảm. Năng lƣợng của
từ trƣờng trong lòng ống dây.