TÌNH HÌNH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TRONG LĨNH VỰC KHOÁNG SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ TĨNH

LỜI MỞ ĐẦU
Khoáng sản là tài nguyên không tái tạo được, là tài sản quan trọng
của quốc gia, phải được quản lý, bảo vệ, khai thác, sử dụng hợp lý, tiết
kiệm và có hiệu quả nhằm đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá
đất nước, phát triển bền vững kinh tế - xã hội trước mắt và lâu dài, bảo đảm
quốc phòng an ninh. Để tăng cường hiệu lực quản lý nhà nước, bảo vệ, sử
dụng có hiệu quả mọi tài nguyên khoáng sản của đất nước, khuyến khích
phát triển công nghiệp khai thác và chế biến khoáng sản; bảo vệ môi trường
môi sinh và an toàn trong hoạt động khai thác, chế biến và kinh doanh
khoáng sản. Trong những năm qua Nhà nước ta đã ban hành hệ thống các
văn bản pháp luật về quản lý, bảo vệ và xử lý các hành vi vi phạm trong
lĩnh vực khoáng sản.
Hà Tĩnh là tỉnh thuộc duyên hải Bắc Trung Bộ nằm phía Đông dãy
núi Trường Sơn có địa hình hẹp và dốc nghiêng từ Tây sang Đông. Là tỉnh
giàu tài nguyên khoáng sản, được phân bổ rải rác ở các huyện trong tỉnh từ
ven biển đến vùng trung du miền núi, có 91 mỏ và điểm khoáng sản. Nhóm
kim loại: có quặng sắt nằm tại các huyện Hương Khê, Hương Sơn, Đức
Thọ, Can Lộc. Đặc biệt là có mỏ sắt Thạch Khê - Thạch Hà có trữ lượng
ước tính 544 triệu tấn, đang xúc tiến đầu tư khai thác; có mỏ Titan chạy dọc
theo bờ biển từ Nghi Xuân đến Kỳ Anah, trữ lượng khoảng 4,6 triệu tấn
(chiếm hơn 1/3 trữ lượng của cả nước). Đây là các loại khoáng sản có giá
trị kinh tế cao, có thị trường tiêu thụ, giá trị xuất khẩu hàng năm trên 300 tỷ
đồng; mỏ vàng chủ yếu là dạng sa khoáng nằm rải rác ở các huyện Hương
Sơn, Hương Khê, Kỳ Anh; Mỏ nước khoáng Kim Sơn – Hương Sơn; ngoài
ra còn có mỏ thiếc Hương Sơn, chì kẽm ở Nghi Xuân...; Nhóm phi kim
như: các nguyên liệu gốm sứ thủy tinh có trữ lượng khá lớn nằm rải rác ở
các huyện Hương Sơn, Hương Khê, Can Lộc, Đức Thọ; Nhóm nhiên liệu:
có than nâu, than đá ở Hương Khê, than bùn ở Đức Thọ có chất lượng cao
nhưng trữ lượng chưa thăm dò được; Nguyên liệu chịu lửa gồm: quaczit ở
Nghi Xuân, Can Lộc; dolomit ở Hương Khê; pyrit ở Kỳ Anh; Nguyên liệu
làm phân bón; ngoài than bùn còn có photphorit ở Hương Khê, chất lượng

tốt, hiện đang được khai thác; Nguyên vật liệu xây dựng; các loại đá, cát,
sỏi có ở khắp các huyện trong tỉnh. Các mỏ khoáng sản trên địa bàn tỉnh
được Chính phủ giao chủ yếu cho Tổng công ty khoáng sản và thương mại
Hà Tĩnh tổ chức thực hiện việc khai thác, chế biến và kinh doanh.
Tổng công ty khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh (MITRACO) là
doanh nghiệp nhà nước trực thuộc UBND tỉnh Hà Tĩnh được thành lập theo
quyết định số 61/2003/QĐ – TTg của Thủ tướng chính phủ. Tổng công ty
hoạt động sản xuất, kinh doanh theo mô hình công ty mẹ, công ty con trên
nhiều lĩnh vực: khai thác, chế biến khoáng sản, kinh doanh khách sạn, nhà
hàng, văn phòng cho thuê; sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng; dịch vụ
du lịch lữ hành trong và ngoài nước, kinh doanh siêu thị, thương mại tổng
hợp, khai thác, kinh doanh thủy điện, nuôi trồng, chế biến nông sản thực
phẩm, thức ăn gia súc, kinh doanh các dịch vụ công nghệ thông tin, dịch vụ
vận tải hàng hoá đường bộ, chế tạo, lắp đặt, sửa chữa máy móc thiết bị,
nhập khẩu trang thiết bị, máy móc, xuất khẩu lao động, đào tạo nghề, giám
định hàng hoá, phân tích sản phẩm, dệt may xuất khẩu, quản lý, khai thác,
dịch vụ cảng biển, logictic, tàng trữ, chiết nạp gas, xăng dầu. Mitraco có 27
đơn vị thành viên, trong đó có 22 công ty, xí nghiệp trực thuộc, 5 công ty
liên doanh liên kết. Năm 2007 Tổng công ty khoáng sản và thương mại Hà
Tĩnh đã thực hiện được một số kết quả như sau:
Năm 2007 công ty mẹ và các công ty thành viên trong Tổng công ty
đã nỗ lực phấn đấu trong mô hình tổ chức mới với tính tự chủ cao và tự
chịu trách nhiệm cao hơn so với các năm trước và được một số thành tựu
đó là:
Doanh thu Tổng công ty đạt trên 620 tỷ đồng vượt 9,8% kế hoạch và
tăng 15,8% so với năm 2006. Trong đó doanh thu khoáng sản 514 tỷ đồng
tăng 18% so với năm 2006 (kim ngạch xuất khẩu các sản phẩm của Titan
đạt 24,2 triệu USD), sản xuất các sản phẩm khác, dịch vụ thương mại du
lịch và du lịch khác đạt 106 tỷ đồng, tăng 14,8% so với năm 2006, tỷ lệ tính
theo doanh thu giữa các sản phẩm khoáng sản với các sản phẩm dịch vụ

khác là 485%.
- Sản xuất và tiêu thụ các sản phẩm khoáng sản: Titan đạt 190 ngàn
tấn, than 24 ngàn tấn, mangan 29 ngàn tấn, đá xây dựng 40ngàn m
3
, đáp
ứng một phần nhu cầu tiêu dùng trong nước và xuất khẩua.
- Lao động bình quân trên 3.700 người với mức thu nhập bình quân
2,864triệu đồng/người/tháng.
- Nộp ngân sách nhà nước là 32 tỷ đồng, tăng 5,6% so với năm
2006. Tổng số tài sản năm 2007 là 515 tỷ đồng, tăng 19% so với năm 2006,
nguồn vốn chủ sở hữu là 315 tỷ đồng, tăng 24% so với năm 2006. Tổng
công ty đã bảo toàn và phát triển được vốn kinh doanh. Đảm bảo sản xuất –
kinh doanh có hiệu quả tăng trưởng cao, đời sống người lao động được cải
thiện rõ rệt.
- Về đầu tư xây dựng cơ bản trong năm đã thực hiện gồm 137 tỷ
đồng, tăng 20,8% so với năm 2006, nhờ vào việc hoàn thành đầu tư đưa
vào vận hành các dự án; nhà máy chế biến thức ăn gia súc, Trung tâm chăn
nuôi lợn siêu nạc, khởi công xây dựng nhà máy thủy điện Hương Sơn.
I.VÀI NÉT VỀ TÌNH HÌNH QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC TRONG LĨNH VỰC
KHOÁNG SẢN TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH HÀ TĨNH.
Cũng như ở nhiều địa phương trong cả nước, công tác quản lý nhà
nước trong lĩnh vực khoáng sản trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh là cả vấn đề phức
tạp, đòi hỏi phải đầu tư rất nhiều thời gian và kinh phí của cả chính quyền
địa phương và Tổng công ty khoáng sản – thương mại Hà Tĩnh. Nhưng
hiệu quả có lúc, có việc làm chưa cao, tình trạng khai thác trái phép “Titan
thổ phỉ” đã được Tổng công ty khoáng sản – thương mại Hà Tĩnh và chính
quyền địa phương dẹp bỏ nhiều năm nay. Nhưng vẫn chưa hết vẫn còn xảy
ra ở nơi này, nơi khác vào các thời điểm khác nhau, trong và ngoài khai
trường sản xuất của các công ty, dưới nhiều hình thức và cấp độ khác nhau
gây rất nhiều khó khăn cho công ty quản lý. Tình trạng chế biến kinh doanh

titan trái phép vẫn còn xảy ra ở nhiều địa bàn trong tỉnh gây mất trật tự trị
an – xã hội ở địa phương và gây ô nhiễm môi trường sinh thái.
Tình trạng mất an toàn trong sản xuất – kinh doanh khoáng sản còn
xảy ra nhiều cả đối với các công ty trong Tổng công ty khoáng sản –
thương mại Hà Tĩnh và ngoài Tổng công ty. Chỉ tính riêng năm 2007 trong
ngành khai thác khoáng sản tại Hà Tĩnh để xảy ra 8 vụ sự cố tai nạn lao
động làm chết 01 người, 11 người bị thương.
Liên quan đến bảo vệ môi trường để xảy ra sự cố vỡ đập thủy lợi xã
Cẩm T đã làm ảnh hưởng đến đời sống của một số dân thuộc huyện Cẩm
Xuyên. Bên cạnh đó sự quản lý thiếu chặt chẽ việc khai thác các lộ vỉa titan
ở xí nghiệp khoáng sản Cẩm Xuyên, Công ty khai thác kinh doanh đá Như
Xuân và thiếu giám sát các xe vận chuyển titan, đất đá trên đường quốc lộ
đã gây ảnh hưởng xấu đến môi trường sinh thái, làm giảm chất lượng
nguồn nước thuỷ lợi các hổ ở Cẩm Xuyên, Kỳ Anh, Như Xuân.
Trong công tác đầu tư xây dựng cơ bản đã không hoàn thành đúng
tiến độ, việc chảy thử bàn giao nhà máy thủy điện Hương Sơn, một số dự
án quan trọng có nguy cơ chậm tiến độ mặc dù đã được khởi công xây
dựng, công tác chuẩn bị đầu tư xây dựng chưa đáp ứng được tiến độ và
chất lượng.
Công tác quản trị, chi phí, quản lý sản phẩm ở một số công ty đã bộc
lộ yếu kém do nguyên nhân chủ quan (một số công ty như: công ty than,
công ty mangan). Đã xuất hiện tư tưởng ỷ lại vào sự điều chỉnh cuối năm
của Tổng công ty, lãnh đạo đơn vị đã thiếu nhạy cảm, không giải quyết kịp
thời và thoả đáng các kiến nghị của người lao động, người dân trong vùng
giải phóng mặt bằng gây nên sự bức xúc như ở Xí nghiệp khoáng sản Cẩm
Xuyên, xí nghiệp khoáng sản Kỳ Anh.
* Tổng số các vụ vi phạm nêu trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh cùng ngành
khai thác khoáng sản đã xử lý trong năm 2007 trong đó:
- Vi phạm an toàn trong khai thác, chế biến, kinh doanh khoáng sản
16 vụ (xử lý hình sự 3 vụ, xử lý hành chính 13 vụ).

- Vi phạm trong khai thác than trái phép “titan thổ phỉ” 15 vụ (tổ
chức đánh sập các lán trại khai thác titan trái phép trong và ngoài khai
trường của các mỏ là 15 vụ) xử lý hành chính 18 đối tượng.
- Vi phạm trong vận chuyển, kinh doanh titan trái phép 34 vụ thu giữ
380 tấn elemenite các loại và 8 phương tiện vận chuyển (khởi tố xử lý hình
sự 2 vụ 5 đối tượng, xử lý hành chính 32 vụ thu 130 triệu đồng nộp ngân
sách).
* Những nguyên nhân chính của tình trạng vi phạm nêu trên là do:
1. Công tác quản lý nhà nước về khoáng sản của các cấp chính quyền
địa phương và của Tổng công ty còn nhiều yếu kém, khuyết điểm; cãcs quy
định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực quản lý nhà nước về
khoáng sản còn chưa đầy đủ, thiếu đồng bộ nhất là việc xử phạt đối với
hành vi khai thác, chế biến vận chuyển và kinh doanh khoáng sản trái phép.
2. Sự phối kết hợp giữa các ngành chức năng và chính quyền địa
phương các cấp chưa chặt chẽ, thường xuyên. Nhất là sự phối kết hợp giữa
Tổng công ty khoáng sản – thương mại Hà Tĩnh với chính quyền địa
phương còn nhiều bất cập trong lĩnh vực phát triển kinh tế - xã hội chung
toàn tỉnh.
3. Cơ chế chính sách của địa phương, của Tổng công ty chưa khuyến
khích được các thành phần kinh tế tham gia đầu tư vào khai thác, chế biến,
vận chuyển và kinh doanh khoáng sản nói chung và titan nói riêng và bảo
vệ tài nguyên khoáng sản theo quy định của pháp luật.
4. Nhiều đơn vị trong và ngoài tỉnh kể cả nước ngoài có nhu cầu mua
các sản phẩm khoáng sản titan để sử dụng, hoặc xuất khẩu sang nước
ngoài, do giá mua cao đã khuyến khích các tư thương đầu tư tiền thuê nhân
công khai thác, vận chuyển, buôn bán titan trái phép.
5. Sơ hở trong công tác bảo vệ sản xuất, bảo vệ tài sản, hiện tượng
bên trong móc nối với bên ngoài trộm cắp tài sản, mua bán titan trái phép,
gian lận thương mại. Môi trường sinh thái còn nhiều ô nhiễm nặng. Vi
phạm qui trình, qui phạm kỹ thuật, vi phạm quy chế quản lý sử dụng lao

động, thiếu kiểm tra đôn đốc. Việc cổ phần hoặc doanh nghiệp nhà nước và
cải cách thủ tục hành chính còn chậm và kém hiệu quả.
Từ những nguyên nhân trên xin đề cập vấn đề xử phạt vi phạm hành
chính trong lĩnh vực quản lý nhà nước về khoáng sản (titan) mà trong đó
những quy định của các văn bản pháp luật không rõ ràng làm cho các cấp
chính quyền rất khó khăn trong việc áp dụng để xử lý, đồng thời tạo ra kẽ
hở cho các đối tượng lợi dụng để hoạt động kinh doanh khoáng sản trái
phép kiếm lời.
II. TÌNH HUỐNG XỬ PHẠT VI PHẠM HÀNH CHÍNH TRONG LĨNH
VỰC QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VỀ KHOÁNG SẢN.
1. Nội dung vụ việc vi phạm.
Trong 34 vụ vi phạm trong vận chuyển, kinh doanh titan trái phép
xảy ra trong năm 2007 xin đề cập vụ vận chuyển titan trái phép xảy ra
trong tháng 3 năm 2007 và về quyết định xử phạt vi phạm hành chính trong
lĩnh vực quản lý nhà nước về khoáng sản gây nhiều tranh luận.
Ngày 14/3/2007, tổ công tác liên ngành gồm: Công an thị xã Hà
Tĩnh, đội quản lý thị trường, hạt kiểm lâm, ban chỉ huy quân sự thị xã Hà
Tĩnh đã tiến hành kiểm tra xe ô tô vận tải hàng mang biển soát 38H – 228X
(do Trần Văn A điều khiển) phát hiện trên xe ô tô này vận chuyển 22 tấn
titan không rõ nguồn gốc. Công an thị xã Hà Tĩnh đã tiến hành ghi lời khai,
xác minh nhân thân, thu thập tài liệu có liên quan, xác định được đối tượng
vi phạm và lập biên bản vi phạm hành chính đối với lái xe.
Công an thị xã Hà Tĩnh đã xác định:
Trần Văn A sinh năm 1972, thường trú tại tổ 14 phường P, thị xã Hà
Tĩnh đã vi phạm các lỗi:
- Không mang chứng minh nhân dân khi đi lại.
- Cản trở không chấp hành lệnh của cảnh sát giao thông khi vi phạm.
- Vận chuyển titan không có giấy tờ kèm theo.
- Xe ôtô BKS 38H – 228X chở hàng quá trọng tải cho phép của xe
trên 5%.

Trần Văn A là chủ quản lý hợp pháp xe ôtô biển kiểm soát 38H-
228X (chủ sở hữu của xe ôtô này là ông Nguyễn Ngọc B, trú tại thôn 4, xã
Cẩm G, huyện Cẩm Xuyên, Trần Văn A là lái xe do ông Nguyễn Ngọc B
thuê).
Nhân thân lái xe Trần Văn A: ngày 04/01/2007 Trần Văn A điều
khiển xe môtô BKS 38H – 9571 gây tai nạn. Ngày 24/2/2007 công an thị
xã Hà Tĩnh ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính số 014745HT xử
phạt Trần Văn A bằng tiền 2.000.000đ theo đúng qui định tại điều 12,
khoản 7 điểm c của Nghị định số 152/2005/NĐ – CP ngày 15/12/2005;
Trần Văn A đã thực hiện quyết định xử phạt hành chính số 014745HT.
Trong thời gian này vẫn còn thời hiệu chấp hành quyết định xử phạt vi
phạm hành chính chưa hết một năm chấp hành quyết định xử phạt vi phạm
hành chính theo quy định tại khoản 1 điều 11 pháp lệnh xử lý vi phạm
hành chính số 44/2002/PL UBTVQH ngày 02/7/2002.
2. Phương án đã xử lý.
Theo quy định tại khoản 4 điều 31, pháp lệnh xử lý vi phạm hành
chính số 44/2002/PL – UBTVQH ngày 02/7/2002 vụ việc nêu trên thuộc
thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính của Trưởng công an cấp huyện, thị
xã tương đương; Nhưng thời điểm này, công an thị xã Hà Tĩnh đang chờ
quyết định chức danh Trưởng công an thị xã (đồng thời Trưởng công an thị
xã mới được điều động đi nơi khác) nên không thực hiện được việc uỷ
quyền xử lý vi phạm hành chính cho cấp phó theo qui định tại điều 41 của