Luận văn thạc sĩ các yếu tố tác động đến quyết định chọn cơ sở y tế sinh đẻ tại thành phố cần thơ

B GIÁO DC VÀ ÀO TO
TRNG I HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
  


NGUYN NGC PHNG ANH


CÁC YU T TÁC NG N
QUYT NH CHN C S Y T SINH  TI
THÀNH PH CN TH

CHUYÊN NGÀNH: KINH T PHÁT TRIN
MÃ S: 60310105

LUN VN THC S KINH T



NGI HNG DN KHOA HC
PGS.TS. NGUYN PHÚ T

TP.H CHÍ MINH-NM 2015
LI CAM OAN




Tôi tên: Nguyn Ngc Phng Anh
Là hc viên cao hc lp Thc s Kinh t và Qun tr Sc khe, khóa 2013-2015 ca
Khoa Kinh t Phát trin, trng i hc Kinh t Thành ph H Chí Minh.

Tôi xin cam đoan đây là phn nghiên cu do tôi thc hin. Các s liu, kt lun
nghiên cu trình bày trong lun vn này là trung thc và cha đc công b  các
nghiên cu khác. Tôi xin chu trách nhim v nghiên cu ca mình.




Hc viên




Nguyn Ngc Phng Anh












MC LC
TRANG PH BỊA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CH VIT TT

DANH MC CÁC BNG
DANH MC CÁC HỊNH
MC LC


CHNG I: M U 1
1.1 t vn đ: 1
1.2 Muc tiêu nghiên cu: 2
1.2.1 Mc tiêu tng quát: 2
1.2.2 Mc tiêu c th: 2
1.2.3 Phm vi nghiên cu: 2
1.3 Phng pháp nghiên cu: 3
1.4 Cu trúc đ tài: 3
CHNG II: C S LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN CU 5
2.1 Sc khe sinh sn: 5
2.1.1 Khái nim: 4
2.1.2 Ni dung chm sóc sc khe sinh sn: 5
2.1.3 Ni dung sc khe sinh sn: 6
2.1.4 Ni dung làm m an toàn gm: 7
2.1.5 Dch v chm sóc sc khe sinh sn: 7
2.1.6 Cht lng dch v sc khe sinh sn: 8
2.1.7 Nhng bin pháp đ nâng cao cht lng chm sóc sc khe sinh sn: 9
2.1.8 Các yu t nh hng ti cht lng chm sóc sc khe sinh sn: 11
2.2 Mô hình lý thuyt: 12
2.3 Các gi thuyt và mô hình nghiên cu: 16
2.3.1 Kt qu các nghiên cu trc: 16
2.3.2 Mô hình đ xut: 21
2.4 Tng quan v tình hình y t Vit Nam: 22
2.5 Tng quan v tình hình y t Cn Th: 23
CHNG III: PHNG PHÁP NGHIÊN CU 25

3.1 Mô t d liu: 25
3.1.1 i tng kho sát: 25
3.1.2 a đim và thi gian kho sát : 25
3.2 Phng pháp thu thp: 25
3.3 Qui trình nghiên cu: 26
3.4 Bng câu hi điu tra: 27
3.4.1 Bng hi điu tra: 27
3.4.2 Xây dng thang đo: 27
CHNG IV: KT QU NGHIÊN CU 29
4.1 Mô t mu: 29
4.2 Kt qu mô hình hi qui RUM/MNL: 34
4.3 Tác đng biên ca các yu t tác đng: 43
CHNG V: KT LUN VÀ KIN NGH 45
5.1 Kt lun: 45
5.2 Gi ý chính sách: 46
5.3 Hn ch: 47
TÀI LIU THAM KHO
PH LC









DANH MC CH VIT TT

CH VIT TT NI DUNG

BMTE Bà m tr em
BHYT Bo him y t
CSSK Chm sóc sc khe
CSSKSS Chm sóc sc khe sinh sn
KHHGD K hoch hóa gia đình
THCS Trung hc c s
THPT Trung hc ph thông
C-H Cao đng- i hc
SKSS Sc khe sinh sn
WHO T chc y t th gii

DANH MC CÁC BNG
Trang
Bng 2.1: Thng kê các ch s chm sóc sc khe BMTE tháng 3 nm 2015……24
Bng 4.1: Thng kê la chn c s y t 29
Bng 4.2: La chn c s sinh đ theo mc giá 30
Bng 4.3: La chn c s sinh đ theo trình đ hc vn 31
Bng 4.4: La chn c s sinh đ theo BHYT 32
Bng 4.5: La chn c s sinh đ theo khu vc 32
Bng 4.6: La chn c s sinh đ theo khong cách 33
Bng 4.7: Mô hình hi qui RUM/MNL 34
Bng 4.8: Kim đnh wald h s bin thu nhp 35
Bng 4.9: Kim đnh wald h s bin tui 35
Bng 4.10: Kim đnh wald h s bin mc giá đ 1 36
Bng 4.11: Kim đnh wald h s bin mc giá đ 2 36
Bng 4.12: Kim đnh wald h s bin giáo dc 2 37
Bng 4.13: Kim đnh wald h s bin giáo dc 3 37
Bng 4.14: Mi liên quan gia thu nhp và trinh đ hc vn 38
Bng 4.15: Kim đnh wald h s bin bo him y t 38
Bng 4.16: Mc đ đng ý s quan trng ca bo him 39
Bng 4.17: im trung bình BHYT 39
Bng 4.18: Kim đnh wald h s bin khu vc 40
Bng 4.19: Mc đ đng ý s quan trng ca khu vc sinh sng 40
Bng 4.20: im trung bình khu vc sinh sng 41
Bng 4.21: Kim đnh wald h s bin khong cách 1 41
Bng 4.22: Kim đnh wald h 41
Bng 4.23: Mc đ đng ý s quan trng khong cách 42
Bng 4.24: im trung bình khong cách 42

Bng 4.25: Tác đng biên 43


DANH MC CÁC HÌNH
Trang
Hình 2.1 : Mô hình các yu t tác đng đn vic chn ni chm sóc sc khe 18
Hình 2.2: Mô hình các yu t tác đng đn vic chn ni chm sóc sc khe 19
Hình 2.3: Mô hình các yu t tác đng đn vic chn ni chm sóc sc khe 20
Hình 2.4: Mô hình đ xut 22
Hình 3.1: Qui trình nghiên cu 26



1

CHNG I: GII THIU
1.1 t vn đ:
An toàn sc khe ngày càng đc công nhn là không th thiu cho s thành
công ca bt k nn kinh t nào. Ri ro v sc khe có th gây ra mi đe da ln
nht đi vi cuc sng và sinh k ca các h gia đình. Thông thng, khi mt h
gia đình tri qua mt cú sc sc khe, và phát sinh chi phí y t thì thu nhp h ca
h và gia đình gim đáng k.
T 1986  Vit Nam phong trào hng ti mt nn kinh t m đã có tác
đng ln đn h thng y t ca quc gia. Chính ph loi b mt lnh cm lâu nm
v dch v chm sóc y t t nhân, cho phép kt hp công-t. Kt qu là, s lng
các nhà cung cp y t t nhân ngày càng phát trin và cnh tranh vi h thng y t
công. Song song vi s ra đi ca h thng y t t nhân, các c s y t công đc
thu phí dch v nhm nâng cao cht lng chm sóc sc khe cho ngi. Vi s
phát trin kinh t và đc bit sau s kin Vit Nam gia nhp T Chc Thng Mi
Th Gii (WTO), Vit Nam đã và đang tng bc xây dng mt nn kinh t ngày

càng n đnh và phát trin bn vng. Kinh t phát trin đã gii quyt đc các vn
đ v vic làm đng thi đi sng ca ngi dân cng đc ci thin rõ rt v mi
mt. C th, thu nhp trung bình nm 2010 là 1200$/nm, đi vi dân c  các
thành ph ln thu nhp vào khong 2800$/nm. Vì th đã có nhiu bnh nhân đi
khám vt tuyn ti các bnh vin ln thay vì khám  các bnh vin tuyn c s.
Ti các trung tâm thành ph ln, khu vc y t t nhân đã phát trin nhanh
chóng và ngày càng là cnh tranh vi khu vc nhà nc trong vic cung cp dch v
y t. K hoch hóa gia đình, chm sóc trc khi sinh, và lúc sinh đ ti các c s y
t có k nng và cp cu sn khoa đã đc xác đnh là bn bin pháp can thip quan
trng nht trong n lc gim t l t vong m  các nc đang phát trin (B Y t,
2013). Trong thi gian gn đây, nhng ni dung ca sc khe sinh sn đã đc
nhiu cp, nhiu ngành quan tâm. C th vn đ sc khe sinh sn đã tng bc tr
thành ni dung quan trng ca hu ht các hot đng dân s, các mc tiêu ca sc
khe sinh sn cng là nhng mc tiêu cn đt đc ca k hoch hóa gia đình.
2

Vy yu t nào dn đn quyt đnh la chn ni sinh đ? Mt s nghiên cu
trên th gii liên quan đn vn đ này nh nghiên cu ca Irma T. Elo ti
Population Studies Center, University of Pennsylvania ca M nm 1992 thì vai trò
trình đ giáo dc ngi m rt quan trng và có tác đng mnh m đn vic ra
quyt đnh ni cung cp dch v chm sóc sc khe trc và sau khi sinh cng nh
ni đ thc hin k hoch hóa gia đình. Yu t thu nhp và chi phí đã đc nghiên
cu đnh lng  Canada chng minh là có tác đng đn s la chn ni chm sóc
trc và sau khi sinh (Harminder Kaur Guliani, 2012. Trong mt nghiên cu 
Rural Kogi State, Nigeria, T. T. Awoyemi và các đng nghip phát hin ra rng
khong cách đa lý là mt trong nhng yu t quyt đnh quan trng ca vic s
dng và la chn ni chm sóc sc khe  các khu vc nông thôn (T. T. Awoyemi
et al, 2011). Vy  Vit Nam các yu trên có tác đng đn vic ra quyt đnh la
chn ni sinh đ hay không? Bài nghiên cu này s phân tích tác đng ca các yu
t v giáo dc, tui, khong cách, thu nhp , khu vc sinh sng, BHYT và mc giá

dch v y t có nh hng đn vic ra quyt đnh la chn ni sinh đ ti thành ph
Cn Th.
1.2 Muc tiêu nghiên cu:
1.2.1 Mc tiêu tng quát:
Xác đnh và phân tích các yu t tác đng đn quyt đnh ca ph n v vic
la chn c s y t sinh đ
1.2.2 Mc tiêu c th:
- Xác đnh các yu t quyt đnh đn vic la chn ni sinh đ
- Phân tích các yu t tác đng đn quyt đnh ca ph n v vic la chn c
s y t sinh đ
- Tng quan lý thuyt v chm sóc sc khe sinh sn.
1.2.3 Phm vi nghiên cu:
-  tài nghiên cu này ch tp trung vào nghiên cu các yu t nh hng
đn vic la chn c s y t sinh đ đi vi nhng ph n đã sinh con. Nghiên cu
này đc thc hin ti Thành ph Cn Th bng phng pháp đnh lng và đnh
3

tính ngun s liu s cp trên c s phng vn trc tip nhng ph n đã sinh con
vi các câu hi chi tit (phn ph lc).
1.3 Phng pháp nghiên cu: đnh lng kt hp vi đnh tính
- nh lng: xây dng hàm hi quy cho quyt đnh la chn ni sinh đ.
Mô hình Multinomial logit vi bin ph thuc Y là bin nh phân có giá tr 0, 1,2 ,
3, 4 (0: trm y t; 1: bnh vin công; 2 : bnh vin t,3 : nhà bo sanh ).
- nh tính:s dng phng pháp thng kê mô t và phng vn sâu mt s
chuyên gia đ h tr cho kt qu đnh lng
Mô hình Multinomial logit
Pr(Y=1,2,3,4) = 
0
+ 
1

.thu nhp+ 
2.
tui + 
3
.mc giá+ 
4
.giáo dc+

5
.BHYT+ 
6
.khu vc + 
7
.khong cách + 
i

 Vi Y: đa thc v quyt đnh la ch c s y t
 Thu nhp: ngàn đng
 Tui
 Mc giá: ngàn đng
 Trình đ giáo dc: mù ch= 0, cp 1= 1, cp 2= 2, cp 3= 3, đi hc=
5, sau đi hc=6
 BHYT: 1= có, 0= không có
 Khu vc: 1= thành th, 0= nông thôn
 Khong cách: 0-3 (km) = 0 6- 9(km) = 2
3-6 (km) = 1 >9(km) =3
1.4 Cu trúc đ tài
 tài nghiên cu gm có 5 chng:
- Chng 1: Gii thiu vn đ nghiên cu.
- Chng 2: Trình bày c s lý thuyt trình bày lý thuyt mô hình kinh t và

các nghiên cu thc nghim liên quan đn vn đ nghiên cu.
- Chng 3: Trình bày tng quan h thng y t  Cn Th, phng pháp thu
thp và x lý d liu.
4

- Chng 4: Trình bày thng kê mô t các bin, kt qu mô hình hi quy, và
kim đnh
- Chng 5: Kt lun và gi ý chính sách













5

CHNG II: C S LÝ THUYT VÀ MÔ HÌNH NGHIÊN
CU
2.1 Sc khe sinh sn:

2.1.1 Khái nim:
Sc kho sinh sn là mt phn rt quan trng ca sc khe. Sc khe sinh
sn gn vi toàn b cuc đi ca con ngi, t lúc bào thai đn khi tui già. Sc

kho sinh sn quan tâm đn các vn đ ca b máy sinh sn nam n  mi la tui,
đc bit chú trng đn tui v thành niên và đ tui sinh sn (15-49).
Hi ngh quc t v Dân s và phát trin hp ti Cai rô - Ai Cp nm 1994
đã đa ra đnh ngha v sc khe sinh sn: “Sc kho sinh sn là mt trng thái
khe mnh, hài hòa v th cht, tinh thn và xã hi trong tt c khía cnh liên quan
đn h thng, chc nng và quá trình sinh sn ch không phi ch là không có bnh
tt hay tn thng h thng sinh sn”.
Dch v sinh đ: là mt tp hp các phng pháp, k thut và dch v nhm giúp
cho con ngi có tình trng SKSS khe mnh thông qua vic phòng chng và gii quyt
nhng vn đ liên quan đn vic sinh đ ca ph n.
2.1.2 Ni dung chm sóc sc khe sinh sn:
 Vit Nam, sc khe sinh sn đc chi tit thành 10 ni dung nh sau:
- Làm m an toàn, bao gm vic chm sóc khi mang thai, khi đ và sau khi
đ, c m và con đu an toàn.
- Thc hin tt KHHG: Thông tin, t vn, giáo dc và cung cp dch v
KHHG hiu qu và an toàn; to điu kin cho khách hàng t do la chn; giúp các
cp v chng t quyt đnh và có trách nhim v s con và khong cách gia các
ln sinh
- Gim no, phá thai và phá thai an toàn
- Giáo dc SKSS v thành niên
- Phòng chng các bnh nhim khun đng sinh sn
- Phòng chng các bnh lây truyn qua đng tình dc
- Phòng chng ung th vú và các loi ung th  b phn sinh dc
6

- Phòng chng nguyên nhân gây vô sinh
- Giáo dc tình dc, sc khe ngi cao tui và bình đng gii
- Thông tin giáo dc truyn thông.
2.1.3 Ni dung sc khe sinh sn:
- Sc khe sinh sn là s th hin các trng thái v th cht, tinh thn và xã

hi liên quan đn hot đng và chc nng sinh sn ca mi ngi. Theo quan nim
này, sc khe sinh sn có ni dung rng ln. Sau Hi ngh Dân s và phát trin ti
Cairo –Ai Cp (1994), trong chng trình hành đng sau hi ngh Qu dân s Liên
hip quc (UNFPA) đã mô t sc khe sinh sn gm các ni dung sau:
- K hoch hóa gia đình: T vn, giáo dc, truyn thông và cung cp dch v
k hoch hóa gia đình an toàn, hiu qu và chp nhn t do la chn ca khách
hàng, k c nam gii.
- Sc khe ph n và làm m an toàn: Giáo dc sc khe và chm sóc sc
khe bà m và tr s sinh bao gm c chm sóc trong lúc có thai, khi đ và sau khi
đ.
- Phòng tránh phá thai và phá thai an toàn thông qua các dch v k hoch
hóa gia đình m rng và có cht lng. Chú trng sc khe sinh sn v thành niên
ngay t lúc bc vào tui hot đng tình dc và sinh sn.
- Phòng nga và điu tr bnh viêm nhim đng sinh sn và các bnh lây
truyn qua đng tình dc, HIV/AIDS.
- Tình dc: thông tin, giáo dc và t vn v tình dc, sc khe sinh sn, huy
đng nam gii có trách nhim trong mi hành vi tình dc và sinh sn
- T vn và điu tr vô sinh. n tháng 5 nm 2004, T chc Y t Th gii
(WHO) thông qua Chin lc toàn cu v sc khe sinh sn đ đt đc các mc
tiêu phát trin thiên niên k đó xác đnh 5 khía cnh u tiên ca sc khe sinh sn
và sc khe tình dc, gm:
- Ci thin vic chm sóc tin sn, chm sóc sinh n, chm sóc hu sn và
chm sóc tr s sinh;
- Cung cp các dch v KHHG cht lng cao bao gm c dch v trit
sn;
7

- Loi b vic phá thai không an toàn;
- Chng li các bnh lây nhim qua đng tình dc, trong đó có HIV, các
bnh nhim trùng đng sinh sn, ung th c t cung và các bnh ph khoa khác;

- Thúc đy sc kho tình dc ngày mt tt hn.
2.1.4 Ni dung làm m an toàn gm:
- Cung cp các thông tin, t vn v các vn đ liên quan đn sc khe sinh
sn đ mi ngi bit và la chn.
- Giáo dc v quan h tình dc và gii, đc bit là cho đi tng tr.
- Phòng và điu tr nhim khun đng sinh dc, các bnh lây truyn qua
đng tình dc, HIV/AIDS.
- Phòng và điu tr các bnh ph khoa: ung th vú, c t cung và vô sinh.
- Cung cp đy đ, đa dng các dch v tránh thai và nhng thông tin v li,
hi ca các bin pháp tránh thai.
- Cung cp dch v no phá thai an toàn và t vn sau khi no thai.
- Chm sóc trc, trong và sau khi sinh.
- Chm sóc sc khe tr em (tiêm chng, dinh dng, chng mù loà, chng
thiu it ).
- Tuyên truyn đ nâng cao trách nhim ca nam gii v ý thc và trách
nhim trong hành vi tình dc và sinh sn, cng nh trong chm sóc lúc thai nghén,
sc khe bà m, tr em, nuôi dy con cái, phòng chng nhng bnh lây truyn qua
đng tình dc, HIV/AIDS và bo lc. Vic chuyn bnh nhân lên tuyn trên đ
thc hin các dch v k hoch hóa gia đình và tip tc khám và điu tr các bin
chng v thai sn, các bnh lây truyn qua quan h tình dc, và HIV/AIDS, luôn
phi sn sàng khi đc yêu cu.
2.1.5 Dch v chm sóc sc khe sinh sn:
Dch v chm sóc sc khe sinh sn đc xem nh là tp hp các phng
pháp t vn, k thut, dch v tham gia vào bo đm sc khe sinh sn thông qua
phng pháp d phòng và gii quyt các vn đ sc khe sinh sn. Dch v chm
sóc sc khe sinh sn còn bao hàm c nhng vn đ đm bo cuc sng tình dc
8

lành mnh, an toàn và hòa hp. H thng cung cp dch v chm sóc sc khe sinh
sn đc thc hin  các tuyn bao gm 7 ni dung sau:

- V k hoch hóa gia đình: thc hin đa dng hóa các bin pháp tránh thai,
cung cp rng rãi các bin pháp tránh thai mi, đng thi cung cp đy đ bao cao
su đ kt hp phòng chng các bnh lây truyn qua đng tình dc, k c
HIV/AIDS.
- m bo cung cp các dch v chm sóc các bà m trc, trong và sau khi
sinh, chm sóc s sinh tr em. Chú trng chm sóc sau sinh đ giúp bà m phòng
chng các bnh tt sau sinh, hng dn cách nuôi con, đng thi t vn v
KHHG.
- Thc hành no phá thai an toàn, chm sóc t vn sau phá thai x lý tt các
bin chng nu có.
- D phòng và điu tr các bnh nhim khun đng sinh sn thông thng,
các bnh lây truyn qua đng tình dc, HIV/AIDS. T chc các đi lu đng đ
phát hin và điu tr các bnh nhim khun đng sinh sn, lây truyn qua đng
tình dc ti vùng sâu, vùng xa, vùng cao, vùng khó khn.
- Phát hin và điu tr sm các ung th đng sinh sn. m bo chm sóc
SKSS ngi cao tui.
- D phòng và điu tr vô sinh thông qua vic phát hin và điu tr sm các
bnh liên quan đn vô sinh nh các bnh nhim khun đng sinh sn và lây truyn
qua đng tình dc.
- Chm sóc SKSS v thành niên: T chc các đim hoc trung tâm t vn gn
vi cung cp các dch v chm sóc SKSS v thành niên phù hp vi đc đim tâm
lý và gn gi, đáng tin cy đ hng dn cng nh gii quyt các vn đ v chuyên
môn nh cung cp các phng tin tránh thai thích hp, bao cao su phòng chng
các bnh lây truyn qua đng tình dc, no phá thai an toàn
2.1.6 Cht lng dch v sc khe sinh sn:
Chng trình chm sóc sc khe sinh sn gm nhiu ni dung, do vy cht
lng dch v sc khe sinh sn s đc thit k theo hng tho mãn nhu cu ca
9

káach hàng; nhu cu đó ngày mt tng thêm cho nên cht lng dch v cng phi

không ngng tng lên và phi xut phát t mong mun ca ngi s dng dch v.
Nhiu nghiên cu cho thy, có khong cách gia ngi cung cp và ngi s
dng. Do vy, cht lng dch v sc khe sinh sn phi quan tâm nhiu hn đn
trin vng ca ngi s dng dch v trong khuôn kh toàn din ca h thng dch
v sc kho sinh sn.
Dch v sc khe sinh sn đc cung cp cn phi đc bit quan tâm đn ph
n, và h là đi tng có s lng ln nht ca chng trình và cng là nhóm có
nhng vn đ ln nht v sc kho c v dch v y t nói chung và dch v sc khe
sinh sn nói riêng.
Ci thin cht lng dch v chm sóc sc khe sinh sn s mang đn s an
toàn và hiu qu cao làm khách hàng hài lòng và s dng lâu dài dch v.
áp ng đc nhu cu ca khách hàng vi cht lng cao luôn phi là mc
tiêu hàng đu ca các đn v cung cp dch v chm sóc, có nh vy thì chng
trình chm sóc sc khe sinh sn s hoàn thành đc nhng mc tiêu c bn, không
nhng ch làm gim t l sinh, gim t l gia tng dân s mà còn làm gim đc c
t l t vong và bnh tt do sinh sn gây ra, góp phn nâng cao sc khe ph n.
ng viên vai trò ca nam gii, tng cng trao đi ý kin gia nam và n
to ra bình đng v gii trong mi lnh vc ca cuc sng xã hi cng nh ca gia
đình và cuc sng cá nhân.
2.1.7 Nhng bin pháp đ nâng cao cht lng chm sóc sc khe sinh sn:
- Tng cng và đy mnh các hot đng v cung cp thông tin, giáo dc,
truyn thông v sc kho sinh sn và sc khe tình dc trên các phng tin thông
tin đi chúng, trong các lnh vc ca đi sng xã hi. Huy đng s tham gia và
đng tình ca c xã hi, khc phc nhng tr ngi v thói quen và nhng quan đim
không còn phù hp vi xã hi ngày càng phát trin.
- Thc hin bình đng gii trong chm sóc sc khe sinh sn: Tng cng s
u tiên chm sóc đi vi tr em gái ngay t khi lt lòng v tt c các mt nh n
mc, hc tp, vui chi gii trí, v sinh thân th… đ các em gái có đ điu kin phát
10

trin v th cht, trí tu, tham gia các hot đng xã hi, sinh con khe mnh, làm m
an toàn.
- H thng dch v chm sóc sc khe sinh sn cn đc xã hi hóa và cnh
tranh lành mnh. Các bin pháp tránh thai phi đa dng, nhiu chng loi, d kim,
d dùng và sn có.
- Qun lý sc khe sinh sn theo quan nim m rng, ly nhu cu ca khách
hàng làm mc tiêu và kt qu thc t là thc đo s thành công ca dch v chm
sóc.
- ào to đ cán b có k nng và kin thc chuyên sâu đáp ng yêu cu
cung cp dch v đm bo cht lng chun quc gia v sc khe sinh sn và công
tác qun lý, điu hành.
- Tng cng đu t ngân sách (bao gm c ngân sách trung ng, đa
phng và các ngun vn vay, vin tr) đ mua các trang thit b k thut tiên tin,
ci to các c s cung cp dch v nhm nâng cao cht lng cung cp các dch v
chm sóc sc khe sinh sn da theo nhu cu và kh nng thc hin ca h thng
cung cp.
- Giáo dc sc khe sinh sn v thành niên. ây là mt vn đ cp bách và
nhiu khó khn đòi hi phi gii quyt sm và rng rãi vì h thng nhn đc rt
ít thông tin hu ích, đúng đn v dch v chm sóc sc khe sinh sn, k c các bin
pháp tránh thai và cách s dng chúng. Mt khác, nhng ngi cung cp dch v
nh bác s, y tá, giáo viên trong các trng hc… không đc hoc đc đào to
rt ít v vn đ tình dc, k c k nng truyn thông mt cách có hiu qu cho
nhng ngi  đ tui v thành niên.
- Cn xây dng các chng trình chm sóc sc khe sinh sn phc v nhu
cu ca ph n và v thành niên, phi lôi cun ph n tham gia vào công tác lãnh
đo, lp k hoch, ra quyt đnh, qun lý, thc hin, t chc và đánh giá các dch
v. Bên cnh đó cn phi đi mi các chng trình đ thông tin, t vn và dch v
sc khe sinh sn tip cn đc đn v thành niên và nam gii. Nhng chng trình
nh vy s giáo dc và đào to điu kin cho nam gii chia s nhng trách nhim
trong k hoch hóa gia đình, công vic nhà và chm sóc con cái mt cách bình đng

11

hn và sn sàng chu trách nhim ln trong vic phòng nga các bnh lây truyn
qua quan h tình dc.
2.1.8 Các yu t nh hng ti cht lng chm sóc sc khe sinh sn:
 Trình đ hc vn:
Trình đ hc vn ca ngi m đóng vai trò quan trng vì trong gia đình
ph n là nhng ngi chm sóc sc khe ban đu mt cách t nguyn và khoa hc
cho tt c mi ngi t vic n, ung, , mc, sinh hot và nhng vn đ c bn
khác. Kin thc ca ngi m, ngi v to ra điu kin thun li cho sc khe ca
gia đình tt hn, gm c sc khe sinh sn.
 S phát trin kinh t gia đình và xã hi:
Mc đ thu nhp ca gia đình rt có tác đng đn sc khe. Cht lng sinh
hot vn hóa, tinh thn và phng tin sng, sinh hot, n ung hàng ngày ca mi
ngi l thuc vào mc thu nhp ca h. Gia đình thu nhp cao thng có sc khe
tt hn gia đình có thu nhp thp
 Môi trng – xã hi :
- Môi trng xanh, sch, đp, không khí trong lành, nhà  rng rãi, thoáng
mát, có nhiu đa đim và phng tin vui chi gii trí đc bit quan trng cho s
phát trin th lc và trí tu tr em và sc khe sinh sn ca mi ngi.
- Xã hi an ninh tt là môi trng tt cho s sng và sc khe.
 Chính sách và dch v h tr :
- Các chính sách h tr sc khe: Nhà nc và Chính ph đã ban hành rt
nhiu các chính sách bo v và h tr sc khe cho ngi dân nh: Lut chm sóc
và bo v sc khe nhân dân; Lut chm sóc và bo v sc kho tr em; Pháp lnh
dân s; các chin lc quc gia v chm sóc sc khe sinh sn, chin lc dân s
Vit Nam; các chun mc v các k thut y t….
- Các dch v y t nh: K hoch hoá gia đình; chm sóc sc khe sinh sn;
tiêm chng m rng; phòng chng st rét, bu c…đã có nhng thành tu to ln
- Thành tu y t đã đc ghi nhn c trong vic áp dng các k thut y hc

hin đi ca th gii vào khám cha bnh ti Vit Nam nh: Phu thut ni soi; s
dng tia laser trong điu tr si mt, thn; H tr sinh sn (th tinh trong ng
12

nghim, th tinh nhân to, gi tinh trùng ) đã giúp nhiu cp v chng vô sinh
cha tr thành công.
- Vic kt hp gia đông y và tây y trong phòng và cha bnh cng đã ngày
càng phát trin và đc nhân dân đng tình ng h nh: th dc dng sinh, luyn
khí công…
 Các phong tc tp quán: Phong tc, tp quán là nhng thói quen lu truyn lâu
đi.
- Có rt nhiu phong tc tt đp có li cho sc khe v th cht và tinh thn
nh: hi đua thuyn ngày tt ca nhân dân vùng min Trung nam b, vùng ng
bng sông Cu Long. Hi vui xuân u quay (đánh đu), kéo co ca nhân dân khu
vc ng bng bc b. Hi thi ném còn, múa sp… ca nhân dân các dân tc vùng
min núi phía bc. Hi thi nu n gia các dòng h trong thôn, bn…
- Nhiu phong tc, tp quán không có li cho sc khe vn còn tn ti cn
loi b và gim bt nh: các tp tc sinh đ ti nhà do các bà m không có nghip
v y t thc hin (m vn); không đi khám thai; phá thai (bng các bài thuc dân
gian); cho con n cm nhai t lúc còn ít tháng tui. Ngoài ra còn tn ti nhiu quan
đim h tc nh: tri sinh voi tri sinh c, nhiu con là nhà có phúc, nht nam vit
hu, thp n vit v (quý con trai coi thng con gái). Các tc l này đã góp phn
làm cho t l m đau, t vong ca bà m, tr em tng cao.
Sc kho và sc khe sinh sn b nhiu yu t chi phi, trong thc t nhng
yu t này cng chi phi và chu nh hng ln nhau. Bo v và nâng cao sc khe
không phi ch là vic ca ngành y t mà là trách nhim ca mi cp, mi ngành và
ca c toàn xã hi; mun làm tt vic bo v và nâng cao sc khe sinh sn thì các
dch v chm sóc sc khe sinh sn phi chú trng và thc hin tt 10 ni dung v
sc khe sinh sn nêu trên.
2.2 Mô hình lý thuyt:

Khái nim: hu dng đc ký hiu là U, hu dng đc đnh ngha là mc
tha mãn hoc hài lòng đi cùng vi nhng s la chn thay th. Các nhà kinh t
cho là khi các cá nhân đi mt vi mt s la chn nhng hàng hoá thay th kh
13

d, h luôn la chn hàng hoá thay th mang li mc hu dng (utility) ln nht,
hu dng mang tính ch quan.
Nhu cu chm sóc sc khe là mt hàm bt ngun t nhu cu v sc khe và
mô hình hóa nh mt quyt đnh đ đc chm sóc và quyt đnh nhà cung cp dch
v chm sóc sc khe. Li ích có đc t chm sóc y t là sc khe nhn đc t
hiu qu ca vic chm sóc y t Cá nhân có th phát huy ti đa tin ích ca mình
bng cách to ra nhiu sc khe và sc khe tt hn tng cng tin ích hay hnh
phúc.
trong các mô hình kinh t lng hàm cu, bin ph thuc thng phn ánh vic s
dng các dch v chm sóc sc khe. Mc đ s dng quan sát phn ánh quan đim
ca giao đim ca cung và cu chc nng (cân bng th trng) và vic s dng các
dch v chm sóc sc khe phn ánh nhu cu tha mãn nhu cu
Hu dng tiêu dùng dch v y t là hàm s ph thuc vào sc khe sau khi
nhn dch v y t và chi tiêu các hàng hóa khác
U
ij
= U ( H
ij
, C
j
) (2.1)
Cá nhân i phi đi mt vi la chn thay th j, trong đó j  n, n = {1,2, ,
N}
Vi U

ij
: hu dng ca cá nhân vi la chn c s y t j
H
ij
: Nhng ci thin ca sc khe cá nhân nhn đc sau khi la chn c s
y t j
C
ij
: Chi phí tiêu dùng v hàng hóa khác so vi chm sóc sc khe sau khi
la chn nhà cung cp dch v chm sóc sc khe j
Tình trng sc khe sau khi đn c s y t s ph thuc vào cht lng điu
tr ca c s j vi cá nhân i:
H
ij
= h
0
+ Q
ij
(2.2)
h
0
: Sc khe ca cá nhân khi cha đc điu tr
14

Cht lng ca các la chn chm sóc j khác nhau vi các nhà cung cp
dch v khác nhau và cng có th khác nhau  các cá nhân s dng nó. Vì vy cht
lng có th là hàm s ph thuc vào các thuc tính ca cá nhân và các thuc tính
ca c s y t.
Q
ij

= Q( X
i
, Z
j
) (2.3)
X
i
: Các thuc tính ca cá nhân i
Z
j
: Các thuc tính ca c s y t j
Mc chi tiêu khác ca cá nhân sau khi tr tin cho dch v chm sóc sc
khe là khon thu nhp còn li sau khi chi tr cho la chn c s y t j. Mc giá
ca la chn j là các khon thanh toán đ có đc chm sóc t c s j bao gm c
chi phí trc tip điu tr nh chi phí khám bnh, mua thuc và chi phí gián tip nh
đi li và thi gian ch đi.
C
j
= Y
i
- P
ij
(2.4)
Vi Y
i
: Thu nhp ca cá nhân
P
ij
: : Mc giá cá nhân tr cho la chn c s y t j
Gi đnh cá nhân có j la chn thay th, và cá nhân luôn mun ti đa hóa

hu dng thì:
U* = max ( U
1
,…,U
j
)
U* : Hu dng ti đa.
U
1,…,
U
j
: Hu dng cá nhân nhn đc vi các la chn 1,…,j
T (2.1), (2.2), (2.3),(2.4) ta có :
U
ij
= U (P
ij,
Z
j
,X
i
,Y
i
) (2.5)
Các nhà nghiên cu không quan sát đc hu dng ca ngi quyt đnh
mà ch quan sát đc mt s thuc tính ca các la chn thay th mà ngi quyt
đnh phi đi mt, và mt s thuc tính ca ngi ra quyt đnh (Train, 2009).
Vì vy hàm hu dng ca cá nhân:
15

U
ij
= V
ij
+ 
ij
(2.6)
V
ij
: Hu dng ca các yu t quan sát đc.

ij :
Hu dng ca các yu t không quan sát đc
Thu nhp, giáo dc, BHYT, khu vc sinh sng quy mô h gia đình … là các
thuc tính quan sát đc ca cá nhân có th nh hng đn la chn ; Các thuc
tính không quan sát đc có th là nhn thc v cht lng và dch v ca c s y
t, s nhit tình ca nhân viên y t, s tn tâm ca nhân viên y t , trách nhim ca
nhân viên y t, nim tin y t Thuc tính quan sát đc ca các c s y t có th là
mc giá ca các c s y t, khong cách t ngi bnh đn các c s y t trong khi
đc tính không quan sát đc s bao gm uy tín, danh ting ca c s y t, mc đ
sch s, mc đ sch s ca các c s y t,…
T (2.5) và (2.6) có đc :
U
ij
=V(P
ij
,Z
j
,X
i

,Y
i
) + 
ij
(2.7)
Phng trình (2.7) đc vit li di dng tham s c lng nh sau:
U
ij
= 
z
Z
j
+
xj
X
i
+ 
ij
(2.8)
Vi 
z
và 
xj
là các tham s c lng.
Các nghiên cu v la chn chm sóc sc khe thng s dng mô hình
Multinominal logit model (MNL) đ c lng mô hình logit vi nhiu hn hai
la chn. Tuy nhiên, có hai mô hình khác nhau cùng đc gi là MNL.
Multinominal logit model
U
ij

= 
xj
X
i
+ 
ij
(2.9)
X
i
: Các thuc tính ca cá nhân, h gia đình.
Vi j la chn, kt qu c lng mô hình (2.9) s có j h s beta ng vi
s phng án la chn j cho mt bin đc tính ca cá nhân, h gia đình. Mô hình
MNL ch bao gm các đc tính ca cá nhân, h gia đình. Các cá nhân có đc tính
khác nhau s có hu dng khác nhau vi cùng mt phng án la chn.
Random utility model/Multinominal logit model
16

U
ij
= 
z
Z
j


+ 
ij
(2.10)
Z
j

: Các thuc tính ca c s y t.
Vi j la chn, kt qu c lng mô hình (2.10) s có duy nht mt h s
beta cho tt c các phng án la chn. Mô hình MNL này da trên mô hình hu
dng ngu nhiên (RUM).Trong RUM, vi cùng mt phng án la chn các cá
nhân s có hu dng là nh nhau. Tuy nhiên đc tính ca cá nhân có th nh hng
đn la chn nhng không đc đo lng hoc không th đo lng. Vì vy U
j
đc
xem là bin ngu nhiên, trong đó 
ij
là sai s ngu nhiên bao gm các đc tính không
quan sát đc ca các la chn và các đc tính ca cá nhân
2.3 Các gi thuyt và mô hình nghiên cu.
2.3.1 Kt qu các nghiên cu trc
Trong nghiên cu ca Audibert et al. (2011) v tác đng ca gia tng thu
nhp và s thay đi giá đn la chn c s y t  nông thôn Trung Quc trong hai
giai đon 1989-1993 và 2004-2006. Nghiên cu đã s dng hai mô hình
Multinominal Logit và Mixed Multinominal Logit. Cá nhân s la chn đ ti đa
hóa hu dng ca bn thân. Cá nhân có nm la chn chm sóc sc khe : trm y
t xã, trung tâm y t th trn, bnh vin thành ph và trung ng, các c s y t
khác hoc t điu tr
Cuc kho sát gm by nm không liên tip (1989, 1991, 1993, 1997,
2000, 2004, 2006). Nghiên cu thu thp thông tin v 16.000 cá nhân t hn 3.000
h gia đình trong chín tnh  Trung Quc. Các tác gi đã la chn đ kt hp d
liu nm 1989, 1991 và 1993 là mu đu tiên và các d liu ca nm 2004 và 2006
là mu th hai. Trong mi mu, các tác gi đm bo thu nhp, giá chm sóc sc
khe và điu kin cung cp là không thay đi đáng k. T ngun d liu này, tác
gi có đc 2117 ngi b bnh vào giai đon đu, và 2594 ngi b bnh giai
đon hai.
Mô hình kinh t lng :

V
ij
= 
j
+ 
1
P
ij
+
2
D
ij
+ 
3j
y
i
+ 
4j
R
i
+ 
ij
(2.11)
17

V
ij
: Hu dng ca cá nhân i vi la chn j
P
j

: Giá chm sóc y t ca c s y t j
D
ij
: Khong cách t cá nhân i đn c s y t j
Y
i
: Thu nhp bình quân ca cá nhân trong h gia đình
R
i
: c tính cá nhân khác
Kt qu hi quy MMNL cho thy mc giá ca nhà cung cp dch v y t tng
lên thì cá nhân gim la chn đn c s y t trong c hai giai đon 1989-1993 và
2004-2006. Tuy nhiên kt qu MNL giá ch có tác đng trong giai đon 1989-1993
nhng không có ý ngha thng kê trong giai đon 2004-2006. Kt qu MNL và
MMNL trong c hai giai đon đu cho thy khong cách đn các c s y t càng xa
thì cá nhân gim đn các c s y t và tng xác sut t điu tr.Tài sn có tác đng
đn mt vài la chn c s y t trong giai đon 1989-1993 nhng không có tác
đng trong giai đon 2004-2006. Tui tác, khu vc sinh sng cng tác đng đn la
chn c s y t. Tui càng cao, bnh nhân thng thích t điu tr hn là đn c s
y t. Cá nhân sng gn thành ph thng t điu tr hn là đn các c s y t. Cá
nhân có trình đ hc vn cao hn thích t điu tr hn đn các c s y t, tuy nhiên
các h s đu không có ý ngha thng kê. Nghiên cu cng cho thy các cá nhân
sng  các làng kém phát trin có s thích đn trm y t. S khác nhau trong mc
đ phát trin không dn đn s khác nhau trong la chn c s y t

18









Hình 2.1 Mô hình các yu t tác đng đn vic chn ni chm sóc sc khe
 Nghiên cu ca Ntembe (2009)  Cameroon, kt qu cho thy các yu t
nh thu nhp, giá, hc vn, đánh giá cht lng c s y t và khong cách gia cá
nhân và c s y t, là nhng yu t tác đng đn la chn chm sóc sc khe 
Cameroon

Cuc kho sát tin hành  c nông thôn và thành th vi mu là 12.000 h
gia đình trong đó 10.922 h đc phng vn.
Phân tích la chn chm sóc sc khe da trên mu các cá nhân b bnh và
tìm kim c s chm sóc y t trong hai tun trc khi phng vn. Thông tin thu
thp gm các bin kinh t xã hi liên quan đn nhu cu chm sóc sc khe nh thu
nhp, quy mô gia đình, hc vn…
Mô hình :U
ij
= 
1j
X

i
+ 
1j
Z
j
+ 
1
(-P
j
/Y) + 
2
[2ln(Y) (P
j
/Y)] + 
ij
(2.12)
Vi U
ij:
hu dng cá nhân
X
i
: các đc tính cá nhân
Z
j
: các đc tính ca c s y t
P
j
: mc giá chi tr ca cá nhân cho la chn j
Y: thu nhp
Thu nhp

Mc giá CSSK
Tui
Trình đ hc vn
Khong cách
Khu vc
Ni CSSK