Luận văn thạc sĩ sự tham gia của người dân trong xây dựng nông thôn mới trường hợp nghiên cứu xã mỹ lộc huyện tam bình tỉnh vĩnh long

B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH
CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT




NGUYN NGUYT HU


S THAM GIA CAăNGI DÂN
TRONG XÂY DNG NÔNG THÔN MI
TRNG HP NGHIÊN CU XÃ M LC,
HUYN TAM BÌNH, TNHăVNHăLONG


LUNăVNăTHCăSăCHÍNH SÁCH CÔNG



TP. H Chí Minh ậ Nmă2015






B GIÁO DCăVĨăĨOăTO
TRNGăI HC KINH T TP. H CHÍ MINH

CHNGăTRỊNHăGING DY KINH T FULBRIGHT



NGUYN NGUYT HU


S THAM GIA CAăNGI DÂN
TRONG XÂY DNG NÔNG THÔN MI
TRNG HP NGHIÊN CU XÃ M LC,
HUYN TAM BÌNH, TNHăVNHăLONG

Chuyên ngành Chính sách công
Mã s: 60340402

LUNăVNăTHCăSăCHÍNH SÁCH CÔNG


NGIăHNG DN KHOA HC
PGS. TS. PHMăDUYăNGHA




TP. H Chí Minh ậ Nmă2015
-i-



LIăCAMăOAN

Tôi xin cam đoan lun vn này hoàn toàn do tôi thc hin. Các đon trích dn và s liu s
dng trong lun vn đu đc dn ngun và có đ chính xác cao nht trong s hiu bit
ca tôi. Lun vn đc vit trên c s tng hp nhng kin thc và và điu tra thc t ca
tác gi mà không nht thit phn ánh quan đim ca Trng i hc Kinh t Thành ph
H Chí Minh hay Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright.

Thành ph H Chí Minh, tháng 5 nm 2015
Tác gi


Nguyn Nguyt Hu

-ii-



LI CMăN

u tiên, tôi xin gi li cm n chân thành đn thy Phm Duy Ngha, ngi đã tn tâm
hng dn, góp ý và đng hành cùng tôi trong sut quá trình thc hin lun vn. Tôi xin
cm n quỦ Thy, Cô và Nhân viên ti Chng trình Ging dy Kinh t Fulbright đã
truyn đt nhng kin thc, kinh nghim quý báu và luôn là ch da tinh thn giúp tôi vt
qua mi khó khn trong sut thi gian hc tp ti trng.
Xin chân thành cm n thy Lê Cnh Dng, Trng i hc Cn Th; ông Nguyn Thanh
Bình, Phó Chi cc trng Chi cc Phát trin nông thôn tnh Vnh Long đã có nhng góp ý
sâu sc cho tôi trong quá trình đnh hng ni dung đ tài, giúp tôi t tin vi nhng la
chn ca mình.
Tôi chân thành cm n các thành viên Ban ch đo xây dng nông thôn mi xã M Lc,
đc bit là anh Trn Trung Chánh, Cán b nông thôn mi xã và ngi dân đa phng đã

cung cp cho tôi nhng thông tin, kinh nghim b ích đ tôi có th hoàn thành lun vn
này.
Tôi cng xin cm n các anh, ch đng nghip đã luôn ng h và to mi điu kin đ tôi
có th thun li hoàn thành vic hc. Cm n tp th lp MPP6 và bn bè đã không ngn
ngi chia s, góp ý cho tôi hoàn thành nghiên cu ca mình.
Cui cùng, cm n gia đình yêu thng đã luôn che ch và đi cùng tôi sut quãng đng
khó khn đã qua.

-iii-



MC LC

LIăCAMăOAN i
LI CMăN ii
MC LC iii
TÓM TT v
DANH MC KÝ HIU, T VIT TT vi
DANH MC BNG, HÌNH V VÀ HP vii
CHNGă1.ăM U 1
1.1 Bi cnh nghiên cu 1
1.2 Mc tiêu và câu hi nghiên cu 3
1.3 i tng và phm vi nghiên cu 3
1.4 Phng pháp nghiên cu 4
1.4.1 Phng pháp thu thp s liu 4
1.4.2 Phng pháp chn mu và đa bàn nghiên cu 4
1.4.3 Phng pháp phân tích 5
1.5 Cu trúc lun vn 6
CHNGă2.ăCăS LÝ LUN VÀ THC TIN CA NGHIÊN CU 7

2.1 Vai trò s tham gia ca ngi dân trong phát trin nông thôn 7
2.2 Vai trò ngi dân đi vi các ni dung xây dng NTM 9
2.3 Nhng yu t cn tr s tham gia ca cng đng 11
2.4 Nhng nghiên cu trc 12
2.5 Khung phân tích đ xut 13
CHNGă3.ă S THAM GIA CAăNGI DÂN TRONG XÂY DNG NTM XÃ
M LC VÀ CÁC RÀO CN CA S THAM GIA 15
3.1 Mt s kt qu xây dng NTM xã M Lc giai đon 2011-2014 15
3.2 Hin trng tham gia ca ngi dân 16
3.2.1 Mc đ tip cn thông tin 16
3.2.2 óng góp Ủ kin xây dng NTM 18
3.2.3 Tham gia thc hin các ni dung xây dng NTM 21
3.2.4 Kim tra, giám sát và duy tu, bo dng công trình 24
3.3 Các rào cn đi vi s tham gia ca ngi dân vào CTNTM 26
-iv-



3.3.1 Rào cn t phía cng đng 26
3.3.1.1 Kh nng tip cn thông tin 26
3.3.1.2 Ngun lc cng đng 27
3.3.1.3 S l thuc vào c ch đi din 29
3.3.2 Rào cn t phía chính quyn 31
3.3.2.1 Vn đ v thm quyn ra quyt đnh 31
3.3.2.2 Thái đ ca chính quyn đi vi cng đng 32
3.3.2.3 C s pháp lý ca s tham gia 34
CHNGă4.ăKT LUNăVĨă XUT CHÍNH SÁCH 35
4.1 Kt lun 35
4.2  xut chính sách 36
TÀI LIU THAM KHO 38

PH LC 41


-v-



TÓM TT

Chng trình Mc tiêu quc gia xây dng nông thôn mi (CTNTM) là chng trình phát
trin nông thôn quy mô ln, đc trin khai trên tt c các lnh vc kinh t - xã hi ca
nông thôn nên cn s dng ngun lc rt ln, vì vy nhà nc không th đn phng thc
hin mà cn s tham gia phi hp thc hin ca cng đng đa phng.
Vi xã M Lc, CTNTM đã mang đn cho đa phng và ngi dân sc sng mi, v c
vt cht ln tinh thn. T l h nghèo gim mnh, đi sng ngi dân sung túc hn, c s
h tng kinh t xã hi tng bc hoàn thin và môi trng nông thôn ngày càng khi sc.
 làm đc điu đó, CTNTM xã M Lc đã nhn đc s tham gia và đóng góp tích cc
ca ngi dân, giúp xã thun li đt xã nông thôn mi (NTM) trc so vi mc tiêu đ ra.
Tuy nhiên, ngi dân cha phát huy đc vai trò ch th ca mình mà ch dng li  vic
đóng góp th đng theo các yêu cu ca Ban ch đo xã.
Quá trình nghiên cu đ tài đã khng đnh vai trò tham gia ca ngi dân trong tt c các
khâu, t đóng góp Ủ kin đn trc tip thc hin và duy tu, bo dng công trình. Tuy
nhiên, thông tin bao ph thp dn đn s tham gia không đng đu gia các nhóm dân c
có lnh vc ngh nghip và quan h xã hi khác nhau. óng góp ý kin ch đc thc hin
 các khâu sau dn đn phân b ngân sách không theo nhu cu. Cng đng ít tham gia thc
hin các công trình xây dng ti đa phng mc dù chi phí thp và hiu qu cao hn.
Công tác giám sát cng đng và duy tu, bo dng ch đc thc hin đi vi nhng công
trình có vn dân hoc có liên quan đn các nhu cu cp thit.
Nguyên nhân tình trng hiu qu tham gia thp không ch xut phát t kh nng tip cn
thông tin không đng đu, ngun lc yu và l thuc vào c ch đi din ca cng đng

mà nó còn đn t chính quyn trong thái đ đi vi s đóng góp ca ngi dân, vn đ trao
quyn ra quyt đnh và xây dng c s pháp cho s tham gia. T các kt qu phân tích,
nghiên cu đ xut mt s gii pháp đn Ban ch đo xây dng nông thôn mi (BCNTM)
các cp nhm tng cng công tác tuyên truyn đ m rng các kênh tham gia; xây dng
phng án huy đng ngun lc công bng và hiu qu; nâng cao nng lc tài chính và k
nng cng đng; phát huy vai trò các t chc chính tr - xã hi đ h tr ngi dân, đng
thi xây dng c ch giám sát thc hin đ nâng cao cht lng CTNTM.
T khóa: nông thôn mi, s tham gia, rào cn.
-vi-



DANH MC KÝ HIU, T VIT TT

T vit tt
Tên ting Anh
Tên ting Vit

ADB
Asian Development Bank
Ngân hàng phát trin Châu Á
BC

Ban ch đo
BCNTM

Ban ch đo xây dng nông thôn mi
CTNTM

Chng trình Mc tiêu quc gia xây

dng nông thôn mi
GTNT

Giao thông nông thôn
HND

Hi đng nhân dân
KH&T

K hoch và u t
KT-XH

Kinh t - xã hi
MTQG

Mc tiêu quc gia
MTTQ

Mt trn t quc
NDTQ

Nhân dân t qun
NN&PTNT

Nông nghip và Phát trin nông thôn
NN-ND-NT

Nông nghip – nông dân – nông thôn
NTM

Nông thôn mi
TTLT

Thông t liên tch






-vii-



DANH MC BNG, HÌNH V VÀ HP

DANH MC BNG
Bng 1.1 Các bc nghiên cu 5

DANH MC CÁC HÌNH V
Hình 2.1 Trình t thc hin mt d án có s tham gia ca cng đng 8
Hình 2.2 Các bc tham gia xây dng NTM 11
Hình 2.3 Nhng yu t cn tr s tham gia ca ngi dân trong xây dng NTM 14
Hình 3.1 T l ngi dân tip cn vi các hình thc tuyên truyn 17
Hình 3.2 T l ngi dân thng xuyên đc mi tham gia các cuc hp 19
Hình 3.3 Quy trình ly ý kin xây dng Quy hoch NTM ti xã M Lc 20
Hình 3.4 T l ngi dân tham gia các hot đng xây dng NTM 22
Hình 3.5 T l cng đng đóng góp kinh phí xây dng NTM 23
Hình 3.6 Hin trng tham gia ca ngi dân trong xây dng NTM 26
Hình 3.7 S đ Quy trình lp k hoch đu t thc hin  án NTM 31

DANH MC CÁC HP
Hp 2.1 Các yu t cn tr s tham gia ca cng đng 12

Hp 3.1 LỦ do ngi dân không tham gia 21
Hp 3.2 Hoàn cnh ca nhng h phi hin đt 28
Hp 3.3 i tng đc mi tham gia Hi ngh S kt công tác xây dng NTM 56
Hp 3.4 iu chnh Quy hoch xây dng NTM ti xã M Lc 33
-1-



CHNGă1. M U

1.1 Bi cnh nghiên cu
Phát trin nông thôn là nhim v quan trng không th thiu trong các chính sách ca
Chính ph nhm đm bo s phát trin hài hòa và cân đi gia khu vc nông thôn và thành
th. Trong đó, CTNTM hin đang là chng trình phát trin nông thôn toàn din và đc
chú trng nht hin nay. Ngh quyt 26-NQ/TW ca Hi ngh ln VII Ban chp hành
Trung ng khóa X v NN-ND-NT là ngh quyt đu tiên ca ng dành riêng cho s
nghip phát trin nông thôn, nó cho thy quyt tâm ca nhà nc trong vic vc dy khu
vc kinh t - xã hi (KT-XH) quan trng này. Tháng 6/2010, CTNTM chính thc đc
Th tng Chính ph phê duyt và trin khai thc hin trong giai đon 2010-2020. Quyt
đnh 800/Q-TTg ca Th tng Chính ph khng đnh CTNTM là mt chng trình
tng th v phát trin KT-XH, chính tr và an ninh quc phòng đ phát trin toàn din khu
vc nông thôn
1
. Theo đó, CTNTM đc trin khai trên đa bàn nông thôn toàn quc nên
cn thit phi có s phi hp ca tt c các cp chính quyn t trung ng đn đa phng
và s tham gia ca toàn th ngi dân đ huy đng ngun lc thc hin.

áp ng yêu cu đó, CTNTM đc thc hin theo nguyên tc “Phát huy vai trò ch th
ca cng đng dân c đa phng là chính, Nhà nc đóng vai trò đnh hng, ban hành
các tiêu chí, quy chun, chính sách, c ch h tr, đào to cán b và hng dn thc hin.
Các hot đng c th do chính cng đng ngi dân  thôn, xã bàn bc dân ch đ quyt
đnh và t chc thc hin”
2
. Thc hin quan đim này, CTNTM chú trng phát huy vai trò
làm ch ca cng đng dân c vi các nhim v v đóng góp Ủ kin lp quy hoch, đ án
xây dng NTM, đóng góp xây dng các công trình h tng ti đa phng và tham gia
công tác giám sát, đng thi đy mnh phát trin sn xut đ tng thu nhp, ci thin cuc
sng.
Là mt xã nông thôn ca tnh Vnh Long vi nn kinh t ch yu là nông nghip, M Lc
đc BCNTM huyn Tam Bình chn làm đim xây dng NTM giai đon 2011-2015.
Sau hn 3 nm thc hin, xã đã đc công nhn đt “Xã NTM” vi nhiu thành tu đáng
mong đi. T l h nghèo gim mnh, thu nhp tng nhanh, chuyn dch c cu lao đng

1
Th tng Chính ph (2010a).
2
B Nông nghip & Phát trin nông thôn – B K hoch & u t – B Tài chính (2011).
-2-



to ra vic làm n đnh, c s h tng KT-XH đc ci thin, đi sng vt cht và tinh thn
ca ngi dân không ngng đc nâng cao,… Thành công đó là kt qu phn đu ca
BC các cp, ca toàn th h thng chính tr xã hi cùng vi s ng h ca nhân dân,
trong đó ngi dân đc xác đnh là ch th ca quá trình thc hin. Theo thng kê, cng
đng dân c đã đóng góp gn 60 t đng và phi hp cùng chính quyn thc hin hoàn
thành các yêu cu xây dng NTM

3
.
Tuy nhiên, s tham gia ca ngi dân vào các hot đng xây dng NTM đn nay còn
nhiu hn ch. Các hot đng ca cng đng ch dng li  khâu đóng góp vt cht thc
hin chng trình theo yêu cu ca chính quyn đa phng mà cha ch đng tham gia
các công vic nh xây dng k hoch, ra quyt đnh v la chn phng pháp, ni dung
thc hin xây dng NTM. Ngoài ra, vic theo dõi tin đ thc hin và duy tu, bo dng
công trình NTM cng cha đc ngi dân tích cc tham gia.
Có nhiu nguyên nhân ca s hn ch này, trong đó d nhn thy nht là vn đ thu nhp
và kh nng tip cn thông tin ca ngi dân. n cui nm 2014, thu nhp bình quân đu
ngi toàn xã đt 25 triu đng/nm, ch bng vi ch tiêu quy đnh ca nm và thp hn
rt nhiu đnh mc nm 2015
4
. Thu nhp ca ngi dân còn  mc thp và cha n đnh,
mà chính s yu th v tài chính này là mt trong nhng nguyên nhân cn tr s tham gia
ca cng đng
5
. Tip theo, kh nng nm bt thông tin ca ngi dân còn chm và mang
tính th đng, l thuc vào các hot đng tuyên truyn, vn đng ca chính quyn mà cha
ch đng tip cn các ngun thông tin cn thit cho hot đng ca CTNTM. Vi s hn
ch v thông tin, cng đng không bit đc mình cn làm gì và có th làm gì, còn khi
không có kh nng tài chính, ngi dân không th đóng góp xây dng công trình, chính
nhng điu này đã to nên rào cn cho s tham gia tích cc ca ngi dân.
n nay, ngi dân vn tip tc xây dng NTM mt cách th đng, chính quyn cng nhìn
nhn v vn đ này trong các báo cáo hàng nm nhng vn cha có gii pháp ci thin hiu
qu, điu này dn đn nguy c đy CTNTM đi sai nguyên tc phát huy vai trò ch th ca
ngi dân. Chính vì vy, yêu cu đt ra là nghiên cu s tham gia ca ngi dân trong xây
dng NTM đ rút ra cái nhìn đúng đn v vai trò ca h đi vi CTNTM và phát hin các

3

BCNTM xã M Lc (2014).
4
Theo Quyt đnh s 499/Q-UBND ngày 01/4/2014 ca UBND tnh Vnh Long ban hành hng
dn thc hin, đánh giá các tiêu chí xã NTM, mc thu nhp đ xã đt tiêu chí thu nhp nm 2014 là
25 triu đng/ngi/nm, đn nm 2015, ch tiêu này phi đt 29 triu đng.
5
Lu Th Tho và Phm Bo Dng (2013).
-3-



yu t gây cn tr quá trình tip cn và tham gia các hot đng ca Chng trình. Ngoài ra,
thc hin đ tài còn giúp tác gi tích ly thêm hiu bit v s tham gia ca ngi dân đi
vi CTNTM, t đó làm c s đ xut vi chính quyn đa phng nhng gii pháp xóa b
rào cn, hoàn thin c ch huy đng s tham gia đ tng hiu qu thc thi chính sách.

1.2 Mc tiêu và câu hi nghiên cu
Mc tiêu ca nghiên cu là phân tích tình hình tham gia ca ngi dân vào các ni dung
ca CTNTM, xác đnh các yu t cn tr s tham gia ca ngi dân đi vi các hot đng
ca chng trình. T đó tìm ra các gii pháp ci thin phù hp vi tình hình thc t đa
phng.
Các mc tiêu c th ca nghiên cu bao gm:
1. ánh giá tình trng tham gia ca ngi dân đi vi các hot đng ca CTNTM
xã M Lc.
2. Xác đnh các yu t cn tr s tham gia ca ngi dân trong quá trình trin khai
thc hin xây dng NTM trên đa bàn xã M Lc.
3. Thông qua nghiên cu, đ xut các gii pháp đ xóa các b rào cn và phát huy
sc mnh cng đng phù hp vi tình hình thc t đa phng.
 thc hin đt các mc tiêu này, nghiên cu cn tr li các câu hi chính sau:
1. Ngi dân đóng vai trò gì trong xây dng NTM xã M Lc?

2. Nhng yu t nào cn tr ngi dân tham gia xây dng NTM trên đa bàn xã M
Lc?
3. Làm th nào đ phát huy s tham gia ca ngi dân trong xây dng NTM?

1.3 iătng và phm vi nghiên cu
Nghiên cu tp trung tìm hiu các yu t cn tr ngi dân tham gia thc hin CTNTM ti
xã M Lc huyn Tam Bình, tnh Vnh Long, t đó đ xut nhng gii pháp ci thin và
phát huy s tham gia. Trng tâm nghiên cu đi vào phân tích tình trng tham gia ca ngi
dân trong các khâu tip cn thông tin; đóng góp Ủ kin xây dng NTM; tham gia thc hin
các công vic, tiêu chí xây dng NTM; và kim tra, giám sát, duy tu, bo dng công
trình, t đó rút ra các yu t cn tr s tham gia ca cng đng đi vi CTNTM ti đa
phng.

-4-



1.4 Phngăphápănghiênăcu
1.4.1 Phng pháp thu thp s liu
i vi s liu th cp, tác gi s dng phng pháp phân tích và tng hp thông tin t
các tài liu có liên quan đ cng c c s lý thuyt và thc tin ca nghiên cu. Trích dn
các vn bn quy đnh v t chc, qun lý và trin khai thc hin CTNTM đ nêu lên vai trò
và nhim v ca ngi dân. Thu thp s liu t các báo cáo ca BCNTM tnh, huyn
Tam Bình và xã M Lc v hin trng xây dng NTM qua tng nm, giai đon 2011-2014
và các báo cáo v tình phát trin KT-XH ca đa phng.
i vi s liu s cp, tác gi s dng phng pháp phng vn cu trúc, phng vn trc
tip, kt hp vi phng pháp quan sát đ thu thp thông tin. Phng pháp phân tích đnh
tính, thng kê mô t và so sánh đc s dng đ phân tích và đa ra các nhn đnh.

1.4.2 Phng pháp chn mu và đa bàn nghiên cu

Nghiên cu chn xã M Lc huyn Tam Bình đ thc hin kho sát. ây là xã đã đc
UBND tnh công nhn đt “Xã NTM” vào tháng 8/2014. Nhìn chung, vic tham gia xây
dng NTM  các xã trong tnh tng đi đng đu, riêng xã M Lc có thành tích ni bt
v vai trò ca ngi dân trong nhiu hot đng. C th, khi bt đu xây dng NTM nm
2011, xã M Lc ch đt 5/19 tiêu chí, bao gm đin, giáo dc, hình thc t chc sn xut,
vn hóa và an ninh trt t xã hi, đây là nhng tiêu chí đn gin, ch yu ch cn s phi
hp ca ngi dân mà không phi trc tip đóng vai trò ch th thc hin. Các tiêu chí
khác cn nhiu đóng góp c v ngun lc và vai trò phi hp thc hin, cho nên quá trình
trin khai cn s tham gia rt ln ca cng đng dân c. Ngoài ra, nghiên cu mun xem
xét các tr ngi mà ngi dân gp phi khi tip cn vi các mc đ tham gia cao hn, do
đó đa đim kho sát phù hp là đa phng có nhiu thành tích trong công tác thu hút
ngi dân tham gia xây dng NTM.
ánh giá nhng rào cn ca s tham gia vào quá trình xây dng NTM là mt ch đ tng
đi khó tip cn, do đó, đ đm bo tính khách quan và đy đ, thông tin đã đc thu thp
t c hai nhóm đi tng là ngi dân và chính quyn đa phng.
i tng phng vn đc chn t 8/8 p ca xã. Phng pháp chn mu có s phân b
bao ph các p và theo lnh vc ngh nghip đ tìm hiu s khác bit.

-5-



1.4.3 Phng pháp phân tích
Nghiên cu s dng phng pháp phân tích đnh tính, kt hp thng kê mô t vi phng
pháp so sánh, đi chiu và phân tích tình hun thc t đ đa ra các đánh giá và tr li cho
câu hi nghiên cu. Các bc nghiên cu bao gm nghiên cu s b và nghiên cu chính
thc.
Bng 1.1 Cácăbc nghiên cu
Thi gian
Mcăđích

nghiên cu
Ni dung nghiên cu
iătng nghiên cu
1. Nghiên cu s b
Tháng
9/2014
đn tháng
11/2014
Làm c s đ thit
k bng hi điu tra
cho phù hp vi đi
tng và ni dung
thông tin cn thu
thp.
Kt qu trin khai
CTNTM trên đa bàn xã
M Lc.
Các báo cáo ca BC tnh và xã
M Lc v xây dng NTM.
Hình thc, mc đ tham
gia ca cng đng vào
các hot đng xây dng
NTM trên đa bàn xã.
Báo cáo huy đng ngun lc xây
dng NTM tnh Vnh Long; xã
M Lc.
Phng vn mt s cán b trc
tip thc hin Chng trình xây
dng NTM xã, p.
Các rào cn nh hng

đn s tham gia và nhng
bin pháp ci thin.
Phng vn s b thành viên BC
xã; mt s ngi dân đang sinh
sng trên đa bàn.
2. Nghiên cu chính thc
Tháng
12/2014
đn tháng
01/2015
Thu thp thông tin
s cp đ phân tích,
làm c s chng
minh cho các nhn
đnh nhm tr li
nhng câu hi
nghiên cu ca đ
tài.
Vai trò ca ngi dân
trong xây dng NTM,
mc đ tham gia ca
ngi dân đa phng,
các rào cn và gii pháp
phát huy s tham gia.
Ngi dân sinh sng trên đa bàn
xã.
Thành viên BC xây dng NTM
xã, p.
Lãnh đo Vn phòng BC NTM
tnh Vnh Long.

-6-



1.5 Cu trúc lunăvn
Lun vn gm 4 chng. Chng 1 gii thiu v bi cnh nghiên cu đ tài và phng
pháp nghiên cu. Chng 2 trình bày chi tit vai trò ca ngi dân trong xây dng NTM,
s lc các lý thuyt và kinh nghim thc tin đ làm c s cho các phân tích. Chng 3
tóm tt mt s kt qu xây dng NTM ca xã M Lc, phân tích tình hình tham gia ca
ngi dân và nhng rào cn đi vi s tham gia. Cui cùng, Chng 4 đa ra kt lun và
đ xut các kin ngh giúp tháo g các rào cn và phát huy s tham gia ca cng đng
trong xây dng NTM.
-7-



CHNGă2. CăS LÝ LUN VÀ THC TIN CA NGHIÊN CU

2.1 Vai trò s tham gia caăngi dân trong phát trin nông thôn
“S tham gia là s gn kt mt cách lâu dài, ch đng và có vai trò ngày càng cao ca
cng đng vào quá trình phát trin, t vic xác đnh vn đ đn vic lp k hoch, thc
hin, giám sát, đánh giá các hot đng nhm nâng cao đi sng cng đng và bo đm s
phân chia công bng các li ích ca s phát trin”
6
. Theo đó, s tham gia không ch là ý
kin phn hi t nhng ngi th hng đ giúp thc hin chng trình mà nó còn bao
gm c s tham gia  giai đon trc, trong quá trình la chn và thit k d án.
S tham gia là cn thit vì nguy c ra đi nhng chng trình tách ri li ích ca nhân
dân, và ngay c mt chng trình đc đánh giá tt vn có xu hng chi phí cao hn và

kém hiu qu nu không có s tham gia thích hp. S tham gia cn thit đc thúc đy
trong bi cnh hin nay nhm to ra s kt hp hành đng gia chính ph và ngi dân đ
la chn và xây dng hot đng, đng thi cùng hp tác thc hin và báo hiu nhng vn
đ, hay nhng kh nng đ hoàn thin
7
. Vì th, cho đn nay, bt k chng trình phát trin
kinh t xã hi nào cng đu khng đnh có s tham gia  ít nht mt khía cnh nào đó.
Mt chính sách kh thi và có Ủ ngha phi da trên mong mun ca ngi dân sinh sng ti
ni mà nó thc hin bi mc đích ca nó là ci thin cht lng cuc sng cho ngi dân
đa phng. C s ca lp lun này chính là ngi dân s bit rõ nht nhng khó khn và
nhu cu ca mình, phng tin phát trin là tài nguyên nông thôn đc chính ngi dân
qun lý và s dng. K nng, kin thc và nng lc ca cng đng là ngun lc đ phát
trin nông thôn. Trên ht, s cam kt ca ngi dân là yu t sng còn ca phát trin nông
thôn bi nu mt k hoch hoc d án không đc cng đng ng h thì rt khó đc trin
khai thc hin
8
.
 tng hiu qu các d án phát trin và phát huy tt vai trò ca cng đng, ngi dân cn
thit tham gia vào tt c các giai đon thc hin mt d án vi t cách là đi tng hng
li và cng là ngi ch thc s. S tham gia đc th hin t vic xác đnh vn đ và nhu
cu cn gii quyt ca đa phng, đa ra gii pháp và trin khai thc hin, đn kim tra,
nghim thu công trình và cui cùng là s dng thành qu ca d án.

6
Trn Th Thanh Hà (2009).
7
ADB (2003).
8
Dower (1996).
-8-

Hình 2.1 Trình t thc hin mt d án có s tham gia ca cngăđng


8. Qun lý, duy tu và
s dng thành qu
công trình
7. Nghim thu

6. Kim tra, giám sát, đánh giá cht
lng và tin đ thc hin

5. T chc thc hin, thi công
4. Thm đnh phê duyt k hoch thc hin

3. Lp k hoch có s tham gia

2. a ra gii pháp, chn công trình
1. Xác đnh khó khn, nhu cu và vn đ cn gii quyt

(Ngun: y ban Dân tc, 2008)

Tham gia là mt quá trình vn đng, nó bao gm các mc đ tip cn khác nhau ca cng
đng.  mc đ càng cao, vai trò và trách nhim ca cng đng v s tham gia càng đc
đòi hi nhiu hn. S tham gia đc chia thành 5 cp đ t thp đn cao (thang tham gia),
nh sau
9
:

Thông tin: Bc này có vai trò cung cp thông tin cho các bên có liên quan. ây là
bc đu tiên đ bt đu thúc đy s tham gia nhng thông tin ch mang tính mt chiu mà
cha có s phn hi t nhng đi tng có liên quan.
T vn: Kho sát thái đ ca ngi dân đi vi d án, công trình thông qua t chc
các cuc hp dân c và tham kho ý kin cng đng.  mc đ này, thông tin đc cung

9
Dower (1996).
Thông
tin
T vn
Tham
gia
Hp tác
Trao
quyn
-9-



cp cho các bên, ngi t chc tham vn s lng nghe nhng khó khn và nhu cu ca
cng đng. Tuy nhiên, quá trình tham vn cng ch có tính cht tham kho, các nhà tài tr
t đa ra quyt đnh và gii pháp. Ngi dân không đc tham gia vào quá trình đ ra các
quyt đnh.
Tham gia: Quá trình tham gia th đng bng đng c vt cht, theo hp đng hoc
theo chc nng. Ngi dân tham gia bng vic đóng góp các tài nguyên sn có đ đi ly
lng thc, tin bc,… hoc hp đng cung cp lao đng, đt đai. Ngi dân cng có th
hình thành các nhóm nh đ thc hin các chc nng liên quan đn d án. i vi mc đ

này, ngi bên ngoài cng s quyt đnh các vn đ. S tham gia ch xut hin sau khi đã
có các quyt đnh.
Hp tác: Quyn lc đc phân phi cho c ngi dân và nhà cm quyn, c hai
đu phi có trách nhim trong vic lp k hoch và ra quyt đnh. Theo đó, ngi dân tham
gia bng cách cùng phân tích vn đ và dn đn k hoch hành đng. Các bên có liên quan
cùng đa ra gii pháp và tng hp các kin ngh đ đa ra quyt đnh cui cùng.
Trao quyn: Cng đng nm gi đa s quyn ra quyt đnh. Ngi dân t mình xác
đnh các vn đ, t tìm tòi và sáng to các gii pháp đ gii quyt vn đ đó. Ngi bên
ngoài ch có vai trò xúc tác và h tr tng nng lc cho cng đng.
 cng đng tham gia sâu vào các hot đng chính sách, các kênh tham gia phi d dàng
và m rng cho mi ngi. Theo đó, công dân phi có quyn tip cn rng rãi vi nhng
thông tin và chính sách ca chính ph đ s tham gia đt tính hiu qu và tích cc t phía
cng đng, tránh cách tip cn hình thc hoc b cn tr bi các nhóm đc quyn
10
.

2.2 Vaiătròăngiădơnăđi vi các ni dung xây dng NTM
Công vic phát trin nông thôn đã đc chú trng thc hin trong thi gian dài, tuy nhiên
CTNTM là chng trình đu tiên đt mc tiêu đy mnh phát trin nông thôn mt cách
toàn din. Theo Quyt đnh s 800/Q-TTg, CTNTM phi thc hin 5 nhóm lnh vc phát
trin nông thôn, đc c th hóa thành 19 tiêu chí xây dng NTM.  mi lnh vc, các
công vic đc giao cho tng B, ngành có liên quan ch đo cho s, ngành cp tnh qun
lý thc hin theo quy đnh ca Quyt đnh 800/Q-TTg, tuy nhiên các công vic c th s
do chính đa phng và ngi dân phi hp trin khai.

10
ADB (2003), tr. 591.
-10-

Các ch tiêu ca B tiêu chí đc phân công cho chính quyn đa phng cùng vi các t
chc chính tr - xã hi và ngi dân thc hin. C th, trong 41 ch tiêu, có 13 ch tiêu do
cng đng t thc hin, 19 ch tiêu do chính quyn đa phng thc hin vi s tài tr ca
ngân sách nhà nc, còn li 9 ch tiêu cn có s phi hp ca chính quyn và nhân dân
(Ph lc 2). Tuy nhiên, vic phân công thc hin ch có tính cht tng đi đ xác đnh đi
tng thc hin chính vì hu ht các tiêu chí đ cn có s phi hp gia chính quyn và
ngi dân. Ví d, các công trình xây dng h tng kinh t xã hi nh giao thông, thy li,
trng hc,… do nhà nc đu t kinh phí xây dng nhng ngi dân phi đóng góp đt
đai và mt phn kinh phí, ngc li, các hot đng phát trin sn xut và ci thin đi sng
cho ngi dân cng cn s h tr ca nhà nc.
V nhim v thc hin c th, s tham gia ca ngi dân s bao trùm nhiu lnh vc vi
vai trò khác nhau trong qun lý và t chc thc hin CTNTM đ đm bo nguyên tc
ngi dân là ch th xây dng NTM. Có th tóm tt s tham gia ca ngi dân trong 5
bc thc hin CTNTM, bao gm tip cn thông tin; đóng góp Ủ kin xây dng NTM; trc
tip tham gia thc hin; kim tra, giám sát; và duy tu, bo dng công trình. S tham gia
trong xây dng NTM là nhng hot đng vi các bc tng đi đc lp tip ni nhau mà
không theo th t chiu sâu nên ngi dân có th tùy nng lc ca mình mà tham gia mt
s hoc tt c các bc.

-11-



Hình 2.2 Cácăbc tham gia xây dng NTM


(Ngun: Tác gi tng hp t TTLT s 26/2011/TTLT-BNNPTNT-BKHT-BTC và S tay xây dng NTM cp
xã)

2.3 Nhng yu t cn tr s tham gia ca cngăđng
Chính ph đang n lc thu hút s tham gia nhiu hn ca ngi dân vào các hot đng
phát trin, tuy nhiên bt chp nhng c gng, vn còn nhiu thách thc cn tr con đng
tip cn các hot đng chính sách ca cng đng. Theo ADB (2003), thách thc ln nht
đi vi s tham gia hiu qu là chiu hng mâu thun gia hành vi quan liêu vi các yêu
cu ca s tham gia. S thiu kiên nhn ca chính quyn trong vic huy đng cng đng
dn đn b qua s tham gia đ phc v cho các li ích nhanh chóng. Các nhà qun lỦ cng
Tipăcnă
thông tin
• Tham gia các cuc hp, tp hun cho đi tng là ngi dân theo đ ngh ca các c
quan t vn, t chc h tr nâng cao nng lc ca ngi dân và cng đng v phát trin
nông thôn
• Tìm hiu thông tin v CTNTM đ làm c s tham gia vào quá trình thc hin.
óngăgópăỦă

kin
• óng góp ý kin cho đ án xây dng NTM và đ án quy hoch NTM xã
• La chn nhng công vic u tiên cn thc hin trc theo nhu cu ca cng đng
• Quyt đnh mc đ đóng góp xây dng các công trình.
Trcătipă
thcăhin
• Xây dng các công trình h tng cp xã phù hp vi nng lc ca cng đng dân c.
• Tham gia các hot đng ci to môi trng nông thôn ni khu dân c; xây dng np
sng vn hóa và tham gia các phong trào thi đua trên đa bàn xã
• Phát trin kinh t đ tng thu nhp, gim nghèo
• Thc hin các tiêu chí xây dng NTM thuc trách nhim ca cng đng.
Kimătra,ă
giám sát
• C đi din (Ban Giám sát cng đng) đ tham gia qun lý thi công, vn hành
• T giám sát cng đng các công trình xây dng trên đa bàn xã.
Duyătu,ăboă
dng
• Duy tu, bo dng các công trình sau khi hoàn thành
• Phát hin và báo vi c quan qun lý v các h hng ca công trình.
-12-



lo s mt đi quyn kim soát d án khi mà ngi hng li không thích và không hp tác.
Các mâu thun xã hi xy ra khi li ích tht s không trùng khp vi mc tiêu ban đu ca
chính sách. Kh nng hiu bit và tip cn thông tin ca ngi dân cùng vi phng pháp
din đt cng nh hng đn s tham gia. Nhng thách thc này dn đn quá trình tham
gia không đy đ, làm gim hiu qu và Ủ ngha ca s tham gia. Hn na, các rào cn
không ch đn t đc đim ni ti ca cng đng mà còn do thái đ ca chính quyn đa
phng và các t chc bên ngoài gây ra.

Hp 2.1 Các yu t cn tr s tham gia ca cng đng (Ph lc 3)

11



2.4 Nhng nghiên cuătrc
Nghiên cu “S tham gia ca cng đng các dân tc trong các hot đng gim nghèo 
mt s đa phng min núi phía Bc”
12
đã ch ra 5 yu t nh hng đn s tham gia ca
cng đng các dân tc v các hot đng kinh t ca các chng trình gim nghèo bao gm:
c ch chính sách và gii pháp huy đng s tham gia ca cng đng; nng lc và ý thc
ca các thành viên cng đng; ngun lc và kh nng tip cn ngun lc; thành phn dân
tc và gii tính. T đó, các gii pháp mà nghiên cu đ ra ch yu nhn mnh yêu cu
nâng cao nng lc cho cng đng, bao gm nng lc v ngh nghip và kh nng tip cn
ngun vn. Ngoài ra, khi nng lc ngi dân đc đáp ng thì “nên trao quyn, phân cp

11
Dukeshire và Thurlow (2002).
12
Lu Th Tho và Phm Bo Dng (2013).
Nhngăyuătăcnă
trăsăthamăgiaăcaă
cngăđng
T phía cng đng
Thiu hiu bit v các quá trình hoch đnh chính sách
Thiu ngun lc cng đng
S ph thuc vào các tình nguyn viên

Kh nng tip cn thông tin
Thiu vai trò đi din nông thôn trong vic ra quyt đnh
Mi quan h gia cng đng và chính ph
Thi gian ca chính sách
T phía chính
quyn
E ngi s kháng c ca cng đng
Thm quyn ra quyt đnh
Thái đ ca chính quyn đi vi cng đng
Cu trúc ca chính quyn
-13-



đu t và trin khai thc hin cho h. Cng đng hoàn toàn có kh nng t quyt, t làm
ch cuc sng ca chính mình”.
Báo cáo tng hp v “Chính sách phát trin nông thôn mi” ca Hi ngh toàn th vi ch
đ “Phát trin nông thôn công bng và bn vng”
13
đc thc hin trc khi có Ngh quyt
26/NQ-TW v NN-ND-NT đã đa ra các khuyn ngh đu vào cho quá trình thit k chính
sách. Báo cáo đã đa ra các nhn đnh v chính sách và th ch đi vi công vic phát trin
nông thôn ca Vit Nam, trong đó nhn mnh “ngi dân phi là trng tâm ca chính
sách, h tht s phi đc tham gia vào chính quá trình phát trin nông thôn”. Tác gi
cng nêu rõ “nu không tp trung vào ci thin đi sng cho ngi dân trên phm vi rng
thì phát trin nông thôn s không còn ý ngha”. Sau cùng, các khuyn ngh đ xây dng
chính sách phát trin nông thôn cho Vit Nam nhn mnh“nên tng cng s h tr ca
chính ph, xác đnh nhu cu ca ngi dân và kh nng thc s hin nay ca h da trên
các bui đi thoi và các nghiên cu”.
Báo cáo “S tham gia ca cng đng trong GTNT: Nhng vn đ đóng góp và tham gia 

Vit Nam”
14
đã ch ra các lý do cho s tham gia yu kém ca ngi dân là c ch cho s
tham gia không thc t; ngi dân thiu hiu bit v chuyên môn; các nhà tài tr không coi
trng s tham gia ca ngi dân; không có quy ch c th v s tham gia ca cng đng và
c cu th ch; và nng lc cng nh hng đn quá trình tham gia. Báo cáo đa ra nhiu
kin ngh đ đy mnh s tham gia ca ngi dân, trong đó có các gii pháp quan trng
nh nâng cao hiu bit v Ủ ngha ca s tham gia; đn gin hóa các th tc pháp lý v lp
k hoch và qun lý d án có s tham gia; minh bch thông tin và c ch giám sát rõ ràng
và khuyn khích ch thi công tuyn chn nhân s là ngi đa phng cho các công vic.
Mi nghiên cu đu đa ra nhng nhn đnh v rào cn đi vi s tham gia. Kt lun ca
các tác gi không hoàn toàn ging nhau bi lnh vc và phng pháp nghiên cu khác
nhau. Tuy nhiên, đây là ngun tham kho hu hiu, giúp cng c nn tng lý thuyt cho
nghiên cu.

2.5 Khungăphơnătíchăđ xut
CTNTM đc thc hin bi cng đng nông thôn di s h tr ca chính quyn. Do đó,
đc đim ca cng đng và mi quan h vi chính quyn có nh hng rt ln đn kh

13
Rudengre (2008).
14
Công ty t vn Mekong Economics (2005).
-14-



nng tham gia ca ngi dân. Da trên nhng nghiên cu trc và kinh nghim thc tin
ca bn thân, tác gi đ xut khung phân tích nhng yu t cn tr s tham gia trong xây
dng NTM nh sau:

Hình 2.3 Nhng yu t cn tr s tham gia caăngi dân trong xây dng NTM

Ngoài nhng yu t rào cn đc trng đã đc nhc đn, công vic xây dng NTM còn
cho thy s l thuc vào c ch đi din và c c pháp lý ca s tham gia. S l thuc s
làm mt đi tính ch đng và đc lp ca s tham gia. Tuy nhiên, bi vì các hn ch v
nng lc, ngi dân không th t đa ra các quyt đnh chính sách mà phi cn đn t chc
hoc cá nhân hng dn và đi din cho ting nói ca mình, đó là các t chc xã hi dân
s. Xã hi dân s có vai trò quan trng trong vic xây dng ngun vn xã hi và to điu
kin cho công dân th hin giá tr ca h và thc hin quyn dân ch
15
. Do đó, nu không
có đc ngi đi din tt, c hi tham gia ca ngi dân cng b hn ch. V mt pháp
lý, chính quyn không xây dng c s pháp lý chc chn đ quy đnh v các quyn và
ngha v tham gia ca cng đng, do đó s không có cn c đ kêu gi cng đng tham gia
hoc ngi dân không có đ c s đ t mình đng ra nhn các công vic xây dng NTM.


15
Ghaus-Pasha (2004).
Nhngăyuătăcnă
trăsăthamăgia
T phía cng đng
Kh nng tip cn thông tin
Hn ch ngun lc cng đng
S l thuc vào c ch đi din
T phía chính quyn
Thm quyn ra quyt đnh
Thái đ ca chính quyn đi vi cng đng
C s pháp lỦ ca s tham gia
-15-

CHNGă3. S THAM GIA CAăNGI DÂN TRONG XÂY DNG
NÔNG THÔN MI XÃ M LC VÀ CÁC RÀO CN CA S THAM GIA

3.1 Mt s kt qu xây dng NTM xã M Lcăgiaiăđon 2011-2014
Xã M Lc là mt trong 22 xã đc tnh BC tnh Vnh Long chn làm đim xây dng
NTM giai đon 2011-2015. Thi đim bt đu thc hin (2011), xã ch đt đc 5/19 tiêu
chí. n tháng 8/2014, xã M Lc thc hin đt 19/19 tiêu chí và đc UBND tnh ra
quyt đnh công nhn đt chun “Xã NTM” (Ph lc 4).
Vi vic hoàn thành 19 tiêu chí, CTNTM xã M Lc đã to ra nhng thay đi ln v c s
h tng KT-XH nông thôn và c đi sng ngi dân đa phng. n cui nm 2014, toàn
xã đã xây dng đc 7 tuyn đng giao thông vi chiu dài 20km, kiên c 14 cng đp
và khép kín 98% din tích ti tiêu. Toàn xã có 99,35% h dân đc s dng đin, t l h
có nc sch chim 58,63%, có 72% nhà  đt chun B Xây dng, 93,22% lao đng có
vic làm thng xuyên, trong đó 44% lao đng đã qua đào to. T l ngi dân tham gia
bo him y t đt 70,23%, c s vt cht y t đc công nhn đt chun quc gia. Ngoài
ra, đi sng ca ngi dân cng đc ci thin đáng k, thu nhp bình quân đu ngi đt
25,1 triu đng/nm, tng hn 2 ln so vi thi đim trin khai thc hin Chng trình. T
l h nghèo gim ch còn 2,25% (so vi mc 5,3% nm 2011). Các vn đ v ci thin môi
trng sng cng đc đy mnh thc hin, an ninh trt t xã hi đc đm bo.
Quá trình và kt qu xây dng NTM xã đã cho thy vai trò tham gia tích cc ca ngi
dân, bao gm nhng đóng góp vt cht và c công sc thc hin Chng trình. Ti thi
đim bt đu, các tiêu chí mà xã đã đt đu là nhng tiêu chí tng đi đn gin, phn còn
li cn thc hin có khi lng nng n, cn nhiu kinh phí và c s n lc phi hp ca
cng đng mi có th đt đc. Trong đó, h tr t ngân sách nhà nc ch yu đu t vào
các công trình h tng nh giao thông, thy li, trng hc và c s vt cht vn hóa, các
lnh vc còn li nh phát trin kinh t, t chc sn xut và môi trng ch yu do ni lc
ca cng đng thc hin. V ngun vn đu t, tng ngun lc huy đng xây dng NTM

xã đt 148.044,4 triu đng, trong đó đóng góp bng tin mt, đt đai ca cng đng và các
ngun tài tr 29.806,3 triu đng, chim 20,1%, gp 2 ln mc quy đnh trong Quyt đnh
800/Q-TTg. Ngoài ra, đóng góp ca cng đng còn th hin trong các hot đng chnh
trang và xây mi nhà ca, các hot đng đu t phát trin sn xut, giáo dc, y t, góp
-16-



phn thc hin đt ni dung các tiêu chí NTM khác. Do đó, vai trò ca ngi dân đi vi
CTNTM là rt đáng k.
Tuy nhiên, c ch h tr hin ti cng gây ra kém hiu qu trong vic thc hin các tiêu
chí xây dng NTM. Vic đu t kinh phí xây dng c s h tng đt vt so vi yêu cu,
trong khi ngân sách h tr cho hot đng phát trin sn xut và gim nghèo hn ch đã dn
đn tình trng phát trin không cân đi gia h tng và đi sng. C th, các tuyn đng
giao thông liên p đc xây dng đt 100%, h thng cng đp đc xây dng kiên c
100% trong khi yêu cu ch cn 50%, hoc xây dng 02 nhà vn hóa p nhng hot đng
hn ch đã dn đn lãng phí ngun lc. Ngc li, các d án phát trin sn xut hiu qu
ch mi dng li  mô hình mà cha đc nhân rng, t l nhà  đt chun, t l s dng
nc sch, bo him y t và thu nhp đu ngi ch xp x yêu cu tiêu chí, do đó cht
lng đt các tiêu chí cha cao và không bn vng.
Nhìn chung, Chng trình xây dng NTM xã M Lc đã v đích bng vic phát huy vai
trò ni lc ca cng đng dân c di s h tr ca nhà nc. Tuy nhiên, kt qu cha th
hin s bn vng do c ch đu t chú trng vào xây dng c s h tng hn là hot đng
nâng cao thu nhp. Vi tình hình hin ti, đi sng ngi dân chm ci thin s là mt tht
bi ca chính sách và là yu t gây khó khn cho quá trình phát huy s tham gia.

3.2 Hin trng tham gia caăngi dân
3.2.1 Mc đ tip cn thông tin ca ngi dân
Tip cn thông tin là yêu cu tiên quyt đ ngi dân tham gia vào các hot đng xây dng
NTM. Trên thc t, mc đ tham gia ca ngi dân có xu hng t l thun vi lng

thông tin mà h nhn đc bi truyn thông đc s dng nh là cht xúc tác khuy đng
tim nng thay đi t bên trong cng đng và khuyn khích s tham gia.
Kt qu kho sát cho thy ngi dân đã có nhng thông tin chung nht v chng trình.
Trong nhóm đc kho sát, 100% ngi đc hi đã tng nghe và tip xúc vi ít nht mt
hình thc tuyên truyn v xây dng NTM, trong đó 93% h có bit đn b tiêu chí xây
dng NTM.
Có nhiu hình thc tuyên truyn đc s dng, t trc quan sinh đng đn các cuc gp g
trc tip nhm mc tiêu tác đng đn toàn b cng đng dân c, trong đó thông tin trên h
thng phát thanh xã, p và các phng tin báo, đài đc thc hin thng xuyên và kh
nng tip cn đc vi ngi dân là cao nht. Tuy nhiên, vic tip xúc trc tip gia cán