Luận văn thạc sĩ 2015 các nhân tố ảnh hưởng đến rủi ro thanh khoản của các ngân hàng thương mại việt nam

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH


NGUYN TH RIÊNG


CÁC NHÂN T NHăHNG
N RI RO THANH KHON CA CÁC
NGỂNăHÀNGăTHNGăMI VIT NAM



LUNăVNăTHC S KINH T





TP. H Chí Minh - Nmă2015

B GIÁO DCăVÀăÀOăTO
TRNGăI HC KINH T THÀNH PH H CHÍ MINH


NGUYN TH RIÊNG


CÁC NHÂN T NHăHNG
N RI RO THANH KHON CA CÁC

NGỂNăHÀNGăTHNGăMI VIT NAM

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH-NGÂN HÀNG
MÃ S: 60340201
LUNăVNăTHC S KINH T


NGIăHNG DN KHOA HC
PGS. TS PHMăVNăNNG
TP. H Chí Minh - Nmă2015


LIăCAMăOAN
Tôi xin cam đoan đơy lƠ công trình nghiên cu ca riêng tôi.
Các s liu, kt qu nêu trong lun vn lƠ trung thc vƠ cha tng đc ai công
b trong bt k công trình nào khác.

Tác gi



Nguyn Th Riêng

MC LC
TRANG PH BÌA
LI CAM OAN
MC LC
DANH MC CÁC T VIT TT1
DANH MC BNG BIU2
M U 1
1. Tính cp thit ca đ tài 1
2. Mc tiêu nghiên cu 2
3. i tng và phm vi nghiên cu 2
4. Phng pháp nghiên cu 2
5. Tng quan v tình hình các nghiên cu trong vƠ ngoƠi nc có liên quan đn đ tài 3
6. Nhng đóng góp ca đ tài 5
7. Kt cu ca đ tài 6
CHNG I. TNG QUAN V CÁC NHÂN T NH HNG N RI RO THANH KHON
CA CÁC NGỂN HÀNG THNG MI 7
1.1. Thanh khon ca ngơn hƠng thng mi 7
1.1.1. Khái nim thanh khon ngơn hƠng thng mi 7
1.1.2. Cung-cu thanh khon ngơn hƠng thng mi 8
1.2. Ri ro thanh khon ngơn hƠng thng mi 9
1.2.1. Khái nim ri ro thanh khon ngơn hƠng thng mi 9
1.2.2. Nguyên nhân dn đn ri ro thanh khon NHTM 11
1.3. Qun tr ri ro thanh khon 13
1.4. Vai trò ca qun tr ri ro thanh khon 14
1.5. o lng ri ro thanh khon 15
1.5.1. Phng pháp tip cn ngun thanh khon vƠ s dng thanh khon 16
1.5.2. o lng ri ro thanh khon thông qua các ch s thanh khon 16

1.5.3. Phng pháp khe h tƠi tr 18
1.6. Mô hình nghiên cu các nhân t nh hng đn ri ro thanh khon NHTM 19
KT LUN CHNG I 22

CHNG II. THC TRNG CÁC NHÂN T NH HNG N RI RO THANH KHON
CA CÁC NGỂN HÀNG THNG MI VIT NAM 23
2.1. Tng quan v tình hình thanh khon ca h thng ngơn hƠng thng mi Vit Nam trong nhng
nm gn đơy 23
2.1.1 Tng quan v hot đng ca h thng ngơn hƠng thng mi Vit Nam 23
2.1.2. Thc trng ri ro thanh khon ca các NHTM Vit Nam trong giai đon 2007-2013 26
2.2. Phân tích các nhân t nh hng đn ri ro thanh khon ca h thng ngơn hƠng thng mi
Vit Nam 31
2.2.1. Mô hình các nhân t nh hng đn ri ro thanh khon ca h thng ngơn hƠng thng mi
Vit Nam 31
2.2.2. Kt qu nghiên cu 33
2.2.3. Tho lun kt qu nghiên cu 43
KT LUN CHNG II 49
CHNG 3: CÁC GII PHÁP TÁC NG CÁC NHÂN T NH HNG TÍCH CC N RI
RO THANH KHON CA CÁC NGỂN HÀNG THNG MI VIT NAM 50
3.1. i vi ngơn hƠng thng mi Vit Nam 50
3.1.1. V chính sách tng vn, tng tƠi sn, qun tr tƠi sn-ngun vn ngơn hƠng trong thi gian
va qua. 50
3.1.2. Thc hin tt qun lý ri ro k hn 51
3.1.3. m bo t l cơn đi gia Tài sn có và Tài sn n 51
3.1.4. Tng cng công tác d báo các điu kin kinh t v mô 52
3.1.5. y mnh công tác huy đng vn vƠ đa dng hóa ngun vn huy đng 52
3.1.6. Tng cng công tác thm đnh khách hàng và công tác kim toán 53
3.1.7. Xây dng đi ng nhơn viên có trình đ, nng lc vƠ đo đc ngh nghip 53
3.1.8. Nâng cao công tác qung bá hình nh, thng hiu ngân hàng 54
3.1.9. Xây dng c ch chuyn vn ni b hp lý 54

3.1.10. Thc hin liên kt h thng 55
3.2. Mt s kin ngh đi vi c quan qun lỦ NhƠ nc 56
3.2.1. Hoàn thin h thng pháp lut nhm đm bo tính hiu qu trong công tác 56
3.2.2. C cu li h thng ngơn hƠng thng mi 56
3.2.3. Tng cng và nâng cao công tác giám sát t xa hot đng ca các NHTM 57
3.2.4. Khoanh vùng các NHTM yu thanh khon 58

3.2.5. y nhanh tin đ c phn hóa các ngơn hƠng thng mi nhƠ nc 58
KT LUN CHNG III 60
KT LUN 61
TÀI LIU THAM KHO
PH LC



DANH MC CÁC T VIT TT

T vit tt
Din gii
CAR
T l an toàn vn ti thiu
ETA
T l vn t có trên tng ngun vn
FGAP
Khe h thanh khon trên tng tài sn
GDP
Tng sn phm quc ni
IMF
Qu tin t quc t
INF

T l lm phát
NHNN
Ngơn hƠng NhƠ nc
NHTM
Ngơn hƠng Thng mi
NHTW
Ngơn hƠng Trung ng
ROE
T sut li nhun trên vn ch s hu
SIZE
Quy mô tng tài sn
TCTD
T chc tín dng
TLA
T l cho vay trên tng tài sn
TSC
Tài sn có
TSN
Tài sn n








DANH MC BNG BIU
Danh mc Bng
Bng 2.1. Kt qu thng kê mô t 33

Bng 2.2. Kt qu c lng vi mô hình Pooled khi không có các nhân t bên ngoài
h thng ngân hàng 36
Bng 2.3. Kt qu c lng vi mô hình Pooled khi có các nhân t bên ngoài h
thng ngân hàng 37
Bng 2.4. Kt qu c lng vi mô hình FEM 38
Bng 2.5. Kt qu c lng vi mô hình REM 39
41
c lng vi mô hình REM khi đƣ loi b bin tha 42
Bng 2.8. Quy mô tng tài sn các NHTM giai đon 2007-2013 46
Danh mc biuăđ
Biu đ 2.1. Tng tài sn ca mt s NHTM Vit Nam qua các nmầầầầầầ 30
Biu đ 2.2. Tình hình cho vay ca mt s NHTM Vit Nam qua các nmầầầầ.35
Biu đ 2.3. Vn t có ca mt s NHTM Vit Nam qua các nmầầầầầầầ 36





1


M U
1. TínhăcpăthităcaăđătƠi
Thanh khon và qun tr ri ro thanh khon là yu t quyt đnh s an toàn trong
hot đng ca bt k ngơn hƠng thng mi nào. Thanh khon ca ngân hàng th hin
 kh nng sn sàng chi tr cho khách hàng và kh nng bù đp tn tht khi xy ra ri
ro. Mt khi ri ro thanh khon xy ra, tùy vào mc đ và sc lan truyn, có th làm
ngng tr hot đng ca các ngơn hƠng thng mi. Chính vì vy, mt trong nhng
nhim v ch yu ca ngân hàng là phi đm bo kh nng thanh khon. Trong th
gii ngày nay, nhiu ngơn hƠng đang phi đi mt vi tình trng cng thng thanh

khon, khi mà s cnh tranh khc lit v thu hút tin gi buc các ngân hàng phi tìm
kim các ngun tài tr khác. Kh nng thanh khon không hp lý là du hiu đu tiên
ca tình trng bt n v tài chính. Cùng vi s phát trin ca th trng tƠi chính, c
hi và ri ro trong qun tr thanh khon ca các ngơn hƠng thng mi cng gia tng
tng ng. iu này cho thy tm quan trng ca vic k hoch đc nhu cu thanh
khon bng các phng pháp mang tính n đnh và chi phí thp đ tài tr cho hot
đng ca các ngơn hƠng thng mi trong th gii cnh tranh ngày càng gia tng.
Vi tc đ tng trng khá cao và v th ngƠy cƠng đc khng đnh trên trng
quc t, Vit Nam đang lƠ đim đn ca các dòng vn đu t nc ngoƠi. óng góp
vƠo thƠnh công đó, không th không k đn ngƠnh ngơn hƠng, đc xem là mch máu
ca nn kinh t Trong thi gian va qua, trc nhng tác đng tiêu cc ca s bt n
nn kinh t v mô vƠ các c ch, chính sách ca NhƠ nc, thanh khon ca h thng
ngơn hƠng thng mi b nh hng nghiêm trng. iu này không ch gây nh hng
đn hot đng kinh doanh ca bn thơn ngơn hƠng mƠ còn tác đng đn th trng tin
t và toàn b nn kinh t nói chung.
2


Nhn thc đc vai trò quan trng ca công tác qun tr ri ro thanh khon trong
hot đng ngơn hƠng cng nh thy đc tính cp thit ca vic xác đnh các yu t
nh hng đn ri ro thanh khon ca NHTM mƠ tôi đƣ chn đ tài nghiên cu:
ắCÁC NHÂN T NHăHNGăN RI RO THANH KHON CA
CỄCăNGỂNăHÀNGăTHNGăMI VIT NAM”
lƠm đ tài lun vn ca mình.
2. Mcătiêuănghiênăcu
- Tìm ra nhng nhơn t nh hng đn ri ro thanh khon ca các NHTM Vit
Nam.
- o lng mc đ tác đng ca tng bin nhơn t đn ri ro thanh khon ca các
NHTM Vit Nam đ t đó xác đnh các nhơn t quan trng nhm đ xut các
gii pháp tác đng các nhơn t nh hng tích cc đn ri ro thanh khon ca

các NHTM Vit Nam.
3. iătngăvƠăphmăviănghiênăcu
- i tng nghiên cu: các nhơn t nh hng đn ri ro thanh khon ca các
NHTM Vit Nam.
- Phm vi nghiên cu: D liu dùng đ thc hin nghiên cu đc thu thp t báo
cáo tƠi chính ca 14 ngơn hƠng thng mi Vit Nam trong khong thi gian t
2007 đn 2013. Các d liu v kinh t v mô đc thu thp t ngun d liu ca
IMF.
4. Phngăphápănghiênăcu
 thc hin đ tƠi ca mình tôi s dng các phng pháp nghiên cu sau:
3


- Phng pháp thng kê, so sánh, phơn tích s liu v tình hình hot đng kinh
doanh vƠ tình hình thanh khon ca các NHTM Vit Nam t 2007 đn 2013.
- Phng pháp nghiên cu đnh lng nhm kim đnh vƠ nhn din các nhơn t
thông qua các giá tr, đ tin cy, kim đnh mô hình nghiên cu vƠ các gi
thuyt nghiên cu, xác đnh mc đ nh hng ca các nhơn t đn ri ro thanh
khon ca các ngơn hƠng thng mi Vit Nam.
5. TngăquanăvătìnhăhìnhăcácănghiênăcuătrongăvƠăngoƠiăncăcóăliênăquană
đnăđătƠi
Vn đ thanh khon và ri ro thanh khon là mt trong nhng mi quan tâm
hƠng đu ca nhiu ngân hàng trên th gii, đƣ có nhiu công trình nghiên cu v
nhng nhân t tác đng đn ri ro thanh khon ca NHTM vƠ cng đƣ có nhng kt
lun có giá tr.
Trong bài nghiên cu ắNhng nhân t vi mô và v mô tác đng đn thanh
khon ca các NHTM  Anh”
1
ca Valla và Saes-Escorbiac (2006), các tác gi cho
rng thanh khon ngân hàng ph thuc vào các yu t sau: Li nhun ngân hàng (-),

Xác sut có đc s h tr t ngi cho vay cui cùng (-), Tng trng tín dng. (-),
Quy mô ca ngân hàng(-), Tng trng tng sn phm trong nc (-), Lãi sut ngn
hn, nói lên hiu qu ca chính sách tin t (-)
Bài nghiên cu v ắCác yu t quyt đnh ri ro thanh khon ca các ngân
hàng t các nn kinh t mi ni”
2
vi vic phân tích hi quy d liu bng ca Bunda
và Desquilbet (2008) cho rng ri ro thanh khon ca các ngơn hƠng đc gi đnh


1
Valla and Saes-Escorbiac, (2006), Bank-specific and macroeconomic determinants of liquidity of
English banks
2
Bunda and Desquilbet, (2008), Determinants of liquidity risk of banks from emerging economies,
working paper
4


ph thuc vào hành vi ca các ngân hàng, th trng, môi trng kinh t v mô vƠ ch
đ t giá hi đoái, c th là vào các yu t sau:
- Tng tài sn đo lng kích thc ca ngân hàng (-)
- T l vn ch s hu tài sn đo lng an toàn vn (+)
- Lãi sut cho vay (-)
- T l chi tiêu công trên tng sn phm trong nc (+)
- T l lm phát (+)
- Khng hong tài chính.(-)
- Ch đ t giá hi đoái
Bài nghiên cu “Mi quan h gia vn, thanh khon và ri ro trong ngân
hàng thng mi”

3
ca 2 tác gi Tamara Kochubey và Dorota Kowalczyk (2014) ch
ra rng các NHTM M phi hp đng thi nhng điu chnh ngn hn v vn, ri ro
và thanh khon  2 giai đon trc và trong sut thi k khng hong. Theo đó, trong
giai đon trc khng hong, nhng điu chnh ngn hn trong ngun vn có tác đng
nghch chiu lên nhng điu chnh ri ro trong ngn hn vƠ ngc li, mt s gia tng
trong vic chp nhn ri ro làm gim t l vn ca ngơn hƠng vƠ gia tng các ch s
thanh khon. Trong giai đon khng hong xy ra, các ngân hàng ct gim các ri ro
có th xy ra, tin hành gim ri ro ca danh mc tài sn, danh mc cho vay khi nguy
c các t l vn st gim. Bài nghiên cu cng kt lun rng, mt s gia tng ri ro s
gây ra mt s st gim v t l vn, cng nh thanh khon ngân hàng và nhng điu
chnh v vn có mi quan h nghch chiu vi nhau.
Trong bài nghiên cu “Nhng nhân t tác đng đn thanh khon ca các
Ngân hàng thng mi Slovakia”
4
ca Pavla Vodova (2011) cng đƣ có nhiu kt


3
Tamara Kochubey and Dorota Kowalczyk, (2014), The relationship between Capital, Liquidity and
risk in Commercial Banks, working paper.
4
Pavla Vodova, (2011) Determinants of Commercial Bank’ Liquidity in the Czech Republic, working
paper
5


lun có giá tr. Bng vic xem xét d liu ca các ngơn hƠng thng mi Slovakia
cùng vi d liu kinh t v mô trong giai đon 2001-2010 và phân tích hi quy d liu
bng, tác gi đƣ kt lun rng thanh khon ngân hàng gim ch yu là do kt qu ca

cuc khng hong tƠi chính. Các ngơn hƠng thng mi có xu hng nm gi nhng
tài sn thanh khon ít đi khi li nhun ngơn hƠng tng, t l an toàn vn cao và quy
mô ngân hàng ln, t đó ri ro thanh khon ca ngơn hƠng gia tng. Theo đó, các bin
v lãi sut (lãi sut cho vay, lãi sut giao dch liên ngân hàng và lãi sut ca chính
sách tin t), t sut lãi sut, t l n xu và t l lm phát không có tác đng đáng k
lên tính thanh khon ca các ngân hàng thng mi Slovakia.
Trong nghiên cu “Các nhân t tác đng đn ri ro thanh khon ca h thng
ngân hàng thng mi Vit Nam”
5
ca tác gi Trng Quang Thông (2013) đƣ kt
lun rng r
 

 l n v  
mô, tc nhng yu t
c bit th hin qua các tác đng ca đ tr chính sách.
6. NhngăđóngăgópăcaăđătƠi
- H thng hóa nhng vn đ lý lun chung v thanh khon và ri ro thanh khon
cng nh các nhơn t tác đng đn ri ro thanh khon ti các NHTM Vit Nam. Do
vy, kt qu ca nghiên cu s có nhng đóng góp nht đnh vào vic hoàn thin khung
lý thuyt v ri ro thanh khon.
- Thông qua kt qu thu đc t vic chy mô hình hi quy d liu bng, tác gi
rút ra kt lun rng ri ro thanh khon chu s tác đng nghch chiu t quy mô tng tài
sn ca ngân hàng và t l cho vay trên tng tài sn có nh hng cùng chiu lên ri ro


5
Trng Quang Thông, 2013. Các nhơn t tác đng đn ri ro thanh khon ca các h thng Ngân
hƠng thng mi Vit Nam. Tp chí Phát trin kinh t, s 276, trang 50-62
6

thanh khon. Kt lun này cho phép tác gi đa ra mt s kin ngh hu ích trong vic
qun lý ri ro thanh khon ca các NHTM trong thc t. Tuy nhiên, trái vi k vng
ban đu, các nhân t khác nh t l vn t có trên tng ngun vn, t sut li nhun
trên vn ch s hu, tc đ tng trng kinh t, t l lm phát thì không có Ủ ngha
thng kê trong vic phân tích nh hng đn ri ro thanh khon.
- Bên cnh nhng đóng góp tích cc thì đ tài còn tn ti mt s hn ch. Do
nhng hn ch v mt thi gian nên tác gi cha th thu thp d liu đ đa vƠo mô
hình nhng bin tác đng v mt chính sách, nhng bin v mô khác nh t l tht
nghip, ch đ t giá hi đoái, lƣi sut liên ngơn hƠngầ
- Trong tng lai vi ngun s liu và kin thc sơu hn, tác gi mong mun
hoàn thin mô hình đo lng vi đ tin cy cao hn.  t đó có th đa ra nhng gii
pháp c th và hiu qu hn đ tng kh nng thanh khon và qun tr ri ro thanh
khon mt cách có hiu qu hn.
7. KtăcuăcaăđătƠi
Ngoài phn m đu, kt lun, mc lc, danh mc các ch vit tt, danh mc các
hình và bng, danh mc tài liu tham kho; đ tƠi đc b cc theo 3 chng nh sau:
Chng I. Tng quan v các nhân t nh hng đn ri ro thanh khon ca các
ngơn hƠng thng mi
Chng II. Thc trng các nhân t nh hng đn ri ro thanh khon ca các
ngơn hƠng thng mi Vit Nam
Chng III. Các gii pháp tác đng các nhân t nh hng tích cc đn ri ro
thanh khon ca các ngơn hƠng thng mi Vit Nam



7

CHNGăI.ăTNG QUAN V CÁC NHÂN T NHăHNGăN RI RO
THANH KHON CAăCỄCăNGỂNăHÀNGăTHNGăMI
1.1. ThanhăkhonăcaăngơnăhƠngăthngămi
1.1.1. KháiănimăthanhăkhonăngơnăhƠngăthngămi
Nh chúng ta đƣ bit, trong nhiu công trình nghiên cu, cm t ắthanh khon”
đƣ đc nhiu tác gi s dng tuy nhiên đ đnh ngha nó thì không đn gin. nh
ngha thanh khon mang tính tru tng vƠ đòi hi s t duy cao. Theo dòng lch s,
thanh khon đƣ song hƠnh vi s phát trin ca khái nim tin t vƠ đƣ thay đi theo
quá trình m rng tài chính, trong mt phm vi rng hn, nó thay đi theo s ci tin
trong cu trúc và chc nng ca h thng tài chính.
Lý thuyt tài chính cho rng, vi nhng bt hoàn ho ca th trng vn, dch
chuyn ngun vn gia nhng thành phn kinh t trong mt khong thi gian yêu cu
mt lng tài sn tài chính phi ri ro thích hp trong nn kinh t: đ lu gi giá tr và
là công c trao đi đc đông đo nhng ngi tham gia trên th trng chp nhn.
ó chính lƠ đnh ngha tin giy hay tin pháp đnh, tin va đm nhim chc nng lƠ
đn v hch toán, va gi chc nng lƠ trung gian trao đi.  đơy đ cp đn mt dng
thanh khon truyn thng vƠ đn s nht là thanh khon tài sn. Lý thuyt tài chính
cng lỦ gii vai trò ca các ngơn hƠng thng mi nh lƠ nhng nhà cung cp tính
thanh khon: bi chc nng tr cp nhng khon vay hoc nm gi nhng chng
khoán n s cp đc phát hành bi các thành phn kinh t có nhu cu đc cung cp
thêm vn, bi chc nng tp trung ngun vn t nhng nhƠ đu t bng cách phát
hành chng khoán n gián tip. Do s phát trin ln mnh và nht là nhng đc tính
trong hp đng ca các chng khoán n nƠy nên chúng đƣ đc chp nhn nh lƠ mt
s thay th cho c s tin t hp pháp. iu nƠy đƣ dn đn đnh ngha ca khái nim
thanh khon ngân hàng.

8


Thanh khon là kh nng tip cn các khon tài sn hoc ngun vn có th dùng

đ chi tr vi chi phí hp lý ngay khi nhu cu vn phát sinh
6
. Mt tài sn đc xem là
thanh khon khi đáp ng các tiêu chí sau: có sn s lng đ mua hoc bán, có sn th
trng đ giao dch, có sn thi gian đ giao dch, giá c hp lý.
Mt ngun vn đc gi là có tính thanh khon cao khi chi phí huy đng thp và
thi gian huy đng nhanh. Mt tài sn đc gi là có tính thanh khon cao khi chi phí
chuyn hóa thành tin thp và có kh nng chuyn hóa ra tin nhanh. Trong thc t
nhng tài sn có tính thanh khon cao gm các giy t có giá nh: Tín phiu kho bc,
chng ch tin gi, lnh phiu, hi phiuầnhng tài sn có tính thanh khon thp nh
bt đng sn, dây chuyn sn xut, máy móc thit bầ
1.1.2. Cung-cuăthanhăkhonăngơnăhƠngăthngămi
Cung thanh khon lƠ ngun cung cp thanh khon cho ngơn hƠng, bao gm các
khon vn lƠm tng kh nng chi tr ca ngơn hƠng. Cung thanh khon bao gm: tin
mt, tin gi ti NHNN, tin gi ti các TCTD khác, thu nhn tin gi t khách hƠng,
khách hƠng tín dng hoƠn tr các khon gc vƠ lƣi, bán các TSC ca NHTM, vay t
th trng liên ngơn hƠng, thu t các khon n phi thu khác.
Cu thanh khon: lƠ các khon vn lƠm gim ngơn qu ca ngơn hƠng, lƠ các
nhu cu vn cho các hot đng khác nhau ca ngơn hƠng. Cu thanh khon bao gm:
hoƠn tr tin gi cho khách hƠng, hoƠn tr các khon đi vay, chuyn tin thanh toán
theo yêu cu ca khách hƠng, chi các khon chi phí hot đng, chi tr các khon np
ngơn sách nhƠ nc, tr c tc, chi tr các khon n khácầ
Trng thái thanh khon ròng ca ngơn hƠng trong mt thi k nht đnh, vi các
chi tit v ngun vƠ s dng ngun thanh khon có th đc các nhƠ qun tr thit lp
đ phc v nhu cu qun tr thanh khon. Theo đó, trng thái thanh khon ròng đc
xác đnh nh sau:


6
PGS.TS. Trn Huy Hoàng, Giáo trình Qun tr ngân hàng thng mi, Nxb Lao đng ậXã hi, 2011

9


Trng thái thanh khon ròng = cung thanh khon – cu thanh khon
Nu cung thanh khon ln hn cu thanh khon thì ngơn hƠng  trng thái thng
d thanh khon vƠ ngc li ngơn hƠng  trng thái thơm ht thanh khon. Trng thái
thanh khon cơn bng xy ra khi cung thanh khon bng cu thanh khon tuy nhiên
điu nƠy gn nh khó xy ra trong thc t. Thng d hay thiu ht đu din t tình
trng mt cơn bng ca ngơn hƠng. Thng d thanh khon xy ra khi nn kinh t hot
đng kém hiu qu, thiu nhng c hi đu t vƠ kinh doanh. Thng d thanh khon
cng xy ra khi mt ngơn hƠng thiu nhng phng pháp vƠ kh nng tip cn th
trng, khách hƠng. Các nguyên nhơn khác gơy ra thng d còn có: ngơn hƠng không
khai thách ht nhng tƠi sn có kh nng sinh li, hoc ngun vn tng trng quá
nhanh so vi quy mô hot đng vƠ kh nng qun lỦ.
Trong khi đó, thiu ht thanh khon lƠ vic ngơn hƠng không có đ vn đ hot
đng. Các hu qu ca thiu ht thanh khon có th gơy ra nhng vn đ trm trng
hn cho s tn ti vƠ phát trin ca ngơn hƠng nh vic mt đi nhng c hi kinh
doanh, mt khách hƠng, mt th trng, lƠm st gim lòng tin ca công chúngầ
1.2. RiăroăthanhăkhonăngơnăhƠngăthngămi
1.2.1. KháiănimăriăroăthanhăkhonăngơnăhƠngăthngămi
Trong hot đng kinh doanh ca ngân hàng, thanh khon là mt thut ng
chuyên ngành nói v kh nng đáp ng các nhu cu vn kh dng phc v cho hot
đng kinh doanh ti mi thi đim nh chi tr tin gi, gii ngân cho vay, thc hin
chuyn khon thanh toán, hoàn tr các khon đi vay, chi phí nghip v và thu, chi tr
c tcầNu mt NHTM mt kh nng đáp ng các nhu cu này thì có th nói NHTM
đƣ ri vƠo tình trng khó khn thanh toán.
Ri ro thanh khon là loi ri ro xut hin trong trng hp ngân hàng thiu kh
nng chi tr, không chuyn đi kp các loi tài sn ra tin hoc không có kh nng vay
10

mn đ đáp ng yêu cu ca các hp đng thanh toán.
7
Ri ro thanh khon ngân
hàng liên kt vi kh nng đáp ng ngha v ca ngơn hƠng đi vi ngi gi tin 
ngân hàng h cng nh vic chuyn tin gi thành tin mt khi cn thit và chc nng
duy trì s cân bng gia dòng tin vào và dòng tin ra. Nhng dòng tin nƠy đc
qun lỦ di s điu hành và kim soát ca ngơn hƠng trung ng, nó đm bo tính
sn có ca c s tin t cn thit đ gi vng s phát trin ca ngân hàng.
Ri ro thanh khon là mt loi ri ro quan trng bc nht đi vi các ngân hàng
thng mi nói riêng và các t chc tài chính nói chung. Trong thc t có không ít
trng hp, mt t chc kinh t có tài sn nhiu, n rt ít nhng hoƠn toƠn có th phá
sn do yu t ri ro thanh khon ca tài sn không bù đp ni kh nng thanh toán
trong thi đim đó.  mc nh hn, ri ro này có th gơy nên khó khn hoc đình tr
hot đng kinh doanh ca t chc đó trong mt thi đim c th.
Da vào ngun gc dn ti ri ro thanh khon ca các NHTM, có th phân loi
ri ro thanh khon thành 3 nhóm:
Ri ro thanh khon xut phát t tài sn n: có th phát sinh khi ngi gi tin rút
tin trc hn và c khi đn hn nhng NHTM không sn có ngun vn đ thanh toán,
chi tr. Vi mt lng tin gi đc yêu cu rút ra ln vƠ đt ngt buc các NHTM
phi đi vay b sung trên th trng tin t, phi huy đng vn đt xut vi chi phí vt
tri, hoc bán bt tài sn đ chuyn hóa thành vn kh dng đáp ng nhu cu chi tr.
 đáp ng nhu cu ngay lp tc NHTM có th phi bán tài sn vi giá thp hn th
trng hoc vay vi lãi sut cao đ có lng vn kh dng cn thit.
Ri ro thanh khon xut phát t tài sn có: phát sinh liên quan đn vic thc hin
các cam kt tín dng ca ngơn hƠng đi vi khách hàng. Trong trng hp khách hàng
vay yêu cu NHTM thc hin các cam kt tín dng thì NH phi đm bo đ thanh
khon đ đáp ng nhu cu ca khách hàng nu không NH s phi đi mt vi ri ro.

7
Nguyn ng Dn, Qun tr ngân hàng thng mi hin đi, Nxb Phng ông, 2010.

11


Tng t nh ri ro xut phát t tài sn n, NHTM s phi huy đng thêm ngun vn
mi vi chi phí cao hoc bán tài sn vi giá thp.
Ri ro thanh khon xut phát t hot đng ngoi bng: Cùng vi s phát trin
mnh m ca các công c tài chính phái sinh, ri ro thanh khon đn t hot đng
ngoi bng cng ngƠy cƠng tng. Khi mƠ các ngha v thanh toán bt thng xy ra
nh các cam kt bo lƣnh, ngha v thanh toán các hp đng k hn, hp đng hoán
đi hay hp đng quyn chn. Các hp đng đó đn hn thì s phát sinh nhu cu
thanh khon. Khi đó, NHTM có th phi đi mt vi ri ro thanh khon nu không có
k hoch chun b ngun thanh khon kp thi, không có nhng tài sn nhanh chóng
hay d dàng chuyn thành tin, nhng công c có th giao dch trên th trng tin t.
1.2.2. NguyênănhơnădnăđnăriăroăthanhăkhonăNHTM
Các chuyên gia trong lnh vc tƠi chính ngơn hƠng đƣ ch ra 5 nguyên nhơn dn
đn ri ro trong tính thanh khon ca các ngơn hƠng thng mi trong thi gian qua.
- Th nht: tng trng tín dng quá nóng. S tng trng tín dng quá nóng ca
các ngơn hƠng thng mi đi kèm vi c cu đu t không hp lỦ, tp trung ln vƠo
đu t bt đng sn chy theo li nhun s phát sinh ri ro cao khi th trng đóng
bng, to s mt cơn đi v k hn gia tƠi sn có vƠ tƠi sn n do ngơn hƠng đƣ s
dng quá nhiu ngun vn ngn hn đ cho vay dƠi hn. Chính điu nƠy đƣ to ra s
ri ro thanh khon cao đi vi ngơn hƠng thng mi.
- Th hai: công tác d báo và phân tích th trng ca các ngân hàng thng mi
Vit Nam còn nhiu hn ch. Các NHTM còn có t tng  li quá nhiu vƠo c ch
nhƠ nc, trong khi các ngơn hƠng nc ngoƠi, ngoƠi vic chp hƠnh nghiêm túc các t
l an toƠn còn thng xuyên nghiên cu, d báo sát các din bin ca th trng nên đƣ
d phòng vn thanh khon vƠ điu chnh kp thi, không b đng trc nhng tác đng

th trng.
12


- Th ba: tính liên kt h thng gia các NHTM đ đm bo an toàn thanh toán
còn yu, to s cnh tranh không lƠnh mnh, đy lƣi sut lên cao to khe h cho khách
hƠng gi tin ắlƠm giá, tng lƣi sut” hoc rút tin chuyn sang các NHTM khác dn
đn lƠm suy yu kh nng chng đ thiu ht thanh khon ca h thng.
- Th t: vn đ qun tr thanh khon ti các NHTM cha tt. Do s yu kém t
qun tr tƠi sn n, có ca các NHTM vƠ s thiu ht ca các công c qun lỦ hu
hiuầNgơn hƠng NhƠ nc cng khó nm bt chc chn tình hình thanh khon cng
nh s thay đi ln trong tƠi sn ca mi NHTM đ điu chnh quy đnh ca mình.
- Th nm: xut phát t phía khách hàng, đơy đc đánh giá lƠ nhóm nguyên
nhơn khin các ngơn hƠng khó có th dùng công c th trng đ điu tit có hiu qu
thanh khon ca các ngơn hƠng. Trong điu kin thông tin bt cơn xng, li cha minh
bch, mt s khách hƠng (k c pháp nhơn) đƣ rút tin ra khi ngơn hƠng nƠy vƠ chuyn
sang ngơn hƠng khác, dơn c rút tin đ mua vƠng, mua đô la M đ tích trầđƣ lƠm
tng tính bt n ca th trng, ni vƠ ngoi t, gơy khó khn cho chính khách hƠng đƣ
vƠ đang s dng dch v gi vƠ vay tin ti ngơn hƠng.
NgoƠi nhng nguyên nhơn trên, còn có nhiu nguyên nhơn nh: do các giao dch
bng ngoi t ti các NHTM Vit Nam ch yu tp trung vƠo mt loi ngoi t lƠ USD;
nhng tác đng trc tip t các loi ri ro khác trong hot đng ngơn hƠng cng gơy
nh hng không nh ti ri ro thanh khon; hin tng mt s tp đoƠn, Tng công ty
NhƠ nc chuyn tin hoc rút tin vi khi lng ln; yu kém trong công tác k
hoch hóa vƠ qun tr điu hƠnhầ

1.2.3. nhăhngăcaăriăroăthanhăkhon

Ri ro thanh khon lƠ ri ro nguy him nht ca ngơn hƠng, có liên quan đn s
sng còn ca ngơn hƠng. Mt ngơn hƠng hot đng bình thng phi đm bo đc

kh nng thanh toán, tc lƠ phi đáp ng đc các nhu cu thanh toán trong hin ti,
13


tng lai vƠ các nhu cu thanh toán đt xut. Mt khi ri ro thanh khon xut hin thì
nó không ch nh hng đn bn thơn NHTM mƠ còn nh hng đn c mt nn kinh
t xƣ hi.
1.2.3.1. i vi hot đng ca ngân hàng thng mi
Th nht, nu ri ro thanh khon xy ra, tùy mc đ nghiêm trng, NHTM có th phi
chu:
- Chuyn hóa các tƠi sn có thanh khon thƠnh tin vi chi phí cao.
- Tip cn vi th trng tin t đ tng vn vi nhng điu kin kht khe hn, ví
d phi có tƠi sn th chp, chu mc lƣi sut cao, không đc tun hoƠn n c,
hn mc tín dng b xem xét li thng xuyên hoc b t chi cho vay.
- ình tr hot đng dn đn gim thu nhp.
- Mt uy tín dn đn mt khách hƠng đc bit lƠ các khách hƠng truyn thng vƠ
c quan qun lỦ.
Th hai, trong trng hp đc bit, ri ro thanh khon có th đy ngơn hƠng ti
tình trng mt kh nng thanh toán, lƠ trng thái bên b vc phá sn ngơn hƠng.
1.2.3.2. i vi h thng tài chính quc gia
Khi mt ngơn hƠng mt đi thanh khon,  mc đ trm trng đy ngơn hƠng đn
b vc phá sn thì nó có th gơy nên hiu ng lơy lan, kéo theo phá sn hƠng lot các
NHTM khác, đe da đn s n đnh ca toƠn h thng NHTM, gơy nên s hn lon
dn đn khng hong lƠ điu không th tránh khi.
1.3. Qunătrăriăroăthanhăkhon
Qun tr ri ro thanh khon lƠ vic qun lỦ có hiu qu cu trúc thanh khon
(tính lng) ca tƠi sn vƠ qun lỦ tt cu trúc danh mc ca ngun vn
8
.
Bn cht ca hot đng qun tr ri ro thanh khon trong ngơn hƠng có th đúc

kt  hai ni dung sau:


8
PGS. TS. Trng Quang Thông, Qun tr ngân hàng thng mi, Nxb Tài chính, 2010
14


Mt lƠ, rt ít thi đim tng cung bng vi tng cu thanh khon nên ngơn hƠng
phi thng xuyên đi mt vi tình trng thơm ht hay thng d thanh khon.
Hai lƠ, thanh khon vƠ kh nng sinh li lƠ hai đi lng t l nghch vi nhau.
Mt tƠi sn có tính thanh khon cƠng cao thì kh nng sinh li ca nó s cƠng thp vƠ
ngc li; mt ngun vn có tính thanh khon cao thng có chi phí huy đng ln nên
lƠm gim kh nng sinh li khi s dng đ cho vay.
Thanh khon mang Ủ ngha thi đim rt ln, theo ngha, mt s yêu cu thanh
khon lƠ tc thi hoc gn nh tc thi. Chng hn, mt khon tin gi ln đn hn
vƠ khách hƠng không có Ủ đnh tip tc duy trì s vn nƠy ti ngơn hƠng; khi đó ngơn
hƠng buc phi tìm kim các ngun vn có th s dng ngay nh vay t TCTD khác.
NgoƠi ra, yu t thi v, chu k cng rt quan trng trong vic d kin cu thanh
khon dƠi hn. Vic k hoch đc nhng yêu cu thanh khon nƠy, s giúp ngơn
hƠng hoch đnh đc nhiu ngun đáp ng cu thanh khon dƠi hn hn lƠ trong
trng hp đi vi cu thanh khon ngn hn.
1.4. Vaiătròăcaăqunătrăriăroăthanhăkhon
- m bo kh nng thanh khon cho ngơn hƠng.
- Giúp các ngân hàng d dƠng tip cn các ngun vn kh dng vi chi phí hp
lỦ vƠ đúng lúc cn thit.
NgƠy nay, qun tr thanh khon tr nên quan trng hn so vi trc đơy rt
nhiu, bi vì mt ngơn hƠng có th b đóng ca nu không đáp ng đ nhu cu thanh
khon mc dù v mt k thut, nó vn còn kh nng tr n. Hn na, nng lc qun tr
thanh khon ca mt ngơn hƠng lƠ thc đo quan trng v tính hiu qu tng th đ

đt đn các mc tiêu dƠi hn ca ngơn hƠng.


15


1.5. oălngăriăroăthanhăkhon
Thc đo ri ro thanh khon ca các NHTM đƣ đc nhiu tác gi trên th gii
nghiên cu trong thi gian khá dƠi. Theo đó, có th đánh giá da trên kh nng ca
ngơn hƠng trong vic đáp ng nhu cu v vn cho hot đng ca mình. Nhng yu t
cn xem xét bao gm mc đ bin đng ca tin gi, mc đ ph thuc vƠo ngun
vn nhy cm vi ri ro, kh nng sn có ca nhng tƠi sn có th chuyn đi nhanh
chóng thƠnh tin mt, kh nng tip cn đn th trng tin t, mc đ hiu qu nói
chung ca chin lc, chính sách qun lỦ tƠi sn n vƠ tƠi sn có ca ngơn hƠng, tuơn
th vi các chính sách thanh khon ni b ca ngơn hƠng, ni dung, quy mô vƠ kh
nng s dng d kin các cam kt cp tín dngầ Tuy nhiên, rt khó có th xơy dng
mt thc đo duy nht đ đnh lng hay bao quát đc tt c các yu t v thanh
khon, mc đ đ vn, cht lng tƠi sn có vƠ li nhun do có nhiu khác bit v quy
mô, hot đng gia các ngơn hƠng khác nhau, cng nh do nh hng ca điu kin
th trng khu vc, quc gia vƠ quc t. Không có mt t l nƠo thc s bao hàm
đc các khía cnh khác nhau ca yu t thanh khon đi vi tt c các ngơn hƠng vi
quy mô vƠ loi hình khác nhau.
Theo Peter Rose, tác gi ắCommercial Banking Management”, trong nhng nm
gn đơy, mt s phng pháp đo lng ri ro thanh khon đƣ đc phát trin bao
gm: Phng pháp tip cn ngun vƠ s dng thanh khon; phng pháp cung cu
thanh khon; phng pháp ch s thanh khon; phng pháp khe h tƠi tr vƠ mt s
phng pháp khác
9
. Mi phng pháp nêu trên đu đc xơy dng trên mt s gi
đnh lƠ ngơn hƠng ch có th c lng gn đúng mc cu thanh khon thc t ti mt

thi đim nht đnh. ó chính lƠ lỦ do vì sao nhƠ qun lỦ thanh khon phi luôn sn
sƠng điu chnh mc d tính v yêu cu thanh khon mi khi ngơn hƠng nhn đc
thông tin mi.


9
Vodová. P., (2013a), Determinants of Commercial Banks’ Liquidity in Hungary, working paper
16


1.5.1. PhngăphápătipăcnăngunăthanhăkhonăvƠăsădngăthanhăkhon
Phng pháp nƠy da trên mt thc t lƠ: kh nng thanh khon ca ngơn hƠng
tng khi tin gi tng vƠ cho vay gim. Ngc li, nó gim khi tin gi gim vƠ cho
vay tng.
Bt c khi nƠo ngun thanh khon vƠ s dng thanh khon không bng nhau,
NHTM đu phi đi mt vi khe h thanh khon. Các bc chính trong phng pháp
nƠy gm:
Bc 1: c lng nhu cu vay vn vƠ lng tin gi trong giai đon ngơn hƠng
c tính trng thái thanh khon (giai đon k hoch)
Bc 2: Tính toán nhng thay đi d tính v cho vay vƠ tin gi trong giai đon
k hoch.
Bc 3: c lng trng thái thanh khon ròng ca ngơn hƠng bng cách so
sánh mc đ thay đi d tính trong cho vay vƠ mc thay đi d tính trong tin gi.
Mt công c hu ích lƠ lp báo cáo thanh khon ròng, ghi chép thng kê tt c
lung tin phn ánh ngun to nên thanh khon vƠ s tin ngơn hƠng đƣ thc s s
dng đ đáp ng nhu cu thanh khon.
1.5.2. oălng ri ro thanh khon thông qua các ch s thanh khon
Theo đó, vic s dng các ch s tài chính là mt cách đ c tính yêu cu thanh
khon da trên kinh nghim và mc bình quân ngành thông qua vic nghiên cu da
vào s liu trên bng cơn đi k toán ca các NHTM. Mi ch s th hin mt khía

cnh v nng lc thanh khon ca ngân hàng.
Ch s thanh khon: đc nghiên cu bi Jim Pierce, ch s nƠy đo lng khon
tht thoát tim tàng khi ngân hàng phi bán ngay các tài sn ca mình đ đáp ng nhu
cu thanh khon vi giá th trng hp lý ca tài sn ngân hàng có th bán trong điu
kin bình thng ậ có th s lơu hn do ngơn hƠng phi đa qua đu giá và thc hin
17


mt s kho sát, nghiên cu. Nu giá bán ngay càng khác bit so vi giá th trng
hp lý ca tài sn thì danh mc tài sn đó ca ngân hàng càng kém thanh khon.
Công thc đo lng ch s thanh khon đc xác đnh nh sau:
Iă=ă∑ă[w
i
×(P
i
/P
*
i
)]
Trong đó:
I: ch s thanh khon giao đng t 0-1
w
i
: t trng ca tài sn loi i
P
i
: giá bán ngay
P
*
i

: giá th trng hp lý ca tài sn
Ngoài ra, các ch s sau đơy cng thng đc dùng đ đo lng thanh khon
ngân hàng:
Tin mt + tin gi ti các TCTD khác
 Ch s trng thái tin mt = x 100%
Tng tƠi sn
V mt lỦ thuyt, ch s nƠy cƠng ln thì ngơn hƠng cƠng có kh nng thanh toán
tc thi đ x lỦ các nhu cu tin mt tc thi. Tuy nhiên, nu ch tiêu nƠy trên thc t
quá cao thì s lƠm cho li nhun ca ngơn hƠng gim xung bi vì các tƠi sn tin mt
hoc tng đng tin thng ít đem li li tc cao cho ngơn hƠng.

Chng khoán thanh khon
 Ch s chng khoán thanh khon = x 100%
Tng tƠi sn
Các chng khoán thanh khon trên bng cơn đi tƠi sn bao gm các chng
khoán kinh doanh, chng khoán đu t sn sƠng đ bán. Nu ch tiêu chng khoán
thanh khon cƠng ln thì ri ro thanh khon mƠ ngơn hƠng phi đi mt cƠng gim.