Tác động của hiệp định thương mại Việt Mỹ ( BTA) tới đầu tư trực tiếp nước ngoài của Hoa Kỳ vào Việt Nam

Lời nói đầu
Năm 2006 sự kiện lớn nhất Việt Nam chính là Việt Nam trở thành thành
viên chính thức thứ 150 của tổ chức thương mại lớn nhất hành tinh WTO. Có
thể nói, để đạt được thành công đó Việt Nam đã nỗ lực rất nhiều để từng bước
hội nhập với nền kinh tế thế giới bằng những văn bản ký kết song phương và
đa phương về kinh tế.
Và một trong những văn bản đầu tiên dựa trên các thông lệ, quy định của
quốc tế về thương mại chính là Hiệp định thương mại Việt - Mỹ BTA. Đây là
hiệp định thương mại toàn diện nhất mà Việt Nam ký kết, và là hiệp định đầu
tiên được xây dựng dựa trên các hiệp định của WTO.
BTA là một hiệp định về thương mại, và nó bao gồm tất cả các cam kết
của WTO về đầu tư. Chính vì vậy, ngay sau khi hiệp định này có hiệu lực nó
đã có tác động tới đầu tư ở Việt Nam.
Tuy nhiên, trong phạm vi nghiên cứu của đề án môn học tôi chỉ đề cập
đến “ Tác động của hiệp định thương mại Việt- Mỹ BTA tới đầu tư trực tiếp
nước ngoài ( FDI) của Hoa kỳ vào Việt Nam”.
Kết hợp những thông tin thu thập được, cùng với kiến thức kinh tế được
học trong trường, tôi đã rất cố gắng để nhìn nhận, và đánh giá vấn đề một cách
chính xác. Song với kiến thức và hiểu biết thực tế hạn chế, nên đề án môn học
không tránh khỏi những thiếu sót. Mong thầy, cô và các bạn đóng góp ý kiến
để em có thể hiểu được vấn đề một cách sâu sắc hơn.
Đề tài :
Tác động của hiệp định thương mại Việt Mỹ ( BTA) tới
đầu tư trực tiếp nước ngoài của Hoa Kỳ vào Việt Nam
1
Chương I : Lý luận chung về đầu tư nước ngoài và
hiệp định thương mại Việt Mỹ ( BTA)
I. Khái quát chung về đầu tư trực tiếp nước ngoài ( FDI)
1. Khái niệm và đặc điểm của FDI
1.1 . Khái niệm
Trước hết, ta cần hiểu về đầu tư nước ngoài :

Đầu tư nước ngoài được hiểu là sự dịch chuyển tài sản như vốn, công
nghệ, kỹ năng quản lý … từ nước ngày sang nước khác để kinh doanh
nhằm thu hút lợi nhuận cao trên phạm vi toàn cầu.
Đầu tư trực tiếp nước ngoài ( FDI) là hình thức đầu tư nước ngoài,
trong đó nhà đầu tư bỏ vốn và trực tiếp quản lý vốn.
1.2 Đặc điểm của FDI
Thứ nhất : Nguồn vốn đầu tư là của tư nhân và người chủ sở hữu vốn
tự ra quyết định đầu tư, tự quyết định về sản xuất kinh doanh, và tự chịu
trách nhiệm về kết quả hoạt động sản xuất kinh doanh ( lỗ, lãi). Vì vậy,
hình thức đầu tư này thường mang lại hiệu quả cao. Đồng thời nó không bị
ràng buộc về chính trị, không để lại nợ nần cho nền kinh tế của nước tiếp
nhận đầu tư.
Thứ hai : Về điều hành hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh
nghiệp.
Chủ đầu tư nước ngoài điều hành toàn bộ mọi hoạt động đầu tư đối với
doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài. Hoặc tham gia điều hành tuỳ theo tỷ
lệ vốn góp đã được quy định trong điều lệ công ty.
Trên thực tế, có một số quốc gia quy định về tỷ lệ vốn góp như chỉ
được thành lập doanh nghiệp 100% vốn đầu tư nước ngoài trong một số
2
ngành nhất định, còn lại chỉ được thành lập doanh nghiệp liên doanh và
được góp tối đa 49%, còn lại 51% vốn góp là của nước chủ nhà.
Đối với Việt nam, theo luật đầu tư và luật doanh nghiệp mới thì lĩnh
vực cho phép thành lập doanh nghiệp 100% vốn nước ngoài rộng hơn, còn
lại, yêu cầu số vốn tối thiểu phải là 30 %.
Thứ ba : Thông qua đầu tư trực tiếp nước ngoài nước chủ nhà có cơ
hội tiếp cận công nghệ, kỹ thuật hiện đại, kinh nghiêm quản lý của nhà đầu
tư.
Thứ tư : Hầu hết FDI tập trung chủ yếu là của các công ty xuyên
quốc gia do đó nguồn vốn cũng như những kỹ năng quản lý rất tốt, vì vậy

nó có vai trò tạo ra cú huých đáng kể đối với nền kinh tế của nước tiếp
nhận, đặc biệt là với những nước đang phát triển thiếu vốn, và yếu kém về
quản lý như Việt Nam.
2. Vai Trò của FDI
2.1 FDI có tác động tích cực tới tăng trưởng kinh tế
Mục tiêu cơ bản trong thu hút FDI của nước chủ nhà là thúc đẩy tăng
trưởng kinh tế. Mục tiêu này được thực hiện thông qua tác động tích cực
của FDI đến các yếu tố quan trọng quyết định tới tốc độ tăng trưởng: bổ
sung nguồn vốn trong nước và cải thiện cán cân thanh toán quốc tế; tiếp
nhận chuyển giao công nghệ hiện đại, kĩ xảo chuyên môn và phát triển khả
năng công nghệ nội địa; phát triển nguồn nhân lực và tạo việc làm; thúc
đẩy xuất nhập khẩu và tiếp cận với thị trường thế giới; tạo liên kết giữa các
ngành công nghiệp.
2.2 FDI tác động trực tiếp tới Vốn đầu tư và cán cân thanh toán quốc tế
FDI là một trong những nguồn quan trọng để bù đắp sự thiếu hụt về vốn
và ngoại tệ của các nước nhận đầu tư đặc biệt là đối với các nước đang phát
triển.
3
Hầu hết các nước đang phát triển đều rơi vào cái “vòng luẩn quẩn” đó là:
thu nhập thấp dẫn đến tiết kiệm thấp, vì vậy đầu tư thấp rồi hậu quả lại là thu
nhập thấp. Tình trạng luẩn quẩn này chính là “điểm nút” khó khăn nhất mà các
nước này phải vượt qua để hội nhập vào quỹ đạo tăng trưởng kinh tế hiện đại.
Nhiều nước lâm vào tình trạng trì trệ của sự nghèo đói bởi lẽ không lựa chọn
và tạo ra được điểm đột phá chính xác vào một mắt xích của “vòng luẩn quẩn”
này. Và trở ngại lớn nhất để thực hiện điều đó đối với các nước đang phát
triển đó là thiếu vốn đầu tư và trình độ kỹ thuật còn yếu kém.
Vốn đâu tư là cơ sở để tạo ra công ăn việc làm trong nước, đổi mới công
nghệ, kỹ thuật, tăng năng suất lao động…Do đó vốn nước ngoài sẽ là một “cú
huých” để góp phần đột phá cái vòng luẩn quẩn đó. Đặc biệt FDI là một
nguồn quan trọng khắc phục tình trạng thiếu vốn mà không gây nợ cho nước

nhận đầu tư. Hơn nữa nguồn vốn này có lợi thế hơn đối với vốn vay ở chỗ:
thời hạn trả nợ vốn vay thường cố định và đôi khi quá ngắn so với một số dự
án đầu tư, còn thời hạn của FDI linh hoạt hơn.
2.3 FDI thúc đẩy nhanh và mạnh quá trình Chuyển giao và phát triển công
nghệ
FDI được coi là nguồn quan trọng để phát triển khả năng công nghệ của
nước chủ nhà.
Vai trò này được thể hiện qua hai khía cạnh chính là chuyển giao công
nghệ có sẵn từ bên ngoài vào và phát triển khả năng công nghệ của các cơ sở
nghiên cứu, ứng dụng của nước chủ nhà. Và đây là những mục tiêu quan trọng
được nước chủ nhà mong đợi từ các nhà đầu tư nước ngoài.
Chuyển giao công nghệ thông qua FDI thường được thực hiên chủ yếu
bởi các TNCs, dưới các hình thức : chuyển giao trong nội bộ giữa các chi
nhánh của một TNCs và chuyển giao giữa các chi nhánh của các TNCs.
4
Phần lớn các công nghệ được chuyển giao giữa các chi nhánh TNCs sang
nước đang phát triển ở hình thức 100% vốn nước ngoài và doanh nghiệp liên
doanh có phần lớn vốn nước ngoài, dưới các hạng mục chủ yếu như những
tiến bộ công nghệ, sản phẩm công nghệ, công nghệ thiết kế và xây dựng, kỹ
thuật kiểm tra chất lượng, công nghệ quản lý, công nghệ marketing.
2.3.1 Phát triển nguồn nhân lực và tạo việc làm
FDI ảnh hưởng trực tiếp đến cơ hội tạo ra công ăn việc làm thông qua
việc cung cấp việc làm trong các hãng có vốn đầu tư nước ngoài. FDI còn tạo
ra những cơ hội việc làm trong những tổ chức khác khi các nhà đầu tư nước
ngoài mua hàng hoá dịch vụ từ các nhà sản xuất trong nước, hoặc thuê họ
thông qua các hợp đồng gia công chế biến. Thực tiễn ở một số nước cho thấy
FDI đã đóng góp tích cực tao ra việc làm trong các ngành sử dụng nhiều lao
động như ngành may mặc. điện tử, chế biến.
FDI nâng cao năng lực quản lý của nước chủ nhà theo nhiều hình thức
như các khoá học chính quy, không chính quy và học thông qua làm.

Tóm lại, FDI đem lại lợi ích về tạo công ăn việc làm. Đây là một tác động
kép: tạo thêm việc làm cũng có nghĩa là tăng thêm thu nhập cho người lao
động, từ đó tạo điều kiện tăng tích luỹ trong nước.
FDI thúc Đẩy xuất nhập khẩu và tiếp cận với thị trường thế giới
Xuất nhập khẩu có mối quan hệ nhân quả với tăng trưởng kinh tế. Mối
quan hệ này được thể hiện ở các khía cạnh: xuất nhập khẩu cho phép khai thác
lợi thế so sánh, hiệu quả kinh tế theo quy mô, thực hiện chuyên môn hoá sản
xuất; nhập khẩu bổ sung các hàng hoá, dịch vụ khan hiếm cho sản xuất và tiêu
dùng; xuất nhập khẩu còn tạo ra các tác động ngoại ứng như thúc đẩy trao đổi
thông tin, dịch vụ, tăng cường kiến thức marketing cho các doanh nghiệp nội
địa và lôi kéo vào mạng lưới phân phối toàn cầu. Tât cả các yếu tố naỳ sẽ đây
nhanh tốc độ tăng trưởng.
5