PHÂN TÍCH TIỀN LƯƠNG VÀ THU NHẬP CỦA NGƯỜI LAO ĐỘNG

Website: Email : Tel : 0918.775.368
CHƯƠNG VIII: PHÂN TÍCH TIỀN LƯƠNG VÀ THU NHẬP CỦA NGƯỜI
LAO ĐỘNG
I.Vị trí vai trò của phân tích tiền lương,thu nhập
1.Khái niệm
- Tiền lương là lượng tiền mà người lao động nhận được từ người sử dụng lao
động sau khi hoàn thành một công việc nhất định hoặc sau một thời gian lao động nhất
định
+ Tiền lương danh nghĩa: là số tiền người lao động nhận được từ quá trình lao
động,phụ thuộc vào năng suất lao động,hiệu quả công việc,trình độ và kinh nghiệm của
người lao động
+Tiền lương thực tế: là số lượng hàng hóa tiêu dung và các loại dịch vụ cần thiết
mà người lao động có thể mua từ tiền lương danh nghĩa
Như vậy,tiền lương thực tế là mục đích lao động chính của người lao động,cũng
chính là đối tượng quản lý trực tiếp trong các chính sách tiền lương,thu nhập của doanh
nghiệp
- Thu nhập là tổng số tiền mà người lao động nhận được trong một thời gian nhất
định,từ các nguồn khác :tiền lương,tiền thưởng,các khoản phụ cấp,trợ cấp,từ kinh tế phụ
gia đình,từ các nguồn khác như gửi tiết kiệm,quà biếu…
- Phân tích tiền lương,thu nhập của người lao động là quá trình thu thập và xử lý
thông tin nhằm phát hiện ra các nhân tố ảnh hưởng từ đó tìm ra những giải pháp nâng
cao tiền lương,thu nhập cho người lao động
2.Vai trò của phân tích tiền lương, thu nhập của người lao động
a.Vai trò tiền lương ,thu nhập đối với người lao động
Tiền lương là nguồn thu chủ yếu của người lao động trong các doanh nghiệp,các
tổ chức.Trên phương diện quản lý,tiền lương được ví như một đòn bẩy kinh tế để kích
thích người lao động
b.Vai trò phân tích tiền lương,thu nhập người lao động
Làm cơ sở để điều tiết thu nhập và mức sống của các tầng lớp dân cư nhằm thực
hiện công bằng trong phân phối
1

Website: Email : Tel : 0918.775.368
II.Phân tích tiền lương
1.Khái niệm và phân loại quỹ tiền lương
a)Khái niệm: Quỹ lương là tổng số tiền dùng để trả lương cho người lao động ở cơ
quan, doanh nghiệp trong một thời kỳ nhất định.
b)Phân loại:
 Căn cứ vào vị trí và vai trò của từng bộ phận tiền lương chia làm 2 loại
• Quỹ lương cố định: là quỹ lương được tính dựa vào hệ thống thang bảng
lương.Phần này tương đối ổn định, ít phụ thuộc vào kết quả hoạt động, sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp.
Trừ trường hợp tăng giảm số người làm việc hoặc tăng giảm trình độ lành nghề
bình quân.
• Quỹ lương biến đổi:bao gồm các khoản phụ cấp, trợ cấp, tiền thưởng.Phần này
thường thay đổi, phụ thuộc vào sự thay đổi cơ cấu tổ chức, cán bộ, trình độ chuyên môn
kỹ thuật của người lao động, kết quả hoạt động, sản xuất kinh doanh.
 Căn cứ vào sự hình thành của quỹ lương: 2 loại
• Quỹ lương kế hoạch: là tổng số tiền lương mà người sử dụng lao động dự tính trả
cho người lao động khi họ hoàn thành nhiệm vụ được giao trong điều kiện bình thường
• Quỹ tiền lương thực hiện: là tổng số tiền thực tế đã chi trong thời gian tương ứng
với quỹ lương kế hoạch, trong đó có những khoản không nằm trong kế hoạch
 Căn cứ vào đối tượng trả lương: 2 loại
• Quỹ lương của lao động trực tiếp (công nhân sản xuất)
• Quỹ lương của lao động gián tiếp (cán bộ quản lý, phục vụ)
2.Cơ cấu quỹ tiền lương
a)Thành phần quỹ lương: gồm
-Tiền lương ngày theo hệ thống các thang lương, bảng lương Nhà nước
-Tiền lương trả theo sản phẩm
-Tiền lương công nhật trả cho những người phụ việc
-Tiền lương trả cho cán bộ
-Tiền lương trả cho thời gian ngừng việc do thiết bị máy móc hỏng, thiếu nguyên

nhiên vật liệu, thiên tai,…
-Tiền lương trả cho thời gian điều động công nhân viên đi làm nghĩa vụ, đi học
2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
-Tiền nhuận bút, tiền giảng bài.
-Các loại tiền thưởng có tính chất thường xuyên
-Các phụ cấp làm đêm, them giờ, them ca, kíp
-Phụ cấp dạy nghề, phụ cấp trách nhiệm, phụ cấp di chuyển
-Phụ cấp thâm niên trong các ngành theo quy định
-Phụ cấp cho những người làm công tác khoa học kỹ thuật có tài năng
-Phụ cấp khu vực
-Các loại phụ cấp khác ghi trong quỹ lương
b)Kết cấu quỹ lương của công nhân sản xuất:
Qũy lương của công nhân sản xuất có những đặc thù riêng và được chia ra làm 4
loại
Quỹ tiền lương cấp bậc:Tiền lương trả cho công nhân hưởng chế độ lương sản
phẩm và thời gian
Quỹ tiền lương giờ:là quỹ tiền lương trả theo số giờ làm việc thực tế, bằng quỹ
lương cấp bậc và các khoản cộng thêm ( nếu có ), gồm:
• Tiền lương trả thêm cho công nhân hưởng lương sản phẩm trả theo đơn giá lũy
tiến
• Tiền thưởng trả cho công nhân hưởng lương thời gian và lương sản phẩm
• Phụ cấp ca đêm
• Phụ cấp tổ trưởng sản xuất
• Phụ cấp đào tạo công nhân học nghề trong sản xuất
Quỹ lương ngày: bằng quỹ lương giờ cộng với các khoản tiền trả cho những giờ
không làm việc do luật quy định, gồm:
• Tiền lương trong những giờ ưu tiên cho các nghề độc hại
• Tiền lương trong thời gian bà mẹ có con nhỏ (dưới 12 tháng) cho con bú
 Quỹ tiền lương tháng ( năm ): bằng quỹ tiền lương ngày cộng với các khoản:

• Tiền lương trong thời gian nghỉ phép
• Tiền phụ cấp thâm niên
• Tiền trả cho thờii gian đi làm nghĩa vụ Nhà nước
• Phụ cấp khu vực
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
• Tiền đi công tác hoặc đi học
Sơ đồ cơ cấu quỹ tiền lương:
Quỹ
lương
cán bộ
Quỹ lương
giờ
Quỹ
lương
ngày
Tiền trả thêm lương cho sản phẩm
lũy tiến
Tiền thưởng cho công nhân hưởng
lương thời gian và lương sản phẩm
Phụ cấp làm thêm ca đêm..
Phụ cấp tổ trưởng sản xuất
Phụ cấp đào tạo công nhân học
nghề trong sản xuất
Tiền lương trả cho những giờ độc
hại
Tiền lương trả cho thời gian nghỉ
cho con bú
Quỹ
lương

tháng(
năm)
Tiền trả cho thời gian làm nghĩa vụ
Tiền lương nghỉ phép năm
Phụ cấp thâm niên
Phụ cấp khu vực
Tiền đi công tác hoặc đi học
Trả thêm
cho điều
kiện làm
việc thay
đổi
Phụ cấp thêm giờ
Tiền trả ngừng việc
trong ca
Tiền trả cho sản phẩm
hỏng do khách quan
Tiền trả cho công
việc cả ngày
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
3.Nội dung phân tích tiền lương
a)Các nguồn thu thập số liệu:
-Tài liệu thống kê tình hình thực hiện kế hoạch sản xuất, kế hoạch năng suất lao
động, kế hoạch số người làm việc trong tổ chức, doanh nghiệp
-Tài liệu thống kê sử dụng quỹ tiền lương trong tổ chức, doanh nghiệp
-Các văn bản của nhà nước về lao động và tiền lương
-Các tài liệu khảo sát thực tế
b)Các chỉ tiêu đánh giá và phương pháp phân tích:
 Nhóm chỉ tiêu đo lường mức độ thực hiện quỹ tiền lương, gồm:

+Mức tiết kiệm ( vượt chi ) tuyệt đối: là hiệu số giữa quỹ lương thực hiện và quỹ
lương kế hoạch, cho biết mức độ tiết kiệm (vượt chi) thực tế của quỹ lương ở doanh
nghiệp.
Công thức: T
tđ
= QL
TH
– QL
KH
. Trong đó:
T
tđ
: Mức tiết kiệm(vượt chi) tuyệt đối
QL
TH
:Quỹ lương thực hiện
QL
KH
: Quỹ lương kế hoạch
Nếu T
tđ
>0:vượt chi
Nếu T
tđ
<0: tiết kiệm
+Mức tiết kiệm( vượt chi ) tương đối: là sự so sánh giữa quỹ lương thực hiện và
quỹ lương kế hoạch sau khi đã điều chỉnh quỹ lương kế hoạch theo mức độ hoàn thành
các chỉ tiêu khác.
Công thức: T
tgđ

= QL
TH
– QL
KH
x (k + 1). Trong đó:
T
tgđ:
Mức tiết kiệm ( vượt chi ) tương đối
k: Hệ số điều chỉnh quỹ lương kế hoạch
Nếu T
tgđ
>0: vượt chi tương đối
Nếu T
tgđ
<0: tiết kiệm tương đối
Nếu so sánh giữa T
tgđ
và T
tđ
chúng ta sẽ biết xu hướng sử dụng quỹ tiền lương của
doanh nghiệp
 Phương pháp phân tích các nhân tố ảnh hưởng tới tình hình thực hiện quỹ tiền
lương:
5