QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC: BÀI TẬP TÌNH HUỐNG TIỂU LUẬN: ĐI TÌM LỜI GIẢI THANH TOÁN TRƯỚC HẠN TRÁI PHIẾU CHÍNH PHỦ HUY ĐỘNG VỐN CHO CÁC CÔNG TRÌNH GIAO THÔNG, THỦY LỢI

Bé néi vơ
häc viƯc hµnh chÝnh qc gia
líp båi dìng kiến thức quản lý nhà nớc chơng trình chuyên viên
mở cho Kho bạc Nhà nớc từ 8/9 đến 9/12/2005

tiểu luận
Đề tài:

Đi tìm lời giải cho bài toán thanh toán
trớc hạn trái phiếu Chính phủ huy động
vốn cho các công trình giao thông thuỷ lợi

Họ và tên:
Trần Thị Huệ
Chức vụ:
Chuyên viên
Đơn vị công tác: Kho bạc Nhà nớc

Hà Nội, tháng 01/2015


Lời mở đầu

Vốn cho đầu t phát triển giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong quá trình phát
triển kinh tế- xà hội của mỗi quốc gia. Chính phủ các nớc trên thế giới đều coi vốn là
một công cụ đắc lực góp phần tăng cờng tiềm lực tài chính quốc gia, bảo đảm ổn định
tiền tệ, tăng cờng sức mạnh quản lý vĩ mô của Nhà nớc và thúc đẩy nền sản xuất xÃ
hội phát triển. Đặc biệt với một quốc gia có xuất phát điểm thấp nh Việt Nam, vốn
càng giữ vai trò tiên quyết trong công cuộc công nghiệp hoá - hiện đại hoá đất nớc.
Trong điều kiện ngân sách nhà nơc còn hạn hẹp, mất cân đối lớn và kéo dài, để
có đủ vốn cho đầu t phát triển cần phải có giải pháp thu hút các nguồn vốn nhàn rỗi

trong nền kinh tế và tranh thủ các nguồn vốn từ bên ngoài. Từ đầu thập niên 90, Nhà
nớc bắt đầu quan tâm đến khai thác các nguồn vốn trong nền kinh tế cho đầu t phát
triển thông qua việc phát hành các loại trái phiếu Chính phủ. Nhiệm vụ quan trọng
này đợc Chính phủ, Bộ Tài chính giao cho hệ thống Kho bạc Nhà nớc Việt Nam đảm
nhận. Mời lăm năm qua, hệ thống Kho bạc Nhà nớc đà tổ chức thành công nhiều đợt
phát hành tín phiếu, trái phiếu Kho bạc, công trái xây dựng Tổ quốc với các loại kỳ
hạn, lÃi suất khác nhau, huy động mỗi năm hàng chục ngàn tỷ đồng vốn nhàn rỗi
trong xà hội, mà chủ yếu là nguồn vốn tiền tệ nhàn rỗi trong các tầng lớp dân c, để bù
đắp thiếu hụt ngân sách nhà nớc, tăng cờng nguồn vốn cho đầu t phát triển, góp phần
tích cực thực hiện sự nghiệp công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nớc.
Trong quá trình triển khai thực hiện, cơ chế chính sách huy động vốn đà không
ngừng đợc sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện, tạo nên cơ sở pháp lý khá đồng bộ cho công
tác huy động vốn. Công tác tổ chức quản lý huy động vốn cũng đợc cải tiến, đa công
tác huy động vốn thông qua phát hành trái phiếu Chính phủ đi vào nề nếp.
2


Tuy nhiên, trớc những yêu cầu của công cuộc đổi mới với những cơ hội và
thách thức của nền kinh tế trong thời kỳ chuyển đổi, cũng nh yêu cầu đổi mới công
tác quản lý tài chính, ngân sách và sự phát triển của thị trờng tài chính, công tác huy
động vốn qua KBNN cũng còn những tồn tại nhất định, đòi hỏi phải đợc tiếp tục
nghiên cứu và không ngừng hoàn thiện.
Trong phạm vi bài tiểu luận "Đi tìm lời giải cho bài toán thanh toán trớc
hạn trái phiếu Chính phủ huy động vốn cho các công trình giao thông - thuỷ lợi"
xin nêu một trong những tình huống bất cập nảy sinh trong quá trình triển khai nhiệm
vụ phát hành, thanh toán trái phiếu tại các đơn vị Kho bạc Nhà nớc, qua đó thấy đợc
sự bất cập của cơ chế chính sách đà ảnh hởng đến hiệu quả của công tác huy động
vốn và ảnh hởng đến lợi ích của các tầng lớp dân c. Từ đó, kiến nghị một số biện pháp
cần triển khai trong thời gian tới, góp phần hoàn thiện cơ chế huy động vốn, tạo điều
kiện cho Kho bạc Nhà nớc thực hiện tốt nhiệm vụ đợc giao.

Ngoài phần mở đầu và kết luận, tiểu luận đợc trình bày trong 4 phần
Phần 1: Mô tả tình huống
Phần 2: Phân tích tình huống
Phần 3: Xây dựng và lựa chọn phơng án xử lý tình huống
Phần 4: Một số giải pháp và kiến nghị

3


I. Mô tả tình huống

Thực hiện Nghị quyết số 414/2003/NQ-UBTVQH11 ngày 29/8/2003 của
Uỷ ban Thờng vụ Quốc hội, Quyết định số 182/2003/QĐ-TTg ngày 5/9/2003
của Thủ tớng Chính phủ về việc phát hành trái phiếu Chính phủ để đầu t một số
công trình giao thông, thuỷ lợi quan trọng của đất nớc, từ năm 2003 đến năm
2010, hệ thống Kho bạc Nhà nớc đợc giao nhiệm vụ phát hành 110.000 tỷ đồng
trái phiếu, huy động vốn để đầu t một số công trình giao thông, thuỷ lợi quan
trọng đà đợc chỉ định trong các quyết định phát triển kinh tế- xà hội miền núi
phía Bắc, Miền Trung Tây Nguyên, đồng bằng Sông Cửu Long, góp phần thúc
đẩy tăng trởng kinh tế, ổn định xà hội, nâng cao đời sống văn hoá, bảo đảm an
ninh quốc phòng.
Trái phiếu Chính phủ huy động vốn cho các công trình giao thông - thuỷ
lợi (gọi tắt là trái phiếu giao thông - thuỷ lợi) đợc phát hành theo các phơng
thức: đấu thầu, bảo lÃnh để thu hút vốn từ các đối tợng là nhà đầu t có tổ chức;
bán lẻ qua hệ thống Kho bạc Nhà nớc để thu hút vốn từ các nhà đầu t cá nhân,
bao gồm cán bộ, công nhân viên và các tầng lớp dân c. Trái phiếu có kỳ hạn 5
năm, đợc phát hành bằng đồng Việt Nam và Đô la Mỹ; phát hành bằng đồng
tiền nào thì thanh toán bằng đồng tiền đó. Trái phiếu đợc phát hành dới hai hình
thức ghi tên, in sẵn mệnh giá và không ghi tên, in sẵn mệnh giá.
Nhờ có sự chuẩn bị chu đáo của Bộ Tài chính, hệ thống Kho bạc Nhà nớc

và sự quan tâm chỉ đạo, phối hợp của các cấp các ngành ở Trung ơng và địa phơng nên các đợt phát hành trái phiếu giao thông thuỷ lợi năm 2003, 2004 đà thu
đợc kết quả tốt đẹp. Riêng đối với hình thức bán lẻ trái phiếu qua hệ thống
KBNN đà thu hút đợc sự đồng tình hởng ứng của đông đảo các tầng lớp dân c
nên chỉ trong thời gian ngắn, đa số các đơn vị KBNN đều đạt trên 100% chỉ tiêu
huy động vốn đợc giao.
4


Tuy nhiên, sau khi đợt phát hành kết thúc, Kho bạc Nhà nớc (Trung ơng)
đà nhận đợc một số công văn xin ý kiến chỉ đạo từ Kho bạc Nhà nớc các tỉnh,
thành phố, cụ thể nh sau:
- Công văn sè 624/KB/KHTH ngµy 20/6/2004 cđa KBNN A xin ý kiÕn
chØ đạo trờng hợp Ông Nguyễn Văn A đề nghị thanh toán trái phiếu trớc hạn
mệnh giá 100.000.000 đồng, do hoàn cảnh gia đình hiện đang gặp khó khăn vì
phải chữa bƯnh ung th cho vỵ víi chi phÝ rÊt cao, kèm theo xác nhận của bệnh
viện, nơi khám chữa bệnh và địa phơng nơi c trú.
- Công văn số 726/KB/KHTH ngày 15/7/2004 của KBNN B gửi Kho bạc
Nhà nớc báo cáo trên địa bàn có một số chủ sở hữu trái phiếu do hoàn cảnh gia
đình gặp khó khăn vì hạn hán, mất mùa, mang trái phiếu bằng đồng Việt Nam,
loại không ghi tên mệnh giá từ 1.000.000 đến 5.000.000 đồng đến Kho bạc Nhà
nớc đề nghị thanh toán trớc hạn.
- Công văn số 171/KB/KHTH ngày 20/9/2004 của KBNN C gửi Kho bạc
Nhà nớc đề nghị thanh toán trớc hạn cho chủ sở hữu trái phiếu là Nguyễn Thị C
loại có ghi tên, mệnh giá 10.000 đôla Mỹ, do gia đình đang gặp khó khăn, vì
thua lỗ trong hoạt động kinh doanh.
- Công văn số 276/KT-KB ngày 23/9/2004 của KBNN D xin ý kiến giải
quyết trờng hợp chủ sở hữu 3 tờ trái phiếu loại không ghi tên, mệnh giá 30.000
đôla Mỹ đến Kho bạc Nhà nớc đề nghị thanh toán trớc hạn, do gia đình đang
cần tiền để thanh toán học phí cho con ở nớc ngoài. Kho bạc Nhà nớc D đà hớng dẫn chủ sở hữu trái phiếu đến các công ty chứng khoán trên địa bàn để bán
trái phiếu, nhng không có công ty nào mua. Sau đó, chủ sở hữu trái phiếu đÃ

mang trái phiếu đến cầm cố để vay vốn ngân hàng thơng mại, nhng thđ tơc cịng

5


rất phức tạp và theo quy định của ngân hàng, số tiền tối đa đợc vay trên mệnh
giá trái phiếu là rất thấp, không đủ trang trải chi phí học của con.
Theo cơ chế quy định, trái phiếu giao thông - thuỷ lợi không đợc thanh
toán trớc han. Tuy nhiên, trớc những đề nghị bức xúc từ địa phơng, Kho bạc
Nhà nớc đà báo cáo, đề xuất phơng án xử lý trình Bộ Tài chính.
Ngày 20/3/2005, Bộ trởng Bộ Tài chính đà đồng ý với nội dung tờ trình
của Kho bạc Nhà nớc, cho phép Kho bạc Nhà nớc sử dụng nguồn dự toán chi trả
nợ hàng năm của ngân sách trung ơng để thanh toán trái phiếu trớc hạn nếu chủ
sở hữu gặp hoàn cảnh khó khăn đặc biệt, bất khả kháng, nh bị tổn thất lớn về tài
sản do thiên tai, hoả hoạn hoặc trong gia đình có ngời bị tai nạn, ốm đau, phải
điều trị dài ngày, chi phí tốn kém, có đơn đề nghị và có xác nhận của cơ quan
hoặc chính quyền địa phơng nơi c trú.
Tuy nhiên, Kho bạc Nhà nớc chỉ đợc phép thanh toán trớc hạn trái phiếu
bằng tiền Việt Nam, loại có ghi tên. Kho bạc Nhà nớc không đợc phép thanh
toán trớc hạn đối với trái phiếu bằng tiền Việt Nam, loại không ghi tên và trái
phiếu bằng ngoại tệ.
Thực hiện ý kiến chỉ đạo trên, Kho bạc Nhà nớc đà có Công văn số
1611/KB/HĐV 12/10/2004 gửi Kho bạc Nhà nớc các tỉnh, thành phố hớng dẫn
thực hiện việc thanh toán trái phiếu trớc hạn.
Trớc văn bản số 1611/KB/HĐV ngày 12/10/2004 của Kho bạc Nhà nớc đÃ
xuất hiện nhiều phản ứng khác nhau từ phía ngời dân:
- Những ngời sở hữu trái phiếu không ghi tên và trái phiếu ngoại tệ không
đợc thanh toán trớc hạn không đồng tình và phản ứng gay gắt với quyết định của
Kho bạc Nhà nớc về việc trên, vì họ cho rằng quyền lợi của ngời mua các loại
6

trái phiếu giao thông, thuỷ lợi phải bình đẳng nh nhau, nên loại trái phiếu không
ghi tên bằng tiền Việt Nam và trái phiếu ngoại tệ cũng phải đợc thanh toán trớc
hạn. Nhiều ngời dân đà gửi đơn khiếu nại về Kho bạc Nhà nớc (Trung ơng) và
Bộ Tài chính đề nghị xem xét, giải quyết.
- Đối với chủ sở hữu trái phiếu thuộc đối tợng đợc cho thanh toán trớc
hạn, tất nhiên là đồng tình với quyết định trên. Tuy nhiên, khi thanh toán lại nảy
sinh một số rắc rối. Lý do là trớc đây mua trái phiếu theo hình thức vận động,
họ không trực tiếp mua tại cơ quan Kho bạc Nhà nớc mà mua thông qua ngời
đại diện cơ quan hoặc tổ dân phố, vì vậy, khi mang trái phiếu đến Kho bạc Nhà
nớc đề nghị thanh toán, chữ ký chủ sở hữu trái phiếu không khớp đúng với mẫu
chữ ký ngời mua và nhận trái phiếu lu tại Kho bạc Nhà nớc, nên bị từ chối thanh
toán.
II. Phân tích tình huống
Trớc hết phải khẳng định, phát hành trái phiếu giao thông, thủy lợi là một
chủ trơng đúng đắn của Đảng và Nhà nớc nhằm phát huy nội lực, huy động sự
đóng góp của toàn dân cho công cuộc xây dựng và phát triển đất nớc.
Về chủ trơng không thanh toán trái phiếu giao thông - thuỷ lợi trớc hạn đÃ
đợc quy định rõ trong các văn bản hớng dẫn của Bộ Tài chính:
- Thông t số 88/2003/TT-BTC 16/9/2203 cđa Bé Tµi chÝnh híng dÉn thùc
hiƯn Qut định số 182/2003/QĐ-TTg ngày 5/9/2003 của Thủ tớng Chính phủ
về việc phát hành trái phiếu Chính phủ để đầu t một số công trình giao thông,
thuỷ lợi quan trọng của ®Êt níc.

7


- Quyết định số 155/ 2003/QĐ-BTC ngày 24/9/2003 của Bộ trởng Bộ Tài
chính về việc phát hành trái phiếu Chính phủ đợt I bằng ngoại tệ để đầu t một số

công trình giao thông, thuỷ lợi quan trọng của đất nớc.
- Quyết định số 156/ 2003/QĐ-BTC ngày 24/9/2003 của Bộ trởng Bộ Tài
chính về việc phát hành trái phiếu Chính phủ đợt I bằng đồng Việt Nam để đầu
t một số công trình giao thông, thuỷ lợi quan trọng của đất nớc.
Cơ sở khoa học của vấn đề trên xuất phát từ mục đích huy động và sử
dụng vốn. Nguồn vốn huy động từ phát hành trái phiếu giao thông thuỷ lợi đợc
tập trung theo dõi trên một tài khoản riêng mở tại Kho bạc để cấp phát cho các
công trình thuộc danh mục đợc Thủ tớng Chính phủ phê duyệt, không đợc sử
dụng cho các mục tiêu khác; Tốc độ huy động trái phiếu giao thông, thuỷ lợi
phụ thuộc vào tiến độ giải ngân các công trình để tránh ứ đọng vốn, gây lÃng
phí cho ngân sách nhà nớc. Vì vậy, trái phiếu phát hành đợt này, Nhà nớc không
đặt vấn đề giải quyết thanh toán trớc hạn, do ngân sách nhà nớc không bố trí đợc nguồn. Nếu lấy từ nguồn thu trái phiếu giao thông - thuỷ lợi để thanh toán trớc hạn sẽ ảnh hởng đến quy mô vốn đầu t cho các công trình.
Hởng ứng lời kêu gọi của Đảng và Nhà nớc, toàn dân ta hăng hái tham gia
mua trái phiếu vì sự nghiệp giao thông, thuỷ lợi của nớc nhà. Tuy nhiên, do sự
hiểu biết về các điều khoản trái phiếu có hạn, nên không nắm rõ loại trái phiếu
phát hành đợt này, Nhà nớc không quy định cho thanh toán trớc hạn. Vì vậy, khi
gặp khó khăn đặc biệt, bất khả kháng, chủ sở hữu trái phiếu mang trái phiếu đến
Kho bạc Nhà nớc đề nghị thanh toán trớc hạn, nhng bị từ chối.
Vấn đề trên đặt ra yêu cầu là Kho bạc Nhà nớc sẽ phải xử lý nh thế nào
cho hợp tình, hợp lý, bảo đảm giải quyết hài hoà mối quan hệ về lợi ích giữa
Nhà nớc và nhân dân, đồng thời bảo đảm pháp chế xà hội chủ nghÜa. NÕu viÖc
8


xử lý không hợp lý và kịp thời, ngời dân tập trung, khiếu kiện, sẽ gây hậu quả
xấu, làm mất uy tín của Kho bạc Nhà nớc, ảnh hởng đến việc thực hiện chủ trơng, chính sách lớn của Đảng và Nhà nớc.
Sự việc trên xảy ra do một số nguyên nhân sau đây:
Về phía Bộ Tài chính, Kho bạc Nhà nớc:
- Khi ban hành quyết định không cho thanh toán trái phiếu giao thông thuỷ lợi trớc hạn, Bộ Tài chính mới chỉ tính đến yêu cầu quản lý của Nhà nớc,
mà cha quan tâm tới nhu cầu của ngời dân, nhất là trong điều kiện hiện nay, khi

thị trờng chứng khoán ở Việt Nam cha phát triển, hoạt động kinh doanh, mua
bán lại trái phiếu sau phát hành còn rất hạn chế.
- Sau khi có khiếu nại từ phía ngời dân, Bộ Tài chính đà sửa đổi cơ chế kịp
thời, cho phép thanh toán trớc hạn đối với trái phiếu có ghi tên. Đối với trái
phiếu không ghi tên và trái phiếu ngoại tệ không đợc thanh toán trớc hạn với lý
do:
+ Chủ sở hữu trái phiếu không ghi tên có thể tự do mua bán, chuyển nhợng trái phiếu trên thị trờng.
+ Theo cơ chế quản lý ngoại hối của Nhà nớc, Kho bạc Nhà nớc không đợc quản lý ngoại tệ nên không có sẵn nguồn ngoại tệ dự trữ để đáp ứng ngay
nhu cầu thanh toán của ngời dân mà phải mua lại từ hệ thống ngân hàng thơng
mại. Vì vậy, việc thanh toán trái phiếu ngoại tệ trớc hạn sẽ gây bị động cho cơ
quan Kho bạc Nhà nớc, đồng thời việc quản lý, hạch toán giao dịch này sẽ rất
phức tạp vì phải tính đến sự chênh lệch giữa tỷ giá thực tế và tỷ giá hạch toán.
Có thể nói, các quyết định trên đa ra trong thời điểm hiện nay là cha hợp
lý, do không tính đến hoạt động kinh doanh, mua bán chứng khoán ở nớc ta còn
9


hạn chế. Thời hạn trái phiếu khá dài, trong khi lợng tiền mua trái phiếu của dân
c chỉ là tạm thời nhàn rỗi, với nhiều gia đình, khoản tiền này mang tính chất dự
phòng rủi ro. Vì vậy, trong điều kiện thị trờng thứ cấp trái phiếu cha phát triển
mà không có cơ chế thanh toán trớc hạn sẽ là không phù hợp, khó hấp dẫn ngời
mua trái phiếu .
- Về việc không giải quyết thanh toán trớc hạn do sai chữ ký mẫu, lý do là
cán bộ Kho bạc khi phát hành trái phiếu không tuân thủ đúng quy trình và nội
dung quy trình phát hành, thanh toán trái phiếu cha đợc niêm yết công khai tại
các điểm giao dịch để ngời mua trái phiếu thực hiện và giám sát việc thực hiện
pháp luật của cán bộ Kho bạc Nhà nớc.
Theo quy định tại Công văn số 343/KB-HĐV ngày 14/3/2002 của Kho
bạc Nhà nớc hớng dẫn chi tiết công tác quản lý phát hành, thanh toán trái phiếu
qua hệ thống Kho bạc Nhà nớc, khi mua trái phiếu có ghi tên, chủ sở hữu trái

phiếu phải ký tên lên phần cuống trái phiếu, lu tại Kho bạc Nhà nớc phát hành,
là cơ sở để Kho bạc Nhà nớc kiểm tra, đối chiếu trớc khi thanh toán, bảo đảm
thanh toán đúng cho chủ sở hữu trái phiếu, tránh gây thiệt hại, mất mát tiền, tài
sản cho ngời dân.
Tuy nhiên, trên thực tế, ở một số nơi, cán bộ Kho bạc đà không thực hiện
đúng quy trình trên, khi bán trái phiếu có ghi tên, chủ sở hữu trái phiếu không
trực tiếp đi mua mà thông qua ngời đại diện cơ quan, đơn vị, vì vậy, chữ ký lu
trên cuống trái phiếu không phải là chữ ký của chủ sở hữu trái phiếu.
Về phía ngời mua trái phiếu
Do đây là lần đầu tiên Nhà nớc quy định không cho thanh toán trái phiếu
trớc hạn, nên ngời mua, vì chủ quan và hiểu biết về trái phiếu còn hạn chế, nên
trớc khi mua trái phiếu, không nghiên cứu, tìm hiểu về các ®iỊu kiƯn, ®iỊu
10


khoản của trái phiếu, vì vậy, không biết đợc mỗi loại trái phiếu có những đặc
điểm khác nhau. Cụ thể, đối với trái phiếu không ghi tên, khi có nhu cầu chuyển
nhợng, chủ sở hữu có thể tự do mua bán, chuyển nhợng trên thị trờng, không
phải làm thủ tục tại cơ quan Kho bạc Nhà nớc. Đến hạn thanh toán gốc, lÃi trái
phiếu, chủ sở hữu trái phiếu có thể thanh toán gốc, lÃi trái phiếu tại các đơn vị
Kho bạc Nhà nớc trên địa bàn cả nớc, không phụ thuộc vào địa điểm mua.
Đối với trái phiếu có ghi tên, việc thanh toán gốc, lÃi trái phiếu cũng nh
chuyển nhợng trái phiếu, phải thực hiện tại Kho bạc Nhà nớc nơi phát hành, tuy
nhiên, loại trái phiếu này có yếu tố bảo đảm an toàn cao hơn cho chủ sở hữu trái
phiếu so với loại trái phiếu không ghi tên. Đó là, trong trờng hợp trái phiếu bị
mất, nếu ngời làm mất trái phiếu chứng minh đợc quyền sở hữu trái phiếu của
mình và trái phiếu đó cha bị lợi dụng thanh toán, thì sẽ đợc Kho bạc Nhà nớc
thanh toán khi trái phiếu đến hạn. Trong khi đó, mất trái phiếu không ghi tên coi
nh mất tiền, ngời báo mất trái phiếu không đợc giải quyết thanh toán.
Sự việc trên xảy ra tuy không phổ biến, nhng ít nhiều đà gây phản ứng từ

ngời dân khi không đợc giải quyết thanh toán trái phiếu trớc hạn, làm phát sinh
hiện tợng một số kẻ xấu lợi dụng tình hình, đi thu gom mua trái phiếu của ngời
dân với giá thấp, làm giảm sút lòng tin của nhân dân đối với chủ trơng, chính
sách của Đảng và Nhà nớc.
III. Xây dựng, lựa chọn phơng án giải quyết tình
huống
Đối với tình huống nêu trên có thể xử lý theo một trong hai phơng án sau:
- Phơng án 1: Thành lập công ty tài chính dới hình thức công ty cổ phần,
trong đó Nhà nớc nắm giữ cổ phần chi phối chuyên mua, bán trái phiếu Chính
phủ sau khi phát hành. Công ty này đóng vai trò nhà tạo lập thị trờng, tức là phải
11


luôn sẵn sàng chào mua và chào bán trái phiếu. Giá cả mua bán trái phiếu của
công ty phải trong phạm vi cho phép của Bộ Tài chính, để tránh tình trạng mua
rẻ, bán đắt, làm ảnh hởng đến quyền lợi của ngời mua bán trái phiếu (ngời dân).
- Phơng án 2: Cho phép Kho bạc Nhà nớc sử dụng tồn ngân (bao gồm tồn
quỹ ngân sách Nhà nớc và trên tài khoản tiền gửi của các đơn vị sử dụng NSNN
cha sử dụng đến) để thanh toán trớc hạn đối với tất cả các loại trái phiếu. Tuy
nhiên, để tránh tình trạng ngời dân rút tiền ồ ạt, ảnh hởng đến nguồn thanh toán,
KBNN chỉ thực hiện thanh toán với những chủ sở hữu trái phiếu gặp khó khăn
đặc biệt hoặc rủi ro bất khả kháng, có xác nhận của cơ quan nơi công tác hoặc
chính quyền địa phơng nơi c trú. Đối với trái phiếu ngoại tệ, nếu thanh toán trớc
hạn sẽ đợc quy đổi ra đồng Việt Nam để chi trả cho chủ sở hữu.
Đối với trờng hợp trái phiếu có ghi tên nhng chữ ký trên cuống trái phiếu
không đúng với chữ ký của chủ sở hữu trái phiếu, Kho bạc Nhà nớc có thể giải
quyết thanh toán căn cứ vào chứng minh nhân dân của ngời có tên ghi trên trái
phiếu.
Qua phân tích tình hình thực tế, trong thời điểm hiện nay, tôi xin đề xuất
thực hiện phơng án 2, vì lý do sau đây:

- Phơng án 1 có u điểm là tạo môi trờng thuận lợi cho việc mua bán lại
trái phiếu sau phát hành, thúc đẩy sự phát triển của thị trờng thứ cấp trái phiếu
Chính phủ. Nhà nớc không cần sửa đổi cơ chế thanh toán trái phiếu trớc hạn,
ngời dân có thể chuyển đổi trái phiếu thành tiền mặt tại mọi thời điểm. Tuy
nhiên, trong giai đoạn đầu hoạt động, Nhà nớc cần có cơ chế hỗ trợ mô hình
doanh nghiệp này về thuế, về vốn kinh doanh trong những trờng hợp nhu cầu
bán lại trái phiếu nhiều hơn mua. Để thực hiện đợc phơng án này phải có thời

12


gian chuẩn bị về cơ chế, tổ chức, nhân sự; không giải quyết ngay đợc các vớng
mắc nảy sinh trong thực tế.
- Phơng án 2 có u điểm là có thể giải quyết ngay các vớng mắc đà nảy
sinh tại địa phơng. Trên thực tế, khối lợng trái phiếu đề nghị thanh toán trớc hạn
không nhiều, đa số ngời dân mua trái phiếu thờng nắm giữ đến khi đáo hạn và
Kho bạc Nhà nớc chỉ giải quyết thanh toán trớc hạn đối với trái phiếu khi chủ sở
hữu gặp khó khăn đột xuất, rủi ro bất khả kháng có xác nhận của cơ quan hoặc
chính quyền địa phơng. Trong điều kiện thị trờng thứ cấp trái phiếu cha phát
triển thì giải pháp này là phù hợp, thể hiện chính sách của Nhà nớc phải xuất
phát từ nhu cầu và bảo vệ lợi ích chính đáng của ngời dân.
Để thực hiện phơng án trên, Bộ Tài chính, Kho bạc Nhà nớc cần triển khai
các công việc sau:
- Bộ Tài chính ban hành quyết định cho phép thanh toán trớc hạn đối với
trái phiếu giao thông, thuỷ lợi phát hành năm 2003. Trong quyết định cần quy
định rõ điều kiện đợc thanh toán trớc hạn, các mức lÃi suất áp dụng đối với trái
phiếu thanh toán trớc hạn (có sự phân biệt phụ thuộc vào thời gian nắm giữ trái
phiếu); đồng thời quy định trình tự quy trình, thủ tục và thẩm quyền giải quyết
thanh toán trái phiếu trớc hạn.
- Căn cứ vào quyết định của Bộ Tài chính, Kho bạc Nhà nớc ban hành

công văn gửi Kho bạc Nhà nớc các tØnh, thµnh phè híng dÉn thùc hiƯn thèng
nhÊt trong toµn hệ thống.
- Kho bạc Nhà nớc các tỉnh, thành phố thực hiện đúng hớng dẫn của cấp
trên; Niêm yết công khai quy trình nghiệp vụ tại các điểm giao dịch; giáo dục
cán bộ chấp hành đúng quy trình, thủ tục phát hành, thanh toán trái phiếu.
13


IV. Giải pháp và kiến nghị
Sự việc trên xảy ra tuy nhỏ, nhng nếu không đợc giải quyết kịp thời, hợp
tình, hợp lý sẽ gây phản đối từ phía nhân dân, gây mất uy tín của ngành Kho
bạc, ảnh hởng đến việc triển khai chủ trơng, chính sách lớn của Đảng và Nhà nớc.
Trong thời gian tới, để công tác huy động vốn của Kho bạc Nhà nớc đạt
hiệu quả, giúp cho ngành Kho bạc hoàn thành tốt nhiệm vụ đợc giao, xin đề
xuất một số giải pháp và kiến nghị nh sau:
1. Về cơ chế, chính sách:
- Không ngừng nghiên cứu, bổ sung, sửa đổi cơ chế chính sách huy động
vốn cho phù hợp với chính sách quản lý tài chính nói riêng, chính sách quản lý
tài chính nói chung, để bảo đảm tính hiệu quả và khả năng thực thi.
- Cùng với việc tăng cờng tính pháp lý của công tác huy động vốn, cần
nghiên cứu, hoàn thiện các văn bản pháp lý có liên quan về chứng khoán và giao
dịch chứng khoán nhằm thúc đẩy hoạt động thị trờng vốn, thị trờng chứng
khoán ở nớc ta, từ đó tác động trở lại, khuyến khích, đẩy mạnh công tác huy
động vốn của Kho bạc Nhà nớc.
- Cải tiến phơng thức phát hành và hình thức trái phiếu Chính phủ, hạn
chế dần phát hành trái phiếu theo phơng thức bán lẻ qua Kho bạc Nhà nớc, tăng
cờng huy động vốn thông qua các kênh bán buôn (đấu thầu qua Ngân hàng Nhà
nớc, qua Trung tâm Giao dịch chứng khoán và bảo lÃnh phát hành) để tăng
nhanh khối lợng vốn huy động, đồng thời, tiết kiệm chi phí phát hành cho ngân
sách nhà nớc.

14


- Đa dạng hoá các loại trái phiếu với nhiều loại kỳ hạn, lÃi suất khác nhau
nhằm huy động tối đa các nguồn vốn tiền tệ nhàn rỗi trong xà hội cho nhu cầu
đầu t phát triển, bổ sung thêm hàng hoá cho thị trờng chứng khoán; hạn chế dần
việc phát hành trái phiếu có ghi tên, tạo điều kiện thuận lợi cho việc mua, bán,
chuyển nhợng, đồng thời, giúp cho công tác quản lý trái phiếu của Kho bạc đợc
đơn giản, thuận lợi hơn.
2. Tại các đơn vị KBNN cần quán triệt thực hiện quy chế công khai, dân
chủ trong hoạt động đối với khách hàng, đơn vị giao dịch, cũng nh trong nội bộ
hệ thống Kho bạc Nhà nớc; Niêm yết công khai cơ chế và quy trình phát hành,
thanh toán trái phiếu tại các điểm giao dịch tạo điều kiện thuận lợi cho ngời
mua thực hiện và giám sát hoạt động của cán bộ Kho bạc Nhà nớc.
3. Đào tạo nâng cao trình độ đội ngũ cán bộ trong toàn hệ thống Kho bạc
Nhà nớc, ngoài việc bồi dỡng kiến thức chuyên môn, cần chú trọng bồi dỡng
kiến thức về pháp luật và kiến thức quản lý hành chính Nhà nớc, nâng cao ý
thức chấp hành pháp luật xà hội chủ nghĩa.
4. Tăng cờng thanh tra, kiểm tra, kiểm soát trong hoạt động của Kho bạc
Nhà nớc, kịp thời phát hiện những sơ hở, thiếu sót để có biện pháp xử lý, nhằn
lành mạnh hoá hoạt động Kho bạc Nhà nớc, gây dựng lòng tin của nhân dân đối
với hoạt động của hệ thống Kho bạc nói riêng và ngành Tài chính nói chung.

Kết luận
Huy động vốn cho ngân sách nhà nớc và cho đầu t phát triển là một trong
những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của Kho bạc Nhà nớc. Trong những năm
qua, hệ thống Kho bạc Nhà nớc đà triển khai tơng đối tốt nhiệm vụ trên. Mỗi
15

năm, thông qua phát hành công trái, trái phiếu, Kho bạc Nhà nớc đà huy động
hàng chục ngàn tỷ đồng, bổ sung nguồn vốn cho đầu t phát triển, góp phần ổn
định lu thông tiền tệ, tăng cờng hàng hoá cho thị trờng chứng khoán. Đối với đÃ
số dân chúng, trái phiếu Chính phủ đà trở thành công cụ đầu t quen thuộc, có độ
an toàn cao nhất do đợc bảo đảm bằng ngân sách quốc gia.
Trong thời gian tới, nhu cầu vốn đầu t của nền kinh tế ngày càng to lớn,
đòi hỏi hệ thống Kho bạc Nhà nớc phải triển khai đồng bộ, tích cực các giải
pháp trên, huy động tối đa nguồn vốn nhàn rỗi trong xà hội, góp phần tăng cờng
nguồn vốn thực hiện chiến lợc phát triển kinh tế, đáp ứng nhu cầu vốn cho sự
nghiệp công nghiệp hoá- hiện đại hoá đất nớc./.

Tài liệu tham khảo
1. Nghị quyết số 414/2003/NQ-UBTVQH11 ngày 29/8/2003 của Uỷ ban
Thờng vụ Quốc hội
2. Quyết định số 182/2003/QĐ-TTg ngày 5/9/2003 của Thủ tớng Chính
phủ về việc phát hành trái phiếu Chính phủ để đầu t một số công trình giao
thông, thuỷ lợi quan trọng của đất nớc
16


3. Thông t số 88/2003/TT-BTC 16/9/2203 của Bộ Tài chính hớng dẫn thực
hiện Quyết định số 182/2003/QĐ-TTg ngày 5/9/2003 của Thủ tớng Chính phủ
về việc phát hành trái phiếu Chính phủ để đầu t một số công trình giao thông,
thuỷ lợi quan trọng của đất nớc.
4. Quyết định số 155/ 2003/QĐ-BTC ngày 24/9/2003 của Bộ trởng Bộ Tài
chính về việc phát hành trái phiếu Chính phủ đợt I bằng ngoại tệ để đầu t một số
công trình giao thông, thuỷ lợi quan trọng của đất nớc.
5. Quyết định số 156/ 2003/QĐ-BTC ngày 24/9/2003 của Bộ trởng Bộ Tài
chính về việc phát hành trái phiếu Chính phủ đợt I bằng đồng Việt Nam để đầu

t một số công trình giao thông, thuỷ lợi quan trọng của đất nớc.
6. Công văn số 1281/KB-HĐV ngày 25/9/2003 của Kho bạc Nhà nớc hớng dẫn phát hành, thanh toán trái phiếu Chính phủ bằng đồng Việt Nam đợt I
năm 2003.
7. Công văn số 1337/KB-HĐV ngày 6/10/2003 của Kho bạc Nhà nớc hớng dẫn phát hành, thanh toán trái phiếu Chính phủ bằng ngoại tệ đợt I năm
2003.
8. Công văn số1611/KB/HĐV 12/10/2004 của Kho bạc Nhà níc híng dÉn
thùc hiƯn viƯc thanh to¸n tr¸i phiÕu tríc hạn.
9. Công văn số 343/KB-HĐV ngày 14/3/2002 của Kho bạc Nhà nớc hớng
dẫn chi tiết công tác quản lý phát hành, thanh toán trái phiếu qua hệ thống Kho
bạc Nhà níc

17