Một số mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam bị nước ngoài điều tra và áp dụng thuế chống bán phá giá

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Lời mở đầu
Sau hơn một thập kỉ thực hiện chính sách đổi mới (kể từ năm 1986) đến
nay, nớc ta đà đạt đợc mét sè thµnh tùu nỉi bËt trong lÜnh vùc kinh tế xà hội.
Chính sách thơng mại ngày càng thông thoáng đà góp phần đẩy mạnh
các hoạt động thơng mại, đặc biệt là hoạt động xuất khẩu.
Việt Nam đang trong giai đoạn hội nhập nền kinh tế khu vực và nền kinh
tế thế giới: Việt Nam đà gia nhập các tổ chøc kinh tÕ khu vùc nh OPEC,
ASEAN,… ViƯt Nam ®ang tích cực đàm phán để gia nhập tổ chức th Việt Nam đang tích cực đàm phán để gia nhập tổ chức thơng mại
thế giới WTO. Và nh vậy các rào cản đối với hàng nhập khẩu không phù hợp
với qui định của WTO phải đợc rỡ bỏ. Kim ngạch xuất khẩu của ta ngày càng
tăng, nhng lại đối mặt với một vấn đề là sự bảo hộ sản xuất trong níc cđa mét
sè níc nhËp khÈu. Mét c«ng cơ hữu hiệu là các nớc này áp dụng thuế chống
bán phá giá, gây khó khăn cho các nhà xuất khẩu.
Để hiểu thêm vấn đề này ta xem xét một số khái niệm và qui định của
các nớc về biện pháp ¸p dơng th chèng b¸n ph¸ gi¸, mét sè mỈt hàng của
Việt Nam bị áp thuế chống bán phá giá.
Bài tiểu luận gồm 3phần:
Phần 1: Tình hình áp dụng thuế chống bán phá giá trên
thế giới.

Phần 2: Quá trình điều tra một vụ kiện chống bán phá
giá ở Mỹ.

Phần 3: Một số mặt hàng xuất khẩu của Việt Nam bị nớc
ngoài điều tra và áp dụng thuế chống bán phá giá.

Trần Thị Ngọc ánh

1

Website: Email : Tel (: 0918.775.368

PhÇn 1. Mét số khái niệm , tình hình áp dụng thuế
chống bán phá giá trên thế giới
I.

khái niệm

1.

Bán phá giá?

Theo quan niệm đợc nhiều ngời thừa nhận hiện nay thì bán phá giá là bán
hàng hoá ra nớc ngoài với giá thấp hơn chi phí sản xuất.
Mục đích của việc áp dụng thuế chống bán phá giá là để bảo vệ sản
xuất trong nớc.
2.

Giá trị thông thờng (GTTT):
Là mức giá thực của hàng hoá đợc bán ở thị trờng nội địa nớc xuất khẩu.

3.

Giá xuất khẩu (GXK):

Là giá hàng hoá đợc bán cho nhà nhập khẩu, đợc điều chỉnh bằng cách
khấu trừ tất cả các chi phí mà ngời xuất khẩu phải chịu những chi phí này
không có khi bán ở thị trờng nội địa.

4.

Biên độ phá giá:
Biên độ phá giá = Giá trị thông thờng Giá xuất khẩu

II.

Tình hình áp dụng thuế chống bán phá giá trên thế
giới

Năm 1995 cùng với sự ra đời của WTO, một số các hiệp định thơng mại
liên quan đến thơng mại quốc tế cũng đợc ban hành. Trong đó có Hiệp định
chống bán phá giá của WTO mà các nớc thành viên phải tuân theo khi áp
dụng vào luật chống bán phá giá của nớc mình.
Kể từ khi WTO ra đời đến cuối năm 2001, trên thế giới đà có 2132 cuộc
điều tra phá giá, trong đó có 1066 lần áp thuế chống bán phá giá (khoảng 50%
các vụ điều tra). Các mặt hàng thờng bị điều tra và chịu thuế là: sản phẩm dệt
may,giầy dép, sắt thép Việt Nam đang tích cực đàm phán để gia nhập tổ chức th
Trên thực tế, trớc khi WTO ra đời biện pháp chống bán phá giá đà đợc áp
dụng ở một số nớc nh Canada là nớc đầu tiên trên thế giới áp dụng thuế chống
bán phá giá(1904), Newzealand(1905), Australia(1906), Mỹ(1914) Việt Nam đang tích cực đàm phán để gia nhập tổ chức th
Thực tế ¸p dơng biƯn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ cđa c¸c nớc phát triển(từ
1995 đến cuối năm 2001):
Số nớc
Số cuộc đtra
Bị điều tra
áp thuế
Bị áp thuế
12
899

502
32
745
430
Mỹ
255
169
57
EU
246
153
18
Trần Thị Ngọc ánh

2


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Hµn Quèc
NhËt

28
1

70
60

Thùc tÕ ¸p dơng biƯn ph¸p chèng b¸n ph¸ gi¸ cđa c¸c nớc đang phát
triển(từ 1995 đến cuối năm 2001):

Số nớc
23
60
ấn Độ
Achentina
Brazil

Số cuộc đtra
946

Trần Thị Ngọc ánh

Bị điều tra

áp thuế
564

Bị áp thuế

155
97
51

736
37
7
45

1100
248

3


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Phần 2. Quá trình một vụ kiện chống bán phá
giá ở Mỹ
Sau khi WTO ra đời, đà đa ra Hiệp định chống bán phá giá. Theo đó, các
qui định của các nớc thành viên phải tuân thủ.
ở Mỹ, các cơ quan điều tra và ra quyết định cuối cùng về có hay không
áp dụng thuế chống bán phá giá là Bộ thơng mại (DOC) và Uỷ ban thơng mại
quốc tế (ITC). Trong đó DOC chịu trách nhiệm điều tra về việc bán phá giá,
ITC chịu trách nhiệm điều tra về mức độ thiệt hại xảy ra hoặc có thể xảy ra
đối với ngành sản xuất trong nớc.
1.

Quá trình điều tra

a.

Cơ sở để điều tra

Một tổ chức hay một cá nhân đại diện cho một ngành sản xuất trong nớc
nộp đơn đồng thời lên DOC và ITC đề nghị điều tra phá giá một mặt hàng
nhập khẩu. Đơn đợc coi là hợp lệ nếu sản lợng của những ngời ủng hộ đơn
chiếm 25% và phải lớn hơn sản lợng của những nhà sản xuất phản đối đơn.
Tuy nhiên, DOC và ITC vẫn tiến hành điều tra mà không cần nhận đợc
đơn đề nghị của một cá nhân hay một tập thể các nhà sản xuất nào nếu nhận
thấy một mặt hàng nhập khẩu nào đấy gây thiệt hại cho sản xuất trong nớc.

b.

Điều tra

Sau 20 ngày( có thể là 40 ngày) nhận đợc đơn, DOC sẽ đa ra quyết định
có hay không tiến hành điều tra và lý do đa ra quyết định này.
Sau 45 ngày(trong trờng hợp đặc biệt có thể là 65 ngày) kể từ ngày nhận
đơn ITC sẽ có đánh giá sơ bộ về mức độ thiệt hại đối với ngành sản xuất trong
nớc. Nếu thấy không có thiệt hại hay nguy cơ thiệt hại thì ICT sẽ ngừng cuộc
điều tra.
Sau 115 ngày kể từ ngày ITC có đánh giá sơ bộ, DOC cũng sẽ có đánh
giá sơ bộ. Nếu thấy có hành vi bán phá giá thì DOC có thể ¸p dơng biƯn ph¸p
t¹m thêi: th t¹m thêi, hay kÝ quĩ một khoản tiền nhất định.
Sau 235 ngày kể từ ngày có hồ sơ yêu cầu tiến hành điều tra, DOC sẽ có
đánh giá cuối cùng khẳng định hàng hoá nhập khẩu đó có hành vi bán phá giá,
chỉ rõ biên độ phá giá, các số liệu liên quan: giá trị thông thờng, giá xuất
khẩu.
Sau 280 ngày kể từ ngày nhận đợc đơn ITC sẽ có đánh giá cuối cùng
khẳng định có thiệt hại hay nguy cơ thiệt hại đối với ngành sản xuất trong nớc.

Trần Thị Ngọc ánh

4


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

c.

KÕt thóc ®iỊu tra

Sau khi xem xét đánh giá cuối cùng của DOC, ITC sẽ ra quyết định:
áp dụng thuế đối với hàng hoá nhập khẩu thuộc đối tợng điều tra với một
mức thuế cụ thể. Hoặc
Không áp thuế chống bán phá giá đối với hàng hoá nhập khẩu thuộc đối
tợng điều tra.
2.

áp dụng thuế chống bán phá giá

a.

Thuế tạm thời:

Sau khi đánh giá sơ bộ thấy có hành vi bán phá giá DOC sẽ áp dụng biện
pháp tạm thời: thuế tạm thời hay kí quĩ một khoản tiền đủ để đảm bảo triệt
tiêu việc bán phá giá, đảm bảo tính cạnh tranh.
Thời gian áp dụng biện pháp tạm thời từ 4 đến 6 tháng tuỳ từng trờng hợp
cụ thể.
b.

Tính thuế và áp dụng thuế: đều tuân thủ theo qui định của WTO.

c.

Rà soát việc áp dụng thuế chống bán phá giá

DOC là cơ quan tiến hành rà soát việc áp dụng thuế chống bán phá giá
sau khi đà áp dụng đợc 5 năm và đa ra 1 trong 3 quyết định sau:

3.

-

Giữ nguyên mức thuế chống bán phá giá đà áp dụng.

-

Giảm mức thuế chống bán phá giá đà áp dụng.

-

BÃi bỏ thuế chống bán phá giá đà áp dụng.

Thực tiễn áp dụng thuế chống bán phá giá ở Mỹ

Kể từ năm 1995, các cuộc điều tra về phá giá của Mỹ thay đổi theo từng
thời kỳ:
Năm 1992 có 84 cuộc điều tra
Năm 1995 có 14 cuộc, 1996 : 21cuộc, 1997 : 15 cuộc. Từ năm 1996 đến
1998 có 72 cuộc điều tra. Riêng năm 1998, do sức ép của các ngành sản xuất
trong nớc và cạnh tranh nớc ngoài số cuộc điều tra phá giá là 36 cuộc.
Việc điều tra và ¸p dơng th chèng b¸n ph¸ gi¸ cđa Mü chđ yếu tập
trung vào các mặt hàng chính mang tính chiến lợc : sắt thép cacbon cán nóng
và cán mỏng. Trong số 72 cuộc điều tra từ 1996 đến 1998 thì có tới 39 cuộc
điều tra là sản phẩm thép (chiếm 54%) và mức thuế áp dụng là 25% đến
67,5% đối với sản phẩm thép cán nóng nhập từ Nhật Bản, ®èi víi Brazil lµ
50,7% ®Õn 71%… ViƯt Nam ®ang tÝch cực đàm phán để gia nhập tổ chức th

Trần Thị Ngäc ¸nh

5


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Trong giai đoạn từ 1995 đến cuối năm 2001 Mỹ đà tiến hành 255 cuộc
điều tra chống bán phá giá và áp dụng thuế chống bán phá giá 169 lần. Số
cuộc điều tra chống bán phá giá có chiều hớng tăng kể từ 1995 đến cuối năm
2001.

Trần Thị Ngọc ánh

6


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

PhÇn 3. Mét số mặt hàng của Việt Nam bị nớc
ngoài điều tra và áp dụng thuế chống bán phá
giá
Cùng với việc hội nhËp kinh tÕ ThÕ giíi, ViƯt Nam tÝch cùc ®Èy mạnh
kim ngạch xuất khẩu hàng hoá ra thị trờng thế giới. Tuy nhiên, các mặt hàng
xuất khẩu của ta bị c¸c níc nhËp khÈu ¸p th chèng b¸n ph¸ gi¸ ngày càng
tăng.
Tính đến hết tháng 7 năm 2002, nớc ta đà bị điều tra chống phá giá một
số mặt hàng:
1

Nm

1994

Nc
Colombia

Mt hàng
Gạo

Tiến trình điều tra
Khơng đánh thuế vì mặc dù có bán phá giá ở mức 9,07%

2
3

1998
1998

EU
EU

Mì chính
Giầy dép

nhưng khơng gây tổn hại cho ngành trồng lúa của Colombia.
Đánh thuế chống bán phá giá, mức: 16,8%.
Khơng đánh thuế vì thị phần gia tăng nhỏ so với Trung quốc,

4
5
6

2000
2001
2002

Ba lan
Canada
Canada

Bật lửa
Tỏi
Giày không

Indonesia và Thái lan.
Đánh thuế chống bán phá giá, mức: 0,09 Euro/chiếc.
Đánh thuế chống bán phá giá, mức: 1,48 dollar Canada/Kg.
Bắt đầu điều tra từ 4/2002

7
8

2002
2002

EU
Mỹ

thấm nước
Bật lửa
Cá da trơn

Bắt đầu điều tra từ 6/2002
Bắt đầu điều tra từ 7/2002

Tõ b¶ng trên ta thấy, cho đến hết năm 2001 trong các mặt hàng xuất
khẩu của ta (5 mặt hàng chính) bị các nớc điều tra thì có 3 vụ bị áp thuế. Tuy
nhiên những mặt hàng này có kim ngạch xuất khẩu nhỏ nên không gây ảnh hởng tới kim ngạch xuất khẩu chung.
Các mặt hàng bị áp thuế là: mì chính, bật lửa, tỏi đây đều là những mặt
hàng có kim ngạch xuất khẩu không lớn và thờng bị điều tra theo các nớc
khác. Các mặt hàng chiến lợc nh :gạo, giầy dép tuy bị điều tra nhng cha bị áp
thuế.
Tuy nhiên, hai vụ kiện mặt hàng của ta bán phá giá vào thị trờng Mỹ là:
cá tra và cá basa và vụ kiện tôm làm ảnh hởng rất lớn đến kim ngạch xuất
khẩu của Việt Nam vì đây là hai mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu lớn (tôm
mỗi năm thu về khoảng 460 triệu USD), còn kim ngạch xuất khẩu cá tra, cá
basa từ năm 1999 đến 2002 theo số liệu sau:
Xuất khẩu phi lê cá basa, cá tra của Việt Nam vào thị trờng Mỹ
Năm
1999
2000
2001
2002
Khối lợng
3269
8624
13475
20965
(tấn)
Giá trị
13,371

29,667
38,286
62,778
*Tóm tắt vụ kiện cá basa, cá tra của Việt Nam :
Trần Thị Ngọc ánh

7


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

- Ngµy 28-6-2002: CFA nộp đơn lên ITC, kiện các doanh nghiệp Việt
Nam bán phá giá sản phẩm phi lê cá tra, cá basa vào thị trờng Mỹ.
- Ngày 18-7-2002: CFA và VASEP dự phiên điều trần trớc ITC.
- Ngày 9-8-2002: ITC đa ra kết luận tạm thời: Ngành nuôi catfish của
Mỹ có thể có nguy cơ bị đe doạ bởi mặt hàng cá da trơn đông lạnh nhập khẩu
từ Việt Nam .
- Tháng 11-2002: DOC xếp Việt Nam vào nớc có nền kinh tế phi thị trờng.
- Ngày 27-1-2003: DOC áp đặt mức thuế chống bán phá giá sơ bộ cho
các doanh nghiệp Việt Nam từ 37,94% đến 63,88%.
- Ngày 27-2-2003: DOC điều chỉnh mức thuế chống bán phá giá sơ bộ
theo chiều hớng giảm.
- Giữa tháng 5-2003: Thoả thuận đình chỉ vụ kiện giữa DOC và Bộ thơng
mại Việt Nam bị ®ỉ vì.
- Ngµy 18-6-2003: DOC ra kÕt ln ci cïng, rằng các doanh nghiệp
Việt Nam bán phá giá phi lê cá tra, cá basa tại thị trờng Mỹ, kèm theo là mức
thuế chống bán phá giá từ 36,84% đến 63,88%.
- Ngày 18-7: DOC tiếp tục sửa đổi tăng mức thuế lên.
- Ngày 24-7: ITC ra phán quyết cuối cùng khẳng định các doanh nghiệp
Việt Nam bán phá giá nh kết ln cđa DOC.

C¸c møc th ¸p dơng cho tõng doanh nghiƯp cđa ViƯt Nam :
Møc th cđa DOC (%)
C«ng ty
KÕt luận của DOC
DOC sửa đổi tăng mức
ngày 18-6-2003
thuế ngày 18-7-2003
Nam Việt
52,90
53,68
Agifish
44,76
47,05
Cataco
45,55
45,81
Vĩnh Hoàn
36,84
36,84
7 doanh nghiệp còn lại
44,66
45,55
Các DN không tham gia
63,88
63,88
vụ kiện
Với mức thuế nh vậy ta gần nh mất thị trêng Mü.
Tõ thùc tÕ c¸c vơ kiƯn b¸n ph¸ gi¸ hàng hoá của Việt Nam cũng nh các
nớc trên thế giới. Ta có thể rút ra những bài học kinh nghiệm sau:
- Phải tham gia vụ kiện:

Trần Thị Ngọc ánh

8


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Tõ kinh nghiÖm vụ kiện tỏi của Trung Quốc bán phá giá vào thị trờng
Mỹ, vì phía Mỹ không tham gia vụ kiện nên DOC quyết định dùng các con số
của nguyên đơn Mỹ. Kết quả là với vụ kiện này Trung Quốc bị áp biên độ phá
giá là376%. Và nh vậy từ năm 1994 Trung Quốc không nhập khẩu đợc tỏi vào
thị trờng Mỹ.
Mặt khác nếu không tham gia vụ kiện thì các nguyên đơn thắng kiện, đây
cũng là một nguyên nhân dẫn tới một số vụ kiện các mặt hàng khác. ví dụ của
Trung Quốc, một loạt các mặt hàng bị kiện tiếp theo là: mật ong, xe đạp, nấm
và cây tràm.
- Cố gắng để cuộc điều tra sơ khởi đạt kết quả tốt nhất- tức là mức áp
thuế là thấp nhất.
Khi họ điều tra thấy có biên độ phá giá, có sự tổn hại hay nguy cơ tổn hại
thì công ty ngoại quốc cần tìm cách tranh thủ DOC giảm tối đa biên độ phá
giá. Phải làm thế nào cho cuộc điều tra sơ khởi dẫn đến kết luận tốt nhất. Có 3
cách nh sau:
+ Thuyết phục ITC là không có tổn hại ( dẫn đến là không bị thuế).
+ Thuyết phục DOC là biên độ phá giá không đáng kể.
+ Thơng lợng với phía Mỹ để DOC ngng thủ tục áp thuế với điều kiện:
tuân thủ hạn ngạch, áp dụng một mức giá tối thiểu do DOC qui định.
- Liên kết với các công ty nhập khẩu của Mỹ, ví dụ trong 2 vụ kiện tôm
hùm và nấm các công ty của Trung Quốc bị thua vì đơn thơng độc mÃ, không
có đồng minh. Tuy nhiên trong các vụ đờng hoá học, cacbure silicium, thuốc

nhuộm gốc lu huỳnh những thuyết trình của các công ty nhập khẩu đà thuyết
phục ITC quyết định là không có tổn hại Việt Nam đang tích cực đàm phán để gia nhập tổ chức th

Trần Thị Ngọc ánh

9


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

KÕt ln
ViƯc ¸p dụng thuế chống bán phá giá, ngoài việc bảo vệ sản xuất trong nớc nó còn có những mặt hạn chế:
- Hạn chế tính cạnh tranh
- Tạo một sân chơi không bình đẳng .
- Lợi ích của ngời tiêu dùng giảm do bị áp thuế, giá tăng dẫn đến lợi ích
của toàn xà hội giảm.
Hiện nay Việt Nam đang thúc đẩy quá trình đàm phán để gia nhập tổ
chức thơng mại Thế giới WTO, vì vậy mà một số hàng rào thuế quan sẽ đợc rỡ
bỏ, thực hiện tự do hoá thơng mại. Để tránh những thiệt hại cho nền sản xuất
trong nớc, Việt Nam cần có pháp lệnh về chống bán phá giá. Đây sẽ là cơ sở
pháp lý áp dụng thuế chống bán phá giá mà không trái qui định của WTO.
Theo dự kiến, trong năm 2004, nớc ta sẽ hoàn thiện pháp lệnh chống bán phá
giá.
Một vấn đề nữa cũng không mấy thuận lợi, đó là khả năng thực hiện
pháp lệnh chống bán phá giá ở Việt Nam - điều đó thật không dễ chút nào.
Khi đó cần có một bộ phận chuyên trách thực hiện, các thành viên là đội ngũ
cán bộ chuyên về bán phá giá để có thể tham gia giải quyết các tranh chÊp
xung quanh viƯc ¸p dơng th chèng b¸n ph¸ gi¸. Quá trình điều tra phá giá
và điều tra thiệt hại phức tạp và tốn kém nhiều nguồn lực, đòi hỏi một đội ngũ
những nhà kinh tế giỏi, hiểu biết về thơng mại quốc tế, luật quốc tế Việt Nam đang tích cực đàm phán để gia nhập tổ chức th mà đội

ngũ cán bộ của ta còn thiếu.

Trần Thị Ngọc ¸nh

10


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Tµi liƯu tham khảo
1. Chống bán phá giá - Mặt trái của thơng mại của tập thể tác giả:
Hoàng Tích Phúc
Nguyễn Thị Quỳnh Nga
Ngun ThÞ Thanh Thủ
2.Kinh tÕ ViƯt Nam: sè 10, 11 tháng 3 năm 2003.
3. Thời báo Kinh tế Sàigòn,ra ngày 31 tháng 7 năm 2003.
4. Thời báo Kinh tế Sàigòn: ra ngày 14 tháng 8 năm 2003.

Trần Thị Ngọc ánh

11


Website: Email : Tel (: 0918.775.368

Môc lôc
Trang
Lêi më đầu........................................................................................................1
Phần 1. Một số khái niệm , tình hình áp dụng thuế chống bán phá giá
trên thế giới.........................................................................................2

I. Khái niệm................................................................................................2
1. Bán phá giá?.........................................................................................2
2. Giá trị thông thờng (GTTT):................................................................2
3. Giá xuất khẩu (GXK):.........................................................................2
4. Biên độ phá giá:...................................................................................2
II. Tình hình áp dụng thuế chống bán phá giá trên thế giới.........................2
Phần 2. Quá trình một vụ kiện chống bán phá giá ở Mỹ.............................4
1. Quá trình điều tra.................................................................................4
a. Cơ sở để điều tra...............................................................................4
b. Điều tra.............................................................................................4
c. Kết thúc điều tra...............................................................................5
2. áp dụng thuế chống bán phá giá.........................................................5
a. Thuế tạm thời:..................................................................................5
b. Tính thuế và áp dụng thuế: đều tuân thủ theo qui định của WTO....5
c. Rà so¸t viƯc ¸p dơng th chèng b¸n ph¸ gi¸..................................5
3. Thùc tiễn áp dụng thuế chống bán phá giá ở Mỹ.................................6
Phần 3. Một số mặt hàng của Việt Nam bị nớc ngoài điều tra và áp dụng
thuế chống bán phá giá......................................................................7
Kết luận..........................................................................................................11
Tài liệu tham khảo.........................................................................................12

Trần Thị Ngọc ánh

12