Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên tài chính prudential việt nam

B
TR

NGă

GIÁO D CăVẨă ẨOăT O

I H C KINH T THÀNH PH

H

CHÍ MINH

-----------------

BÙI LÝ TH O TRINH

GI I PHÁP HOÀN THI N
QU N TR R I RO TÍN D NG
T I CÔNG TY TRÁCH NHI M H U H N
M T THÀNH VIÊN TÀI CHÍNH PRUDENTIAL
VI T NAM
LU NăV NăTH CăS ăKINHăT

TP H

CHÍ MINH - N Mă2015


GIÁO D CăVẨă ẨOăT O

B
TR

NGă

I H C KINH T THÀNH PH

H

CHÍ MINH

-----------------

BÙI LÝ TH O TRINH

GI I PHÁP HOÀN THI N
QU N TR R I RO TÍN D NG
T I CÔNG TY TRÁCH NHI M H U H N
M T THÀNH VIÊN TÀI CHÍNH PRUDENTIAL
VI T NAM
Chuyên ngành: Qu n tr kinh doanh h

ng ngh nghi p

Mã s : 60340102
LU NăV NăTH CăS ăKINHăT
NG

I HU NG D N KHOA H C: TS. NGÔ QUANG HUÂN

TP H

CHÍ MINH - N Mă2015


L IăCAMă OAN
Tôi xin cam đoan lu n v n này là do b n thân tôi nghiên c u và th c hi n d
h

is

ng d n khoa h c c a TS. Ngô Quang Huân

Các s li u, k t qu nghiên c u trong lu n v n là trung th c. N i dung c a lu n v n
này ch a t ng đ

c ai công b trong b t k công trình nào.

Tôi xin hoàn toàn ch u trách nghi m v n i dung c a toàn b lu n v n này.

TP. H Chí Minh, tháng 05 n m 2015
Ng

i th c hi n lu n v n

Bùi Lý Th o Trinh


M CL C
TRANG PH BÌA

L I CAM OANă
DANH M C B NG
DANH M C HÌNH VÀ BI Uă

M

U

1.

Lý do ch năđ tài......................................................................................................................... 1

2.

M c tiêu nghiên c u ................................................................................................................... 2
iăt

3.

ng và ph m vi nghiên c u ............................................................................................. 2

4.

Ph

ngăphápănghiênăc u ........................................................................................................... 2

5.

ụăngh aăc aăđ tài ....................................................................................................................... 3

6.

K t c u c aăđ tài........................................................................................................................ 3

CH
NGă 1:ă C ă S LÝ LU N V QU N TR R I RO TÍN D NG C A
CÔNG TY TÀI CHÍNH ............................................................................................... 4
1.1 T NG QUAN V CÔNG TY TÀI CHÍNH ............................................................................. 4
1.1.1 Khái ni m v công ty tài chính ............................................................................................ 4
1.1.2

căđi m, tính ch t c a công ty tài chính .......................................................................... 4

1.1.2.1 Ph m vi ho t đ ng ........................................................................................................... 4
1.1.2.2 M c v n pháp đ nh .......................................................................................................... 4
1.1.2.3 Th i h n ho t đ ng.......................................................................................................... 4
1.1.3 Phân lo i công ty tài chính .................................................................................................. 5
1.1.3.1 Công ty tài chính bán hàng.............................................................................................. 5
1.1.3.2 Công ty tài chính tiêu dùng.............................................................................................. 5
1.1.3.3 Công ty tài chính doanh nghi p....................................................................................... 5
1.1.4 Ho tăđ ng c a công ty tài chính.......................................................................................... 6
1.1.4.1 Huy đ ng v n ................................................................................................................... 6
1.1.4.2 Huy đ ng tín d ng ........................................................................................................... 6
1.1.4.3 M tài kho n và ngân qu ................................................................................................ 7
1.1.4.4 Các ho t đ ng khác.......................................................................................................... 7
1.2 T NG QUAN V CHO VAY TIÊU DÙNG ............................................................................ 8


1.2.1 Khái ni m v cho vay tiêu dùng .......................................................................................... 8

1.2.2

iăt

1.2.2.1

ng và phân lo i cho vay tiêu dùng.......................................................................... 8
it

ng khách hàng c a cho vay tiêu dùng ................................................................. 8

1.2.2.2 Phân lo i cho vay tiêu dùng ............................................................................................ 8
1.2.3ă

căđi m c a cho vay tiêu dùng......................................................................................... 10

1.3 R I RO TÍN D NG VÀ QU N TR R I RO TÍN D NG TRONG CHO VAY TIÊU
DÙNG ................................................................................................................................................ 11
1.3.1 Khái ni m ............................................................................................................................. 11
1.3.2 Nguyên nhân gây ra RRTD ............................................................................................... 11
1.3.2.1 R i ro do khách hàng: có 2 lo i ..................................................................................... 11
1.3.2.2 Nguyên nhân do phía t ch c tín d ng ......................................................................... 11
1.3.3ă oăl

ng r i ro trong cho vay tiêu dùng........................................................................... 12

1.3.4 Qu n tr RRTD trong cho vay tiêu dùng ......................................................................... 13
1.3.4.1 U ban Basel ................................................................................................................... 13
1.3.4.2 Qu n tr RRTD theo Basel 1 - Hi p
c qu c t v v n ngân hàng (Basel Capital

Accord) và các h n ch ............................................................................................................. 14
1.3.4.3 Ti p c n RRTD theo Basel 2.......................................................................................... 15
1.3.4.4 Bi n pháp phòng ng a, kh c ph c và x lý khi có d u hi u r i ro ............................... 17

CH
NGă2:ăPHỂNăTệCHăTH C TR NG QU N TR R I RO TÍN D NG T I
CÔNG TY TNHH MTV TÀI CHÍNH PRUDENTIAL VI T NAM ..................... 20
2.1 T NG QUAN V HO Tă
NG TÍN D NG C A CÔNG TY TNHH MTV TÀI CHÍNH
PRUDENTIAL VI T NAM ............................................................................................................ 20
2.1.1 Gi i thi u v CTY TNHH MTV Tài Chính Prudential Vi t Nam ..................................... 20
2.1.2ăC ăc u t ch c CTY TNHH MTV Tài Chính Prudential Vi t Nam .................................. 21

2.1.3 Các s n ph m cho vay tiêu dùng c a CTY TNHH MTV Tài Chính Prudential
Vi t Nam .............................................................................................................................. 22
2.1.3.1 Vay theo l

ng (PL - salaried). ......................................................................................... 23

2.1.3.2 Vay theo h p đ ng b o hi m nhân th IPSP...................................................................... 24
2.1.3.3 Vay theo h n m c th tín d ng (CCSP) ............................................................................. 24
2.1.3.4 S n ph m dành cho khách hàng c (TOP UP/RETENTION LOAN). ................................ 25


2.1.4 Tình hình ho tăđ ng kinh doanh c a CTY TNHH MTV Tài Chính Prudential Vi t Nam
quaăcácăn mă2010-2014 .................................................................................................................... 26
2.1.4.1 ánh giá môi tr

ng ho t đ ng kinh doanh qua các n m................................................. 26

2.1.4.2 Tài s n ................................................................................................................................ 30
2.1.4.3 K t qu ho t đ ng kinh doanh ........................................................................................... 31
2.2 TH C TR NG R I RO TÍN D NG T I CÔNG TY TNHH MTV TÀI CHÍNH
PRUDENTIAL VI T NAM ............................................................................................................ 32
2.2.1 Th c tr ngăchoăvayăquaăcácăn m ....................................................................................... 32
2.2.2 Nguyên nhân gây ra RRTD t i CTY TNHH MTV Tài Chính Prudential VN .............. 34
2.2.2.1 RRTD t ng do nguyên nhân khách quan t môi tr

ng kinh doanh.............................. 34

2.2.2.2 RRTD do nguyên nhân ch quan t phía khách hàng................................................... 37
2.2.2.3 Nguyên nhân do chính Công CTY TNHH MTV Tài Chính Prudential VN ................... 38
2.3 TH C TR NG CÔNG TÁC QU N TR R I RO TÍN D NG C A CÔNG TY TNHH
MTV TÀI CHÍNH PRUDENTIAL VI TăNAMăQUAăCÁCăN Mă2010ă- 2014 ...................... 41
2.3.1 Trích l p d phòng r i ro................................................................................................... 42
2.3.2 Thành l p b ph n chuyên trách qu n tr RRTD ............................................................ 42
2.3.3 Minh b chăcôngăkhaiătƠiăchínhăđ m b o tiêu chu n ki m toán Vi t Nam và qu c t ... 43
2.4 KH N NGă ÁPă NG BASEL TRONG QU N TR R I RO TÍN D NG T I CÔNG
TY TNHH MTV TÀI CHÍNH PRUDENTIAL VI T NAM ........................................................ 44
2.4.1 Thu n l i .............................................................................................................................. 44
2.4.1.1 Khách quan .................................................................................................................... 44
2.4.1.2 Ch quan ........................................................................................................................ 45
2.4.2 Khó kh n.............................................................................................................................. 47
2.4.2.1 Khách quan .................................................................................................................... 47
2.4.2.2 Ch quan ........................................................................................................................ 48

CH
NGă 3:ă M T S GI I PHÁP HOÀN THI N QU N TR R I RO TÍN
D NG T I CÔNG TY TNHH MTV TÀI CHÍNH PRUDENTIAL VI T NAM 51
3.1ă NHă H

NG PHÁT TRI N QU N TR R I RO TÍN D NGă ÁPă NG YÊU C U
BASEL ................................................................................................................................... 51
3.1.1ă nhăh

ng c aănhƠăn

3.1.2ă nhăh

ng chung c a ngân hàng và các công ty Tài Chính .......................................... 51

c .................................................................................................. 51


3.1.3ăă nhăh

ng c a CTY TNHH MTV Tài Chính Prudential VN ..................................... 52

3.2 M T S GI I PHÁP HOÀN THI N QU N TR R I RO TÍN D NG T I CÔNG TY
TNHH MTV TÀI CHÍNH PRUDENTIAL VI T NAM THEO CHU N M C BASEL ........ 53
3.2.1 Nhóm các gi i pháp v chi n l

c, chính sách qu n tr RRTD ...................................... 53

3.2.2 Nhóm các gi i pháp v công ngh thông tin...................................................................... 54
3.2.2.1

u t nâng c p h th ng ph c v quá trình ho t đ ng c a công ty ............................ 54

3.2.2.2 Khai thác thông tin hi u qu .......................................................................................... 55
3.2.3 Nhóm các gi i pháp v nhân s ......................................................................................... 56

3.2.3.1 Nâng cao ch t l

ng tuy n d ng ................................................................................... 56

3.2.3.2 ào t o và nâng cao n ng l c nhân viên công ty .......................................................... 57
3.2.3.3 T ng c

ng đ o đ c, ý th c c a cán b nhân viên........................................................ 57

3.2.3.4 T ng c

ng các ch đ đãi ng , khuy n khích t o đ ng l c làm vi c cho nhân viên.... 58

3.2.4 Nhóm các gi i pháp v th tr

ng...................................................................................... 58

3.2.4.1 Phân tán RRTD .............................................................................................................. 58
3.2.4.2 B o hi m r i ro tài chính - b o hi m đi kèm v i kho n vay .......................................... 59
3.2.5 Nhóm các gi i pháp v tác nghi p ..................................................................................... 59
3.2.5.1 Nâng cao ch t l
3.2.5.2 T ng c

ng công tác th m đ nh ...................................................................... 59

ng vai trò ki m tra, ki m soát n i b .............................................................. 59

3.2.5.3 Phân lo i n và thu h i n ............................................................................................. 60
3.3 M T S

KI N NGH V IăNHẨăN

3.3.1 Ki n ngh đ i v iănhƠăn

C VÀ CÁC BAN NGÀNH CÓ LIÊN QUAN ...... 61

c ................................................................................................ 61

3.3.1.1 Hoàn thi n khuôn kh pháp lý cho nghi p v ngân hàng ............................................. 62
3.3.1.2 Xây d ng hành lang pháp lý cho th tr
3.3.1.3

ng mua bán n ............................................... 62

m b o an ninh tài chính trong ho t đ ng c a các t ch c tín d ng .......................... 64

3.3.1.4 Xây d ng các c s n n t ng đ nh h ng qu n tr r i ro tin d ng theo yêu c u c a Hi p
c Basel ................................................................................................................................... 64
3.3.2 Ki n ngh đ i v i NHNN..................................................................................................... 64
3.3.2.1 Hoàn thi n cách th c giám sát....................................................................................... 65
3.3.2.2 H

ng d n ch đ o th c hi n các ch tài c a Nhà N

c .............................................. 65

3.3.3 Ki n ngh v i các t ch c, b ngành có liên quan ............................................................ 66


3.3.3.1

i v i các t ch c ki m toán ........................................................................................ 66

3.3.3.2

i v i m t s b ngành khác........................................................................................ 66

K T LU N .................................................................................................................. 68
TÀI LI U THAM KH O
PH L C


DANH M C B NG
B ng 2.1: T tr ng GDB theo l nh v c kinh t 2010-2014 (%) .................................... 27
B ng 2.2: T c đ t ng t ng s n ph m trong n

c các n m 2012, 2013, 2014 ............. 29

B ng 2.3 K t qu ho t đ ng kinh doanh ....................................................................... 31
B ng 2.4: C c u tín d ng theo s n ph m .................................................................... 33
B ng 2.5 Phân lo i n qua các n m 2012-2014 ............................................................ 34


DANH M C HÌNH VÀ BI Uă
Hình 2.1 C c u t ch c Công ty TNHH MTV Tài Chính Prudential Vi t Nam ........ 21
Bi u đ 2.1: T ng tru ng GDP (%) n m 2010-2014 .................................................... 26
Bi u đ 2.2: T ng tài s n .............................................................................................. 30
Bi u đ 2.3 Kho n ti n cho vay qua các n m (đ ng) ................................................... 32
Bi u đ 2.4: C c u tín d ng theo s n ph m ................................................................ 33
Bi u đ 2.5: Th ph n CTY TNHH MTV tài chính PRUDENTIAL VN ..................... 35

Bi u đ 2.6: C c u lao đ ng theo trình đ đ n 31/12/2014 ........................................ 47


1

M

U

1. Lý do ch năđ tài
Công ty tài chính Prudential chính th c gia nh p vào th tr

ng Vi t Nam t tháng 10

n m 2007 chuyên ho t đ ng trong l nh v c cho vay tiêu dùng cá nhân (cho vay không
có tài s n th ch p đ m b o) và là công ty tài chính 100% v n n
đ ng t i th tr

c ngoài đ u tiên ho t

ng Vi t Nam.

Ho t đ ng tín d ng - cho vay tiêu dùng cá nhân là ho t đ ng kinh doanh chính đem l i
ngu n doanh thu và l i nhu n ch y u cho Công ty Trách Nhi m H u H n M t Thành
Viên Tài Chính Prudential Vi t Nam (CTY TNHH MTV Tài Chính Prudential VN).
Tuy nhiên l nh v c kinh doanh này c ng có nh ng r i ro r t l n và gây ra nhi u khó
kh n b t c p cho công ty nh : làm t ng chi phí ho t đ ng, l i nhu n gi m sút cùng v i
s th t thoát v n vay, t l n quá h n và n có kh n ng m t v n t ng làm x u đi tình
hình tài chính và cu i cùng có th làm t n h i đ n v th c a công ty.
R i ro tín d ng (RRTD) luôn luôn đi kèm v i ho t đ ng tín d ng, không th lo i b

hoàn toàn RRTD mà ch có th áp d ng các bi n pháp đ phòng ng a ho c gi m thi u
thi t h i t i đa khi r i ro x y ra, do đó m t t l t n th t d ki n ph i luôn đ
đ nh rõ đ i v i ho t đ ng tín d ng trong chi n l

c xác

c ho t đ ng chung. Khi t ch c ho t

đ ng v i m c t n th t b ng ho c th p h n m c t n th t d ki n thì đó là s thành công
trong l nh v c qu n tr r i ro. T ch c ph i s d ng nhi u bi n pháp tác đ ng đ n ho t
đ ng tín d ng đ h n ch t i đa RRTD nh m góp ph n đ t t i m c tiêu ho t đ ng tín
d ng an toàn, gi m thi u t i đa r i ro và đ t hi u qu trong t ng tru ng.
Th c ti n ho t đ ng c a CTY TNHH MTV Tài Chính Prudential trong th i gian v a
qua c ng cho th y RRTD c a toàn h th ng ch a đ
l n quá h n c a công ty đang
này đang có chi u h
ph i đ

m c 5.5% và t l write-off1 g n 2% và các con s

ng gia t ng. Chính vì v y, yêu c u c p bách đ t ra là RRTD c n

c qu n tr , ki m soát m t cách đúng đ n, bài b n và hi u qu , đ m b o tín

d ng ho t đ ng trong ph m vi r i ro ch p nh n đ
1

c ki m soát m t cách hi u qu : t

Kho n n không có kh n ng thu h i, đ

c, gi m thi u các thi t h i phát sinh

c tính là kho n l c a công ty


2

t RRTD và t ng thêm l i nhu n kinh doanh cho công ty, góp ph n nâng cao uy tín và
l i th c a công ty trong c nh tranh.
M t t ch c tín d ng ho t đ ng kinh doanh có hi u qu doanh thu l i nhu n ngày càng
t ng, có n ng l c tài chính m nh và có chi n l
trong ph m vi gi i h n cho phép s t o đ

c ho t đ ng đ m b o qu n tr r i ro

c ni m tin khách hàng và nâng cao v th ,

uy tín đ i v i các t ch c kinh t , t ch c tín d ng trong và ngoài n

c. Do đó c n có

các gi i pháp đúng đ n và h p lỦ đ qu n tr r i ro, gi m thi u r i ro và t n d ng c h i
nh m đ t m c tiêu t ng tr

ng b n v ng c ng nh thành công trên các l nh v c ho t

đ ng.
ó là lỦ do tôi ch n đ tài:ă“ăGI I PHÁP HOÀN THI N QU N TR R I RO TÍN
D NG T I CÔNG TY TRÁCH NHI M H U H N M T THÀNH VIÊN TÀI

CHÍNH PRUDENTIAL VI TăNAM”
2. M c tiêu nghiên c u
Trên c s lý lu n và phân tích th c tr ng RRTD t đó đ a ra các gi i pháp nh m hoàn
thi n và nâng cao n ng l c qu n tr r i ro t i CTY TNHH MTV Tài Chính Prudential
Vi t Nam đáp ng các chu n m c c a hi p

c Basel.

Làm rõ và hoàn thi n lý lu n v qu n tr RRTD.
iăt

3.
it

ng và ph m vi nghiên c u

ng nghiên c u: RRTD t i CTY TNHH MTV Tài Chính Prudential Vi t Nam,

các nguyên nhân làm t ng RRTD, các gi i pháp nh m qu n tr RRTD.
Ph m vi nghiên c u: không gian chính là CTY TNHH MTV Tài Chính Prudential Vi t
Nam trong kho ng th i gian 5 n m t n m 2010 đ n n m 2014.
4. Ph

ng pháp nghiên c u

Phân tích tình hu ng đi n hình, ph

ng pháp kh o sát Th o lu n ph ng v n v i m t s

nhà qu n lý, ki m soát viên n i b và cán b tín d ng làm vi c lâu n m t i phòng giao

d ch và các chi nhánh CTY TNHH MTV Tài Chính Prudential Vi t Nam nh : tr

ng,


3

phó phòng giao d ch, chuyên viên th m đ nh, chuyên viên phòng qu n tr r i ro,
chuyên viên phòng pháp ch và tuân th pháp lu tầ
Ph

ng pháp th ng kê, t ng h p, ph

ng pháp so sánh. T ng h p các bài vi t, báo cáo

t các t p chí, t ngu n báo cáo n i b công ty v r i ro ho t đ ng trong đó bao g m
r i ro tín d ng, v qu n tr r i ro tín d ng.
S d ng s li u th c p đ phân tích.
5. ụăngh aăc aăđ tài
tài góp ph n đóng góp cái nhìn t ng quan v RRTD t i m t công ty tài chính: th c
tr ng và các nguyên nhân làm gia t ng r i ro, đ ng th i đ a ra các gi i pháp qu n tr
RRTD h u ích nh m giúp công ty hoàn thi n h n v qu n tr RRTD, gi m thi u r i ro
có th x y ra, gia t ng kh n ng c nh tranh v i các t ch c ho t đ ng trên cùng l nh
v c và góp ph n làm t ng doanh thu, l i nhu n cho công ty qua t ng th i kì, cu i cùng
là đóng góp vào quá trình xây d ng hình nh, v th c a công ty tài chính Prudential
nói riêng và t p đoàn Prudential nói chung trên th tr

ng Vi t Nam c ng nh trên toàn

th gi i.

6. K t c u c aăđ tài
L im đ u
Ch

ng 1: C s lý lu n v qu n tr r i ro tín d ng c a công ty tài chính.

Ch

ng 2: Phân tích th c tr ng qu n tr RRTD t i CTY TNHH MTV Tài Chính

Prudential Vi t Nam.
Ch

ng 3: M t s gi i pháp hoàn thi n qu n tr RRTD t i CTY TNHH MTV Tài

Chính Prudential Vi t Nam.

K t lu n


4

CH

NGă 1:ă C ă S

LÝ LU N V

QU N TR R I RO TÍN D NG C A

CÔNG TY TÀI CHÍNH
1.1 T NG QUAN V CÔNG TY TÀI CHÍNH
1.1.1 Khái ni m v công ty tài chính
Theo Ngh đ nh 79/2002/N -CP v t ch c và ho t đ ng c a Công ty tài chính đinh
ngh a “Công ty tài chính là lo i hình t ch c tín d ng phi ngân hàng v i ch c n ng s
d ng v n t có, v n huy đ ng và các ngu n v n khác đ cho vay, đ u t , cung ng các
d ch v khác theo qui đ nh c a pháp lu t nh ng không đ
không đ
1.1.2

c làm d ch v thanh toán,

c nh n ti n g i không kì h n”.
căđi m, tính ch t c a công ty tài chính

1.1.2.1 Ph m vi ho t đ ng
Công ty tài chính đ
sau khi đ

c m chi nhánh, v n phòng đ i di n trong n

c Ngân Hàng Nhà N

Công ty tài chính đ

c và n

c ngoài

c (NHNN) ch p thu n b ng v n b n.

c thành l p công ty tr c thu c, có t cách pháp nhân, h ch toán

đ c l p đ ho t đ ng d ch v tài chính, ti n t , môi gi i, b o hi m, ch ng khoán và t
v n theo qui đ nh c a pháp lu t.
1.1.2.2 M c v n pháp đ nh
Theo Ngh đ nh 141/2006/N -CP, ngày 22/11/2006 c a Chính ph , công ty tài chính
đ

c c p gi y phép thành l p và ho t đ ng sau ngày Ngh đ nh 141/2006/N -CP c a

Chính ph có hi u l c và tr

c ngày 31/12/2008 thì ph i có m c v n pháp đ nh là 300

t đ ng, công ty tài chính đ

c c p gi y phép thành l p và ho t đ ng sau ngày

31/12/2008 thì ph i có m c v n pháp đ nh là 500 t đ ng.
1.1.2.3 Th i h n ho t đ ng
Th i h n ho t đ ng c a công ty tài chính là không quá 50 n m, và có th đ
th i gian ho t đ ng tuy nhiên th i gian gia h n c ng không đ

c quá 50 n m.

c gia h n


5

1.1.3 Phân lo i công ty tài chính
1.1.3.1Công ty tài chính bán hàng
Ch s h u là các công ty s n xu t và bán hàng th c hi n các kho n cho vay tài tr cho
khách hàng mua s n ph m, hàng hoá d ch v c a công ty: th t c nhanh và ti n l i
ngay t i đi m mua hàng.
Gián ti p c p tín d ng cho ng

i tiêu dùng đ mua các món hàng t m t nhà cung c p

hay nhà phân ph i nào đó. Tín d ng đ

cc pd

i hình th c khách hàng tr góp cho

doanh nghi p bán hàng theo h p đ ng m u do công ty tài chính này cung c p, sau đó
h p đ ng đ

c bán l i cho công ty tài chính.

Công ty tài chính bán hàng đ

c thành l p nh m h tr cho ho t đ ng tiêu th hàng

hoá c a nhà s n xu t hay nhà phân ph i bán l .
1.1.3.2 Công ty tài chính tiêu dùng
Công ty này c p tín d ng cho cá nhân ho c h gia đình cho m c đích mua s m hàng
hoá tiêu dùng nh đ đ c n i th t, đ gia d ng ho c s a ch a nhà c aầcác kho n vay
s đ

c tr góp đ nh kì. Do các kho n vay c a lo i công ty tài chính này khá r i ro nên

công ty th
tr

ng ch cho vay nh ng kho n ti n nh và lãi su t cao h n lưi su t th

ng.

Các công ty tài chính này là các doanh nghi p riêng bi t do các ngân hàng là ch s
h u, các công ty này th

ng cho khách hàng không có kh n ng vay v n t các ngu n

khác vay v i m c lãi su t cao h n lưi su t trên th tr

ng.

1.1.3.3 Công ty tài chính doanh nghi p
Cung c p các hình th c ng d ng chuyên bi t cho các doanh nghi p b ng cách th c
hi n các kho n cho vay và tài kho n mua bán v i chi t kh u: d ng tín d ng này đ

c

g i là factoring. Ngoài ra công ty tài chính doanh nghi p chuyên môn hóa vào cho thuê
trang thi t b máy móc mà h mua v và cho các doanh nghi p vay trong m t kho n
th i gian nào đó.

6

1.1.4 Ho tăđ ng c a công ty tài chính
1.1.4.1 Huy đ ng v n
Nh n ti n g i có kì h n t m t n m tr lên c a t ch c, cá nhân theo qui đ nh c a
NHNN.
Phát hành k phi u, trái phi u, ch ng ch ti n g i và các lo i gi y t có giá khác đ
huy đ ng v n c a các t ch c, cá nhân trong và ngoài n

c theo qui đ nh c a pháp lu t

hi n hành.
Vay các t ch c tài chính, tín d ng trong n

c, ngoài n

c và các t ch c tài chính

qu c t .
Ti p nh n v n u thác c a chính ph , các t ch c cá nhân trong và ngoài n

c.

1.1.4.2 Huy đ ng tín d ng
Công ty tài chính đ

c cho vay d

i các hình th c:

- Cho vay ng n h n, trung h n và dài h n theo qui đ nh c a NHNN.
- Cho vay theo u thác c a chính ph , c a t ch c, cá nhân trong và ngoài n

c theo

qui đ nh hi n hành c a Lu t các t ch c tín d ng và h p đ ng u thác.
- Cho vay tiêu dùng b ng hình th c cho vay mua tr góp.
Chi t kh u, tái chi t kh u và c m c th
- Công ty tài chính đ

c c p tín d ng d

ng phi u và các gi y t có giá khác.
i hình th c chi t kh u, c m c th

ng phi u,

trái phi u và các gi y t có giá khác đ i v i các t ch c và cá nhân.
- Công ty Tài chính và các t ch c tín d ng khác đ

c tái chi t kh u, c m c th

ng

phi u, trái phi u và các gi y t có giá khác cho nhau.
B o lãnh
- Công ty tài chính đ
ng

c b o lãnh b ng uy tín và kh n ng tài chính c a mình đ i v i

i nh n b o lãnh. Vi c b o lãnh c a công ty Tài chính ph i đ

quy đ nh t i
NHNN.

i u 58,

i u 59,

c th c hi n theo

i u 60 Lu t Các t ch c tín d ng và h

ng d n c a


7

1.1.4.3 M tài kho n và ngân qu
M tài kho n
- Công ty Tài chính đ

c m tài kho n ti n g i tài NHNN n i công ty Tài chính đ t tr

s chính và các ngân hàng ho t đ ng trên lãnh th Vi t Nam. Vi c m tài kho n ti n
g i t i ngân hàng ngoài lãnh th Vi t Nam ph i đ

c NHNN cho phép.

- Công ty Tài chính có nh n ti n g i ph i m tài kho n t i NHNN và duy trì t i đó s
d bình quân không th p h n m c quy đ nh c a NHNN.
D ch v ngân qu
- Công ty Tài chính đ

c th c hi n d ch v thu và phát ti n m t cho khách hàng.

1.1.4.4 Các ho t đ ng khác
Các nghi p v khác đ

c phép th c hi n theo đúng quy đ nh c a pháp lu t hi n hành

bao g m:
- Góp v n, mua c ph n c a các doanh nghi p và các t ch c tín d ng khác.
-

u t cho các d án khác theo h p đ ng.

- Tham gia th tr

ng ti n t .

- Th c hi n các d ch v ki u h i, kinh doanh vàng.
- Làm đ i lý phát hành trái phi u, c phi u vàng các lo i gi y t có giá cho các doanh
nghi p.
-

c quy n nh n y thác, làm đ i lỦ trong các l nh v c liên quan đ n tài chính, ngân

hàng, b o hi m và đ u t , k c vi c qu n lý tài s n, v n đ u t c a các t ch c, cá

nhân theo h p đ ng.
- Cung ng các d ch v t v n v ngân hàng, tài chính, ti n t , đ u t cho khách hàng.
- Cung ng d ch v b o qu n hi n v t quý, gi y t có giá, cho thuê t két, c m đ và
các d ch v khác.
Các nghi p v đ

c các c quan qu n lỦ nhà n

c có th m quy n cho phép

- Ho t đ ng ngo i h i: NHNN xem xét, c p gi y phép cho công ty Tài chính đ
hi n m t s ho t đ ng ngo i h i theo quy đ nh hi n hành v qu n lý ngo i h i.

c th c


8

- Ho t đ ng bao thanh toán: NHNN có trách nhi m ban hành quy đ nh h

ng d n vi c

th c hi n ho t đ ng bao thanh toán và xem xét cho phép công ty Tài chính có đ đi u
ki n th c hi n ho t đ ng này.
1.2 T NG QUAN V CHO VAY TIÊU DÙNG
1.2.1 Khái ni m v cho vay tiêu dùng
Cho vay tiêu dùng là các kho n cho vay nh m tài tr và đáp ng nhu c u chi tiêu c a
ng

i tiêu dùng, bao g m cá nhân và h gia đình. Kho n vay này là m t ngu n tài

chính quan tr ng giúp nh ng ng

i này trang tr i nhu c u mua nhà, xe c , đ gia

d ngầ và chi tiêu cho nh ng nhu c u v giáo d c, y t và du l ch.
1.2.2

iăt

ng và phân lo i cho vay tiêu dùng

1.2.2.1

it

ng khách hàng c a cho vay tiêu dùng

Là các cá nhân có thu nh p có n ng l c pháp lý nh ng ng

i đư, đang và s có nhu c u

vay đ đáp ng m t nhu c u tiêu dùng nào đó. G m có:
- Cá nhân có thu nh p th p: vay tiêu dùng nh m c n b ng gi a thu nh p và chi tiêu.
- Cá nhân có thu nh p trung bình: có nhu c u vay tiêu dùng cao h n nh m đáp ng nhu
c u mua hàng hoá cao h n là kho n ti n d phòng hi n có, ho c là do không th h n
ch nhu c u tiêu dùng c a mình mà chi tiêu quá kh n ng thu nh p c a h .
- Cá nhân có thu nh p cao: vay tiêu dùng làm t ng kh n ng thanh toán, ho c xem nh
vay tiêu dùng là m t kho n tài tr linh ho t cho chi tiêu vì ti n c a h đang n m trong
các kho n đ u t dài h n khác.

Các m c đích ch y u c a vay tiêu dùng là: mua nhà, đ t, s a ch a và nâng c p nhà,
mua xe, mua các v t d ng gia d ng khác hay là chi tiêu cho hôn l , ngh ng i, h c
t pầ
1.2.2.2 Phân lo i cho vay tiêu dùng
C n c vào m c đích vay có th phân lo i cho vay tiêu dùng thành 2 lo i:
- Cho vay tiêu dùng c trú: là các kho n cho vay nh m ph c v nhu c u mua, xây
d ng, s a ch a nhà

c a khách hàng là cá nhân ho c h gia đình.


9

- Cho vay tiêu dùng phi c trú: là các kho n cho vay ph c v cho m c đích mua đ
dùng sinh ho t gia đình, ph
C n c vào ph

ng ti n v n chuy n, chi phí h c hành ho c gi i trí khácầ

ng th c hoàn tr có th chia thành 3 lo i:

- Cho vay tiêu dùng tr góp: là hình th c vay mà ng

i đi vay tr cho t ch c tín d ng

m t s ti n b ng nhau nh t đ nh trên m i k h n (hàng tháng, quý ho c 6 tháng). S
ti n thanh toán đ nh k g m n g c (là kho n ti n nh t đ nh tr m i k h n, th
b ng nhau) và n lưi tính trên d n th c t . Ph

ng th c này th

nh ng kho n vay có giá tr l n ho c thu nh p đ nh k c a ng
n ng thanh toán m t l n h t s n vay.

ng

ng áp d ng cho

i vay không đ kh

ây là hình th c cho vay ch y u c a các t

ch c tín d ng, lo i hình này giúp cho khách hàng vay không b áp l c tr n vào cu i
k cao.
- Cho vay tiêu dùng phi tr góp: ti n vay đ
d ng ch m t l n khi đ n h n. Th

c khách hàng thanh toán cho t ch c tín

ng kho n cho vay tiêu dùng phi tr góp ch đ

c p cho các kho n vay có giá tr nh , th i h n vay không dài (th
đ it

ng d

c

i m t n m),

ng khách hàng thu nh p khá cao.

- Cho vay tiêu dùng tu n hoàn: là kho n vay mà t ch c tín d ng s c p cho khách
hàng m t h n m c tín d ng đ

c duy trì trong m t kho ng th i gian nh t đ nh, khách

hàng có quy n vay và tr nhi u l n mà không v
Lo i vay này th

ng đ

t quá h n m c tín d ng c a mình.

c áp d ng cho vay th u chi, th tín d ng. Lo i vay tu n hoàn

d áp d ng, thu n ti n cho khách hàng trong vi c ch đ ng s d ng ngu n ti n linh
ho t, thông th
th

ng đây là nh ng kho n vay nh , khách hàng có ngu n ti n ra - vô

ng xuyên. Cho vay qua th là m t lo i hình cho vay ph bi n c a cho vay tiêu

dùng tu n hoàn, v i m t h n m c đ

c c p khách hàng có th rút v

t s d trên tài

kho n c a mình.
C n c vào hình th c vay có th phân lo i cho vay tiêu dùng thành 2 lo i:
- Cho vay tiêu dùng gián ti p: là hình th c cho vay trong đó t ch c tín d ng mua l i
kho n n t các doanh nghi p đư bán ch u hàng hóa, d ch v cho ng

i tiêu dùng và


10

thu l i t khách hàng. Hình th c này t ch c tín d ng cho vay thông qua các doanh
nghi p bán hàng ho c làm các d ch v mà không tr c ti p ti p xúc v i khách hàng.
- Cho vay tiêu dùng tr c ti p: T ch c tín d ng và khách hàng s tr c ti p g p nhau đ
ti n hành đàm phán, kỦ k t h p đ ng tín d ng, khách hàng s nh n ti n vay t t ch c
tín d ng ho c chuy n vào tài kho n c a các doanh nghi p mà h s mua hàng hóa, d ch
v ho c các ch n c a h ,ầ
1.2.3

căđi m c a cho vay tiêu dùng

Cho vay tiêu dùng s phát tri n khi n n kinh t t ng tr

ng, ng

c l i khi n n khi t

suy thoái thì qui mô cho vay tiêu dùng s thu h p l i.
it

ng c a cho vay tiêu dùng là cá nhân và h gia đình: h vay đ đáp ng nhu c u

khi mà tích lu ch a đ chi tr cho nhu c u. Vì v y các kho n cho vay tiêu dùng
th

ng có qui mô nh nh ng s l

ng h p đ ng vay l i nhi u do s l

ng h gia đình

l n và nhu c u chi tiêu đa d ng.
Nh ng khách hàng c a vay tiêu dùng th

ng quan tâm đ n tho mãn nhu c u tiêu dùng

hi n t i h n là các kho n chi phí ph i tr cho kho n vay tiêu dùng đó. Ngoài ra do
kho n vay nh , s ti n thanh toán hàng kì không cao, ít nh h

ng đ n thu nh p và chi

tiêu khác nên vay tiêu dùng ít nh y c m v i lãi su t.
Nh ng thông tin cá nhân quan tr ng làm c s đ phân tích và đ a ra quy t đ nh cho
vay th

ng là thông tin ch quan do chính khách hàng cung c p do đó có th thông tin

không chính xác, ti m n nhi u r i ro cho t ch c cho vay.
Khách hàng c a vay tiêu dùng th

ng có ngu n thu nh p đ tr n không n đ nh,

ngu n thu nh p này ph thu c vào nhi u y u t nh s c kho , chu kì kinh t ầ
Lãi su t cho vay tiêu dùng khá cao do chi phí đ cho vay (th m đ nh, làm h s ầ) cao,
và lo i hình cho vay này có khá nhi u r i ro nên c n m c lãi su t cao đ có th bù đ p
ph n nào các kho n chi phí và r i ro có th phát sinh.


11

1.3 R I RO TÍN D NG VÀ QU N TR R I RO TÍN D NG TRONG CHO
VAY TIÊU DÙNG
1.3.1 Khái ni m
R i ro trong cho vay tiêu dùng chính là khi khách hàng đi vay m t kh n ng thanh toán
lãi và g c c a kho n vay ho c khách hàng thanh toán n g c và lưi không đúng h n sau
khi đ

c c p tín d ng.

Ông Nguy n Hòa Bình, Ch t ch H i đ ng qu n tr Ngân hàng Ngo i th

ng Vi t

Nam (Vietcombank), khái quát quy lu t trên nh sau: “Mu n có l i nhu n ph i ch p
nh n r i ro, không ch p nh n r i ro s không bao gi thu đ

c l i nhu n. ó là s th t

dù mu n hay không”[8]
Qu n tr RRTD là quá trình xây d ng và th c thi các chi n l
lý và kinh doanh tín d ng nh m đ t đ

b n v ng. T ng c

c, các chính sách qu n

c các m c tiêu an toàn, hi u qu và phát tri n

ng các bi n pháp phòng ng a, h n ch và gi m th p n quá h n, n

x u trong kinh doanh tín d ng, t đó t ng doanh thu, gi m chi phí và nâng cao ch t
l

ng và hi u qu ho t đ ng kinh doanh c trong ng n h n và dài h n.[5]

1.3.2 Nguyên nhân gây ra RRTD
1.3.2.1 R i ro do khách hàng: có 2 lo i
R i ro ch quan liên quan đ n hành vi có ch ý c a khách hàng nh : khách hàng có
kh n ng nh ng c tình không tr n , khách hàng không có thi n chí tr n hay c tình
l a đ o.
R i ro khách quan: khách hàng không th tr n do g p ph i các v n đ khách quan b t
kh kháng do s d ng v n vay kém hi u qu , qu n lý v n vay không hi u qu d n đ n
khách hàng lâm vào tình tr ng khó kh n v tài chính và không th kh c ph c đ

c.

Nguyên nhân này n m ngoài t m ki m soát c a khách hàng.
1.3.2.2 Nguyên nhân do phía t ch c tín d ng
R i ro cho vay có th phát sinh do nguyên nhân ch quan nh quá trình phân tích và
th m đ nh tín d ng không k l

ng d n đ n sai l m trong quy t đ nh cho vay. M t

12

khác, c ng có th do quá trình theo dõi, thu h i n c a t ch c tín d ng không hi u
qu . Ngoài ra, nh ng qui đ nh trong chính sách tín d ng ch a h p lý, ch n nh ng đ i
t

ng khách hàng không phù h p c ng có th làm gia t ng r i ro cho vay cho t ch c

tín d ng.
1.3.3 oăl

ng r i ro trong cho vay tiêu dùng

Bên c nh vi c phân lo i n theo ph
Q

ng pháp “đ nh l

ng”, Quy t đ nh s 493/2005/

- NHNN ngày 22/4/2005 còn cho phép các t ch c tín d ng có đ kh n ng và

đi u ki n đ

c th c hi n phân lo i n theo ph

ng pháp “đ nh tính” n u đ

c NHNN

ch p thu n b ng v n b n.
+ Ph

ng pháp “đ nh l

ng” : N đ

c phân lo i thành n m nhóm, bao g m:

- Nhóm 1: N đ tiêu chu n, bao g m n trong h n đ

c đánh giá có kh n ng thu h i

đ g c và lưi đúng h n và các kho n n có th phát sinh trong t

ng lai nh các kho n

b o lãnh, cam k t cho vay, ch p nh n thanh toán.
- Nhóm 2: N c n chú ý, bao g m n quá h n d

i 90 ngày và n c c u l i th i h n

tr n .
- Nhóm 3: N d

i tiêu chu n, bao g m n quá h n t 90 ngày đ n 180 ngày và n c

c u l i th i h n tr n quá h n d

i 90 ngày.

- Nhóm 4: N nghi ng , bao g m n quá h n t 181 ngày đ n 360 ngày và n c c u
l i th i h n tr n quá h n t 90 ngày đ n 180 ngày.
- Nhóm 5: N có kh n ng m t v n, bao g m n quá h n trên 360 ngày và n c c u
l i th i h n tr n quá h n trên 180 ngày và n khoanh ch Chính ph x lý.
Dù có tiêu chí th i gian quá h n tr n c th đ phân lo i n nh trên, t ch c tín
d ng v n có quy n ch đ ng t quy t đ nh phân lo i b t k kho n n nào vào các
nhóm n r i ro cao h n t
khách hàng suy gi m.

ng ng v i m c đ r i ro n u đánh giá kh n ng tr n c a


13

+ Ph

ng pháp “đ nh tính”

Theo ph

ng pháp này, n c ng đ

c phân thành n m nhóm t

nhóm n theo cách phân lo i n theo ph

ng pháp đ nh l

ng ng nh n m

ng, nh ng không nh t thi t

c n c vào s ngày quá h n ch a thanh toán n mà c n c trên h th ng x p h ng tín
d ng n i b và chính sách d phòng r i ro c a t ch c tín d ng đ

c NHNN ch p

thu n. Các nhóm n bao g m:
- Nhóm 1: N đ tiêu chu n, bao g m n đ

c đánh giá là có kh n ng thu h i đ y đ

g c và lưi đúng h n
- Nhóm 2: N c n chú ý, bao g m n đ

c đánh giá là có kh n ng thu h i đ y đ g c

và lưi nh ng có d u hi u khách hàng suy gi m kh n ng tr n
- Nhóm 3: N d

i tiêu chu n, bao g m n đ

c đánh giá là không có kh n ng thu

h i g c và lưi khi đ n h n.
- Nhóm 4: N nghi ng , bao g m n đ

c đánh giá là có kh n ng t n th t cao.

- Nhóm 5: N có kh n ng m t v n, bao g m n đ

c đánh giá là không còn kh n ng

thu h i, m t v n.
1.3.4 Qu n tr RRTD trong cho vay tiêu dùng
1.3.4.1 U ban Basel
U ban Basel v giám sát nghi p v ngân hàng là m t U ban bao g m các chuyên gia
giám sát ho t đ ng ngân hàng đ

c thành l p b i các Th ng đ c Ngân hàng Trung

ng c a nhóm G10, n m 1975. U ban này bao g m đ i di n cao c p c a các c quan
giám sát nghi p v ngân hàng và b n thân ngân hàng Trung
Canada, Pháp,

c, Italia, Nh t B n, Hà Lan, Th y

K . U ban t ch c h p th

i n, V

ng c a các n

cB,

ng qu c Anh và Hoa

ng niên t i tr s Ngân hàng thanh toán qu c t t i

Washington ho c t i Thành Ph Basel - Th y S . Ban th kỦ th
này c ng có tr s làm vi c t i Th

ng tr c c a U ban

ô Washington - Hoa K .

Quan đi m c a U Ban này là: S y u kém trong h th ng ngân hàng c a m t qu c
gia, dù là qu c gia phát tri n hay đang phát tri n, có th đe do đ n s

n đ nh v tài


14

chính trong c n i b qu c gia đó và trên tr

ng qu c t . Nhu c u c n nâng cao s c

m nh c a h th ng tài chính nh t thi t ph i đ

c nhi u qu c gia, t ch c trên th gi i

đ c bi t quan tâm, h

ng ng.

U ban Basel v Giám sát Nghi p v ngân hàng đư tham gia ho t đ ng trong nhi u

n m qua cho quan đi m và s m ng này. U ban này đư luôn xem xét tìm các bi n
pháp t t nh t t ng c

ng m i n l c c ng c công tác giám sát chu n m c

qu c gia thông qua vi c thi t l p m i quan h t t v i các n
ngoài các ho t đ ng tr
các n

c đây đư đ

t t c các

c n m ngoài nhóm G-10,

c thi t l p thúc đ y công tác giám sát t t h n t i

c trong nhóm.

1.3.4.2 Qu n tr RRTD theo Basel 1 - Hi p

c qu c t v v n ngân hàng (Basel

Capital Accord) và các h n ch
Tiêu chu n c p tín d ng và qui trình giám sát tín d ng (chu n m c 7)
-

ánh giá chính sách, thông l và quy trình liên quan đ n vi c c p tín d ng và công

tác qu n lý quy trình c p tín d ng hi n t i.

- Duy trì chính sách cho vay, m c đích vay và th t c cho vay th n tr ng v i các v n
b n cho vay h p lỦ đ ng th i t ch c tín d ng c n có m t quá trình giám sát ch t ch
quan h tín d ng hi n t i c a khách hàng, nh ng thông tin và c s d li u này là nhân
t quan tr ng đ qu n tr RRTD.
ánh giá ch t l

ng tài s n và d phòng r i ro m t v n (chu n m c 8)

- Duy trì các chính sách và th t c phù h p v i vi c đánh giá ch t l

ng tài s n, d

phòng r i ro m t v n.
- Xây d ng qui trình giám sát các kho n n quá h n và các kho n n có v n đ .
- Xem xét các kho n n có v n đ và ti n hành cho vay d a trên c s đ m b o c p tín
d ng và s c m nh tài chính t ng th .
S t p trung r i ro và các r i ro l n (chu n m c 9)
- Xây d ng h th ng thông tin qu n lý và thi t l p gi i h n an toàn đ tránh t p trung
vào các nhóm khách hàng có r i ro cao.


15

* Nh ng h n ch c a hi p

c Basel 1

- M t kho n n riêng l yêu c u m t l

ng v n gi ng nh m t danh m c đ u t đ

c

đa d ng hóa, v i cùng m t giá tr , t c là, không có s khác bi t nào gi a m t kho n
vay $100 và 100 kho n vay $1, trong khi th c t kh n ng x y ra r i ro v i 100 kho n
vay 1$ t i m t th i đi m là th p h n r t nhi u so v i vi c x y ra r i ro v i kho n vay
100$ t i cùng th i đi m đó.
- Ch a b t k p v i s phát tri n c a các công c tài chính m i nh ch ng khoán hoá
các kho n n và các công c phái sinh.
- V i s ra đ i c a m t lo t các công c tài chính m i, Basel I không còn phù h p do
ch a t n d ng đ

c h t nh ng l i ích c a các công c này nh m t ng c

ng an toàn

cho ho t đ ng ngân hàng.
1.3.4.3 Ti p c n RRTD theo Basel 2
Hi p

c Basel II - tên đ y đ là Tho thu n qu c t

ol

ng v n và các Chu n m c

v v n - B n s a (International Convergence of Capital Mesurement and Capiatal
Standard, A Revised framework), hay th
th c đ

ng đ

c g i là Hi p

c ban hành vào tháng 6/2004 thay th cho Hi p

c m i v v n, chính

c Basel I sau 6 n m phát

tri n và t ng h p ý ki n đóng góp t kh p n i trên th gi i. Hi p

c Basel II làm t ng

tính nh y c m c a v n t có đ i v i r i ro và tính hi u qu c a qu n lý v n.Các
ph

ng pháp ti p c n RRTD theo Basel 2

Ph

ng pháp 1: đo l

ng RRTD theo ph

ng pháp chu n hoá RRTD

- T ch c phân lo i r i ro d a trên các đ c đi m có th quan sát đ

c c a r i ro.

Ph

c giám sát và

ng pháp chu n hoá s x p lo i r i ro c đ nh cho t ng lo i r i ro đ

c n c trên nh ng đánh giá đ tín nhi m bên ngoài đ nâng cao đ nh y c a r i ro.
- Ph

ng pháp chu n hoá có nh ng h

ng d n cho ki m tra giám sát đ quy t đ nh

ngu n đánh giá x p lo i bên ngoài có phù h p đ có th áp d ng hay không? M t đ i
m i quan tr ng c a ph

ng pháp chu n hoá là kho n vay ph i coi là quá h n n u x p