Tác động của các nhân tố đến dòng vốn FDI vào trong nước bằng chứng thực nghiệm tại việt nam

B
TR

NGă

GIÁO D CăVĨă ĨOăT O
I H C KINH T TP. H

CHÍ MINH

_______________________

NGUY N TH NG C THÙY

TỄCă

NG C A CÁC NHÂN T

DÒNG V NăFDIăVĨOăTRONGăN

N
C-

B NG CH NG TH C NGHI M T I VI T NAM

LU NăV NăTH CăS ăKINHăT

CHUYÊN NGÀNH: TÀI CHÍNH-NGÂN HÀNG
MÃ S : 60340201

GVHD: PGS.TS.LÊ TH LANH

TP.H

CHÍ MINH ậ N Mă2015


L IăCAMă OAN

Tôi xin cam đoan lu n v n “Tác đ ng c a các nhân t đ n dòng v n FDI vào
trong n c – B ng ch ng th c nghi m t i Vi t Nam” là công trình nghiên c u c a
chính tôi.
Ngoài nh ng tài li u tham kh o đư đ c trích d n trong lu n v n, tôi cam
đoan r ng m i s li u và k t qu nghiên c u c a lu n v n này ch a t ng đ c công
b ho c đ c s d ng d i b t k hình th c nào.
TP. H Chí Minh, ngày 01 tháng 06 n m 2015
Tác gi

Nguy n Th Ng c Thùy


M CL C
Trang ph bìa
L i cam đoan
Danh m c t vi t t t
Danh m c các b ng bi u
Danh m c các hình v
TÓM T T ..................................................................................................................1
Ch

ngă1.ăGI I THI U...........................................................................................3

1.1.

Lý do ch n đ tài ...........................................................................................3

1.2.

M c tiêu nghiên c u ......................................................................................6

1.3.

Câu h i nghiên c u ........................................................................................6
it

1.4.
1.5.

Ph

ng và ph m vi nghiên c u .................................................................6
ng pháp nghiên c u ...............................................................................6

1.6.

óng góp c a nghiên c u ..............................................................................6

1.7.

C u trúc c a bài nghiên c u ..........................................................................7

Ch

ngă 2. C ă S

TR

LÝ THUY T VÀ T NG QUAN CÁC NGHIÊN C U

Că ỂY ............................................................................................................8

2.1.

C s lý thuy t v FDI và các nhân t

nh h

ng đ n FDI ..........................8

2.1.1.

nh ngh a v FDI ..................................................................................8

2.1.2.

Các hình th c c a FDI ............................................................................9

2.1.3.

c đi m FDI........................................................................................11

2.1.4.
2.2.

Các nhân t

nh h

ng đ n FDI ...........................................................12

T ng quan các nghiên c u tr

c đây ..........................................................17

2.2.1.

Nghiên c u th c nghi m c a các nhà nghiên c u n

2.2.2.

Nghiên c u th c nghi m c a các nhà nghiên c u t i Vi t Nam ..........26

Ch

ngă3.ăPH

c ngoài .............17

NGăPHỄPăNGHIểNăC U .......................................................31

3.1.

Ngu n d li u .............................................................................................. 31

3.2.

Các bi n nghiên c u ....................................................................................31

3.2.1.

Bi n dòng v n đ u t tr c ti p FDI ......................................................32


3.2.2.

Bi n quy mô th tr

3.2.3.

Bi n l m phát ........................................................................................32

3.2.4.

Bi n t giá ............................................................................................. 33

3.2.5.

Bi n cung ti n .......................................................................................34

3.2.6.

Bi n t l th t nghi p ............................................................................34

3.2.7.

Bi n lãi su t ..........................................................................................34

3.2.8.

Bi n đ m th

3.3.

ng .........................................................................32

ng m i ........................................................................35

Mô hình nghiên c u .....................................................................................35

3.3.1.

cl

ng FMOLS ...............................................................................36

3.3.2.

cl

ng VECM ................................................................................36

3.3.3.

Hàm ph n ng đ y ................................................................................37

3.3.4.

Phân rư ph

Ch

ng sai ................................................................................37

ngă4.ăK T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ..................................39

4.1.

Th ng kê mô t ............................................................................................ 39

4.2.

X lý d li u ................................................................................................ 40

4.2.1.

Ki m đ nh tính d ng c a các chu i d li u ..........................................40

4.2.2.

Xác đ nh đ tr t i u cho mô hình ......................................................41

4.2.3.

Xem xét m i quan h đ ng liên k t gi a các bi n ................................ 42

4.3.

Tác đ ng c a các nhân t v mô đ n FDI thông qua mô hình FMOLS ......43

4.4.

Tác đ ng c a các nhân t v mô đ n FDI thông qua mô hình VECM ........45

4.5.

Ph n ng c a FDI tr

4.6.

Phân rư ph

4.7.

Ki m đ nh mô hình thay th nh m t ng tính v ng c a nghiên c u ............52

Ch

c cú s c các bi n kinh t v mô ............................... 49

ng sai c a dòng v n FDI ........................................................51

ngă5.ăK T LU N ...........................................................................................62

Danh m c tài li u tham kh o
Ph l c


DANH M C T

VI T T T

ADB (Asian Development Bank): Ngân hàng Phát tri n Châu Á
AIC (Akaike information criterion): Tiêu chu n thông tin Akaike
BRICS: các n n kinh t l n m i n i g m Brasil, Nga (Russia),

n

(India), Trung Qu c (China) và Nam Phi (South Africa).
CPI (Consumer Price Index): Ch s giá tiêu dùng
ECT (Error Correction Terms): H s đi u ch nh sai s
FDI (Foreign Direct Investment):

u t tr c ti p n

c ngoài

FMOLS (Fully Modified Least Squares): K thu t bình ph
đ

ng bé nh t đư

c hi u ch nh hoàn toàn
GDP (Gross Domestic Product): T ng s n ph m qu c n i
GSO (General Statistics Office): T ng C c Th ng kê
HQ (Hannan-Quinn information criterion): Tiêu chu n thông tin Hannan-

Quinn
IMF (International Moneytary Fund): Qu ti n t qu c t
KPSS (Kwiatkowski-Philips-Schmidt-Shin): Ph

ng pháp ki m đ nh nghi m

đ n v theo Kwiatkowski-Philips-Schmidt-Shin
REER (Real Effective Exchange Rate): T giá h i đoái th c hi u d ng
SC (Schwarz information criterion): Tiêu chu n thông tin Schwarz
USD: ô la M
VAR (Vector Autoregression) Mô hình t h i quy vector
VECM (Vector Error Correction Model): Mô hình hi u ch nh sai s vector
WB (World Bank): Ngân hàng th gi i


DANH M C CÁC B NG BI U
B ng 2.1. Các nghiên c u cho th y m i quan h gi a các nhân t v mô và dòng v n
FDI ........................................................................................................................... 28
B ng 3.1. Cách tính các bi n và ngu n d li u ....................................................... 31
B ng 4.1. Th ng kê mô t các bi n .......................................................................... 39
B ng 4.2. K t qu tính d ng các bi n t i b c g c .................................................... 40
B ng 4.3. K t qu tính d ng các bi n t i b c 1........................................................ 41
B ng 4.4. K t qu ki m tra đ tr t i u .................................................................. 42
B ng 4.5. K t qu ki m đ nh đ ng liên k t .............................................................. 44
B ng 4.6. K t qu

cl

ng FMOLS ..................................................................... 45

B ng 4.7. H s ECT c a mô hình VECM .............................................................. 46
B ng 4.8. K t qu ki m đ nh t t

ng quan mô hình VECM ................................. 48

B ng 4.9. K t qu ki m đ nh ph

ng sai thay đ i mô hình VECM ........................ 48

B ng 4.10. K t qu phân rư ph

ng sai cú s c dòng v n FDI ................................ 51

B ng 4.11. K t qu l a ch n đ tr t i u mô hình bi n thay th AGRI ................ 52
B ng 4.12. K t qu ki m đ nh đ ng liên k t mô hình bi n thay th AGRI ............. 53
B ng 4.13. Tr giá xu t nh p kh u Vi t Nam trong giai đo n 1995-2014 (đ n v
tính: tri u USD) ........................................................................................................ 56
B ng 4.14. H s ECT c a mô hình VECM v i bi n thay th AGRI ..................... 57
B ng 4.15. K t qu ki m đ nh t t

ng quan mô hình VECM v i bi n thay th

AGRI ........................................................................................................................ 58
B ng 4.16. K t qu ki m đ nh ph

ng sai thay đ i mô hình VECM v i bi n thay

th AGRI .................................................................................................................. 59
B ng 4.17. K t qu phân rư ph

ng sai cú s c dòng v n qu c t FDI mô hình

VECM v i bi n thay th AGRI................................................................................ 61


DANH M C CÁC HÌNH V
Hình 3.1. S đ quy trình

cl

ng ....................................................................... 38

Hình 4.1. Vòng tròn đ n v c a mô hình VECM ..................................................... 47
Hình 4.2. Hàm ph n ng đ y mô hình VECM ........................................................ 50
Hình 4.3. Vòng tròn đ n v c a mô hình VECM v i bi n thay th AGRI .............. 57
Hình 4.4. Hàm ph n ng đ y mô hình VECM v i bi n thay th AGRI.................. 60


1

TÓM T T
Bài nghiên c u này xem xét tác đ ng c a các nhân t kinh t v mô đ n dòng
v n đ u t tr c ti p n

c ngoài (FDI) vào Vi t Nam trong giai đo n t n m 1995

đ n n m 2014. Bài nghiên c u s d ng d li u hàng quý đ

c t ng h p t các

ngu n c a T ng C c Th ng kê, Qu ti n t qu c t , Ngân hàng th gi i… Thông
qua ph

ng pháp FMOLS và VECM, tác gi ki m đ nh các nhân t bao g m t c đ

t ng tr

ng GDP th c, t tr ng s n l

ng ngành nông nghi p, l m phát, lãi su t,

cung ti n, t giá h i đoái, t l th t nghi p, đ m th

ng m i tác đ ng đ n dòng

v n FDI nh th nào. V i mô hình FMOLS và VECM và v i ngu n d li u th c t
t i Vi t Nam mà tác gi thu th p đ
t c đ t ng tr

c, k t qu nghiên c u cho th y r ng các bi n

ng GDP th c, t tr ng s n l

ng ngành nông nghi p, t giá và cung

ti n có m i quan h cùng chi u dài h n v i dòng v n đ u t tr c ti p FDI. Ng ý
r ng khi Vi t Nam có t c đ t ng tr

ng GDP, t tr ng s n l

ng ngành nông

nghi p ngày gia t ng, đ ng n i t càng m t giá và chính sách ti n t m r ng càng
d dàng thu hút dòng v n qu c t FDI h n. Trong khi đó, lưi su t và l m phát th
hi n m i quan h ng

c chi u dài h n v i dòng v n FDI, hàm ý r ng khi qu c gia

có m c lãi su t cao, l m phát cao s khó kh n trong vi c thu hút FDI h n.
Bên c nh đó, d a vào hàm ph n ng đ y có th th y r ng khi có s xu t hi n
c a các cú s c t ng tr

ng GDP th c, cú s c t tr ng s n l

cú s c cung ti n, cú s c đ m th

ng m i s gây nh h

ng ngành nông nghi p,
ng tích c c đ n dòng v n

FDI, hàm ý r ng khi Vi t Nam xu t hi n các cú s c này d n đ n vi c thu hút dòng
v nn

c ngoài FDI d dàng h n. Ng

c l i các cú s c l m phát, cú s c lãi su t, cú

s c t giá l i th hi n tác đ ng tiêu c c đ n dòng v n FDI. Cu i cùng, qua phân tích
phân rư ph

ng sai, bài nghiên c u phát hi n r ng cú s c dòng v n FDI đ

thích ch y u b i chính nó trong quá kh và các cú s c t ng tr
s c t tr ng s n l
su t.

ng ngành nông nghi p, cú s c đ m th

c gi i

ng GDP th c, cú

ng m i và cú s c lãi


2

V i k t qu này, nghiên c u đư b
đ nh đ
h

c đ u cung c p cho các nhà qu n lý xác

c các nhân t tác đ ng đ n dòng v n FDI vào Vi t Nam và m c đ

nh

ng nh th nào. T đó, các nhà qu n lý có th v n d ng ph i h p v i tình hình

th c t đ có th đ a ra nh ng chính sách phù h p v i t ng m c tiêu, t ng giai đo n
đ

u tiên th c hi n.


3

Ch

ngă1. GI I THI U

1.1. Lý do ch năđ tài
V n là đi u ki n hàng đ u cho s t ng tr
c bi t đ i v i các n

ng và phát tri n

c đang phát tri n, đ đ t đ

đ nh, c n ph i có m t kh i l

c t c đ t ng tr

ng v n r t l n. N u nh v n trong n

tính ch t quy t đ nh, có vai trò ch y u thì v n đ u t n
quan tr ng trong nh ng b

m i qu c gia.
ng cao và n
c là ngu n có

c ngoài là ngu n b sung

c đi ban đ u đ t o ra “cú hích” cho s phát tri n.

Trong s các ngu n v n huy đ ng t n

c ngoài, FDI là ngu n v n có vai

trò đ c bi t quan tr ng. Ngu n v n FDI không ch có vai trò tích c c trong vi c
phát tri n kinh t xư h i, mà còn kích thích các công ty khác tham gia đ u t , góp
ph n thu hút vi n tr phát tri n chính th c, gia t ng t c đ t ng tr
đó t ng thêm t l huy đ ng v n trong n

ng kinh t , do

c. Ngoài ra FDI còn góp ph n quan tr ng

vào vi c đ i m i và nâng cao trình đ công ngh trong s n xu t, nâng cao s c c nh
tranh và t ng tr

ng kinh t . Do đó, vi c thu hút dòng v n đ u t tr c ti p c a n

ngoài là m t trong nh ng chính sách quan tr ng trong đ
đ i v i các n

c

ng l i phát tri n kinh t

c đang phát tri n.

ư có nhi u nhà nghiên c u tìm hi u nguyên nhân, cách th c thu hút dòng
v n FDI vào trong n

c, tìm hi u nh ng nhân t nào nh h

Nh ng nghiên c u c ng nh lý thuy t tr

c đây đư nh n m nh đ n vai trò c a các

nhân t đ c thù ngành, công ty khi gi i thích xu h
ti p n

ng đ n dòng v n này.

ng c a dòng v n đ u t tr c

c ngoài. Tuy nhiên, trong nh ng n m g n đây, các nghiên c u b t đ u quan

tâm đ n nh h

ng c a l i th t i n

các t p đoàn đa qu c gia vào th tr

c nh n đ u t đ n vi c m r ng đ u t c a

ng n

c ngoài. S quan tâm v l i th đ a đi m

đ i v i vi c thu hút dòng v n FDI này b t ngu n t th c t là h u h t các n

c c nh

tranh v i nhau đ thu hút th ph n l n trong dòng v n FDI. Do đó, nh ng thay đ i
do các qu c gia t o ra r t quan tr ng đ i v i vi c thu hút FDI.
Theo Dunning (2009), trong nh ng n m 1970, nh ng nhân t đ c tr ng v
đ a đi m, ch ng h n nh tính s n có, giá c và ch t l
c s h t ng, là các ngu n l c có th đ

ng c a các ngu n tài nguyên,

c khai thác, nh ng h n ch c a chính ph


4

và các u đưi đ u t khác có xu h
h

ng tr thành nh ng nhân t quan tr ng nh

ng đ n quy t đ nh l a ch n đ a đi m th c hi n FDI c a các nhà đ u t . Tuy

nhiên, nh ng nhân t này ít đ

c chú ý trong nh ng n m g n đây. Trong khi trên

th c t , các nhân t trên đóng vai trò quan tr ng trong vi c nh h

ng đ n các quy t

đ nh khu v c c a các t p đoàn đa qu c gia, Dunning (2009) l p lu n r ng các chính
sách kinh t v mô mà các n

c đang theo đu i đóng m t vai trò ngày càng quan

tr ng, ch ng h n nh các nhân t quy t đ nh vi c l a ch n đ a đi m th c hi n FDI
đ

c các công ty đa qu c gia chú tr ng vào nh ng n m 1990. Vasconcellos và Kish

(1998) c ng cho r ng đ gi i thích xu h
t kinh t v mô ph i đ
dòng FDI vào trong n

ng FDI t ng h p theo th i gian, các y u

c xem xét. Tuy các tác đ ng c a bi n kinh t v mô đ i v i
c đóng vai trò quan tr ng trong vi c tìm hi u, nghiên c u v

FDI, nh ng th c t các nghiên c u l i ít chú ý đ n v n đ này.
Dunning (2009) đư đóng góp m t ph n vào l h ng trong nghiên c u v ch
đ này trong khi các nhà kinh t khác ho c là đư hài lòng v i l i gi i thích hi n t i
cho dòng v n FDI ho c ch đ n gi n là không quan tâm đ n ch đ này. Do đó,
trong bài vi t đo t gi i th

ng c a mình, Dunning (2009) yêu c u: “Có ph i ng

i

ta c n ph i xem xét l i các hàm ý chính sách cho chính ph các qu c gia và vùng
lãnh th khi h tìm cách thúc đ y các m c tiêu kinh t và xã h i c th c a mình?”
(Tr 12.). Dunning gi i quy t các câu h i trên trên ph

ng di n lý thuy t, và kêu g i

thêm các nghiên c u v tác đ ng c a các y u t kinh t v mô đ i v i FDI.
Trong bài nghiên c u này, tác gi xem xét các hàm ý chính sách c a chính
ph đ i v i dòng v n FDI. C th , tác gi xem xét tác đ ng c a nh ng nh h

ng v

mô đ n dòng FDI vào Vi t Nam trong giai đo n 1995-2014. Vì v y câu h i đ t ra là
các nhân t kinh t v mô chi m m c đ

nh h

ng nh th nào đ i v i dòng v n

FDI vào Vi t Nam?

T i Vi t Nam, trong nh ng n m qua, FDI đư đóng m t vai trò r t to l n trong
s nghi p công nghi p hóa và hi n đ i hóa đ t n

c. V i nh ng tác đ ng tích c c,

FDI đư góp ph n đáng k vào vi c th c hi n các m c tiêu t ng tr

ng kinh t , đ y


5

m nh xu t kh u, gi i quy t công n vi c làm, chuy n giao công ngh và giúp khai
thác m t cách hi u qu các ngu n tài nguyên qu c gia.
Có th nói, Vi t Nam là môi tr

ng t t đ ki m đ nh m i quan h gi a các

nhân t kinh t v mô và FDI vì trong th i gian qua Vi t Nam luôn trong tình tr ng
FDI bi n đ ng hàng n m tùy theo tình hình kinh t , chính tr th gi i c ng nh tình
hình kinh t , chính tr , chính sách kinh t v mô c a Vi t Nam và các y u t khác.
T khi Lu t đ u t n
đ

c ngoài đ

c ban hành ngày 29/12/1987, Vi t Nam đư đ t

c nh ng k t qu kh quan trong thu hút dòng v n FDI. C th , t n m 1988 đ n

1996, dòng v n này vào Vi t Nam hàng n m đư gia t ng m t cách ngo n m c, bình
quân m i n m t ng kho ng 30-40%. Sau đó, giai đo n 1997-2003 là th i k suy
thoái c a FDI. Do nh h

ng c a cu c kh ng ho ng tài chính ti n t n m 1997,

dòng v n FDI b t đ u s t gi m t n m 1997, gi m m nh trong 2 n m ti p theo và
ti p t c ng ng tr cho đ n n m 2003. T n m 2004-2008, FDI b t đ u ph c h i và
phát tri n, đ c bi t trong n m 2008, l

ng v n FDI đ ng ký t i Vi t Nam t ng cao

đ t bi n, t ng h n 235% so v i cùng k n m tr
r ng cho phép các doanh nghi p đ
ph

ng th c h p tác (đ

c. Quy n kinh doanh đ

cm

c t do l a ch n d án, đ i tác Vi t Nam,

c đ u t vào các ngành đ c quy n nh cung c p đi n, b o

hi m, ngân hàng, truy n thông). S ki n Vi t Nam gia nh p WTO tháng 11/2006 đư
đ y làn sóng FDI vào Vi t Nam dâng cao. Chính nh ng n l c h i nh p v i kinh t
th gi i, m c a th tr

ng, chính sách ngo i th

ng c i m h n đư làm gia t ng

dòng v n FDI vào Vi t Nam. Trong giai đo n 2009-2012, cu c kh ng ho ng kinh t
tài chính th gi i vào tháng 9/2008 đư nh h

ng m nh đ n tình hình thu hút FDI

t i Vi t Nam. Theo s li u c a T ng C c Th ng kê, b t đ u t n m 2009, FDI vào
Vi t Nam ch còn kho ng 23 t USD, ch b ng 32.2% so v i n m tr
ti p theo v n có xu h
tr

c. Các n m

ng gi m cho đ n giai đo n 2013-2014 m i b t đ u t ng

ng tr l i. K t khi cu c kh ng ho ng x y ra đ n nay, n n kinh t th gi i nói

chung và n n kinh t Vi t Nam nói riêng v n còn nhi u bi n đ ng.
Theo Boateng và các c ng s (2015), dòng v n FDI ch u nh h

ng b i các

nhân t kinh t v mô trong n n kinh t . Tuy nhiên, hi n nay t i Vi t Nam ch a có


6

nhi u nghiên c u xem xét m i quan h gi a FDI v i các nhân t kinh t v mô trong
n n kinh t . Do đó, vi c nghiên c u và ki m đ nh tác đ ng c a các nhân t kinh t
v mô đ n vi c thu hút v n FDI vào trong n

c s giúp hi u rõ đ

c các nh h

c a các nhân t v mô đ n hành vi và m c tiêu c a các nhà đ u t n

ng

c ngoài. Trên

c s đó, các nhà ho ch đ nh chính sách có th khai thác nh ng l i th ti m tàng
c a qu c gia, c ng nh đ ra các chính sách h u hi u đ thu hút FDI m t cách hi u
qu . K t qu nghiên c u có th ph c v cho các nhà ho ch đ nh chính sách trong
quá trình nghiên c u và th c thi các chính sách v mô t i Vi t Nam.
1.2. M c tiêu nghiên c u
M c tiêu c a bài nghiên c u là xem xét tác đ ng c a các nhân t kinh t v
mô đ n dòng v n FDI vào trong n
ng th i nghiên c u m c đ

nh h

c t i Vi t Nam trong giai đo n 1995-2014.
ng c a các nhân t này đ n dòng v n FDI.

1.3. Câu h i nghiên c u
tài nghiên c u đ t ra nh ng câu h i nh sau:

 Các nhân t kinh t v mô có nh h

ng đ n dòng v n FDI vào Vi t Nam

trong dài h n và ng n h n hay không?
nh h



ng các cú s c trong các nhân t v mô đ n dòng v n FDI nh th

nào?
iăt

1.4.

ng và ph m vi nghiên c u

M u nghiên c u ch y u là FDI, GDP th c, GDP ngành nông nghi p, l m
phát, lãi su t, cung ti n, t giá h i đoái, t l th t nghi p, đ m th

ng m i theo

quý trong giai đo n t 1995-2014 t i Vi t Nam.
1.5. Ph

ngăphápănghiênăc u

Nh m đánh giá tác đ ng c a các nhân t kinh t v mô đ n dòng v n FDI tác
gi s d ng ph

1.6.

ng pháp FMOLS và VECM.

óng góp c a nghiên c u
Bài nghiên c u không nh ng làm rõ m i quan h gi a các nhân t kinh t v

mô mà còn xác đ nh các nhân t này tác đ ng đ n dòng v n FDI vào Vi t Nam nh
th nào, đ t đó Chính ph có th đ a ra nh ng chính sách phù h p trong t ng giai


7

đo n nh m thu hút dòng v n FDI vào trong n
nh ng giúp t ng tr

c. Vi c thu hút v n FDI không

ng kinh t , đ ng th i còn giúp Chính ph có nh ng chính sách

phù h p đ phát tri n kinh t .
1.7. C u trúc c a bài nghiên c u
Nghiên c u đ

c th c hi n v i c u trúc g m 5 ch

ng:

Ch

ngă1:ăGi i thi u

Ch

ng 1 gi i thi u v lý do ch n đ tài, m c tiêu nghiên c u, câu h i

nghiên c u, đ i t

ng, ph m vi nghiên c u, và ý ngh a hay k v ng đóng góp c a

nghiên c u này.
Ch

ngă2:ăC ăs lý thuy t và t ng quan các nghiên c uătr

Ch

ng 2 trình bày c s lý thuy t n n t ng v FDI, đ ng th i khái quát l i

nh ng nghiên c u tr

căđơy

c đây v m i quan h gi a các nhân t kinh t v mô và dòng

v n FDI.
Ch

ngă3:ăPh

ngăphápănghiênăc u

Ch

ng 3 trình bày v ngu n d li u, cách tính các bi n, k v ng các bi n,

mô hình nghiên c u và các b

c th c hi n ki m đ nh. Bài nghiên c u s d ng mô

hình FMOLS và VECM theo tác gi Boateng và các c ng s (2015).
Ch

ngă4:ăK t qu nghiên c u và th o lu n

Ch

ng 4 đ a ra t ng b

c th c hi n các mô hình nghiên c u c ng nh k t

qu nghiên c u và th o lu n v k t qu nghiên c u.
Ch

ngă5:ăK t lu n

Ch

ng 5 k t lu n m i quan h gi a các nhân t kinh t v mô và dòng v n

FDI vào Vi t Nam thông qua bài nghiên c u này, t đó nêu ra m t s khuy n ngh
nh m nâng cao kh n ng thu hút dòng v n FDI t i Vi t Nam. Bên c nh đó, ch

ng

này c ng trình bày nh ng h n ch c a bài nghiên c u c ng nh đ xu t m t s
h

ng nghiên c u ti p theo.


8

Ch

ngă2. C ăS

LÝ THUY T VÀ T NG QUAN CÁC NGHIÊN C U
TR

Că ỂY

2.1. C ăs lỦăthuy t v ăFDI và các nhơnăt ă nhăh
2.1.1.

ngăđ n FDI

nhăngh aăv FDI
Theo Qu ti n t qu c t IMF, FDI là m t kho n đ u t v i nh ng quan h

lâu dài, theo đó, m t t ch c trong n n kinh t (nhà đ u t tr c ti p) thu đ

c l i ích

lâu dài t m t doanh nghi p đ t t i m t n n kinh t khác. M c đích c a nhà đ u t
tr c ti p là mu n có nhi u nh h

ng trong vi c qu n lý doanh nghi p đ t t i n n

kinh t đó.
Theo OECD, đ u t tr c ti p n

c ngoài là m t lo i hình đ u t ph n ánh

m c tiêu c a vi c thi t l p m i quan h lâu dài c a m t doanh nghi p th

ng trú t i

m t n n kinh t (đ u t tr c ti p) trong m t doanh nghi p (doanh nghi p đ u t tr c
ti p) là c dân trong m t n n kinh t khác h n so v i đ u t tr c ti p. S quan tâm
lâu dài ng ý s t n t i c a m i quan h lâu dài gi a các nhà đ u t tr c ti p và các
doanh nghi p đ u t tr c ti p và m t m c đ đáng k

nh h

ng đ n vi c qu n lý

doanh nghi p . Quy n s h u tr c ti p ho c gián ti p c a 10% quy n bi u quy t c a
m t c dân doanh nghi p trong m t n n kinh t b i m t c dân nhà đ u t trong
n n kinh t khác là b ng ch ng c a m t m i quan h nh v y.

Theo đi u 3, Lu t đ u t n m 2005 t i Vi t Nam, đ u t tr c ti p là hình
th c đ u t do nhà đ u t b v n đ u t và tham gia qu n lý ho t đ ng đ u t .
t n

c ngoài là vi c nhà đ u t n

u

c ngoài đ a vào Vi t Nam v n b ng ti n và các

tài s n h p pháp khác đ ti n hành các ho t đ ng đ u t .
Theo tác gi Bùi Thúy Vân (2011), FDI là ho t đ ng đ u t do các t ch c
kinh t , cá nhân

qu c gia nào đó t mình ho c k t h p v i các t ch c kinh t , cá

nhân c a m t n

c khác ti n hành b v n b ng ti n ho c tài s n vào n

c này d

i

m t hình th c đ u t nh t đ nh.
Theo tác gi Hà Quang Ti n (2014), đ u t tr c ti p n

c ngoài là ho t đ ng

đ u t tr c ti p nh m m c tiêu l i nhu n c a ch th đ u t n

c ngoài t i m t


9

qu c gia nh t đ nh, bao hàm c vi c đ u t v n và tr c ti p qu n lý kinh doanh s
v n đó.
T nh ng khái ni m trên, có th hi u đ u t tr c ti p n
n

c ngoài t i m t

c là m t quá trình đ u t dài h n c a m t cá nhân hay t ch c n

v in

c này v i v n b ng ti n ho c b ng b t k tài s n nào đ có đ

gia qu n lý, đi u hành m t th c th trong n n kinh t n

c ngoài đ i
c quy n tham

c này nh m m c tiêu sinh

l i.
2.1.2. Các hình th c c a FDI
Theo tính ch t góp v n, doanh nghi p FDI chia là 3 d ng:


H p tác kinh doanh trên c s h p đ ng h p tác kinh doanh: Hình th c h p
tác kinh doanh gi a m t ho c nhi u nhà đ u t n
nhi u nhà đ u t trong n

c ngoài v i m t ho c

c (sau đây g i t t là các bên h p doanh) ký k t

h p đ ng quy đ nh v quy n l i, trách nhi m và phân chia k t qu kinh
doanh cho m i bên h p doanh mà không hình thành pháp nhân m i.
H p đ ng h p tác kinh doanh trong l nh v c tìm ki m, th m dò và khai thác
d u khí và m t s tài nguyên khác theo hình th c h p đ ng phân chia s n
ph m th c hi n theo quy đ nh c a pháp lu t có liên quan và Lu t
H p đ ng h p tác kinh doanh đ

ut .

c ký gi a các nhà đ u t trong n

cđ

ti n hành đ u t , kinh doanh th c hi n theo quy đ nh c a pháp lu t v h p
đ ng kinh t và pháp lu t có liên quan.
Trong quá trình đ u t , kinh doanh, các bên h p doanh có quy n tho thu n
thành l p ban đi u ph i đ th c hi n h p đ ng h p tác kinh doanh. Ch c
n ng, nhi m v , quy n h n c a ban đi u ph i do các bên h p doanh th a
thu n. Ban đi u ph i không ph i là c quan lưnh đ o c a các bên h p doanh.
Bên h p doanh n

c ngoài đ

c thành l p v n phòng đi u hành t i Vi t

Nam đ làm đ i di n cho mình trong vi c th c hi n h p đ ng h p tác kinh
doanh. V n phòng đi u hành c a bên h p doanh n
đ

c ngoài có con d u;

c m tài kho n, tuy n d ng lao đ ng, ký h p đ ng và ti n hành các ho t


10

đ ng kinh doanh trong ph m vi các quy n và ngh a v quy đ nh t i Gi y
ch ng nh n đ u t và h p đ ng h p tác kinh doanh.


Doanh nghi p góp v n liên doanh: Nhà đ u t n
v i nhà đ u t trong n

c ngoài đ

c liên doanh

c đ đ u t thành l p công ty trách nhi m h u h n

hai thành viên tr lên, công ty c ph n, công ty h p danh theo quy đ nh c a
Lu t Doanh nghi p và pháp lu t có liên quan.

Doanh nghi p th c hi n đ u t theo hình th c liên doanh có t cách pháp
nhân theo pháp lu t Vi t Nam, đ

c thành l p và ho t đ ng k t ngày c p

Gi y ch ng nh n đ u t .


Doanh nghi p 100% v n đ u t n
t n

c ngoài đ

c ngoài: Nhà đ u t trong n

c, nhà đ u

c đ u t theo hình th c 100% v n đ thành l p công ty

trách nhi m h u h n, công ty c ph n, công ty h p danh, doanh nghi p t
nhân theo quy đ nh c a Lu t Doanh nghi p và pháp lu t có liên quan.
Doanh nghi p 100% v n đ u t n

c ngoài đư thành l p t i Vi t Nam đ

h p tác v i nhau và v i nhà đ u t n
nghi p 100% v n đ u t n

c ngoài đ đ u t thành l p doanh

c ngoài m i.

Doanh nghi p 100% v n đ u t n
lu t Vi t Nam, đ

c

c ngoài có t cách pháp nhân theo pháp

c thành l p và ho t đ ng k t ngày c p Gi y ch ng nh n

đ ut .


u t theo hình th c góp v n, mua c ph n, sáp nh p, mua l i doanh
nghi p: Nhà đ u t có quy n góp v n, mua c ph n, sáp nh p, mua l i doanh
nghi p đ tham gia qu n lý ho t đ ng đ u t theo quy đ nh c a Lu t Doanh
nghi p và pháp lu t có liên quan. Doanh nghi p nh n sáp nh p, mua l i k
th a các quy n, ngh a v c a doanh nghi p b sáp nh p, mua l i, tr tr

ng

h p các bên có th a thu n khác.
Nhà đ u t n

c ngoài khi góp v n, mua c ph n ph i th c hi n đúng các

quy đ nh c a các đi u

c qu c t mà Vi t Nam là thành viên v t l góp

v n, hình th c đ u t và l trình m c a th tr

ng; khi sáp nh p, mua l i

công ty, chi nhánh t i Vi t Nam ph i tuân th các quy đ nh c a Lu t Doanh


11

nghi p v đi u ki n t p trung kinh t c a pháp lu t v c nh tranh và pháp
lu t v doanh nghi p; đáp ng đi u ki n đ u t trong tr

ng h p d án đ u

t thu c l nh v c đ u t có đi u ki n.
Tùy theo đi u ki n c th c a t ng qu c gia, các hình th c đ u t trên đ
áp d ng

c

m c đ khác nhau. Bên c nh đó, đ t o đi u ki n thu n l i cho các nhà

đ u t , Chính ph n

c nh n đ u t còn l p ra các khu v c u đưi đ u t trong lưnh

th nh : khu ch xu t, khu công nghi p t p trung, khu công ngh cao và đ c khu
kinh t , đ ng th i còn áp d ng các h p đ ng xây d ng – kinh doanh – chuy n giao
(B.O.T), xây d ng – chuy n giao – kinh doanh (B.T.O) và xây d ng – chuy n giao

(B.T).
2.1.3.

căđi m FDI
Các ch đ u t n

c ngoài ph i đóng góp m t s t i thi u vào v n pháp

đ nh, tùy theo lu t doanh nghi p m i n

c. Lu t các n

c th

ng quy đ nh khác

nhau v v n đ này.
Quy n qu n lý, đi u hành đ i t
N u góp v n 100% thì đ i t

ng đ u t tùy thu c vào m c đ góp v n.

ng đ u t hoàn toàn do ch đ u t n

c ngoài đi u

hành và qu n lý.
L i nhu n t ho t đ ng đ u t ph thu c vào k t qu ho t đ ng s n xu t
kinh doanh và đ
FDI đ

c phân chia theo ph n tr m góp v n trong v n pháp đ nh.

c xây d ng thông qua vi c xây d ng doanh nghi p m i ho c mua l i

toàn b hay t ng ph n doanh nghi p đang ho t đ ng ho c mua c phi u đ thôn
tính hay sáp nh p các doanh nghi p v i nhau. ây là ph
nhi u hi n nay b i các nhà đ ut n

ng pháp đ

c áp d ng r t

c ngoài đ i v i các doanh nghi p t nhân v a

và nh ho t đ ng r t hi u qu , c n v n đ m r ng quy mô nh ng không ti p c n
đ

c v n vay hay g p khó kh n trong nh ng quy đ nh h n h p, ban đ u s là doanh

nghi p góp v n liên doanh vì n u
đ

d ng doanh nghi p có đ u t n

c u đưi nhi u h n, song lâu dài s tr thành 100% v n n

nh h

ng r t l n đ n kinh t v mô c a n

c nh n đ u t .

c ngoài s

c ngoài, đi u này


12

V n FDI không ch bao g m v n đ u t ban đ u c a nhà đ u t n
d

c ngoài

i hình th c v n đi u l ho c v n pháp đ nh, mà nó còn bao g m v n vay c a các

nhà đ u t đ tri n khai và m r ng d án c ng nh v n đ u t đ

c trích l i t l i

nhu n sau thu c a k t qu ho t đ ng kinh doanh.
V n FDI là v n đ u t phát tri n dài h n và h t s c c n thi t trong n n kinh
t c a các n

c ti p nh n đ u t . N

c nh n đ u t không ph i hoàn tr n và c ng

không t o gánh n ng n qu c gia.

ây là u đi m c a ngu n v n FDI so v i các

ngu n v n đ u t n

c ngoài khác.

2.1.4. Các nhân t

nhăh

ng đ n FDI

FDI là m t y u t quan tr ng nh h
qu c gia, đ c bi t quan tr ng đ i v i các n

ng đ n t ng tr

ng kinh t c a các

c đang phát tri n. FDI b sung cho

ngu n v n đ u t , cung c p công ngh m i, gi i quy t vi c làm phát tri n ngu n
nhân l c, chuy n d ch c c u kinh t và m r ng th tr
n

ng xu t kh u. Do đó, các

c đang phát tri n luôn c g ng dùng m i bi n pháp đ t ng c

FDI vào n

ng thu hút đ u t

c mình.

Trên th c t đư có nhi u lý thuy t gi i thích khác nhau v b n ch t c a ho t
đ ng đ u t qu c t d

i s chi ph i c a s v n đ ng lu ng hàng hóa d ch v , trong

đó có ch ngh a chi t trung.
ch t trung hòa gi a các tr
v i t do th

ây là m t tr
ng phái tr

ng phái đ a ra cách gi i thích có tính

c đó v đ u t qu c t và quan h c a nó

ng m i. Do đó, ch ngh a chi t trung chính là s t ng h p c a các

quan đi m và k t qu nghiên c u tr

c đây c ng nh là n n t ng, c s c a nhi u

nghiên c u sau này. Quan đi m chi t trung đ

c phát tri n b i Dunning (1988)

cung c p n n t ng lý thuy t cho vi c gi i thích các nhân t tác đ ng đ n vi c thu hút
dòng v n FDI vào trong n

c. Dunning l p lu n r ng, ho t đ ng đ u t n

c ngoài

ch di n ra khi có đ các y u t l i th h i t v đ a đi m đ th c hi n ho t đ ng
đ u t , l i th v s h u và l i th v khai thác các quan h n i b công ty (l i th
c a vi c n i hóa các ho t đ ng s n xu t và các giao d ch).
Theo Phó giáo s - Ti n s Tr n Quang Lâm (2008), n i dung c b n c a lý
thuy t chi t trung c a Dunning th hi n

các đi m sau:


13

Th nh t, l i th v đ a đi m (hay v trí th c hi n ho t đ ng đ u t ) đ
th hi n

c

n i ho t đ ng đ u t có ngu n tài nguyên t nhiên d i dào, ngu n lao

đ ng s n có và giá r , thu n ti n cho vi c phát tri n các quan h giao l u kinh t
qu c t , nh t là th

ng m i qu c t … L i th này có th do chính sách thu hút đ u

t t o ra nh s kích thích c a t do th

ng m i nh vi c hình thành các khu công

nghi p t p trung, khu ch xu t, khu th

ng m i t do, khu công ngh cao v i h

th ng sân bay, b n c ng đ
là th

c nâng c p, các d ch v đ

cphát tri n m nh, đ c bi t

ng m i… L i th v đ a đi m có th đ

c xem xét c góc đ k t h p gi a

các l i th do t nhiên mang l i ho c l i th đ

c chính sách đ u t t o nên. Th c

t cho th y, nh ng vùng có đ a đi m thu n l i s là n i thu hút m nh đ u t n
ngoài nh các n

c

c c a châu Á, trong đó có Vi t Nam là n i có ngu n tài nguyên

d i dào, giá lao đ ng r và có t c đ t ng tr

ng cao, n ng đ ng nên đư tr thành

khu v c d n đ u th gi i không ch h p thu lu ng hàng hóa d ch v , mà còn c v
thu hút v n đ u t tr c ti p n

c ngoài.

Th hai, l i th v s h u (ch y u l i th v quy n s h u công nghi p) là
l i th c a các lo i tài s n, đ c bi t nh l i th v sáng ch , bí quy t, ki u dáng
công nghi p, tên g i hàng hóa, các ch
n ng qu n lý và nó ch đ

ng trình ph n m m máy tính ho c các k

c chuy n giao thông qua con đ

ng th

ng m i.

đây,

th

ng m i qu c t tr thành kênh truy n d n đ u t nhanh chóng. L i th này

đ

c t o ra nh chính sách b o h s h u c a chính ph . M th

đ u th gi i v ho t đ ng đ u t ra n
n

ng là n

cd n

c ngoài c ng nh thu hút đ u t tr c ti p t

c ngoài mà m t trong s nh ng lý do là th ch b o h cho các tài s n, đ c bi t

là các s n ph m thu c quy n s h u trí tu cao. Ngoài ra, l i th v s h u còn
đ

c th hi n

vi c chính ph b o h v n và các tài s n thu c quy n s h u h p

pháp c a các nhà đ u t n

c ngoài. C ch chính sách v v n và các tài s n h p

pháp c a nhà đ u t không b tr ng d ng ho c b t ch thu b ng bi n pháp qu c h u
hóa

n

c ti p nh n đ u t c ng là m t l i th .

ây là l i th do n

c ti p nh n

FDI t o ra các chính sách c i m , n đ nh b o đ m cho nhà đ u t yên tâm đ u t
lâu dài v i s v n đ u t l n và t do kinh doanh theo pháp lu t. Ngoài ra, l i th


14

v s h u còn cho bi t m c đ

nh h

ng c a các bên trong m t d án đ u t .

Nh ng l i th này thu c c v n

c đ u t buôn bán và n

có c M và Vi t Nam. Do đó dòng FDI ch đ
th

ng m i, đ u t đ

c nh n đ u t , trong đó

c kh i đ ng khi các chính sách v

c xây d ng đ y đ và c i m .

ây là l i th do con ng

i

Th ba, l i th v n i hóa các ho t đ ng s n xu t ho c các giao d ch, tr

c

ch đ ng t o ra.
h tđ

c u tiên th c hi n giao d ch th

ng m i trong n i b công ty gi a các chi

nhánh ho c th c hi n vi c phân công và chuyên môn hóa trong vi c t o ra giá tr gia
t ng gi a công ty m và các công ty con. L i th c a cách t ch c th c hi n s n
ph m và t ng giá tr s n ph m này s kh c ph c đ
làm n thua l

các chi nhánh n

c a công ty, khai thác đ
tránh đ

c tình tr ng ti n hành s n xu t

c ngoài, nâng cao hi u qu kinh doanh t ng th

c nh ng l i th c a ho t đ ng chuy n giá tr trong n i b ,

c hàng rào thu quan nên ti t ki m đ

c chi phí và gi m giá thành s n

ph m, t ng kh n ng c nh tranh. L i th này còn đ

c th hi n

công ty không

ph i ph thu c quá l n vào b n hàng, góp ph n t ng m c đ ch đ ng c a các công
ty trong quá trình th c hi n chi n l

c. Ch ngh a chi t trung khác v i tr

ng phái

c n biên cho r ng, ho t đ ng đ u t di n ra là do s khác bi t v giá tr s n ph m
c n biên c a v n đ u t , ho c m t s quan đi m khác cho r ng ho t đ ng di chuy n
v n qu c t di n ra là do ch ngh a b o h m u d ch v n còn t n t i d
th c khác nhau. Ho t đ ng đ u t là nh m tránh đ

i nhi u hình

c các hàng rào ng n c n s v n

đ ng c a lu ng hàng hóa nh đ u t chi m l nh các th tr

ng tr

c khi lu ng hàng

hóa v n đ ng. Ho c c ng có quan đi m cho r ng, vi c th c hi n đ u t là đ nh m
phân tán r i ro (r i ro v chính tr , kinh t , tài chính, c nh tranh…) ho c t o ra
nh ng l i th kinh t m i nh m r ng quy mô th tr

ng.

Còn theo Nguy n M nh Toàn (2010), các nhóm đ ng c ch y u sau đây s
gây nh h

ng đáng k đ n vi c l a ch n đ a đi m đ u t các công ty n

c ngoài:

Th nh t, nhómăđ ngăc ăv kinh t .
Qui mô và ti m n ng phát tri n c a th tr
quan tr ng đ u tiên trong vi c thu hút đ u t n

ng là m t trong nh ng nhân t

c ngoài. Khi đ c p đ n qui mô c a


15

ng, t ng giá tr GDP - ch s đo l

th tr

quan tâm. Qui mô th tr

ng qui mô c a n n kinh t - th

ng đ

c

ng là c s quan tr ng trong vi c thu hút đ u t t i t t c

các qu c gia và các n n kinh t . Nhi u nghiên c u cho th y FDI là hàm s ph
thu c vào qui mô th tr

ng c a n

ph n, các t p đoàn đa qu c gia th
d a theo chi n l

c m i g i đ u t . Nh m duy trì và m r ng th
ng thi t l p các nhà máy s n xu t

c thay th nh p kh u c a các n

c ng ch ra r ng, m c t ng tr

các n

c

c này. Các nghiên c u khác

ng GDP c ng là tín hi u t t cho vi c thu hút FDI.

Bên c nh đó, nhi u nhà đ u t th c hi n vi c đ u t vào nh ng n i có nhi u k
v ng t ng tr

ng nhanh trong t

ng lai và có các c h i m r ng ra các th tr

lân c n. Khi l a ch n đ a đi m đ đ u t trong m t n
c ng nh m đ n nh ng vùng t p trung đông dân c
Còn l i nhu n th

ng đ

c, các nhà đ u t n

th tr

ng

c ngoài

ng ti m n ng c a h .

c xem là đ ng c và m c tiêu cu i cùng c a nhà

đ u t . Trong th i đ i toàn c u hóa, vi c thi t l p các xí nghi p

n

c ngoài đ

c

xem là ph

ng ti n r t h u hi u c a các t p đoàn đa qu c gia trong vi c t i đa hóa

l i nhu n.

i u này đ

c th c hi n thông qua vi c thi t l p các m i liên k t ch t

ch v i khách hàng và th tr
doanh và tránh đ

ng, cung c p các d ch v h tr , chia r i ro trong kinh

c các rào c n th

lúc nào l i nhu n c ng đ

ng m i. Tuy v y trong ng n h n, không ph i

c đ t lên hàng đ u đ cân nh c.

Nhi u nghiên c u còn cho th y, ph n đông các t p đoàn đa qu c gia đ u t
c là đ khai thác các ti m n ng, l i th v chi phí. Trong đó, chi phí v

vào các n
lao đ ng th

ng đ

c xem là nhân t quan tr ng nh t khi ra quy t đ nh đ u t .

Nhi u nghiên c u cho th y, đ i v i các n

c đang phát tri n, l i th chi phí lao

đ ng th p là c h i đ thu hút đ u t tr c ti p c a n
Khi giá nhân công t ng lên, đ u t n

c ngoài có khuynh h

Bên c nh đó, ho t đ ng đ u t tr c ti p
tránh đ

c ngoài trong các th p k qua.

n

ng gi m rõ r t.

c ngoài cho phép các công ty

c ho c gi m thi u các chi phí v n chuy n và do v y có th nâng cao n ng

l c c nh tranh, ki m soát đ
v i giá r , nh n đ

c tr c ti p các ngu n cung c p nguyên nhiên v t li u

c các u đưi v đ u t và thu , c ng nh các chi phí s d ng

đ t. Ngoài chi phí v n chuy n và các khía c nh chi phí khác, c ng c n nh n m nh


16

đ n đ ng c đ u t c a các công ty xuyên qu c gia nh m tránh nh h

ng c a hàng

rào quan thu và phi quan thu , c ng nh giúp gi m thi u đáng k chi phí xu t nh p
kh u.
Th hai, nhómăđ ngăc ăv tài nguyên.
Khi quy t đ nh đ u t m t c s s n xu t m i

m tn

c đang phát tri n,

các t p đoàn đa qu c gia c ng nh m đ n vi c khai thác ngu n nhân l c tr và t
đ i th a thãi

các n

c này. Thông th

ng

ng ngu n lao đ ng ph thông luôn đ

c

đáp ng đ y đ và có th th a mãn yêu c u c a các công ty. Tuy v y, ch có th tìm
đ

c các nhà qu n lý gi i, c ng nh cán b k thu t có trình đ và kinh nghi m

các thành ph l n.

ng c , thái đ làm vi c c a ng

i lao đ ng c ng là y u t

quan tr ng trong vi c xem xét, l a ch n đ a đi m đ đ u t .
S d i dào v nguyên v t li u v i giá r c ng là nhân t tích c c thúc đ y thu
hút đ u t n
nhiên c a n

c ngoài. Trong tr

ng h p c a Malaysia, ngu n tài nguyên thiên

c này có s c hút FDI m nh m nh t. Các nhà đ u t n

c ngoài đ xô

đ nn

c này là nh m đ n các ngu n tài nguyên d i dào v d u m , khí đ t, cao su,

g ...

c bi t t i các qu c gia

ông Nam Á (ASEAN), khai thác tài nguyên thiên

nhiên là m c tiêu quan tr ng c a nhi u t p đoàn đa qu c gia trong các th p k qua.
Th c t cho th y, tr
đ ut n

c khi có s xu t hi n c a Trung Qu c trên l nh v c thu hút

c ngoài, FDI ch t p trung vào m t s qu c gia có th tr

ng r ng l n và

ngu n tài nguyên thiên nhiên d i dào. Ch có 5 qu c gia là Brazil, Indonesia,
Malaysia, Mexico và Singapore đư thu hút h n 50% FDI c a toàn th gi i trong giai

đo n 1973-1984.
M t nghiên c u v các nhân t thu hút đ u t n

c ngoài t i các n

c đang

phát tri n trong th i k 1980-2005 đư xác đ nh r ng, l i th v v trí đ a lý giúp ti t
ki m đáng k chi phí v n chuy n, d dàng m r ng ra các th tr

ng xung quanh,

khai thác có hi u qu ngu n nhân l c và thúc đ y các doanh nghi p t p trung hóa.
Th ba, nhómăđ ng c ăv c ăs h t ng.
Ch t l
h

ng c a c s h t ng k thu t và trình đ công nghi p hóa có nh

ng r t quan tr ng đ n dòng v n đ u t n

c ngoài vào m t n

c ho c m t đ a


17

ph
đ

ng. M t h th ng c s h t ng k thu t hoàn ch nh (bao g m c h th ng
ng b , đ

ng s t, đ

ng hàng không, m ng l

i cung c p đi n, n

c, b u chính

vi n thông và các d ch v ti n ích khác), là đi u mong mu n đ i v i m i nhà đ u t
n

c ngoài.
ng thu hút đ u t còn ch u nh h

Ngoài c s h t ng k thu t, môi tr

ng

khá l n c a c s h t ng xã h i. C s h t ng xã h i bao g m h th ng y t và
ch m sóc s c kh e cho ng

i dân, h th ng giáo d c và đào t o, vui ch i gi i trí và

các d ch v khác. Ngoài ra, các giá tr đ o đ c xã h i, phong t c t p quán, tôn giáo,
v n hóa... c ng t o thành b c tranh chung v c s h t ng xã h i c a m t n
ho c m t đ a ph

c

ng.

Th t ,ănhómăđ ngăc v c ăch chính sách.
Dòng v n đ u t n

c ngoài vào các n

c đang phát tri n không ch đ

c

quy t đ nh b i các y u t v kinh t , mà còn ch u s chi ph i c a các y u t chính
tr . S

n đ nh c a n n kinh t v mô, k t h p v i các n đ nh v chính tr đ

c xem

là r t quan tr ng. M t s nghiên c u g n đây cho th y m i quan h r t ch t ch gi a
n đ nh v chính tr v i vi c thu hút đ u t n

c ngoài. Chính sách c i m và nh t

quán c a chính ph c ng đóng m t vai trò r t quan tr ng.
2.2. T ngăquanăcácănghiênăc uătr

căđơy

Bên c nh các lý thuy t hàn lâm v các nhân t

nh h

ng đ n dòng v n FDI,

nhi u nhà nghiên c u c ng đư th c hi n ki m đ nh th c nghi m các nh h
t i nhi u qu c gia khác nhau c ng nh b ng nhi u ph

ng này

ng pháp khác nhau. M t s

nghiên c u tiêu bi u v nh ng nhân t tác đ ng đ n dòng v n FDI nh sau:
2.2.1. Nghiên c u th c nghi m c a các nhà nghiên c u n
Marr (1997) nghiên c u FDI vào các n
nh h

1970-1996 và các y u t

c ngoài

c có thu nh p th p trong giai đo n

ng đ n quy t đ nh đ u t c a các công ty n

ngoài khi đ u t vào m t qu c gia c th . Nghiên c u tìm ra r ng quy mô th tr

c

ng

l n, chi phí nhân công th p và l i nhu n cao t ngu n tài nguyên thiên nhiên nh
h

ng đ n quy t đ nh đ u t vào các n

Trung Qu c, Nigieria,

n

c này. FDI vào nhi u t i các qu c gia

nh có th tr

ng ti m n ng r ng l n, chi phí lao


18

đ ng giá r , ngu n tài nguyên d i dào nên đ m b o l i nhu n các doanh nghi p FDI
cao. Còn vào nh ng n m 1990, có thêm các n
nh ng n

c Vi t Nam, Ghana, Bangladesh là

c b t đ u thu hút nhi u FDI do chi phí lao đ ng th p và ngu n tài nguyên

s n có giúp các nhà đ u t d dàng tìm đ

c ngu n nguyên v t li u v i giá c h p

lý. Tuy nhiên Marr c ng ch ra nh ng đi m b t l i c a các th tr
đi m c a c u trúc n n kinh t , s không hi u qu c a th tr
k n ng tay ngh y u.
nh h

ng này là y u

ng, công ngh l c h u,

ó là nh ng y u t làm gi m l i nhu n c a các nhà đ u t ,

ng đ n dòng v n FDI vào các qu c gia đó.
Billington (1999) xác đ nh nh ng nhân t quy t đ nh vi c l a ch n v trí c a

dòng v n FDI. Thông qua vi c s

d ng hai mô hình là mô hình đa qu c gia

(multicountry model) g m b y qu c gia công nghi p và mô hình đa vùng mi n
(multiregion model) g m 11 vùng

Anh qu c. M i mô hình ch a t t c nh ng

nhân t v trí mà nh ng nghiên c u tr

c đây ch ra r ng nó có t m quan tr ng.

m c đ qu c gia, bài nghiên c u tìm th y r ng các bi n v quy mô th tr

nh p và t ng tr

ng), th t nghi p, m c đ nh p kh u c a n

ng (thu

c nh n đ u t và các

bi n chính sách (thu thu nh p doanh nghi p, lãi su t) là có ý ngh a th ng kê. K t
qu c a nghiên c u tr

cđ

c kh ng đ nh r ng th t nghi p th c s thúc đ y FDI,

đi u này có l là do s s n có c a l c l

ng lao đ ng.

m c đ vùng mi n, m t đ

dân s , chi phí đ n v lao đ ng và th t nghi p là nh ng nhân t có nh h
và mang d u d

ng nh t

ng tác đ ng đ n FDI.

Bengoa và Sanchez-Robles (2003) nghiên c u m i quan h gi a t
th

ng m i, FDI và t ng tr

ng kinh t . Các tác gi đư s d ng ph

quy d li u b ng đ kh o sát 18 qu c gia
ng m i

ng pháp h i

châu M Latinh trong giai đo n 1970-

1999. Bài nghiên c u tìm th y r ng dòng v n FDI đ
hóa th

do

c thúc đ y b i m c đ t do

qu c gia ti p nh n đ u t . M c đ t do hóa th

ng m i càng

cao, càng thu hút các nhà đ u t ti m n ng. Bên c nh đó, bài nghiên c u c ng tìm
th y m i quan h cùng chi u gi a FDI và t ng tr

ng kinh t . Tuy nhiên, nghiên

c u c ng ch ra r ng qu c gia ti p nh n đ u t c n ph i có ngu n nhân l c, n đ nh
kinh t và th tr

ng t do đ h

ng đ

c l i ích t dòng v n FDI dài h n.